1
I fldgi
ieug m%;s,dN ysñjk fõ.j;a j¾Okhla lrd
fmrjok
1. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldfõ 20 fjks uqo,a wud;Hjrhd jYfhka 71 fjks
whjeh fhdackdj,sh 2017 j¾Ih fjkqfjka bÈßm;a lsÍug ,eîu ud ,o Nd.Hhla
f,i i,lkjd' rfÜ hym; fjkqfjka kj wd¾Ól iy iudc mßirhla we;s
lr,Su i|yd muKla fkdj" ;sridr ixj¾Okh Wfoid o meyeÈ,s m%fõYhla we;s
lr .ekSu flfrys hymd,k cd;sl rcfha fojeks whjeh fhduqj ;sfnkjd'
w;s.re ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak ue;s;=ud iy .re w.%dud;H rks,a úl%uisxy
ue;s;=udf.a ksmqk kdhl;ajh hgf;a ish¿u Y%S ,dxlslhska i|yd jvd;a hym;a
fyg Èkhla we;s lr,Su fjkqfjka wm rch fkdief,k lem lsÍulska hqla;j
;jÿrg;a lghq;= lsÍug ne|S isákjd' wmf.a ck;djg iqúfYaIS wd¾Ól m%;s,dN
,nd§u fjkqfjka wm hk wNsfhda.d;aul .uka u`. woaú;Sh foaYmd,k miqìula
;=< iliaj we;s w;r th b,lal.; iuDoaêh lrd msh ke.Sug fnfyúka WmldÍ
fõ'
2. m%cd;ka;%jdoh" uQ,sl ñksia whs;sjdislï iy ;sridr iduhla mj;ajdf.k hdu
i|yd wjYH ixj¾Okh" ksoyi fukau cd;Ska w;r ixys|shdj ;jÿrg;a mj;ajd
.ekSu i|yd wm lghq;= lrñka isákjd' wfkHdkH f.!rjh yd iïuq;sjdoh
mdol fldg" kj ±laula ;=< ;sridr iduhla ia:dmkh lr ,Su Wfoid wm rg
fufyhjkq ,nkjd' fuu ;;a;ajh ;jÿrg;a mj;ajdf.k hdu i|yd iudcSh"
foaYmd,ksl" wd¾Ól iy cd;Hka;r in|;d jeks jeo.;a lafIa;% ish,a, we;=<;a
jk mßÈ w;HjYH m%;sixialrK rdYshla wm úiska ilia lr ;sfnkjd' cd;Ska w;r
fmdÿ tl`.;djh fukau wdKavql%u jHjia:djg wjYH m%;sixialrK" rg ;=< kS;sh
Yla;su;a lsÍu iy wêlrKfha iajdëk;ajh ;yjqre lr,Su i|yd wmf.a rch
flakaø.; jkjd'
3. wmf.a m%uqL mrud¾:h jk rg ixj¾Okh lsÍu fjkqfjka cd;sl jYfhka b;d
jeo.;a jk mq¿,a m%;sm;a;s rdYshla we;=,;a jk mßÈ w;s.re ckdêm;s;=ud iy
.re w.%dud;H;=ud úiska ,ndfok ksjerÈ kdhl;ajh" Y%S ,xldj wdishdkq
l,dmh ;=< by< wdodhï ,nk wd¾Ólhla njg m;a lsÍu i|yd WmldÍ jkjd'
rcfha uOHld,Sk Wmdh ud¾.sl ie,eiafï wruqKq jkaafka /lshd wjia:d oi
,laIhla we;s lsÍu" wdodhï uÜgï by< ±óu" .%dóh wd¾Ólh j¾Okh lsÍu"
jevlrk j;= ck;dj iy .%dóh ck;dj fukau uOHu mdka;slhka iy rdcH
fiajlhskaa fj; bvï whs;sh ,efnk njg iy;sl ùu iy tu.ska jvd Yla;su;a
uOHu mdka;slhka msßila ìyslrùuhs' tfukau" È<s÷lu ÿr,Su i|yd wjYH jk
m%;sm;a;s iy jev igyka flfrys iqúfYaIS wjOdkhla 2017 j¾Ih wdrïNfha isgu
fhduq lrkq ,nkjd'
2
4. .re w.%dud;H;=ud fuu .re iNdfõ§ iúia;rd;aulj yd ukd f,i ú.%y l< mßÈ
rch úiska jd¾Isl wd¾Ól j¾Ok fõ.h ishhg 7 lg jvd jeä w.hla w;am;a lr
.ekSu msKsi Y%S ,xldj f.da,Sh iemhqï yd jdKsc flakaøia:dkhla njg mßj¾;kh
lsÍfuka f,dal jdKsc fufyhqïj, wmf.a l%shdldß;ajh ;yjqre lsÍfï
Wmdhud¾.sl jeo.;alu i,ld wjYH jevigyka Èh;a lrkq we;' fï hgf;a
wfmalaIs; wfkl=;a lreKq Èß.ekaùug wu;rj Ökh" bkaÈhdj" isx.mamQrej jeks
l,dmSh rgj,a iu`. wd¾Ól taldnoaO;d .súiqïj,g t<fUkq we;' jHjidhlhskag
yd jD;a;slhskag äPsg,a wd¾Ólh" ixpdrl l¾udka;h" jdKsc lDIsl¾udka;h
fukau ld¾ólrK l%shdj,sh fõ.j;a lsÍug yelsjk mßÈ w;sf¾l wjia:djka yd
m%fõY ,nd§ug fm!oa.,sl wxYhg we;s yelshdj úfYaIfhka i,ld n,d rdcH yd
fm!oa.,sl wxYhkays wdfhdack i|yd ixj¾Ok l,dm msysgqjkq ,nkjd'
5. fuu m%h;akhka ;=<ska iudcfha ish¿fokd we;=,;a jk mßÈ ;sridr wd¾Ól
ixj¾Okhla we;s lsÍu flfrys b;d Yla;su;a n,mEula we;s lrk w;r 2030 §
w;am;a lr .ekSug lemjqk tlai;a cd;Skaf.a ;sridr ixj¾Ok b,lal jk ksjdi"
wdrlaIs; mdkSh c,h" iy ieug jvd;a by< cSjk ;;ajhla ,nd§u tu.ska iy;sl
lrkq ,nkjd'
6. iEu wxYhlu wd¾Ól lghq;= jvd fyd|ska bgqlsÍu i|yd zjDoaê hka;%hz (Engine
of growth) f,i i,lkq ,nk fm!oa.,sl wxYh úiska bgqlrkq ,nk N+ñldfõ
jeo.;alu iy;sl lrñka yd wjOdrKh lrñka fm!oa.,sl wxYhg myiqlï
ie,iSu yd Èß.ekaùu i|yd ukdj ie,iqï l< l%shdud¾. .kq ,nkjd' mej;sh
yels úúO ndOl bj;a lsÍu u.ska jHdmdr lsÍu i|yd jvd ys;lr yd myiq
mßirhla we;slsÍu msKsi ffk;sl yd wdh;ksl iyfhda.h ie,iSu i|yd rch
úiska blaukska m%;spdr olajñka ;jÿrg;a myiqlï i,ikq we;' wd¾Ól ixj¾Ok
jHdmD;sj,§ rch m%uqL f,i ueÈy;ajkjd fjkqjg rdcH fm!oa.,sl yjq,aldß;ajh
;=<ska tajd isÿlsÍug lghq;= lrkq ,efí'
7. ish¿u Y%S ,dxlslhka i|yd jvd hym;a fyg Èkhla ,ndoSu ;yjqre lsÍu i|yd
iudc" wd¾Ól yd mßird;aul mßj¾;khla we;s lsÍu fï jkúg mj;sk m%Odk
wjYH;djh ù ;sfnkjd' rfÜ <ud mrmqrg" úfYaIfhkau W.;a ;reK mrmqrg"
iqNjd§ wkd.;hla iy;sl lsÍu i|yd ksrka;rfhka isÿflfrk m%;sixialrK
;=<ska zzyß; yd kfjda;amdok mokï lr.;a wd¾Ólhlazz f.dvke.Sug wjYH
cd;sl ixj¾Ok Wmdh ud¾.hla ilia lrkjd'
8. .re l:dkdhl;=uks" f,dal wd¾Ól j¾Okfhka ;=fkka tllg jvd odhl;ajh
imhk bkaÈhdj" Ökh" cmdkh" fldßhdj jeks fj<|fmd,j,a iu`. uOHld,Skj
iïnkaOùfï by< yelshdjla iys;j wm wdishdkq ixj¾Ok l%shdj,sfha flakaø.;j
isákjd' fujeks fj<|fmd,j,a j,g il%Shj m%fõYùug W;aidy lrk w;ru
wdishdkq wd¾Ól l,dmfha iy wka;¾ meis*sla iyfhda.s;d yjqf,a (Trans Pacific
Partneship - TPP) yd Ökfha ztla l,dmhla - tla u`.laz ^One belt - one road& yd
3
iu`. iïnkaO ù ;jÿrg;a mq¿,a fj<|fmd, wjia:d ,nd .ekSug il%Shj
l%shdlrñka isákjd'
9. Y%S ,xldfõ iEu flfklau we;=,;ajk iudc ixj¾Okhla we;slsÍug myiqlï
ie,iSu i|yd mq¿,a m%;sm;a;shla ilia lrkq ,nkjd' ixj¾Ok l%shdj,shg rfÜ
ieufokdu we;=,;aùu uQ,slj ie,ls,a,g .; hq;= wjYH;djhla' ixj¾Okh i|yd
jk .ufka§ iuia; ck iudcfha iyNd.s;ajh ,nd .ksñka zzieug iudchlaz hk
ixl,amhzz wkqj lghq;= lsÍu fY%aIaG wruqKls' fï wkqj zzieug m%;s,dN ysñjk
fõ.j;a j¾Okhla lrdzz hkak 2017 j¾Ifha fuu cd;sl whjefhys mq¿,a
f;audjhs'
10. zzieug m%;s,dN ysñjk fõ.j;a j¾Okhla lrdzz hk f;audj wkqj l%shd;aul ùfï§
±kg rfÜ hï hï ia:dkj, fldgia jYfhka b;sß ù we;s È<s÷nj uq,skqmqgd
±óug wjYH mshjr .kq ,nkjd' fuu l%shdj,shg wjOdkh fhduq lsÍu i|yd
w;s.re ckdêm;s;=ud úiska 2017 jir È<s÷nj msgq±lSfï j¾Ih f,i kïlr
;sfnkjd' wm úiska fuu m%h;akh id¾:l lr .ekSu ;yjqre lr .ekSu i|yd
w.h l< yels uÜgul wd¾Ól j¾Okhla ,`.d lr .ksñka È<s÷lu ÿr,Sug wjYH
m%;sm;a;s iïmdokh l< hq;=j ;sfnkjd' tuksid fuu b,lal iy wruqKq
idlaId;a lr.ekSu i|yd Yla;su;a wd¾Ól mokula we;slr .ekSug wm úiska
m%h;ak orkq ,nkjd' fï i|yd f;dardf.k we;s ud¾.h yryd .uka lsÍu ÿIalr
jk kuq;a jvd ys;lr wkd.;hla ìys lsÍu i|yd wjYH wä;d,u ±óu 2017
j¾Ifha fuu whjehg moku ù ;sfnkjd'
2017 whjeh i|yd miqìu
11. .re l:dkdhl;=uks" iïuq;sjd§ rcfha l=¿÷,a whjeh 2015 j¾Ifha§ bÈßm;a
lsÍfï jrm%idoh ud ,enqjd' tys§ wd¾Ólh Yla;su;a lsÍu flfrys fmdÿfõ
wjOdkh fhduqlrñka o rdcH uQ,H wxYh j¾Okh lsÍu flfrys úfYaI
wjOdkhla fhduq lrñka o wm úiska fhdackd ud,djla bÈrsm;a lrkq ,enqjd' rfÜ
úYd, ixj¾Ok jHdmD;Ska i|yd bv lv i,id,ñka" foaYSh yd úfoaYSh wdfhdack
jeälsÍu i|yd 2016 j¾Ifha§ rch úiska m%uqL;djh,nd fokq ,enqjd'
12. w;HjYH wdydr øjHj, ñ, wvqlsÍu fukau Lkscf;,a iy .Dyia: .Eia ñ,
.Kka f,dal fj,|fmdf,a ñ, wvqùu;a iu`. wvq lrñka wm úiska ck;djg fokq
,enQ iyk ksid uyckhdg ie,lsh hq;= b;sßhla we;sjQ njg lsisÿ ielhla keye'
tu b;=reï u.ska ck;djf.a fjk;a wjYH;d imqrd .ekSug bvlv ie,iqk njo
meyeÈ,shs'
13. wm úiska ,nd we;s ch.%yK mokï lrf.k ixj¾Ok l%shdj,sh Yla;su;a lrñka
;sridr wkaoñka bÈßhg .uka l< hq;= jkjd' iudc idOdrK;ajfha uQ,O¾u u;
msysgd ±kqu mokï lr.;a iudc fj<|fmd, wd¾Ólhla we;slsÍu i|yd wm úiska
W;aidy orkq ,nkjd' Y%S ,xldj j¾;udkfha § ixj¾Okfha jeo.;a
ikaêia:dkhlg wj;S¾K ù ;sfnkjd' wo Èk bÈßm;a lrk 2017 whjeh rfÜ
wkd.;h iïnkaOj b;d jeo.;a fjkiaùulg u`. fy<s lrkq ,nkjd' by<
4
/lshd wjia:d i|yd ck;djf.a we;s wfmalaId fukau úl,am jHjidhl wjia:d
ms<sn| wfmalaId mq¿,a fjñka mj;skjd' fuu.ska we;sjk b,a¨u imqrd,Su i|yd
ish¿u wd¾Ól lafIa;%hkays wjYH fjkialï iy m%;sixialrKhka isÿlsÍu
wjYHjkjd'
14. miq.sh rdcH md,kh úiska wmg odhdo l< wys;lr Wreuhkaf.ka ksoyia ùu
i|yd wd¾Ólfha úúO wxYj, m%;sixialrKhka y÷kajd Èh hq;=j ;sfnkjd'
miq.sh rdcH md,kh úiska jHdmdßl mßirhg wys;lr n,mEula we;s lrñka
fndfyda wdh;kj, jdKscuh l%shdldß;ajhkag ydks l< neúka úfYaIfhkau
wl¾ukH ù we;s rdcH jHdmdr kej; k`.d isgqùug iy cd;Hka;r fj<|du
iïnkaO m%;sixialrK y÷kajd §ug mshjr .ekSu b;d jeo.;a jkjd' fun÷
m%h;akhka" Yla;su;a m%;sm;a;s rduqjla ;=< l%shd;aul lsÍu ÈhqKq wd¾Ól
l<ukdlrKhlg WmldÍ jk w;r th miq.sh rch úiska isÿlrk ,o
wl%ñl;dj,g yd;amiska fjkia ;;a;ajhla jkjd'
15. .re l:dkdhl;=uks" j¾;udkfha rdcH jHdmdrhkays mj;sk lK.dgqodhl
;;a;ajh .ek u úiska iúia;rd;aulj lsjhq;= keye' oYl .Kkdjla ;=< tl;= ù
we;s mdvq iy W!K fufyhqï l%shdldß;ajhg" tajdfha whq;= l<ukdlrKh o fya;=
ù we;s nj meyeÈ,sju ms<sìUq jk w;r th NdKavd.drfha iïm;a wmf;a hdug o
fya;=jla ù ;sfnkjd' tuksid fun÷ jHdmdr Yla;su;a fldg jvd M,odhS jHdmdr
njg mßj¾;kh lsÍu i|yd mßmQ¾K m%;sixialrK jevigykla y÷kajd§u
wjYHhs'
16. wmkhk ixj¾Okh wmf.a b;d by< m%uqL;djhla jk w;r" wmkhk ixj¾Okh
i|yd jvd ys;lr jd;djrKhla ks¾udKh lsÍug n,dfmdfrd;a;= jkjd' o<
foaYSh ksIamdÈ;hg idfmalaIj wmkhk fkdlvjdu my; jeà ;sfnkjd' 1990
j¾Ihkays ueo Nd.fha§ o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 30 lg jvd jeä m%;sY;hl
isg j¾;udkh jk úg ishhg 15 muK olajd wmkhk my; jeàu wd¾Ólhg
hym;a ;;a;ajhla we;s lrkafka keye' fujeks ;;a;ajhla hgf;a M,odhs;djh
j¾Okh lsÍu" fj<|fmd, myiqlï jeä lsÍu" oaúmd¾Yùh wd¾Ól iyfhda.s;d
.súiqï we;slr .ekSu" wdfhdack uKav,h m%;sixúOdkh lsÍu" b;d w;HjYH
wdh;k msysgqùu iy úfoaY úksuh md,k bj;alsÍu hkdÈh b,lal lr.;a
fj<|du yd wdfhdack mokï jQ m%;sixialrKhka ienE jYfhkau jvd fyd|
cd;Hka;r fj<| iy wdfhdack jd;djrKhlg fya;= idOl jkjd' we;a;
jYfhkau" wm úiska ksoyia fj<|dula fkdj idOdrK fj<|dula wruqKq lr
.kakd w;r tu.ska Kh we;s fkdlrk úfoaYSh wruqo,a rgg .,d tau;a Èßu;a
lrkjd'
17. flfia fj;;a" wmf.a l%ufõohka" l=i,;djhka" l%shdj,Ska iy M,odhs;djh
j¾Okh lsÍu Tiafia wm wd¾Ólfha ;r`.ldÍ ;;a;ajhka ;jÿrg;a jeäÈhqKq
lr.; hq;=j ;sfnkjd' M,odhs;dj jeä lsÍfuka wd¾Ól j¾Okh fõ.j;a lsÍu
b;d w;HjYH ù ;sfnkjd' wm úiska wfmalaIs; wd¾Ól j¾Okhg b;d wjYH
wx.hka f,i M,odhs;d j¾Okh" f;dr;=re yd ixksfõok ;dlaIKh iy há;,
5
myiqlïj, ixj¾Okh o y÷kdf.k ;sfnkjd' hdka;%SlrKh" frdfnda ;dlaIKh
yd f;dr;=re iy ixksfõok ;dlaIKh ms,sn| f.da,Sh jYfhka isÿjk ÈhqKqjg
wod,j wmf.a ksmqK;d hdj;ald,Sk úh hq;=hs' wOHdmk lafIa;%h" m¾fhaIK yd
ixj¾Ok lghq;=j, fukau äcsg,alrK há;, myiqlïj, flfrk wdfhdack
u.ska kj wjia:djka .%yKh lr .ekSug wmg yelsjkjd'
18. Y%S ,xldj ¥m;a rdcHhla ùu ksidfjka" id.rh u`.ska Wmojkq ,nk wd¾Ól iïm;a
iïNdrh Wmßu f,i m%fhdackhg .; hq;= jkjd' id.r m¾fhaIK" ixpdrl
jHdmdrh" ëjr iïm;a iy id.r iïm;a u.ska wd¾Ól yelshdjka by< kexùu
flfrys wmf.a úfYaI wjOdkh fhduq fjkjd'
19. fiajd úhqla;s o¾Ylh fï jkúg wvqfjñka mj;skjd' tla milska úúO wd¾Ól
Wm wxYhkays fiajl wjYH;d by< hñka mj;sk w;r wfkla miska b;d iSñ;
ixLHdjla tjeks /lS rlaId i|yd b,a¨ï lrkjd' wm jhia.; fjñka mj;sk
iudchla ùu fya;=fjka Bg wod, ixlS¾K;d ;j;a jeäù ;sfnkjd' fun÷
Wmk;Ska wmf.a jHdmdrhka u; m%n, wNsfhda.hla t,a, lr ;sfnkjd' kj
wjia:djka we;sù ;snqK o mj;sk lïlre kS;s moaO;sj, mj;sk jHdl+,;d u.ska
fujeks wjia:djka j,ska Wmßu m%fhdack .ekSu iSudù we;s w;r lïlre kS;s
m%;sixialrKh lsÍfï wjYH;djh tu.ska ;yjqre lrkjd'
20. b;d by< wd¾Ól j¾Okhla w;am;a lr .ekSu i|yd id¾j wd¾Ól ia:djr;ajhla
mj;ajd .ekSu b;d w;HjYH idOlhla jkjd' ±kg wm rg uqyqKmd ;sfnk id¾j
wd¾Ól wiu;=,s;;djh b;d ie,ls,af,ka hq;=j ks¾udKh lrkq ,nk m%;sm;a;s
;=<ska úi|sh hq;=j ;sfnkjd' fï yd iïnkaO m%;sm;a;s w;r" whjeh ys`.h ±ßh
yels idOdrK uÜgulg wvqlsÍu m%uqL wjYH;djhls' id¾j wd¾Ól ia:djr;ajh
<`.dlr .ekSu ;=<ska WoaOukh yd fmd,S wkqmdú; jeäùu iy úksuh wkqmd;h
wjm%udKh ùu u.ska we;súh yels wkjYH mSvkh wvqlsÍug yd md,kh lsÍu
i|yd wjYH ish¿ m%h;akhka ±ßh hq;=hs' WoaOukh jeäjSu ksid ck;djg ú|Sug
isÿj ;snQ ÿIalr;d wm ±l ;sfnkjd' wm úiska fï jk úg WoaOukh md,kh
lsÍug iu;a ù we;s w;r th wmf.a wd¾Ól l<ukdlrKh ms<sn|j wdvïnr úh
yels ldrKhla' ck;dj mSvdjg m;a fkdlr fuu l%shdoduh iqNjd§j bÈßhg
f.khEug wjYH mshjr wLKavj .kq ,nkjd'
21. f.da,Sh jYfhka isÿjk fjkialï fya;=fjka ie,lsh hq;= uÜgulska m%d.aOk
wdfhdack uE; jirj, msg;g .,d f.dia we;s neúka id¾j wd¾Ól l<ukdlrKh
ÿIalr ù we;' fuu wNsfhda.h ch .ekSug w;sf¾l wdrlaIs; úfoaY úksuh
m%udKhla mj;ajd .ekSu i|yd wjYH iqÿiq m%;sm;a;s y÷kajd §u u.ska wmf.a
wd¾Ólfha ndysr wxYh Yla;su;a l< hq;=fõ'
22. wmf.a b;sßlsÍï jeä lsÍug;a tajd jvd M,odhS wd¾Ól úl,am fj; fhduq lsÍug;a
tu.ska wd¾Ól j¾Ok yelshdj m%idrKh lsÍfï wjYH;djhla ;sfnkjd'
wdfhdackh i|yd jk mßirh jeäÈhqKq lsÍu b;d jeo.;a jk w;r wmf.a
wdfhdack b,lal ksis mßÈ mj;ajdf.k hdu i|yd úfYaI wjOdkhla fhduq lsÍug
wjYHhs' jHdmdr mj;ajdf.k hdu ;yjqre lsÍu i|yd by< wfmalaIdjka iys;
6
m%;sixialrK jevms<sfj,la y÷kajd §u ;=<ska w¿;ska ìysjk jHjidhlhskag
wdfhdackh lsÍug ys;lr jHdmdßl jd;djrKhla we;s lsÍu fukau kj
fj<|m,j,g msúiSu myiq lr ,Su yd /lS rlaId wjia:d W;amdokh lsÍu wmf.a
wfmalaIdjhs'
23. uQ,sl jYfhka l¾udka; fj; jeä keUqrejla we;s l=vd yd uOH mßudK jHdmdr
wxYh wmf.a wd¾Ólhg b;d Yla;su;a odhl;ajhla ,nd fokjd' fujeks jHdmdr
we;s lsÍug" wdrlaId lsÍug fukau ixj¾Okh lsÍug wjYH uQ,H" wf,ú iy
wfkl=;a wod< myiqlï i,id,ñka tu wxYh ÈhqKq lsÍu flfrys wmf.a wjOdkh
fhduq ù ;sfnkjd' l=vd yd uOH mßudK jHdmdrj,g foaYSh yd úfoaYSh
iïnkaO;d f.dvk`.d .ekSu i|yd wjYH jk fmdÿ myiqlï ÈhqKq lsÍug;a"
cd;Hka;r fj<|m,g msúiSug;a wjYH myiqlï i,ikjd' uQ,H myiqlï ,nd
.ekSu i|yd ±kg we;s ndOdj,g ms<shula f,i uQ,H myiqlï fj; m%fõYùu
myiq lsÍu i|yd wjYH m%;sm;a;s iïmdokh lrkq ,nkjd'
24. f;dr;=re hq.h i|yd m%fõYùfï ia:dkh jk äcsg,alrKh ;=<ska ,nd.; yels
m%;s,dN Y%S ,xldj úiska Wmßu jYfhka ,nd.; hq;= njg ud ;rfha úYajdi
lrkjd' wekf,d.a ^Analogue) bf,lafg%dksl iy hdka;%sl Wmdx.j, isg äcsg,a
;dlaIKh olajd isÿ ù we;s ;dlaIK lafIa;%fha kj m%jK;d ;=<ska isÿjk úYauh
ckl ixj¾Okh is;d .ekSug j;a fkdyels ;rï fjkjd' wm úiska furg
äcsg,alrKh i|yd jQ l%shdj,sh fï jk úg wdrïN lr we;;a tys Wmßu ;,hg
,`.dùug È.= .ukla hd hq;=hs'
25. .re l:dkdhl;=uks" ixj¾Okfha ;sridr nj ;yjqre lr .ekSu msKsi wm úiska
,nd .kakd wd¾Ól j¾Okfha fõ.h muKla fkdj" tys iajNdjh yd rgdj ms<sn|j
o ie,ls,su;a jkjd' fun÷ m%h;akhla u.ska ixj¾Okfha m%;s,dN iudcfha iEu
;,hla fj;u iudkj úys§ hkq we;s njg iy;sl flfrkjd'
26. bvï" ksjdi" wOHdmkh yd fi!LH jeks uQ,sl wjYH;d iïmQ¾K lsÍu i|yd jk
wjYH;djh flfrys wmf.a úfYaI wjOdkh fhduqù ;sfnkjd' tuksid" fuu
l%shdj,sh È.gu mj;ajdf.k hdu ;yjqre lsÍu i|yd wjYH jeäoshqKq lsÍï
wLKavj isÿ lrkq ,nkjd'
27. f.dú ck;djf.a Èú meje;au jeä ÈhqKq lsÍu i|yd jk wfma wNs,dYh ;=< ÈhqKq
;dlaIKh mokï lr.;a mshjr y÷kajd fokq ,nkjd'
28. Y%S ,xldfõ rdcH wxYh uyck ys;ldó" ck;djf.a wjYH;d iy jqjukd iïnkaO
j.úh hq;= jkjd fukau" m%;spdr o ±laúh hq;= jkjd' jvd ld¾hlaIu yd M,odhS
l%shdj,shla ;=<ska ks,OdÍjdoh wvq lsÍfuka jvd uyck ys;ldó rdcH fiajhla
iy;sl lsÍu wmf.a n,dfmdfrd;a;=jhs'
29. wm okakd mßÈ l<ukdlrKfha § Ndú; jk m%Odk ld¾h idOk o¾Yl (Key
Performance Indicators - KPIs) fndfyda rgj,a úiska iqNjd§j ;u wdh;k yd
fiajlhkaf.a ld¾hidOkh we.hSu i|yd fhdod .kakjd' ta wkqj wju jYfhka
7
rdcH wxYfha m%uqL wdh;k lsysmhlgj;a m%Odk ld¾h idOk o¾Yl y÷kajd§ug
we;s yelshdj wm úiska fidhd n,kq ,nkjd'
30. ´kEu ixj¾Ok l%shdj,shl§ mßirfha ;sridr meje;au b;d w;HjYH wx.hla
jkjd' tneúka Y%S ,xldj f,dalfha wfkla rgj,a o we;=¿j f.da,Sh WIaK;ajh
ms<sn|j meßia .súiqfuys w;aika lrejl= ùfuka fï i|yd we;s wmf.a lemùu
fmkakqï lr ;sfnkjd'
31. Y%S ,xld ck;djf.a cSjk ;;a;ajh Wiia lsÍfï l%shdj,sfha § 2030 jif¾ tlai;a
cd;Skaf.a ;sridr ixj¾Ok kHdh m;%fha we;s jeo.;alu wm rch úiska f;areï
f.k ;sfnkjd' iefjdu we;=,;a jk mq¿,a m%;sm;a;s rduqjla u.ska rfÜ wd¾Ól"
iudcSh yd mßird;aul m%uqL;d" uOHld,Sk yd È.=ld,Sk ixj¾Ok ie,iqï ;=<
we;=,;a lrñka fuu kHdh m;%h l%shd;aul lsÍu iy;sl lrkq we;s'
32. .re l:dkdhl;=uks" w;S;fha§ W;=re iy kef.kysr m%foaYj, ;snQ m%Yak i|yd
fjka fjka jYfhka ms<shï ,nd §ug lghq;= lr ;sfnkjd' W;=re yd kef.kysr
m<d;aj, iy rfÜ wfkl=;a m%foaY w;r mj;sk iudcuh yd wd¾Óluh
wiu;=,s;;djka 2020 jk úg bj;a lsÍug lghq;= lsÍu wmf.a wfmalaIdjhs'
33. .re l:dkdhl;=uks" rcfha Kh nr ms<sn|j fuu rch úfYaI wjOdkhla fhduq
lr ;sfnkjd' wmf.a orejka u; Kh nr ksid we;sù ;sfnk mSvdldÍ nj bj;a
lsÍu i|yd wm rch lemù isákjd' fï iïnkaOfhka rfÜ ixj¾Okhg
iDKd;aul n,mEula we;s fkdjk wdldrhg ilia lrk ,o m%;sm;a;s iy
jevigyka l%shd;aul l< hq;=hs' rch úiska jir 13 la olajd wksjd¾h jk mdi,a
wOHdmkh" jD;a;Sh" ld¾ñl iy úYajúoHd, wOHdmkh i|yd we;s bvlv mq¿,a
lsÍu i|yd .kq ,nk l%shdud¾. o fï i|yd WmldÍ jkq we;'
34. 2017 j¾Ifha whjeh fhdackd ilia lrk ,oafoa úúO uÜgñka woyia úuiSfï
l%ufõohla ;=<sks' fuys§ úfYaIfhkau whjeh iïnkaOfhka uyck woyia úuid
isák ,o nj ud i|yka lsÍug leu;shs' whjeh ilia lsÍfï ld¾hfha§
b;sydifha m<uq j;djg udf.a u`.fmkaùu hgf;a uqo,a wud;HdxYh úiska zz2017
j¾Ih i|yd whjeh ilia lsÍfï§ uyck iyNd.s;ajh ,nd.ekSuzz hk f;audj
hgf;a kejqï uqyqKqjrlska lghq;= l<d'' tfiau fï i|yd úYajúoHd, 12 l isák
Ydia;%{hskaf.a o iyfhda.h ,nd .;a;d' Bg wu;rj" úúO uyck lKavdhï
rdYshla iy ;j;a úYd, msßila fï i|yd úúO whqßka odhl;ajh ,nd ÿka w;r fï
wjia:dfõ§ Tjqka ish¿fokd fj; udf.a lD;{;djh msßkeóug leu;shs' fuu
l%ufõoh ;=<ska wm whjeh ilia lsÍfïoS .ï uÜgfï isák uyck;djf.a woyia
fuu l%shdj,sh ;=<g ,nd .ekSfï wruqfKka lghq;= lrk ,o nj o i|yka lsÍug
leu;shs' tajdhska ie,lsh hq;= fhdackd m%udKhla iqÿiq mßÈ fuu whjeh ;=<g
we;=,;a lr ;sfnkjd'
35. ;ud wdorh lrk wh fj; i;aldr lsÍu Y%S ,dxlslhska w;S;fha isgu mj;ajdf.k
tk hym;a iïm%odhla' fï iïnkaOfhka wm ljr uÜgul isákjdo hkak
zzmß;Hd.h ms<sn| f,dal o¾Ylhzz ^World Charity Index) u.ska ikd: lr
8
;sfnkjd' wmf.a iudcSh hymeje;au ms,sn|j f,dal m%cdj úiska ukskq ,nk fuu
úYaj ;;a;ajh ;jÿrg;a Yla;su;a lsÍug wm ne|S isákjd' tneúka úúO wruqKq
bgqlr .ekSu fjkqfjka lrkq ,nk iudc fiajd lghq;= kj uqyqKqjrlska
ls%hd;aul lsÍug lghq;= lrkq we;s' iudcfha jvd;a myiqfjka mSvdjg m;aúh yels
fldgiaj, ÿla.ekú<s úi|Su i|yd Yla;su;a iqnidOk jevms<sfj,la w;HjYH nj
wm ms<s.kakjd'
36. ish¿u Y%S ,dxlslhska fj; jvd fyd| fyg ojila Wodlr,Su fjkqfjka wm hk
.ufka§ kj wNsfhda. rdYshlg uqyqK §ug wmg isÿù ;sfnkjd' úfYaIfhkau
jhia .;jk jeäysá mrïmrdj idfmalaIj jeäùu ;=<ska wd¾Ólh iy iudch u;
mekfjk uy;ajQ n,mEu wmf.a úfYaI wjOdkhg fhduqjQ lreKla'
37. odhl;ajhla fkdue;s rcfha úY%du jegqma l%uh bÈß mrïmrd .Kkdjlg mSvkhla
we;s úh yels M, úmdl ,efnk ixlS¾K ;;a;ajhl mj;sk nj i|yka l< hq;=hs'
rcfha whjeh ;=< fuu úY%du jegqma l%uh fjkqfjka ±Íug isÿj we;s jeh nr
m%Odk ia:dkhla .kakjd' ta ;=<ska wkd.;fha§ úY%dñlhska fjkqfjka jvd;a
fyd|ska fiajhla ,nd Èh yels iqÿiq úl,am fhdackd y÷kajd§fï wjYH;djh ±äj
u;= lrkjd'
38. rch úiska fhdackd lrk ,o úúO lafIa;% hgf;a y÷kajd fok ,o m%;sixialrK
l%shdjg kexùfï § fkdfhla wjia:dj,§ w;sfYdala;sfhka lrkq ,enQ úfõpk
ksid iSudjka mek ke.S ;sfnkjd' cd;sl hym; fkd;ld yqfolau foaYmd,k
fjkialï u; úreoaO u; we;s lsÍug W;aidy orK mqoa.,hska ksid rg ;=<
wúksYaÑ; Ndjhka f.dv kef.kjd' mj;sk .eg¿j,g úi÷ï fidhd .ekSug
±laula fkdue;sj foaYmd,k wfmalaId Nx.;ajfhka fkdu`. .sh mqoa.,hska úiska
ck;dj uq,dlrñka úfrdaO;d jevigykaj,g iyNd.s ùu cd;sfha wjdikdjls' Y%S
,dxlslhska fj; jvd hym;a fyg Èkhla Wodlr,Su i|yd wjYH m%;sixialrK
l%shd;aul lsÍu msKsi ish¿ Y%S ,dxlslhska fm< .efikq we;ehs wm wfmalaId
lrkjd'
39. rg ixj¾Okh lsÍu i|yd bÈß ±laula iys; fyd|ska ie,iqï lrk ,o m%;sm;a;suh
rduqjla wm bÈßm;a lrkjd' ±kg mj;akd iy bÈßfha§ u;=úh yels wNsfhda.j,g
uqyqK §ug iy tajd id¾:l f,i l<ukdlrKh lr .ekSug yelshdj we;slr
.ekSu i|yd wm fj; we;s hym;a ±lau l%shdjg mßj¾;kh lr .; hq;= jkjd'
wmg bÈßfha§ .uka l< hq;=j we;s ud¾.h myiq tlla fkdjk nj wms okakjd'
tkuq;a" tfia lsÍug wjYH yelshdj we;s njg wmg ±ä úYajdihla ;sfnkjd' wm
bÈßfha mj;sk .eg¿ msgq±lSug fhda.H kjH l%fudamdhka o we;=,;a lr .ksñka ±ä
lemùulska hq;=j ish¿ wNsfhda.hkag uqyqK fokjd'
40. wmf.a rch fj; fhduq lrk ,o ck;d wfmalaIdjka iy mejreKq ld¾hhka bgq
lsÍug w;s.re ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak ue;s;=ud;a .re w.%dud;H rks,a
úl%uisxy ue;s;=ud;a ±ä wjOdkhlska yd lemùulska hq;=j lghq;= lrkq ,nkjd'
fuu ld¾hNdrh jir 2020 tydg o l%shd;aul fjkjd' fï wkqj 2015 ckjdß 08
Èk ck;dj fjkqfjka jQ fmdfrdkaÿ wms ta whqßkau h:d mßÈ bgq lrkq ,nkjd'
9
II fldgi
lDIsl¾udka;h
41. .re l:dkdhl;=uks" lDIsl¾udka;hg wfma wd¾Ólfha" wfma iudcfha iy wfma
ckÔú;fha úYd, jeo.;alula ysñfjkjd' tu ksid lDIsld¾ñl wxYhg uq,a ;ek
foñka whjeh fhdackd bÈßm;a lsÍu wdrïN lsÍug ud leu;shs' wdydr ksIamdok
iy lDIsl¾uh wdY%s; ksIamdok wdkhkh i`oyd jd¾Islj remsh,a ì,shk 200 la
muK wm úiska jeh lrkjd' bvï l=vd len,s jYfhka mej;Su" kùk ;dlaIKh
yd lDIsld¾ñl l%ufõo Ndú;hg fkd.ekSu iy ia:djr lDIsld¾ñl m%;sm;a;s
l%shd;aul fkdùu" lDIsld¾ñl wxYh ;ju;a hemqï uÜgfï mej;Sug fya;= ù
;sfnkjd'
42. lDIsld¾ñl wxYfha ksr; ñ,shk 2'5 la muK jk ck;djf.ka jeä fldgilf.a
udisl wdodhu o< jYfhka remsh,a 25"000 la muK jk w;r th rfÜ idudkH
udisl wdodhu jk remsh,a 41"000 g jvd wvqh'
43. .re l:dkdhl;=uks" tla hq.hl fmrÈ. OdkHd.drh jQ rgla fujka ;;a;ajhlg
m;aù ;sîu wmg ms<s.; yels ;;a;ajhla fkdfõ' wvq M,odhS;djla iy wvq wdodhï
iys; iSñ; fNda. m%udKhla u; r`od mj;sk hemqï lDIsl¾udka;h" jdKsc
lDIsl¾udka;hla njg mßj¾;kh lr f.dùkaf.a wdodhï by< kexùug;a iq¿
mßudK ksIamdolhska uyd mßudK uÜgfï lDIs wmkhklrejka olajd ÈhqKq
lsÍug;a iyfhda.h ,nd §ug wmf.a rch n,dfmdfrd;a;= fjkjd' .re
l:dkdhl;=uks" j.d ìï len,s ùfï ;;a;ajh ;=< wmf.a f.dùkag ksIamdokfha
Wmßu m%;sM, ,nd .ekSug wiSre ù we;s w;ru ksIamdok i`oyd m%Yia: ñ,la ,nd
.ekSug fkdyels ù Tjqka w;rueÈhkaf.a f.dÿre njg m;a lr ;sfnkjd' wmf.a
f.dùkag Kh ,nd .ekSu fukau Tjqkaf.a ksIamdok yd fiajd i`oyd fyd`o ñ,la
,nd foñka Tjqkaj iún,.ekaùu f.dú iuQmdldr u.ska isÿ l< yels nj ud
úYajdi lrk w;r ta i`oyd f.dú iuQmdldr we;s lsÍu wm úiska Èß .kajkq
,nkjd'
44. lDIs ksIamdok i`oyd jk w.h odufha (Value Chain) jvd;a ys;lr yd wLKav
meje;aula we;s lsÍu i`oyd l=vd mßudK f.dú ksIamdolhska yd uyd mßudKfha
ñ, § .kakka iys; ndysr f.dùka ,jd ksIamdokh lsÍfï l%ufõoh (out-grower
model) Ndú;d lsÍu ud Èß .kajkjd' .re l:dkdhl;=uks" fï i`oyd ;j ÿrg;a
iydh ùug" Ndú;hg fkdf.k we;s iy wd¾Óluh jYfhka M,odhS;djhla
fkdue;sj fhdodf.k we;s bvï ldIsl¾udka;h i`oyd ksoyia lsÍug;a" kj
;dlaIKh iy kj lDIsld¾ñl l%ufõo Ndú;hg myiqlï ie,iSug;a" jvd M,odhS
f,i bvï Wmfhda.S lr.ksñka by< M,odjla ,nd fok ñY% fnda. j.djka isÿ
lsÍug;a myiqlï ie,isug;a rch n,dfmdfrd;a;= fjkjd' fuu.ska hym;a uQ,H
myiqlï i`oyd yd fj<ofmd< i`oyd f.dùkag m%fõYhka we;s lsÍug o myiqlï
i,ikq ,nkjd' tfiau" fuu myiqlï ie,iSu ;=<ska wdydr iqrlaIs;;djh ;yjqre
10
lsÍug;aa" ixpdrl lafIa;%fha wfmalaIs; j¾Okh;a iu`. f.dú ksIamdok i`oyd jeä
úh yels b,a¨u imqrd,Sug;a" úfYaIfhka ueofmrÈ. fj<ofmd< ;=< we;s ie,lsh
hq;= wjia:djka m%fhdackhg .ksñka f.da,Sh wdydr ksIamdok l%shdodufha
fldgialrejka ùug;a yels fjkjd'
45. m%Odk wdydr fnda. myla jk w," f,dl= ¿EKq" ñßia" nvbß`.= iy fidahdj,ska Y%S
,xldj iajhxfmdaIs; lsÍfï wruqKska 2016 -2018 cd;sl wdydr ksIamdok jevigyk
wm úiska ±kgu;a wdrïN lr ;sfnkjd'
46. jdKsc lDIsl¾udka;hg mßj¾;kh ùu i`oyd úfYaIfhka hdka;%SlrKh ;=<ska
M,odhS;dj by< kxjk kùk lDIsld¾ñl l%ufõo m%j¾Okh lsÍu" ì`È;s c, yd
úisß c, ;dlaIKh jeks by< jdß ;dlaIKsl l%u Ndú;d lsÍu fukau mqfrdal:k
úYaf,aIK ;=<ska ksjerÈ ;SrK .ekSug bjy,ajk kùk lDIsld¾ñl l%ufõo
fhdod .ekSu jeo.;a jkjd' ta wkqj" ù" m,;=re" t<j¿" OdkH j¾." u,a iy f.j;=
j.djka i`oyd tjeks M,odhS;djh by< kxjk ;dlaIKsl l%ufõo iy Ndú;djka
fhdod .ekSug f.dùka iy f.dú ixúOdk Èßu;a lrkjd' tfiau" w,s.egfmar"
wkakdis" rUqgka" fn,a fmm¾" l=vd ;lald,s (Cherry Tomatoes), .,a ishU,d" fudr
jeks m<;=re yd t<j¿ i`oyd tajdfhys w.h tl;= lsÍï by< kexúh yels lDIs
ieliqï l¾udka; i`oyd jHjidhlhska Èßu;a lrkjd' ta i`oyd f.dùka" f.dú
ixúOdk yd lDIs ieliqï wdh;k i`oyd fukau M,odhS;djh by< kexùu i`oyd
fhdod .kakd ;dlaIKh yd Ndú; l%u i`oyd jk Kh fjkqfjka ishhg 50 l
fmd,S iykdOdrhla ,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
47. rg ;=< m%udKj;a ù .nvd myiqlï fkdue;s ùfï .eg¨jg úi`ÿula f,i w;sßla;
ù ksIamdokhla iys; f;dard.;a Èia;%slalj," M,odhS;dj by< kexúh yels
;dlaIKsl l%u yd Ndú;djka fhdod .ksñka wju jYfhka fuá%la fgdka 5"000 l
Odß;djhlska hq;= ihsf,da (Silo) .nvd myiqlï we;s lsÍug wdfhdackh lrk uOH
mßudK iy,a fuda,a ysñhka i`oyd o Èklg wju jYfhka fuá%la fgdka 50 l
Odß;djhlska hq;a ù fuda,a we;=,;a jk mßÈ by; iykodhS Kh fhdackd l%uh ù
j.d wxYh fj; o mq¿,a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
48. .re l:dkdhl;=uks" fuu fmd,S iykdOdr jevigyk i`oyd remsh,a ñ,shk 400
la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
49. me<Eá noaO lsÍu" j,a me< fk,Su jeks ld¾hhka i`oyd hka;% iQ;% Ndú;d lsÍu
;=<ska tu ld¾hhka hdka;%SlrKh lsÍug f.dùka iy f.dú iuQmdldr Èßu;a
lrkjd' ta i`oyd wdkhkh u; mkjd we;s tl;= l< w.h u; noao iy f¾.= noao
iy jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixj¾Ok noao wfydais lsÍug ud fhdackd lrkjd'
;jo" f.dú iuQmldr i`oyd myiqlï ie,iSu msKsi ishhg 75 l fmd<S
iykdOdrhla o we;s kj Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul lsÍu i`oyd remsh,a
ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
50. .re l:dkdhl;=uks" wmkhk fj<ofmd, wruqKq lr.kssñka ÈhqKq ;dlaIKsl yd
lDIsld¾ñl l%ufõo fhdod .ksñka jdKsc uÜgfï t<j¿" m<;=re yd m%Odk wdydr
fnda. j¾. my j.d lsÍu i`oyd udÿre Th ol=Kq bjqr iy wfkl=;a m%foaYj,ska
re' ñ' 400
re' ñ' 50
11
rcfha bvï wlalr 20"000 la ,nd fokjd' fuu jevigyk hgf;a" jdKsc uÜgfï
f.dúfhl= i`oyd §¾>ld,Sk nÿ l%uh hgf;a wju jYfhka wlalr 1"000 l N+ñ
Nd.hla ,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
51. .f,kaì`ÿKqjej yd nq;a;, kj OdkH .nvdjkays ±kgu;a l%shd;aul lrkq ,nk
.=oï l=ú;dkais uQ,HlrK l%uh ls,sfkdÉÑh" ukakdru yd weô,smsáfhys o
.vndjka bÈlr l%shd;aul lsÍug lghq;= lrk w;r ta i`oyd ±kgu;a remsh,a
ñ,shk 600 la fjka lr ;sfnkjd'
52. fuu lafIa;%hg ;j ÿrg;a iydhùu i`oyd jhU úYajúoHd,h ;=< wdydr ;dlaIKsl
m¾fhaIK tallhla ia:dmkh lsÍug ud fhdackd lrkjd'
jeú,s wd¾Ólh
53. .re l:dkdhl;=uks" 1992 j¾Ifha § rcfha j;=" m%dfoaYSh j;= iud.ï njg
mßj¾;kh lsÍfï wruqK jQfha j;= iud.ïj, l<ukdlrKh úêu;a lr tu j;=
,dN Wmhk wdh;k njg m;a lsÍuhs' flfia jqjo" kùk lDIsld¾ñl WmlrK yd
Ndú;hka i`oyd m%udKj;a wdfhdackhla isÿ fkdùu iy j;alï wjNdú;h ksid
M,odhS;djh ia:djr uÜgul fkdue;sj m%dfoaYSh jeú,s iud.ïj, ld¾hidOkh
b;d lK.dgqodhl ;;a;ajhl mj;sk nj jir 25 lg miq wo wmg fmfkkakg
;sfnkjd' ta wkqj" jvd;a ld¾hlaIu l<ukdlrKhla i`oyd tla iud.ulg ;nd
.; yels Wmßu bvï m%udKh wlalr 5"000 lg iSud lrk w;r tu iud.ï
taldnoaO lsÍug bvfokq fkd,efí' flfia jqj;a" tu.ska /lshd wysñùula isÿ
fkdjk nj wm ;yjqre lrk w;r bvï fjka lsÍfï § m%;slafIam lsÍfï m<uq
whs;sh m%dfoaYSh jeú,s iud.ï i;= fjkjd'
f;a l¾udka;h
54. wmf.a f;a wmkhkfhka jeä m%udKhla w.h tl;= fkdlrk ,o f;a ùu
fya;=fjka Y%S ,xldfõ f;a i`oyd ,efnk ñ, my< uÜgul mj;skjd' flfia jqjo"
2020 jk úg f;a wmkhkh wefußldkq fvd,¾ ì,shk 5 olajd jeä lsÍug rch
n,dfmdfrd;a;= jk w;r ta i`oyd w.h tl;= l< f;a wmkhkh jeä lsÍu wjYH
jkjd' tneúka" w.h tl;= l< f;a m%j¾Okh lsÍfï m%;sm;a;s wkqj ikakdu
m%j¾Okh (brand promotion) i`oyd foaYSh f;a wmkhklrejkag wefußldkq
fvd,¾j,ska Kh ,nd .ekSug yels jk mßÈ Y%S ,xld f;a uKav,h u.ska wemlr
,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
55. f;a l¾udka;lrejkaf.a woyia w;r uq,ska ;shqKq fn§ula mej;sh;a f;a wmkhk
wxYh ,sys,a lsÍfï .eg¿ iïnkaOfhka fï jk úg ie,lsh hq;= l;sldjla
f.dvke.S ;sfnkjd' fï iïnkaO .eg¿ mq¿,aj wOHhkh lsÍu ioyd .re
w.%dud;H;=ud úiska lñgqjla m;a lrkq ,enqjd' wod< ish¨ md¾Yjhka iu.
