Download - Jaarverslag Memisa 2011
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 1
Samen voor het levenjaarverslag 2011
© L
ieve
Bla
ncqu
aert
memisa · jaarverslag 2011 · deel I2
Omdat gezondheidszorg een basisrecht is.
© L
ieve
Bla
ncqu
aert
memisa · jaarverslag 2011 3
Voorwoord 4
DEELI
1.Basisgezondheidszorg 7
Toegankelijke en kwaliteitsvolle
gezondheidszorg 7
Een geïntegreerd gezondheidssysteem 7
Samenwerking met andere sectoren 8
Transversale thema’s 8
2.MemisainhetZuiden 11
Microprojecten 12
Projecten gefinancierd uit eigen fondsen 12
Projecten uitgevoerd met de steun van derden 12
Waar steunde Memisa in 2011 microprojecten? 13
Structurele programma’s 14
Het driejaarlijkse actieplan 2011-2013 14
Steun aan 38 gezondheidszones (DR Congo) 14
Strijd tegen slaapziekte in de Evenaarsprovincie 14
Mauritanië 14
India 15
Burundi 15
Andere interventies 15
Noodhulp en wederopbouw 15
DR Congo 15
Hoorn van Afrika 15
3.MemisainBelgië 17
Ziekenhuis voor Ziekenhuis 17
Ontmoetingen tussen Noord en Zuid 17
Subsidies 17
Uitwisseling 17
Nieuw partnerschap in 2011 17
6 Belgische ziekenhuizen op terreinbezoek 18
Gezondheidszorg in Pay Kongila 20
Campagne ‘Stop moedersterfte’ 21
Campagne ‘Alternatieve geboortelijst’ 21
Vijverfestival 22
Zuiderpershuis 22
Vrijwilligersdag 22
Thema-avonden rond moedersterfte 23
Tentoonstelling Lieve Blancquaert 23
‘La solidarité tisse la santé’ 23
Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en het buitenland 24
Memisa in de media 26
DEELII
4.Maatschappelijkenmilieuverslag 27
Inleiding 27
Organisatieprofiel 27
Verslagparameters 30
Bestuur, verplichting en betrokkenheid 31
Maatschappelijke prestatie-indicatoren 31
Milieu-indicatoren 33
Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking 33
Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheid 35
Economische indicatoren 35
5.Financieeloverzicht 36
Resultatenrekening 36
Balans 36
Kosten Fondsenwerving 36
6.GRI-overzicht 41
Inhoud
memisa · jaarverslag 20114
Beste lezer en sympathisant,
2011 was een woelig jaar. De financieel en economische crisis hielden lelijk huis bij ons
en in de andere Westerse landen. Het sociaaleconomische model bleek niet zo solide als
werd gedacht. Financiële instellingen en landen kwamen aan de rand van de afgrond te
staan.
Als reactie op deze crisis willen sommigen zich terugplooien om zich om hun eigen
problemen te bekommeren. De solidariteit tussen rijk en arm wordt in vraag gesteld. In
een dergelijk scenario bestaat het risico dat de zwaksten, zowel in het Noorden als het
Zuiden, de tol zullen betalen.
Dat solidariteit ook in tijden van crisis nodig is, werd voorbije zomer pijnlijk duidelijk door
de hongersnood in de Hoorn van Afrika. Bijna drie miljoen mensen werden met de dood
bedreigd. Om iets te doen aan deze erbarmelijke toestand, besliste Memisa om samen
met Caritas een hulpactie op te zetten. Naast opvang voor vluchtelingen focuste Memisa
zich op het opstarten van een medisch programma voor ondervoede kinderen en voor
een verbetering van de hygiëne.
Bij onze structurele en punctuele projecten richtten we ons voornamelijk op Centraal-
Afrika, waar we een veertigtal gezondheidsdistricten begeleiden. Op deze manier helpt
Memisa aan de uitbouw van een kwalitatieve gezondheidszorg voor meer dan 6 miljoen
mensen.
Ook in 2011 legden we sterk de nadruk op de strijd tegen moeder- en kindersterfte.
De cijfers tonen aan dat het hiermee de goede kant uit gaat. Toch blijft de kindersterfte
vlak na de geboorte nog steeds schrikwekkend hoog. Dit heeft te maken met de (niet-
ideale) omstandigheden bij de bevalling, het gezondheidszorgsysteem en de sociale
context. De grootste kloof tussen rijk en arm situeert zich rond de aan- of afwezigheid
van competente zorg bij de bevalling. Memisa doet hier concreet wat aan door lokaal
gezondheidspersoneel in afgelegen gebieden en moeilijke omstandigheden premies te
betalen en in materiaal en medicijnen te voorzien.