m%udKj;a l;sldjlska f;drj wm fï iïnkaOfhka wmÍlaIdldÍ f,i lsisÿ
;SrKhla fkd.kakd njg fuu .re iNdjg ud iy;sl fjkjd'
12
56. .re l:dkdhl;=uks" jvd;a ir, jQ nÿ yd ;Sre nÿ jHqyhka ;=<ska f;a l¾udka;hg
myiqlï ie,iSu i`oyd f;a j, ñ'r'.e (CIF) ñ< u; wh lrk ishhg tll
wdkhk wmkhk md,k .dia;=j wfydais lsÍug;a" f;a weiqreï u; wh lrk .dia;=
bj;a lsÍug yd ixfla; (Logo) ,shdmÈxÑh u; wh lrk .dia;= bj;a lsÍug;a ud
fhdackd lrkjd' Y%S ,xld f;a uKav,fha fuf;la ldKav 6 la hgf;a mej;s
jd¾Isl n,m;% w¨;a lsÍu" úYd, iud.ï i`oyd remsh,a 500"000 l yd l=vd iud.ï
i`oyd remsh,a 50"000 l .dia;=jlg hg;a jk f,i ldKav 2 la hgf;a wh lrk
mßÈ ir, lsÍug;a ud fhdackd lrkjd'
57. ie,lsh hq;= úYd, f.da,Sh fj<`om,la we;s CTC f;a m%j¾Okh Èß .kajkjd' w.h
tl;= lr kej; wmkhkh i`oyd CTC f;a wdkhkhg myiqlï ie,iSu i`oyd f;a
wdkhkh lrk wjia:dfõ § Tjqka uqyqK fok ndOl ,sys,a lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
58. j¾;udkfha li, f;a wmkhkh lrk nj ud okakjd' th zisf,daka àZ kduhg
úYd, wys;lr n,mEula we;s lrk neúka li, f;a wmkhkh i`oyd jk ;yku
b;d ±äj l%shd;aul lrk f,i wod< n,OdÍkaf.ka ud b,a,d isákjd' tu
fr.=,dis lvlrkakka u; f;a lsf,dajla i`oyd remsh,a 300 l ov uqo,la mkjk
w;r tu l%shdj,sfhys kshq;= ish¨ fokd ta iïnkaOj j.lSu ±ßh hq;= fjkjd'
rn¾ l¾udka;h
59. rn¾ kej; j.dj" jeä M,odjla iys; me, y`ÿkajd §u" jeys wdjrK ;dlaIKh
jeks f;dr;=re we;=<;a zrn¾ i`oyd jk uyd ie,eiauZ jydu l%shd;aul lsÍug;a Y%S
,xld ma,diaála yd rn¾ wdh;kfhys b;d by< ;dlaIKfhka hq;= Finite Element
Analysis Stimulation uOHia:dkhla msysgqùu i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la fjka
lsÍug;a ud fhdackd lrkjd' rn¾ kej; j.dj i`oyd remsh,a ñ,shk 900 la fjka
lrñka rn¾ j.d wxYh i`oyd wdfhdackh wLKavj lrf.k hkjd'
fmd,a l¾udka;h
60. fmd,a j.dlrejkaf.a by, b,a¨ug iß,k fia cdkuh jYfhka m%Yia; by<
M,odjla iys; frdamK øjH ksmoùug ud fmd,a m¾fhaIK wdh;kh Èßu;a
lrkjd' fmd,a m¾fhaIK wdh;kfha fmd,a ieliqï m¾fhaIK wxYh kùlrKh
lsÍug;a fmd,a j.dfõ lDñ ydks me;sreKq uQ,sl m%foaYhka iúia;rd;aulj is;shï
.; lsÍug;a fmd,a m¾fhaIK wdh;kh yd fmd,a j.d lsÍfï uKav,h fj;
remsh,a ñ,shk 75 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
61. rch foaYSh fmd,a l¾udka;h i`oyd m%udKj;a /ljrKhla ,nd § ;snqK o tys
iïmQ¾K M, fk,d .ekSug wiu;a ù ;sfnkjd' .re l:dkdhl;=uks" w.h tl;=
lsÍu u.ska rfgys fmd,a ieliqï l¾udka;h ÈhqKq lsÍfï úYd, bvlvla
mj;skjd' ta i`oyd w.h tl;= lr wmkhkh lsÍug wuqøjH f,i fhdod.; yels
fmd,af;,a ksIamdok wdkhkhg wjir §ug ud fhdackd lrkjd' tu jHdmdrhka"
re' ñ' 50
re' ñ' 75
13
;u ksIamdok wmkhkh lrk úg Tjqka úiska wod< wuqøjH wdkhkfha § f.jkq
,nk nÿ m%;smQ¾Kh lsÍug iqÿiqlï ,nkjd'
62. ck;d j;= ixj¾Ok uKav,h iy Y%S ,xld rdcH jeú,s ixia:dfõ l<ukdlrKh
hgf;a wlalr 23"400 la muK mj;sk w;r tajd W!k Wmfhdack ;;a;ajfha
mj;skjd' tajdfha idudkH M,odj cd;sl idudkH M,od uÜgug jvd my< uÜgul
mej;Su iy tu.ska È.ska È.gu isÿ ù we;s w,dNhkaf.a úYd,;ajh fya;=fjka
rch u; wêl úhoula megù ;sfnkjd' tfyhska" tu bvï iy wfkl=;a j;alï
f.dú iuQmdldr iy ;reK ixúOdk yryd m%Yia; uÜgñka Wmfhdackh lsÍug
rch n,dfmdfrd;a;= jk w;r ta i`oyd myiqlï ie,iSug ck;d j;= ixj¾Ok
uKav,fha iy Y%S ,xld rdcH jeú,s ixia:dfõ lghq;= 2017 isg m%;sjHqy.;
lrkjd' fuu ;SrKh fya;=fjka lsisÿ /lshd wysñùula isÿ fkdjk njg kej;;a
ud ;yjqre lrk w;r fuu.ska nÿ wdodhñka remsh,a ì,shk 29 l b;sßhla
wfmalaId lrkjd'
63. j¾;udkfha m%Odk fj<o øjH jk f;a" rn¾ iy fmd,a idudkH fjkafoais u.ska
wf,ú lrkq ,nk w;r ta i`oyd úYd, ld,hla .;jk w;ru fufyhúfï
m%dfhda.sl .eg¿ o mj;skjd' tneúka iajhxl%Sh fj<`o NdKav yqjudre
uOHia:dkhla (Commodity Exchange) ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 75 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd' thg wu;rj Y%S ,xld f;a uKav,h" fmd,a ixj¾Ok
uKav,h iy wmkhk ixj¾Ok uKav,h úiskao Tjqkaf.a fiia wruqo,a fhoùu
u.ska fï i`oyd odhl jkjd we;'
iSks l¾udka;h
64. .re l:dkdhl;=uks" iSks wdkhkh i`oyd jd¾Islj wefußldkq fvd,¾ ñ,shk
250 - 400 la muK jeh lrkq ,nkjd' flfia fj;;a" rg ;=< iSks ksIamdokh
lsÍfï by< yelshdjla mj;sk nj;a tu.ska úfoaY úksuh msg;g .,dhdu
kej;aùu muKla fkdj rg;=< /lshd W;amdokhla isÿ lsÍug o yelsjk nj;aa
lshkak ud leu;shs' tneúka foaYSh f.dùka Wla j.dj i`oyd Èßu;a lsÍu i`oyd
l¾udka;Yd,dfõ ksIamdok msßjeh u; mokï jQ ñ, iQ;%hla u;" Wla o`vq fuá%la
fgdka 1 la i`oyd remsh,a 5"000 l wju ñ,la 2017 ckjdß 1 Èk isg y`ÿkajd §ug
ud fhdackd lrkjd' fudKrd.," uvl,mqj" ls,sfkdÉÑh iy wïmdr hk
Èia;%slalhkays Èklg Wla o`vq fuá%la fgdka 2"000 la weUßh yels iSks
l¾udka;Yd,d msysgqùu i`oyd wdfhdackh lrk f,i foaYSh fukau úfoaYSh
wfhdaclhkag wm wdrdOkd lrkjd' ta i`oyd ndysr f.dùka hgf;a Wla j.d lsÍug
wm rcfha bvï wod< l¾udka;Yd,d fj; ,nd fokjd' tfiau" tu wdfhdack i`oyd
ishhg 100 l m%d.aOk §ukdjla (Capital Allowance) ,nd fokq we;s' tfukau"
jákdlu tl;= lsÍu msKsi wuq iSks leg (Sugar Crystal) wdkhkh Èßu;a lrkq we;'
65. lDñ Wjÿre yd jk w,s fya;=fjka isÿjk j.d ydks iy ñ, WÉPdjpkhkaf.ka isÿ
jk wys;lr n,mEïj,ska Wla f.dùka wdrlaId lr .ekSu i`oyd wdkhksl iSks
re' ñ' 75
14
u; ishhg 2 l yd wdkhksl t;fkda,a u; ishhg 5 l fiia noaola mekùfuka
,efnk wdodhu u.ska iSks i`oyd ia:dhslrK wruqo,la (Sugar Stabilization Fund)
msysgqùug;a ud fhdackd lrkjd'
lsß l¾udka;h
66. .re l:dkdhl;==uks" foaYSh lsß ksIamdokh ;ju;a uq¿ukskau foaYSh b,a¨u
iemsÍug ;rï m%udKj;a keye' 2015 j¾Ifha § lsrs ksIamdokh ,Sg¾ ñ,shk 375 la
olajd j¾Okh jqjo wm ;ju;a o< jYfhka j¾Ihlg lsßmsá fuá%la fgdka 81"000
la muK wdkhkh lrkjd' ta wkqj rfgys Èhr lsß ksIamdokh jeä lsÍu i`oyd
by, lsß ksIamdokhla iys; Wiia ;;a;ajfha lsß .jhska 15"000 la wdkhkh lsÍug
wm úfoaY rgj,a iu`. idlÉPd lr tl`. ù ;sfnkjd' thska wju jYfhka lsß
.jhska 10 la ne.ska lsß f.dùka fj; ,nd fok w;r tu tla f.dúfhl= wju
jYfhka iuDoaê,dNSka fofofkl=g ;u f.dúfmdf,ys /lshdjka ,nd Èh hq;=
jkjd' lsß .jhska ñ, § .ekSu i`oyd f.dùkag ±ßh yels uqo, yd wdkhksl ñ,
w;r mr;rh rch úiska uQ,Hkh lrkq ,nk w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 400 la
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' úfYaIfhka cd;sl mY= iïm;a ixj¾Ok
uKav,fha f;dard.;a Èia;%slalhkays W!k Wmfhda.S yd Ndú;hg fkd.;a bvïj,
rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajfhka foaYSh lsß f.dú l,dm msysgqùu Èßu;a
lrkjd' tu.ska tu m%foaYhkays wod< lafIa;%fha l¾udka;h we;s jkjd'
67. miq.sh j¾Ifha .%Eï 400 l foaYSh lsß meleÜgqjla remsh,a 295 lg wf,ú lsÍfï
l%ufõohla wm úiska y`ÿkajd fokq ,enqjd' fuh lsß msá i`oyd cd;Hka;r ñ,
by< .sh o foaYSh lsß ksIamdolhska yd mdßfNda.slhskag iydh ùu i`oyd wLKavj
mj;ajdf.k hdug ud fhdackd lrkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 200 la fjka
lsÍug fhdackd lrkjd'
ëjr l¾udka;h
68. .re l:dkdhl;=uks" 2015 § wmf.a ëjr yd ëjr wdY%s; wmkhkhka o< jYfhka
wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 163 l muK uÜgul mej;=Kd' bÈß jir ;=fka isg
myl ld,h ;=< wju jYfhka mia .=Khlska wmkhk wdodhï by< kexùfï
ie,lsh hq;= yelshdjla mj;sk w;r th ll=¿jka" fmdlsßiaika" fn,a,ka iy
biaika w.h tl;= lsÍfuka f;drj wmkhkfhka muKla fkdj u;aiH ieliqï
iy áka lsÍu jeks w.h tl;= l< ksIamdok f,i wmkhkh lsÍu u.ska isÿ l<
yels fjkjd' ta i`oyd yïnkaf;dg" ukakdru iy uvl,mqj hk Èia;%slalj,
c,Ôù j.d l¾udka; l,dm msysgqùug remsh,a ñ,shk 500 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd' nyqÈk ëjr hd;%dj, fufyhqï ld¾hlaIu;djh jeä lsÍfï
wruqKska yd miq wiajkq ydksh wju lsÍu i`oyd kj ;dlaIKh y`ÿkajd §u Èßu;a
lrkjd' ;j ÿrg;a ëjr l¾udka;hg myiqlï ie,iSu i`oyd fuá%la fgdka 1"000
l Odß;djfhka hq;a .nvd myiqlï fm!oa.,sl yd rdcH wxYfha iyNd.S;ajfhka
Èla´úg ëjr jrdfha msysgqùu i`oyd Èßu;a lrkjd' ta w;ru" ëjr jrdhkays há;,
re' ñ' 400
re' ñ' 200
re' ñ' 500
15
myiqlï fukau kex.=rï myiqlï jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 1"350 la
±kgu;a fjka fldg ;sfnkjd' tfiau .kaor ëjr jrdh ixj¾Ok jHdmD;sh
i`oyd remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
69. yïnkaf;dg" uvl,mqj iy hdmkh we;=<;a rfgys fjr<dikak Èia;%slal oyhl
l,mq yd fjr<dikak ëjr ksjdi iy Ôjfkdamdh jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a
ñ,shk 1"200 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
70. ñßÈh ëjr l¾udka;fha ixj¾Okh u.ska" fmdaIK W!k;d wju lsÍu" /lshd
wjia:d we;s lsÍu" l¾udka; jeä ÈhqKq lsÍu jeks nyqúO m%fhdack ,nd fokq
,nkjd' tneúka zjejla iys; .ulaZ jevigyk hgf;a taldnoaO ñßÈh .ïudk 100
la we;s lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 300 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
71. .re l:dkdhl;=uks" jeä jYfhka úúO j¾.fha u;aiH megjqka iemhSu ;=<ska
l¾udka;h ÈhqKq lsÍug myiqlï iemhsh yels wdldrhg cd;sl c, Ôù ixj¾Ok
wêldßfha l%shdldrlï mq¿,a lsÍug Tjqka Èßu;a lrkjd' ta fjkqfjka remsh,a
ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' tfiau" ëjr l¾udka;h by<
uÜgñka jdKsclrKhg ,la lsÍug iïnkaO m¾fhaIK lghq;= jeä lsÍu i`oyd
cd;sl c,Ôù m¾fhaIK wdh;kh (NARA) Èßu;a lrjkjd'
l=l=¿ l¾udka;h
72. .re l:dkdhl;=uks" nv bß`.= l=l=¿ wdydr ksIamdokh i`oyd wjYH m%Odk
wuqøjHhs' wmf.a uq¿ jd¾Isl nv bß`.= ksIamdokh fuá%la fgdka 225"000" la jk
w;r th foaYSh jd¾Isl nvbß`.= wjYH;djh jk fuá%la fgdka 400"000 imqrd,Sug
m%udKj;a fkdjk nj ud ms<s.kakjd' ta ksid i;aj wdydr ksIamdok l¾udka;h
i`oyd foaYSh nv bß`.=" fj<`om, ;=< ys`.jk wjia:dj,§ tfia wjYH nvbß`.=
m%udKh i;aj wdydr ksIamdolhskag fiia noaola u; wdkhkh lsÍug wjia:djla
,nd fokjd' fuu fiia nÿ l=l=,a uia wmkhkh lrkq ,nk wjia:dfõ§
wmkhkh lrkq ,nk l=l=,a uia m%udKhg idfmalaIj wmkhk nÿ m%;sodkhla
(Export Rebate) f,i ,nd fokjd'
73. flá ld,Sk jYfhka fj<`om, ys`.h mshjd .ekSu i`oyd wdkhk fhdod .;a;o th
§¾> ld,Sk ms<shula jkafka keye' ta wkqj" wju jYfhka ndysr f.dùka 10"000 la
we;=,;a jk mßÈ (Out-Grower System) wlalr 20"000 la j.d lsÍfï jevigyfkys
wdfhdackh lsÍug fm!oa.,sl wxYh Èßu;a lrkjd' fuys § wdfhdaclhska úiska
M,odhS;djh by< kexùug jHdma;s fiajd ,nd §u wjYH jk w;r rch úiska
Tjqkaf.a Kh i`oyd jk fmd,S úhofuka ishhg 50 la orkq ,nkjd' ta i`oyd
remsh,a ñ,shk 350 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
74. .=Kd;aul ;;a;ajfhka hq;= l=l=¿ ksIamdok mdßfNda.slhskag myiqfjka ,nd
.ekSug yels jk mßÈ udi 48 lska mshfjk Kh l%uhlg kj iajhx /lshd,dNS
fjf<`ÿka 15"000 la i`oyd wêYS;lrK ,nd fok f,i ud l=l=¿ ksIamdolhskaf.ka
b,a,d isákjd' fï i`oyd jk Kh fmd<S úhou uq¿ukskau rch úiska orkq ,nk
re' ñ' 100
re' ñ' 1200
re' ñ' 300
re' ñ' 50
re' ñ' 350
re' ñ' 75
16
w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 75 la 2017 jir i`oyd fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
75. l=l=¿ md,k l¾udka;fha ksr;jkakka iu. lrk ,o idlÉPdj, § fy<s jQfha
l=l=¿ uia u; mkjd we;s Wmßu is,a,r ñ, fuu l¾udka;h fjkqfjka ;j ÿrg;a
wdfhdackh lsÍug m%Odk ndOlh ù we;s njhs' ta wkqj" ±kg mj;sk Wmßu is,a,r
ñ, ,sys,a lrk w;r ksIamdolhskaf.ka ud b,a,d isákafka iïmQ¾K l=l=f,l=f.a
(whole chicken) ñ, lsf,da 1 la i`oyd remsh,a 420 lg wvq uÜgul mj;ajdf.k
hk f,ighs' tfukau uq¿ fj<om, l=l=¿ uia iemhqfuka ishhg 40 la iïmq¾K
l=l=,ka (whole chicken) f,i fj<`om,g iemhsh hq;= fjkjd' flfia jqjo"
wdidOdrK f,i fj<`ÿka ñ, by< kxjkafka kï fj<`om, ñ, md,kh lsÍu
i`oyd l=l=¿ uia wdkhkh lsÍug rch lsisfia;a miqng jkafka keye'
76. ;jo" kj imsß .%dóh Kh fhdackd l%uh hgf;a l=l=¿ megjqka ckk uOHia:dk
we;s lsÍug wmf.a rch úiska fm!oa.,sl wxYh Èß .kajkjd' ta i`oyd remsh,a
ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
u,a j.dj yd úis;=re u;aiH l¾udka;h
77. .re l:dkdhl;=uks" j¾Okh jk u,a j.dj Èß.ekaùu i`oyd me, ;jdka 2"000 la
we;s lsÍu fjkqfjka rch úiska ishhg 50 l Kh fmd,S iykhla ,nd §ug
n,dfmdfrd;a;= fjkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd' Bg wu;rj" ishhg 50 l fmd,S iykhla ,efnk kj imsß .%dóh Kh
fhdackd l%uh hgf;a Wmßuh remsh,a ,laI 5 la olajd jQ Kh ,nd §u ;=<ska o
thg iyfhda.h ,nd fokq we;' fuu Kh fhdackd l%uh úis;=re u;aiH
l¾udka;hg o jHdma; lrkjd' tu.ska úis;=re u;aiH j.dlrejka iu`. ndysr
j.dlrejkao iïnkaO ùu u.ska (out grower system) jvd jeä úNj;djhlska fuu
l¾udka;h jHdma; lsÍug yels fjkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 25 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
w;=re fnda. j.dj Èßu;a lsÍu
78. rn¾" fmd,a j.djka iu`. fldfldajd" fldams" mqjla iy .ïñßia jeks fnda. w;=re
fnda. f,i j.d lsÍu Èß .kajk w;r fuh l=vd j;= ysñhkaf.a bvï Wmßu
M,odhS f,i fhdod .ksñka wdodhu jeä lsÍug fya;=jkq we;'
jdßud¾. iy uyje,s ixj¾Okh
79. .re l:dkdhl;=uks" fudr.ylkao" Wud Th yd hdka Th jeks W;=re" kef.kysr"
jhU" W!j iy ol=Kq m<d;aj, f.dú mjq,aj,g m%;s,dN ,efnk nyq ld¾h
jdßud¾. jHdmD;s läkñka wjika lsÍug wmf.a rch lghq;= lrkjd' fuu
jHdmD;s u.ska f.dú;ekaj,g ±ä wjYH;djhla jk c, iemhqug wu;rj úÿ,sn,
ksIamdokh fukau mdkSh c, iemhqu o isÿ lrkq ,nkjd' fuu jHdmD;s l%shd;aul
re' ñ' 100
re' ñ' 50
re' ñ' 25
17
lsÍu i`oyd wm úiska 2017 j¾Ih i`oyd ±kgu;a remsh,a ñ,shk 60"045 la fjka
lr ;sfnkjd'
80. tfiau" fuu m%;smdokh ;=< Wud Th jHdmD;sh i`oyd fjka l< remsh,a ñ,shk
13"000 la we;=<;a fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" ;,amsá., c,dYh bÈlsÍu we;=¿
Wud Th my< fldgfia ixj¾Ok lghq;= i`oyd ±kgu;a remsh,a ñ,shk 2"900 la
fjka lr ;sfnkjd'
81. hdka Th jHdmD;sh i`oyd ±kgu;a remsh,a ñ,shk 2"400 la wm úiska fjka lr
;sfnkjd' flfia jqjo" fuu jHdmD;sh u.ska ,efnk m%;s,dN ie,ls,a,g f.k
;j;a remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' tfiau" my<
u,aj;= Th jdß jHdmD;sh i`oyd ;j;a remsh,a ñ,shk 300 la fjka lsÍug o ud
fhdackd lrkjd'
82. fõ<s wdrlaIK yd c, iïm;a ie,iqïlrK jHdmD;sh i`oyd remsh,a ñ,shk 2"020
la fjka lr ;sfnkjd' úYd, fõ<s 33 la m%;sixialrKh lsÍu fukau ;j;a úYd,
fõ<s 80 lg uQ,sl myiqlï iemfhkjd' c, udml (Hydro Metric) iy lDIs
ld,.=Ksl uOHia:dk (Agro-meteorological Stations) 50 la we;s lsÍu iy
ixj¾Okh lsÍu o fuu jHdmD;sh hgf;a l%shd;aul fjkjd'
83. miq.sh jif¾ § jdßud¾. fomd¾;fïka;=j úiska M,odhS;d ixj¾Ok iy jdß
moaO;s ld¾hlaIu;d l<ukdlrK jHdmD;sh kshuq jHdmD;shla f,i wdrïN l<d'
tu jHdmD;sfha id¾:l;ajh ie,ls,a,g f.k th ;j ÿrg;a mq¿,a lsÍug 2017
j¾Ih i`oyd remsh,a ñ,shk 300 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
84. ñksfma jï bjqre mqkre;a:dmkh i`oyd o wm iyfhda.h ,nd fokjd' uvl,mq
Èia;%slalfha jdßud¾. iy .xj;=r md,kh i`oyd ls;=,ajej iy rE.ïjej taldnoaO
lr úYd, ;ks c,dYhla ks¾udKh lsÍug lghq;= lrkjd' nyqld¾h fhdackd
l%uhla jk l=UqlalkaTh jHdmD;sh fudkrd., Èia;%slalfha l%shd;aul lrk w;r
ukakdru Èia;%slalfha msysá ;drdmqrï jej o m%;sixialrKh lrkjd' fuu jHdmD;s
i`oyd remsh,a ñ,shk 600 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
85. tfiau" w¿;ska j.d l< yels bvï wlalr 1"675 la i`oyd jdß c,h iemhSug iy
±kgu;a j.d lrk bvï wlalr 11"440 la i`oyd wLKavj c, iemhqu ;yjqre
lsÍug yev Th c,dYh iy c,iïmdok jHdmD;sh l%shd;aul lsÍug ud fhdackd
lrkjd' fuu jHdmD;sh u.ska ,dyq.," fmd;=ú,a" mdku iy ishU,dKavqj m%foaYj,
ck;djg mdkSh k, c,h fnod yeÍug n,dfmdfrd;a;= fjkjd' fuu jHdmD;sh
i`oyd weia;fïka;=.; msßjeh remsh,a ì,shk 20 la jk w;r th úfoaY wruqo,a
u.ska uQ,Hkh lrkq ,nkjd'
86. .re l:dkdhl;=uks" j¾Okh jk ñksia l%shdldrlï fya;=fjka N+.; c,h wmú;%
úh yels ;;a;ajhg m;a ù ;sfnkjd' ta wkqj" f;dard.;a Èia;%slalj, N+.; c,fha
;;a;ajh mÍlaId lsÍug kshduk jHdmD;shla l%shd;aul lsÍu ms<snoj jdßud¾.
fomd¾;fïka;=jg m%Yxid lrk w;r th fmdf<dkakrej yd yïnkaf;dg we;=¿j
Èia;%slal 8 la wdjrKh jk f,i jHdma; lsÍug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd
remsh,a ñ,shk 200 la fjka lsÍug fhdackd lrkjd'
re' ñ' 1000
re' ñ' 300
re' ñ' 300
re' ñ' 600
re' ñ' 200
18
wOHdmk wxYh
87. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a ixj¾Ok l%shdodufha flakaøh jkafka wOHdmkhhs'
wm rch n,hg m;ajQ od isg wOHdmkh i`oyd m%udKj;a wruqo,a iemhSu ;yjqre
lrñka wmf.a fmdfrdkaÿ bgq lr ;sfnkjd' we;a; jYfhkau" miq.sh rcfha
wúêu;a rdcH uQ,H l<ukdlrKh fya;=fjka miq.sh jif¾ § W.% rdcH uQ,H
w¾nqohkag ,lajqjo 2014 jif¾ § fuka ;=ka .=Khl m%;smdok wm 2016 j¾Ifha §
fjka lrkq ,enqjd' tfy;a" 2016 j¾Ifha ;=kajk ld¾;=j wjika jk úg wOHdmk
wud;HdxYhg Ndú;d lsÍug yels ù we;af;a remsh,a ñ,shk 38"850 la muKhs' tu
ksid fuu ;;a;ajh ie,ls,a,g .ksñka 2017 jir i`oyd remsh,a ñ,shk 90"000 l
muK m%;smdok fjka lr ;sfnkjd' 2017 jir i`oyd fjka lrkq ,nk m%;smdok
2016 jirg jvd wvq nj ud ms<s.kakd kuq;a" th 2014 jirg jvd ishhg 70 lska
jeä ùula' ;j ÿrg;a wOHdmk lafIa;%h Yla;su;a lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk
17"480 l w;sf¾l m%;smdokhla ,nd §ug;a ud fhdackd lrkjd'
88. wOHdmkh i`oyd fhdað; wdfhdack u.ska ÿ¾j, há;, myiqlï .eg¨j" .=re
mqyqKqj" úIh ud,d ixj¾Okh iy úfYaIfhka mdi,a yerhdu uq¿ukskau ke;s
lsÍu wruqKq lr.;a m%;sixialrK" jir 13 l wksjd¾h wOHdmkh" úoHdj yd
;dlaIKh mokï lr.;a Wiia wOHdmkh fkdlvjd lrf.k hdug úl,amhka
jHdma; lsÍug wjOdkh fhduq lrkjd' wOHdmk lafIa;%h ;=< mQ¾j <ud úh
wOHdmkfha isg m%d:ñl iy oaú;shsl mdi,a wOHdmkh fukau ;D;Shsl wOHdmkh
olajd jk ish¿ wxY fj; wm wjOdkh fhduq lr ;sfnkjd' fuu.ska wmf.a
wOHdmk moaO;sh mQ¾K iy l=i,;djhkaf.ka fyì mqoa.,hka ks¾udKh lsÍug
fm<.iajkq ,nkjd'
89. ckm%sh mdi,a hehs lshd.kakd mdi,aj,g we;s b,a u Bg wod< ish¿u
md¾Yjlrejkag .eg¿ ks¾udKh lr ;sfnkjd' ish¿ fokdgu iudk wjia:djka
we;s lsÍu i`oyd iEu orefjl=gu .=Kd;aul wOHdmkhla ,eîug we;s whs;sh wm
ms<s.kakjd fukau wdrlaId lrkjd' m%d:ñl iy oaú;shsl mdi,aj, uQ,sl myiqlï
iys; mka;s ldur" úoHd.dr iy mqia;ld, bÈlsÍug ñka fmr fkdjQ mßÈ remsh,a
ñ,shk 21"000 la fjka lsÍfukau ta i`oyd jk wmf.a lemùu meyeÈ<s fjkjd'
90. jir 13 l wksjd¾h mdi,a wOHdmk m%;sm;a;sh Yla;su;a lsÍu i`oyd úoHd.dr
WmlrK yd ,S nvq we;=,;aj mdi,aj, há;, myiqlï jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd
;j;a remsh,a ñ,shk 5"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
91. 2017 jir wjidkh jk úg Èjhsfka mdi,a 1"000 la i`oyd uQ,sl myiqlï jk
c,h" úÿ,sh iy ikSmdrlaIl myiqlïj,ska iukaú; jk nj ;yjqre lsÍfï
wruqKska ±kgu;a remsh,a ñ,shk 3"000 la fjka lr we;s w;r 2016 j¾Ih ;=<
mdi,a 450 l fuu jevigyk wjika lr ;sfnkjd' ;jÿrg;a fuu jevigyk
läkï lsÍu i`oyd 2017 jir i`oyd remsh,a ñ,shk 2"000 l w;sf¾l uqo,la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 5000
re' ñ' 2000
19
92. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a YsIH m%cdj i`oyd myiqfjka ±kqu ,nd .; yels
mßirhla wm úiska ks¾udKh l< hq;= fjkjd' Tjqkag Wiia ;;a;ajfha mka;s
ldur (Smart Classrooms) ,nd Èh hq;= jk w;r ta fjkqfjka remsh,a ñ,shk
6"500 la ±kgu;a fjka lr ;sfnkjd' fuu jevigyk ;j ÿrg;a id¾:l lr
.ekSu i`oyd 2017 j¾Ifha Wiia fm< mka;sj,g we;=,;a jk isiqka 175"000 lg iy
Wiia fm< .=rejreka 28"000 lg fkdñ,fha Tab mß.Kl ,nd §ug wm úiska
lghq;= lrkjd' fuu jHdmD;sh i`oyd remsh,a ñ,shk 5"000 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd' fï i`oyd Wi-Fi in`o;d ,ndfoñka iyfhda.h olajk f,i
ÿrl;k fiajd imhkakkag ud wdrOkd lr isákjd'
93. mdi,a 3"500 l f;dr;=re ;dlaIK myiqlï ;jÿrg;a Yla;su;a lsÍu i`oyd tla
mdi,lg Wmßu jYfhka mß.Kl 50 la ne.ska l=,S mokug ,nd .ekSug fhdackd
lrk w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 5"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
94. .re l:dkdhl;=uks" wOHdmk fmdÿ iy;sl m;% idudkH fm< iy Wiia fm<
úIh Odrdjkag mj;akd úIhhkag wu;rj i;aldr fiajd l<ukdlrKh" fudaia;r
ks¾udKh" äðg,a ;dlaIKh" iemhSï fiajd l<ukdlrKh iy uQ,H idlaIr;dj
jeks úIhhkao y`ÿkajd fokq ,nkjd'
95. .re l:dkdhl;=uks" .=rejreka i`oyd wLKavj .=re mqyqKqj ,nd §fï ixl,amh
miq.sh jif¾ wm úiska y`ÿkajd fokq ,enqjd' cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska
wLKav .=re mqqyqKq jevigykla ilia lrñka ;sfnk nj ud i;=áka i`oyka lrk
w;r uOHu rcfha iy m<d;ano mdi,aj, úÿy,am;sjrekaf.a fukau wOHdmk
mßmd,lhskaf.a l<ukdlrK yelshdjka by< kexùug o b,lal lrkjd' fuu
ld¾hhka i`oyd ±kgu;a remsh,a ñ,shk 700 la fjka lr ;sfnkjd'
96. wmf.a rcfha ish¿ wxY we;=,;a ixj¾Ok l%fudamdhkag wkqj ±kgu;a Wiia
;;a;ajhg m;a lr we;s úfYaIfhkau lE.,a, iy nÿ,a, Èia;%slalj, j;= mdi,a 25
g wu;rj ;j;a j;= mdi,a 25 l ;;a;ajh Wiia lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 250 la
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
97. .re l:dkdhl;=uks" l%Svd" l,d iy kj ks¾udK jeks úfYaI yelshdjkaf.a isg
úúO iqúfYaIS yelshdjka odhdo lr.;a isiq ore ±ßhka úYd, m%udKhla wm rfÜ
isákjd' Tjqkaf.a olaI;d y`ÿkdf.k Wmldr l< hq;= fjkjd' fujeks yelshdjka
odhdo lr.;a isiqka 1"000 lg iydh ±laùu i`oyd wOHdmk wud;HdxYh úiska
ziqN.Z YsIH;aj jevigyk Èh;a lrkq ,nkjd' fujeks yelshdjka iys;" yh jk
jißka by< YsIHhka i`oyd tla YsIHfhl=g uilg re' 2"500 ne.ska YsIH;aj
m%odkh lrkq ,nk w;r fï i`oyd remsh,a ñ,shk 30 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
98. isiqka 150"000 lg muK m%d:ñl iy oaú;shsl wOHdmkh i,ik cd;Hka;r mdi,a
iy tajdfha YdLd we;+¿j fm!oa.,sl mdi,a 100 la muK rg ;=< l%shd;aul fjkjd'
fuu mdi,a ixLHdj jeäfjñka mj;sk w;r fuu mdi,a nÿ f.ùulska f;drj
l%shd;aul fjkjd' tu.ska rchg remsh,a ì,shk 10 lg jvd uQ,H n,mEula we;s
re' ñ' 5000
re' ñ' 5000
re' ñ' 250
re' ñ' 30
20
fjkjd' fuu mdi,aj, .=rejrekaf.a .=Kd;aulNdjh" fN!;sl há;, myiqlï iy
úIh ud,dj, úYd, fjkialï mj;skjd' rchg fuu mdi,aj, l%shdldß;ajhg w;
fmùug wjYH ke;s jqjo ish¿u isiqkag .=Kd;aul wOHdmkhla ,eîug we;s
ysñlu ;yjqre lsÍug wmg j.lSula ;sfnkjd' ta wkqj" tjeks fm!oa.,sl wOHdmk
wdh;kj, .=Kd;aulNdjh iqrlaIs; lsÍu i`oyd iajdëk m%;S;klrK" kshduk"
wëlaIK iy ;;a;aj iy;sl lsÍfï wêldßhla (Accreditation, Regulation,
Monitoring and Quality Assurance Authority), cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;=
wud;HdxYh hgf;a msysgqùug wjYH kj kS;s y`ÿkajd §ug ud fhdackd lrkjd'
99. rcfhka jegqma ,nk w¾O rdcH .Khg .efkk mdi,aj, .=re Nj;=ka i`oyd
w.%ydr rlaIK l%uh" foam< Kh yd wdmod Kh myiqlu ,nd §ug ud fhdackd
lrkjd' ta i`oyd remsh,a ñ,shk 25 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
100. .re l:dkdhl;=uks" YsIH m%cdj ;=< úfYaI wjOdkhg fhduq úh hq;= YsIH
fldÜGdYhla jkafka" l:k wdndê; (Dyslexia), j¾Okfha ÿ¾j,;d (Autism) iys;
iy fjkia yelshdjkaf.ka hq;a úfYaI bf.kqï wjYH;d iys; orejkah' fujeks
úfYaI bf.kqï wjYH;d we;s ore ±ßhka fjkqfjka fjka lrkq ,nk m%;smdok
jeä fjñka mej;=Kd' tfia jqjo" Y%jK iy oDYH wdndê; orejkag Wmldr lsÍu
i`oyd kj ;dlaIKfhka l%shd;aul jk Y%jK iy oDYH wdOdrl iemhSu fukau
úfYaI wOHdmk jevigyka iy wúêu;a wOHdmk jevigyka ixj¾Okh lsÍu b;d
jeo.;a fjkjd' tfiau úfYaI wjYH;djka iys; orejka i`oyd f.jkq ,nk
ffoksl §ukdj remsh,a 50 isg remsh,a 150 olajd jeä lsÍug o ud fhdackd
lrkjd' ta wkqj úfYaI wOHdmkh jeä ÈhqKq lsÍug iy úfYaI wjYH;djka iys;
orejkaf.a ffoksl §ukdj jeä lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 175 la o fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd'
101. YsIH m%cdj ;=< b;sß lsÍfï mqreoao Èß .ekaùu i`oyd 2017 ckjdß 08 jk Èk iEu
orefjl= i`oydu b;sß lsÍfï .sKqula wdh;ksl yd iudÔh j.lSula (CSR) f,i
i,ld újD; lr fok f,i ish¿ b;sß lsÍfï iy jdKsc nexl= fj;ska ud b,a,d
isákjd'
102. .re l:dkdhl;=uks" wm rch" wmf.a ¥ orejkag Wiia Ôjk ;;a;ajhla iy;sl
lsÍug lem jQ rchla' ta wkqj" wjqreÿ 5 isg 19 olajd jhia ldKavfha miqjk
ñ,shk 4'5 la jQ mdi,a orejka i`oyd iEu orefjl=gu remsh,a ,laI folla jákd
rlaIK wdjrKhla ,efnk rlaIK l%uhla y`ÿkajd §ug wm lghq;= lrkjd' fuh
úma,ùh wdrïNhla f,i i,lkjd' fuu rlaIK wdjrKh u.ska ndysr yd
fkajdisl m%;sldr wdjrKh lrk w;r ndysr m%;sldr i`oyd remsh,a 10"000 la yd
frday,a.;ùul § remsh,a 100"000 lg hg;aj wdjrKh i,ikq we;' rlaIK
jdßlh rch úiska orkq we;s w;r fï i`oyd remsh,a ñ,shk 2"700 la fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd'
103. .re l:dkdhl;=uks" 2016 yd ii`ok úg 2017 j¾Ifha § wOHdmkh i`oyd fjka
l< uqo, wvq njg fndfyda ixjdo yd úfõpk ;sfnk nj ud okakjd' wOHdmk
re' ñ' 25
re' ñ' 175
re' ñ' 2700
21
lafIa;%h i`oyd ;j ÿrg;a wdfhdack wjYH jqjfyd;a tu wjYH;d tu j¾Ih ;=<
fjka lsÍug ud fuu .re iNdjg ks¾foaY lrkjd'
Wiia wOHdmkh
104. .re l:dkdhl;=uks" j¾I 1995 § 9"245 la jQ úYajúoHd,j,g we;=,;a lr.;a YsIH
ixLHdj 2015 j¾Ih jk úg 26"000 la olajd jeä ù ;sfnkjd' tfy;a" Y%S ,xldfõ
úYajúoHd,j,g isiqka we;=,;a lsÍfï o< wkqmd;h wfkl=;a iudk rgj,a yd
iei§fï § ishhg 17 lg jvd wvq w.hla .kakjd' .re l:dkdhl;=uks" .re
w.%dud;H;=ud uE;l§ fuu iNdj fj; bÈßm;a lrk ,o wmf.a wd¾Ólh ms<sno
bÈß ±lafï i`oyka wdldrhg wmf.a tla b,lalhla jkafka wOHdmkh iy l=i,;d
ixj¾Ok wjia:d jeä lr,Suhs' 2015 j¾Ifha § 26"000 la jQ úYajúoHd, we;=¿
wfkl=;a Wiia wOHdmk wdh;k i`oyd we;=,;a lr.kq ,nk isiqka ixLHdj
fo.=Khla lrñka 2020 § isiqka 50"000 olajd jeä lsÍug wm n,dfmdfrd;a;=
fjkjd'
105. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a wOHdmk l%uh iy Y%u fj<`ofmd, w;r ksis
iïnkaO;djhla fkdue;s nj miq.sh Èkj,§ wm úiska Y%u fj<`ofmd, iu`. lrk
,o idlÉPdj,§ fy,s jqKd' Y%u fj<`ofmd, ;=< úfYaIfhka uQ,H" f;dr;=re
;dlaIKh" nexl=" ixpdrl lafIa;%h jeks úúO wxYj,g jD;a;slhska i`oyd jeä
b,a¨ula ;sfnkjd'
106. wmf.a m%;sixialrKj, b,lalh jkafka uQ,slj rfÜ wkd.; mrmqr jk ;reK
;reKshkag /lshd fj<`ofmd,g we;=¿ùu i`oyd wjYH l=i,;djhka by< kexùu
yd /lshd fj,`ofmd, ;=< ±kgu;a mj;sk l=i,;d kj u`.lg fhduq lrñka by<
kexùuhs' nexl=lrKh" wjodkï l<ukdlrKh" jHjydßl ixLHdkh" iu fi!LH
úoHdj" frdfnda úoHdj iy hka;% yd Ôùkaf.a ikaksfõok yd iajhxl%Sh md,k l%u
ms<sno úoHdj (Cybernetic) i;aldr l<ukdlrKh jeks úIhhka we;=,;a fldg
Wmdê úIh Odrdjka úúOdx.SlrKh lsÍu iy ±kg ;sfnk l,d Wmdê úIh
Odrdjg .Ks;h" ixLHdkh yd f;dr;=re ;dlaIKh jeks úIhhka y`ÿkajd §ug
lghq;= lrkjd' fï fjkqfjka foaYkYd,d" úoHd.dr" fydag,a iy wfkl=;a wdY%s;
há;, myiqlï j¾Okh lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 13"318 l uqo,la ±kgu;a fjka
lr ;sfnkjd'
107. .re l:dkdhl;=uks" reyqKq úYaj úoHd,fha ffjoH mSGhg n`ojd .; yels isiqka
ixLHdj 160 isg 300 olajd jeälr,Sug yelsjk mßÈ uy,a 10 lska hq;=
f.dvke.s,a,la lrdmsáfha ffjoH mSGh ;=< bÈlsÍug lghq;= lrkjd'2017 j¾Ifha
§ fï i`oyd remsh,a ñ,shk 500 l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
108. tfukau" Y%S chj¾Okmqr" le<Ksh" reyqK" hdmkh yd fmardfoKsh hk úYaj
úoHd,j, wOHdmkfõoS Wmdê mdGud,d wdrïN lsÍug lghq;= lrkjd'
109. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a Wmdê wfmalaIlhskag f,dalfha w;s olaIhska iu`.
;r`. lsÍfï yelshdjla mj;skjd' fï iïnkaOj tlai;a rdcOdksfha mj;ajk ,o
2016 f*da¾ñhq,d YsIH ;r`.hg (Formula Student UK 2016) iyNd.S ù zm<uq mka;sfha
re' ñ' 500
22
fyd`ou kjlhdZ" zf*da¾ñhq,d YsIH m%odkhg lemùuZ iy zfyd`ou ;ks ßhÿreZ f,i
úreodj,s,;a fudrgqj úYajúoHd,fha Id¾la f¾isx lKavdhug wmf.a m%Yxidj ysñ
fjkjd' tu lKavhug wo Èk fuu iNdjg meñfKk f,i o wdrdOkd lr
;sfnkjd' tjeks úúO jevigyka i`oyd wmf.a úYajúoHd, isiqka iyNd.S ù olaI;d
fmkajk nj ud okakjd' isiqkag olaI;d ÈhqKq lr .ekSug fm!oa.,sl wxYh o
tjeks ;r`. i`oyd lrkq ,nk odhl;ajh ud w.h lrkjd'
110. .re l:dkdhl;=uks" ta wdldrhg wmf.a olaI;u yd §ma;su;au YsIHhskaf.a l=i,;d
j¾Okh fjkqfjka" úYajúoHd, 17 bxðfkare" ffjoH" Ôj úoHd" fN!;sl úoHd"
.KldêlrKh" uQ,H iy kS;sh hk mSGj,ska ìysjk fyd`ou YsIHhska ;sfofkl=g
zydj¾âZ" MIT, Tlaia*¾â" flaïì%Ê iy isx.mamQre cd;sl úYajúoHd,h ^NUS) jeks
f,dj Wiiau úYajúoHd,j, wdpd¾h Wmdêh olajd mdGud,d yeoEÍug yelsjk fia
YsIH;aj l%uhla ia:dms; lsÍug ud fhdackd lrkjd' YsIHhska b,a ï lrkafka kï
fuu YsIH;aj fhdackd l%uh foaYSh úYajúoHd,j, mYapd;a Wmdê mdGud,d yeoEÍu
olajd o fhdod .; yels fjkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 500 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
111. .re l:dkdhl;=uks" le<Ksh úYajúoHd,h ;=< rdcH wxYfha m¾fhaIK yd
wOHhk myiqlï ie,iSug ixj¾Ok wOHhk tallhla msysgqùug ud fhdackd
lrkjd'
112. úYajúoHd, YsIHhkag l%Svd" l,d lghq;= jeks úIh ndysr l%shdldrlïj, kshe,Su
Wkkaÿ lrùu i`oyd remsh,a ñ,shk 100 l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
113. cd;sl jD;a;Sh iñ;s fmruqK iu. ud lrk ,o idlÉPdj,§ fhdackd jQfha
úYajúoHd,j, foaYk meje;aùfï ld,h rd;%S 8 olajd §¾> lrk f,ighs' fuu.ska
úYajúoHd,j,g we;=,;a lr.; yels YsIHhska ixLHdj jeä lsÍug fukau iïm;a
Wmßu f,i Ndú;d lsÍug o fya;=jk nj ud úYajdi lrkjd'
114. úYajúoHd,j, wOHhk yd mßmd,k wxY i`oyd YslaIK Ydia;%h (Pedagogical)
we;=,;a ld¾h uKav, ixj¾Ok jevigyka wdrïN lsÍug ud fhdackd lrk w;r
ta i`oyd úfoaY úYajúoHd, iu`. taldnoaOj iyNd.S;aj iïnkaO;d j¾Okh lr
.ekSu o ffO¾hu;a lrkjd'
115. .re l:dkdhl;=uks" ud by;ska i`oyka l< mßÈ" 2015 j¾Ih yd ii`ok úg 2020
j¾Ih jk úg rcfha úYajúoHd, yd wfkl=;a Wiia wOHdmk wdh;k i`oyd n`ojd
.kq ,nk YsIH ixLHdj ishhg ishhlska jeä lr fo.=Khla lsÍug wm lghq;=
lrkjd' ta wkqj" úYajúoHd,j,g we;=,;a lr .kakd isiqka ixLHdj 50"000 olajd
muKla jeä jkq we;' ixLHd o;a; wkqj fy<sjkafka 150"000-200"000 w;r jk
YsIH m%cdjf.ka 35"000 lg wdikak isiqka m%udKhla újD; úYajúoHd,h" úfoaY
úYajúoHd, fyda rcfha fkdjk fm!oa.,sl Wiia wOHdmk wdh;kj, Wiia
wOHdmk myiqlï ,nk njhs' flfia kuq;a wm ±kqfï flakaøia:dkhla ùfï Wmdh
ud¾.hka l%shd;aul lsÍu flfrys ±ä Wkkaÿjla olajk rchla f,i ;reK
re' ñ' 500
re' ñ' 100
23
;reKshkag Wiia wOHdmk myiqlï ,nd .ekSug ;sfnk wjia:d jeä l< hq;=hs'
fï i`oyd läkï l%shdud¾. .; hq;= fjkjd' wm n,hg meñKs miq wOHdmkh
i`oyd ie,lsh hq;= whqßka wruqo,a jeä lr ;sfnkjd' kuq;a" úYajúoHd,j, Wiia
wOHdmk myiqlï we;s lr,Sug kï wm m%dfhda.sl úh hq;=hs' rchg muKla fuu
wNsfhda.h ch.; fkdyelshs' fm!oa.,sl wxYh o ta i`oyd odhl úh hq;=hs' tneúka
rdcH fkdjk Wmdê msßkuk wdh;k rg;=< we;s lsÍug wjYH myiqlï ie,ish
hq;= fjkjd'
116. j.lsj hq;= rchla jYfhka" wjia:djd§j foaYmd,k u;jdo uq,a lrf.k fmdaiag¾
/f.k yeisfrk lKavdhïj,g rfÜ ixj¾Okh keje;aùug bv ,nd Èh
fkdyelshs' ta iu.u wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh Wmßu uÜgñka mj;ajd .ekSuo
b;d jeo.;a' ta i`oyd cd;sl uÜgfï iajdëk ;;a;aj iy;sl lsÍfï iy m%ñ;slrK
uKav,hla we;s lsÍug wjYH kS;s iïmdokh lsÍug ud fhdackd lrkjd'
117. .re l:dkdhl;=uks" b;d iq¿ ,l=Kq m%udKhla wysñ ùu fya;=fjka úYajúoHd,
wOHdmkh u. yereKq YsIH YsIHdjka .Kkdjla isák njg Tn;=udo tl`. jkq
we;' Tjqkaj fkdi,ld yeÍug wmg yelshdjla keye' tuksid Tjqka fjkqfjka
Kh fhdackd l%uhla wdrïN lrkjd' fï hgf;a úYajúoHd, m%;smdok fldñiu
úiska wkqu; lrk ,o rdcH fkdjk Wmdê msßkuk wdh;kj,ska fj<`om,
b,a¨u imqrd,Sug byj,ajk úIhka yeoEÍu i`oyd bfiâ (Z) ,l=Kq u; mokïj"
isiqka 15"000 la i`oyd tla isiqfjl=g mdGud,d .dia;=j,ska remsh,a wg ,laIh
^800"000& olajd jQ Kh uqo,la ,nd oSug fhdackd lrk w;r fuu jevigyk
l%shd;aul lsÍug yelsjk fia 2017 j¾Ih i`oyd remsh,a ñ,shk 300 l uqo,la
fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
118. .re l:dkdlh;=uks" úfYaIfhkau .%dóh mdi,aj, úoHdj" .Ks;h" ;dlaIKh iy
bx.%Sis jeks úIhkaj,g by< olaI;d we;s .=rejrekaf.a ys`.h msrùug lghq;= l<
hq;=j ;sfnkjd' ta i`oyd úYajúoHd, m%;smdok fldñIu u.ska wkqu; lrk ,o
rdcH fkdjk úoHdh;kj, .Ks;h" úoHdj" ;dlaIKh" iy bx.%Sis hk úIhkag
wod<j wOHdmkfõ§ Wmdê mdGud,d yeoEÍug isiqka i`oyd remsh,a 500"000 l
ishhg 100 l fmd,S iyk Kh fhdackd l%uhla we;s lsÍug uu fhdackd lrkjd'
ta i`oyd iyNd.S jk isiqka .%dóh mdi,aj, wju jYfhka jir 3 la fiajh l<
hq;=hs' Tjqka jir 3 iïmQ¾Kùug fmr tu mdie,aj,ska bj;a jkafka kï tfia
bj;ajk wjia:dfõ§u wod, Kh uqo, iïmQ¾Kfhkau wdmiq f.úug Tjqkag isÿjkq
we;' fuu Kh fhdackd l%uh u.ska YsIHhska 5"000 lg Kh uqo,a ,nd §u wmf.a
uQ,sl b,lalh jk w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 100 l uqo,la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
119. rdcH úYaj úoHd, fj;ska iy;sl lrkq ,nk mdGud,d rdcH fkdjk Wiia
wOHdmk wdh;k yryd msßkeóug we;s yelshdj ms<sn`oj wm úiska fidhd ne,sh
hq;= fjkjd' tu.ska rdcH fkdjk Wiia wOHdmk wdh;k fj;ska msßkukq ,nk
Wmdê mdGud,d jvd;a Wiia uÜgfï mdGud,d nj iy;sl flfrkq we;'
re' ñ' 300
re' ñ' 100
24
120. 2017 j¾Ifha isg l%shd;aul jk mßÈ Y%Su;a fcdaka fld;,dj, wdrlaIl
úYajúoHd,h ;=< msßjeh ms<sìUq lrk .dia;= l%ufõohla y`ÿkajd §ug ud fhdackd
lrkjd'
121. Y%S ,xldfõ wOHdmk lafIa;%h ;=< m%cd úoHd, (Community College) we;s lsÍug we;s
yelshdj" wOHdmk" Wiia wOHdmk" jD;a;Sh wOHdmk n,OdÍkag fidhd n,k
f,i ud wdrdOkd lrkjd'
122. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a rg wOHdmk flakaøia:dkhla njg m;alr,Sug we;s
Wkkaÿj iy;sl lrkq jia 2017 j¾Ifha isg Y%S ,xldj ;=< wOHdmkh ,eîug
leue;s úfoaY isiqka i`oyd jir 5 l nyqjdr msúiqï ùid (Multiple Entry Visa) ,nd
Èug ud fhdackd lrkjd' fuh wOHdmk ixpdrl l¾udka;h m%j¾Okh lsÍug o
rel=,la jkq we;'
123. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a úYajúoHd, ;=< kjl joh yd isiq wr., iïnkaO
.eg¿ we;s nj Tn;=ud o ielhlska f;drj ms<s.kq we;' tfyhska ia;%S mqreI
iudcNdjh iy idOdrK;ajh" ,sx.sl yd ,sx.sl;ajh mokï jQ ysxik yd kjl joh
msgq±lSu i`oyd uOHia:dkhla msysgqùu i`oyd remsh,a ñ,shk 10 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
124. .re l:dkdhl;=uks" Tn;=ud fukau fuu iNdj;a ±kqj;a ù we;s mßÈ rcfha
úYajúoHd, wOHdmkh i`oyd b;d wêl uqo,la wm úiska úhoï lrk nj fukau
idudkH ck;djf.ka tl;= lrkq ,nk nÿ uqo,ska fuu isiqkaf.a wOHdmkh i`oyd
fl;rï uqo,la jeh lrkafka o hkak ms<sn`o wjfndaOhla ,nd §ug yelsjk fia
úYajúoHd,hg msúfik wjia:dfõ È ;ud fjkqfjka ork úhou we;=,;a úhoï
úia;rhla iEu isiqfjl=gu ,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
l=i,;d ixj¾Okh
125. .re l:dkdhl;=uks" úúO l¾udka;lrejka iu`. lrk ,o idlÉPdj,§ ixpdrl
l¾udka;h i`oyd mqyqKq Y%ñlhska 100"000 la" we.¿ï l¾udka;h i`oyd 60"000 la"
bÈlsÍï l¾udka;h i`oyd 400"000 la muK wjYH jk nj ud fj; okajd isáhd'
l=re`ÿ l¾udka;h i`oyd o tjeks ;;a;ajhla we;s nj wkdjrKh jqkd' miq.sh
whjefhka ta i`oyd fjku mqyqKq wdh;khla msysgqùug fhdackd lrk ,oafoa ta
fya;=fjks' fhdað; ksoyia fj<`o l,dmhka iu`. mqyqKq Y%ñlhska i`oyd b,a¨u
jeä fjñka mj;skjd' meyeÈ<sju l=i,;d mr;rh (Skills Gap) ms<sn`o ;on,
.eg¿jla u;=jk w;r thg läkñka úi`ÿï fiúh hq;=j ;sfnkjd' tu ksid .re
l:dkdhl;=uks" jD;a;Sh mqyqKq m%;sm;a;s rduqjg ie,lsh hq;= m%;sixialrK isÿ
lsÍug ud fhdackd lrkjd' rch hgf;a l%shd;aul jk jD;a;Sh mqyqKq
uOHia:dkj, mdGud,d yeoEÍug n,dfmdfrd;a;= jk iEu wfhl= fj;u
YsIH;ajhla ,nd §ug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska Y%S ,xldfõ ish¿ fokd fj;
lsisu úhoulska f;drj jD;a;Sh mqyqKq yelshdjka ,nd .ekSug bvlv ,efnkjd'
.re l:dkdhl;=uks" fuu jevigyk hgf;a YsIH;aj ,nd §u i`oyd remsh,a
ñ,shk 300 l uqo,la fjka lr §ug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 10
re' ñ' 300
25
126. fj<`om, yd l¾udka; lafIa;%h ;=< /lshd wjYH;d bgql< yels jkfia ueKsla
l¾udka;h" ueKsla lemSu" wdNrK fudaia;r ks¾udKh" jákd .,a j¾. lemSu yd
Tm ±óu" n;sla" WKnïnq wdY%s; yia; l¾udka; wd§ úIhhka cd;sl jD;a;Sh
iqÿiqlï NVQ uÜgfï mdGud,dj,g we;=,;a jk f,i ;u úIh Odrdjka mq¿,a
lrk f,i jD;a;Sh yd ;dlaIKsl wdh;k Èßu;a lsÍug ud leu;shs'
127. ta iu`.u" we.¿ï" fi!LH myiqlï ,nd §u" wd.ka;=l i;aldr fiajd iy bÈlsÍï
lafIa;%fha mj;sk mqyqKq Y%ñlhskaf.a oeä wjYH;djh ie,ls,a,g f.k mqyqKq
ld,fhka miq l¾udka; lafIa;%h fj; n`ojd .ekSu i`oyd ;reK ;reKshka 10"000
la mqyqKq lsÍu i`oyd ud fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd' fm!oa.,sl wxYhg
iydh ùu i`oyd rch úiska iEu mqyqKqlrefjl=g udi 3 l ld,hla i`oyd remsh,a
10"000 la ne.ska jk udisl §ukdjla ,nd foñka fï i`oyd fm!oa.,sl wxYhg
iydh jkq we;' fuu jevigyk i`oyd remsh,a ñ,shk 300 l m%;smdok ,nd §ug
ud fhdackd lrkjd'
128. ud;r c¾udkq ;dlaIKsl mqyqKq mdi, iy fydag,a mqyqKq mdi, jeäÈhqKq lsÍu
i`oyd remsh,a ñ,shk 200 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
129. .re l:dkdhl;=uks" rfÜ iEu ksjdi y;rlgu tla ksjil mß.Klhla we;s
neúka ksjfia isgu mqyqKq mdGud,djka yeoEÍug f;dr;=re ;dlaIKh fhdod .;
yelshs' tneúka zbZ wOHdmk (e-learning) iïm;a uOHia:dkhla le,Ksh
úYajúoHd,hg wkqnoaê;j msysgqùug ud fhdackd lrkjd' fï i`oyd jir foll
ld,hla ;=< remsh,a ñ,shk 250 la jeh lrkjd' remsh,a ñ,shk 125 la 2017 §
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu uOHia:dkh fm!oa.,sl wxYfha
iyNd.S;ajh we;sj zbZ mqyqKq úIhOdrdj ks¾udKh lrkq we;' fuu mqyqKq
jevigyka ms<s.; yels m%ñ; iy;slhla ,efnk mßÈ l%shd;aul lrkq we;s w;r
mdGud,dj wjika l< miq ta yd iudk uÜgfï ´kEu mqyqKq wdh;khla ,nd fok
;rï by< uÜgfï iy;slhla ,nd fokq we;'
fi!LHh
130. .re l:dkdhl;=uks" iïm;a ys`. ;;a;ajhla hgf;a jqjo" wmf.a rgg fyd`Èka
l%shd;aul ùug yels jk uÜgfï by< fi!LH fiajdjla" fndfyda úg by< wdodhï
uÜgula mj;sk wfkl=;a rgj, m%Odk fi!LH o¾Ylj, uÜgug jvd by<
;;a;ajhl" mj;ajd .ekSu ms<snoj fi!LH fiajdfõ kshq;= mqoa.,hskaf.a fiajh ud
w.h lsÍug leue;shs' Tjqkaf.a lemùfï m%;sM,hla f,i uef,aßhd iy nrjd
frda.h iyuq,skau msgq±lSu ms<sno f,dal fi!LH ixúOdk iy;slh ,nd .ekSug
wmg yels ù ;sfnkjd' fuh miq.sh j¾I .Kkdjla ;=< fi!LH fiajdfõ ksr;
mqoa.,hska úiska fmkakqï lrk ,o by, jD;a;ShuhNdjh iy lemùu ms<sìUq jk
fyd`ou idlaIshla'
131. miq.sh uy ue;sjrKfha § ys`.hlska f;drj idOdrK ñ,lg T!IO iy ffjoH
WmlrK ,nd §ug jQ fmdfrdkaÿj bgq lrñka cd;sl T!IO kshduk wêldÍ mk;
y`ÿkajd §ug yelsjQ nj fuys § i`oyka lsÍug leu;shs' fuu.ska fï jk úg T!IO
re' ñ' 300
re' ñ' 200
re' ñ' 125
26
j¾. 48 l ñ, .Kka ishhg 40 lska wvq lsÍug wmg yelshdj ,eî ;sfnkjd' ta
w;ru fi!LH lafIa;%fha l%shdldrlï lsysmhlg jeÜ nÿ iSud lsÍu ksid wmg wysñ
jk wdodhu remsh,a ñ,shk 17"000 la muK fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" fï
;uhs j.lsj hq;= rchla lghq;= lrk wdldrh" wm wkjYH f,i uyck;dj u;
nr mgjk rchla fkdfõ' bka wmf.a rch zlshk foa lrk" lrk foa lshkZ
rchla nj ;yjqre fjkjd'
132. .re l:dkdhl;=uks" rfÜ uq¿ urK ixLHdfjka jeä m%udKhlg fya;=jk wfma
m%cd úoHd;aul jix.; frda.j, ixl%ukSh ;;a;ajhka fukau fnda fkdjk frda.
by< hdu wmg kj wNsfhda. /ila we;s lrkjd' fuu kj wNsfhda.j,g .e,fmk
mßÈ" wksjd¾fhkau wmf.a fi!LH fiajd iemhSfï l%ufõohka kj;djhlska
hqla;j Yla;su;a l< hq;= fjkjd' tneúka fi!LH lafIa;%h ;=< l< hqq;=
m%;sixialrK ms<sn`oj rchg Wmfoia ,nd §u i`oyd by< uÜgfï lñgqjla m;a
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
133. ud i`oyka l< wdldrhg wmf.a rfÜ iEfyk msßila y`ÿkd fkd.;a ksoka.;
jl=.vq frda.fhka mSvd úÈkjd' fuh fi!LH .eg¿jla muKlau fkdj fï jk úg
iudc .eg¿jla njg o m;aj ;sfnkjd' .re l:dkdhl;=uks" ±kgu;a y`ÿkd
fkd.;a ksoka.; jl=.vq frda. yd iïnkaO .eg¨ úi`§u i`oyd fi!LH
wud;HdxYhg remsh,a ñ,shk 2"225 l m%;smdok fjka lr § we;s w;r ;j;a remsh,a
ñ,shk 750 l m%;smdok 2017 j¾Ih ;=< fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
134. .re l:dkdhl;=uks" 2016 j¾Ih ;=< § ndysr frda.S jdÜgq" yÈis wk;=re jdÜgq"
Y,Hd.dr" úoHd.dr ixlS¾K iy ffjoH WmlrK jeks há;, myiqlï jeä ÈhqKq
lsÍu Wfoid remsh,a ñ,shk 23"147 l m%;smdok ,nd § ;sfnkjd' 2017 j¾Ifha§ o
fi!LH lafIa;%fha há;, myiqlï jeäÈhqKq lsÍu i`oyd wm lghq;= lrkjd' ta
fjkqfjka ±kgu;a remsh,a ñ,shk 25"200 la fjka lr ;sfnkjd' f;dard .;a
m<d;ano frday,aj, idhksl wmøjH l<ukdlrK l%ufõohla we;s lsÍu iy
frda.Skag i;aldr lsÍfï jevigyka Yla;su;a lsÍu i`oyd ;j;a remsh,a ñ,shk
1"000 la oekgu;a ,nd § ;sfnkjd'
135. fyo wNHdi úoHd, jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 200 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
136. .re l:dkdh;=uks" wm ksfrda.S iy cjiïmkak ;reK mrïmrdjla we;s lr.;
hq;= fjkjd' ud f;areï f.k we;s wdldrhg Èhjeähdj" ms<sld" weÿu jeks m%Odk
.Kfha ,d .efkk fnda fkdjk frda. jeäysáhka w;r muKla fkdj <uqka w;r
o by< hk m%jK;djla mj;skjd' kshu fõ,djg y`ÿkd.;fyd;a fnda fkdjk
frda. jeä m%udKhlska wdrlaId ùug" j<lajd .ekSug fyda iïmQ¾Kfhkau md,kh
lsÍug lghq;= l< yelshs' fï iïnkaOj lghq;= lsÍug iEu mdi,a jdrhla ;=<u
Èjhsfka iEu m%d:ñl mdi,lgu fi!LH n,OdÍka meñK mÍlaId lrk l%ufõohla
ia:dms; lrk f,ig fi!LH n,OdÍkaf.ka ud b,a,d isákjd' fï i`oyd remsh,a
ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 200
re' ñ' 750
re' ñ' 50
27
137. tfiau" Èjhsk ;=< mj;sk jl=.vq frda. iy fnda fkdjk frda.j,g wod<
mßfhaIKj,g wjYH myiqlï ie,iSu i`oyd cd;sl úoHd moku (National Science
Foundation) (NSF) fj; remsh,a ñ,shk 100 l m%;smdok fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
138. Y%S ,xldj ;=< <uqka i`oyd úfYaIs; jQ frday,a jkafka fld<U ßÊfõ wd¾hd <ud
frday, iy uykqjr isßudfõ nKavdrkdhl <ud frday, hk frday,a muKhs' iEu
jirlu <uqka 1"000 lg <uqka 9'9 la miafjks jir WmkaÈkh ieuÍug fmr ñh
hk nj uf.a wjOdkhg ,lajqKd' iyY% ixj¾Ok b,lal wkqj jir 5 lg wvq
<ud urK wkqmd;h <uqka 1"000 lg <uqka 4 ls' ;sridr ixj¾Ok b,lalj,
wruqK jkafka <ud urK wkqmd;h Y=kH uÜgug f.k tauhs' .re
l:dkdhl;=uks" ;sridr ixj¾Ok b,lal bgq lr .ekSu i`oyd wmf.a lemùu
iy;sl lrñka <ud frda. j<lajd .ekSu i`oyd lrdmsáh" wïmdr iy hdmkh hk
frday,aj, <ud Ñls;ail ixlS¾K we;s lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd' kskaojQ¾ k.rfha uQ,sl frday,la ia:dms; lsÍug ud
fhdackd lrkjd' ta fjkqfjka remsh,a ñ,shk 200 l uqo,la fjka lsÍug;a
lrdmsáh YslaIK frday, ;=< uqL fi!LH uOHia:dkhla ia:dms; lsÍug;a ta i`oyd
remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug;a ud fhdackd lrkjd'
139. ;jÿrg;a ksoyia fi!LH fiajdj rg;=< Yla;su;a lsÍu i`oyd rdcH fm!oa.,sl
iyfhda.S;djh u; 2017 j¾Ifha § kùk ;dlaIKhg wkql+,j ldi,a ùÈh ud;D
frday, remsh,a ñ,shk 3"000 l úhoula ord jeäÈhqKq lrkq ,nkjd'
140. .re l:dkdhl;=uks" ;e,iSñhd" jid.eá;s" ,shqflañhd iy ;j;a tjeks frda.j,g
m%;sldr lsÍu i`oyd uykqjr frday,g wkqnoaOj wegñÿ¨ noaO lsÍfï tallhla
msysgqùug remsh,a ñ,shk 500 l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
141. fi!LH wdrlaIdj i`oyd f;dr;=re ;dlaIK Ndú;hg myiqlï ie,ish hq;=hs' tu
ksid f;dr;=re ;dlaIK l¾udka;h iydh we;sj wvq ;rñka f;dard.;a uQ,sl
frday,a mylj;a fg,s fuäiska jevigyk (Telemedicine Programme) jeäÈhqKq
lsÍug Èßu;a lrkjd'
142. .%dóh m%foaYj, fi!LH ;;a;ajh Yla;su;a lsÍu i`oyd uyck fi!LH fyo fiajdj
kej; l%shd;aul lrkjd'
143. ±kg wfma rfÜ fmdaIKfõ§ka iy fi!LH fiajlhska m%udKj;a msßila fkdue;s
nj whjeh ilia lsÍfï idlÉPdfõ § ud yg ±k .ekSug yels jqKd' .re
l:dkdhl;=uks" bÈß jir 3 l ld,h ;=< fi!LH yd fmdaIK l%shdldÍka 300
fofkl= olajd jeä lsÍug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd 2017 j¾Ifha § remsh,a
ñ,shk 50 l uqo,la fjka lsÍug fhdackd lrkjd'
144. fm!oa.,sl wxYh iu. tl;= ù rch u.ska md,kh flfrk frday,aj, f.jk
jdÜgq msysgqùug ud fhdackd lrk w;r rcfha frday,aj, frda. ksYaph lr .ekSfï
ridhkd.dr msysgqùug o fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd'
re' ñ' 100
re' ñ' 1000
re' ñ' 200
re' ñ' 50
re' ñ' 500
re' ñ' 50
28
145. wm rfÜ ,shdmÈxÑ fkdjQ Tiqi,a úYd, m%udKhla ;sfnk w;r iqÿiqlï fkd,enQ
T!IOfõ§ka o ie,lsh hq;= m%udKhla isákjd' fuu m%jK;djh b;d läkñka
wjOdkhg fhduq l< hq;= lreKla' tu ksid ish¿u Tiqi,a cd;sl T!IO kshduk
wêldßfha läkñka ,shdmÈxÑ úh hq;= njg ud fhdackd lrk w;r tfia ,shdmÈxÑ
ùug wfmdfydi;a jk Tiqi,a i`oyd remsh,a 100"000 l ovhla mekùug lghq;=
lrkq ,nkjd'
146. .re l:dkdhl;=uks" úfYaIfhka wdhq¾fõo T!IO iïnkaOj isÿ lrk mÍlaIK yd
ixj¾Okh fjkqfjka wdhq¾fõo mYapd;a Wmdê wdh;kh Yla;su;a lsÍu i`oyd
remsh,a ñ,shk 250 l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
147. .re l:dkdhl;=uks" wm rg ;=<" ksoyia fi!LH myiqlï ,nd §ug wm ne`§
isákjd' fï i`oyd wm ksrka;rfhkau fhdojk wruqo,a m%udKh ms<sn`oj idudkH
ck;dj okafka±hs ud ;=< ielhla mj;skjd' tu ksid ish¿u rcfha frday,a úiska
frda.Ska m%;sldr ,ndf.k msgjk wjia:dfõ § Tyq fyda wehf.a m%;sldr i`oyd rch
úiska ork ,o uqo, we;=,;a lr msßjeh m;%hla (cost sheet) ksl=;a lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
Y%S ,xldj ;=< jHdmdr lghq;= myiq lsÍu
148. .re l:dkdhl;=uks" jHdmdr wdrïN lsÍu yd mj;ajdf.k hdu i`oyd wjYH
mßirhla we;s lsßug wm rch iy;sl ù ;sfnkjd' ta i`oyd ndOd wju lsÍug
lghq;= lrkjd' fï iïnkaOj we;s o¾Yl meyeÈ<s lsÍug ud leu;shs' ±kg wm rg
jHdmdr wdrïN lsÍug myiq lsÍfï 2015 o¾Ylfha 110 jk ia:dkfha isákjd' wm
rfÜ jHdmdrhla ,shdmÈxÑ lsÍu i`oyd wju jYfhka l%shdj,Ska 8 la iïmQ¾K l<
hq;=hs' fuh iudk rgj, mj;akd ;;a;ajhkag jvd jeä w.hls' 2020 jk úg fuu
l%shdj,s .Kk 05 olajd wvq lr .ekSu wfma wruqKhs' 2018 jk úg fuu o¾Ylfha
by<u rgj,a 70 w;rg meñKSug fuu l%shdud¾. iy fjk;a l%fudamdhka wm
úiska .kq ,nkjd'
149. tu ksid iud.ï ,shdmÈxÑ lsÍfï ld¾hd,h fmdah Èk we;=¨ i;sfha Èk 7 ;=,§u
újD; lr ;eîug;a foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j Yla;su;a lsÍug;a" lïlre
fomd¾;fïka;=j iïnkaO lghq;= myiq lsÍug;a ud fhdackd lrkjd' tu.ska
jHdmdrhla wdrïN lsÍug .;jk Èk 10 l ld,h Èk 04 olajd wvq lsÍug yelshdj
,efnkjd'
150. ish¿ jHdmdrhka ,shdmÈxÑ lsÍug wjYH jk neúka cd;sl jHdmdr ,shdmÈxÑ
lsÍfï ld¾hd,hla ia:dms; lsÍu ioyd wjYH kS;s y`ÿkajd §ug ud fhdackd
lrkjd' tfiau" rch úiska t<fUk fj<`o .súiqï ksishdldrj kS;s.; lsÍu
;yjqre lsÍu i`oyd cd;sl fj<o meñKs,s fufyhjkafkl= m;a lsÍug wm mshjr
.kakjd' ta wkqj" cd;sl fj<o meñKs,s fufyhùfï ld¾hd,hla iy cd;sl
jHdmdr ,shdmÈxÑ lsÍfï ld¾hd,hla ia:dms; lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 250
re' ñ' 50
29
151. l=vd iy uOH mßudK jHdmdrj,g Kh .ekSï i`oyd we;s bv m%ia:djka jeä lsÍu
i`oyd iqrlaIs; .kqfokq mk;g wod< ixfYdaOkh y`ÿkajd §ug wm lghq;= lrkjd'
152. .re l:dkdhl;=uks" wdfhdackhka wdl¾Ykh lr .ekSu i`oyd meyeÈ<s bvï
m%;sm;a;shla ;sîu jeo.;a fjkjd' tu ksid iSudiys; fmdÿ idu.ïj,g bvïj,
iskaklalr whs;sh ,nd §u i`oyd kS;s y`ÿkajd §ug ud fhdackd lrkjd' tfiau
jeä fldgia whs;sh úfoaYslhka i;= fm!oa.,sl iud.ï i`oyd §¾> ld,Sk nÿ
moku u; bvï ,nd §ug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd tu iud.ï bvï
jákdlu yer wju jYfhka remsh,a ñ,shk 250 la wdfhdackh l, hq;= w;r wju
jYfhka fiajlhska 250 lg /lshd wjia:d ie,ish hq;= fjkjd' fuu ;;a;ajh
wju jYfhka jir 03 l ld,hla olajd mj;ajdf.k hd hq;= fjkjd' tfia
fkdjkafka kï jir 03 l ld,h ;=< .súiqfï i`oyka fldkafoais iïmQ¾K
fkdlsÍu u; ishhg 100 l nÿ uqo,a tljr f.ùug isÿ fjkjd' wod< nÿ l=,sh
bvfï jdKsc jákdlu u; rcfha ;lafiarelre úiska ;SrKh lrkq ,nkjd'
153. ±kg l%shd;aul jk 2007 wxl 07 ork iud.ï mk; wkqj iNdm;s iy iud.fï
wOHlaI uKav, idudðlhkaf.a jhi wjqqreÿ 70 iïmQ¾K ùfuka miqj wOHlaI
uKav,fha fiajh lsÍug fkdyelshs' flfia jqjo" iud.ïj, whs;sh ysñ iNdm;s
iy wOHlaI uKav, idudðlhskaf.a whs;sh ;j ÿrg;a mj;ajdf.k hdu i`oyd
±kg mj;sk wjqreÿ 70 jhia iSudj bj;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
154. .re l:dkdhl;=uks" uQ,H wxYh i`oyd Yla;su;a kshduk hdka;%Khla fjkqfjka
lemjqjo" wd¾Ól l%shdldrlïj, fh§u widOdrK f,i md,kh fkdl, hq;= njg
ud úYajdi lrkjd' tu ksid uQ,sl Kh iSudj ,laI 05 olajd jQ Khlrejkaf.a
Kh b;sydi f;dr;=re ,nd fkdfok f,i Kh f;dr;=re ld¾hdxYhg uu ks¾foaY
lrkjd'
155. j¾;udkfha mj;sk kùk jHdmdrhkag wkq.; ùugkï nqkaj;anj yd
nxfldf,d;anjg wod< mj;sk kS;s ixfYdaOkh lsÍu wjYHhs' ta wkqj ta i`oyd
WÑ; yd M,odhS kS;s f.k taug wm lghq;= lrkjd'
156. whjeh ilia lsÍu i`oyd mej;s idlÉPdj, § fndfyda fj<ÿka rd;%S 11 olajd j;a
fj<`oie,a újD; lr ;eîu wjYH nj okajk ,§' fï i`oyd rd;%S 11 ka miqj nia
Odjkh lsÍug fm!oa.,sl nia ysñhkaf.a ix.ï iydh olajkafka kï fuh Èßu;a
lsÍug ud leu;shs'
157. úfoaY úksuh md,k mk; fjkqjg úfoaY úksuh yqjudre mk; y`ÿkajd fok w;r
wúêu;a .kqfokq je<elaùfuka úfoaY ixÑ; wdrlaId lsÍu tu.ska ;yjqre lrkq
,nkjd'
iú n,.kakjk ,o iy by< jegqma ,nk Y%u n,ldhla
158. .re l:dkdhl;=uks" Y%un,ldfhka ;=fkka tlla muK úêu;a wxYfha
/lshdjkays fh§ isákakka jk w;r b;sß ;=fkka folla muK jk m%udKh
wúêu;a wxYfha /lshdjkays fh§ isákjd' úêu;a wxYhg kuHYS,S jev meh
.Kkla fkdue;' w¾O ld,Sk jev" meh 45 fyda i;shg ojia my yudrl fiajh
30
l< hq;= ld,fha fjkila fkdl< yels f,i lïlre kS;sj,ska by< wdrlaIKhla
,nd fokjd' wks;a w;g Y%u n,ldfhka jeä m%udKhla wúêu;a wxYfha
/lshdjkays fh§ isák w;r Tjqkag lïlre kS;s u.ska wdrlaIdjla ,efnkafka
keye' tu ksid Y%u n,ldfhka jeä m%udKhlg wm rfgys mj;akd h,a mek .sh
lïlre kS;sj, m%;s,dN ,efnkafka keye'
159. o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 60 la muK jk bÈß jir 5 ;=< § ixpdrl iy
f;dr;=re ;dlaIK jeks fõ.fhka ÈhqKq jk wxYj, odhl;ajfhka by<u
j¾Okhla <`.d lr .kq we;ehs wfmalaIs; fiajd wxYfhys l%shdldÍ;ajhg wmf.a
lïlre kS;s ;=<ska úYd, jYfhka wNsfhda. t,a, lrkq ,nkjd' kQ;k fiajd
l¾udka; lafIa;%fha wmg we;s jdisodhl ;r`.ldÍ ;;a;ajh ;=< ndysr md¾Yjhka
fj;ska jHdmdr l%shdldrlï lr.ekSfï jHdmdr (BPO), iy ndysr md¾Yjhka
fj;ska ±kqu ,nd .kakd jQ jHdmdr (KPO) yd kS;s l%shdj,sh ndysr md¾Yjhkaf.ka
bgq lr.kakd jQ jHdmdr (LPO) i`oyd wm rg ;=< b;d iqÿiq jd;djrKhla
;sfnkjd' flfia jqj;a" fuu wxY i`oyd kuHYS,s fiajd meh .Kka" rd;%S ld,fha
fiajh lsÍu" w¾Old,Sk fiajd iy ksjfia isg fiajh lsÍug we;s yelshdj o wjYH
fjkjd' ±kgu;a f;dr;=re ;dlaIKh iy ixpdrl wxY idfmalaI jYfhka by<
jegqma ,nk w;r" by< j¾Ok yelshdj fya;=fjka bÈßfha § fuu wxYhka ys jegqma
;,j, wLKav by< hdula isÿjkq we;' ;dlaIKfha j¾Okh;a iu`. fiajd
kshqla;s wjia:d úYd, f,i fjkia ù we;s nj wmsg ms<s.ekSug isÿ fjkjd'
flfia jqjo" ;dlaIKh ksid úfYaIfhka fiajd l¾udka;fha we;s iqúfYaIS jQ
wjia:djka wkqj lïlre ks;Sj,g ixfYdaOkhka tl;= lsÍug wjYH fjkjd' fuu
ixfYdaOk u.ska úfYaIfhka /lshd iqrlaIs;Ndjhg .eg¿jla fkdjk wdldrhg
wfma ;reK ;reKshkag by< jegqmla iys; /lshdjla ,nd fok nj ug ;yjqre
lsÍug yels jkjd' fiajd fhdaclhska yd fiajdodhlhska hk fomd¾Yjhgu
tl`.úh yels lïlre kS;sj, läkï ixj¾Okh i`oyd isÿ l< hq;= fjkialï
fhdackd lsÍfï § cd;sl jD;a;Sh iñ;s fmruqK olajk ,o m%;spdrh ud
ffO¾Hu;a l<d'
^w&' fm!oa.,sl wxYh i`oyd meh 45 la yd i;shg ojia 05 la jQ iy
rcfha fiajlhska ioyd i;shlg meh 40 la jQ kuHYS,S fiajd meh
.Kkla y`ÿkajd §u
^wd&' fldka;%d;a fiajlhskf.a fiajd ld,h udi 6 isg wjqreÿ 1 la olajd
§¾> lsÍu
^we&' ld¾h idOkh u; mokïj jegqma f.ùu'
160. tfiau" ñksia n, fiajd (Manpower) iemhSu fm!oa.,sl wdrlaIl" msßisÿ lsÍï"
wdmkYd,d iy m%jdyk l%shdldrlïj,g muKla iSud lsÍug ud fhdackd lrkjd'
161. .re l:dkdhl;=uks" fiajdkshqla;s Ndr wruqo, (ETF) " fiajl w¾:idOl wruqo,
(EPF), iy lïlre fomd¾;fïka;=j úiska mj;ajdf.k hkq ,nk úúO o;a;
moaO;s ;=< úIu;d mj;sk w;r tajd ie,ls,a,g f.k tu o;a; moaO;s tla lr
31
ir," ld¾hlaIu tla o;a; moaO;shla ia:dms; lsÍug;a th fhdað; uOHu úY%du
wruqo, msysgqùu iu`. isÿ lsÍug lghq;= lrkq we;'
iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhka
162. wd¾Ólfha ishhg 50 la muK odhl;ajhla ork iq¿ yd uOH mßudKfha
jHjidhlhska wd¾Ól j¾Okfha m%Odk idOlhla fjkjd' iïm%odhsl ixl,am u;
iq/l=ï u; muKla Kh ,nd §ug nexl= úiska ;ju;a lghq;= lsÍu iy jHdmdr
ie,iqï u; uQ,H iïmdokh lsÍug bÈßm;a fkdùu fya;=fjka uQ,H myiqlï fj;
m%fõYùu iSudiys; ùu fya;=fjka iq¿ yd uOH mßudk jHdmdr mq¿,a lsÍu yd
j¾Okh ±ä f,i iSud ù ;sfnkjd' tu ksid iq/l=ï fkdue;sùfï .eg¿jg
úi`ÿula f,i iy iq¿ yd uOH mßudK jHjidhj,g uQ,H myiqlï i`oyd we;s
m%fõYhka myiq lsÍu i`oyd wm úiska ±kgu;a iq¿ yd uOH mßudK jHdmdr Kh
iq/l=ï l%uhla wdrïN lr we;s w;r tys uQ,H m%d.aOkh f,i remsh,a ñ,shk 500
la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu fhdackd l%ufha id¾:l;ajh u;
wdishdkq ixj¾Ok nexl=j wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 100 la imhñka rcfha
lemùug iydh fjkjd' fuhg wu;rj" nexl=j,g Tjqkaf.a Kh l<ôka ishhg 10
la iq¿ yd uOH mßudKfha jHdmdr lafIa;%h i`oyd fjka lsÍug nexl= fhduq
lrjkjd'
163. úfYaIfhkau lDIsl¾uh" ëjr l¾udka;h" mY= iïm;a" u,aj.dj" f.j;= j.dj" ¨yq
bxðfkare" uqøK" ixpdrl jHdmdrh" w;alï yd we.¿ï jeks lafIa;%j, kshq;= iq¿
yd uOH mßudK jHjidhlhska fjkqfjka ta ta jHdmdrfha fj<`o msßjegqï iy
ksIamdokh lrkq ,nk /lshd m%udKh u; mokïj iykodhS Kh fhdackd l%u
,nd §u u.ska myiqlï ie,iSug wm lghq;= lrkjd' fj<`o msßjegqï remsh,a
ñ,shk 25 isg remsh,a ñ,shk 250 w;r iy fiajl ixLHdj 10 ;a 50 ;a w;r jk
jHjidhlhska fjkqfjka ishhg 50 l iykodhS fmd<S wkqmd;hla u; Kh ,nd
fokq we;' fj<`o msßjegqu ñ,shk 250 isg remsh,a ñ,shk 750 w;r jk iy wju
jYfhka /lshd wjia:d 50 ;a 300 ;a w;r m%udKhla W;amdokh lrkq ,nk
jHjidhlhska fjkqfjka ishhg 25 l fmd,S iykhla u; Kh ,nd §u i`oyd
lghq;= lrkjd' fï fjkqfjka remsh,a ñ,shk 750 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
164. l,lg by;§ b;du;a iuDoaêu;aj meje;s frÈ ms<s iy w;ahka;% l¾udka;hg
kej; Ôjh ,nd §ug ±ä wjYH;djhla wmg ;sfnkjd' fuu ksIamdok i`oyd
ie,lsh hq;= uÜgfï foaYSh fj<`ofmd<la mj;sk w;r fuu.ska ie,lsh hq;= /lshd
wjia:d .Kkla o we;s lrkq we;' ta wkqj" fï i`oyd l¾udka; ixj¾Ok uKav,h
yryd wjYH há;, myiqlï iemhSug iy mqyqKqj ,nd §ug ud ks¾foaY lrkjd'
tfiau" iq¿ mßudK l¾udka; m%j¾Okh i`oyd ;u ±kqu j¾Okh lr .ekSug
wjYH l¾udka;lrejka fj; tu iyfhda.h ,nd §ug lghq;= lrk fuka ld¾ñl
ixj¾Ok uKav,fhka ud b,a,d isákjd' fuu ld¾hh i`oyd remsh,a ñ,shk 500
l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 750
re' ñ' 500
re' ñ' 500
32
165. ;U" ms;a;, iy merKs hlv l¾udka;fha ;=ka ,laIhlg jvd jeä msßila fh§
isákjd' Tjqkaf.ka jeä fofkl= l=vd mßudKfha jHjidhlfhda fjkjd' úfoaY
ñ, .Kkaj, WÉPdjpkhka fya;=fjka tl;= lrkq ,nk bj; ouk ,o øjH
úl=Kd .ekSfï § Tjqkag ±ä .eg¿jlg uqyqK mEug isÿù ;sfnkjd' tksid" Tjqka
fj; cd;Hka;r ñ, .Kkaj,g iß,k idOdrK ñ,la ,nd fok f,ig foaYSh
hlv ksIamdolhska Èßu;a lrkjd' fuu l¾udka;h yd iïnkaO w.h tl;= lsÍu
Èß .kajkq ,nk w;r tl;= l< hlv wuqøjH f,i wmkhkh lsÍu wffO¾Hu;a
l< hq;= fjkjd'
166. foaYSh l,dlrejkaf.a ksIamdok m%o¾Ykh lsÍfï § ,lai, úiska b;d jeo.;a
ld¾hNdrhla bgq lsÍug m%uqLia:dkhla .; hq;= hehs i`oyka lrkjd' j¾;udkfha
§ fuu foaYSh l,dlrejka ±ä uQ,H .eg¿j,g uqyqK md isákjd' fuu
l¾udka;fha ie,lsh hq;= msßila fiajd kshqla;sj isák neúka ,lai, úiska Tjqka
fj; f.úh hq;= ys`. uqo,a uil ld,hla ;=< f.jd ksoyia lrk f,i ud Wolau
b,a,d isákjd'
167. fld<U k.rfha úfYaIs; w;alï wf,ú uOHia:dkhla rdcH" fm!oa.,sl fo wxYfha
iyfhda.S;aj (PPP) mokñka ia:dms; lsÍug fhdackd lrk w;r tu.ska iq¿ yd
uOH mßudKfha jHjidhlhkag f;d. fj<`odfï" úfYaIfhkau w;alï" frÈms<s yd
mdjyka l¾udka;j, kshe,Sug bv m%ia:d i,id fokjd' 2017 jif¾ fï i`oyd
remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
168. iDcq iy jl% /lshd wjia:d 375"000 la muK imhkq ,nk W¿ yd ms`.ka .fvd,a
l¾udka;h i`oyd wjYH m%Odk foaYSh wuqøjH jk ueá ,nd .ekSu ms<sn`o m%n,
.eg¿jla mj;skjd' tlsfklg mriamr fr.=,dis mej;Su fuhg uQ,sl fya;=jhs'
fuu .eg¿j úi`§u i`oyd w;s.re ckdêm;s;=ud úiska fhdackd lrk ,o mßÈ fuu
ldrKh iïnkaOfhka Wkkaÿjla olajk ish¿u md¾Yjhka ksfhdackh jk mßÈ
mQ¾K n,;, iys; by< uÜgfï lñgqjla m;alsÍug ud fhdackd lrkjd' tfiau
Tm fkdouk ,o ms`.ka .fvd,a i`oyd w.h tl;= lsÍug yd /lS rlaId W;amdokh
i`oyd noaO jHdmdr lghq;= (Joint Venture) we;s lsÍug we;s yelshdj ms<sn`oj fidhd
ne,Su Èßu;a lrkjd'
169. furg ¥m;la jqj;a wmg wjYH ¨kq wdkhkh lsÍug isÿùu ydiHhg lreKla'
tjekss jgmsgdjla hgf;a jeä wdfhdackhla ,nd .; yelsjk mßÈ fuu l¾udka;h
rdcH iy mqoa.,sl iyfhda.S;aj jHdmdr (PPP) i|yd újD; lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
170. fi!Nd.Hd iy iauhs,a (SMILE) jeks Y%S ,xld uy nexl=j úiska l%shd;aul lrkq ,nk
ish¿u iykodhS Kh iy iq/l=ï fhdackd l%u fjk;a Kh fhdackd l%u iu`.
taldnoaO lsÍu i`oyd 2017 ud¾;= 31 Èkg fmr uyd NdKavd.drh fj; udre lrkq
,nkjd' l=vd yd uOH mßudKfha jHdmdr b,lal lr .;a Kh fhdackd l%u
y`ÿkajd §ug wm n,dfmdfrd;a;= fjkjd'
re' ñ' 100
33
wdfhdack
171. .re l:dkdhl;=uks" wd¾Ól j¾Ok fõ.h hym;aj mj;ajdf.k hdu fjkqfjka
wdfhdack b;d jeo.;a fjkjd' miq.sh oYlh ;=< o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg
30'1 la f,i wfhdack mj;ajdf.k .sh o thg jeä odhl;ajhla ,enqfKa rdcH
wxYfhks' tys m%;sM,h jQfha o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 76 lg wdikak
m%udKhl Kh nrla mj;ajdf.k hduhs' fuu m%udKh wmf.a wi,ajeis rgj,g
jvd by<hs' ta iu`.u fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack tlu uÜgul mejf;kjd'
flfia kuq;a" rdcH uQ,H iSudjka ;=< wm fj; úYd, Kh nrla megù we;' fuu
;;a;ajh ;j ÿrg;a tf,iskau mj;ajdf.k hdfuka Kh nr ;j;a jeälr,Su
iqÿiq hehs ud is;kafka keye' fï i`oyd úl,amh jkafka fm!oa.,sl wxYfha
wdfhdack m%j¾Okh lsÍu iy rdcH iy fm!oa.,sl wxY w;r yjq,aldÍ;ajhka we;s
ùu i`oyd myiqlï ie,iSuhs' ksIamdok iy w.h tl;= l< /lshd wjia:d we;s
lsÍu ;=<ska wd¾Ól j¾Okh by< kexúh yels lafI;%j, wdfhdackh Èßu;a lsÍu
l< hq;= fjkjd' tfiau" lDIsl¾u" ksIamdok" ëjr l¾udka;h" úis;=re u;aiH
j.dj" iQ¾hn,Yla;s Wmdx. ksIamdokh" ÿïßh ueÈß ksIamdokh" i;a;aj ksIamdokh"
l=l=¿ md,kh" ixpdrl l¾udka;h jeks lafIa;%j, wdfhdackh lrk foaYSh
jHjidhlhska i`oyd wm Wmldr l< hq;=hs'
172. fï i`oyd Y%S ,xldfõ wdfhdack i`oyd jeä ÈhqKq lrk ,o myiqlï we;s lsÍu
msKsi ixj¾Okh i`oyd jQ wdh;khla msysgqjkq ,nkjd' flfia jqjo" wdh;k
iïnkaOfhka ;SrK .ekSug Èk 50 lg jvd jeä ld,hla .;jkafka kï tu
wdfhdack jHdmD;s iïnkaOj bÈß lghq;= lsÍu i`oyd cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól
lghq;= wud;HdxYh fj; fhduq l< yelshs'
173. fï w;ru rg ;=< isÿjk m%Odk wdfhdack i`oyd hï lsis Èß §ukdjla ,nd
fokafka kï ixj¾Ok Wmdh ud¾. iy cd;Hka;r fj<`o lghq;= wud;HdxYh
úiska th uyd NdKavd.dr wkque;sh ,nd .ekSu i`oyd ks¾foaY l< hq;= fjkjd'
174. wmf.a rch rfÜ j;alï j¾Okh lsÍu iy wdodhï fn§ hdfï iudkd;au;djh
we;s lsÍu ;yjqre lrk wd¾Ól m%;sm;a;s l%shdfõ fhoùu i`oyd lemù isákjd'
W;=re" kef.kysr" W!j m%foaYj,ska rfÜ o< foaYSh ksIamdokhg wvq odhl;ajhla
,efnk w;r fuu ;;a;ajh ksjerÈ lsÍug ia:dhS l%shdud¾. .ekSug wksjd¾fhkau
wmg isÿ fjkjd' ta wkqj" we' fvd,¾ ñ,shk 3 g jvd jeä uqo,la ^bvï yer&
wdfhdackh lrñka kj /lshd wjia:d 250 lg jvd jeä m%udKhla W;amdokh
lrkq ,nk W;=re m<df;a jHdmdrj, lrkq ,nk wdfhdack i`oyd ishhg 200 l
m%d.aOk §ukdjla iy W!j iy kef.kysr m<d;aj, lrkq ,nk wdfhdack i`oyd
ishhg 100 l m%d.aOk §ukdjla ,nd §ug fyda /lshd wjia:d 500 isg 800 olajd
m%udKhla ckkh lrk jHdmdr i`oyd wjqreÿ 3 isg 5 olajd w¾O jd¾Isl nÿ úrdu
,nd §ug o ud fhdackd lrkjd'
175. .re l:dkdhl;=uks" by< m%;s,dN iys; wdfhdackhka fidhd hdfï § wm
ixj¾Okd;aul Ñka;khla we;sj ie,iqïiy.; wjodkula ±Íug miqng fkdjk
34
rchla' ta wkqj" wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 5 ;a 100 ;a w;r ^bvï jákdlu yer&
500 lg jvd jeä /lshd wjia:d we;s lrkq ,nk yd ishhg 40 lg jvd tl;= l<
jákdlu jeä lrk foaYSh fukau úfoaYSh jHdmdrj, lrkq ,nk wfhdack
fjkqfjka tu wdfhdack jákdlñka ishhg 5 l m%udKhla tjeks jHdmdrhl
fufyhqï wdrïN lr jir 2 la wjidkfha § ,nd fokq we;' fuu ;;a;ajh jir 5
la mqrd mj;ajdf.k .shfyd;a tu jHdmD;sfha uQ,sl wdfhdackfhka ishhg 5 l
m%udKhla rch úiska ;jÿrg;a ,nd fokq we;' tjeks jHdmdr fjkqfjka ;j ÿrg;a
ishhg 100 l m%d.aOk §ukdjla ,nd §ug wm lghq;= lrkjd'
176. wm rfgys mj;sk ;;a;ajh by< kexúh yels wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 100 yd
500 w;r jk wfhdack i`oyd iy wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 500 blaujkq ,nk
wdfhdack i`oyd nÿ úrdu iys; úfYaI meflachla wm úiska ie,iqï lrkq ,nkjd'
177. tjeks wdfhdaclhska iy Tjqkaf.a úfYaI{ Y%ñlhska i`oyd wjqreÿ 5 lg nyq msúiqï
ùid ksl=;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
178. iS.% j¾Ok m%jk;djla fmkakqï lrk bÈlsÍï l¾udka;h m%j¾Okh lsÍug" fmr
iú wdlD;s i`oyd mkjd ;snQ ishhg 25 fiia noao wfydais lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
179. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a jHdmdrj, M,odhS;djh by< kxjk hka;%iQ;% yd
WmlrKj, wdfhdackh lsÍu wvq ùu fya;=fjka tys M,odhS;djh wvq ùu fyda §¾>
ld,hla tlu uÜgfï mej;Sug fya;= fjkjd' tu jHdmdrj, Odß;djh j¾Okh
lsÍu i`oyd wê ;dlaIKsl iajxl%Sh hka;% iQ;% yd WmlrK wdkhkhka l¾udka;
yd jdKsc wud;HdxYfha wkque;shg hg;aj jrdh yd .=jkaf;dgqm< .dia;=j,ska
ishhg 75 lau ksoyia lsÍug ud fhdackd lrkjd'
180. wdfhdack uKav,h i;= ±kg mj;sk ksoyia fj<`o l,dmfha ;r`.ldÍ;ajh jeä
lrñka ta i`oyd jákdlula tl;= lrñka tys l<ukdlrKfhys iy imhk
fiajdjka ys ;;a;ajh Wiia lsÍu i`oyd tu ksoyia fj<`o l,dm l<ukdlrKh
i`oyd wm fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd'
181. bkaÈhdfõ yd bkaÿkSishdfõ w;a±lSï wOHhkh lsÍfuka miq wju iSudjka iys;j
rg ;=,g fm%aIK .,d taug myiqlï ie,iSu i`oyd bÈßfha § wdfhdack .,d tafï
l<ukdlrK mk; (Investment Inflow Management Act) y`ÿkajd §ug wm
n,dfmdfrd;a;= fjkjd' Y%S ,xldj yd wfkl=;a rgj,a w;r mj;sk fmd<S
fjkialïj, jdish ,nd .kakd fuka úfoaYSh iud.ïj,g wm wdrdOkd lrkjd'
tjeks fj<`o lghq;= i`oyd myiqlï ie,iSu i`oyd cd;Hka;r fjf<`o jHqyhla Y%S
,xldj ;=< ia:dms; lsÍu ;yjqre lrkjd'
182. .re l:dkdhl;=uks" bkaÈhdkq id.rh ;=< § wm fj; ysñ ù we;s Wmdh ud¾.sl
;;a;ajh wm fyd`Èka m%fhdackhg .; hq;=hs' mj;sk foaYmd,k ia:djr;ajh iy
rfÜ ksS;sh yd iduh ia:dms; ùu ;=<ska wka;¾cd;sl wdh;kj, iy jHdmdrj,
m%Odk ld¾hd, wm rg ;=< msysgqùu wdl¾Ykh lsÍu i`oyd úYd, bvlvla
;sfnkjd' fï jk úg;a wdishdkq l%slÜ ljqkais,fha uQ,ia:dkh fld<U msysgqjk
,o nj ud b;d i;=áka fuu iNdjg okajd isákjd' cd;Hka;r ixúOdk iy
35
jHdmdr Y%S ,xldj fj; wdl¾Ykh lr .ekSu ffO¾Hu;a lsÍu i`oyd Tjqka
wdh;ksl nÿj,ska ksoyia lsÍug ud fhdackd lrkjd'
183. Y%S ,xldfõ ia:dms; lr we;s we.¿ï iud.ïj,g Tjqkaf.a miq.sh j¾I ;=kl o<
wmkhk wdodhñka ishhg 5 la olajd uqo,la fudaia;r ks¾udKh lsÍu iy
ksIamdokfha ksr; úfoaY wdh;kj, wfhdackh lsÍu i`oyd wm bvlv ,nd
fokjd' úfoaYhkays msysgq jkq ,enQ tjeks jHjidhhkaf.ka ,efnk ,dN iy
wdodhï wdfhdackh lrkq ,enQ Y%S ,xld iud.ï fj; ,eìh hq;=h'
184. Y%S ,xldfõ mqrjeisfhl= úiska ndysr wdfhdack .sKqu (Outward Investment Account)
yryd Y%S ,xldfjka msg; lrk ,o wdfhdack i`oyd ,enQ m%d.aOk bmehSïj,ska
ishhg 50 la úfoaYhl wdfhdackh l< yels iSudjkag hg;a fkdù tu ndysr
wfhdack .sKqu yrydu kej; wdfhdackh lsÍug wjir ,nd fokjd' j¾;udkfha
Y%S ,xldjg meñfKk úfoaYslhska /f.k tk wefußldkq fvd,¾ 15"000 jeä
m%udKh m%ldYhg m;a l< hq;= w;r tu iSudj wefußldkq fvd,¾ 40"000 olajd
jeä lsÍug ud fhdackd lrkjd' úksuh yqjudrefõ § mj;akd wjOdku ord
.ekSug hg;a ´kEu iud.ulg ;u fYaI m;%fha Yla;su;aNdjh u; wka;¾cd;sl
jYfhka Kh ,nd .ekSug bv fokq ,nkjd' fuu kS;s lv lsÍula lrkq
,enqjfyd;a th remsh,a ñ,shk 50 l ovhlg hg;a jkq we;' nexl= fkdjk uQ,H
wdh;kj,g ;u fYaI m;%fha uq¿ j;alïj,ska ishhg 35 lg jeäfhka jqjo
Tjkaf.a úfYaI j.lSï m%udKh jeä lr .ekSug fuu wdh;k u; mkjd ;snQ
ndOl bj;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
185. fld<U k.rfha wyia ;,h fjkia lrk úfYaIs; jQ ixêia:dk f.dvke`.s,s
bÈlsÍu i`oyd Y%S ,xld fg,sfldï wdh;kh" Y%S ,xld jrdh wêldßh" foaYSh
wdodhï fomd¾;fïka;=j" kd.ßl ixj¾Ok wêldßh hk wdh;k úiska remsh,a
ì,shk 10 la wdfhdackh lrkq ,nkjd' fuu f.dvke`.s,s wdfhdack iy wd¾Ól
lghq;= i`oyd flakaøia:dk jkq we;' fï i`oyd foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=jg
iy kd.ßl ixj¾Ok wêldßhg 2017 j¾Ifha § remsh,a ñ,shk 500 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
wmkhk
186. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a wmkhk bmhSï uQ,sl jYfhka f,dal fj<|m,
wNsfhda.hka iu`. ne|S ;sfnkjd' meyeÈ,sju" ;r`.ldÍ iSudj ;=< /|S isàug kï
wmf.a l¾udka; iy wmkhk úúOdx.SlrKh lsÍu wjYHu fjkjd' wms f.da,Sh
w.h tl;= lsÍfï oduh ;=<g wj;S¾K úh hq;=h' jákdlï tl;=j" fj<|m,
m%fõYh mq¿,a lsÍu iy kjHlrKh fï i|yd we;s bÈß ud¾.h fjkjd'
isx.mamQrej" Ökh" cmdkh" fldßhdj" nx.,sfoaYh iy ÈhqKq fjñka mj;sk
wm%sldkq fj<|m, we;=¿ jeo.;a fj<|m,j,a iu`. fj<| .súiqïj,g fhduq lrkq
,nk fj<| myiqlï ie,iSu flfrys o wmf.a rch ueÈy;a ù l%shd lrkjd'
hqfrdamd ix.uh mkjd ;snQ u;aiH wmkhk ;yku bj;alr .ekSug yelsùu
fuhg iudk ch.%yKhls' wm úiska GSP + iykh kej; ,nd .ekSu
re' ñ' 500
36
iïnkaOfhka hqfrdamd ix.uh iu`. lrkq ,nk idlÉPd ;jÿrg;a hqfrdamhg
lrkq ,nk wmkhkhkaf.a wNsjDoaêhg fya;=jk nj ug úYajdihs' cd;Hka;r
fj<| ksfhdacs;dh;kh ^Agancy for International Trade) msysgqùu ;=<ska ksoyia fj<|
.súiqï we;slr .ekSu läkï lr .ekSu iy cd;Hka;r fj<`odu i`oyd m%fõYhla
we;s lsÍug myiqlï ie,fikjd'
187. Yla;su;a wmkhk ld¾h idOkhla mj;ajd f.k hdug kï id¾j wd¾Ól
uQ,O¾uhka Yla;su;a lrñka" úfYaIfhkau ia:djr úksuh wkqmd;hla mj;ajdf.k
hdu iy Yla;su;a ixÑ; m%udKhla mj;ajdf.k hdu w;HjYH fjkjd' flfia
fj;;a" fj<`o lghq;= i`oyd jk f.da,Sh ;;a;ajh ;rula WodiSkj mej;Su
wmkhkhlrejka wNsfhda.ldÍ mßirhlg uqyqK mEug fya;= ù ;sfnkjd' ta
wdldrhg fujeks wia:djr ;;a;ajhkays § fyd|ska lghq;= lrkq ,nk
wmkhklrejka fj; nÿ myiqlï ,ndfoñka Èßu;a lsÍug lghq;= lrkjd' ta
wkqj 2016 j¾Ihg idfmalaIj 2017 j¾Ih jk úg Tjqkaf.a wmkhk wdodhï
ishhg 15 lska j;a jeälr f.k ;sfnkafka kï Tjqka fj; ishhg 25 l nÿ
úrduhla ,efnkjd' tu iykh ,efnkqfha 2016 g idfmalaIj 2017 § iajlSh
wmkhk wdodhï ishhg 15 lska j;a jeälrf.k we;akï muKs' ishhg 7'5 la
wmkhk wdodhu jeä jqjfyd;a ishhg 5 l nÿ úrduhla ,efnkjd'
188. fjkodg jvd wmg wo wdkhk wmkhk nexl=jl ^EXIM Bank) wjYH;djh
fyd|skau ±fkkjd' tneúka tys fufyhqï lghq;= 2017 j¾Ih ;=< wdrïN lsÍug
lghq;= lrkjd' wdkhk wmkhk nexl=fõ uQ,sl m%d.aOkh f,i remsh,a ñ,shk
25"000 la jk w;r fuu nexl=j rch iy l¾udka;lrejkaf.a iyNd.s;ajfhka
msysgqjkq ,nkjd' tys rcfha uQ,sl m%d.aOk odhl;ajh f,i remsh,a ñ,shk 10"000
la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
189. rgg ,efnk iDcq úfoaY wdfhdack" ixpdrl iy wmkhk j¾Okh lsÍu iy Y%S
,xld ikakduh m%p,s; lsÍu i`oyd wm jHqyd;aul jQ;a" Yla;su;a jQ;a f,dal
fj<|m, flakaø lr.;a w,ú m%j¾Ok jevigyka lsÍu jeo.;a fjkjd' fuu
jevigyka l%shd;aul lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 1"000 la cd;sl m%;sm;a;s iy
wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh fj; fjkalsÍug ud fhdackd lrkjd'
190. ta iu`.u lekagka" bkaÈhka" c¾uka jeks m%Odk fjf<`o m%o¾Ykj,g jd¾Islj
iyNd.S ùu iy;sl lrk w;r tu.ska jHdmdr iïnkaO;d yd fj<`om, .súiqï
i`oyd myiqlï imhkq ,nkjd'
191. wmkhk ixj¾Ok uKav,hg" Y%S ,xld ixpdrl m%j¾Ok wêldßhg iy Y%S ,xld
f;a uKav,hg wfkl=;a m%j¾Okd;aul wdh;k iy fm!oa.,sl wxYh iu`. tlaj Y%S
,xldfõ ish¿u ksIamdok yd fiajd m%j¾Okh lsÍu Wfoid fld<U m%o¾Yk
(Colombo Fair) kñka jd¾Islj m%o¾Yk ixúOdkh lsÍug ud ks¾foaY lrkjd' fï
i|yd re'ñ,shk 50 l uqo,la fjka lr §ug ud fhdackd lrkjd'
192. .re l:dkdhl;=uks" wms fï rfÜ we;s wêfõ.S ud¾.j,ska ,efnk m%;s,dN
iïmQ¾Kfhkau m%fhdackhg .kakjd lshd ud ys;kafk keye' wd¾Ól lghq;=
ffO¾Hu;a jk wdldrhg wm tu wêfõ.S ud¾.j,ska ,efnk m%;s,dN m%d.aOks;
re' ñ' 10000
re' ñ' 50
re' ñ' 1000
37
l< hq;=hs' tneúka" wêfõ.S ud¾.j, fomi we;s bvlv m%fhdackhg f.k rch
yjq,alrejl= f,i ueÈy;a fjñka ksoyia fj<| l,dm we;s lsÍug mqoa.,sl wxYh
Èß .ekaúh hq;= nj ud fhdackd lrkjd' fuu ldrKh i|yd wjYH bvï rch
imhk w;r wjYH úÿ,sh yd c,h fj<`o l,dmh olajd ,nd§u i`oyd remsh,a
ñ,shk 1"000 la fjkalsÍug ud fhdackd lrkjd'
193. ta iu`.u" T!IO" rn¾ wdY%s; ksIamdok" frÈms<s ksIamdok" LKsc iïm;a" ridhksl
øjH iy fudag¾ r: l¾udka; wruqKq lr.;a ksoyia fj<|l,dm 4 la l¿;r
^nKavdr.u&" r;akmqr ^weô,smsáh&" jjqkshdj iy mq;a;,u hk Èia;%slalj,
msysgqùug Èßu;a lrkjd'
194. úfYaISlrKh ;=<ska m%;s,dN fk,d .ekSug" rcfha yd mqoa.,sl wxYfha
iyNd.s;ajfhka wmkhk .ïudk 15 la msysgqùug wm n,dfmdfrd;a;= fjkjd'
fuys§ wm uQ,sl jYfhka mß.Kl (IT), frdfnda úoHdj (Robotics)" ú,dis;d ks¾udK
(Fashion Design) by, w.hla .;a we`.¨ï (High End Apparel) iy fndaÜgq ksIamdokh
(Boat Manufacturing) jeks úfYaIs; l¾udka; (Thurst Industries) flfrys jeä
wjOdkhla fhduq lrkq we;'
195. f,dj Wiiau ;;a;ajfha l=re÷ wm ksmojQj;a" ishhg 85 l ;rï m%udKhla
wmkhkh lrkqfha wuqøjH jYfhka jk w;r Lksc l¾udka;fha fukau l=re`ÿ
ksIamdokfha o w.h tl;= lsÍula ^Value addition) isÿjkafka keye' tu ksid" w.h
tl;= l, wmkhk m%j¾Okh i`oyd ud foaYSh ksIamdolhska yd jHjidhlhska
Èß.kajkjd'
196. we`.¿ï iy fmaIl¾u l¾udka; m%Odk úfoaY úksuh Wmojk l¾udka; f,i 2015
j¾Ifha wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 4"800 lg wdikak uqo,la bmhQj;a ta i|yd wm
2015 j¾Ih ;=< wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 2"296 l muK frÈ wdkhkh lr
;sfnkjd' tuksid wuqøjH jYfhka fhdod .kakd frÈ rg ;=<u ksIamdokh lsÍu
b;d jeo.;a fjkjd' fmaIl¾udka; wxYh kexùu i|yd mqoa.,sl wxYh úiska
m%udK lsÍu ^Sizing), j¾K .ekaùu (dyeing), iy ksuejqï tall (finishing unit)
we;=,;a jk mßÈ frÈms<s l¾udka; wxYhka ia:dms; l< hq;=j ;sfnkjd' fuu
jHdmdrj, wdfhdackh lsÍu i|yd wdfhdack iyk yd m%udKj;a bvlv ,nd
foñka fuu l¾udka;h i|yd rch iyfhda.h olajkjd' fuu l¾udka;fhka
j¾Ihlg wju jYfhka we' fvd,¾ ñ,shk 2"000 l úfoaY úksuh b;=rejla
weia;fïka;= lrkjd'
197. we`.¿ï wmkhk wdodhï i`oyd w;sf¾l uQ,dY%hka ilia lsÍu wruqKq lr .ksñka
ikakï kdu iys; NdKav wdkhkh lsÍug jHdmdrj,g wjir ,nd fokq we;'
jdKsc flakaø fr.=,disj,g wkqj tajd ieliSu isÿ flf¾' jrKd;aul Ndú;hka
fkdue;s rgj,a fj; tjeks we.¿ï wmkhkh lrkjd'
198. úfYaIfhkau" l=vd yd uOH mßudk ksIamdok ms<sn`oj cd;Hka;r fj<`o yd
m%j¾Ok jevuq¿j, flfrk fj<`o m%j¾Ok lghq;= i`oyd jdKsc fomd¾;fïka;=j
fj; remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud ks¾foaY lrkjd'
re' ñ' 1000
re' ñ' 50
38
rdcH jHdmdr (SOE)
199. .re l:dkdhl;=uks" wm rch n,hg meñKSfuka miq rch i;= jHdmdrj,
ld¾hidOkh jeäoshqKq lsÍug lemùfuka lghq;= lr we;s w;r NdKavd.drhg
nrla fkdfjñka rch i;= jHdmdr nÿ yd ,dNdxY jYfhka remsh,a ì,shk 65 lska
odhl ù we;s w;r th 2014 j¾Ihg jvd ishhg 50 jeäùuls'
200. .re w.ue;s;=ud i`oyka lr we;s wldrhg rch i;= jHdmdr Wiia ld¾hidOkhla
we;s jHdmdr njg m;a lrkjd' fuu jHdmdr i`oyd msßjeh ms<sìUq jk ñ, jHqyhla
iy fufyhqï iajdëk;ajhla we;s jHdmdr nj ;yjqre lsÍug lghq;= lrkjd'
fuu miqìu ;=< f;dard .;a rch i;= jHdmdrj, m%Odk ld¾hidOl o¾Yl
iïnkaOfhka rch úiska ld¾hidOk .súiqïj,g t<fUkq we;'
201. w;súYd, mdvqjla isÿl, Y%S ,xlka .=jka iud.u iy ñyska ,xld wdh;kh mqoa.,sl
wxYh;a iu`. iïnkaOù kej; m%;sixialrKh lsÍug lghq;= lrñka mj;sk nj
fuu .re iNdjg ±kqï §ug leu;shs' ñyska ,xld iud.fï fufyhqï lghq;=
kj;ajd Y%S ,xlka .=jka iud.u iu`. taldnoaO lrkq ,enqjd'
202. rch i;= jHdmdr m%;sjHqy.; lsÍfï jevigyfka fldgila f,i;a mj;sk
fj<`om, Wmk;Ska wkqj;a i,ld rdcH jdKsc kS;s.; ixia:dj úiska fj<`om,
b,a¨u imqrd,Sug yelsjk fia ish¿u .Dy WmlrK yd fuj,kaj,ska iukaú;
±jka; m%o¾Ykd.drhla msysgqjkq ,nkjd' ta i`oyd remsh,a ñ,shk 100 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
203. wm 2017 j¾Ih ;=< Hyatt, Grand Oriental Hotel, Waters Edge West Coast, Hilton,
Manthai Salt iy Hambanthota Salt jeks Wmdhud¾.sl fkdjk jdKsc jHdmdr"
,ehsia;=.; lsÍug (listing) n,dfmdfrd;a;= fjkjd' tfia ,ehsia;=.; lsÍfuka wju
jYfhka wefursldkq fvd,¾ ñ,shk 1"000 la rchg ,nd .ekSug bvlv ie,fikq
we;ehs wfmalaId lrkjd' fuu`.ska miq.sh rcfhka wmg Wreu ù we;s wkd¾Ól"
m%Yak iy.; by< fmd<S iys; Kh f.ùug fhdod .kakjd' 2017 j¾Ih ;=< isÿjk
wfkl=;a ,ehsia;=.; lsÍï iïnkaOj md¾,sfïka;=j ±kqj;a lrkq we;'
iuqøSh wd¾Ólh
204. .re l:dkdhl;=uks" wm rg fiao udjf;a uOHfha msysáh;a" iuqøSh wd¾Ól wxYh
u.ska o< foaYSh ksIamdÈ;hg odhl jk m%udKh ishhg 2'5 la muK ùfuka
meyeÈ,s jkafka wm bka ,ndf.k we;s jdis ms,sn| iEySulg m;a úh fkdyels
njhs' wmf.a b,lalh jkafka wdishdfõ m%Odk;u iuqøSh uOHia:dkh njg Y%S
,xldj m;alsÍuhs' fuu miqìu hgf;a" rfÜ cd;sl wd¾Ól j¾Okhg ie,lsh hq;=
odhl;ajhla ,efnk mßÈ iuqøSh wd¾Ólhla i|yd wjYH ys;lr jgmsgdjla we;s
lsÍug rch ;SrKh lr ;sfnkjd' fï i|yd ie,lsh hq;= m%;sixialrK we;s l<
hq;= fjkjd'
205. mqoa.,sl iy rdcH iyNd.s;ajh we;s iuqøSh wêldßhla msysgqùu u.ska ieug
tlf,i lghq;= l< yels mßirhla iy úYajdikSh kshduk l%ufõohla we;s
lsÍug Wkkaÿ lrkjd'
re' ñ' 100
39
206. Y%S ,xld Och iy keõ f,aLkhla ^Sri Lanka Flag Ship Registry)" iuqøSh rlaIKh"
keõ l<ukdlrKh iy fiajd tkï wdrjq,a fíreï lsÍu ^Arbitration), woañrd,a
Widú ^Admiralty Court) iy kdúl kS;s ^Maritime Law) jeks wdkqYdx.sl fiajd ÈhqKq
lsÍug lghq;= l< hq;=h'
207. fld<U iy ta wdY%s; jdyk ;onoh ,sys,a lsÍug WmldÍ jk mßos úYd, keõ nvq
(Break Bulk Cargo) fld<U jrdfhka msg;g /f.khdug mshjr .;hq;= hehs uu
´kElñka ks¾foaY lrkjd' fuh fld<ôka msg; /lSrlaId we;s lsÍug WmldÍ fõ'
f¾.=fõ iïmQ¾K mÍlaIdj hgf;a LCL (Less than Container Load) wdkhk
y÷kd.kakd nvq m%jdyk ia:dk (Freight Stations) Y%S ,xld jrdh wêldßh" ol=Kq
wdishdkq fodrgq m¾hka;h (SAGT) fld<U cd;Hka;r nyd¨ï m¾hka;h (CICT)
we;=¿j fld<U jrdfhka we;=,; iy msg; úêu;a mßÈ msysgqùug;a tu.ska fld<U
k.rfha jdyk ;onoh wvqlr .ekSug;a" fufyhqï l%shdj,sh ir, lsÍug;a tu.ska
fufyhqï lghq;= jvd ;r`.ldß;ajhla hgf;a isÿ lsÍug;a ud fhdackd lrkjd'
208. tfiau" <`.d jk keõ m%udKh jeä lsÍfï wruqKska keõj,g lrkq ,nk iemhqï
fiajd" nxl¾ myiqlï ^bunkers), keõ ld¾h uKav, udreùï (Crew Changes) jeks
wdkqYx.sl fiajd ,nd .ekSug Wkkaÿ lrùu msKsi fï i|yd msg; kex.=rï .dia;=
meh 12 la i|yd ksoyia lsÍug;a ud fhdackd lrkjd'
209. tfiau úYd, keõ l=,shg .ekSfï .dia;= ^Bulk Chartered Cargo Charges) .dia;= kej
f;la fkdñf,a ^FOB) w.fhka ishhg 15 la fyda idudkH keõ l=,S .dia;= hk
foflka wvq w.hg jydu l%shd;aul jk mßos n,meje;aúh hq;= hehs ud fhdackd
lrkjd
210. wm rg ixpdrlhska f.a .ukdka;hla njg m;aùu;a iu`. u.S fk!ld ^Cruise
Vessel) jeä jeäfhka meñfKkjd' tneúka tjeks u.S fk!ld fufyhùu i|yd
úfYaIs; kej;=ïfmd,la f,i nKavdkdhl ceáh fjkalr jeäoshqKq lsÍug mshjr
.kakjd'
iemhqï fiajd flakaøia:dkh
211. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj jdksc flakaøia:dkhla lsÍu i|yd fkdfhla
idlÉPd lr ;snqk o tu wxYfha l%shdldrlïj, meyeÈ,s m%.;shla ±l.; fkdyels
ù we;af;a fndfyda úfoaYSh yd foaYSh wdfhdack u.ska b;d by< uÜgfï m%;sM,
ckkh lrk l%shdldrlï wdrïN lsÍug wfmdfydi;a ù we;s neúks' wm úiska
flakaøia:dk fufyhqïlrejka ^Hub Operators) jeks md¾Yjlrejka iu`. idlÉPd
.Kkdjla mj;ajd we;s w;r" wmf.a wjOdkhg ,lalr we;s lreKla jkafka ±kg
mj;sk .eg¿ m%dfhda.slj i,ld n,d úiokafka kï wmkhk ld¾hidOkh b;d
iS>% f,i j¾Okh lsÍug we;s bvlv jeä njhs' wjOdkhg fhduqjQ m%Odk .eg¿
jkafka w¿;a jHdmdr msysgqùug yd mj;sk jHdmdr mq¿,a lsÍug fuu wruqK i|yd
y÷kd.;a m%foaYj, wjYH ;rï bvlvï fkdue;s ùu;a" wdfhdack lafIa;%fha
mj;sk ndOdjka yd wjYH ;rï l%shdldÍ ud¾f.damfoaYk fkdue;s ùu wdÈh;ah'
40
212. fuu .eg¿ úi§u i|yd wjYH;djh wkqj ±kg mj;sk wod, kS;s Í;s ixfYdaOkh
lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu ixfYdaOk ;=<ska cd;Hka;r .=jka f;dgqfmd,
yd jrdhkays isg lsf,da óg¾ 5 l ÿßka wjir,;a fufyhqïlrejkag flakaøSh
lghq;= i|yd iqÿiq m%foaY y÷kd.ekSug bv ie,fikjd' jirl ld,hla ;=<
wdfhdackh l, hq;= ldrl m%d.aOkh yd ia:djr uQ,Okh o wdjrKh jk mßÈ
fuu kS;s Í;sj, we;s wdfhdack wjYH;d ,sys,a lrkjd' ,nd.kq ,nk w;a±lSï
mokï lrf.k fuu lghq;= mq¿,a lrkq ,nk w;r fï iïnkaOj ish¿u wxY
wdjrKh jk mßÈ úfYaIs; fufyhqï ud¾f.damfoaY jyd ksl=;a lrkq ,nkjd'
213. foaYSh jYfhka NdKav tl;= lsÍula rys; nyqúO rgj,a taldnoaOj ^Multi Country
Consolidated& l%shd;aul lrk ny¨ï" m%;s keõ.; ny¨ï f,i ie,flk w;r
m¾hka; fufyhqï .dia;= fujeks ny¨ï i|yd wod, fkdfõ' nyqúO rgj,a
taldnoaOj fufyhjk nyd¨ïj, /f.k tk NdKav f.dvnEu by; .dia;=j,ska
ksoyia lsÍug ud fhdackd lrkjd' fï iïnkaOfhka ´kEu mßhka; l%shdldrejl=
iemhSï yd fiajd flakaøSh fr.=,dis u.ska md,kh jk mßÈ iEu m¾hka;hlu
by; i`oyka nyd¨ïj,ska NdKav f.dvnEu myiqlrùug o ud fhdackd lrkjd'
wka;rd, fjf<`odu
214. iemhqï yd fiajd mßyrK i|yd jQ .dia;= f.jkq ,en we;akï zzúfoaY úksuh
wka;¾.; fkdjQ zzwka;rd, fj,|du (Entreport Trading) wdY%s; wdkhk yd wmkhk
i|yd l%shd;aul ùug bv ,nd fokq we;'
ixj¾Okh msKsi úoHdj" ;dlaIKh iy kfjda;amdokh
215. .re l:dkdhl;=uks" iajhxfmdaIs; wdydr fnda. j.djka$fnda. wdrlaIKh" fi!LH
iïmkak ck ixhq;shla we;slr,Su" f.da,Sh jákdlï oduh (Global Value Chain)
;=< lghq;= lsÍu ;srir ixj¾Ok b,lal ,`.d lr .ekSu iy jvd;a fyd| rdcH
fiajhla ,nd§fï l%uhla we;=¿ wmg iEySulg m;aúh yels wfmau ixj¾Okhla
iy m%;sm;a;s b,lal .ek wmg wjfndaOhla we;s lr .ekSug kï úoHdj"
;dlaIKh iy kfjda;amdok i|yd wm m%udKj;a uqo,la iy iydh;a ,nd§u
jeo.;a hehs ud úYajdi lrkjd' úoHdj ;dlaIKh yd kfjda;amdokh ^STI
spectrum) jeäÈhqKq lsÍu i|yd miq.sh j¾Ih fjkqfjka remsh,a ñ,shk 826 la
fjkalrk ,o w;r fï j¾Ih i|yd remsh,a ñ,shk 1"306 la ±kgu;a fjkalr
we;' rch fï fjkqfjka idudkHfhka ,ndfok uqo,a ms<sn| mj;sk iel ixld
fuu.ska ÿrejk nj ug úYajdihs' wmf.a rch wjodkï iys; m¾fhaIK iy
ixj¾Ok l%shdj,g yjq,alrefjl= ùug leue;af;ka isák njg ug iy;slhla Èh
yelshs' wms úoHdj ;dlaIKh yd kfjda;ajdokh i|yd ux i,ik mßirhlska hq;a
rgla we;s lsÍug lemfjkjd'
216. miq.sh j¾Ifha § kjHlrK fõ.j;a lsÍfï wruqo, Innovation Accelerator Fund
yÿkajd §fï wruqK jQfha kjHlrKfha § wjika wÈhrg wjYH uQ,H iïmdokh
41
yd tajd jdKsclrKhhs' fuu kj W;amdok wxYh i`oyd wruqo,a iemhSu wvqùu
fya;=fjka tajdg wd¾Ól m%;s,dN ,nd .ekSu wjysr ù we;s nj wm f;areïf.k
we;s w;r kjHlrK jdKsclrKh l< hq;=hs' fuh ir,j lsjfyd;a m¾fhaIK
uqo,a njg mßj¾;kh lsÍuh' tneúka kjHlrK lghq;= ;jÿrg;a lrf.k hdu
i`oyd remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
217. úfYaIfhka T!IO ksIamdokh cdk ;dlaIK wd§ l¾udka;j, ksr; iud.ïj,g
myiqlï ie,iSu i`oyd Ôj ;dlaIK kjHlrK WoHdkhla wdrïN lrkq ,nkjd'
úoHd" ;dlaIK iy kj ksmehqï i`oyd jk iïnkaëlrK f,alï ld¾hd,h
(COSTI) rdcH iy fm!oa.,sl wxY yjq,aldÍ;ajfhka hq;=j fuu Ôj ;dlaIK
WoHdkh we;s lsÍu i`oyd fmruqK .kakd f,i Èßu;a lrkjd' ta i`oyd rch úiska
bvï" úÿ,sh iy c, myiqlï jeks Wmfhdack fiajd ,nd fokjd' fï i`oyd
remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
218. bf,lafg%dksl wxYfha úfYaIs; lafIa;% i|yd iud.ï we;s lsÍug iydh ùu i`oyd
fudrgqj úYaj úoHd,fha Wiia bf,lafg%dksl ks¾udK uOHia:dkhg remsh,a
ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' tfukau SLINTEC wdh;kh
i`oyd ;j;a remsh,a ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
219. frdfnda ;dlaIKh Ndú;h ms<sno úYsIaG;d uOHia:dkhla (Center for Excellence in
Robotics Applications (CERA) we;s lsrSug wm oekgu;a lghq;= wdrïN lr we;s w;r
tys ld¾hhka ;j ÿrg;a Yla;su;a lsÍug ;j;a remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd' cdk úoHdj ms<sn`o úYsIaG;d uOHia:dkh fjkqfjka ;j;a
remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
220. ld¾ñl ;dlaIK wdh;kh ;=< T!IO úoHd.dr myiqlï jeä ÈhqqKq lsÍu i`oyd
remsh,a ñ,shk 150 la fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
221. ffcj úoHd;aul Wmfhdack øjH" WmlrK iy ksheÈ wdkhkh lrk úg f¾.=fõ
§ úYd, .eg¿j,g uqyqK mEug isÿjk nj ud f;areïf.k ;sfnkjd' uqo,a
wud;HdxYh" f¾.= fomd¾;fïka;=j iy úÿ,s ixfoaY kshduk fldñIka iNdj
fukau wfkl=;a wod< md¾Yjhkays iyNd.S;ajfhka fuu .eg¿j,g úi`ÿï fiúu
i`oyd w¿;a l%ufõohla l%shd;aul lrkjd' tfiau" uQ,dlD;s ^prototypes) ks¾udKh
lsÍu i`oyd wod< jk f¾.= .dia;= bj;a lrkjd'
222. wm frdfnda ;dlaIKh" i;Hdka;%sl úoHdj (Cybernetics), bf,lafg%dksl wdÈh
iïnkaOfhka ke`.S tk l¾udka;j,g iydh ,nd§u msKsi tjeks l¾udka; i`oyd
nÿ iyk ,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
223. jeä jYfhka m¾fhaIK iy ixj¾Ok ffO¾Hu;a lsÍu i`oyd M,odhS f,i wOHhk
ld¾h uKav, Wkkaÿ lrùug;a" úYajúoHd, moaO;sh ;=< Tjqka r`ojd ;nd .ekSug
yels jkfia ya¾fI o¾Ylhg ^Hirsche Index) wkql+, úksúoNdjhlska hq;=
m¾fhaIK u; mokï jQ ld¾h idOk l%ufõohla y`ÿkajd Èh hq;= hehs úYajúoHd,
m%;smdok fldñiug ud fhdackd lrkjd' fuh ±kgu;a f.jk m¾fhaIK
§ukdj,g wu;rj l%shd;aul fõ'
re' ñ' 100
re' ñ' 100
re' ñ' 100
re' ñ' 250
re' ñ' 50
re' ñ' 50
re' ñ' 150
42
224. .re l:dkdhl;=uks" ksIamdok ie,iqï bxcsfkare úoHdj" Product Design Engineering
(PDE) hkq" ±kg mj;sk ;dlaIKh" tajdfha Wmdx. iy fudähq,hka taldnoaO
fldg NdKav ie,iqï lrk úoHdjhs' fuh m¾fhaIK yd ixj¾Okh fkdfõ'
ksIamdok ie,iqï bxcsfkare úoHdj b,a¨u wkqj ksIamdokh lsÍug bvlv i,ik
w;r" ud úYajdi lrk mßÈ fv%dak ^Drones) jeks hka;% bf,lafg%dksl ksIamdok
±kgu;a we;s ;dlaIKh Ndú;d lrñka ksIamdokh l< yelshs' ta wkqj fuu
l¾udka;hg myiqlï ie,iSug uQ,sl m%d.aOkh remsh,a ì,shk 5 lska hq;a
wruqo,la we;s lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu l¾udka;fha ksr; jHjidhlhskag
Kh iy wemlr ,nd foñka wkq.%yh ±laùu fuu wruqo, u.ska isÿ lrkq we;' fï
i`oyd 2017 j¾Ifha § remsh,a ñ,shk 500 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
225. wfma rg ;=< hym;a f,i kj wdh;k ìysùfï jd;djrKhla ìys ù ;sfnkjd'
fuejks w¿;ska ìysjk wdh;kj,g iydh ùu i`oyd keKi, iu`. iyfhda.S;djh
we;sj Èia;%slal 5 l bkalshqfíg¾ia (incubators) we;s lsÍug ud fhdackd lrkjd'
;jo" j¾I 2020 jk úg Èia;%slal 25 u wdjrKh jk mßÈ fm!oa.,sl yd rdcH wxY
yjq,aldÍ;ajfhka tajd jHdma; lsÍug woyia lrkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 100
l uqo,la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
ixpdrl l¾udka;h
226. .re l:dkdhl;=uks" 2015 yd ii`ok úg 2016 uq,a ld¾;= ;=k ;=< furgg
ixpdrlhskaf.a meñKSu ishhg 15 lska jeä ;sfnkjd' ixpdrlhskaf.ka ,efnk
Y=oaO bmehSu jeä lr .ekSfï wNsfhda.hlg wmg uqyqK §ug isÿù we;' fuu
jd;djrKh ;=< rch úiska m%Odk ixpdrl m%foaY jYfhka ;%sl=Kdu,fha isg
mdisl=vd olajd;a" uvl,mqj isg wdre.ïfí olajd;a" fudKrd., we,a, ;Srh;a"
y,dj; isg l,amsáh olajd jQ l,dmh;a iy foaoaÿj jefõ isg wl=r, olajd jQ
m%foaYh;a y`ÿkdf.k ;sfnkjd' tfiau we,a," nKavdrfj, iy ymq;f,a hk m%foaY
mßir ys;ldó ixpdrl ;%sfldaK f,i o y`ÿkdf.k ;sfnkjd' ta i|yd wjYH
há;, myiqlï iemhSu iy kshduk rduqjla we;slsÍu ;=<ska fï i|yd jvd fyd|
mßirhla f.dvke.Sug wm lghq;= lrkafkuq' we;a; jYfhkau" fï jk úg;a wm
nÿ,a, Èia;%slalh ;=< mßir ys;ldó ixpdrl l¾udka;h ÈhqKq lsÍu i`oyd
wNHka;r .=jkaf;dgqm,la msysgqùug we;s yelshdj ms<sn`oj YlH;d wOHhkhla
wdrïN lr ;sfnkjd' thg iu.dój nÿ¨ Èia;%slalh ol=Kq wêfõ.S ud¾.hg
iïnkaO lsÍug wjYH l%shdud¾. .kq ,nkjd'
227. .re l:dkdhl;=uks" 2015 j¾Ifha § wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 2"900 la blaujd
.sh wdodhï Wmojñka ixpdrl l¾udka;h j¾Okh fjñka mj;S' fuu l¾udka;h
uOH ld,Skj m%Odk j¾Ok wxYhla jk w;r rfÜ wdodhï ;;a;ajh by< kexùu
iy /lshd W;amdokh i`oyd fï ;=< úYd, bvlvla ;sfnk nj ud úYajdi lrkjd'
re' ñ' 500
re' ñ' 100
43
wjYH há;, myiqlï iemhSu iy iqÿiq kshduk ;;a;ajhla we;s lsÍu ;=<ska fuu
wxYhg iyfhda.h ,nd §u wmf.a ie,iqu fjkjd'
228. jir 10 lg jeä ld,hla fufyhqï lghq;=j, fh§ isák fydag,a j¾;udkfha §
kùk wjYH;djhkag .e,fmk mßÈ kùlrKh lrñka Wiia lsÍu i`oyd wm úiska
iyfhda.h ,nd fokjd' fï i`oyd remsh,a ì,shk 25 lg wdikak uqo,la jeh jkq
we;' fï fjkqfjka ork ,o úhoï i`oyd fmd,S iyk rch úiska ,nd §ug remsh,a
ñ,shk 500 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
229. fndfyda fofkl= okakd wdldrhg fydag,a ldur" m%jdyk myiqlï wdÈh agoda,
airbnb, bookings.com wdoS wka;¾cd, fjí wvú yryd fjka l< yelshs' f.ùug
kshñ; wod< nÿ m%udKhka iy fiia noao f.ùu u`. yßñka ud¾..; m%jdyk
tacka;jreka (online travel agents) ;u fufyhqï rg ;=< jHdma; lr ;sfnkjd' ud
úiska miq.sh Èkj, fydag,a lafIa;%fha wod, md¾Yjhka iu`. lrk ,o idlÉPdj,
m%;sM,hla jYfhka rg;=< kjd;eka iemhSfï jHdmdrhg fmdÿ ;dlaIKsl
l%ufõohla y`ÿkajd §ug lghq;= lrkjd' fuhgu wd.ka;=l i;aldrhg wod< nÿ
m%;sm;a;shla o we;=,;a lrkq we;' fuu fmdÿ ;dlaIKsl l%ufõoh y`ÿkajd §u;a
iu`. úêu;a lafIa;%hg wod<jk nÿ mekùu i`oyd ud fhdackd lrkjd' fï hgf;a
remsh,a ì,shk 25 l muK wdodhula wfmalaId l< yelsh'
230. ixpdrl l¾udka;hg wod< kshduk rduqj ;jÿrg;a Yla;su;a lsÍu i|yd iy
ixpdrl l¾udka;h ;jÿrg;a by< kexùu msKsi jirlg remsh,a ñ,shk 12 lg
jvd wvq wdodhula iys; jHdmdr fjkqfjka ishhg 0'5 l ixpdrl ixj¾Ok noaola
mekùug ud fhdackd lrkjd'
231. .re l:dkdhl;=uks" ixpdrl l¾udka;h ÈhqKq lsÍu fjkqfjka wd.ñl ksjdvq
Èkj, yer b;sß iEu Èklu ixpdrl m%j¾Ok wruqo, Wmfhda.S lr .ksñka úúO
j¾.fha ixialD;sl ixo¾Yk meje;aùug lghq;= ixúOdkh lrk f,ig ud
ixpdrl m%j¾Ok wêldßfhka b,a,d isákjd'
232. Y%S ,xldjg meñfKk ixpdrlhskag myiqlï ie,iSu fjkqfjka fï jk úg
bf,lafg%dksl ùid l%uh y`ÿkajd § ;sfnkjd' ixpdrlhska Èjhskg f.dvnisk
wjia:dfõ §u ùid ,nd §ug (on arrival) ;jÿrg;a ud fhdackd lrkjd' tfia jqjo"
ùid ld,h bl=;a ù kej;S isákakka yg remsh,a ,laI 5 l ovhla kshu lrkq
,nkjd'
233. ixpdrl l¾udka;fha m%.;sh ;=<ska ta yd ne÷kq l¾udka; we;s lsÍug o
n,dfmdfrd;a;= fjkjd' foaYSh ksIamdok fjkqfjka by< jákdlï ks¾udKh jk
wdldrhg ixpdrl jHdmdrh ;=< tu ksIamdok Ndú;d lsÍu Èßu;a lrkjd'
fuu.ska wd¾Ólfha foaYSh tl;= l< jákdlï oduh Yla;su;a jkq we;' fuh Y%S
,xldj ms<sn| wkkH;djh j¾Okh lsÍug o WmldÍ jkq we;'
234. ixpdrl wdl¾Ykh Èkd .;a mskakj," fmardfoKsh WoaNso WoHdkh" fld<U
fl!;=ld.drh jeks ia:dk iïnkaOfhka bf,lafg%dksl yd uqøs; jYfhka we;s u.
fmkaùï" úia;r m;%sld wdÈh bx.%Sis NdIdfjka muKla mej;Su;a iy tajd h,amek
re' ñ' 500
44
.sh tajd ùu;a hkak mj;akd fmdÿ fpdaokdjla' tu ksid fuu ;;a;ajh ksjerÈ
lsÍug jydu ksis mshjr .kakd f,i ud wod< wdh;kj,ska b,a,d isákjd' fï
i`oyd remsh,a ñ,shk 10 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
235. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh jir lsysmh ;=< § MICE Industry- iïfï,k ia:dk
l¾udka;h i`oyd by< ms<s.ekSula we;s ù ;sfnkjd' Y%S ,xldj ;=< tjeks myiqlï
i`oyd we;s b,a¨u imqrd,Su i`oyd wdik 5"000 lska hq;a MICE iïfï,k
uOHia:dkhla 2019 j¾Ih jk úg fld<U k.rfha bÈlr wjika lsÍug wfmalaIs;
w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' ;¾ckhg
,la jQ jk i;aj yd jDlaI,;d i`oyd jk wka;¾cd;sl fj<`odï ms<sn`o iïuq;sh
(CITES Convention) md¾Yjlrejkaf.a /iaùu 2019 j¾Ifha § fld<U § meje;afjk
nj ud i`oyka lsÍug leu;shs' ta iu`.u tjeks MICE uOHia:dk uykqjr"
wkqrdOmqrh" .d,a," uvl,mqj" nÿ,a, hk Èia;%slalj, fm!oa.,sl iy rdcH
wxYfhys yjq,aldÍ;ajfhka (PPP) ia:dms; lsÍug fm!oa.,sl wxYh Èßu;a lrkjd'
236. ixpdrl l¾udka;h ÈhqKq lsÍu i`oyd úYd, bv m%ia:d we;s kef.kysr fjr<
;srfha foaYSh w;alï m%o¾Yk iy wf,ú myiqlï we;s úúO taldnoaO f;dr;=re
,nd .ekSfï myiqlï iys; mqyqKq uOHia:dkhla we;s lsÍug ud fhdackd lrkjd'
ta i`oyd remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
237. c, l%Svd i`oyd rg ;=< mj;sk úYd, bvlv ie,ls,a,g f.k uqyqÿ r< u; ,siaid
hk fndaÜgq ^Surf Boards)" c,u; l%Svd lsÍfï nhsisl,a ^Quad Bikes)" úfõlh .;
lsÍu i|yd fndaÜgq ^Leisure Boats), iy fcÜ fndaÜgq ^Jet Skis) fjkqfjka f¾.= nÿ
iyk ,nd §ug ud fhdackd lrkjd'
238. l=vd rej,a keõ Y%S ,xldj ;=< ndOdjlska f;drj m%p,s; lsÍu i`oyd wjYH kS;s
iy fr.=,dis fj<`o kdúl wOHlaI úiska ksl=;a lrkq ,nkjd'
239. Y%S ,xldj ;=< iqj fiajd ixpdrl l¾udka;h i`oyd b;d by< bvlvla mj;S' tfia
jqj;a" by< ;;a;aj md,khka mj;ajd .ekSu i`oyd Yla;su;a kS;s rduqjla yd
iqmÍlaId lsÍï i`oyd hdka;%Khla ;=<ska fuu wxYh m%fõYñka l<ukdlrKh l<
hq;=hs' fï iïnkaOfhka we;s tla .eg¿jla jkafka wdhq¾fõo ffjoH l%uh wmf.a
rlaIK l%ufõoh ;=< wdjrKh fkdlsÍuhs' tuksid úfoaYSh rlaIK iud.ï o ;u
rlaIK wdjrK ,nd §fï § wdjrKh l< yelsj ;sfnk fuu lafIa;%h wdjrKh
fkdlsÍug fya;=jla lr .kS' tneúka ud foaYSh rlaIK iud.ïj,ska b,a,d
isákafka fuu lafIa;%h wdjrKh lsÍug o lghq;= fhdok f,ihs'
240. kd.ßl fydag,aj,g wod<jk wju ldur l=,sfhka isÿúh yels n,mEu ms<sn`oj
rch b;d iómj wëlaIKh lrkq ,nkjd' wju .dia;= l%uh 2018 § ksu lrkjd'
wju .dia;= ;SrKh lsÍu ;=<ska n,dfmdfrd;a;= jQ m%;sM, <`.d lrf.k ;sfí kï
È.= ld,Sk ;r`.ldÍ ñ, m%;sm;a;shla ilia lsÍu i`oyd tu m%;sm;a;s ;SrKh kej;
i,ld n,kjd'
re' ñ' 10
re' ñ' 1000
re' ñ' 100
45
241. w;s.re ckdêm;s;=ud yd .re w.%dud;H;=ud úiska fok ,o Wmfoia mßÈ uqïgdia
uy,a iy wela,kaâ yjqia rdcH wuq;a;ka fj; kjd;eka imhd Èh yels ;;a;ajfha
w,xldr;ajfhka hq;a mQ¾K l=vd fydag,a njg m;a lsÍug fhdackd lrkjd'
242. Èjhsfka ish¿u Èia;%slal wdjrKh jk mßÈ ixpdrl nx.,d cd,hla wm i;=j
mj;skjd' fuu ixpdrl nx.,d w;=ßka iuyrla b;d fyd`Èka kv;a;= lrk w;r
bka fldgila ±ä f,i fkdi,ld yer we;' tneúka fuu ish¨u ixpdrl nx.,d
tla wêldßhla hg;g m;a lsÍug ud fhdackd lrkjd' ta ;=<ska fïjdfha ;;a;ajh
by< uÜgulska mj;ajdf.k hdug yelshdj ,efnkq we;'
243. ixpdrl l¾udka;fha j¾Okh msKsi ksis wdrlaIdjla imhd §u b;d jeo.;a' .re
l:dkdhl;=uks" tuksid m%Odk ixpdrl ia:dkj," wdrlaIdj ;r lsÍu Wfoid
ixpdrl lghq;= nyq, m%foaYj, ixpdrl fmd,Sis ia:dms; lsÍug ud remsh,a ñ,shk
50 la fjka lsÍug fhdackd lrkjd' fuu mshjr wkqj wod< m%foaYj,
ixpdrlhskaf.a wdrlaIdj ;yjqre jk w;r tu.ska Tjqkaf.a ixpdrh idudldó jkq
we;'
by< in`o;djhla iy ukd ixp,;djla we;=,;a ÈhqKq m%jdyk moaO;shla
244. .re l:dkdhl;=uks" ;sridr jQ taldnoaO m%jdyk Wmdh ud¾.hl wjYH;djhla
ld,hl isg mj;S' m%jdyk há;, myiqlï hkq ixj¾Okfha m%n, o¾Ylhla jk
w;r th wdfhdack m%j¾Okh i`oyd bjy,a jk m%n, idOlhls' m%jdyk myiqlï
ms<sn`oj nyqúO me;s udkhka we;=,;a m%fõYhla wm i;=j we;s w;r uydk.r
ie,eiau hgf;a niakdysr m<d; ;=< mj;sk m%jdyk .eg¿ rdYshla úif`okq we;'
fuhg iu.dój kùlrKh lrk ,o ÿïßh ud¾. moaO;shla" úêu;a m%jdyk
l%ufõohla iy rfÜ ish¿u m%foaY wdjrKh lrk mßÈ wêfõ.S ud¾. moaO;shla
wmf.a Wmdhud¾.j, we;=,;a ù we;'
245. wm rch n,hg m;a jQ od isg wêfõ.S ud¾.j, úhou wvq lsÍug úYd, W;aidyhla
±rE nj ud i`oyka lsÍug leu;shs' wmf.a W;aidyhg m%;sM, ,enqKq nj ±ka ud
m%ldY lrkafka wdvïnrfhka' tu`.ska ishhg 22 la muK úhou wvq lrkak iu;a
jqKq neõ i`oyka lrk w;r tfia fkdjqkdkï tu uqo, kdia;s fjkak ;snqKd' .re
l:dkdhl;=uks" ñka fmfkkafka hy md,kh l%shd;aul fjñka mj;sk nj c,
jHdmD;s" úÿ,s n, iy ksjdi jHdmD;s i`oyd tu l%ufõo wkq.ukh lrñka úhoï
wvq lrk f,i wod< úIhNdr wud;HdxYj,ska iy uyd NdKavd.drfhka ud b,a,d
isákjd'
246. fuu iNdjg ud lshkak leu;shs uOHu wêfõ.S ud¾.h iy rejkamqr wêfõ.S
ud¾.h we' fvd,¾ ì,shk 6 la jehfldg 2019 jk úg iïmQ¾K lsÍug wfmalaIs;
nj' fuh ie,lsh hq;= wd¾Ól yd iudÔh m%;sM, ,nd fok N+ o¾Yk fjkia lrk
wdfhdackhls' ;jo" bÈßfha § lgqkdhl wêfõ.S ud¾.h mq;a;,u olajd §¾> lrkq
,efí' Bg wu;rj ol=Kq wêfõ.S ud¾.h 2018 cQ,s muK jk úg f.dv.u isg
yïnkaf;dg olajd jHdma; lsÍug n,dfmdfrd;a;= jkjd' lvj; isg flrj,msáh
olajd jk msg; jgrjqï ud¾.h 2019 cQ,s jk úg wjika lsÍug wfmalaIs;h'
re' ñ' 50
46
247. kj le<Ks md,u yd w;=re.sßh hd lrñka Wkak; ud¾.fha ^Elevated) jev lghq;=
o le,Ks md,u isg jrdh olajd Èfjk ud¾.h o wm úiska 2017 jif¾§ wdrïN lr
we;' fld<U k.rfha jdyk ;onoh ,sys,a lsÍu i|yd my; i|yka k.r we;=,;aj
niakdysr m<d; ;=< y÷kd.;a m%fõY fodrgq 7 la Tiafia l%shd;aul jk ieye,a¨
ÿïßh m%jdyk l%uhla o (LRT) wm úiska y÷kajd fokq ,nkjd'
w' fnd/,a, - n;a;ruq,a, - ud,fí
wd' fldÜgdj - ud,fí
we' ud,fí - lvqfj,
wE' mE,shf.dv - lvj;
b' fldgqj - urodk - uÜglal=,sh - mE,shf.dv
B' fougf.dv - lsre,mk - nïn,msáh
t' fldgqj - nïn,msáh - fnd/,a, - urodk
248. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld ÿïßh fiajh iy Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h
mj;ajdf.k hdu i`oyd wm rch j¾Ihlg remsh,a ì,shk 25 la uQ,Hkh lrkq
,nkjd' m%jdyk fiajd b;d whym;a uÜgulska l%shd;aul jk ksid rgg úYd,
wd¾Ól msßjehla ±Íug isÿ ù ;sfnkjd' tfia jqj;a" fuu wdh;k folu jdKscuh
jYfhka jdisodhl jHdmdr ie,eiaula u; ±kg m%fhdackhg fkdf.k we;s j;alï
fhdodf.k iajhx uQ,HlrK jHdmdr f,i l%shd;aul ùug 2018 j¾Ifhka miqj
yels jkq we;ehs wfmalaId lrkjd'
249. tfiau" Y%S ,xld ÿïßh fiajh iy Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h Tjqka i;= niar:
yd ÿïßh m%pdrkh i`oyd ,nd § wu;r wdodhï ud¾. we;s lr .ekSug Èßu;a
lrkjd'
250. fld<U k.r iNdj iy ud¾. ixj¾Ok wêldßh tlaj fmdÿ m%jdyk fiajh
kùlrK jevigyk hgf;a fld<U k.rh iy hdno k.rj, niar: i|ydu
fjkajQ ux;Sre y÷kajd fokq ,nkjd'
251. ta iu`.u fõhkaf.dv isg mdkÿr olajd fld<U iy ;odikak m%foaYj, ÿïßh
Odjkh úÿ,sn,fhka l%shd;aul lsÍu i|yd wjYH YlH;d wOHhkh ±kgu;a isÿ
flfrñka mj;S'
252. fmd,a.yfj, isg l=reKE., olajd fldgfia iy w¿;a.u isg .d,a, olajd
fldgfia;a ÿïßh ud¾. oaú;aj ud¾. lsÍu i|yd wjYH jevlghq;= 2017 j¾Ifha§
wdrïN lrkq we;' fï i|yd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjkalrkq ,nkjd' tfukau"
W;=re ÿïßh ud¾.h lkalika;=f¾ isg fmdkakf,a olajd §¾> lsÍug fhdackd
lrkjd' th fv,a*a" lhsÜia" fõ,fkhs" lfrhsk.¾ iy pxldfka hk m%foaYj,
uyckhd fj; .ukd.ukh myiq lrk w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la fjka
lsÍug fhdackd lrkjd'
253. le,Ksje,s ÿïßh ud¾.h r;akmqrh olajd §¾> lsÍug remsh,a ñ,shk 3"000 la
muK wjYH jk w;r th rdcH fm!oa.,sl yjq,aldÍ;ajh u; isÿ lsÍug wfmalaId
lrkjd'
re' ñ' 1000
re' ñ' 50
47
254. mq;a;,u isg fld<U olajd iy fld<U isg .d,a, olajd c,dY%s; m%jdyk lghq;=
Èßu;a lrk w;r ta i|yd rch úiska f;dgqfmd,j,a i|yd wdfhdackh lrkq we;'
ta i|yd remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug fhdackd lrkjd' uqyqÿ ud¾. Tiafia
m%jdyk lghq;= j¾Okh lsÍug wêfõ.S fndaÜgq iy hdka;%sl fndaÜgq i`oyd
wdfhdackh lsÍug fm!oa.,sl wxYh Èßu;a lrk w;r Tjqka i`oyd nÿ iyk ,nd
§ug fhdackd lrkjd'
255. wmf.a ud¾.j, wo jk úg ñ,shk 1'3 la muK ;%sfrdao r: Odjkh fjkjd'
jeäfhkau wk;=rej,g ,lajkafka tajdhs' tuksid ßhÿrkaf.a iy u.Skaf.a
wdrlaIdj jeälsÍu i|yd ;%Sfrdao r: fjkqjg frdao y;f¾ úoHq;a ld¾ r: y÷kajd
§u Èßu;a lrkjd' fld<U Èia;%slalh ;=< kshuq jHdmD;shla f,i rch úiska
nexl= u.ska l%shd;aul lrk Kh fhdackd l%uhla y÷kajd §u Tiafia úoHq;a ld¾
r: 1"000 la ñ,§ .ekSug Wmldr lrkq we;' fuys§ rch úiska Tjqkg jehjk
fmd,S uqo,ska ishhg 50 la orkq ,nk w;r 2017 jir i`oyd remsh,a ñ,shk 200 la
ta fjkqfjka fjka lsÍug fhdackd lrkjd'
256. mdie,a <uqka m%jdykh lrkq ,nk jEka r: ysñhkag wdik 32 nia r:j,g
udreùug Èß .kajkjd' fï i|yd ishhg 75 l fmd<S iykdOdrhla ,nd §u i`oyd
remsh,a ñ,shk 150 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
257. .re l:dkdhl;=uks" ;%Sfrdao r: .%dóh iy kd.ßl hk fowxYh ;=<u b;d jeo.;a
m%jdyk udOHhla njg m;aj ;sfnkjd' kshduk l%ufõofha ±kg ;sfnk wvqmdvq
ksid fuu l¾udka;fha j¾Okh wl%uj;a f,i isÿfõ' fuu ;;a;ajh mdie,a jEka
r: wxYhg o fmdÿh' meyeÈ<sju ;%Sfrdao r: l%shdlrejka yd mdi,a jEka r:
l%shdlrejka fuu lafIa;%h i`oyd kshduk hdka;%Khla tu l¾udka;fha ÈhqKqj
iy úYajikSh;ajh ;yjqre lsÍu msKsi kshdukhla lsÍug ;%Sfrdao r:lrejka iy
mdi,a jEka r: l%shdlrejka tl`. jkq we;' ta wkqj ;%Sfrdao r: iy mdi,a jEka r:
kshdukh lsÍug wjYH l%ufõohla y`ÿkajd §ug ud fhdackd lrkjd' fuu
kshduk hdka;%Kh ;=< ish¿u ;%Sfrdao r: iy jEka r: ;u fiajd ,nd §ug kï
,shdmÈxÑ úh hq;=h' ta iu`. fuu kshduk wêldßh úiska fuu l¾udka;h ÈhqKq
lsÍug wjYH mqyqKq jevigyka ld,dkQrEmSj ilia lsÍug yd l¾udka;hg wod<
fhda.H;d mÍlaIK o isÿ l< hq;=hs'
258. u.Ska i`oyd by< fiajdjla ,nd §u iy iïm;a ld¾hlaIu f,i Ndú;d lsÍfï
wruqKska Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h iy fm!oa.,sl nia r: ix.uh úiska
taldnoaO ld,igyka hgf;a m%jdyk lghq;= isÿl< hq;=h' iïm;aj, by<
Wmfhdackh ;yjqre lrñka fm!oa.,sl iy rdcH wxYfha yjq,aldÍ;ajh we;sj
zkd.ßl m%jdyk ixia:djZ kñka kj wdh;khla msysgqjkq ,nkjd'
259. ud¾. iy ÿïßh m%jdykfhka by< fiajhla ,nd §u i`oyd fmr f.jqï ldâm;a
l%uh y`ÿkajd §ug fhdackd lrkjd' wdodhïys j¾Okh;a iu`. nia ßhÿrka"
fldkafodia;rjreka iy msßisÿ lrkakka fjkqfjka úY%du jegqma l%uhla we;s lrk
f,i m%jdyk fiajd ysñlrejkaf.ka b,a,d isákjd'
re' ñ' 100
re' ñ' 200
re' ñ' 150
48
.=jka fiajd l¾udka;h
260. tfiau 2017 ud¾;= 31 Èkg m%:u kj wNHka;r .=jka fiajhla wdrïN lsÍug
kshñ;hs' .=jka yuqodj" fydag,a l¾udka;h" ixpdrl ksfhdað;hka yd wfkl=;a
fm!oa.,sl wxYfha md¾Yjlrejka yd tlaj rdcH fm!oa.,sl iyNd.S;aj jHdmD;shla
f,i fuu .=jka fiajh l%shd;aul lsÍug wfmalaId lrkjd' fuys wdrïNl lghq;=
i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
261. .re l:dkdhl;=uks" wfma rgg .=jkafiajd flakaøia:dkhla f,i lghq;= lsÍfï
yelshdjla mj;skjd' fuu ;;a;ajh ;=< .=jka kshuq mqqyqKq lsÍu l¾udka;hla f,i
j¾Okh fjk ;;a;ajhg m;aù ;sfnkjd' ta wkqj" fï i`oyd myiqlï ie,iSug
.=jka hdkd bkaOk ;r`.ldÍ ñ,lg ,nd fok f,i LKsc f;,a ixia:dfjka
b,a,d issákjd' isú,a .=jka fiajd wêldßfha wkque;shg hg;aj .=jka hdkd wu;r
fldgia ish¿u nÿj,ska ksoyia lrkjd'
fmdÿ myiqlï ksis l<ukdlrKh
c,h
262. .re l:dkdhl;=uks" j¾;udkfha § ck.ykfhka ñ,shk 9'6 la fyda ishhg 46 la
fjkqfjka mj;sk wdrlaIs; mdkSh c, iïmdokh 2020 jk úg ck.ykfhka
ishhg 60 la fyda ñ,shk 12'6 la wdjrKh jk mßÈ jeä lrkq we;' fï i`oyd
wu;r jYfhka lshqìla ,Sg¾ 600"000 la Èklg wjYH fõ' wl%uj;a jeis rgd" N+.;
c,h ys`.lu" N+.; c,h wmú;%ùu hk mdßißl .eg¿ c,iïmdok myiqlï
iemhSfï § wNsfhda.hla ù we;' tfukau" bÈß jir ;=k i`oyd wju jYfhka
remsh,a ì,shk 300 l j;a wdfhdackh l< hq;=h' flfia fj;;a" ck;dj i`oyd
msßisÿ c,h ,nd §u fjkqfjka wmf.a rch lemù isákjd' fuhska ;sridr
ixj¾Ok b,lal ,nd lr .ekSu i`oyd ish¿ ukqIHhskaf.a udkqIsl wjYH;d ,nd
§u flfrys wmf.a we;s lemùu fuhska ms<sìUq fjkjd' ta wkqj fï jk úg wm
wdikak jYfhka remsh,a ì,shk 428 la wjYH jk jHdmD;s 35 la muK wdrïN
fldg ;sfnkjd' fuu jHdmD;sj,g wdKuvqj c, jHdmD;sh" le,Ks ol=Kq bjqre
jHdmD;sh" l=Kavid,-ydr.u c, iïmdok jHdmD;sh" wkqrdOmqr W;=r iy hdmkh
ls,sfkdÉÑ c, iïmdok jHdmD;sh we;=,;a fjkjd'
263. fuhg wu;rj" jeä ÿrg;a wdrlaIs; mdkSh c, myiqlï ,nd §u mq¿,a lsÍu yd
läkï lsÍu msKsi bÈlsÍï whs;sh iy l%shd;aul lsÍu ^Build, Own and Operate)
hk l%ufõo hgf;a c,h jHdmD;s lsÍug fm!oa.,sl wxYhg bv ,nd §ug fhdackd
lrkjd' 2017 j¾Ih ;=< fï i`oyd wju jYfhka remsh,a ì,shk 150 la j;a
wdfhdack we;s lsÍug wfmalaId lrkjd'
264. ;%sl=Kdu, Èia;%slalh ;=< mj;akd l¾udka; ixj¾Okh i`oyd úfYaI jQ YlH;d
i,ld wmf.a rch c,h" úÿ,sh jeks fmdÿ myiqlï läkñka ixj¾Okh lsÍug
lghq;= lrkq we;' ta i`oyd remsh,a ñ,shk 600 la ;%sl=Kdu, c, iemhqï jHdmD;sh
jeäÈhqKq lsÍu fjkqfjka fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 50
re' ñ' 600
49
265. hdmkh iy mq;a;,u uqyqÿ c,fhka ,jk bj;a lsÍfï tall msysgqùfï YlH;djh
cd;sl c, iïmdok yd c,dmjdyk uKav,h;a fm!oa.,sl wxYh;a tlaj rdcH
fm!oa.,sl iyNd.S;aj jHdmD;shla f,i lghq;= isÿlsÍug Èßu;a lrk w;r ta
i`oyd remsh,a ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
n,Yla;s
266. .re l:dkdhl;=uks" ;sridr ixj¾Ok rduqj ;=< n,Yla;sh iqrlaIs; lsÍu rcfha
m%;sm;a;sh fjkjd' tfia jqj;a jeäjk foaYSh b,a¨ug tfrysj bkaOk ñ,
by,hdu iy mdßißl ;;a;ajhka u; mek kef.k wNsfhda.hka meyeÈ,sju
úl,am Wmdh ud¾.j, wjYH;djh u;= lrkjd' kj ;dlaIKsl l%ufõohka iy
úl,am n,Yla;s m%Njhka Ndú;d lsÍu o kj uQ,H l%ufõohka o fuu Wmdh
ud¾.j,g we;=,;a fjkjd'
267. j¾;udkfha rfÜ úÿ,sn, W;amdokh fu.d fjdÜ 4"000 l uÜgul mj;S' j¾Okh
jk jdKsc lDIsl¾udka;h" ixpdrl l¾udka;h" ksIamdok l¾udka; i|yd 2020
jk úg úÿ,sn, W;amdokh fu.d fjdÜ 5"300 olajd o 2025 § fu.d fjdÜ 7"500
olajd o jeä l< hq;= fjkjd' ;jo mßir ys;ldó ;sridr rduqjla ;=< ndOdjlska
f;drj wju msßjehg úÿ,s n,h ,nd§ug o wm ne|S bkakjd'
268. fuu miqìu ;=< rch ish n,Yla;s m%Njhka úúOdx.SlrKh lsÍu i|yd øùlD;
iajNdúl jdhqj ^LNG) iy yß; Yla;s m%Njhka we;=,;a lsÍug l%ufõo fidhñka
isákjd' miq.sh ld,h ;=< úoq,sn, lafIa;%fha wdfhdack fndfyda ÿrg n,Yla;s
ckkh uq,afldg f.k mej;=ks' tuksid n,Yla;s iïfm%aIKh yd fnodyeÍu
i|yd o m%udKj;a wdfhdackhla isÿjk njg iy;sl úh hq;=h' fï i|yd iEu
m<d;la ;=<u iïfm%aIK myiqlï we;s lsÍug fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh o
Èß.kajkq ,nkjd'
269. óg iudka;rj wm úiska fhdacs; há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍu o tkï LKsc
f;,a k, moaO;sh iy ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dfõ .nvd myiqlï
ixj¾Okh lsÍu o läkï lrkjd' W;=re m<df;a bkaOk wLKavj iemhSu ;yjqre
lsÍug ,xld Lksc f;,a ixia:dj iy ,xld LKsc f;,a .nvd m¾hka; iud.u
(CPSTL) wdh;kh tlaj lkalika;=f¾ msysá f;d. f;,a .nvdj w;am;a lrf.k
ixj¾Okh lrkq we;' tfiau Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj iy bkaÈhka Ths,a
iud.u tlaj ;%sl=Kdu,fha by< fldgfia we;s f;,a gexls moaO;sh mqkre;a:dmkh
fldg ixj¾Okh lrkq ,nkjd'
270. .re l:dkdhl;=uks" rg mqrd úÿ,s ixfoaY l=¿Kq 5"200 la muK msysgqjd ;sfnkjd'
iEu f;dr;=re ixksfõok myiqlï imhkafkl=gu fuu iïfm%aIK l=¿Kq
bÈlsÍug úhoula ±Íug isÿù ;sfnkjd' tuksid rdcH fm!oa.,sl iyfhda.S;ajh
hgf;a fuu úÿ,s ixfoaY l=¿Kqj, whs;sh ysñ iud.ula msysgqùug ud fhdackd
lrkjd' j;alï yjqf,a Ndú;d lsÍu u.ska we;sjk ys;lr jd;djrKh ;=<ska
re' ñ' 250
50
f;dr;=re ixksfõok l¾udka;fha fufyhqï úhoï wvqlr .ekSug yelshdjla iy
úfYaI{;djh;a f.dvkef.kjd'
uQ,H wxYh
271. .re l:dkdhl;=uks" wm rg uQ,H flakaøhla njg m;aùug we;s yelshdj i,ld
fï jk úg;a rch zzfld<U wka;¾ cd;sl uQ,H flakaøhzz msysgqùug wjYH jk
uQ,sl jev lghq;= wdrïN lr ;sfnkjd' fuu fld<U wka;¾ cd;sl uQ,H flakaøh
msysgqùug wjYHjk kS;s blauKska fuu iNdjg bÈßm;a lsÍug lghq;= lrkjd'
óg wu;r jYfhka uQ,H wxYfha j¾Okh iy ia:dhs;ajh iy;sl lsÍu i|yd
wjYHjk kshduk hdka;%Kh Yla;su;a lsÍu ms<sn|j o wjOdkh fhduqlr
;sfnkjd' fï miqìu ;=< my; i|yka fhdackd bÈßm;a lrkjd'
272. ±kg wm rg ;=< mdßfNda.sl uQ,H myiqlï yd fiajd i|yd úksúoNdjh iy
idOdrK;ajh jeäÈhqKq lrk fukau uQ,H .kqfokqlrejka f.a wNs,dYhka wdrlaId
lsÍu i|yd lemjQ wêldÍ wdh;khla fkdue;' fï fya;=j ksid mdßfNda.sl uQ,H
wdrlaIK wêldßhla msysgqùug fhdackd lrkjd' fuu wdh;khg uQ,H
.kqfokqlrejkaf.a whs;Ska iqrlaIs; lsÍu" uQ,H idlaIr;djh j¾Okh lsÍu iy
uQ,H fj,|m, yd wdh;kj, ;r.ldß;ajh we;s lsÍu ;=<ska mdßfNda.sl whs;Ska
wdrlaId lsÍug yelshdj ;sfnkjd' tu.ska uq¿ rfÜu uQ,H moaO;sh ms<sn|
úYajdikSh;ajh j¾Okh jkq we;'
273. kS;Hdkql+, fkdjk ;ekam;= fhdackdl%u i|yd ±kg mj;akd kS;suh m%;smdok
mj;skafka 1988 wxl 30 ork nexl= mk; ;=<h' msróv l%uh jeks kS;Hdkql+,
fkdjk fhdackd l%u uev,Su i|yd mshjr .ekSug fuu mk; u.ska Y%S ,xld uy
nexl=jg wjYH m%udKj;a wêldÍ n,h ,eî ke;' fuu miqìu ;=< uQ,H
lafIa;%fha ia:dhS;djhg fujeks kS;Hdkql+, fkdjk ;ekam;= fhdackd l%u u.ska
we;s lrk wys;lr n,mEu ie,ls,a,g f.k Y%S ,xld uy nexl=jg Yla;su;a kS;s
n,d;aul lsÍfï m%;smdok iys; kj mk;la f.k taug ud fhdackd lrkjd'
tu.ska Y%S ,xld uy nexl=j jvd fyd| uQ,H kshdulhl= jkq we;'
274. .re l:dkdhl;=uks" ±kg 1990 wxl 02 ork Kh wdmiq whlr .ekSfï ^úfYaI
úêúOdk& mk; wod, jkqfha n,m;%,dNS jdKsc nexl=j,g iy n,m;%,dNS úfYaIs;
nexl= lSmhlg muKhs' tuksid nexl= iy uQ,H wdh;kj, Kh wdmiq whlr
.ekSfï l%shdj,sh jeäÈhqKq lsÍu i|yd 1990 wxl 02 ork Kh wdmiq whlr
.ekSfï ^úfYaI úêúOdk& mk; i|yd ish¿ n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= iy
n,m;%,dNS uQ,H iud.ïj,g wod, jk mßÈ ixfYdaOk y÷kajd§ug ud fhdackd
lrkjd'
275. .re l:dkdhl;=uks" wm rch Ndr.kakd wjia:dfõoS f.da,avka lS ;ekam;a
lrejkaf.ka iuyre ishÈú kid .kakd ;;a;ajhg m;aj ;snQ w;r ;j;a iuyre
jpkfhka mejish fkdyels ;rï wjdikdjka; ;;a;ajhlg uqyqK md ;snqKd'
j.lsj hq;= rchla f,i wm ±kgu;a l=vd mßudK ;ekam;a lrejkaf.a ;ekam;=
ksrjq,a lr§ ;sfnkjd' bÈßfha§ b;sß f.ùï o ksrjq,a lsÍug lghq;= lrkjd' fï
re' ñ' 3000
51
i`oyd remsh,a ñ,shk 3"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' f.da,avka lS
iud.fï ish¿ j;alï rchg mjrd .ekSug lghq;= lrkjd'
276. .re l:dkdhl;=uks" fndfyda uQ,H iud.ïj, wh fkdjk Kh fYaI wkqmd; by,
uÜgul mj;sk ksid tu iud.ï iuia: uQ,H lafIa;%hg we;s lrkq ,eìh yels
wúksYaÑ; ydkslr ;;ajhka y÷kdf.k tf,i wid¾:ljk uQ,H iud.ïj,g
iydhùu i|yd miq.sh jif¾§ ud uQ,H j;alï l<ukdlrK tackaishla msysgqùug
fhdackd l<d' ta wkqj w.;shg m;a uQ,H iud.ï m%;sjHqy.; lsÍu i|yd fuu
wdh;kh msysgqùug wdrïNl ialkaO m%d.aOkh f,i remsh,a ñ,shk 10 la
fjkalsÍug o jir 7 lska l,a msfrk remsh,a ì,shk 10 la jákd NdKavd.dr
ne÷ïlrhla ksl=;a lsÍugo ud fhdackd lrkjd'
277. uQ,H lafIa;%fha lghq;= jHdma;s lsÍu i|yd úfoaYSh uqo,a yqjudrelrejka i|yd
n,m;% 200 la ksl=;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
nexl=lrKh
278. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldfõ nexl= lafIa;%h ;=< we;s uQ,H j;alï mokñka
ishhg 65 la muK jk remsh,a ì,shk 5"600 l m%udKh" 34 la jk uq¿ nexl=
ixLHdfjka nexl= 6 la jgd flakaø .;ù ;sfnkjd' b;sß nexl= 28 u i;= jkafka
uq¿ j;alï m%udKfhka b;sß ishhg 35 muKs' 2019 j¾Ih jk úg nexl= úiska
zzBasel IIIzz wjYH;djhka imqrd,sh hq;= fyhska uQ,H wdh;k taldnoaO ùu os.=ld,Sk
jYfhka m%;sM,odhS jk nj rcfha úYajdihhs' tuksid úfYaIfhka fm!oa.,sl
wxYfha nexl= iajleue;af;ka taldnoaO ùu ffO¾hu;a lrkjd' tjeks nexl=
taldnoaO ùï u.ska nexl=fõ mßudj úYd, ùu" úúO uQ,H m%Njhkaf.ka wruqo,a
/ia lr .; yelsùu" iy wjodkï ±Ífï yelshdjka j¾Okh ùuo isÿfjkjd'
tfukau tu.ska ±kg jvd jeä m%udKhlska rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha
jHdmD;sj,g odhl ùug bv lv ,efnk w;r fufyhqï úhoï wju ùu ;=,ska
jeä jdis w;alr .ekSug o yelshdj ,efnkjd' fï i|yd wmf.a nexl= by<
uÜgulska m%d.aOkSlrKh l< hq;= w;r n,m;%,dNS jdKsc nexl= i|yd wju
m%d.aOkh remsh,a ñ,shk 20"000 la o n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= i|yd remsh,a
ñ,shk 7"500 la o m%d:ñl ;e/õldr iud.ï i|yd ^Primary Dealers& remsh,a ñ,shk
1"500 la o olajd jeälsÍug ud fhdackd lrkjd'
279. ksjdi ixj¾Ok uQ,H ixia:d nexl=j ^HDFC nexl=j& yd rdcH Wlia yd wdfhdack
nexl=j taldnoaO fldg tla ksjdi nexl=jla ia:dms; lsÍug lghq;= wdrïN lrkq
we;' fï i|yd m%d.aOkh jYfhka remsh,a ñ,shk 7"500 la fjka lsÍug o ud
fhdackd lrkjd'
280. ;jo" .%dóh wxYfhys laIø Kh §u wruqKq lr.;a Yla;su;a nexl=jla we;slsÍu
i|yd iuQmldr .%dóh nexl= iy Èúke.=u nexl=j taldnoaO lrkq we;'
281. .re l:dkdhl;=uks" ±kg nexl= i|yd ;ks fldgialrejl=f.a whs;sh ishhg 10
lg iSud ù we;' Wmßu jYfhka wOHlaI uKav,fha fiajd l< yelafla wjqreÿ 9 la
ialkaO m%d.aOkh - re' ñ'
10
NdKavd.dr ne`ÿïlr -re' ì' 10
re' ñ' 7500
52
muKs' fuu lreKq nexl= taldnoaO;djh ms<sn`o w¿;a m%;sm;a;s hgf;a h<s i,ld
ne,sh hq;= fjkjd'
282. nexl=fõ Kh l<U ^Lending Portfolio& ;=< ishhg 10 la lDIsl¾uh i|yd o ishhg
10 la iq¨ yd uOH mßudK wxYh i|yd o" ishhg 10 wmkh i`oyd o" ishhg 10
ixpdrl l¾udka;h i`oyd o" ishhg 5 la ;reK ;reKshka i|yd o ishhg 5 la
ldka;djka i|yd o fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' tfiau nexl= úiska ish
;ekam;= j,ska ishhg 15 l m%udKhla tu ;ekam;= tl;= lrk ,o m%foaYfha
jHdmdr ixj¾Okh i|yd Kh jYfhka ,ndÈh hq;= hehs ud fhdackd lrkjd'
283. ta w;ru nexl= lafIa;%h iïnkaOfhka mj;akd fmdÿ meñKs,a,la jkafka remsh,a
ñ,shk 05 l Khla mjd ,nd§ug udihlg jeä ld,hla .;jk njhs' remsh,a
ñ,shk 05 lg jvd wvq Khla udihlg wvq ld,hl§ ,nd foñka Kh §fï
l%shdj,sh úêu;a lsÍug fukau rdcH nexl= yryd fuh 2017 ckjdß ui 01 Èk isg
l%shd;aul lrk f,i nexl= fj;ska b,a,d isàug fuu iNdj ud yd tlajk nj
udf.a úYajdihhs'
284. tfukau kQ;k wjYH;djhkag .e,fmk mßÈ nexl= mk;g wjYH ixfYdaOk f.k
taug fhdackd lrkjd'
285. uqo,ska flfrk .kqfokqj, wffO¾hu;a lsÍu msKsi remsh,a ñ,shk 5 g jeäfhka
lrk .kqfokq i`oyd ishhg 2 l .dia;=jla mekùug ud fhdackd lrkjd' fuhg
fplam;a" fg,s.%e*sla .Kqfokq" nexl= uqo,a weKjqï wdÈh wod< fkdjk njg ud
iy;sl lrkjd'
286. jdyk ldKav i|yd ,nd fok Kh iy ;lafiare jákdlï w;r wkqmd;h ^Loan to
Value Ratio) ;%sfrdao r: i`oyd ishhg 25 la" fudag¾ r: iy jEka i`oyd ishhg 50 la
jdKsc jdyk ^f,dß yd nrjdyk& i`oyd ishhg 90 la jk mßos iSud lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
rlaIKh
287. .re l:dkdhl;=uks" ±kg lDIsl¾u yd f.dúck rlaIK uKav,fha j.d rlaIK
fhdackd l%uh u.ska wdjrKh jkafka ù j.dj muKs' tneúka cd;sl wdydr
ksIamdok jevigykg myiqlï ie,iSu i|yd j.d rlaIK fhdackd l%uh w,"
f,dl= ÆKq" ñßia" bß`.= iy fidahd i|yd o mq¿,a lsÍug ud fhdackd lrkjd' ;jo"
fuu l%uh wod, jkafka fmdfydr uQ,H iykdOdrh ysñ f.dúuy;=ka i|yd jk
w;r tla whl=g Wmßu jYfhka tl fylaghdrhla i|yd muKs'
288. iuDoaê yd iuQmldr rlaIK iud.ï 2017 ckjdß 01 Èkg fmr taldnoaO lsÍug o
ud fhdackd lrkjd' fuu iud.u ±kg mj;sk rlaIK iud.ï iu`.
iyfhda.fhka lghq;= lrkq we;'
Wlia jHdmdrh
289. Wlia lghq;= wmf.a .%dóh iudch úfYaIfhkau uQ,H wmyiq;dj,§ Wlia .kqfokq
u; hefma' fndfyda ÿrg md,khla rys; Wlia lrejka fuu ñksiqka iQrdlEug
53
,la lrkq ,nhs' fuu tla Wlia tallhla i|yd jd¾Isl ,shdmÈxÑ .dia;=j remsh,a
100"000 la olajd jeä lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska weia;fïka;=.; wdodhu
remsh,a ñ,shk 1"000 ls'
m%d.aOk fj<|m,
290. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh oYlfha m%d.aOk fj<|mf,a ia:djr m%.;shla we;s
ùug ndOdjlaj mej;s uQ,H fj<|mf,a ì| jeà ;snqKq úYajdikSh;ajh h,s;a
;yjqre lrñka fuu j¾Ih ;=< wm úiska tys md,k rduqj yd fufyhqï ld¾hlaIu
;djh jeäÈhqKq lsÍug lghq;= lr we;' ta i|yd wm úiska m%d.aOk fj<|m,
lghq;=j, j¾Okh fõ.j;a lsÍug iy wod, l%fudamdh l%shd;aul lsÍug
u.fmkaúh yels m%Odk md¾Yjlrejkaf.ka ie`ÿï,;a WmfoaYl uKav,hlskao
iukaú; m%d.aOk fj,|fmd, l%fudamdhhla ie,iqï lr we;'
291. wmf.a tu l%fudamdfha fldgila f,i iq/l=ïm;a yd úksuh fldñifï kS;s
n,d;aul lsÍfï yelshdj j¾Okh lrkq ,nk iy tys fufyhqï lghq;= kuHYS,S
lrkakd jQ kj iq/l=ïm;a yd úksuh mk;la 2017 uq,a ld¾;=j ;=, y÷kajd §ug
lghq;= lrkq we;'
292. È.=ld,Sk wjYH;djhlaj mej;s fldgia fj<`om, widuQysl lsÍu je<elaùfï mk;
Demutualization Bill 2017 m,uq ld¾;=j ;=< y÷kajd§ug lghq;= lrkjd we;'
tu.ska fld<U fldgia fj<|m, fldgia ysñlrejka iys; iud.ula njg
mßj¾;kh jk w;r fuh fuu lafIa;%fha jeo.;a fjkila o jkq we;'
293. tfukau nyqúO wdfhdack wjia:d myiq lrjk iq/l=ïlrK mk; ^Securitization
Act) o 2017 j¾Ih ;=< l%shd;aul lrkq we;'
294. wm rfÜ NdKavd.dr ne`ÿïlr fj<`om, úfoaY wdfhdaclhska fj; jvd;a ióm
lrjñka úfYaIfhka jvd ia:djr úfoaY wdfhdack wdl¾IKh lr .ekSu yd tajd
ksrjq,a lsÍfï l%ufõoh l%uj;a lsÍu msKsi 2017 cQks ui 30 Èk jk úg ZEuroclear '
l%uh m%fhdackhg .ekSug ud fhdackd lrkjd' fuu`.ska fj<`om, úksúoNdjh
jeä lrkq we;'
295. rcfha neÿïlr fj<`om, ksl=;a lsÍïj, øjYS,;djh jeä lsÍu i`oyd jir 2" jir
5 iy jir 10 jQ kshu lrk ,o NdKavd.dr ne`ÿïlr y`ÿkajd fokjd'
296. rdcH wdh;kj, wdodhï Wmßu lsÍu i`oyd m<mqreÿ wruqo,a l<ukdlrejkaf.a
iy wjodkï rlaIK l<ukdlrejkaf.a Wmfoia ,nd .eksug ud ks¾foaY lrkjd'
297. foam, fj<|dï wdfhdack Ndrhkays (Real Estate Investment Trusts) mj;akd jeo.;a
úNjh i,ld tall Ndr fla;hkag ^Unit Trust Code& ixfYdaOk y`ÿkajd §ug
iq/l=ï m;a yd úksuh fldñifï lghq;= jvd myiq lrkq ,nkjd'
298. iq¿ yd uOH mßudK jHjidhkag ,sys,a kS;s Í;s iys;j wvq msßjeh hgf;a
m%d.aOkh ,nd .ekSu i`oyd tu jHdmdr ,ehsia;=.; lsÍug fjkuu uKav,hla
y`ÿkajd fokjd'
54
299. wju jYfhka iud.ï 25 la j;a ,ehsia;=.; lrk f,i fld<U fldgia
yqjudrefjka (CSC) ud b,a,d issákjd' tfiau" fld<U fldgia fj<|mf,ys ,ehsia;=
.; jk f,i úfoaY iud.ïj,g o ud wdrdOkd lrkjd'
ksjila ysñ iudchla we;s lsÍu
300. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a rch iEu wfhl=u ksjil whs;slrejl= njg
m;alsÍug lemfjñka wvq yd uOH wdodhï mjq,a i|yd ksjdi 500"000 la ,nd§fï
jevigyk l%shd;aul lsÍug lghq;= lrkjd'
301. fuu jevigyk hgf;a bÈß wjqreÿ ;=k ;=<§ ueÈ wdodhï ldKavh i|yd tallhla
remsh,a ñ,shk 5 ne.ska jk ksjdi tall 100"000 la o wvq wdodhï ldKavh i`oyd
remsh,a ñ,shkhla ne.ska ksjdi tall 250"000 la o 2017 - 2019 j¾I ;=k ;=< we;s
lsÍug fm!oa.,sl wxYhg ud wdrdOkd lrkjd'
302. jeú,s lafIa;%fha o ksjdi wjYH;djh b;d m%n, jk w;r ;ju;a uQ,sl myiqlï
mjd rys;j ,hska ldurj, ÿlaÅ; f,i cSj;ajk wh fï w;r isákjd' tu ksid"
jeú,s lafIa;% i`oyd ksjdi 25"000 la bÈlsÍug lghq;= lrkjd'
303. fuu ksjdi jHdmD;sj,g wod<j wjYH bvï iy wfkl=;a myiqlï rch úiska
fkdñ,fha ,nd fokq we;'
304. cd;sl b;sß lsÍfï nexl=j kj ksjdi nexl=j iu`. tlaj iqÿiqlï ,;a mqoa.,hska
i`oyd ishhg 7 fmd<shla hgf;a jir 25 la olajd ,nd §ug lghq;= lrkq we;'
fuu Kh myiqlï ,nd §u i`oyd remsh,a ì,shk 370 l muK uqo,la cd;sl b;sß
lsÍfï nexl=j /ia lr.kq we;'
305. W;=re yd kef.kysr m%foaYj, ±ä ksjdi ys`.hla mj;sk w;r fï iïnkaOj
blaukskau wjOdkh fhduq l< hq;=j we;' ksjdi 50"000 la bÈlsÍfï ld¾hh
läkï lrkq ,nk w;r ta i`oyd remsh,a ñ,shk 5"000 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
306. ;u ksjdi mqM,a lsÍug wjYHj isák tfy;a uQ,H ÿIalr;d ksid tfia lsÍug
fkdyels whf.a .eg¿ o wm úiska i,ld ne,sh hq;= fõ' ta wkqj ìï j¾.M,h
j¾. wä 750 wvq jk ksjdi mq¿,a lsÍu fyda iïmQ¾K lr .ekSug wjYHjk whg
jdKsc nexl= u.ska remsh,a 200"000$- ne.ska ksjdi 100"000 la i|yd Kh myiqlï
imhkq ,nk w;r rch u.ska fmd,S uqo, u; ishhg 50 l iykdOdrhla ,nd fokq
we;' fï i|yd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
307. wjqreÿ 15 lg jvd rcfha ksjdij, mÈxÑlrejkag tu ysñlu ;jÿrg;a ;yjqre
lsÍu msKsi rcfha ksjdi fhdackdl%uj, ksjdi whs;sh ,nd§u i|yd wjYH mshjr
.kq we;' fï jev ms<sfj, 2017 ckjdß ui 01 Èk isg wdrïN lrkq we;'
308. wd¾Ólh Yla;su;a lsÍu i`oyd j;=j, jevlrk ck;dj b;d jeo.;a ld¾hNdrhla
bgq lrkq ,nkjd' fudjqkaf.a Ôjk ;;a;ajh ,hska ldurj,ska Wiia lsÍfï
wruqKska msßisÿ Tmamq iys; m¾pia 7 l bvula ,hska ldurj, ðj;a jk ck;djg
,nd §ug fhdackd lrkjd'
re' ñ' 5000
re' ñ' 1000
55
309. .re l:dkdhl;=uks" fndfyda rcfha ksjdi fhdackdl%u rcfha bvïj, msysgd we;'
tuksid tajdfha mÈxÑj isák whg fuu ksjfia whs;sh ,nd .ekSug yelshdjla
fkdue;' rcfha m%;sm;a;sh fuu ksjdij, whs;sh tys ysñlrejka mejÍu neúka
rcfha bvï mejÍuo úêu;a l< hq;=j we;' fï moku u; ish¿ rcfha bvïj,
whs;sh i;= bvï nexl=jla kd.ßl ixj¾Ok wêldßfha " cd;sl m%;sm;a;s iy
wd¾Ól lghq;= wud;HdxYfha yd uyd NdKavd.drfha iyfhda.S;ajfhka hq;=j
ia:dms; lsÍug ud fhdackd lrkjd'
310. Y%S ,xld jrdh wêldßh i;=j b;d jeo.;a ia:dkj, mj;sk jákd foam, jdKsc
mrud¾: i|yd fhdod .kq we;'
311. b;d wk¾:ldÍ mk;la jQ f.j,a l=,S mk; fya;=fjka ksjdi l=,shg ,nd §fï
l¾udka;h ÈhqKq ù ke;' tu ksid fuu mk; wj,x.= lsÍug lghq;= lrkq
,nkjd' ta ;=<ska fuu ksjdij, isák l=,S ksjeishkaf.a whs;sjdislï ;yjqre jkq
we;s w;r ta ;=<ska Tjqkaf.a Ôjk ;;a;ajh Wiia jkq we;' tf,iskau fuu mk;
wj,x.= lsÍug ksjdi l¾udka;fha ÈhqKqjg bjy,a jk njg ud úYajdi lrkjd'
312. .re l:dkdhl;=uks" rfÜ iydêm;H ^Condominium& lafIa;%h úfoaY wdfhdack
i|yd Yla;s iïmkakj j¾Okh jk wxYhls' tjeks wdfhdack ;jÿrg;a Èß.ekaùu
i|yd ìïuy, i|yd jk ysñldß;aj whs;sfha we;s iSudjka bj;a lsÍug lghq;=
lrkq we;' uy,a ksjdi ñ,§ .kakd úfoaYslhkayg jákdlñka ishhg 40 la foaYSh
nexl=jlska ,nd .ekSug bv fokq we;' tfia jqjo tys Kh fiajdlrKh úfoaY
uqo,aj,ska úh hq;=h'
313. .re l:dkdhl;=uks" bÈlsÍï l¾udka;h i|yd b;d fyd| wjia:d mj;sk w;r
tys bÈß j¾I 05 i|yd weia;fïka;= .; wdfhdack jákdlu remsh,a ì,shk 6"500
la jkq we;' fï i|yd wju jYfhka je,s >k óg¾ ñ,shk 10 la j;a wjYH fõ'
flfia jqjo mßirhg isÿjk ydksh ksid .x`.dj, je,s lekSï iSudù we;' fï
fya;=j ksid je,s ys`.hg uqyqK§u i|yd fm!oa.,sl wxYfha iud.ïj,g hdka;%sl
uqyqÿje,s lekSï yd f;dard.;a ia:dkj, tu je,s fia§u Èß.kajkjd'
314. bÈlsÍï l¾udka;hg je,s" mia yd l¿.,a i`oyd jk b,a¨u i,ld" je,s yeÍu" mia
lemSu iy .,a leãu i`oyd n,m;% wod< mßir kS;sÍ;sj,g wkql+,j läkñka
,nd fok fuka N+ úoHd yd m;,a lekSï ld¾hdxYfhka b,a,d isákjd'
315. miq.sh j¾Ifha bÈlsÍï l¾udka;h i`oyd wjYH wuqøjH fjkqfjka úl,am
f.dvke.s,s øjH fidhd .kakd f,ig ffO¾Hu;a lrk ,§' b;d Wiia bÈlsÍï
wuqøjHhla jk *hsn¾.a,dia fhdod wdlD;s ksIamdokh lsÍu Y%S ,xldj ;=< wdrïN
lrkq ,nk nj i;=áka okajd isákjd' fuu.ska bÈlsÍï i`oyd hk úhoï wvq lr
.ekSug yelsfjkjd'
316. fldka;%d;a;rejka i`oyd kshñ; ld,hg f.ùï lrkq ,nk njg iy;sl lrkq
msKsi wdrjq,a úi§fï úêu;a l%ufõohla we;s lsÍug fhdackd lrkjd'
317. .re l:dkdhl;=uks" kshñ; fõ,djg wod< f.ùï ,nd .ekSu ms<sn`o .eg¿j,g
bÈlsÍï l¾udka;h uqyqK md ;sfnkjd' Tjqkaf.a meje;au wvd, lsÍug fuu
56
;;a;ajh n,md ;sfnkjd' ta ksid Tjqkag ksis f.ùï ,nd .ekSug m%udKj;a mßÈ
wdjrKh lsÍu i`oyd f.ùï iqrlaIK wdrlaId mk; y`ÿkajd §ug ud fhdackd
lrkjd'
È,s÷ njg tfrys wr.,h iy Yla;su;a iudc iqnidOk cd,h
318. .re l:dkdhl;=uks" ksoyiska miq mej;s rchka úiska ÿmam;alu ;=rka lsÍu
i|yd úúO jevigyka wdrïN lr we;' wo jk úg ck.ykfhka ishhg 7 l
m%udKhla Èklg wefußldkq fvd,¾ 1'25 lg wvq wdodhula ,nk nj ud
ms,s.kakjd' flfia jqjo ck.ykfhka ishhg 20 la muK Èklg wefußldkq
fvd,¾ 2 lg wvq wdodhula Wmhhs' tfia wvq wdodhï ,nk whg iyk ie,iSu
i|yd j¾Ihlg remsh,a ì,shk 221 la muK jákd .Dyia: fm%aIK fhdackd l%u
lSmhla rch úiska l%shd;aul lrkq ,nk w;r mjq,a ñ,shk 1'5 lg muK fi;
ie,fik ziuDoaê jHdmdrhZ fuys úYd,;u fhdackd l%uh fjkjd' flfia jqjo"
fuu iqNidOk fhdackd l%uj, mßmd,kuh ÿ¾j,;d ksid iïm;a wmf;a hdï iy
oaú.Kkhùï isÿù we;s nj wOHhkhka u.ska fmkajd § ;sfnkjd' fuys m%;sM,hla
f,i È<s`ÿ ck;dj È.ska È.gu ÿ.S Ndjfha woDYHudk yia;hg yiqù cSj;a fjkjd'
319. Èklg wefußldkq fvd,¾ 2 lg jvd wvq wdodhï ,nk ck.ykfhka ishhg 50
la fyda ñ,shk 2'1 la muK ck;dj j¾I 2020 jk úg by, wdodhï ;,hlg f.k
tau wmf.a b,lalhhs' /lshd fj<`om, wjia:d jeä m%udKhla we;s lr
iuDoaê,dNSkaf.a wdodhu jeä lsÍu wm úiska ;yjqre lrkjd' wmf.a b,lal lrd
hdug iqÿiq Wmdh ud¾.sl l%ufõohla we;s lsÍu ;yjqre lrk w;r fï ms<sn`oj
fidhd ne,Sug ld¾hidOl n,ldhlao m;a lrkjd' ta wkqj" iuDoaê jHdmdrh
zck biqrZ f,i kï lsÍug ud fhdackd lrkjd'
320. ta iu`.u jvd M,odhS b,lal.; yd úia;SrK iudc iqNidOk fhdackd l%uhla
idlaId;a lsÍu msKsi wm úiska ±kgu;a iqNidOk m%;s,dN uKav,h wdrïN lr
we;' tu.ska kùk ;dlaIKh y÷kajd§u ;=<ska úúO jQ fhdackd l%u taldrdYS
lsÍug lghq;= lrkjd' kj ;dlaIKh y÷kajd§u ;=<ska iudc wdrlaIK cd,
fhdackd l%uhkays isÿúh yels b;=reï mSvdjg m;ajQ ish,a,kau wdjrKh jk mßos
ÿ.S nj ;=rka lsÍug Ndú;d lrkjd'
321. .re l:dkdhl;=uks" wm wmf.a rKúrejka wdrlaId lsÍug ;j ÿrg;a lemù
isákjd' w;s.re ckdêm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=udf.a Wmfoia mßÈ mj;sk
úIu;d bj;a lsÍug mshjr .kajd' ta wkqj" Tjqkaf.a wu;r §ukd f.ùug zrKúre
iq/l=ï §ukdjZ f.ùu i`oyd remsh,a ñ,shk 3500 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
322. 2016 ckjdß udifha isg rdcH wxYfha úY%du jegqma ysñ ;k;=re orkakkayg
w.%ydr fhdackd l%uh jhi wjqreÿ 70 olajd §¾> l<d' fuu rlaIK wdjrKh
uq¿ cSú; ld,h i|yd §¾> lsÍug ud fhdackd lrkjd' úY%dñlhd úiska jhi
wjqreÿ 70 jQ miq udihlg re'600 l odhl uqo,la f.úh hq;=h' ;jÿrg;a wmf.a
fcHIaG mqrjeishka yg iydh ùu i`oyd fcHIaG mqqrjeis b;ssß lsÍï l%uh 2017
re' ñ' 3500
57
j¾Ihg o §¾> lrkjd' fuu fhdackd l%uh u.ska remsh,a ñ,shk 1'5 olajd ishhg
15 l fmd<S wkqmd;hla f.ùug lghq;= lrkjd'
323. ck ixhq;sfha isÿjk fjkialï wkqj úY%du jegqma fhdackd l%u foi ±ä
ie,ls,a,lska ne,sh hq;=h' .re l:dkdhl;=uks" uúiska ñka fmro m%ldY lr we;s
mßÈ wruqo,a imhd fkdue;s rcfha úY%du jegqma fhdackdl%uh msmsÍug wdikak
ld,fndaïnhls' meyeÈ,sju wm ;j;a l,a fkdoud odhl;aj úY%du jegqma fhdackd
l%uhlg udre úh hq;= fjkjd' 2016 whjeh l:dfõ § mejiQ mßÈ odhl úY%du
jegqma l%uhla wdrïN lsÍug meyeÈ<s mshjr f.k we;s w;r ta i`oyd remsh,a
ñ,shk 1"000 la fjka lsrSug ud fhdackd lrkjd' th rchla ckm%sh úYajdihkag
m%;súreoaOj j.lSï j,ska bj;aùug lghq;= lsÍula fkdj j.lsjhq;= rchl
ld¾hNdrh uekúka bgq lsÍug mshjr .ekSula fjkjd'
324. rdcH fkdjk wxY u.ska l%shd;aul lrk úY%du jegqma wruqo,a o fndfyduhla we;'
fiajd kshqla;slhkaf.a Ndr wruqo, yd fiajl w¾:idOl wruqo, we;=¿j
fm!oa.,sl úY%du wruqo,a kshdukh lsÍu i|yd uOHu úY%du jegqma wruqo,la
wdrïN lsÍug wjYH kS;s Í;s y÷kajd§ug fhdackd lrkjd'
325. j¾;udkfha § fiajl w¾:idOl wruqof,a idudðlhskag ;u odhl;ajhg tfrysj
ksjdi Khla ,nd .ekSug wjia:d i,id § ;sfnkjd' th tu wruqo, msysgqùfï
wruqKg fkd.e,fmk l%shdjls' tys m%;sM,h idudðlhskaf.a úY%du Èúhg
wjdisodhl n,mEula we;s lrkjd' tu ksid tu m%;smdok bj;a lsÍug ud fhdackd
lrkjd' flfia jqj;a" Tjqkg Kh ,nd .ekSu i`oyd úúO jQ Kh fhdackd l%u
y`ÿkajd § ;sfnkjd'
;reK ;reKshka yd ldka;djka iún, .ekaùu
326. rfÜ iuia; wd¾Ól j¾Okhla ,`.dlr .ekSfï§ ldka;djka yd ;reK
;reKshkaf.a odhl;ajh b;d jeo.;afõ' ck.ykfhka ishhg 52 la ldka;djka
jk w;r thska jhi 19 yd 34 w;r jhia ldKavhg wh;a ldka;djka ixLHdj
ck.ykfhka ishhg 25 la fõ' ixLHdf,aLk wkqj 2041 jkúg wfma
ck.ykfhka ishhg 25 la jhi wjqreÿ 60 jeä msßia fõ' tuksid wmf.a
m%;sm;a;Ska ck.yk ixhq;sfha m%;sM, fk,d .ekSug fhdod .ekSug fï iqÿiqu
ld,hhs'
327. fuu ;;ajh ;=< .re l:dkdhl;=uks" .re ckdêm;s;=ud iy .re w.ue;s;=ud
úiska meyeÈ,sj m%ldY lr we;s mßÈ wm úiska wOHdmkh" Wiia wOHdmkh iy
wdfhdack wxYh o iys;j ksmqK;d ixj¾Okh i|yd mßmQ¾K yd m%dfhda.sl
ie,eiaula ilia lr ;sfnkjd' wmf.a wruqK wfma ;reK ;reKshka iy
ldka;djka i|yd wjYH ±kqu iy ksmqK;djhka ,nd§ tu.ska Tjqka rfÜ ixj¾Ok
l%shdj,shg odhl lr .ekSuhs' fuu wruqK u; wm úiska ksoyia ;dlaIK
wOHdmkh ,nd§u i|yd jk m%;sm;a;s o y÷kajd § ;sfnkjd'
328. ta iu`.u wm úiska miq.sh jif¾ wdrïN l< tla m%dfhda.sl jHdmD;shla bÈßm;a
lrk úYajúoHd, WmdêOdÍka i|yd kj iud.ula wdrïN lsÍug remsh,a ñ,shk
re' ñ' 1000
58
1'5 l Kh uqo,la ,nd§fï fhdackd l%uh ;jÿrg;a bÈßhg f.k hkq we;' fuu
myiqlï rdcH úYajúoHd,j, wju jYfhka WmdêOdÍka 1"000 la i|yd ,nd fokq
we;' Kh uqo, wjqreÿ 10 l ld,hl§ f.úh hq;=h' fï i|yd ishhg 100 l fmd,S
iykdOdrhla ,nd§ug 2017 j¾Ifha remsh,a ñ,shk 150 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
329. .re l:dkdhl;=uks" jD;a;Sh mqyqKq mdGud,d yeoEÍug wfmalaIdfjka isák ;reK
;reKshkag wjYH uQ,sl mqyqKqj ,nd .ekSu i`oyd cd;sl ;reK fiajd iNdj iy
fhdjqka fiakdxlhg remsh,a ñ,shk 4"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
330. .re l:dkdhl;=uks" fuu .re iNdj ud iu`. tl`. jkjd we;s wmf.a ;reK
mrmqr u;a Wjÿßka wdrlaId lr .ekSug wm úiska laIKsl iy m%fõ.ldÍ mshjr
.;hq;= fjkjd' fï iïnkaO l%shdud¾. fkdf.k isàu bÈß mrïmrd .Kkdjlgu
b;du;a wk¾:ldÍ m%;sM, f.kfokq we;' ta wkqj" u;a øjH ksjdrK lghq;= i`oyd
fukau u;a øjHj,g weíneysjQjka mqkre;a:dmkh lsÍu i`oyd Y%S ,xld fmd,sSishg
remsh,a ñ,shk 150 la o" cd;sl ;reK fiajd iNdjg remsh,a ñ,shk 50 la o fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd' ÿïmdkh wffO¾Hhu;a lsÍu i`oyd jk m%pdrk
jHdmdrh bÈßhg f.k hdu i`oyd ÿïfld< Ndú;h wvq lr .ekSu i`oyd jQ f,dal
fi!LH ixúOdkfha m%;sm;a;s yd Y%S ,xldj tl`. ù we;'
331. fï wkqj" ÿïjeá úfrdaë ckdêm;s ld¾hidOk n,ldfha m%fhdackh i`oyd remsh,a
ñ,shk 500 la ckdêm;s wruqo, fj; mß;Hd. lrk f,i Y%S ,xld ÿïfld<
iud.fuka ud b,a,d isákjd'
332. iajhx /lshdj, kshq;= ;reK ;reKshka wju jYfhka mkylskaj;a hq;=
lKavdhula úiska wdrïN lrk iq¿ mßudKfha jHdmdrj,g uQ,H myiqlï iemhSu
i`oyd Èia;%sla ixj¾Ok lñgq yryd fmd,S rys; Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul
lsÍu i`oyd tla .%duks,OdÍ fldÜGdYhlg remsh,a ñ,shkhla ne.ska fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd' fuu lKavdhï Èia;%sla ixj¾Ok lñgqj, ,shdmÈxÑ ù isáh
hq;=h' tjeks jHdmD;sj,g lDIsl¾udka;h" w;alï" ìïu,a j.dj" fj<`odu" úis;=re
u;aiH j.dj" u,a j.dj iy WoHdk w,xlrKh jeks jHdmD;s we;=,;a fõ' fuu
jev ms<sfjf,ys fjkqfjka uQ,sl wÈhr i`oyd remsh,a ñ,shk 7"000 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska úfYaIfhka ;reK ;reKshka i`oyd
iajhx/lshd wjia:d 350"000 la ks¾udKh fjkjd' rcfha /lshd ñ,shkhla we;s
lsÍfï jevigykg fuu.ska ie,lsh hq;= odhl;ajhla ,efnkq we;'
333. Y%u n,ldfha ldka;d iyNd.s;ajh fï jk úg ishhg 36 la muKs' fufia ù
we;af;a úYajúoHd, WmdêOdÍkaf.ka ishhg 50 ldka;djka ù ;sìh§h' rcfha
m%;sm;a;sh jkafka 2020 j¾Ih jk úg ldka;d Y%u iyNd.s;ajh wju jYfhka
ishhg 40 olajd jeälsÍuh' wOHhkhla u.ska fmkajd§ we;af;a Y%u n,ldfha
ldka;d iyNd.s;ajh wvqùug tla m%Odk fya;=jla jkafka .=Kd;aul núka by,
<ud iq/l=ï yd jeäysá iq/l=ï uOHia:dk fkdue;s ùuhs' ta wkqj fiajlhska 500
g jeä ish¿ iud.ï wjYH myiqlï iys; <ud iq/l=ï uOHia:dk we;sl, hq;=
njg ud fhdackd lrkjd' ;j;a iud.ï yd tl;=j o tjeks uOHia:dk wdrïN
re' ñ' 150
re' ñ' 4000
re' ñ' 200
re' ñ' 7000
59
l< yelsh' fuu jHdmD;sh i|yd ld¾ñl úoHd, yd wfkl=;a jD;a;Sh mqyqKq
wdh;k yd tlaj <ud iq/l=ï yd jeäysá iq/l=ï mqyqKq jevigyka wdrïN lsÍug
lghq;= lrk f,i ldka;d yd <ud lghq;= wud;HdxYfhka ud b,a,d isákjd'
tu.ska ±ä iudc m%Yakhla njg m;aj we;s kqmqyqKq Y%ñl ldka;djka /lshd fidhd
ueo fmrÈ. hdu je,elaùu b,lal fldg f.k fuu jevigyk l%shd;aul l<
yel'
wd.u" ixialD;sh yd l,dj
334. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj 2017 j¾Ifha uehs ui tlai;a cd;Skaf.a ks,
fjila W;aijh i|yd i;aldr imhkakd f,i lghq;= lrkq we;' w;s.re
ckdêm;s;=ud fuu jevigyk ixúOdkh lsÍfï ld¾hhka i|yd kdhl;ajh f.k
lghq;= lrhs' fuu W;aijh i|yd ol=Kq wdishdkq iy Bidk È. wdishdkq
l,dmfhka fjk fjku úfoaYSh wuq;a;ka rdYshla iyNd.s ùug wfmalaIs;h' fuu
ld¾h i|yd iydh ±laùula jYfhka remsh,a ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
335. tfukau ckdêm;s f,alï ld¾hd,h u.ska wd.ñl lghq;= ixj¾Okh i|yd
remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
336. Bg wu;r jYfhka wd.ñl ia:dk mqkre;a:dmkh i|yd remsh,a ñ,shk 25 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
337. u,aj;= yd wia.sß uyd ksldhkaj, w;s mQcH uyd kdhl ysñjreka iu`. mj;ajk
,o idlÉPdj,g jeäuk;a jYfhka furg msßfjkaj, fmdÿ myiqlï jeä lsÍug;a
msßfjka .=rejrekaf.a l=i,;d j¾Okh lsÍug;a remsh,a ñ,shk 150 la fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd' fï iu`.u msßfjka wOHdmkh ,nk ish¿u
NslaIQkajykafia,d i`oyd uilg remsh,a 2"500 l YsIHdOdrhla ,nd §ug remsh,a
ñ,hk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
338. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldfõ ;sr.; jQ wdpd¾h f,iag¾ fcaïia mSßia ue;s;=ud
úiska wOHlaIKh lrk ,o zzf¾Ldjzz yd zzksOdkhzz jeks b;d jeo.;a Ñ;%mg
;jÿrg;a kerôh fkdyels uÜgug úkdY ù we;s njg Tn;=ud ±kqj;aù we;ehs
lshd ud úYajdi lrkjd' fuu miqìu u; Ñ;%mg ixrlaIK yd m%;sIaGdmkh
lsÍfï tallhla cd;sl Ñ;%mg ixia:dfõ jydu wdrïN lsÍug ud fhdackd lrkjd'
ta i|yd remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug o ud fhdackd lrkjd'
339. .re l:dkdhl;=uks" i;shlg muK fmr wdpd¾h mKaä;a ví,sõ ã wurfoaj Y+Íka
wm cd;sfhka iuq.;a;d' wmg mqrdjD;a;hla fukau cd;sl jia;=jla wysñ jqkd' .re
ckdêm;s;=ud úiska Wmfoia § we;s mßÈ wurfoaj Y+Íka úiska cd;shg isÿl<
w;súYsIaG fiajhg .re lsÍula jYfhka ke`.S tk ix.S;{hkag úYd, wkqn,hla
úh yels zmKaä;a wurfoaj ix.S; wdY%uhZ msysgqùu i`oyd remsh,a ñ,shk 25 la
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
340. Ñ;%mg l¾udka;fha fhfok l,dlrejka iy ld¾ñl Ys,amSkaf.a yelshd j¾Okh
isÿ lsÍu fndfyda l,l isg wjYHj meje;s njg ud úYajdi lrk neúka cd;sl
re' ñ' 250
re' ñ' 50
re' ñ' 25
re' ñ' 50
re' ñ' 150
re' ñ' 50
re' ñ' 25
60
Ñ;%mg wOHhk wdh;khla we;s lsÍug remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
341. Y%S ,xld /.=ï md,l uKav,fha lghq;= myiq lsÍu msKsi kùk ;dlaIKh iys;
kj f.dvke.s,a,la bÈlsÍug remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
342. foaYSh l¾udka;lrejka úiska flan,a iy ieg,hsÜ rEmjdyskS u.ska úfoaYSh
ksIamdok ms<sn| fj<| ±kaùï .dia;= f.ùulska f;drj m%pdrh lsÍu ms<sn|j
f;dr;=re bÈßm;a lr ;sfnkjd' ta wkqj iudk ;r`.ldß;ajhla we;s lsÍu msKsi
flan,a iy ieg,hsÜ rEmjdyskS fiajd u.ska m%pdrh lrkq ,nk úfoaYSh ksIamdok
ms,sn| fj<| ±kaùï i|yd jk ;;amr 30 l ±kaùulg remsh,a 50"000 l noaola
mekùug ud fhdackd lrkjd'
343. Ñ;%mg ksIamdolhka yd foaYSh l,dlrejka úiska isxy, yd fou< yv ljk ,o
úfoaYSh Ñ;%mg yd fg,skdgH úldYkh lsÍu ms<sn|jo f;dr;=re o bÈßm;a lr
we;' ta wkqj úkdä 30 l fldgila i|yd ±kg mj;sk remsh,a 90"000 l nÿ uqo,
remsh,a 300"000 olajd jeä lsÍug fhdackd lrkjd' tfia tl;= lrkq ,nk uqo,
foaYSh Ñ;%mg l¾udka;h ÈhqKq lsÍug fhdod .ekSug wfmalaId lrkjd'
344. k¿jka" .dhlhka" ix.S;{hka o we;=¿j l,dlrejka i|yd ±kg mj;sk rlaIK
fhdackd l%uh mq¿,a lsÍu yd Yla;su;a lsÍug remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
345. md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYfha ,shdmÈxÑ ú we;s b;d ÿIalr
;;a;ajhka hgf;a m%jD;a;s ,nd fok jd¾;dlrejkag wjYH udOH WmlrK ,nd
.ekSu i`oyd remsh,a 300"000 l Wmßuhlg hg;aj ishhg 100 la fmd<S
iykdOdrhla rch u.ska ,nd fok nexl= Kh ,nd .ekSfï l%ufõohla y`ÿkajd
§ug lghq;= lrkjd' ckudOH wud;HdxYfha ,shdmÈxÑ ù we;s wfkl=;a
udOHlrejkaf.a jD;a;Sh i`oyd wjYH jk WmlrK jeä ÈhqKq lr .ekSug wjYH
remsh,a 150"000 l Wmßuhlg hg;aj Kh myiqlï ,nd .ekSfï § ishhg 50 l
fmd<S iykdOdrhla rch úiska ,nd foñka Tjqkag iyfhda.h olajkq we;'
úfYaIfhka W;=re kef.kysr m%foaY o we;=,;a jk mßÈ fï i`oyd remsh,a ñ,shk
25 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
346. úfYaIfhka W;=re kef.kysr we;=¿ úúO ckfldgia w;r iyfhda.h" iduh yd
ixys`Èhdj jeä lsÍu b,lal lr .ksñka Èh;a lrk jevigyka Èß .ekaùu
fjkqfjka remsh,a ñ,shk 180 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
l%Svd
347. .re l:dkdhl;=uks" fuu j¾Ih Y%S ,dxlSh l%Svd lafIa;%fha ch mrdch ñY%
j¾Ihls' wmf.a l%slÜ lKavdhu ´iafÜ%,shdjg tfrysj ;=kg ìkaÿjla jYfhka
fgiaÜ ;r`.dj,sh ch.;a w;r th fM;sydisl ikaêia:dkhls' fcHIaGhka
úY%duhEu iu`. we;sjQ ys±i msrùug kjlhka fmruqK .kakd nj wm ÿgqjd'
wmf.a u,, l%Svlhka id*a l%Svd Wf<f,a§ fyd`Èka l%Svd l<d' ßfhda ys mej;s merd
T,sïmsla l%Svd Wf<f,a§ msßñ fy,a, úis lsÍfï l%Svdfõ§ f,dalv molalu Èkd
re' ñ' 50
re' ñ' 50
re' ñ' 50
re' ñ' 25
re' ñ' 180
61
.;a;d' tfy;a mqreÿ mßÈ fuu j¾Ifha§ o T,sïmsla l%Svd Wf<f,a§ tl molalula
fyda ,nd.; fkdyels jqKd' fï jk úg meyeÈ,sju l%Svd lafIa;%h i|yd wmg
fjkia m%fõYhla .ekSug isÿù ;sfnkjd' ksielju olaI;uhska iu`. ;r`. l<
yels fndfyda wh .ïj, isák w;r wm úiska Tjqka fidhd .; hq;= fjkjd'
348. .re l:dkdhl;=uks" fuu moku u; orejka yd ;reK ;reKshka w;r olaI;d
y÷kd .ekSfï jevigyka wdrïN lr ;sfnkjd' wm úiska Tjqka y÷kd .ekSfuka
miq Tjqkaf.a olaI;d ÈhqKq lsÍu i|yd l%Svd mdie,a fj; fhduq lsÍug lghq;=
lrkjd' fuu.ska wo fyda fyg m%;sM, fkd,enqk;a bÈß wjqreÿ 5 - 10 ld,h ;=<
m%;sM, ,efnk nj wmg úYajdihla ;sfnkjd' fï i`oyd iydh ±laùu msKsi 2017
j¾Ifha§ remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
349. .re l:dkdhl;=uks" rcfha È.= ld,Sk ie,eiaug ;jÿrg;a iydh ±laùu msKsi
Èh.u l%Svdx.khg wkqnoaOj cd;sl l%Svd wOHdmk wdh;khla wdrïN lsÍug ud
fhdackd lrkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd' fuh w;s kùk WmlrKj,ska iy by<u uÜgfï l%Svd mqyqKqlrejkaf.ka
iukaú; jkq we;' tfukau wmf.a cd;sl ;,fha l%Svlhkag úfoaYSh ;r`. j,g
iyNd.sùug myiqlï ie,iSu msKsi remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
350. iq.;odi .Dyia: yd t<suyka l%Svdx.k b;d msßyqK ;;ajhl mej;sks' 2016
j¾Ifha§ remsh,a ñ,shk 175 la ta i`oyd fjka lrk ,o w;r fuu jHdmD;sh ksu
lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
351. wm rg i;= l%Svd mdi,a .Kk 24 ls' tu mdi,a ;jÿrg;a ÈhqKq yd Yla;su;a lrkq
we;s w;r fuu l%Svd mdie,a fpia" iafldIa" b,lalhg fjä;eîu" ÿKq ú§u wd§
l%Svd i|yd fhduq lsÍug woyia flf¾' fuu l%Svd i|yd remsh,a ñ,shk 100 fjka
lsÍug fhdackd lrkjd' tfukau" l%Svd mqyqKqlrejka úksYaphlrejkaf.a Odß;d
j¾Okh i`oyd remsh,a ñ,shk 50 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd' ta iu`.u
m<d;ano l%Svd ixlS¾K 3 la i|yd lD;su Odjk m: tl ne.ska ,nd§ug yelsjk
mßÈ remsh,a ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
352. .re l:dkdhl;=uks" l%Svd ffjoH wdh;kfha udkj ld¾hidOk
mÍlaIKd.drhla we;s lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 100 la fjkalsÍug o ud fhdackd
lrkjd'
353. wka;¾cd;sl l%Svlhka úiska Tjqkaf.a ld¾hlaIu;djh j¾Okh msKsi uqyqÿ
uÜgfuka by< m%foaYj,§ ,ndfok mqyqKqj iudfhdackh lrkq we;' flfia jqjo
wm rfgys ish¿ WmlrK iys; tjka mqyqKq wdh;khla fkdue;' tu ksid
kqjrt,sfha fujeks mqyqKq wdh;khla we;s lsÍug remsh,a ñ,shk 500 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
354. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a cd;sl l%slÜ lKavdhfï by, olaI;d fmkajk l%Svd
;re fndfyduhla msg m<d;a mdie,a j,ska ìys jQ wh fõ' ta wkqj tjka olaI;d
iys; ;reKhka cd;sl lKavdhug tlaùu m%j¾Okh lsÍug msg m<d;a mdie,a 1"000
re' ñ' 50
re' ñ' 100
re' ñ' 100
re' ñ' 250
re' ñ' 100
re' ñ' 50
re' ñ' 250
re' ñ' 100
re' ñ' 500
re' ñ' 250
62
l l%slÜ l%Svdj kexùug wOHdmk wud;HdxYh yd tlaj lghq;= lsÍu i`oyd remsh,a
ñ,shk 250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
355. .re l:dkdhl;=uks" je,ajeá;=f¾ l=ud¾ wdkkaoka msyskqï ;gdlh bÈlsÍu i`oyd
remsh,a ñ,shk 25 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
úfoaY /lshd
356. .re l:dkdhl;=uks" ueo fmrÈ. fjkiajk ;;a;ajhka ueo jqjo úfoaY /lshdj,
kshqla;slhkaf.ka wefußldkq fvd,¾ ì,shk 7 l muK fm%aIK ,eî ;sfnkjd'
357. fuu úfoaY /lshdj, kshqla; fiajlhkag idOdrKhla lsÍu i`oyd kqmqyqKq
Y%ñlhkaf.a wju jegqm uilg wefußldkq fvd,¾ 350 o mqyqKq Y%ñlhkaf.a jegqm
uilg wefußldkq fvd,¾ 450 o úh hq;= njg fhdackd lrkjd' úfoaY /lshd
i`oyd msgj hk ish¿u fiajlhka i`oyd by; jegqm ,efnk njg úfoaY fiajd
kshqla;s ld¾hdxYh ;yjqre l< hq;= fjkjd'
358. .re l:dkdhl;=uks" tfiau úfoaY /lshdj, kshqla;slhkag iu.dój odhl;aj
úY%du jegqma l%uhla o fhdackd lrkjd' thg l=fõÜ wruqo, yryd fiajlhka
úiska lrk odhl;ajh yd iudk odhl;ajhla rch úiska ,ndfoa' jhi wjqreÿ 60
§ úY%du m%;s,dN ysñfõ'
jvd hym;a rdcH fiajhla ie,iSu
359. .re l:dkdhl;=uks" rdcH wxYfha fiajd iemhSu wjOdkhg ,laúh hq;= lreKla
ù we;' by< uyck wfmalaIdjka iy mj;sk iïm;aj, ys`.;djh uOHfha Tjqka
úiska b;d ÿIalr ;;a;ajhka hgf;a ish fiajd bgq lrkq ,nk nj uu ms,s.kakjd'
rdcH wxYfha m%;sixúOdkhl yÈis wjYH;djhla mj;sk nj m%:ufhkau rdcH
wxYfha idudcslhska ud iu`. tl`. jk nj ug úYajdihs' úfYaIfhkau rdcH
wxYfha M,odj jeälr.ekSu wruqKq lr.ksñka" ld¾h idOkh mokï lr.;a
we`.hSï l%uhla" fukau jD;a;slhlaf.a olaI;d j¾Okh lsÍfï yd úfYaIfhkau
úYaj úoHd,j,ska ìysjk úYsIaGhska w;ßka úYsIaGhska wdl¾IKh lr .; yels
mßÈ fuu m%;sixúOdkh ilia úh hq;= fõ'
360. rdcH fiajh ld¾hlaIu lsÍu - fï i`oyd b;d mßmQ¾K m%;sixúOdk fhdackd
l%uhla ks¾foaY lsÍu i|yd by< uÜgfï lñgqjla m;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
fuu lñgqj ld,Sk wjYH;djhlaj mj;sk ks,OdÍjdoh wfydais lsÍu ms<sn`o
fidhd n,kjd we;'
361. rdcH wxYfha ld¾hlaIu;djh j¾Okh lsÍu yeu fokdf.au wfmalaIdjhs' fyd`o
rdcH fiajlhska b;du;a fyd`o rdcH fiajlhska njg m;aùug Èß .ekaùu i`oyd
hï lsis mqoa.,fhl= rcfha wdh;khlska b,a¨ï lrk wjirm;a" n,m;% wdÈh
i`oyd jk b,a,Sïj,g wu;r f;dr;=re wjYH;djh u; yereKq úg i;s folla
we;=,; tajd ksl=;a fkdl<fyd;a th ksl=;a l<d fia i,ld lghq;= l< hq;= njg
re' ñ' 25
63
ud fhdackd lrkjd' fuu.ska úhoï wvq lsÍu" ld¾hlaI;djh by< kexùu iy
jHdmdr lghq;= myiq lsÍu isÿ fõ hehs ud úYajdi lrkjd'
362. rchg ixj¾Ok jevigyka fõ.j;a lsÍug w;a±lSï iys; jD;a;slhka wjYHhs'
by<u ;,hkays tjeks yelshdj we;s whf.a ys`.hla olakg ,efnkjd' ta wkqj"
wêlrK lafIa;%h iy úYajúoHd, m%cdj we;=¿ tjeks jeo.;a ks,OdÍka úY%du
hdfï jhiska miqj kej; fiajfha fhdojd .ekSug yelsjk mßÈ hdka;%Khla
ilia lsÍug ud fhdackd lrkjd' Tjqkaf.a úY%du .ekaùu wjqrd ;nkq we;' tfiau
Tjqkaf.a jegqma" fiajd ld,h ;=< wLKavj ,efnkq we;' óg wjYH lrk kS;suh
ixfYdaOk fuu .re iNdjg blaukska bÈßm;a lsÍug lghq;= lrkjd'
363. ±kg cd;sl jegqma fldñifï OQr ld,h jir 3 lg iSud fjhs' tfy;a wLKavj
rdcH fiajfha mj;sk úúOdldr ld¾h uKav, yd jegqma iïnkaO .eg¿ ms<sn`oj
i,ld n,d w;s.re ckdêm;s;=ud úiska lrkq ,enQ ks¾foaY u; tu fldñiu iaÓr
yd ia:djr fldñiula f,i 2017 ckjdß 1 Èk n,d;aul jk mßÈ isg m;a lrkq
we;'
364. wmf.a Kh m%udKh remsh,a á%,sshk 9 lg u`ola jeä m%udKhla .kakd w;r" thska
úfoaY KhjrKh uq¿ Kh m%udKfhka ishhg 43 la jk ksid ta iïnkaOj läkï
mshjr .; hq;=j we;' úplaIK Kh l<ukdlrK l%uhla i|yd jQ wmf.a lemùu
wkqj m%;s ñ,§ .ekSu yd mj;sk Kh m%udK kej; ksl=;a lsÍu jeks úúO úl,am
iys; j.lSï l,ukdlrK hdka;%Khla y÷kajd§u i|yd lghq;= lrkjd' ud fï
.re iNdjg ±kqï fokak leu;shs" wud;H uKav,h úiska ±kgu;a iajdëk Kh
l<ukdlrK ld¾hd,hla uqo,a wud;HdxYfha msysgqùug ;SrKh lr we;s nj' fuu
ld¾hd,h úiska foaYSh yd úfoaYSh Kh ksl=;a lsÍu yd Kh l<ukdlrKh ms<sn|j
j.lSu orkq we;' fï l%shdj,sh myiq lsÍu i|yd wjYH kS;sÍ;s y÷kajd§ug lghq;=
lrkq we;'
365. .re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdêm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=udf.a lemùu u;
ck;djf.a Ôjk ;;a;ajh Wiia lsÍug lghq;= lrkq we;' flfia jqjo" wmg Wreu
ù we;s wêl Kh m%udKh uQ,H lghq;= flfrys úYd, n,mEula we;s lrkjd' Kh
fiajdlsÍu i`oyd 2017 j¾Ihg remsh,a ì,shk 1"480 la muK wjYH fõ hehs
weia;fïka;= lr we;' wfma wruqK jkqfha tu Khj,g wod< fmd<S msßjeh
remsh,a ì,shk 90 lska wvq lr .ekSuhs' fï i`oyd foaYSh fmd<S wkqmd;h wju
jYfhka ishhg 1'5 lska j;a wvq lsÍu wjYH fjkjd' wfma Kh nr u; jk msßjeh
wju lsÍu i`oyd kj hdka;%Khla fhdodf.k tys m%;s,dN ck;dj fj; ,nd §ug
wm úiska lghq;= lrkjd'
366. ±kg úúO fomd¾;fïka;= iy jHjia:dms; wdh;k hgf;a wruqo,a .Kkdjla
l%shd;aulj mj;S' jydu l%shd;aul jk mßÈ úY%du wruqo,a yer ish¿ wruqo,a
taldnoaO wruqo,g udre lsÍug ud fhdackd lrkjd' NdKavd.drh úiska wjYH;djh
wkqj b,a¨ï lrk úg§ fuu wruqo,a uqod yßkq we;'
367. .re l:dkdhl;=uks" rcfha ixj¾Ok jevigyka m%udo ùug n,mdk tla m%Odk
fya;=jla jkafka bvï iy foam,j, uQ,sl we.hSu i|yd wjYH rcfha
64
;lafiarelrejka m%udKj;a ixLHdjla fkdue;s ùuhs' m<d;a md,k wdh;k i|yd
ksis ;lafiare jákdlï ,nd.; fkdyels ùfuka ish wdodhï wysñ ùugo fuh
fya;=jla ù we;' fïksid kj Wiiaùï l%uhla y÷kajd§fuka yd kj
;lafiarelrejka 400 la 2017 jir ;=< § n|jd .ekSu u.ska ;lafiare
fomd¾;fïka;=j Yla;su;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
368. m%Odk jYfhkau rcfha j;alï yd msßjeh l<ukdlrKh wëlaIKh lsÍfï
j.lSu mjrñka uqo,a wud;HdxYh hgf;a fldïmafg%d,¾ ckrd,a ld¾hd,hla
ia:dms; lsÍug fhdackd lrkjd' ish¿u rcfha j;alï we;=¿jk mßos j;alï
f,aLkhla we;slsÍug o fhdackd lrkjd'
369. rdcH uQ,H l<ukdlrKh uqyqKfok ixlS¾K wNsfhda. yuqfõ rdcH fiajfha
olaI;d j¾Okh lsÍu i|yd rdcH uQ,H lafIa;%fha m¾fhaIK yd mqyqKqj flfrys
ióm wjOdkhla fhduqúh hq;=j we;' tuksid NdKavd.drh iy uQ,H wOHhkh
i|yd jQ ñf,daod wdh;kh ióm iïnkaO;djhla we;súh hq;= njg fhdackd
lrkjd'
370. .re l:dkdhl;=uks" ±kg ñ,shk 1'4 muK jk rdcH fiajlhska ixLHdjla rdcH
fiajh ;=< isà' fuh idudkHfhka mqrjeishka 15 fofkl=g tla rdcH ks,Odßfhl=
f.a ;;a;ajhg meñK we;' fujeks úYd, ixLHdjla jQ rdcH fiajlhka isáh;a
mdie,aj," wdfrda.HYd,dj, úfYaIfhkau .%dóh m%foaYj, rdcH fomd¾;fïka;=j,
ld¾h uKav, ys`.hlg wm uqyqK § isákjd' tuksid NdKavd.drh úiska rdcH
fiajd iemhqu m%iia: lsÍu i|yd ld¾h uKav, úu¾IKhla l<hq;= njg fhdackd
lrkjd'
371. rdcH fiajh ;=< úOdhl fkdjk ks,OdÍka ishhg 94 muK isákjd' úêu;a
olaI;d j¾Okh lsÍfï l%uhla fkdue;s neúka úOdhl fkdjk ks,OdÍkag mqyqKq
wjia:d wysñ ù we;' tuksid wju jYfhka wjqreÿ 3 lg jrlaj;a mqyqKqùfï
wjYH;djh wksjd¾h lrñka rdcH mßmd,k wud;HdxYh u.ska úOdhl fkdjk
ks,OdÍka i|yd mqyqKq jevigykla y÷kajd fok f,i b,a,d isákjd'
372. bvï" f.dvke.s,s" iïuka;%KYd,d iy wdmkYd,d jeks rdcH wxYfha j;alï
Wmßu jYfhka m%fhdackhg fkdf.k we;s nj ksÍlaIKh lrkjd' tuksid tjeks
j;alï fm!oa.,sl iud.ïj,g iy uyck;djg l=,shg §u u.ska jvd Wiia
m%fhdackhla ,nd .ekSug fhdackd lrkjd' m%fhdackhg fkdf.k we;s yd W!K
Wmfhdacs; jdyk wmyrKh lsÍu i|yd läkï mshjr .; hq;= njg fhdackd
lrkjd'
373. ish¿u rdcH wdh;kj, ld¾hh uKav,h meñKSu igyka lsÍu i|yd we`.s,s
i,l=Kq hka;% Ndú;d l<hq;= njg ud fhdackd lrkjd'
374. .re l:dkdhl;=uks" fydag,a mj;ajdf.k hdu bÈlsÍï lghq;= jeks jdKsc
lghq;=j, ;%súO yuqodj kshe,S isà' fuu ish¿ jdKsc lghq;= taldnoaO lrñka kj
iud.ula msysgqùug fhdackd lrk w;r fuu lghq;= hd;%d bÈlsÍï yd .=jka hdkd
kv;a;=j olajd jHdma; lsÍug ud fhdackd lrkjd'
65
375. .re l:dkdhl;=uks" .%dóh m%foaYj, cSj;ajk ck;djg rdcH fiajh ,nd.ekSu
i|yd ;ekska ;ekg hdug isÿùfuka rdcH fiajd iemhSu wm%idohg m;aù we;'
tuksid .%duks,OdÍ" iuDoaê ks,OdÍ" mjq,a fi!LH fiaúld iy lDIsl¾u m¾fhaIK
yd ixj¾Ok ks,OdÍka tla mshilg f.k zzfiajd mshizz tall 1"000 msysgqùug
fhdackd lrñ' fï i|yd remsh,a ñ,shk 1"500 fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
376. úúO md¾Yjhka ud iu`. mej;s idlÉPdjkays§ u;= lrk ,o tla lreKla jkafka
zzfudag¾ r: i|yd wdodhï n,m;% ,nd .ekSu" .uka n,m;%hla ,nd .ekSu jeks
fiajd ,nd .ekSfï§ wkq.ukh l,hq;= l%shdud¾.h ms<sn| ±kqu wju ùuhs'
zztuksid ck;djf.a ck cSú;h myiq lsÍu i|yd ish¿u rdcH wdh;k fujeks
fiajd ,nd.ekSfï§ wkq.ukh l< hq;= l%ufõohla NdId ;=fkkau b;d meyeÈ,sj
;u fjí wvúj, wka;¾.; l<hq;= nj ud fhdackd lrkjd'
377. ±kg mj;sk m%iïmdok l%ufõoh bf,lafg%dksla m%iïmdok ^E Procument) yß;
m%iïmdok ^Green Procument)"iaúia pef,akaca ^Swiss Challenge& jeks kùk l%u u.ska
ÈhqKq l< hq;= nj ksÍlaIKh lrkjd' ta i|yd 2017 m,uqjk ld¾;=j ;=< fuu
kùk l%ufõohka y÷kajdÈh hq;= njg iajdëk m%iïmdok fldñiu fj; okajd
isákjd'
378. fuu l%ufõohka y`ÿkajd §u;a iu`. m%iïmdokh i`oyd .;jk ld,h i;s 54 isg
i;s 17 olajd wvq lsÍug wfmalaId lrk w;r fuu.ska jHdmD;s l%shd;aul lsÍu
läkï lsÍug;a rfgys ixj¾Ok lghq;= by< kexùug;a yelsjkq we;'
379. fndfyda wud;HdxY hgf;a l%shd;aul jk jHdmD;sj, msßjeh ie,lsh hq;=
m%udKhlska weia;fïka;= uqo, blaujd hk wjia:d ms<sn`oj wmg jd¾;d fjkjd'
ishhg 10 lg jvd weia;fïka;= msßjeh blaujk jHdmD;s i`oyd fidhd ne,Sug
uyd NdKavd.dr fcHIaG ks,Odßfhl=f.a iNdm;s;ajfhka hq;a ia:djr lñgqjla m;a
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
380. uOHu m%iïmdok tallhla ia:dms; lsÍug fhdackd lrk w;r tu.ska rdcH wxYh
i`oyd wjYH ish¿u ,sms øjH" ld¾hd, WmlrK wdÈh m%iïmdokh lrkq we;' fuu
l%ufõoh ;=<ska j¾Ihlg remsh,a ñ,shk 4"000 la muK uq,a wjia:dfõ§u b;sß fõ
hehs wfmalaId lrkjd'
381. ishhg 35 lg jvd w.h tl;= lrñka foaYSh iud.ï úiska lrkq ,nk ksIamdok
i`oyd rcfha m%iïmdok l%shdj,sfha § ishhg 5 l jdishla ysñjkq we;'
382. wud;HdxY úiska l%shd;aul lrkq ,nk ish¿u uQ,Ok jHdmD;s iy tu wud;HdxY
úiska t,U we;s .súiqïj, úia;r 2017 ckjdß ui 01 od isg wod, wud;HdxYhkays
fjí wvúj, m%o¾Ykh lrkq we;'
383. .re l:dkdhl;=uks" wm úiska ck;djf.a cSú; myiq l, hq;=j we;' fï i|yd
rcfha frday,aj, ndysr frda.S wxY fiajdj rd;%S 10'00 olajd oS¾> lsrSug fhdackd
lrkjd' tfiau fudag¾ r: m%jdyk fomd¾;fïka;=j" mqoa.,hka ,shdmÈxÑ lsÍfï
fomd¾;fïka;=j" wd.uk yd ú.uk fomd¾;fïka;=j wd.ñl ksjdvq Èkj, yer
i;sfha Èk 7 u újD; lr ;eîug fhdackd lrkjd' tfiau nexl= úiska wju
re' ñ' 1500
66
jYfhka Èia;%slalhlg tla YdLdjla j;a wd.ñl ksjdvq Èk yer i;sfha Èk 7 u
újD; lr ;eîug Wkkaÿ lrkjd'
384. wd.uk kS;s l%shd;aul lsÍu i`oyd wd.uk fmd,sishla ia:dms; lsÍug remsh,a
ñ,shk 25 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
385. Y%S ,dxlsl mqoa.,hskaf.a úfoaYSh l,;%hka i`oyd jir 5 la i`oyd ùid ,nd §ug o
ud ks¾foaY lrkjd'
wd¾Ólh äcsg,alrKh lsÍu
386. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh jif¾ äcsg,a wd¾Ólhla lrd jQ wmf.a .uk wdrïN
lf<uq' fj,|m,j,g yd ;dlaIKhg läkï m%fõYhla ie,iSu myiq lrñka
ñksia wld¾hlaIu;djh yd whq;= wd¾Ól m%;s,dN ,nd.ekSfï mqreÿ u`.yrjd ,ñka"
rdcH md,kh úksúoNdjh yd rdcH fiajd iemhSu ÈhqKq lsÍu i|yd Y%S ,xldj jeks
ueÈ wdodhï rgla i|yd äcsg,alrKh hym;a mokula imhhs' äcsg,alrKh
;=<ska kj woyia bÈßm;aùfï fõ.h jeäùu" kj fidhd.ekSï yd M,odhs;d
j¾Okho tu.ska ;r`.ldÍ miqìula ilia ùuo isÿfõ' fun÷ miqìula hgf;a wm
úiska 2017 yd bka Tíng wjYH há;, myiqlï iemhSu i|yd wjYH lghq;=
ie,iqï lr ;sfnkjd'
387. fuu 2017 i|yd jQ whjeh taldnoaO NdKavd.dr l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
yd wdodhï mßmd,k yd l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh ;=<ska l%shd;aul lsÍug
,eîu iïnkaOfhka ud i;=gg m;afjkjd' wdodhï mßmd,k l<ukdlrK moaO;sh
rcfha wdh;k 23 iu`. icSùj iïnkaO ù we;' iEu jHdmdrhlgu tl yd
iudkj jHdmdr lghq;= lrf.k hdug wjYH miqìula ilia lsÍug;a fj<|m,
;=< mj;akd fjkialï ke;slsÍug;a yelsjk mßos nÿ mßmd,kh iy nÿ moku
jHdma; lsÍu i|yd fuu f;dr;=re l%uh u.ska foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=jg
yelshdj ,efnkq we;' fuu moaO;sh nÿ f.jkakka i|yd B ,smsf.dkq yd B f.ùï
wka;¾.; w;;ah ld¾hd,hla ks¾udKh ^Virtual office) lsÍug myiqlï imhkq
we;'
388. .re l:dkdhl;=uks" f;dr;=re ikaksfõok ;dlaIK tackaish ^ICTA) úiska ±kg
l%shd;aul lrf.k hkq ,nk cd;sl äcsg,a ye÷kqïm; u.ska ish¿u mqoa.,hkag
jHdmdßl ia:dkj,g yd rchg wdrlaIdldÍ f,i äcsg,a mßirfha .kqfokq l<
yel' mqoa.,hka yd jHdmdr ksYaÑ;j y÷kd.; yels mßos ish¿ rcfha wdh;k
úiska fuu cd;sl äcsg,a ye÷kqïm; Ndú;d lrkq we;' iudcfha wjOdkh
fhduqúh hq;= lKavdhï i|yd iudc /ljrK yd jvd M,odhS yd ld¾hlaIu iudc
wdrlaIK l%uhla i,id§u i|yd o fuh m%fhdackhg .; yel'
389. iEu mqrjeisfhl=gu f,aLk w;aika lsÍu i|yd äcsg,a w;aikla ,ndfokq we;'
th rfÜ fj<| lghq;= m%j¾Okh i|yd o WmldÍ jkq we;'
390. f;dr;=re ;dlaIK ikaksfõok tackaish u.ska cd;sl f.ùï fõÈldjlao ^National
Payment Platform) l%shd;aul lrkq we;' ta u.ska mqoa.,hkag jHdmdßlhkag yd
re' ñ' 25
67
rchg wka;¾ f.ùï" NdKav yd fiajd i|yd jQ f.ùï" mß.Kl yd cx.u ÿrl:k
Ndú;h ;=<ska ud¾..; (on line) f.ùfï myiqlï i,ikq we;' 2017 j¾Ifha wm
úiska cd;sl f;dr;=re uOHia:dkh wdrïN lsÍug lghq;= lrkjd'
391. f;dr;=re ;dlaIK ikaksfõok tackaish úiska cd;Hka;rj l%shd;aul jk
r:jdyk md,kh lsÍu i|yd ud¾. .dia;= whlsÍfï l%uhla o l%shd;aul lrkq
we;'
392. .re l:dkdhl;=uks" äcsg,a wd¾Ólh i|yd myiqlï ie,iSug läkï mshjr
.kakd w;r;=r ihsn¾ wdrlaIdj o Yla;su;a lrkq we;' ta wkqj f;dr;=re ;dlaIK
ikaksfõok tackaish f;dr;=rej, foaYSh tald.%;djh íf,dlafÉka ;dlaIKh
Ndú;d lrñka o úfYaIs; f,aLk wdrlaIs; h;=rla Ndú;fhka o o;a;j, wdrlaIdj
jeäÿrg;a ;yjqrelr .kqfokq i|yd ck;djg Wmßu wdrlaIdj yd myiqlï imhkq
we;' ihsn¾ wmrdO je,elaùu yd f;dr;=re yd o;a; j, wdrlaIdj ;yjqre lr
.ekSu i|yd wmf.a cd;Hka;r yjq,a lrejka f.a iyfhda.fhka o lghq;= lrkq
we;'
393. ish¿u rcfha wud;HdxY fomd¾;fïka;= yd wdh;k ùäfhda iïuka;%K l%uhla
u.ska iïnkaOlr jvd hym;a wka;¾ iïnkaO;djhla rdcH wdh;k w;r we;slsÍu
i|yd wjYH ld¾hlaIu;djh iy myiqj jeäÈhqKq lrkq we;' rdcH fiajh
ie,iSfï§ jvd by, úksú|Ndjhla yd ld¾hlaIu;djhla we;s lrùu i|yd wjYH
wka;¾ rdcH äcsg,a f,aLko l%shd;aul lrkq we;' fuu`.ska mßirh /l.ekSuo
wfmalaId flf¾'
394. by; fhdackd myiqfjka l%shd;aul lsÍu ;yjqre lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 15"000
la fjkalsÍug ud fhdackd lrkjd'
iqrlaIs; mßirhla ks¾udKh lsÍu
395. .re l:dkdhl;=uks" wm úiska Ndr.kq ,enQfõ iqÿ jEka ixialD;sh rfÜ kS;sh jQ
kS;sfha wdêm;Hh fkdmej;=kq rgls' flfia fj;;a idudkH mqrjeishkayg lsisÿ
ìhla ke;sj cSj;aùug yelsjk mßÈ kS;sh yd idufha ie,lsh hq;= fjkila
m%Óia:dms; jQ rgla wo ±lsh yel'
396. §¾> ld,Skj meje;s .eg¿jla jQ ;%súO yuqodfõ iy fmd,Sisfha jegqma úIu;d bj;a
lsÍug lghq;= lrk nj i`oyka lsÍug leu;shs'
397. j¾I 2016 § fmd,sia fomd¾;fïka;=j iy fjk;a wod, rdcH wdh;k
iïm%odhdkql+, ùÈ wmrdO uev,Sfuka Tíng f.dia ihsn¾ yd uQ,H wmrdO uev,Su
i|yd Yla;su;a lsÍug lghq;= wdrïN lr we;'
398. .re l:dkdhl;=uks" fï .re iNdfõ isák ish¿ fokdu;a wfma ud¾.j, úkh
nrm;, f,i msßyS we;s njg ud iu`. tl`. jk nj ug úYajdihs' 2015 jir ;=<
muKla 40"000 muK wk;=re isÿù we;s w;r urK 2"800 la jd¾;d ù we;' ta
iu`.u ck;dj ud¾. kS;s j,g .re lsÍu m%udKj;a fkdùu ksid ud¾. ;onoh
jeä ù we;s w;r tu.ska ie,lsh hq;= wd¾Ól mdvqjla ù we;' tuksid wju ud¾.
re' ñ' 15000
68
kS;s lvlsÍï i|yd jQ ovh remsh,a 2"500$- olajd jeälsÍug fhdackd lrk w;r
wfkl=;a ov o ta wkqj ixfYdaOkh lsÍug fhdackd lrkjd'
399. r:jdyk iïnkaO .eg¿ ksid rchg ±Íug isÿjk msßjeh b;d by, uÜgula .kS'
fï miqìu hgf;a wk;=rej,g Ndckh ù rcfha frday,aj,g we;=Mjk
;=jd,lrejka fjkqfjka jeh jk fi!LH úhofuka remsh,a 25"000 l uqo,la
wk;=r isÿ lrk ,o jdykfha rlaIK wdjrKfhka wh lr .ekSug ud fhdackd
lrkjd' tfia tl;= lrk ,o uqo,a rcfha frday,aj, myiqlï jeä ÈhqKq lsÍu
i`oyd fhdojkq we;' fuh uyck;dj u; mkjk .dia;=jla fkdjk nj
ldreKslj i,lk f,i ±kqï §ug leu;shs'
400. jvd fhda.H kS;sh l%shd;aul lsÍula i|yd fmd,sia fomd¾;fïka;=j kùk WmlrK
j,ska ikakoaO lr Odß;djh jeälsÍu wfmalaId lrhs' ta i|yd 2017 whjeh ;=<ska
remsh,a ñ,shk 5"000 la fjkalsÍug ud fhdackd lrkjd'
kS;s rduqj jeä ÈhqKq lsÍu
401. .re l:dkdhl;=uks" foaYmd,k w;fmùïj,ska f;dr iajdëk wêlrK moaO;shla
iy;sl lsÍu ksid ck;dj úiska wm fj; ;nk ,o úYajdihg f.!rj lrk nj
wdvïnrfhka i|yka lrkjd' fï iïnkaOj" wm úiska wêlrKh iy wfkl=;a
wod< wdh;k Yla;su;a lsÍug wjYH ish¿ l%shdud¾. .kq we;' Wiia Ôjk
;;a;ajhla mj;ajd .; yels iy wdfhdack wdl¾Ykh lr .; yels rgla njg wm
rg m;a lsÍu i`oyd kS;s iy wêlrK moaO;sfha l< yels m%;sixialrK ms<sn`o
ks¾foaY bÈßm;a lrk f,i w.% úksYaphldr;=ud we;=¿ wêlrK moaO;shg wm
wdrdOkd lrkjd'
402. fndfyda l,l isg mej;s w.úksiqre;=udo we;=¿j fYaIaGdêlrKh"
wNshdpkdêlrKh iy uydêlrK iy wfkl=;a wêlrK idudðlhkaf.a jegqma
úIu;djhka o 2016 j¾Ifha § ksjerÈ lsÍug lghq;= lrk ,§'
403. wêlrK fiajd fldñIka iNdj úiska lrkq ,enQ b,a,Sug m%;spdr jYfhka rch
úiska fYaIaGdêlrK úksiqrejrfhl=g m¾fhaIK ks,OdÍka fofofkl=
wNshdpkdêlrK úksiqre jrfhl=g m¾fhaIK ks,OdÍka tla wfhl= m;alsÍu
wkqu; lr we;' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 10 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
404. ±kg rdcH fiajfha kS;s ks,OdÍkag wod, jD;a;Sh §ukdj ;%súO yuqodj, kS;s
ks,OdÍka olajd §¾> lsÍug fhdackd lrk w;r ta i|yd remsh,a ñ,shk 20 fjka
lrkq ,efí'
405. wêlrKj, fmdÿ myiqlï ÈhqKq lsÍfï wjYH;djh iy úksYaphlrejkag
fjkalr we;s myiqlï y÷kd .ksñka wm úiska .d,a," fydaud.u" j;a;," .,f.or"
ud;r" rejkaje,a," .ïfmd," miair" uq,;sõ iy udkal=,ï ys wêlrK ixlS¾K
bÈlsÍï iïmQ¾K lsÍu" úksiqrejrekaf.a fkajdisl myiqlï iemhSu i|yd fukau
kS;sm;s fomd¾;fïka;=fõ m%Odk ld¾hd, bÈlsÍï i|yd ±kgu;a re' ñ,shk 1"757
la fjkalr ;sfnkjd'
re' ñ' 5000
re' ñ' 10
re' ñ' 20
69
406. tfiau wm úiska jdKsc wdrjq,a úi|Su läkï lsÍu i|yd jdKsc wêlrK 4 la
ia:dms; lsÍug remsh,a ñ,shk 100 la fjkalrkq we;' ;jÿrg;a wjYH há;,
myiqlï iemhSu wruqKq lrf.k wkqqrdOmqr" ud;f,a" hdmkh" fmdf,dkakrej
wêlrK ixlS¾K bÈlsÍu iy úksiqrejka i|yd fkajdisl myiqlï iemhSu fukau
wêlrK iajhxl%ShlrKh lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 600 fjka lsÍug ud fhdackd
lrkjd'
mßirh
407. .re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdêm;s;=ud úiska fokq ,nk kdhl;ajh wkqj Y%S
,xldj foaY.=K úm¾hdi i|yd jQ meßia iïuq;shg fuu jif¾§ tl`.;djh m,lr
we;' wmf.a rch ixj¾Okh idlaId;a lr .ekSfïoS mßirh iy mßir ixj¾Okh
mrÿjg fkd;nk nj fuu iNdjg iy;sl lsÍug leu;shs' fï iïnkaOj flá
ld,hl § ;sridr ixj¾Ok iNd mk;a flgqïm; md¾,sfïka;=jg wm úiska y÷kajd
fokq we;' tu.ska ;sridr ixj¾Okh iïnkaO cd;sl m%;sm;a;sh yd Wmdhud¾.h
úiska rcfha ;SrK .ekSfï§ mdßißl wd¾Ól yd iudcSh lrekq iïnkaO taldnoaO
m%fõYhla ;yjqre lrkq we;'
408. >k wmøjH .eg¿ ;=<ska we;sjk wm úiska uqyqK fok m%YaK ms,sn|j ud úiska
§¾> jYfhka l:dl, hq;=o hkak ieliys;h' fï i|yd §¾>ld,Sk úi÷ul
wjYH;djh iu`. tl`. fjkjd' tuksid fm!oa.,sl wxYh >k wmøjH
l<ukdlrKh i|yd iyNd.sùu ffO¾hu;a lsÍug ishhg 50 muKla jQ wod,
wdh;ksl nÿ wkqmd;slh fuu jHdmdrfha kshef,k wdh;kj,g ,nd§ug fhdackd
lrkjd' tfiau fuu m%;s,dNh rcfha zzjiúi ke;s rgla zzhk m%;sm;a;shg yd
msßisÿ mßirhla ks¾udKh lsÍug lemjk" ldnksl fmdfydr ksIamdokh
lrkakkag o myiqfjka Èrdhk fmd,s;Ska ksIamdokh lrkakkag o ishhg 75 l
fmd<S iykdOdrhla ,nd §u u.ska jHdma; lsÍug fhdackd lrkjd' fï i`oyd
remsh,a ñ,shk 100 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
409. .re l:dkdhl;=uks" yß; n,Yla;s iïnkaO wmf.a rcfha m%;sm;a;sh meyeÈ,sh'
f,dalfha b;d fõ.fhka ÈhqKqjk Carbon fj<|fmd,g Y%S ,xldj úiska m%udKj;a
f,i msúi ke;' tuksid jHdmdßl fufyhqïj,g yß; n,Yla;s m%Njhla Ndú;h
;=<ska fj<|fmd,g msúiSug Wkkaÿ lrkjd'
410. ta iu.u j¾I 2 la ;=< ish¿u rcfha f.dvke.s,s iQ¾h n,Yla;s jeks yß;
n,Yla;s uQ,dY%hkag mßj¾;khla lsÍug fhdackd flf¾' ta wkqj fuu jHdmD;sh
id¾:lj l%shd;aul lsÍu i|yd jQ uQ,sl odhl;ajh f,i remsh,a ñ,shk 350 ud
fhdackd lrkjd'
411. udisl úÿ,s ì,am; re' 2"000$- g jeä ksjdi i|yd n,Yla;s wjYH;djh iQ¾h
n,Yla;shg mßj¾;kh lsÍu ffO¾hj;a lsÍu i|yd Kh fhdackd l%uhla
y÷kajd§ug nexl= Èßu;a lrkq we;' fï i|yd Kh ,nd.ekSfï§ re' 150"000 olajd
f.úh hq;= nexl= fmd<sfhka ishhg 50 la rch úiska orkq we;' fuu wruqK i|yd
remsh,a ñ,shk 1"500 fjkalsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 100
re' ñ' 600
re' ñ' 100
re' ñ' 350
re' ñ' 1500
70
wdmod l<ukdlrKh yd iajNdúl wdmod
412. .re l:dkdhl;=uks" 2016 m%:u Nd.h ;=< wmf.a rg ;o jeis ksid we;sjQ .xj;=r
yd kdhhEï j,ska úkdYhg m;ajQ nj wm ÿgqjd' uu leu;shs udf.a id;sYh
ixfõ.h ksjdi cSú; yd ckcSú;h wysñ jQ whg m%ldY lsÍug' bÈßfha § fujeks
fÄockl ;;ajhka kej; isÿ fkdùu ;yjqre lsÍu i|yd wjYH je,elaùfï mQ¾j
l%shdud¾. .; hq;=h'
413. .re l:dkdhl;=uks" fuu miqìu ;=< remsh,a ì,shk 31 fld<U kd.ßl ixj¾Ok
jHdmD;shg fjka lr we;' tu.ska fld<U Èia;%slalfha .xj;=rg f.dÿre úh yels
fndfyda m%foaYj, .xj;=r md,kh lsÍu isÿ lrkq we;' tfiau foaY.=K úm¾hdi
msgq±lafï jHdmD;sh i|yd remsh,a ì,shk 22 fjkalr we;' fuu jHdmD;sh u.ska
uykqjr yd ud;f,a Èia;%slalj, kdhhEï wju lsÍu i|yd jQ jevms,sj, b;d
id¾:lj l%shd;aul lrñka mj;S'
414. wdmod l<ukdlrK uOHia:dkh i|yd me;,s m;=, iys; fndaÜgq (Flatbed boats)
25 la ñ,§ .ekSug wjYH myiqlï i,ik w;r m<d;a md,k wdh;k i|yd
.sksksjk tall ñ,§ .ekSu i|yd remsh,a ñ,shk 250 la fjkalsÍug ud fhdackd
lrkjd'
415. úm;a wju lr .ekSu yd j,lajd .ekSu i|yd iy tjeks wjia:dj,§ wjYH mshjr
.ekSu i|yd rcfha wdh;k yuqod" mdie,a yd úYajúoHd, jeks md¾Yjlrejka
mqyqKqlsÍug me,auvq,a, k.rfha wdmod l<ukdlrK mqyqKq uOHia:dkhla bÈlrkq
we;' fuu mqyqKq uOHia:dkh bÈlsÍu i|yd remsh,a ñ,shk 50 fjkalsÍug ud
fhdackd lrkjd'
416. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh jif¾ wm úiska iajNdúl wdmod iy yÈis iyk
fhdackd l%uhla cd;sl rlaIK Ndr wruqo, iu`. remsh,a ì,shk 10 la fhdod
wdrïN lrk ,È' fuys m%;sM,hla f,i uE; .xj;=r iy kdhhEï j,§ cd;sl
rlaIK Ndrldr uKav,h úiska remsh,a ñ,shk 3"000 rchg f.jk ,o w;r tlS
uqo,ska ,laI 4 muK wdmodjkag yiqjQ ck;djg iyk ie,iSug yels úh' óg
wu;rj wdmodjg m;a ksjdi kej; bÈlsÍu yd m%;sIaGdmkh lsÍug fuu rlaIK
fhdackd l%uh hgf;a wruqo,a ksoyia lrkq ,enqjd' fuu.ska uE;§ we;sjQ .xj;=r
yd kdhhEï ksid jQ yÈis iyk msßjeh rdcH uQ,H fufyhqï u; wkjYH n,mEula
we;s fkdjk mßÈ ord .ekSug yelsúh' fuu lñgq fhdackdfõ id¾:l;ajh i,ld
rlaIK wdjrKh remsh,a ì,shk 15 olajd jeälsÍug fhdackd lrk w;r tys
Odß;d msßjeh ±Íu i|yd remsh,a ñ,shk 200 fjka lsÍug o fhdackd lrñ' fuu
l%ufõoh kjH hdka;%Khla f,i f,dal nexl=j úiska iqmÍlaIKh lrk nj ud
okakjd'
ixj¾Okh úuOH.; lsÍu - .fuka rg youq'
417. .re l:dkdhl;=uks" ixj¾Okfha m%;s,dN niakdysr m<df;a ke;fyd;a kd.ßl
l,dmj, Ôj;ajk ck;dj muKla N=la;s úÈh hq;= ke;' th ixj¾Okh ksid
u;=jk wjia:djka fj; m%fõY ùug bvlv iys; iEu mqrjeisfhl= úiskau odhl
re' ñ' 250
re' ñ' 50
re' ñ' 200
71
úh hq;= lreKls' tjka wjia:dj, meje;au niakdysr m<d;g flakaø.; ù we;'
wmf.a l%ufõoh jkafka uyk.r ixj¾Okh u.ska niakdysr m<d; ÈhqKq lrk
w;ru Bg iudka;rj yïnkaf;dg yd ;%sl=Kdu, Èia;%slalj, mj;akd myiqlï
jeä ÈhqKq lsÍuhs' fláfhka lsjfyd;a fld<U mdol lr.;a talflakaø ixj¾Okh
nyqflakaø ixj¾Okhla njg mßj¾;kh lsÍuhs' tfukau" uykqjr yd hdmkh
Èia;%slal ixj¾Okh i`oyd iïm;a ,nd fokq we;'
418. fndfyda m<d;a md,k wdh;k uQ,sl fiajdjka tkï" li< tl;= lsÍu iy neyer
lsÍu" l%Svdx.k" i;sfmd<" mqia;ld, iy fmdÿ jeisls<s we;=¿ fmdÿ ia:dk kv;a;=
lsÍu jeks lghq;=j,§ wid¾:l njla fmkakqï lrk w;r wfmalaIs; uÜgul
fkdmj;S' fuu m<d;a md,k wdh;kj, jevlghq;= mq¿,a lsÍug wruqo,a fidhd
.ekSu m%Odk ndOlhlaj mj;sk w;r tu wdh;k úYd, jYfhka uOHu rcfha
wruqo,a u; hefmkjd'
419. fuu ;;ajh hgf;a m<d;a md,k wdh;k úiska Tjqkaf.a jßmkï iEu j¾I 3 lgu
jrla WoaOukhg wkqrEmSj ixfYdaOkh lsÍug Wkkaÿ lrjñ' wm úiska ;lafiare
fomd¾;fïka;=fõ Odß;djh j¾Okh lsÍug mshjr .kakd neúka fuu ld¾h jvd
myiq fõ hhs ud ksÍlaIKh lrkjd'
420. le<sli, tl;= lsÍu yd neyer lsÍu fi!LH m%YaKh fukau iudc m%YaKhla njg
m;aù we;s neúka läkï l%shdud¾. w;HdjYH ù we;' fïksid jdKscuh jYfhka
fhda.H le,sli, tl;= lsÍfï yd neyer lsÍfï l%ufõohka wfkl=;a m<d;a md,k
wêldÍka iu`. tlaj fyda ;ks ;ksj l%shd;aul l< hq;= njg uúiska m<d;a md,k
wdh;kj,g fhdackd lrkq ,efí' fuh rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajh ;=,ska
jqjo l%shd;aul lsÍfï yelshdj we;' rch úiska jdKscuh jYfhka fhda.H
jHdmdrhlg remsh,a ñ,shk 20 l Wmßuhlg hg;aj Wmldr lrkq we;' fï
i|yd remsh,a ñ,shk 500 fjka lrkq we;'
421. .%dóh uÜgfï há;, myiqlïj, mj;sk W!K;djhka ke;slsÍu tys Èú
f.jkakkaf.a iudc hymeje;au j¾Okh lsÍu .%dóh wxYfha wd¾Ól l%shdj,Ska
Yla;su;a ùug fya;=jkq we;' fï iïnkaOfhka remsh,a ñ,shk 4"500 l úhoñka
lsf,da óg¾ 1000 È.= .%dóh ud¾. ixj¾Okh lsÍug fhdackd lrkjd' .%dóh
ck;djg fuu W;aidyhg odhlù tys fldgia lrejka jk f,ig fhdackd
lrkjd'
422. l=vd jeõ 1"500 m%;sIaGdmkh lsÍu" m%;sixialrKh yd frdkauv bj;alsÍu i|yd
remsh,a ñ,shk 3"000 fjkalrkq ,nkjd'
423. rfÜ myiqlï wvq m%foaYj, mj;sk k.r yd l=vd k.r ixj¾Okh lsÍfï wjYH;d
wjOdrKh lrkjd' k.r ie,iqï yd c,iïmdokh ms,sn| wud;HdxYh úiska iEu
k.rhlu kùk myiqlï iudkj ixj¾Okh lsÍug wjYH l%shd;aul ie,iqula
ieliSug lghq;= l,hq;= nj fhdackd lrkjd' fï i|yd remsh,a ñ,shk 3"000 la
fjka lsÍug fhdackd lrkjd' w;s.re ckdêm;s;=udf.a u`. fmkaùu u; fld<U
cd;sl mqia;ld,h i`oyd kj f.dvke`.s,a,la bÈlsÍug remsh,a ñ,shk 500 la fjka
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
re' ñ' 500
re' ñ' 4500
re' ñ' 3000
re' ñ' 3000
re' ñ' 500
72
424. cd;sl iyÔjkh yd ixjd`o jeä ÈhqKq lsÍu" NdIdj m%p,s; lsÍu u.ska isÿ lsÍu
i`oyd remsh,a ñ,shk 300 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
425. ol=Kq m<df;a .%dóh ikSmdrlaIl myiqlï" lDIsld¾ñl l¾udka;" lDIsl¾uh
wdY%s; fiajd" jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
426. .re l:dkdhl;=uks" fm!oa.,sl jHdmdrj,g Tjqkaf.a l%shdldrlï W;=re m%foaYhg
jHdma; lsÍu i|yd ñY% ixj¾Okh i|yd jQ isria f.dvke.s,a,l ld¾hd, myiqlï"
úfkdaoùfï myiqlï yd fjkia wjYH myiqlï iys;j bÈlsÍug fhdackd lrk
w;r ta i|yd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjkalsÍug fhdackd lrkjd'
427. kef.kysr m<df;a iuka;=f¾ iy l,auqfka taldnoaO k.r ixj¾Okh i|yd m%Odk
ie,eiau ilia lsÍug remsh,a ñ,shk 200 la fjkalsÍug fhdackd lrkjd' c,h
neihdfï myiqlïj, W!K;djh ksid fndfyda k.r yd .ï jeis ld,fha§ ÿIalr
;djhkag uqyqK fokq we;' tuksid kef.kysr m<df;a ukd c,h neihdfï
l%uhla ixj¾Okh lsÍu i|yd re'ñ,shk 100 fjka lsÍug fhdackd flf¾'
428. kef.kysr m<df;a f.dùka iy l=vd yd uOHu mßudKfha jhdmdßlhkag Tjqkaf.a
ksIamdokj,g m%pdrkh;a iu`. fj,|fmd, wjia:djka ,nd§ug yd wju jYfhka
mqoa.,hka 1"000 /lshd wjia:d we;slr.ekSug yelsjk mßÈ uOHu m<df;a úfYaIs;
wd¾Ól uOHia:dkhla we;s lsÍug fhdackd lrkjd' remsh,a ñ,shk 300 fjka
lsÍug o fhdackd lrkjd'
429. iq¿ yd uOH mßudkfha u;aiH iy lDIs ksIamdolhkag ;u ksIamdok wf,ú lsÍug
myiqlï iemhSu i`oyd rgmqrd i;sfmd,j,a yd u;aiH fj<`om,j,a 250 la ia:dms;
lsÍug lghq;= lrkjd'
430. ud;r .`.n`v ixj¾Ok lghq;= wdrïN lsÍug remsh,a ñ,shk 200 la fjka lsÍug
ud fhdackd lrkjd'
431. w;s.re ckdêm;s;=ud úiska wdrïN lrk ,o ;%sl=Kdu, Èia;%sla ixj¾Ok
jevigyk jk zisßir msúiquZ ;%súO yuqodj" isú,a wdrlaIl n,ldh iy wfkl=;a
md¾Yjlrejkaf.a iyNd.S;ajfhka há;, myiqlï ixj¾Ok lghq;= l%shd;aul
jkjd' fï i`oyd remsh,a ñ,shk 1"000 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
432. hdmkh Èia;%slalh ;=< ;eme,a cd,h jeä ÈhqKq lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 10 la
fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
433. .%dóh kdhlhka Yla;su;a lsÍug remsh,a ñ,shk 300 la fhdod cd;sl m%;sm;a;s yd
wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh hgf;a fmdÿ wruqo,la we;s lsÍug ud fhdackd lrkjd'
fuu wruqo, u.ska .%dóh ixj¾Ok lghq;= i`oyd remsh,a ,laI 5 Wmßuhlg
hg;aj Kh ,nd §fï l%ufõohla we;s lrkjd'
434. ta iu`.u idudkH ck;dj ckdêm;s ld¾hd,h yd w.ue;s ld¾hd,fha wjOdkhg
fhduq lrk .eg¿ ksrdlrKh lsÍu i`oyd remsh,a ñ,shk 100 ne.ska fjka lrkjd
re' ñ' 300
re' ñ' 1000
re' ñ' 1000
re' ñ' 200
re' ñ' 100
re' ñ' 300
re' ñ' 200
re' ñ' 1000
re' ñ' 10
re' ñ' 300
re' ñ' 200
73
cSjk úhoï iydh
435. .re l:dkdhl;=uks" wm rch n,hg m;a jQ ld,fha ish wm úiska ieu úgu
uyck;dj` uqyqK fok Ôjk nr ieye,a¨ lsÍug W;aidy .;a;d' .;dkq.;sl
m%;sm;a;sh jQ ñ< wvq lsÍfï ms<sfj;ska fjkia ù wd¾Ólfha jHqyd;aul fjkialï
lrkq ,enqjd' tu.ska ,efnk m%;s,dNh flá ld,fha § muKla fkdj È.=ld,Sk
jYfhka o m%;sM, ,efnkjd' fuu miqìu hgf;a my; i`oyka fhdackd bÈßm;a
lrkjd'
436. w;HdjYH mdßfNda.sl NdKav i|yd ñ, ia:dhS;djh we;s lsÍug ,laif;di úiska
b;d jeo.;a ld¾hhka bgqlrkq we;' tuksid Tjqkaf.a is,a,r fj,|ie,a cd,h
kj fj,|ie,a 100 rgmqrd bÈlsÍu u.ska jHdma; lsÍug fhdackd lrkjd' fï
i|yd tla is,a,r fj,|ie,lg remsh,a ñ,shk 5 ne.ska ñ,shk 500 fjkalsÍug
fhdackd lrkjd' ,laif;di lghq;= ;jÿrg;a jHdma; lsÍug iy iudcfha
wjOdkh fhduqúh hq;= fldgia i|yd tlS fiajdj mqM,a lsÍug ,laif;di
ksfhdacs; fj,|ie,a 8000 w;HjYH NdKav 25 iu`. ,laif;di úiska imhd ñ,
kshu lsÍu moku u; l%shd;aul lsÍug fhdackd lrkjd' fuu ld¾hhg msgqjy,la
f,i tl fj,|ie,lg tla uilg re'10"000$- ne.ska fjkalsÍug iy ta iudkju
Tiqi, ksfhdacs; wdh;k fj,|ie,a 1000 i`oyd uilg remsh,a 2"500 ne.ska f.ùu
i`oyd 2017 j¾Ih i|yd remsh,a ñ,shk 1"000 fjkalsÍug fhdackd lrkjd'
437. wêfõ.S ud¾.j, .dia;= rd;%S 9 isg WoEik 5 olajd ld,hg remsh,a 50 lska wvq
lrkjd'
438. tla iuDoaê,dNsfhl=g uilg iy,a lsf,da 5 ne.ska ,nd§ iuDoaê,dNSka fj; iydh
olajkq we;' fuu mssßjeh iuDoaê §ukdfjka wvq lrkjd we;'
439. Wmßu is,a,r ñ,
uqxweg lsf,da .%Eï 1 l ñ, remsh,a 15 lska o
mßmamq lsf,da .%Eï 1 l ñ, remsh,a 10 lska o
w¾;dm,a lsf,da.%Eï 1 l ñ, remsh,a 5 lska o
yd,aueiaika lsf,da .%Eï 1 l ñ, remsh,a 5 lska o
iqÿ iSks lsf,da .%Eï 1 l ñ, remsh,a 2 lska o
N+ñf;,a ,Sgrhl ñ, remsh,a 5 lska o
.Dyia; .Eia is,skavrhl ñ, remsh,a 25 lska o
wvq lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu NdKav i`oyd tl;= l< w.h u; nÿ wod<
fkdjk nj i`oyka lrkak leu;shs'
440. óg wu;rj foaYShj ksIamdokh lrk lsß msá .%Eï 400 l ñ, remsh,a 295 la iy
foaYShj ksIamdokh lrk áka ud¿ .%Eï 425 l ñ, remsh,a 125 la f,i ;jÿrg;a
mj;ajdf.k hdug ud fhdackd lrkjd'
441. 2015 ckjdß 08 jk Èk iy 2016 fkdjeïn¾ 10 Èk w;r ñ, .Kkaj,
ikaikaokd;au; jd¾;djla uu fï .re iNdjg bÈßm;a lrkak leu;shs'
re' ñ' 1000
re' ñ' 500
74
fj<|fmdf,a is,a,r ñ, ikaikaokh-2015 ckjdß 08 yd 2016 fkdjeïn¾ 10
uQ,dY%h : mdßfNda.sl fiajd wêldßh" ck yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j" fylag¾ fldínElvqj lDIsld¾ñl m¾fhaIK yd mqyqKq wdh;kh" ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj
# mdßfNda.sl NdKav whs;uh
2015 ckjdß 08 ñ, re'
j¾;udk fj<|fmd, ñ, 2010'11'10 Èkg
re'
fj<|fmdf,a ñ, fjki
^wvqùu$jeäùu& re'
ñ, fjki m%;sY;hla f,i
^%)
w;HjYH wdydr øjH
1 w¾;dm,a - wdkhksl ^ls'.%E'1& 116.80 115.00 (1.80) (1.5)
2 f,dl= ÆKq - wdkhksl ^ls'.%E'1& 122.40 78.00 (44.40) (36.3)
3 iqÿ iSks - ^ls'.%E'1& 102.50 93.00 (9.50) (9.3)
4 iy,a - iïnd ^ls'.%E'1& 92.77 90.00 (2.77) (3.0)
iy,a - r;= lel=¿ - ^ls'.%E'1& 91.90 75.00 (16.90) (18.4)
5 úh<s ñßia - l=vq fkdl< - fkdweUrE ^ls'.%E'1&
271.50 385.00 113.50 41.8
6 uhsiQ¾ mßmamq - ^ls'.%E'1& 171.20 159.00 (12.20) (7.1)
7 úh<s yd,aueiaika - wdkhksl ^ls'.%E' 1& 698.50 480.00 (218.50) (31.3)
8 lrj, - lÜgd ^ls'.%E'1& 997.50 1,000.00 2.50 0.2
9 lrj, - id,hd ^ls'.%E' 1& 503.80 425.00 (78.80) (15.6)
10 ;sß.= msá - ^ls'.%E'1& 97.50 87.00 (10.50) (10.8)
11 iïmQ¾K fhdoh iys; lsß msá - .%Eï 400 - wdkhksl
386.00 325.00
(61.00) (15.8)
iïmQ¾K fhdoh iys; lsß msá ^ls'.%E' 1& wdkhksl
962.00 810.00 (152.00) (15.8)
iïmQ¾K fhdoh iys; lsß msá .%Eï 400 - foaYSh
325.00 295.00 (30.00) (9.2)
iïmQ¾K fhdoh iys; lsßmsá - ls'.%E' 1 - foaYSh
775.00 735.00 (40.00) (5.2)
12 áka ud¿ wdkhksl - .%Eï 425 áka ud¿ foaYSh - .%Eï 425
230.00
230.00
140.00
125.00
(90.00)
(105.00)
(39.1)
(45.6)
13 wYs YS; l< fyda YS; l< l=l=,a uia ^iïmQ¾K l=l=,d& iu iys; ^ls'.%E'1&
457.00 410.00
(47.00) (10.3)
14 ì;a;r 12.78 11.00 (1.78) (13.9)
15 fld;a;u,a,s ^ls'.%E' 1& 423.61 363.42 (60.19) (14.2)
16 uqx weg ^ls'.%E' 1& 292.75 205.00 (87.75) (29.9)
17 fmd,a f;,a ^ñ,s ,Sg¾ 750& 210.75 199.14 (11.61) (5.5)
18 Wïn,lv ^ls'.%E'1& 1,812.90 1,500.00 (312.90) (17.2)
wfkl=;a w;HjYH NdKav
19 .Eia ls'.%E' 12'5 is,skavrh 1,896.00 1,320.00 (576.00) (30.3)
20 isfuka;s ^ls'.%E' 50& wiqrKh 940.00 930.00 (10.00) (1.0)
21 fmg%,a 92 TmafÜka ,Sg¾ 1& 150.00 117.00 (33.00) (22.0)
22 fmg%,a 95 Tmafgka ,Sg¾ 1&) 158.00 128.00 (30.00) (18.9)
23 ,xld Tfgda ãi,a ,Sg¾ 1 111.00 95.00 (16.00) (14.4)
24 ,xld iqm¾ ãi,a ,Sg¾ 1 133.00 110.00 (23.00) (17.3)
25 N+ñf;,a - ,Sg¾ 1 81.00 44.00 (37.00) (45.6)
weuqKqu - 7
75
wdodhï
442. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh j¾I .Kkdj ;=<§ nÿ wdodhu o< foaYSh ksIamdÈ;fha
m%;sY;hla f,i wvqù ;sfnkjd' Y%S ,xldj yd iudk rgj,a iu`. ii|k úg nÿ
l%ufhys ld¾hlaIu;djh wvq uÜgul mj;S' ixlS¾K nÿ jHqyh nÿ mßmd,kh flfrys
wys;lr f,i n,md we;s w;r" úYd, jYfhka mj;sk nÿ w;ayeÍï iy nÿ úrdu
fya;=fjka nÿ mokula mgqù ;sfí'
443. .re w.%dud;H;=ud úiska i|yka lr we;s mßÈ nÿ ms<sn| wmf.a m%;sm;a;sh jkafka iDcq
nÿ m%;sY;h j¾;udkfha mj;sk ishhg 20 isg ishhg 40 olajd jeä lsÍug;a jl% nÿ
m%;sY;h ishhg 80 l muK isg ishhg 40 olajd wvqlr .ekSuhs'
444. Y%S ,xldfõ wdfhdack isÿlsÍu i|yd hym;a jd;djrKhla we;s lsÍu msKsi nÿlrKfha
mj;akd f¾.= nÿ yer mkjd we;s wfkl=;a nÿ ^Para Tariff) l%ufhka wvqlsÍug lghq;=
lrkq we;' foaYSh iud.ï i|yd iudk ;r`.ldÍ jd;djrKhla we;s lsÍug m%;dmk nÿ
úfrdaë ^Anti Dumping) yd m%;sf;da,k nÿ ^Countervelling) y÷kajd §ug rch lghq;= lr
;sfnkjd'
445. fuu miqìu ;=< rdcH wdodhu by< kexùu i|yd ud úiska my; i|yka l%shdud¾.
fhdackd lrkjd'
wdodhï noao
446. rfÜ wdodhï nÿ l%uh wju nÿ ksoyia lsÍï iy mq¿,a nÿ mokula iys;j jvd;a
ir, wdodhï nÿ jHqyhla ks¾udKh lsÍfï wruqK we;sj h<s i,ld nef,a' rfÜ
wdodhï nÿ l%uh /lshd W;amdokh" ksYaÑ; m%foaY ;=< ia:djr j;alï u; flfrk
wdfhdack" mrsir ys;lr n,Yla;s iy kjHlrKh hk lreKq muKla nÿ iyk
,ndoSu i|yd i,ld n,d we;'
ixia:dms; wdodhï noao
447. ixia:dms; wdodhï nÿ wkqmd; ishhg 14" ishhg 28 yd ishhg 40 f,i ldKav 3la
hgf;a m%;sjHqy.; lsÍug fhdackd lrkjd' uOHidr" ÿïfld<" TÜgq yd iQÿ i|yd
whlrkq ,nk ishhg 40 l wdodhï nÿ m%;sY;h ;jÿrg;a wLKavj mj;ajdf.k
hkq ,efí' iq`M iy uOH mßudK l¾udka;" NdKav yd fiajd wmkhkh"
lDIsld¾ñl wxYh" wOHdmk wxYh ishhg 14 l my< wkqmd;hg hg;a jkq we;'
nexl=" uQ,H fiajd" ksIamdok yd fj<odu we;=`M wfkl=;a ish¨ flaIa;% ishhg 28 l
wkqmd;hg hg;a jkq we;' wruqo,a" ,dNdxY" NdKavd.dr ì,am;a yd ne÷ïlr u;
±kg whlrkq ,nk ishhg 10 l wdodhï nÿ m%;sY;h ishhg 14 olajd by< kxjkq
,efí' l=vd yd uOHu mßudK jHdmdr ;d¾lsl mokula u; h,s ks¾jpkh flf¾'
448. wdfhdack wdodhï i|yd jk nÿ ksoyia lsÍï fya;=fjka" rfgys iuia; wd¾Ól
lghq;= j¾Okh ixia:dms; wdodhï noaog hg;a fkdjk w;r fuh ixia:dms;
wdodhï nÿ moku mgqùu i|yd fya;= ú we;' tneúka" ,ehsia;=.; iq/l==ï" ,dNdxY"
tall Ndr iy fjk;a wdfhdack u.ska ,efnk wdodhï i|yd jq nÿ ksoyia lssßï
76
bj;a lsÍug fhdackd lrñ' oaú;sl fj<ofmdf,ys iq/l=ïm;a .kqfokq i|yd mkjd
;snq u;sud;% nÿ nero (Notional Tax Credit) bj;a lrkq ,efí'
449. hkaf;%damlrK iy f.dvke.s,s i|yd m%d.aOk j;alï laIhùfï ld,iSudj
ixfYdaOkh lrkq ,efí'
450. wmkhklrejka i|yd" 2015$16 j¾Ihg idfmalaIj 2016$17 j¾Ifha§ 15] lg
fkdwvq úfoaY úksuh bmehqï j¾Okhla we;s úg tu w;sßla; wdodhug wod, jk
nÿ m%udKfhka ishhg 75 lg iudk m%odkhla ,ndfokq we;'
451. .re l:dkdhl;=uks" fldgia yqjudre fj<|m< ;=< iud.ï ,hsia;=.; ùu wm
úiska ffO¾Hhu;a lrkq ,efí' ta fjkqfjka fuf;la ,ndoS we;s nÿ iykhka
bosßhg;a wLKavj l%shd;aul lrkq ,nk w;r 2017$18 j¾Ih ;=< fld<T fldgia
yqjudrej ;=< w¨f;ka ,hsia;=.; lrk iud.ï i|yd 2017 ,ehsia;=.; lsÍug
fmrd;=j j¾I ;=kl f.jQ uq¿ wdodhï noafoka ishhg iudk m%odkhla ysñ fõ'
mqoa., wdodhï nÿ
452. Wmhk úg f.ùfï noao we;=`M mqoa., wdodhï nÿ wkqmd; ixfYdaOkh lsÍug
fhdackd lrk w;r" ta wkqj Wmßu wkqmd;h ishhg 24 la jkq we;' nÿ ksoyia
iSudj blaujq bmehSï i|yd iEu uÜguulg re' 600"000 ne.ska jk iudk ldKav
iys;j ishhg 4 isg ishhg 24 olajd jeäjk wkqmd; hgf;a nÿ whlrkq we;'
453. fmd,S wdodhu u; jk rojd .ekSfï nÿ wkqmd;h ishhg 5 olajd jeä lrk w;r"
jirlg fmd,S wdodhu re' 60"000 lg wvq b;=reï .sKqï i|yd ,nd § ;snq nÿ
ksoyi bj;a lrkq ,efí' udihlg re' 50"000 blaujk ksYaÑ; f.ùï i|yd jQ
r`ojd .ekSfï noao kej; y÷kajd fokq ,efí' fcHIaG mqrjeishka i|yd jirlg
re' ñ,shk 1'5 la tkï udihlg re' 125"000 la olajd jq fmd,S wdodhu" wdodhï
noafoka ksoyia lrkq ,efí'
Wmhk úg f.ùfï noao ^PAYE)
454. mqoa., wdodhï nÿ wkqmd; yd iu`.dój Wmhk úg f.ùfï nÿ wkqmd;hka o
ixfYdaOkh lrk w;r úúO ldKav i|yd ,nd § ;snq ish¨u nÿ ksoyia lsÍï
bj;a lrkq ,efí' ta fjkqjg" iEu fiajd kshqla;slfhla i|ydu fiajd wdodhu u;
uilg re' 100"000 la jq nÿ ksoyia iSudjla mkjkq ,efí' fojk fiajd wdodhu
i|yd" uilg re' 50"000 olajd ishhg 10 la o" re' 50"000 blaujkafka kï ishhg
20 l o" Wmhk úg f.ùfï nÿ ^PAYE) wkqmd;hla mkjkq ,efí'
455. rch i;= jHdmdr iy fjk;a rdcH wdh;k j, fiajlhkaf.a Wmhk úg f.ùfï
nÿ tu fiajlhdf.a mäkä j,ska wvq l,hq;= w;r" th tu wdh;kh úiska f.ùu
fkdl, hq;=h'
wd¾Ól fiajd .dia;= (ESC)
456. wd¾Ól fiajd .dia;= i|yd hg;a iSudj ld¾;=jlg re' ñ,shk 12'5 olajd wvq lrk
w;r" fudag¾ r: wdkhkh u; wd¾Ól fiajd .dia;=j f¾.=fõ§ wh lrkq ,efí'
77
tl;= l< w.h u; noao ^VAT&
457. mßir ys;ldñ n,Yla;s Ndú;h Èßu;a lsÍu i|yd rch f.k we;s m%;sm;a;suh
;SrKh wkqj hñka mqk¾ckkSh n,Yla;sh i|yd f.kajkq ,nk hkaf;%damlrK
VAT noafoka ksoyia lrkq ,efí' úÿ,sn, W;amdokh" iïfm%aIKh yd fnodyeÍu
i|yd Y%S ,xld úÿ,sn, uKav,h úiska wdkhkh lrkq ,nk hkaf;%damlrK o
noafoka ksoyia flf¾'
458. jeäysá /ljrK fiajd" we;eï úÿ,s iy bf,lafg%dksl NdKav" lsßmsá yer
foaYshj ksIamdokh lrk wfkl=;a lsß wdydr VAT noafoka ksoyia lsÍug o ud
fhdackd lrkjd'
459. r;%ka iy wdNrK wdkhkh we;=`Mj" jákd f,day wdkhkh lsÍu VAT nÿ i|yd
hg;a lrkq ,efí'
460. SVAT l%uh ir, nÿ l%uhla f,i yeÈkaùu wiSreh' foaYsh wdodhï fomd¾;fïka;=j
;=< iajhxl%Sh moaO;shla ia:dms; lsÍu;a iu`." VAT nÿ mßmd,k lghq;= tu
;dlaIKsl l%ufõoh u`.ska ld¾HlaIuj iy iqugj isÿjk neúka" SVAT l%uh
;jÿrg;a mj;ajdf.k hfï wjYH;djhla u;= fkdfõ' ta ksid th bj;a lsÍug uu
fhdackd lrkjd'
461. Èk 30 lg fkdjeä ld,hla Y%S ,xldj ;=< /§ isák úfoaYslhka i|yd" Tjqka Y%S
,xldfõÈ ñ,§ .;a NdKav fjkqfjka f.jq VAT, jrdfha§ iy .=jkaf;dgqmf,a§
wdmiq f.ùfï l%ufõohla y÷kajd fokq ,efí'
cd;sh f.dvke.Sfï noao (NBT)
462. .re l:dkdhl;=uks" wm nÿ moku mq`M,a lsÍug lghq;= lrñka isákjd' ta wkqj"
we;eï whs;u iy fiajd i|yd ,nd§ ;snq NBT nÿ ksoyia lsÍï ;d¾lSlrKh
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
uQq,H .kqfokq noao ^FTL)
463. .re l:dkdhl;=uks" nexl= iy wfkl=;a uQ,H iud.ï u`.ska isÿflfrk “BIS
leIA”(Easy cash) o we;= uqo,a .kqfokq i|yd uQ,H .kqfokq .dia;=j kñka re'
10"000 lg re' 5$- l kj noaola y÷kajdÈug fhadckd lrkjd' fuu noao iudc
ixj¾Okh i|yd odhl;ajhla ,ndoSu i|yd whlrkq ,nhs' wdodhï nÿ .Kkh
lsÍfïoS tu w.h úhoula f,i wvqlsÍug bv fokq ,nkjd'
úÿ,s ixfoaY fiajd .dia;=
464. wfkl=;a úÿ,s ixfoaY fiajd j,g iu.dñj" wka;¾cd, fiajd i|yd jk úÿ,s
ixfoaY fiajd .dia;=j ishhg 25 olajd jeä lrkq ,efí'
78
465. rfÜ äcsg,alrK l%shdj,shg odhl ùu i|yd" ish¨ cx.u ÿrl:k l%shdlrejka yg
wju jYfhk 3G wdjrKh iemhSug yelsjk mßÈ Tjqkaf.a há;, myiqlï
jeäÈhqKq lr.ekSug udi 6l ld,iSudjla ,nd fokq ,efí' fuu ld,iSudj ;=<
fuh l%%shd;aul lsßug wfmdfydi;a jk l%shdlrejka yg Èia;%slalhlg re'ñ,shk
100 la ne.ska jq ov uqo,la wh lrkq ,efí' 2018 cqks ui 30 jk úg ish¨ kd.ßl
l,dm 4G i|yd mßj¾:kh lsÍu wjYH fõ'
466. udislj isï ldâ 150"000 lg jeä ixLHdjla ksl=;a lrk nj fmkS hhs' jxpd iy
idmrdê l%shd i|yd ;djld,slj cx.u ÿrl:k iïnkaO;d Ndú;d lssßu wffO¾h
lsrSug isï ldâm;la l%shd;aul lsÍfï .dia;=j f,i re' 200 la wh lsÍug fhdackd
lrkjd'
467. jd¾Isl j¾Kdj,s n,m;% .dia;= ie,lsh hq;= ld,hlska ixfYdaOkh lr fkdue;' ta
wkqj" 2017 ckjdß 01 osk isg jd¾Isl j¾Kdj,s n,m;% .dia;=j ishhg 25 lska jeä
lsÍug ud fhdackd lrkjd'
468. ndysr msúiqï l%shdlrejka úiska foaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk fiajd VAT
iy NBT nÿ j,ska ksoyia lrkq ,efí'
u;ameka u; nÿ
469. .re l:dkdhl;=uks" rg ;=< kS;s úfrdaë iy wkjir u;ameka ixirKh wju
lsÍug rch úiska úúO l%shdud¾. f.k we;' miq.sh whjeh u`.ska m%ldY l< mßÈ
rg ;=< wkjir u;ameka ixirKh md,kh lsÍfï iy nÿ wysñ ùï md,kh
lsÍfï wruqKska wdrlaIs; iaál¾ l%ufõoh y÷kajd § ;sfí' fï i|yd ,xiq le|ùï
l%shdj,sh ±kgu;a wjika lr we;s w;r" wdrlaIs; iaál¾ l%ufõoh 2017 §
l%shd;aul lsÍug kshñ;h'
470. t;fkda,a ksIamdokfha§ tajd jdIamùfuka isÿjk ydks i|yd ,nd § ;snq ishhg 1.5
l §ukdj ishhg 0'5 olajd wvq lsÍug ud fhdackd lrkjd' ;dlaIKh ÈhqKq ùu;a
iu." .nvd lsßfï§ iy m%jdykfha§" jdIamSlrKfhka isÿjk ydks wvq ù ;snqko"
fuu m%;sY;h jir 10 lska muK ixfYdaOkh lr ke;'
471. t;fkda,a ksIamdokh i|yd Ndú; lrk wuqøjH m%udKh u; ksIamdok nÿ y÷kajd
§ug ud fhdackd lrkjd' i;H jYfhkau ksIamdokh lrk t;fkda,a m%udKh
fidhd .ekSug fuh Wmldr jkq we;'
472. foaYShj ksIamdokh lrk iam%S;= i|yd jvd fyd| ñ,la ,nd §u i|yd wdkhksl
t;fkda,a i|yd mkjd ;snq nÿ jeä lrkq ,efí' foaYSh ksIamdolhka i|yd iyh
,nd§ug" wdkhksl mdkSh fkdjk uOHidr (non– potable) i|yd ,Sgrhlg re' 25
l ksIamdok noaola y÷kajd §ugo ud fhdackd lrkjd'
473. wdkhksl ìh¾ lEka i|yd ksIamdok ^úfYaI úêúOdk& nÿ y÷kajd fok w;r" ñ,s
,Sg¾ 325 g wvq lEka tlla i|yd re'10 la o" ñ,s ,Sg¾ 325 g jeä lEka tlla i|yd
re'15 la whflfrkq we;'
79
ldnka nÿ
474. .re l:dkdhl;=uks" bkaOk u`.ska Odjkh jk ish¨ jdyk i|yd ldnka noaola
yÿkajd §ug ud fhdackd lrkjd' jdhq úfudapk mÍlaIK .dia;= o ldnka noaog
we;=,;a jkq we;' fudag¾ r: m%jdyk fomd¾;fïka;=j u`.ska ldnka noao tl;=
lsÍu isÿ lrkq we;' jdykfha jdhq úfudapk mßlaIK .dia;=j fomd¾;fïka;=j
úiska fiajd imhkakd fj; f.jkq we;' tneúka jdyk ysñlre jdhq úfudapk
mßlaIK .dia;= f,i wu;r .dia;=jla f.úh hq;= fkdfõ'
fudag¾ jdyk
475. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh whjefha§ fudag¾ r: i|yd tkacska Odß;dj u;
mokï jq tall wkqmd; l%uhla hgf;a ksIamdok nÿ .Kkh lsÍfï l%uhla
y÷kajdfokq ,enqjd' ta ksid" tkacska Odß;dj u; mokïj ksIamdok nÿ wh lsÍfï
l%uh h;=re meÈ i|ydo fhdod .ekSug ud fhdackd lrkjd' .re l:dkdhl;=uks"
mßir ys;ldñ n,Yla;s Ndú;h Èßu;a lsÍug rch lem ú isákjd' fudag¾ n,
Odß;dj 100 KW hg wvq bf,laá%la ld¾ i|yd ksIamdok noao wvq lsÍug ud
fhdackd lrkjd'
476. foaYSh l¾udka; Èßu;a lsÍu i|yd mdúÉÑ lrk ,o f,dß iy Odß;dj fgdka 5 g
jeä YS;lrK iys; g%la r: wdkhkfhaos mkjd ;snq ld, iSudj wjqreÿ 10 olajd
§¾> lsÍug ud fhdackd lrkjd' tfukau" nÿ jHqyfha mej;s úIu;d ksjerÈ lsÍug
o ixfYdaOk lsysmhla isÿflfrkq we;' fuu ixfYdaOk wo Èk uOHu rd;%sfha isg
l%shd;aul jkq we;'
477. .re l:dkdhl;=uks" fudg¾ r: iïnkaOj ie,lSfï È u.S wdrlaIdj w;sYh
jeo.;a fõ' wdrlaIl l%ufõo Èßu;a lsÍfï uq,a mshjr jYfhka fudg¾ r: i|yd
SRS, air bags" ABS iy wdik má wksjd¾h lrkq ,efí'
478. jdyk ysñlï .dia;=j" ±kg Khjr ,sms wdrïN lrk wjia:dfõ§ nexl=j fj;
f.ùu isÿ lrhs' fuu l%uh fjkia lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuu .dia;=j
jdykh ksoyia lrk wjia:dfõ § f¾.=fõ§ wh lsÍug lghq;= flfrkq we;' .dia;=
f.jk wjia:dfõ § wdkhkh l< jdykfha úia;r iys; iy;sl m;la ksl=;a
flfrkq we;'
479. ñ,shk 6lg jeä jdyk ixLHdjla rg ;=< mj;sk w;r fuhskaa ie,lsh hq;=
m%udKhla b;d merKs jdyk jk w;r tu.ska mdßißl .eg`M rdYsshla we;sù ;sfí'
fï ksid" wjqreÿ 5 lg jeä jdyk wmkhkh lsÍfïÈ nÿ iykhla ,nd§ug ud
fhdckd lrkjd' .re l:dkdhl;=uks" ta wkqj uq`M jákdlu we'fvd' 200"000 g
wvq fkdjk mßÈ" wju jYfhka jdyk 20 la wmkhkh lrkafka kï" we'fvd'
50"000 g fkdjeä CIF jákdlula iys; jdykhla wdkhkh lsÍfïÈ f.úh hq;=
ksIamdok noafoka ishhg 50 l nÿ iykhla ,ndfokq ,efí'
keõ ke.Sfï$.=jka.; ùfï .dia;=
480. u.sfhla i|yd whlrk keõ ke.Sfï$.=jka.; ùfï .dia;=j we'fvd' 50 olajd jeä
lsÍug ud fhdackd lrkjd' fuhska we'fvd' 35 la taldnoaO wruqo,g nerfjkq we;'
80
m%d.aOk nÿ
481. ksYap, j;alï neyer lsÍfï§ ,efnk ,dN i|yd ishhg 10 l m%;sY;hla hgf;a
m%d.aOk noao 2017 wfm%a,a ui 1 osk isg mkjkq ,efí' fuh rg ;=< wdodhï
mr;rh iukh lsÍug bjy,a jk w;r oßø;djh ÿre lsÍfï rcfha jevms<sfj,g
o iyh ,nd fokq we;ehs wfmalaIs;hs'
wdkhk nÿ
482. lsßmsá wdkhkfhaÈ whlrkq ,nk wdkhk noao lsf,da.%Euhlg re' 100 olajd wvq
lrk w;r mdkSh uOHidr (Potable) wdkhkfhaÈ whlrk wdkhk noao ,Sgrhlg
re' 500 isg ,Sgrhlg re' 800 olajd jeä lrkq ,efí'
fiia
483. .re l:dkdhl;=uks" úfoaY fj<|du i|yd jk wmf.a nÿ jHqyh PAL" fiia" iy
;Sre nÿ jeks foaYisud nÿ j¾. j,ska iukaú; fõ' fuu nyqúO foaYisud nÿ jHqyh
cd;Hka;r fj<| nÿ uQ,O¾u j,g mgyeksh' ta wkqj" cd;Hka;r fj<|fmd<
;r`.ldß;ajh mj;ajd .ekSug kï" fj<| lghq;= u; jk tjeks nÿ ir, l,
hq;=h' ta ksid" wdkhk fiia nÿ j,ska l%ñlj bj;aùug ud fhdackd lrkjd' tys
m%:u mshjr jYfhka whs;u 100 l fiia nÿ bj;a lsÍug ud fhdackd lrkjd'
484. foAYShj w.h tl;= l< ksIamdok wmkhkhka Èßu;a lsÍu i|yd rn¾ wmkhkh
lsÍfï§ whlrk fiia noao lsf,da.%Euhg re' 15 olajd jeä lrkq ,efí'
fjk;a .dia;= iy nÿ
485. Widú .dia;=$kvq f.dkq lsÍfï .dia;= -kvq úYd, ixLHdjla úNd.hg .ekSu i|yd
tAlrdYs ú ;sîu iuia; wêlrK moaO;shu uqyqKmdK úYd, .eg¨jls' kvq úYd,
m%udKhla mej;Su wêlrK l%shdj,sh m%udo ùugo" hqla;sh mis|,Sug m%udo ùugo
fya;= fõ' tfukau" th rchgo úYd, .eg`Mjla ù we;' ta ksid" ´kEu mqoa.,fhla
Widúfha kvqjla f.dkq lsÍfï § ta i|yd kvq mejÍfï .dia;=jla whlsÍug ud
fhdackd lrkjd'
486. ud¾. kS;s W,a,x>kh i|yd whlrk ov uqo,a jeä lsÍu' ud¾. wk;=re fya;=fjka
Èkm;d cSú; .Kkdjla wysñ fõ' fndfyduhla wk;=re j,g fya;=j ud¾. kS;s
W,a,x>kh lsÍuhs' ud¾. kS;s W,a,x>kh i|yd jk wju ov uqo, re' 2"500 olajd
jeä lsÍug ud fhdackd lrkjd'
487. ufyaia;%d;a Widú j, kvq talrdYS úug ms<shula jYfhka" ±kg Widúfha§ muKla
ov whlrkq ,nk jerÈ ia:dkSh ovj,g hg;a l, yels jk mßÈ fudag¾ r: jdyk
kS;sh fjkia lsÍug ud fhdackd lrkjd' fudag¾ r: ßhÿrka yg ov uqo,a cx.u
ÿrl:k u`.ska f.úh yels jk l%ufõohla y÷kajd fokq ,efí'
488. ùid .dia;= o ixfYdaOkh flfrkq we;'
81
489. fg,s kdgH .dia;= wdkhkh lrkq ,nk y`vlejq fg,skdgH u`.ska foaYSh
fg,skdgH l¾udka;hg jk n,mEu ie,ls,a,g .ksñka" isxyf,ka" fouf<ka fyda
fjk;a NdIdjlska y`vlejq úfoaYSSh fg,skdgH i|yd whlrkq ,enq fg,skdgH
.dia;=j jeä lrkq ,efí'
490. îä fld, wdkhkh lsÍfï n,m;%h îä fld, wdkhkh lsÍu i|yd n,m;% ksl=;a
lsÍug ud fhdackd lrk w;r ta i|yd j¾Ihlg re' ñ,shk 5 l n,m;% .dia;=jla
whlr lrkq we;'
491. wdkhk n,m;% .dia;= ,sysis f;,a" ìsgquka iy r;%ka wdkhkh i|yd .dia;=jla u;
wdkhk n,m;% ksl=;a lrkq ,efí'
492. .sks wú n,m;% i|yd jd¾Isl .dia;= .sks wú i|yd re' 20"000 l jd¾Isl n,m;%
.dia;=jla wh flfrkq we;' lDIsld¾ñl lghq;= j,§ Ndú;d lrk .sks wú fuu
.dia;=jg hg;a fkdfõ' fuu n,m;% w`M;a lsÍulska f;drj .sks wú Ndú;d lrk
´kEu mqoa.,fhla re' ñ,shk 5 l ovhlg hg;a jkq we;'
493. fmd;a wdkhk i|yd nÿ wNHdi fmd;a yer wfkl=;a fmd;a" i`.rd" iy c¾k,a
PAL, NBT iy VAT nÿ j,ska ksoyia lrkq ,efí'
494. 2017.01.01 osk isg ,sysis f;,a fj<odfïoS ,sysis f;,a .súiqï u; f.úh hq;= oaú
jd¾Isl ,shdmosxÉ .dia;=j re' ñ,shk 2'5 la fyda uq¿ ì,a m;a jákdlfuka ishhg
0'75 hk foflka by< w.h f,i ixfYdaOkh lrkq ,nhs'.re l:dkdhl;=uks"
fï i|yd j¾;udkfha Ndú; jk by< iSudj bj;a lsÍugo ud fhdackd lrkjd'
nÿ mßmd,kh iïnkaO m%;sixialrK
foAYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j
495. foaYSh wdodhï mk; kej; flgqïm;a lsÍfï lghq;= iïmQ¾K lrkq ,nk w;r
wkql+,;djh iy nÿ moku mq`M,a lsÍu yd iïnkaO m%;sm;a;s thg we;=,;a
flfrkq we;' nÿ meyeryßkakka iy nÿ kS;sh W,a,x>kh lrkakka iïnkaOj
±ä ls%hdud¾. .kq ,efí' tfiau nÿ ld¾h ix.%yh o m%ldYhg m;a flfrkq we;'
496. foaYiSud yryd isÿ flfrk .kqfokq fya;=fjka bf,lafg%dksla jdksc lghq;= nÿ
mßmd,kh flfrys ±ä wNsfhda.hla ù we;' fuu .kqfokq i|yd nÿ whlsÍug
l%ufõohla ilia flfrkq we;'
497. nÿ n,Odßka nÿ f.jkakkag iómj lghq;= l< yelsjk mßÈ foAYSh wdodhï
fomd¾;fïka;= mßmd,kh úuOH.; flfrkq we;' foaYSh wdodhï fomd¾;fïk=
ks,Odßka ckao fldÜGdY uÜgfuka fhoùu u.ska nÿ yd .dia;= ksisf,i
tl;= lsÍu ;yjqre lrkq ,efí' uyd NdKavd.drh ;=< wodhï wëlaIK tallhla ta
i|yd ia:dms; flfrkq we;'
498. .re l:dkdhl;=uks" m%dfoAYSh uÜgfuka ksis mßÈ tl;= lsÍu isÿfkdjk .dia;= yd
nÿ úYd, ixLHdjla mj;S' ta ksid oekgu;a m%dfoaYSh f,alï ld¾hd, j,g
wkqhqla; lr we;s ks,OdÍka u.ska fuu wdodhu /ia lsÍug ud fhdackd lrkjd'
82
499. RAMIS moaO;sh iïmq¾Kfhka ls%hd;aul lrkq ,nk w;r nÿ f.jkakka iy
foaYSh wdodhï ks,Odßka w;r uqK.eiSï wju lrkqjia kj ld¾hd, ixl,amhka
wkqj foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=fõ lghq;= isÿflfrkq we;'
500. ;lafiare ±kaùï" wNshdpkd" iy Widú l%shdud¾. i|yd jk ld,iSudj wvq flfrk
w;r idudcsl ixLHdj jeälsÍu yd mqrmamdvq msrùu u`.ska nÿ wNshdpkd fldñiu
Yla;su;a lsÍug lghq;= flfrkq we;'
501. 2002 j¾Ifha§ l%shd;aul lrkq ,enq jeÜ ^VAT) mk; miq.sh uq`M ld,h mqrd
taldnoaO fldg fkdue;s neúka Ndú;d lrkakkag th f;areï .ekSug wmyiq
;;ajhla mj;S' ta ksid" fï olajd lrkq ,enq ixfYdaOk we;=,;a lr jeÜ ^VAT)
nÿ mk; taldnoaO lsÍug lghq;= lrkq ,efí'
502. jeÜ ^VAT) wdmiq f.ùï iïnkaOj nexl= wemlr ;nd.ekSu yd miq ú.Kkhka
isÿ lsÍu u.ska jeÜ ^VAT) wdmiq f.ùï l%shdj,sfha m%udo ùï wju lsÍug lghq;=
flf¾'
503. jeÜ ^VAT) i|yd ,shdmÈxÑ mqoa.,hkayg úlsKqï wjia:dfõ§ Ndú;d l< yels jk
mßÈ iaudÜ B-bkafjdhsia (Smart e- Invoice) WmlrK y÷kajd fokq ,efí' fuu.ska
jeÜ ^VAT) tl;= lsÍfï l%shdj,sh ir, yd ld¾hlaIu jkq we;' fuu l%ufõoh
iqrdnÿ fomd¾;fïka;=jg o wod< flfrkq we;'
504. cd;sl nÿ ljqkais,h msysgqjk w;r md¾,sfïka;= mk;la u.ska nÿ Tïnqâiauka
;k;=r we;s lrkq we;' fï ;=<ska nÿ f.jkakkaf.a ÿla .ekú,s úioSug lghq;=
flfrk w;r nÿ f.jkakd ;=< nÿ l%uh ms<sn| úYajikSh;ajh by< kexùug iy
kvq lghq;= j,lajd .ekSug lghq;= flfrkq we;'
505. miq.sh whjefhka fhdackd l< mßÈ jrm%ido,;a nÿ f.jkakka y÷kd.ekSug yd
Tjqkag úfYaI jrm%ido ,nd§ug wjYH lghq;= isÿlrk w;r Tjqka i|yd ma,eákï"
f.da,aâ" iy is,aj¾ hkqfjka jrm%ido ldâm;a j¾. 3 la ksl=;a lrkq ,efí'
Y%S ,xld f¾.=j
506. .re l:dkdhl;=uks" wm f,dal fjf<o ixúOdkfha (WTO) fj<| lghq;= i|yd
myiqlï iemhSfï .súiqug ne§ isákjd' fuu.ska cd;Hka;r fj<o lghq;=
blaukska iy ld¾hlaIuj isÿlsÍug wjia:djla Wod ù we;s w;r th fjf<o úhoï
wvq lr.ekSug;a j¾;udk cHd;Hka;r fj<odfï ,laIKhla jk f.da,Sh
w.hoduhg iyNd.sùug we;s yelshdj j¾Okh lrhs' myiqlï ie,iSsfï l%shdj,sh
iudf,dapkh lsÍug cd;sl fj<| myiqlï iemhSfï lñgqj m;a lr we;' óg
wu;rj" f¾.= ld¾h mámdáh l%uj;a lsÍu i|yd wjYHjk kS;suh ixfYdaOk
y÷kajd oSug my; l%ufõohka y÷kajd fokq we;'
507. ish¨u wdkhklrejka f¾.= fomd¾;fïka;=j hgf;a ,shdmÈxÑ lsÍu u.ska NdKav
ksoyia lsÍfï l%shdj,sfha§ Tjqkag ksis myiqlï i,ikq ,efí' fuh 2017 ckjdß
01 isg n,meje;afjkq we;'
83
508. wjodkï iys; wdkhk lrejka y÷kd.ekSu u.ska wvq wjodkula iys; wdkhk
lrejka yg NdKav ksoyia lr.ekSu blaukska isÿlr .ekSug wjia:dj ,nd fokq
,efí'
509. NdKav ,`.dùug fmr ieliqï l%shdj,sh we;=¨j wdkhk ,sms f,aLk iy f;dr;=re
bosßm;a lsÍu u.ska jrdhg ,.d jQ NdKav blauKska ksoyia lsÍu iy;sl lrkq
we;' fuh wkql+,;djh olajk wdkhk lrejkayg NdKav ksis fõ,djg ,ndoSug
wjYH mßirh ilikq we;'
510. NdKav ksYaldYKh lr.ekSug yd ksoyia lr.ekSug .;jk idudkH ld,h
wfmalaIs; mßos lghq;= isÿlsÍu iy;sl lrkq jia" wdkhk yd wmkhk f,aLk
ieliqï i|yd .;jk idudkH ld,h iy NdKav ksoyia lr .ekSug .;jk
idudkH ld,h m%ldYhg m;a lsÍu i|yd f¾.= fomd¾;fïka;=j Wmßu W;aidyh
.kq we;' wmkhk myiqlï iemhSfï uOHia:dkhg bosßm;a lr meh folla ;=<oS
keõ .; lsÍu i|yd wmkhk f,aLk iy nyd¨ï f¾.=j úiska ilia lrk njg
iy;sl fõ' wdkhk f,aLk meh ;=kla ;=< ilia lrk njg o nyd¨ï meh 48 la
;=< ksIaldYkh lrk njg o wm iy;sl fõ'
511. f.dvìï jrdh ksIaldYk lghq;= mqoa.,sl rdcH yjq,aldr;aj moku u; f.dvìï
jrdhka we;s lsÍug we;s bvlv wm fidhd n,kjd
512. ;lafiare o;a; moaO;sh - f,dal fjf<| ixúOdkfha ;lafiare .súiqu wkqj
wdkhkh l< NdKavhkays f¾.= nÿ ld¾hh i|yd .KkfhaÈ mokï lr.kq
,nkafka NdKav yqjudre jákdluhs' ta wkqj wdkhkh lrkq ,enq NdKavhkaf.a
kshu yqjudre jákdlu ,nd.ekSu i|yd taldldr l%ufõohla wkq.ukh lrkq
,efí' f¾.= fomd¾;fïka;=j úiska wdkhksl NdKav ksIaldYkh i|yd fhdod.;
yels f,i 2017 ckjdß 01 jkod isg l%shd;aul jk mßÈ wod< wju jákdlï iys;
wdkhk NdKav j¾. 700 lg wod,j Ndú; l< yels wju w.hka iys; o;a;
moaO;shla ia:dms; flfrkq we;'
513. mQ¾j ksfhda. NdKv wdkhkfha§ f.jkq ,nk nÿ mqfrdal:kh lsÍu iy;sl lsÍu
i|yd f¾.=j úiska" NdKav uQ,dY%h wdjrKh jk mßÈ mq¾j kshuhka ksl=;a lrkq
we;'
514. wkql+,;djh olajk fjf<kaoka i|yd jrm%ido ,ndoSu - wkql+,;djh olajk
fjf<kaÿkaf.a NdKav mßlaId lsÍfï§ iy f,aLk mßlaId lsÍfï§ f¾.=j úiska
jrm%ido msúiqula ,ndfokq we;'
515. m%ldYk iy f;dr;=re ,nd.ekSfï myiqlu - f¾.= l%shdj,sfha iy th wkq.ukh
lrkq ,nk kS;sj, úksúo Ndjh ;yjqre lsÍu i|yd f¾.= fomd¾;fïka;=j úiska
cd;sl fjf<o f;dr;=re fhduqjla l%shd;aul flf¾'
516. nyqúO ld¾hhka i|yd jQ ;ks ljq`Mj -fjf<kaÿkag wdkhkfha§ iy wmkhkfhaos
fyda NdKav úoHq;a udOHfhka yqjudre lsÍu i|yd wjYH jk f,aLk fyda o;a;
bÈßm;a lsÍug yels nyqúO ld¾hhka i|yd jQ ;ks ljq`Mjla ieliSfï uQ,sl mshjr
±kgu;a f.k we;'
84
517. rdcH wdodhu tl;= lr .eksu jeäÈhqkqq lsÍu iy m%udoh wju lr .ekSu i|yd"
jrdfha§ iy .=jka f;dgqmf,a§" lkafÜk¾ iy nvq ndysrdÈh ksoyia lr.ekSfï
l%shdj,sh ld¾hlaIuj yd M,odhsj isÿlsÍug" lkafÜk¾ ialEka moaO;shla ia:dmkh
lrkq ,efí'
518. id.rh yryd isÿjk kS;s úfrdaë wdkhkhka uev,Su i`oyd f¾.=fõ id.r wxYh
kej; l%shd;aul lsÍug mshjr .kakjd' tneúka f¾.= fomd¾;fïka;=j Yla;su;a
lsÍu i`oyd uqr ixpdr fndaÜgq 6 la ñ< § .ekSu i`oyd remsh,a ñ,shk 250 la fjka
lrkjd'
519. wka;¾cd, u.ska isÿlrk .kqfokq
;dlaIKfha ÈhqKqj;a iu`. wka;¾cd,h yryd isÿjk .kqfokq ±kg b;d ckm%sh ù
;sfnkjd' th fj<| yd uQ,H .kqfokqj, § idudkHfhka wod< jk nÿ iy .dia;=
u. yeßh yels l%uhla njg m;aj ;sfnkjd' jrdfha§" .=jka f;dgqmf,a § ;eme,a
ld¾hd,j,§ fukau l=ßh¾fiajd u.ska NdKav furgg we;=,ajk wjia:dj, § wod<
nÿ ksis mßÈ wh fkdjk neúka fuu.ska rchg ie,lsh hq;= wdodhula wysñ jkjd'
tuksid ICTA wdh;kh úiska weuika" Bfí jeks fmdÿ wka;¾cd, fõÈldjka yryd
Y%S ,xldj ;=< isÿ flfrk .kqfokq j,ska rchg whúh hq;= nÿ whlsÍug yelsjk
l%ufõohla ilia lrkjd' fuu fmdÿ fõÈldj uyd NdKavd.drh u.ska wëlaIKh
lrkq ,nkjd'
rcfha újD; iyfhda.s;djh
520. 2016 j¾Ifha§ fuu .re iNdj úiska wkqu; l< f;dr;=re ±k .ekSfï mK; 2017
fmnrjdß udifha isg n,d;aul jkjd' ta wkqj tu n,d;aul lsÍu id¾:l lr
.ekSug remsh,a ñ,shk 25 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd'
521. .re l:dkdhl;=uks" hymd,kh iy ;sridr ixj¾Okh i|yd jQ Y%S ,xld rcfha
lemùu h,s ;yjqre lrñka fuu jif¾ rcfha újD; yjq,s ld,Skj m%fõYh wdrïN
lrk ,È' tuksid .re l:dkdhl;=uks" fuu whjeh fi!LH" wOHdmk" f;dr;=re
iy ikaksfõok ;dlaIKh" m<d;a md,kh" ldka;djka" foaYmd,k ldka;d
iyNd.s;ajh" w,a,ia yd ¥IK iy f;dr;=re ±k .ekSug we;s whs;sh ms<sn| wmf.a
lemùfï m%udKh ;=< nj mjikafka i;=áks' wfma rdcH md,k rduqj ;jÿrg;a
Yla;su;a lsÍug lghq;= lrk w;r tu.ska ienE újD; rchla ìysjkq we;'
522. .re l:dkdhl;=uks" rdcH uQ,H j.lSï mkf;a úêúOdk wkqj wdodhï iy úhoï
iu`. úia;rd;aul fhdackd ud iNd.; lrkjd'
whjeh l%shd;aul lsÍu
523. .re l:dkdhl;=uks" wm wdodhï yd úhoï hk fowxYfhau mqfrdal:khkays§ b;d
iqmßlaIdldÍ jQjd' wmf.a wdodhï weia;fïka;=j,g iDKd;aulj n,mdkq ,nk
ndysr wxYfha isÿjk wúksYaÑ;;djhka ms,sn| wm wjfndaOfhka isákjd' rdcH
uQ,H ms<sn| md¾,sfïka;=j i;= md,kh ;yjqre lsÍu i|yd iEu ld¾;=jla
wjidkfhau uila we;=<; wdodhï iy úhoï ms<sn| jd¾;d lsÍug lghq;= lrkq
we;' flfia jqjo wmf.a rdcH uQ,H taldnoaO lsÍfï udj;lg fhduqù we;' ta
85
wkqj wdodhfï úhyels wvqùula fuu iNdfõ wkque;sh iys;j úhou iu`. kej;
.e,mSug lghq;= lrkq ,nkjd'
524. .re l:dkdhl;=uks" whjeh M,odhS f,i l%shd;aul lsÍu wm úiska m%ldY lr
we;s m%Odk wd¾Ól j¾Ok b,lal lrd ,`.dùu iy;sl lsÍug ;=vq fok m%Odk
idOlhls' fï wkqj whjeh l%shd;aul lsÍu fidhdne,Sug rdcH yd fm!oa.,sl
wxYfha idudcslhkaf.ka iukaú; lñgqjla m;alsÍug ud fhdackd lrkjd'
525. wm úiska wrUd we;s .uk ;ksj hd fkdyel' fuu W;aidyfha§ fm!oa.,sl wxYh
wm yd iyfhda.Sj lghq;= l< hq;=h' ta wkqj ud b,a,d isákjd iuyr úfYaIs;
jHdmD;s l%shd;aul lsÍu i|yd Y%S ,xldfõ isák úYd,;u iud.ï 100 g fï i|yd
odhl jk f,i' fuu jHdmD;sj, fmd,S úhou rch u`.ska orkq we;'
526. fuu whjeh iqNidOk lghq;= i|yd muKla wruqKq lr.;a iïm%odhl whjeh
j,ska neyer jQjls' fuu whjeh jvd fyd| jegqma iys; /lshd wjia:d Wodlrk
jvd fhda.H há;, myiqlï imhk Y%S ,dxlslhskaf.a whs;sjdislï wdrlaId lrk
ys;ldó mßirhla f.dvke.Sfï wruqKq lrf.k we;' fï ish,a,gu jvd ish¿u
Y%S ,dxlslhska n,d;aul lsÍu wruqKq fldg we;'
527. uyckhd fj; nÿ mkjd mSvdjg m;a lsÍug lsisÿ uqo,a wud;Hjrfhl=g wjYH
jkafka kE' iEu uqo,a wud;Hjrfhl=gu wjYH jkafka uyckhdg iyk ,nd§
Tjqkaf.a cSjk ;;a;ajh k.d isgqùughs' flfia jqjo wm jeà isák Kh W.=f,ka
.e,ùug wmg ksrka;r igkla lsÍug isÿù ;sfnkjd' fuys§ w;s.re
ckdêm;s;=udf.ka iy .re w.ue;s;=udf.ka ,efnk u`.fmkaùu ueksh fkdyels
;rï' flfia jqjo *S,aâud¾I,a ir;a f*dkafiald uy;d úiska m%ldY lr we;s zzuu
fï hqoaOh ó,`. yuqodm;sjrhdg Ndr§ug bv fkd;nñ'zz hkak isysm;a lrkjd' ta
wkqj" fuu iNdjg iy wfma mqrjeishkag ud m%ldY lrkakg leu;shs zzwmf.a rch
fuu wd¾Ól hqoaOh wkd.; mrïmrdj,g Wreu fkdlsÍugzz lghq;= lrk nj'
528. ish,a,kagu fi!Nd.Hu;a hq.hla Wodlr §ug jrula ,enQ miq.sh jif¾ ckjdß 08
Èk isg wm úiska fndfyda ÿr .uka lr we;' fï i|yd ish,a,kaf.au iyfhda.h
wjYH ù we;' ug fuh mjikak bv fokak' wm ,`. úúO u;jdo we;' tajd
bÈßm;a lsÍug o wmsg whs;shla we;' th m%cd;ka;%jdofha wmQ¾j ,laIKhla fõ'
kuq;a wmf.a wjidk j.lSu jkafka wm fjkqfjka Pkaoh m%ldY l< wmf.a
ck;dj fj;hs' wmg wkd.;h ms<sn| is;d n,d lghq;= lsÍu fyda w;S;h iaurKh
lrñka isáh yel' úkaika p¾Ñ,a m%ldY l< mßÈ w;S;h iaurKh lsÍfï wk;=r
jkafka zzwm úiska w;S;h yd j¾;udkh w;r wdrjq,la we;s lr .; fyd;a wfma
wkd.;h wm úiskau wysñ lr .;a nj mila lr .ekSug isÿ ùuhs' ug úYajdihs"
wm lsisfjl=;a wkd.;h wysñ lr .ekSug wlue;s nj' wm wmf.a ck;dj i|yd
iy bÈß mrïmrdjg iqrlaIs; wkd.;hla ks¾udKh lr §u i|yd lghq;= lrkjd'
529. fuu whjeh ilia lsÍu i|yd odhl jQ w;s.re ckdêm;s;=udg" .re w.ue;s;=udg"
wud;H uKav,fha udf.a ys; ñ;=rkag" NdKavd.dr f,alï;=udg" uyd
NdKavd.drfha ish¿u ks,OdÍkag udf.a lD;{;djh m, lsÍug fuh wjia:djla
86
lr .kakjd' tfukau whjeh fhdackd bÈßm;a l< ieug úfYaIfhka ia;=;s
lsÍug ud fuh wjia:djla lr .kakjd'
wmf.a uõìug ;=Kqrejkaf.a wdYs¾jdoh ksr;=reju ,efíjd!
foúhka jykafia ish by<u wdYs¾jdoh wm uõìug ,ndfoajd!
87
rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j úiska ilik ,§'
wdodhï fhdackd -2017 whjeh
fhdackd re' ñ,shk
1 ixia:dms; nÿ ixfYdaOkh lsÍu 32,000
2 r`ojd .ekSfï nÿ ixfYdaOkh lsÍu 26,000
3 Wmhk úg f.ùfï nÿ ixfYdaOkh lsÍu 2,500
4 úÿ,s ixfoaY .dia;= ixfYdaOkh ;sÍu 5,000
5 isïm;a il%Sh lsÍfï .dia;= l%uh;a y`ÿkajd §u 200
6 fudag¾ jdyk i`oyd ksIamdok nÿ ixfYdaOkh lsÍu 14,000
7 wdkhkh lrk ,o fudag¾ jdyk i`oyd wd¾Ól fiajd .dia;= l%uh;a y`ÿkajd §u 500
8 .=jka ixprK .dia;= ixfYdaOkh lsÍu 4,500
9 uqo,a .Kqfokq u; uQ,H .Kqfokq noao y`ÿkajd §u 8,000
10 iam%S;= jdIamùu fjkqfjka bvfokq ,nk wvqlsÍï ixfYdaOkh lsÍu 600
11 t;fkda,a u; iqrd nÿ ^wd{d mk;& ixfYdaOkh lsÍu 5,000
12 fudag¾ jdyk u; ldnka noaola y`ÿkajd §u 4,000
13 kvqj;a f.dkqlsÍu i`oyd Widú .dia;= l%uh;a y`ÿkajd §u' 7,500
14 cd;sh f.dvke.Sfï nÿ ixfYdaOkh lsÍu 1,700
15 mdkSh fkdjk uOHidr u; iqrd nÿ mekùu ixfYdaOkh lsÍu 3,500
16 m%d.aOk ,dN u; nÿ 5,000
17 rdcH wdh;k j, Wm,íê fkdjQ iuqÉÑ; wruqo,a udre;sÍu 20,000
tl;=j 140,000
weuqKqu I
88
whjeh fhdackd j.lSu ork rdcH wdh;kh wod< NdKavd.dr fomd¾;fïka;=j
m%;smdok ^re' ñ,shk&
lDIsl¾udka;h f.dùka" f.dú ixúOdk iy lDIs ieliqï
wdh;k fj; 50] l fmd,S iykdOdrhla hgf;a Kh iemhSu'
lDIsl¾u wud;HdxYh$uqo,a wud;HdxYh
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
400
lDIsl¾udka;h hdka;%SlrKh jeäÈhqKq lsÍu i`oyd fmd,S iykdOdr Kh fhdackd l%uhla ieliSu
lDIsl¾u wud;HdxYh$uqo,a wud;HdxYh
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
50
jeú,s l¾udka;h cd;sl wxY= ud;% mßñ; fiajdlrK
uOHia:dkhla ( National Finite Element
Simulation Center) Y%S ,xld ma,diaála yd rn¾ wdh;kfha msysgqùu
jeú,s l¾udka; wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
cdkuh jYfhka Wiia ;;a;ajfhka hq;a jeä M,odjla ,ndfok fmd,a j.d frdamK øjH ksIamdokh lsÍu
jeú,s l¾udka; wud;HdxYh$ fmd,a m¾fhaIK wdh;kh iy fmd,a j.d lsÍfï uKav,h
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
75
iajhxl%ShlrK lrk ,o fjf<`o NdKav yqjudre moaO;shla ks¾udKh lsÍu
Y%S ,xld f;a uKav,h" fmd,a ixj¾Ok wêldßh" wmkhk ixj¾Ok uKav,h
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
75
mY= iïm;a ixj¾Ok by< lsß ksIamdokhla ,ndfok Wiia
;;a;ajfhka hq;a lsß t<fokqka f.dùkag ,nd§u
lDIsl¾u wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
400
foaYSh lsßmsá ksIamdok wvq ñ,g iemhSu .%dóh wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
200
ëjr l¾udka;h yïnkaf;dg" ukakdru yd uvl,mqj
Èia;%slalhka ys c,cSù j.d l¾udka; l,dm msysgqùu
ëjr iy c,c iïm;a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
.kaor ëjr jrdh ixj¾Ok jHdmD;sh ëjr iy c,c iïm;a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
yïnkaf;dg" hdmkh iy uvl,mqj we;=`Mj fjr< wdY%s; Èia;%slal 10 l ëjr .ïudk jeäÈhqKq lsÍu
ëjr iy c,c iïm;a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"200
taldnoaO ñßÈh ëjr .ïudk msysgqùu - “jejla iys; .ula jevigyk”
ëjr iy c,c iïm;a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
cd;sl c,c iïm;a ixj¾Ok wêldßfha fufyhqï moaO;sh mq`M,a lsÍu
ëjr iy c,c iïm;a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
l=l=`M md,kh fm!oa.,sl wxYfha wdfhdaclhkag ndysr l=l=`M
f.dùka osrs.ekaùug ishhg 50 l fmd,S iykdOdrhla iemhSu'
.%dóh wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
350
iqq`M mrsudK l=l=`M md,kfha fhfok jHdmdrslhkag YS;lrK ,nd§u'
.%dóh wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
75
kj imsß .%dóh Kh fhdackd l%uh hgf;a wNsckk uOHia:dk msysgqùu
.%dóh wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
100
u,a j.dj iy úis;=re uiqka l¾udka;h u,ame< ;jdka 2"000 lg ishhg 50 l fmd,S
iykdOdrhla hgf;a Kh myiqlï iemhSu lDIsl¾u wud;HdxYh$uqo,a wud;HdxYh
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
50
úis;=re u;aiH l¾udka;h i`oyd ishhg 50 fmd,S iykdOdr hgf;a Kh myiqlï iemhSu
lDIsl¾u wud;HdxYh$uqo,a wud;HdxYh
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
25
jdßud¾. iy uyje,s ixj¾Ok hdka Th jHdmD;sh jdßud¾. yd c, iïm;a
l<ukdlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
my< u,aj;= Th ixj¾Ok jdßud¾. jHdmD;sh jdßud¾. yd c, iïm;a l<ukdlrK wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
M,odhs;dj by< kexùu yd jdßud¾. moaO;s ld¾HlaIu;d l<ukdlrK jHdmD;sh
jdßud¾. yd c, iïm;a l<ukdlrK wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
ñKsfma jï bjqr iy ls;=,a iy wdre.ï" uqkafoks wdre iy ;rdmqrï jeõ m%;sixialrKh lsÍu
jdßud¾. yd c, iïm;a l<ukdlrK wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
600
fmdf<dkakrej" ukakdru" jjqkshdj" fudKrd.," wïmdr" yïnkaf;dg" wkqrdOmqrh iy uvl,mqj hkdÈ m%foaYhkays N+.; c,h wëlaIKh lsÍu i`oyd kshuq jHdmD;s l%shd;aul lsÍu
jdßud¾. yd c, iïm;a l<ukdlrK wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
wOHdmk wxYh úoHd.dr WmlrK iy .Dy NdKav iemhSu
we; =Mj há;, myiqlï ixj¾Okh wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 5"000
úhoï fhdackd - 2017 weuqKqu II
89
ish`Mu mdie,a i`oyd úÿ,sh" c,h iy ikSmdrlaIl myiqlï jeks uQ,sl myiqlï ,nd§u
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
2"000
w'fmd'i' ^W'fm'& .=rejreka iy mdie,a isiqka i`oyd fkdñf,a “geí” ^tabs&,nd§u
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
5"000
tla mdie,lg Wmßu f,i mß.Kl 50 la l=,S moku u; ,nd§u
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
5"000
j;=lrfha mdie,a 25 k.d isgqùu wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
iqNd. YsIH;aj fhdackd l%uh hgf;a mdie,a isiqka 1"000 lg ;Hd. ,nd§u'
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
30
w.%ydr rlaIK m%;s,dN" foam< Kh iy wdmod Kh myiqlu w¾O rdcH mdie,a j,g jHdma; lsÍu
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
úfYaI wOHdmkh jeäÈhqKq lsÍu iy wdndê; mdie,a isiqka yg ,ndfok ffoksl §ukdj by< kexùu
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
175
isiqka i`oyd re' 200"000 l fi!LH rlaIKdjrKhla
wOHdmk wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
2"700
Wiia wOHdmkh reyqKq úYaj úoHd,fha ffjoH mSGfha ;Ügq 10
lska hq;a f.dvke.s,a,la bÈlsÍu Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
rcfha úYajúoHd,hka ys by< ld¾h idOkhla fmkajk wfmalaIlhkayg f,dalfha by< uÜÜfï mj;sk úYajúoHd, i`oyd we;=`Mùug YsIH;aj l%uhla ilia lsÍu
Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
úYaj úoHd, isiqka úIh ndysr l%shdldrlï i`oyd Èß.ekaùu
Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
rcfha úYaj úoHd, m%fõYh i`oyd iqÿiqlï fkd,nk isiqkag Kh fhdackd l%uhla msysgqùu
Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
úYaj úoHd, m%;smdok fldñIka iNdj úiska wkqu; rdcH fkdjk wdh;k j, wOHdmkfõ§ Wmdê mdGud,d ye±Íug isiqka 5"000 lg Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul lsÍu
Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
kjl joh iy ia;%S mqreI wiudk;djh u; we;s jk joysxid iy ,sx.sl wvïf;aÜgï je,elaùu iy iudkd;au;djh iy ia;%S mqreI iudkd;au;djh we;s lsÍï uOHia:dkhla msysgqùu
Wiia wOHdmk yd uydud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
10
ksmqK;d ixj¾Ok rcfha jD;a;Sh mqyqKq wdh;k j, mqyqKq
mdGud,d ye±Íug isiqka fj; YsIH;aj msßkeóu
ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
we.`Mï" fi!LH" wd.ka;=l i;aldrh iy bÈlsÍï hkdÈh lafIa;%hkays fm!oa.,sl wxYh u.ska mqyqKq lrkq ,nk ;reK whj¨ka 10"000 lg hemqï §ukdjla ,nd§u
ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
ud;r c¾udkq ;dlaIKsl mqyqKq mdie, iy fydag,a mqyqKq mdie, k.d isgqùu
ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
bf,lafg%dksl b.ekqï iïm;a uOHia:dkhla le<Ksh úYaj úoHd,fha msysgqùu
ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
125
fi!LH jl=.vq frda. je<elaùu fi!LH fmdaIK iy foaYSh
ffjoH wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
750
fyo mqyqKq mdie,a k.d isgqùu fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
ish`Mu m%d:ñl mdie,a fi!LH n,OdÍka úiska wëlaIKh lsÍu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
jl=.vq frda. iy wfkl=;a fnda fkdjk frda. u; lrk m¾fhaIK i`oyd
cd;sl úoHd moku cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
lrdmsáh" wïmdr iy hdmkh frday,a j, úfYaIs; <ud frda. m%;sldr tallhka msysgqùu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
kskaojQ¾ ys uq,sl frday,la ia:dms; lsÍu fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
lrdmsáh YslaIK frdayf,a uqL fi!LH uOHia:dkhla ia:dms; lsÍu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
uykqjr uyfrdayf,a wegñÿ`M noao lsÍfï tallhla ia:dms; lsÍu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
wjqreÿ 03 la we;=,; fmdaIKfõ§ka 300 la olajd jeä lsÍu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
90
wdhq¾fõo ffjoH mYapd;a Wmdê wdh;kh Yla;su;a lsÍu
fi!LH fmdaIK iy foaYSh ffjoH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
Y%S ,xldj ;=< jHdmdr lsÍfï myiqlï jeäÈhqKq lsÍu cd;sl jHdmdr we;=,;a jk kdudj,shla yd
fjf<`o .eg`M úi§fï ld¾hd,hla msysgqùu l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh
fjf<`o yd wdfhdack m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j
50
l=vd yd uOH mßudK jHjidhlhka l=vd yd uOH mßudK jHdmdßlhkag Kh
wemlr fhdackd l%uhla l%shd;aul lsÍu uqo,a wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H
fomd¾;fïka;=j 500
l=vd yd uOH mßudK jHdmdßlhkag iykodhS Kh fhdackd l%uhla
uqo,a wud;HdxYh ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
750
ld¾ñl ixj¾Ok uKav,h ;=<ska fmaI l¾udka;fha fhfok jHjidhlhka mqyqKq lsÍu iy w;HdjYH há;, myiqlï ,nd§u iy ld¾ñl ckmo k.d isgqùu
l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh$ l¾udka; ixj¾Ok uKav,h
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
500
rdcH fm!oa.,sl yjq,aldÍ;aj jevigyk ;=<ska fld<U Èia;%lalfha wdfõKsl l,d ks¾udK úl=Kqï uOHia:dkhla msysgqùu
l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh$ l¾udka; ixj¾Ok uKav,h
ixj¾Ok uQ,H fomd¾;fïka;=j
100
wdfhdack kd.ßl ixj¾Ok wêldßh iy foaYSh wdodhï
nÿ fomd¾;fïka;=j úiska wdfõKsl jQ iqjfYaIs f.dvke.s,s bÈlsÍu
uyd k.r iy niakdysr ixj¾Ok wud;HdxYh$ uqo,a wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
wmkhk Y%S ,xldfõ wdkhk wmkhk nexl=jla
msysgqùu cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh
PEMS tallh" uqo,a wud;HdxYh -
10"000
wmkhk iy iDcq úfoaY wdfhdack by< kexùug f.da,Sh m%j¾Ok jevigykla l%shd;aul lsÍu
cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh
fjf<`o yd wfhdack m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j
1"000
fld<U fjf<`o m%o¾Ykh wmkhk ixj¾Ok uKav,h$Y%S ,xld ixpdrl m%j¾Ok ld¾hdxYh$Y%S ,xld f;a uKav,h
fjf<`o yd wfhdack m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j
50
wêfõ.S ud¾. msúiqï j, msysá fm!oa.,sl ksoyia fjf<`o l,dm j,g bvï" úÿ,sh yd c, myiqlï iïmdokh
ixj¾Ok Wmdhud¾. yd cd;Hka;r fj<`o wud;HdxYh
fjf<`o yd wfhdack m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j
1"000
fjf<`o m%j¾Ok l%shdldrlï l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh
fjf<`o yd wfhdack m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j
50
rch i;= jHdmdr ^SOE& rdcH jdKsc kS;s.; ixia:dj u.ska úYd,
mßudKfha m%o¾Ykd.drhla ia:dms; lsÍu l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
100
úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK kfjda;amdok fõ.j;a lsÍfï wruqo,la
msysgqùu úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
100
rdcH fm!oa.,sl yjq,aldÍ;aj jevigyka mokï lr .ksñka ffcj ;dlaIKsl kfjda;amdok WoHdkhla msysgqùu
úoHd ;dlaIKsl iy kjHlrKh i`oyd jQ iïnkaëlrK f,alï ld¾hd,h ^COSTI&
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
100
fudrgqj úYajúoHd,fha Wiia bf,lafg%dksl ie,iqï uOHia:dkhla bÈlsÍu
uyd ud¾. yd Wiia wOHdmk wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
100
Y%S ,xld kefkda ;dlaIKsl wdh;kh úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
250
frdfnda ;dlaIKfha fh§ï i`oyd jQ uOHia:dkhla msysgqùu
úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
50
cdk úoHd;aul uOHia:dkhla msysgqùu úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
50
ksIamdok ie,iqï bxcsfkare fiajd wruqo, úoHd yd ;dlaIK wud;HdxYh $úoHd ;dlaIKsl iy kjHlrKh i`oyd jQ iïnkaëlrK f,alï ld¾hd,h ^COSTI&
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
500
keKi< uOHia:dk iu. Èia;%slal 05 l bkalsHqfígr ia:dms; lsÍu
úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
100
ld¾ñl ;dlaIKsl wdh;kfha T!IO ksIamdok úoHd.drh mq`M,a lsÍu
úoHd" ;dlaIK yd m¾fhaIK wud;HdxYh
cd;sl l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j
150
ixpdrl ixpdrl fydag,a i`oyd iyk fmd,S moku u;
Kh fhdackd l%uhla msysgqùu ixpdrl yd l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
uqøs; yd bf,lafg%dksl ixpdrl fmd;am;a hdj;ald,Sk lsÍu iy ixpdrlhska wdl¾Ykh lr.ekSu i`oyd ud¾f.damfoaYlhka fhoùu
ixpdrl yd l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
10
wdik 5000 lska hq;a MICE iïuka;%K Yd,djla fld<U Èia;%slalfha bÈlsÍu
ixpdrl yd l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
kef.kysr m<df;a mqyqKq uOHia:dkhla yd k.r ie,iqï yd c, iïmdok cd;sl whjeh 100
91
ukd iïnkaO;djh iy .ukd.ukh jeä ÈhqKq lsÍu fmd,a.yfj, - l=reKE., iy w`M;a.u -
.d,a, oaú;aj ÿïßh ud¾. olajd mqM,a lsÍu m%jdyk yd isú,a .=jka fiajd wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
lkalika;=f¾ isg fmdkak,dhs yxÈh olajd ÿïßh ud¾.h jHdma; lsÍu
m%jdyk yd isú,a .=jka fiajd wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
c, ud¾. m%jdykh i`oyd jk ceá i`oyd wdfhdackh
ixpdrl ixj¾Ok yd l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
100
bf,lafg%dksl ld¾ l=,S r: f,i m%j¾Okh lsÍu i`oyd 50] fmd<S iykdOdr hgf;a Kh myiqlï iemhSu'
m%jdyk yd isú,a .=jka fiajd wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
200
mdie,a <uqka m%jdykh lrk jEka r: kùlrKh lsÍu i`oyd 50] fmd<S iykdOdr hgf;a Kh myiqlï iemhSu
m%jdyk yd isú,a .=jka fiajd wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
150
.=jkafiajd rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajfhka kj
foaYSh .=jka fiajhla y`ÿkajd §u m%jdyk yd isú,a .=jka fiajd wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
50
c,h ;%sl=Kdu, c, iemhqï fhdackd l%uh j¾Okh
lsÍu k.r ie,iqï iy c, iïmdok wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
600
rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajh hgf;a hdmkh iy mq;a;,u hk m%foaY j, c,fha ,jK;djh bj;alsÍfï uOHia:dk ia:dms; lsÍu
k.r ie,iqï iy c, iïmdok wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
uQ,H wxYh f.da,avka lS ;ekam;alrejka i`oyd f.ùu cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;=
ms<sn`o wud;HdxYh/ Y%S ,xld uy nexl=j
NdKavd.dr fufyhqï fomd¾;fïka;=j
3"000
wid¾:l nexl= fkdjk uQ,H wdh;k k.d isgqùu i`oyd uQ,H j;alï l<ukdlrK ksfhdacs;dh;khla msysgqùu
uQ,H j;alï l<ukdlrK wdh;kh-uqo,a wud;HdxYh
uQ,H j;alï l<ukdlrK ksfhdacs;dh;kh - uqo,a wud;HdxYh
10"010
nexl=lrKh ksjdi nexl=jg wjYH m%d.aOkh fhoùu rdcH jHdmdr ixj¾Ok
wud;HdxYh rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
7"500
ieug ksjila W;=re yd kef.kysr m<d;a j, ksjdi 50"000
bÈlsÍu läkï lsÍu ksjdi yd bÈlsÍï wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 5"000
re' 100"000 isg re' 200"000 la olajd 50] l fmd<S iykdOdrhla iys; Kh fhdackd l%u iemhSu
uqo,a wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
È<s`ÿlu msgq±lSu iy Yla;su;a iudc iqn idOk cd,h wdndê; rKúrejka i`oyd úY%du jegqma
m%odkh lsÍu wdrlaIl wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 3"500
odhl;aj úY%du jegqma wruqo, rdcH mßmd,k wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
;reKhska yd ldka;djka iún, .ekaùu rcfha úYaj úoHd, j, wju jYfhka Wmdê
wfmalaIlhka 1"000 la fjkqfjka jHdmdr wdrïN lsÍu i`oyd fmd,S iykdOdr hgf;a tla wfhl=g re' ñ,shk 1'5 la iemhSu
Wiia wOHdmk yd uyd ud¾. wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
150
cd;sl ;reK fiajd iNdj iy fhdjqka n,ldh hgf;a jD;a;Sh mqyqKq jevigyka
cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
4"000
u;aøjH je,elaùu yd u;aøjH i`oyd weíneys jQjka mqkre;a:dmkh
Y%S ,xld fmd,Sish/ cd;sl ;reK fiajd iNdj
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
iEu md¾,sfïka;= uka;%Sjrfhla i`oydu" f;dard.;a ;reKhska fj; fmd,S rys; Kh ,nd§u i`oyd .%du ks<OdÍ fldÜGdihlg ñ,shk 1 l ne.ska iemhSu'
cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
7"000
wd.u" ixialD;sh iy l,dj cd;Hka;r fjila osk ieureu nqoaOYdik wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 250
ckdêm;s f,alï ld¾hd,h u.ska wd.ñl ia:dk ixj¾Okh
ckdêm;s f,alï ld¾hd,h cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
wd.ñl ia:dk mqkre;a:dmkh i`oyd myiqlï ie,iSu
ixpdrl yd l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
taldnoaO f;dr;=re uOHia:dkhla msysgqùu wud;HdxYh fomd¾;fïka;=j ixpdrl l,dmj, ixpdrl fmd,sia tall
jHdma; lsÍu ixpdrl ixj¾Ok iy l%sia;shdks wd.ñl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
92
msßfjka há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍu iy msßfjka .=rejrekaf.a yelshdjka ixj¾Okh lsÍu
nqoaOYdik wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
msrsfjkays wOHdmkh ,nk ish,qu NslaIQka jykafia,d i`oyd uilg re' 2500 l YsIHdOdrhla y`oqkajd oSu'
nqoaOYdik wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
150
Y%S ,xld cd;sl Ñ;%mg ixia:dfõ Ñ;%mg ixrlaIKd.drh yd m%;sixia:dmk tallh msysgqùu'
md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
50
—mKaä;a wurfoaj ix.S; wdY%uh˜ msysgqùu md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
cd;sl Ñ;%mg úoHdh;kh msysgqùu wNHka;r lghq;=" jhU ixj¾Ok yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
50
iólaIK uKav,fha l%shdldrlï i`oyd myiqlï ie,iSu
wNHka;r lghq;=" jhU ixj¾Ok yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
50
l,dlrejka i`oyd mj;akd rlaIK l%uh m%idrKh yd Yla;su;a lsÍu
wNHka;r lghq;=" jhU ixj¾Ok yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
50
udOH fiajl uvq,a,g Tjqkaf.a WmlrK kùlrKh lr.ekSu i`oyd Kh myiqlï ,nd .ekSug fmd,S iykdOdrhla ,nd§u
md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
rfÜ úúO ckj¾. w;r iduh yd iu.sh wruqKq lr jevigyka i`oyd myiqlï iemhSu
wNHka;r lghq;=" jhU ixj¾Ok yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
180
l%Svd orejka yd ;reK msrsi w;r olaI;d y`ÿkd
.ekSfï jevigyka l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 50
Èh.u uyskao rdcmlaI l%Svdx.khg wkqnoaOj cd;sl l%Svd úoHdmSGhla msysgqùu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
cd;Hka;r ;r`.j,§ Y%S ,xldj ksfhdackh lsÍug cd;sl uÜgfï u,, l%Svlhskag iydh ùu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
iq.;odi .Dyia; yd t<suyka l%Svdx.kh kùlrKh lsÍu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
l%Svd mdie,a j, myiqlï j¾Okh lsÍu l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
lD;Su Odjk m:hla iys; m<d;a l%Svd ixlS¾K msysgqùu'
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
l%Svd mqyqKq lrejkaf.a yd WmfoaYlhskaf.a yelshd ixj¾Okh lsÍu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
udkj ld¾hidOk úoHd.drh msysgqùu l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
kqjrt<sfha ish`M myiqlï iys; Wkak;dxY mqyqKq uOHia:dkhla msysgqùu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
msgm<d;a mdie,a 1"000 l l%SlÜ l%Svdj m%j¾Okh lsÍu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
fj,afjÜá;=frhs l=ud¾ wdkkaoka msysKqï ;gdlh bÈlsÍu
l%Svd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
jvd;a Wiia rdcH wxYfha fiajdjka ,nd§u —fiajd mshi˜ uOHia:dk 1"000 la msysgqùu' rdcH mßmd,k yd l<ukdlrK
wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"500
wd.uk fmd,Sish msysgqùu wNHka;r lghq;=" jhU ixj¾Ok yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
wd¾Ólh äcsg,alrKh lsÍu cd;sl äcsg,a ye`ÿkqïm; úÿ,s ixfoaY yd äcsg,a há;,
myiqlï wud;HdxYh/ f;dr;=re ikaksfõok ;dlaIK ksfhdacs;dh;kh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
15"000 cd;sl f.ùï ;,h
cd;sl o;a; uOHia:dkhla msysgqùu jdyk ;onoh wju lsÍu i`oyd .dia;=
whlsÍfï l%uhla y`ÿkajd §u íf,dlafÉka ;dlaIKh y`ÿkajd §u wud;HdxY i`oyd ùäfhda iïuka;%K myiqlï
iemhSu iqrlaIs; jgmsgdjla ilia lsÍu
jvd;a n,d;aul lsÍu i`oyd fmd,sia fomd¾;fïka;=jg kùk WmlrK ,nd§u
kS;sh yd iduh ms<sn`o wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
5"000
kS;s rduqj jeäÈhqKq lsÍu fYaIaGdêlrK yd wNshdpkd wêlrK i`oyd
m¾fhaIK ks<OdÍka n`ojd .ekSu wêlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh
fomd¾;fïka;=j 10
;%súO yuqod j, kS;s ks<OdÍka i`oyd jD;a;Suh §ukd
wêlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
20
wkqrdOmqr" ud;f,a" hdmkh iy wêlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh 600
93
fmdf,dkakrej hk m%foaY j, wêlrK ixlS¾K msysgqùu iy úksYaphldrjreka i`oyd ks, ksjdi myiqlï iemhSu
fomd¾;fïka;=j
jdKsc wêlrK 4 la msysgqùu wêlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
mßirh ji úi ke;s rgla uyje,s ixj¾Ok iy mßir
wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
rdcH wxY f.dvke.s,s yß; n,Yla;shg mßj¾;kh lsÍu
úÿ,sn, yd mqk¾ckkSh n,Yla;s wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
350
udisl úÿ,s mdßfNdackh re' 2"000 g jeä .Dyhka i`oyd iQ¾h n,Yla;shg udreùu fjkqfjka fmd<S iykdOdrhla ,nd§u
úÿ,sn, yd mqk¾ckkSh n,Yla;s wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
1"500
wdmod l<ukdlrKh yd iajdNdúl jHjik wdmod l<ukdlrKh i`oyd m<d;a md,k
wdh;khkays .sks ksjk yuqod tall i`oyd *e,eÜfnâ fndaÜgq 25 la ñ,§ .ekSu
wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
250
me,auvq,a," wdmod l<ukdlrK mqyqKq uOHia:dkhla msysgqùu
wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
50
re' ì,shk 15 olajd iajNdúl úm;a wdjrKh yd yÈis iykodhS fhdackd l%uh jeä lsÍu
cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól iïnkaO;d wud;HdxYh$ cd;sl rlaIKNdr wruqo,
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
ixj¾Okh úuOH.; lsÍu m,d;a md,k wdh;khkays wmo%jH
l<ukdlrKh m<d;a iNd iy m<d;a md,k wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
.%dóh ud¾. ls'ó' 1000 olajd ixj¾Okh lsÍu m<d;a iNd iy m<d;a md,k wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
4"500
l=vd jeõ 1500 la m%;sIGdmkh" mqkre;a:dmkh yd ,jK bj;a lsÍu
lDIsl¾u wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
3"000
k.r ixj¾Okh i`oyd mq`M,a ie,eiau cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
3"000
fm!oa.,sl jHdmdr i`oyd myiqlï ie,iSug yd Tjqkaf.a ls%hdldrlï W;=re m<d; olajd mq`M,a lsÍug ld¾hd, wjldYh" l%Svd myiqlï" yd úfkdao myiqlï jeäÈhqKq lsÍu
m<d;a iNd iy m<d;a md,k wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
iuka;=f¾ iy l,auqfKa k.r ifudaOdks; lsÍu
k.r ie,iqï yd c, iïmdok wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
kef.kysr m<df;a c,dmjyk moaO;sh jeäÈhqKq lsÍu
m<d;a iNd iy m<d;a md,k wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
100
kef.kysr m<df;a wd¾Ól uOHia:dkhla msysgqùu
m<d;a iNd iy m<d;a md,k wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
ud;r .xbjqre ixj¾Okh uyd k.r iy niakdysr ixj¾Ok wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
hdmkh Èia;%slalfha ;eme,a cd,h jeäÈhqKq lsÍu
;eme,a fiajd wud;HdxYh cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
10
m%dfoaYSh kdhlhka n, .ekaùu i`oyd úfYaI wruqo,a l%uhla ia:dms; lsÍu
cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Ól lghq;= wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
olaISK ixj¾Okh kS;sh yd iduh iy olaIsK ixj¾Ok wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
m%dfoaYSh uÜgfï m%Yak úi`§u ckdêm;s f,alï ld¾hd,h cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
200
—isßir msúiqu˜ jevigyk ;%sl=Kdu,h Èia;%slalfha l%shd;aul lsÍu
ckdêm;s f,alï ld¾hd,h cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
1"000
fld<U uyck mqia;ld,h ixj¾Okh lsÍu ckdêm;s f,alï ld¾hd,h cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
500
cd;sl iycSjkh yd rdcH NdId m%j¾Okh lsÍu
cd;sl iycSjk ixjdo yd rdcH NdId wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
300
cSjk úhoï wvqlsÍu
,laif;di is,a,r cd,h m%idrKh lsrSu l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
500
94
,la if;di iy Tiqi, n,h,;a fj<`oie,a mq`M,a lsÍu
l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh
rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j
1"000
újD; rdcH yjq,a jHdmdr
f;dr;=re ±k.ekSfï flgqïm; md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j
25
f¾.= mßmd,kh
kdúl uqr ixpdr i`oyd fndaÜgq ñ,§ .ekSu uqo,a wud;HdxYh Y%S ,xld f¾.= fomd¾;fïka;=j
250
tl;=j 139"905
95
weuqKqu III
o< Kh .ekSfï wjYH;d -2017
^.sKqïlrK lghq;= i`oyd m%;smdok&
whs;uh re' ì,shk
uq`M wdodhï ,eîï iy m%odk 2,049
Kh wdmiq f.ùï o we;=<;aj uq`M f.ùï 3,469
w;a;sldrï .sKqï lghq;= i`oyd m%;smdok 5
wjodkï i`oyd fjkalsÍï 50
wkfmalaIs; j.lSï i`oyd fjka lsÍï 34
foaYSh Kh iq/l=ïm;aj, fmd;a w.h i`oyd .e,mqï 70
rdcH .sKqï i`oyd uq`M Kh .ekSfï wjYH;djh 1,579
thska iuia; Kh wdmiq f.ùï 800
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=j iy NdKavd.dr fufyhqï fomd¾;fïka;=j úiska ilik ,§'
96
whjeh idrdxYh1
re' ì,shk
whs;uh 2013 2014 2015 2016 2017
whjeh
uq`M wdodhï iy m%odk 1,204 1,264 1,515 1,658 2,098
uq`M wdodhu 1,188 1,254 1,509 1,648 2,088
nÿ wdodhu 1,006 1,050 1,356 1,432 1,821
wdodhï nÿ 206 198 263 236 335
NdKav yd fiajd u; nÿ 572 616 804 854 1,086
úfoaY fj<`odu u; nÿ 228 236 289 342 400
nÿ fkdjk wdodhu 132 145 99 144 189
m<d;a iNd nÿ wdodhu ^rcfha wdodhï mejreï o we;=<;ah& 51 59 54 72 78
m%odk 16 9 6 10 10
uq`M úhou 1,720 1,855 2,345 2,328 2,723
j¾;k úhou 1,256 1,382 1,756 1,842 2,024
jegqma yd fõ;k ^m<d;a iNd o we;=<;aj& 432 486 604 645 675
fjk;a NdKav yd fiajd ^m<d;a iNd o we;=<;aj& 104 141 197 170 202
fmd<S f.ùï 444 436 527 603 680
iykdOdr iy mejreï 276 318 428 424 467
rdcH wdfhdack 481 487 603 500 708
wOHdmk iy fi!LH 56 78 90 115 141
há;, myiqlï 425 408 513 385 567
wfkl=;a -17 -14 -14 -14 -9
wdodhï w;sßla;h ^¬&$ ys`.h ^-& -68 -128 -247 -194 64
m%d:ñl w;sßla;h ^¬&$ ys.h ^-& -72 -155 -302 -67 55
whjeh w;sßla;h ^¬&$ ys`.h ^-& -516 -591 -830 -670 -625
uq`M uQ,Hkh 516 591 830 670 625
uq`M úfoaY uQ,Hkh 88 316 369 395 272
o< úfoaY Kh .ekSï 183 423 556 540 450
jHdmD;s iy jevigyka Kh 187 225 263 220 230
úfoaY jdKsc Kh -4 198 293 320 220
Kh wdmiq f.ùï -95 -107 -187 -145 -178
uq`M foaYSh uQ,Hkh 428 276 460 275 353
nexl= fkdjk uQ,Hkh 257 193 197 341 261
NdKavd.dr ì,am;a iy ne`ÿïlr u; úfoaY wdfhdackh 140 21 223 -100 60
nexl= Kh .eksï 31 62 41 34 32
wdodhï iy m%odk $o'foa'ks' ^]& 12.6 12.1 13.5 13.5 15.5
uq`M wdodhu $o'foa'ks' ^]& 12.4 12.0 13.5 13.4 15.5
nÿ wdodhu$o'foa'ks' ^]& 10.5 10.1 12.1 11.6 13.5
nÿ fkdjk wdodhu$o'foa'ks' ^]& 1.4 1.4 0.9 1.2 1.4
m<d;a iNd nÿ wdodhu ^rcfha wdodhï mejreï o we;=<;aj& o'foa'ks' ^]& 0.5 0.6 0.5 0.6 0.6
m%odk $o'foa'ks' ^]& 0.2 0.1 0.1 0.1 0.1
uq`M úhou $o'foa'ks' ^]& 17.9 17.8 21.0 18.9 20.2
j¾;k úhoï$o'foa'ks ^]& 13.1 13.2 15.7 15.0 15.0
fmd<S fkdjk$o'foa'ks' ^]& 8.5 9.1 11.0 10.1 10.0
fmd<S$o'foa'ks' ^]& 4.6 4.2 4.7 4.9 5.0
rdcH wdfhdack$o'foa'ks' ^]& 5.0 4.7 5.4 4.1 5.2
wdodhï w;sßla;h ^¬&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]& -0.7 -1.2 -2.2 -1.6 0.5
m%d:ñl w;sßla;h ^¬&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]& -0.8 -1.5 -2.7 -0.5 0.4
whjeh w;sßla;h ^¬&$ ys`.h ^-&$ o'foa'ks'^]& -5.4 -5.7 -7.4 -5.4 -4.6
rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd¾;fïka;=j úiska ilik ,§'
1 1 m<d;a iNdj,g mejrE wdodhï iy úhoï o we;=<;aj
weuqKqu IV
97
nÿ úhoï m%ldYh
rdcH nÿ úhou hkq úfYAI nÿ ner ,ndoSï" jdis iy.; nÿ wkqmd; ,ndoSï fyda nÿ neoshdj w;aysgqùu i|yd nÿ moku bj;a lsÍu" ksoyia lsÍu fyda wvq lsÍu f,iska mq`:,a f,i w¾: oelaúh yelsh'
fuu m%ldYh u.ska by; mßos ,nd § we;s ksoyia lsÍï iy bj;a lsÍï ms<sn`oj ixlaIsma; woyila imhkq ,nhs' hymd,kh" j.ùu iy úksúoNdjh hk uQ,O¾u mokï lr.ksñka fujeks m%ldYhla Y%S ,xldfõ whjeh jd¾;djlg we;=,;a lrkq ,nk m%:u j;dj fõ' tfiau fujeks m%ldYhla whjeh jd¾;djkays we;=,;a lsÍu cd;Hka;rj ms<s.;a l%ufõohla jk w;r ta wkqj hñka cd;Hka;rj wruqo,a imhk wdh;k fj; j.lSï iy;slhla ,nd foñka fuu m%ldYh bosßm;a lrkq ,nhs'
Wml,amk
fuu nÿ úhoï jd¾;dj my; i`oyka Wml,amk u; ilid we;'
w' wdodhï nÿ jd¾;d wkql+,;djh 100% f,i i,ld fuu .Kkh lsÍï isÿ lr we;'
wd' ;lafiare lsÍfï .eg¨" ld¾hmámdá.; fodaI" mejreï ñ, iy nÿ wkkql+,;dj fya;=fjka we;s jk wdodhu wvq ùu fkdi,ld we;'
we' nÿ wkqmd; fjkiaùï" nÿ ksoyia lsÍï" bj;a lsÍï iy 2017 j¾Ifha whjefhys § i,ld n,k ,o wfkl=;a wNsu;dkqidÍ fhdackd i|yd .e,mSï isÿ lr we;'
wE' nÿ ksoyia iSudfjka my< fldgi nÿ úhoula f,i i,lkq fkd,nhs' ^WodyrK jYfhka udisl mä kä i`oyd re' 100"000 la jk Wmhk úg f.ùï nÿ iSudj" ld¾;=jla i`oyd re' ñ' 12'50 la jk f;d. iy is,a,r fjf<`odfï nÿ ksoyia iSudj nÿ úhoula f,i i,lkq fkd,nhs&'
b' úfoaY fjf<`odu iïnkaO nÿ úhou úúO fjf<`o .súiqï iu. iïnkaO jk neúka jrdh iy .=jka f;dgqm< ixj¾Okh i`oyd jk nÿ" fiia nÿ" wdkhk nÿ hkdÈh nÿ úhou .Kkh lsÍfï § i,lkq fkd,nhs'
B' m<d;a iNdj,g mjrd we;s msßjegqï nÿ fjkqfjka y`ÿkajd ÿka cd;sh f.dv ke.Sfï noao m<d;a iNd iu. yqjudre lr.kakd neúka th nÿ úhou .Kkh lsÍu i`oyd fhdod fkd.kakd ,§'
W' wd¾:sl fiajd .dia;=j wdodhï nÿ i|yd ys,jq flfrk neúka wd¾:sl fiajd .dia;=j nÿ úhou .Kkh lsÍfïoS fkdi,ld yer we;'
W!' rch u.ska fkdñ,fha imhk fiajd i|yd jk nÿ úhou .Kkhka i|yd we;=,;a lr fkdue;'
t' 2015 j¾Ifha nÿ jd¾;d u; bosßm;a l< o;a; Ndú;d lrñka 2017 jir i`oyd wd¾Ól mqfrdal:khka .Kkh lr we;'
t' my; nÿ j¾. i<ld nÿ úhou .Kkh lr we;'
i. ixia:dms; nÿ
ii. mqoa., wdodhï nÿ
iii. tl;= l< w.h u; nÿ
ixia:dms; nÿ
2006 wxl 10 ork foaYSh wdodhï mk; hgf;a nÿ mkjd we;s ixia:dms; nÿ" ishhg 40" ishhg 28 yd ishhg 14 f,i wkqmd; ;=kla f,i mj;S' fuys iïu; wkqmd;h ishhg 28 ls' iïu; wkqmd;hg jvd wvq nÿ wkqmd;hka nÿ úhou f,i i,lkq ,efí' flfia fj;;a" iïu; wkqmd;hg jvd jeä wkqmd;hka ÿïjeá" uOHidr jeks iSñ; whs;u lsysmhlg mkjd we;' tneúka th fuu .Kkh lsÍu i`oyd wod,lrf.k ke;'
weuqKqu V
98
ixia:dms; nÿ u; jk nÿ úhou iïnkaO jk f;dr;=re my; mßos fõ'
m%;sY;hka nÿ úhofuys m%;sY;hla f,i 40] nÿ úhoula fyda ,dNhla fkdue; 28] iïu; wkqmd;h neúka nÿ wm.ukhla fkdue; 14] nÿ úhou 14] ^28]-14]&
ksoyia nÿ úhou 28] ixia:dms; nÿ úhou ms<sn| úia;r j.=j 1 ys oelafõ'
mqoa., wdodhï nÿ
mqoa., wdodhï nÿ u; jk nÿ úhou .Kkh lsÍu ixia:dms; nÿ .Kkh lsÍu yd iudk fõ'
2006 wxl 10 ork foaYSh wdodhï nÿ mk; hgf;a fuu nÿ mkjd we;' wkql%ñl nÿ wkqmd;hkays isÿjk ´kEu wm.ukhla nÿ úhoula f,i ie,fla' WodyrKhla jYfhka lDIsld¾ñl wxYfha wdodhug hg;a jk mqoa., wdodhï nÿ wdodhu jd¾Islj re' ñ,shk 5 la jk úg lDIsld¾ñl wxYfha nÿ wkqmd;h ishhg 14 la jk
w;r" tys fjki ^24%-14%& jk ishhg 10 nÿ úhou f,i ie,lkq ,efí' fuys .Kkh my; mßos fõ'
wkql%ñl nÿ wkqmd;h wdodhï mrdih nÿ úhofuys m%;sY;hla f,i 14] jd¾Isl re' 2,300,000 - re'5,000,000w;r nÿ úhou 10] ^24]-14]& 12] jd¾Isl re' 1,700,000 - re'2,300,000w;r 14] wkqmd;hg wvq neúka nÿ
úhoula fkdue;' 8] jd¾Isl re' 1,100,000 - re'1,700,000w;r 14] wkqmd;hg wvq neúka nÿ
úhoula fkdue;' 4] jd¾Isl re' 500,000 - re'1,100,000w;r 14] wkqmd;hg wvq neúka nÿ
úhoula fkdue;' ksoyia re' 500,000- jd¾Isl ^nÿ ksoyia iSudj& Wml,amkh l< mßÈ nÿ úhou
i<lkq fkd,efí' mqoa., wdodhï nÿ úhou ms<sn| úia;r j.=j 2 ys oelafõ'
tl;= l< w.h u; nÿ
2002 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; nÿ mk; hgf;a tl;= l< w.h u; nÿ mkjkq ,nhs' ishhg 15 l ;ks nÿ wkqmd;hla wh lrkq ,nhs' tl;= l< w.h u; nÿ j,ska ksoyia " úfYaI fj<| NdKav noaog hg;a whs;u iy ksIamdok ^úfYAI úêúOdk& noaog hg;a whs;u nÿ úhou .Kkh lsÍu i`oyd wod, lr fkd.kakd ,o w;r" thg fya;= jkafka fuu nÿ tl;= l< w.h u; nÿ fjkqjg mkjd we;s fyhsks' nexl= iy uQ,H fiajd wxYhka uQ,H fiajd u; tl;= l< w.h u; nÿ wh lrk neúka" nÿ úhou .Kkh lsÍfïoS th fhdod fkd.kS'
tl;= l< w.h u; nÿ úhou ms<sn| úia;r j.=j 3 ys oelafõ'
nÿ úhou
j.=j I
ixia:dms; nÿ úhou
wxYh
lDIsld¾ñl l¾udka; fiajd tl;=j
ixia:dms; wdodhï nÿ 550 26,150 50,550 77,050 ksoyia wdodhu 20 13,700 32,000 45,720 iqÿiqlï ,eîfï oSukd u;
110 1,800 4,200 6,110
iykodhS wkqmd;
420 10,650 14,150 25,220
o'foa'ks' m%;sY;hla f,i 0.4% 0.2% 0.4% 0.6%
99
j.=j II
re' ñ,shk
mqoa., wdodhï nÿ úhou
wxYh
lDIsld¾ñl l¾udka; fiajd tl;=j
mqoa., wdodhï nÿ - 3 7 10 ksoyia wdodhu - 2.5 3.5 6.0 iqÿiqlï ,eîfï oSukd u;
- - - -
iykodhS wkqmd;
- 0.5 3.5 4.0
o'foa'ks' m%;sY;hla f,i - 0% 0% 0%
j.=j III
tl;= l< w.h u; nÿ úhou
by; nÿ úhoïys tl;=j re'ñ,shk 212,360 ls ^tkï o' fo'ks' 1.6% fõ&'
wxYh
re' ñ,shk
o'foa'ks' m%;sY;hla
f,i foaYSh 92,700 0.7% lDIsl¾uh 2,900 úÿ,sh 4,700 m%jdykh 1,800 wOHdmkh 1,260 wdydr yd fjk;a 14,400 rlaIKh 3,750 bÈlsÍï 9,460 fydag,a iy wdmkYd,d 950 .Dyia: .Eia 5,050 wfkl=;a ksIamdokhka 16,300 wfkl=;a fiajd 32,130 wdkhk 42,600 0.3%
tl;=j 135,300 1.0%
100
,xld if;di fjf<|ie,a yryd iyk ñ,g úlsKSug fhdacs; wdydr øjH ,ehsia;=j
1' iSks
2' uhsiQ¾ mßmamq
3' ;sß`.= msá
4' yd,aueiaika
5' áka ud¿
6' Wïn,lv
7' w¾;dm,a
8' f,dl= ¿EKq
9' úh<s ñßia
10' uqx weg
11' yd,a
12' lrj,
13' iqÿ ¿EKq
14' lv,
15' jÜgdkd mßmamq
16' msá
17' <ore lsß msá
18' iqÿ lõms
19' r;= lõms
20' l=l=¿ uia
21' ì;a;r
22' fmd,a f;,a
23' ÆKq
24' fld;a;u,a,s
25' yd,amsá
weuqKqu - VI
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
whjeh fhdackd - 2017 nÿlrKh 1 wdodhï noao ^2006 wxl 10 ork foaYSh wdodhï mk;g ixfYdaOk& 1'1 wdfhdack nÿ iyk
´kEu fjf<`odul fyda jHdmdrhl ( 1'1'1 we' fvd,¾ ñ,shk 3 lg fkdwvq ia:djr j;alï u; lrkq ,nk wdfhdackhlska
wju jYfhka fiajd kshqla;slhka 250 lg /lshd wjia:d Wmoaojk jHdmdrhl tu wdfhdack u; ishhg 100 l m%d.aOk §ukdjla ,nd foa'
1'1'2 by; i`oyka jk fldkafoais hgf;a W;=re m<df;a lrkq ,nk wdfhdackhka u; ishhg 200 l m%d.aOk §ukdjla ,nd foa'
1'1'3 we' fvd,¾ ñ,shk 5 lg fkdwvq ia:djr j;alï u; lrkq ,nk wdfhdackhlska wju jYfhka fiajd kshqla;slhka 300 lg /lshd wjia:d Wmoaojkafka kï tu wdfhdack jákdlñka ishhg 100 l m%d.aOk §ukdjla iy jHdmdr lghq;= wdrïN lr fojk j¾Ifha § wdfhdack jákdlñka ishhg 5 l nÿ nerla,nd foa'
1'1'4 úfYaIs; nÿ iyk ´kEu jHdmdrhl fyda fjf<`odul (
- we' fvd,¾ ñ,shk 100 lg fkdwvq wdfhdackhla iu`. wju jYfhka fiajd kshqla;slhka 500 lg /lshd wjia:d Wmoaojk wjia:djl ¦ fyda
- we' fvd,¾ ñ,shk 500 lg fkdwvq wdfhdackhla lrkq ,nk wjia:djl" úfYaIs; nÿ iyk ,nd foa'
1'1'5 wmkhk i`oyd nÿ iyk úfoaY uqo,ska ,nk wmkhk u; jk ,dN 2015$2016 ;lafiare j¾Ihg idfmalaIj 2016$2017 ;lafiare j¾Ih ;=, ishhg 15 lska fyda Bg jeä m%;sY;hlska jeä jk wjia:djl" tu jeä jk ,dNh u; f.jk wdodhï noafoka ishhg 75 la m%;sodkhla f,i ,nd foa'
1'2 m%d.aOk §ukd m%;sY;hka ixfYdaOkh m%d.aOk §ukd m%;sY;hka my; mßÈ ixfYdaOkh flf¾'
- hkaf;%damlrK fyda WmlrK ±kg mj;akd ishhg 33 1$3" ishhg 50" ishhg 100 jk m%d.aOk §ukd m%;sY;hka ishhg 20 la f,i ixfYdaOkh flf¾' ^iudk jdßlhka 5 la&
- f.dvke.s,s ±kg mj;akd ishhg 10 la jk m%d.aOk §ukd m%;sY;h ishhg 5 la f,i ixfYdaOkh flf¾' ^iudk jdßlhka 20 la&
1'3 ld, lvbu iïnkaO úêúOdk ixfYdaOkh 1'3'1 ;lafiarejla ksl=;a lsÍu'
;lafiarejla ksl=;a lsÍug ±kg mj;akd ld,iSudj udi 18 la jk w;r th udi 9 la olajd wvq flf¾'
1'3'2 wNshdpkd - flduidßia ckrd,ajrhd fj; lrkq ,nk wNshdpkhla úi`§ug±kg
mj;akdudi 24 l ld,iSudj udi 6 la olajd wvq flf¾' - nÿ wNshdpkd fldñiu fj; lrkq ,nk wNshdpkhla úi`§ug ±kg
mj;akd udi 24 l ld,iSudj udi 6 la olajd wvq flf¾' 1'4 wdodhï nÿlrKh ir, lsÍu wju nÿ ksoyia lsÍï m%udKhlaiy nÿ moku mq`:,a lsÍu u.ska wdodhï nÿ ;ka;%h ir, lsÍu
i`oyd my; ±lafjk mshjrhka .kq ,efí' (i) iud.ï nÿ" ishhg 14 l wvq nÿ wkqm%udKh"ishhg 28 l iïu; nÿ wkqm%udKh
iy ishhg 40 l by< nÿ wkqm%udKh f,i nÿ wkqm%udK 3 lg my; mßÈ ixfYdaOkh flf¾'
^w&ishhg 14 l wvq nÿ wkqm%udKh my; i`oyka jk ,dN iy wdodhï u; wod, flf¾'
- iq`: yd uOH mßudK jHdmdr
- NdKav yd fiajd wmkhk
- lDIsld¾ñl jHjidh
123
- wOHdmk fiajd fuu ld¾hh i`oyd —iq`: yd uOH mßudK jHdmdr˜" jirlg Wmßu msßjegqï iSudj re' ñ,shk 500 la f,iúfYaIs; ks¾Kdhlhla hgf;a ks¾jpkh flf¾'
^wd&by< nÿ wkqm%udKh jk ishhg 40" my; i`oyka ,dN iy wdodhï i`oyd wod, fõ'
- TÜgq yd iQÿ
- u;ameka
- ÿïfld< ^we&iïu; nÿ wkqm%udKh jk ishhg 28" nexl= yd uQ,H jHdmdr" rlaIK" l,anÿ
iy wdY%s; l%shdldrlï we;=`:j wfkl=;a ish`:u wxYj, ,dN iy wdodhï u; wh flf¾'
(ii) wruqo,a ^fiajl w¾: idOl" fiajl Ndrldr jeks&" mqKHdh;k" ,dNdxY" NdKavd.dr ne`ÿïlr" NdKavd.dr ì,am;a iy wfkl=;a ish`:u wxYhkays ,dN iy wdodhï u; whlrkq ,nk ishhg 10 l nÿ wkqm%udKh ishhg 14 olajd jeä flf¾'
(iii) mqoa., wdodhï nÿ wkqm%udK jHQyh my; mßÈ ixfYdaOkh flf¾' ^w& fiajd kshqla;sfhka ,nk ,dN iy wdodhï
- fiajd kshqla;slhka i`oyd ±kg mj;akd jd¾Isl nÿ ksoyia §ukdj re'750"000$-isg re' ñ,shk 1'2 la olajd jeä flf¾' ta wkqj" fiajd kshqla;slhka i`oyd ysñ jk iqÿiqlï ,nk f.ùu wvq lsÍu ixfYdaOkh flf¾'
- fojk fiajd kshqla;sfhys fhfok wjia:djl wod, jk nÿ wkqm%udK my; mßÈ ixfYdaOkh flf¾'
- f.ùu uilg re'50"000$- la fkdblaujkafka kï ishhg 10'
- f.ùu uilg re'50"000$-blaujkafka kï ishhg 20' ^wd& wkql%ñl nÿ wkqm%udK ishhg 4 isg ishhg 24 olajd tla tla LKavhla i`oyd
re'600"000$- l iudk nÿ LKav f,i ixfYdaOkh flf¾' (iv) fiajd kshqla;sfhka ,nk ,dN iy wdodhï u; jk nÿ ksoyia lsÍï bj;a lsÍu'
my; i`oyka fiajd kshqla;sfhka ,nk ,dN iy wdodhï u; jk ksoyia lsÍï bj;a flf¾'
- ±kg mj;akd m%jdyk myiqlï ksoyia lsÍu'
- úfYaI ldKav hg;g .efkk rdcH fiajd kshqla;slhkag ,ndfok we;eï úfYaIs; §ukd'
1'5 wksl=;a nÿ ksoyia lsrSï bj;a lsÍu (i) we;eï ,dNdxY iy ,ehsia;=.; iq/l=ïm;a ^idx>ñl Kh iq/l=ïm;a jeks& iy
fjk;a idOk m;% u; wdfhdackhkaf.ka ,nk fmd,S fyda ,dN i`oyd oekg mj;akd ksoyi bj;a flf¾'
(ii) tall Ndrhl fyda wfkHdkHwruqo,l wdfhdackh lrkq ,nk tall orkafkl=g ±kg mj;akd ksoyi" ixia:dms; wxYh i`oyd bj;a flf¾'
(iii) b;sßlsÍï .sKqï u; ,nk fmd,sh i`oyd uilg re'5"000$- la olajd jk nÿ ksoyi bj;a flf¾'
(iv) fcHIaG mqrjeishkaf.a nexl= ;ekam;= u; ,nk fmd,sh i`oyd ±kg mj;sk nÿ ksoyi" jirlg re' ñ,shk 1'5 l iSudjlg hg;afõ'
1'6 r`ojd .ekSfï noao ^r'.e'n'& (i) fmd,sh u; r`ojd .ekSfï noao ishhg 5 la olajd jeä flf¾'
(ii) uilg re'50"000$-la blaujk ksYaÑ; .dia;= i`oyd ishhg 5 l r`ojd .ekSfï noaola y`ÿkajd fokq ,efí'
1'7 u;sud;% nÿ ner u;s ud;% nÿ ner bj;a lrkq ,nk w;r ksl=;a lrk wjia:dfõ§ r`ojd .ekSfï noaog hg;a jk NdKavd.dr ì,am;a" ne`ÿïlr" fyda idx>ñl Kh iq/l=ïm;a u; ,ndfok Y=oaO fmd,sh wdodhï noaog hg;a lrkq ,efí'
124
1'8 2016 whjeh i`oyd fhdacs; fjkialï ^miqj lrk ,o Èk fjkialsÍï j,g hg;aj& by; ,ehsia;=.; fhdackd iu`. l%shd;aul lrkq ,efí ^by; i`oyka lrk ,o nÿ wkqm%udK fjkialsÍï yer&'
2 tl;= l< w.h u; noao ^2002 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; nÿ mk;g ixfYdaOk& 2'1 ir, lrk ,o tl;= l, w.h u; nÿ l%uh wjika lrkq ,efí' 2'2 Èk 30 lg fkdjeä ld,hla ,xldfõ /`§ isák úfoaYslhka úiska ñ,§ .kq ,nk NdKav u;
jk tl;= l, w.h u; noao" Tjqka ,xldfjka msgjk wjia:dfõ§ wdmiq f.ùu i`oyd l%ufõohla y`ÿkajd fokq ,efí'
2'3 my; ±lafjk iemhqï" tl;= l, w.h u; noafoka ksoyia lrkq ,efí'
- my; i`oyka ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`ÿkd.;a mqk¾ckkSh n,Yla;s W;amdokh i`oyd jk msßh;" hkaf;%damlrK iy Wmdx.'
ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 8454.10, 8501.31.10, 8503.00.10, 8503.00.20,
8503.00.90, 8504.10.10, 8504.10.90, 8504.21.10, 8504.21.90, 8504.22.10,
8504.22.20, 8504.22.30, 8504.22.90, 8504.23.90, 8504.31.10, 8504.31.90,
8504.32.10, 8504.32.90, 8504.33.10, 8504.33.90, 8504.34.90, 8504.40.10,
8504.40.20, 8504.40.30, 8504.40.90, 8504.50.10 , 8504.50.90,
8504.90.10,8504.90.90,8513.10.10, 8539.31.20, 8541.40, 9032.89.10, 9405.10.10,
9405.10.20, 9405.20.10, 9405.20.20, 9405.40.30, 9405.40.40
- ndysr msúiqï l%shdlrejka úiskafoaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk cd;Hka;r úÿ,s ixfoaY fiajdjka'
- jeäysáhka fyda l=vd <uhskaf.a /ljrKh i`oyd wod, fiajd iemhSu'
- my; i`oyka ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`ÿkd.kq ,nk වදල NdKav'
ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 8516.40, 8516.72, 8527.21, 8527.29, 8527.91,
8527.92, 8528.72.41, 8528.72.91, 9101.11, 9101.19, 9101.19.10, 9101.19.90, 9101.21,
9101.29, 9101.91, 9101.99, 9102.11, 9102.12, 9102.19, 9102.21, 9102.29, 9102.91,
9102.99, 9105.11, 9105.19, 9105.21, 9105.29, 9105.91, 9105.99
- mqj;am;a yer ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 4901.10, 4901.91, 4901.99,
4901.99.10, 4902.10.10, 4902.90.10hgf;a y`ÿkd.;a i`.rd" c¾k,a" jdr i`.rd wdÈh'
- ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 8421.29.10 hgf;a y`ÿkd.;a ffjoH WmlrK 2'4 my; ±lafjk ksoyia lsÍï bj;a lrkq ,efí'
- my; i`oyka ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`ÿkd.;a rka ldis" w.kd f,day iy w.kd .,a j¾.'
7101, 7102, 7103, 7104, 7105, 7106, 7107, 7108, 7109, 7110, 7111,
7113, 7114, 7116, 7118.90.10.
- wdNrK wdkhkh fyda iemhSu'
- foaYShj ksෂmdokh lrkq ,nk lsßmsá' 3 cd;sh f.dvke.Sfï noao ^2009 wxl 9 ork cd;sh f.dvke.Sfï nÿ mk; i`oyd ixfYdaOk& 3'1 my; i`oyka ksoyia lsÍï bj;a lrkq ,efí'
- Y%S ,xlka thd,hska ,sñgâ" ñyska ,xld ^m%hsfjÜ& ,sñgâ fyda thd¾ ,xld flagßka i¾úia ,sñgâ hk iud.ï i`oyd cd;Hka;r m%jdyk ld¾hhka i`oyd wjYH jkakd jQ hï NdKav'
- 1972 wxl 5 orK iuQmldr iñ;s mk; fyda m<d;a iNd j, tjeks iudk m%{ma;shla hgf;a ,shdmÈxÑ jQ iuQmldr iñ;shla fyda 2007 wxl 7 orK iud.ï mk; hgf;a ,shdmÈxÑ fldg we;s ,la if;di iud.u wdkhkh fyda úlsKSu lrkq ,nk NdKav'
- hï .uka ksfhdacs;hl= Y%S ,xld ixpdrl ixj¾Ok wêldßh fj; ,shdmÈxÑ ù we;akï"
125
rg we;=<; ixpdr iïnkaOfhka tu ;eke;a;d úiska i,ikq ,nk fiajd'
- Wm fldka;%d;alre úiska imhk fiajd we;=`:j" bÈlsÍï fiajd iemhSu'
- mÈxÑh i`oyd ksjdi ixlS¾K úlsKSu'
- 1972 wxl 5 orK iuqmldr iud.ï mk; fyda m<d;a iNd j, tjeks iudk m%{ma;shla hgf;a ,shdmÈxÑ jQ iuQmldr iñ;shla fyda 2007 wxl 7 ork iud.ï mk; hgf;a ,shdmÈxÑ fldg we;s ,la if;di iud.u úiska i,ikq ,nk fiajd'
3'2 my; i`oyka oE ksoyia lrkq ,efí'
- ndysr msúiqï l%shdlrejka úiska foaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk cd;Hka;r úÿ,s ixfoaY fiajd'
- mqj;am;a yer ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 4901.10, 4901.91, 4901.99,
4901.99.10, 4902.10.10, 4902.90.10hgf;a y`ÿkd.;a uqøs; fmd;a" i`.rd" c¾k,a" jdr i`.rd wdÈh'
- my; i`oyka ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl hgf;a jk iQ¾h fldaI mek, iy Wmdx.'
ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl - 8454.10, 8501.31.10, 8513.10.10, 8539.31.20,
8541.40, 9032.89.10, 9405.10.10, 9405.10.20, 9405.20.10, 9405.20.20, 9405.40.30,
9405.40.40
4 TÜgq yd iQÿ noao^1988 wxl 40 ork TÜgq yd iQÿ nÿ mk; i`oyd jk ixfYdaOk&' 4'1 iQÿ jHdmdrh mj;ajdf.k hdu fjkqfjka ±kg j¾Ihlg wh lrkq ,nk .dia;=j re' ñ,shk
250 olajd jeä flf¾' 4'2 by; i`oyka jd¾Isl .dia;=j ixfYdaOkh lsÍu iu`.u 2016 whjeh u.ska fhdacs; fjkialï o
l%shd;aul lrkq ,efí' 5 wd¾Ól fiajd .dia;=j ^2006 wxl 13 ork wd¾Ól fiajd .dia;= mk;g lrkq ,nk ixfYdaOk&' 5'1 ±kg mj;sk wd¾Ól fiajd .dia;=jg hg;ajk msßjegqfï iSudj jk ld¾;=jlg re' ñ,shk 50"
ld¾;=jlg re' ñ,shk 12'5 olajd wvq flf¾' 5'2 wdkhksl jdyk i`oyd jk wd¾Ól fiajd .dia;=j i`oyd w;a;sldrï r`ojd .ekSfï noaola
y`ÿkajd fokq ,efí' 5'3 by; i`oyka fhdackd iu`." 2016 whjeh u`.ska fhdacs; fjkialï ^miqj lrk ,o fjkialï
j,g hg;aj& l%shd;aul flf¾' 6 f¾.= ;Sre nÿ
(i) lsß msá u; ;Sre= nÿ lsf,da.%Euhg re'35$- lska wvq flf¾'
(ii) mdkSh uOHidr u; ;Sre= nÿ ,Sgrhlg re'800$- olajd jeä flf¾'
(iii) foaYSh l¾udka; yd fj<`odu i`oyd myiqlï ie,iSfï wruqKska ld¾ñl wuqøjH i`oyd jQ ;Sre nÿ wvqlr we;'
(iv) f,dal fj<`o ixúOdkh yd tl`. ù we;s mßÈ ;Sre nÿ whs;u 96 l ;Sre nÿ ixfYdaOkh lr we;'
7 úfYaI fj<`o NdKav nÿ
iqÿ iSks i`oyd wod, jk úfYaI fj<`o NdKav noao lsf,da .%Euhg re'2$- isg re'7$- olajd ixfYdaOkh lr we;'
8 jrdh iy .=jka f;dgqm, ixj¾Ok noao ^2011 wxl 18 orK jrdh iy .=jka f;dgqm, ixj¾Ok nÿ mk;g ixfYdaOk&
8'1 uqøs; fmd;a" i`.rd" c¾k,a iy jdr i`.rd u; jrdh iy .=jka f;dgqm, noao bj;a flf¾' 8'2 3926'90'80" 9602'00'10 ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl hgf;a jk T!IO ksIamdok u; jrdh
iy .=jka f;dgqm, noao 2'5] olajd wvq flf¾' 9 iqrd nÿ wd{d mk; hgf;a iqrd nÿ
9'1 uOHidr ksmoùfï§ ±kg mj;sk" wmf;a hdï iy jdIamSlrK §ukdj my; mßÈ ixfYdaOkh flf¾'
126
- wmf;a hdï 0'10]
- jdIamSlrKh 0'05] 9'2 îä fld, wdkhklrejka u; re' ñ,shk 5 l jd¾Isl n,m;% .dia;=jla mkjkq ,efí' 9'3 wdkhkh lrk ,o mdkSh fkdjk uOHidr u; ,Sgrhlg re'25$- l iqrd noaola y`ÿkajd fokq
,efí'
9'4 t;fkda,a ksIamdokh i`oyd Ndú;d lrkq ,nk wuqøjH u; my; mßÈ iqrd noaola mkjkq ,efí' wuqøjH j¾.h fhdacs; noao re' blaIqmdl ,Sgrhg re'20$- fmd,a rd ,Sgrhg re'10$- bß`.= lsf,da.%Euhg re'20$- iy,a lsf,da.%Euhg re'20$- wfkl=;a lsf,da.%Euhg re'20$-
9'5 iqrd nÿ i`oyd wod, fjkialï .eiÜ lrkq ,efí' 10 ksIamdok ^úfYaI úêúOdk& noao 10'1 my; oE u; ksIamdok ^úfYaI úêúOdk& noao mkjkq ,efí'
- ìh¾ lEka u;"
- ñ,s ,Sgr 350 g fkdjeä lEka tlla i`oyd re'10$-"
- ñ,s ,Sgr 350 g jeä lEka tlla i`oyd re'15$- iy
- f,d;/hs álÜ m;a i`oyd álÜ m;lg re'5$- 10'2 (i) uq`: jákdlu we'fvd' 200"000 lg fkdwvq" wju jYfhka jdyk 20 la wmkhkh lrkq
,nk ;eke;af;l= fj; msßjeh" rlaIKh iy .e,a l=,sh (CIF w.h) we'fvd' 50"000 lg fkdjeä fudag¾ ld¾ r:hla wdkhkh lsÍfï§ f.úh hq;= ksIamdok noao i`oyd 50] l wvq lsÍula ,nd foa'
(ii) fudag¾ jdyk u; ksIamdok nÿ ixfYdaOkh flf¾' 10'3 ksIamdok ^úfYaI úêúOdk& noao i`oyd wod, fjkialï .eiÜ lrkq ,efí' 11 fiia
(i) fiia noao" - rn¾ u; lsf,da.%Euhlg re'15$- olajd o" - ixfhdacs; j¾.SlrK ixfla; wxl 3215'11 iy 3215'19 hgf;a y`ÿkd.;a uqøK ;Ska;
i`oyd lsf,da.%Euhg re'30$- olajd o" jeä flf¾'
(ii) whs;u 100 la i`oyd fiia noao bj;a lrkq ,efí' 12 uqo,a mk;a j,g ixfYdaOk 12'1 2015 wxl 10 ork uqo,a mk;ska y`ÿkajd fok ,o tla jrla muKla f.úh hq;= nÿ h:dj;a
lsÍu i`oyd tu mk; ixfYdaOkh flf¾' 12'2 iqfLdamfNda.S yd w¾O iqfLdamfNda.S fudag¾ jdyk noao ^1995 wxl 16 ork mkf;a ii jk
fldgig ixfYdaOkh& ixfYdaOkh flf¾' 12'3 nexl= iy uQ,H wdh;k u.ska isÿ lrk .kqfokq i`oyd tu .kqfokq j,uq`: w.h u; ishhg
0'05 l uQ,H .kqfokq noaola y`ÿkajd fokq ,efí' 12'4 iud.ï u; jd¾Isl n,m;% .dia;=jla iy iafjÉPdfjka wEjr lsÍfï .dia;=jla mkjkq ,efí' 12'5 2016'01'01 Èk isg wod, jk foaYSh wdodhï flduidßia ckrd,a úiska ±kg wh lrkq,nk
jdyk ysñlï .dia;=j 2017'01'01 Èk isg f¾.= wOHlaI ckrd,a úiska whlrkq ,efí' 12'6 rg ;=<g f.kajkq ,nk iy isxy," fou< fyda fjk;a NdIdjlska y`v ljkq ,nkúfoaYSh
fg,skdgH u; wod, jk fg,skdgH noao jeä lrkq ,efí' 12'7 .=jka f;dgqm,ska msgùfï noao weursldkq fvd,¾ 50 olajd jeä lrkq ,efí' 12'8 Widúfha kvq i`oyd .dia;= $ kvq mejÍfï .dia;= ( hï ;eke;af;l= úiska Widúfha kvqjla
mejÍfï §" mejreï .dia;=jla mkjkq ,efí' 12'9 .sks wú u; jd¾Isl n,m;% .dia;=j (
lDIsld¾ñl lghq;= i`oyd Ndú;d lrkq ,nk .sks wú yer wfkl=;a .sks wú u; re'20"000$- l
127
jd¾Isl n,m;% .dia;=jla mkjkq ,efí' n,m;% .dia;=j fkdf.jd Ndú;d lrkq ,nk .sks wú u; re' ñ,shk 5 l ovhla wh lrkq ,efí'
12'10 wdkhk n,m;% .dia;=j ( ,sysis f;,a" ;dr iy r;a;rka wdkhkh u; n,m;% .dia;=jla wh flf¾'
13 úÿ,s ixfoaY .dia;= 13'1 wka;¾cd, fiajd u; úÿ,s ixfoaY .dia;=j 25] la olajd jeä flf¾' 13'2 isï ldâ u; re'200$- l il%Sh lsÍfï .dia;=jla mkjkq ,efí' 13'3 äcsg,alrKh lsÍu'
- ish`:u cx.u ÿrl:k l%shdlrejka fj; Tjqkaf.a há;, myiqlï" 3G myiqlï iemhSu i`oyd mßj¾;kh lsÍug udi 6 l ld,hla ,ndfok w;r tu udi 6 l ld,h we;=,; 3G myiqlï iemhSug wfmdfydi;a jk fiajd imhkakka u; Èia;%slalhlg re' ñ,shk 100 l wêNdrhla mkjkq ,efí'
- ish`:u k.r iSud ;=, fiajdjka 2018 cqks 30 jk úg 4G ;;a;ajhg mßj¾;kh flf¾'
13'4 ±kg mj;sk jd¾Isl j¾Kdj,s .dia;=j" 25] lska jeä flf¾' 14 m%d.aOk ,dN noao
ksYap, foam, neyer lsÍfï § Wm,íê jk ,dN u; 10] l m%d.aOk ,dN noaola mkjkq ,efí' 15 wfkl=;a .dia;= iy nÿ 14'1 r: jdyk jerÈ i`oyd wh lrkq ,nk ov ixfYdaOkh lsÍu'
r: jdyk jerÈ" ia:dksl ov f,i l%shd;aul lsÍu i`oyd kej; j¾.SlrKh lrkq ,nk w;r wju ovh re'2"000$- la olajd jeä lrkq ,efí'
14'2 úoHq;a fudag¾ r: yd g%elag¾ yer wfkl=;a jdyk u; ldnka noaola mkjkq ,efí' fï olajd whlrkq ,enQ jdhq úfudapk mÍlaIK .dia;=j ofuys we;=,;a fõ'
16
fjk;a ixfYdaOk
wdkhklrefjl= úiska Tyqg wod, NdKav Tyqg wh;a fk!ldjla u.ska wdkhkh lrkq ,nk úg fyda wdkhklrefjl= úiska ;ks NdKavhla l=,S moku u; ,nd.;a fk!ldjla u.ska f;d.hla f,i
wdkhkh lrkq ,nk úg tlS NdKavh i`oyd jQ fk!Ndr .dia;=j" kej f;la jákdlñka (FOB) 15] la f,i .Kkh lsÍu i`oyd jQ .eiÜ m;%h ksl=;a lrkq we;'
17 ;dlaIKsl fodaI iy mßmd,k m%;smdok ksrdlrKh nÿ mßmd,kh h:dj;a lsÍu i`oyd 2006 wxl 10 ork foaYSh wdodhï mk;" 2002 wxl 14 ork tl;=
l< w.h u; nÿ mk;" 2009 wxl 9 o rk cd;sh f.dvke.Sfï nÿ mk;" 2006 wxl 13 ork wd¾Ól fiajd .dia;= mk;" uqo,a mk;a iy uqo,a ^ixfYdaOk& mk;a" 1988 wxl 40 ork TÜgq yd iQÿnÿ mk;" 2010 wxl 16 ork meyer yers nÿ wh lr .ekSfï ^úfYaI úêúOdk& mk;" 2011 wxl 21 ork úÿ,s ixfoaY nÿ mk;" 2011 wxl 18 ork jrdh iy .=jkaf;dgqm, ixj¾Ok nÿ mk; " 2011 wxl 23 ork nÿ wNshdpkd fldñika iNd mk; " 1969 wxl 1 ork wdkhk iy wmkhk ^md,k& mk; " 2006 wxl 12 ork uqoaor nÿ ^úfYaI úêúOdk& mk; iy 2014 wxl 38 ork bvï ^iy;slh mejÍu iSud lsÍfï& mk; hk mk;aj, we;eï úêúOdkhkays úIu;djhka iy wkfmalaIs; m%;sM,hla ^mßj¾;k fjkialï o we;=¿j&ksfodia lsÍu i`oyd wjYH ixfYdaOkhka lrkq we;'
18 fhdackd l%shd;aul jk Èkhka fjk;a wdldrhlg i`oyka lr fkdue;af;a kï fhdackd l%shd;aul jk Èkhka my; i`oyka mßÈ fõ
(i) wdodhï nÿ iy wd¾Ól fiajd .dia;= iïnkaOfhka jk fhdackd 2017 wfma%,a 1 jk Èk isg fõ' (ii) tl;= l< w.h u; noao iy cd;sh f.dvke.Sfï noao" TÜgq yd iQÿ noao ^2016'01'01 Èk isg
n,meje;afjk iuyr ixfYdaOk yer& iïnkaOfhka jk fhdackd 2017 ckjdß 01 Èk isg fõ' (iii) fiia" jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixj¾Ok noao" f¾.= nÿ" ksIamdok ^úfYaI úêúOdk& nÿ" iqrd nÿ
iy iuyr wdkhksl whs;u u; tl;= l< w.h u; nÿ yd cd;sh f.dvke.Sfï nÿ jydu n,meje;afjk mßÈ l%shdjg kxjkq ,efí'