In deze strijd tegen armoede en ongelijkheid werkt Memisa samen met anderen. Op
operationeel vlak gebeurde dit met organisaties als Caritas, Wereldsolidariteit (WSM),
Artsen Zonder Vakantie (AZV) en Cordaid.
Voorwoord
memisa · jaarverslag 2011 5
Op het vlak van technische uitwisseling en kwaliteitsondersteuning schreven we ons
verder in binnen netwerken als Medicus Mundi International (MMI), Quality Medicine
for All (Quamed), Belgische Platform Microverzekering en Mutualiteiten (Masmut) en de
Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF). Ik geloof er rotsvast in dat we door
dergelijke samenwerking een kwaliteitsvoller werk kunnen leveren, zowel in het Noorden
als in het Zuiden.
Een bijzonder voorbeeld van samenwerking tussen Memisa en andere organisaties is het
project Ziekenhuis voor Ziekenhuis. Deze structurele samenwerking tussen Belgische
ziekenhuizen en Afrikaanse ziekenhuizen onder de paraplu van Memisa is een voorbeeld
van promotie van de solidariteit tussen Noord en Zuid. Het is mooi om te zien hoe zo’n
samenwerking aan beide kanten motiverend werkt en duurzaam is.
Memisa besteedde het voorbije jaar trouwens extra aandacht aan kwaliteitsverbetering
door zich in te schrijven in het EFQM-model (European Foundation for Quality
Management). Eén van de resultaten daarvan hebt u trouwens momenteel in handen: Het
jaarverslag wordt voortaan volgens de GRI(Global Reporting Initiative)-normen opgesteld.
Met behulp van deze methode maken we ons jaarverslag transparanter en is het mogelijk
een vergelijkingsbasis op te stellen. Daarnaast werden onze logistiek en boekhouding
tegen het licht gehouden om de efficiëntie binnen deze diensten verder te verhogen.
Uiteindelijk zal dit over de hele organisatie een substantiële invloed hebben op de kwaliteit
van ons functioneren.
Ik wil u allen die Memisa steunt, al de medewerkers en vrijwilligers van Memisa
in België, Congo, Burundi, al onze partners van verschillende organisaties in vele
landen, danken voor alle inzet die ons toelaat het jaar 2011 goed af te sluiten, zoals
u kunt lezen in dit rapport.
Dr. Frank De Paepe
Algemeen Directeur Memisa
memisa · jaarverslag 2011 · deel I6
Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit.
© L
ieve
Bla
ncqu
aert
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 7
1. BasisgezondheidszorgBasisgezondheidszorg zoals gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), is
gericht op het algemene welzijn van de mens in zijn omgeving.
Gezondheid is immers meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit en slaat op
het fysieke, mentale en sociale welzijn. In essentie komt het erop neer kwalitatieve
gezondheidszorg te bieden aan zoveel mogelijk mensen zonder onderscheid van ras, geslacht
of levensbeschouwing; zo dicht mogelijk bij hun leefgemeenschap; tegen een redelijke prijs en
met hun actieve medewerking.
Het nastreven van basisgezondheidszorg steunt op een aantal belangrijke principes:
toegankelijkheid, deelname van de bevolking, gezondheidspromotie, competenties,
het gebruik van aangepaste technologie en intersectoriële samenwerking. Wil men de
doelstellingen behalen, dan dienen deze principes nageleefd te worden. Deze principes zijn
ook terug te vinden in de uitdagingen die Memisa zichzelf stelt.
Toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg
Gezondheidszorg dient zowel geografisch als financieel toegankelijk te zijn. Medische
zorgen moeten betaalbaar zijn voor iedereen, ook voor mensen die langdurig ziek zijn.
Ook is het belangrijk dat mensen niet té ver hoeven te lopen voor geneeskundige zorgen.
Gezondheidscentra op 5 à 10 km zijn ideaal.
Toegang tot gezondheidszorg dient bovendien laagdrempelig te zijn: de zorgen moeten
psychologisch toegankelijk zijn, met vriendelijke gezondheidswerkers die goed kunnen
luisteren zodat de patiënten zich op hun gemak voelen. Hiertoe is het belangrijk dat de
zorgverleners zich kunnen inleven in de situatie van de patiënt: zo kunnen deze de noden
beter aanvoelen en de beste zorgen verstrekken aan de patiënt.
Ook het gebruik van eenvoudige en aangepaste methodes en technologieën die lokaal
eenvoudig geïmplementeerd kunnen worden en een goed beheer van het medisch materiaal
is onontbeerlijk.
Een geïntegreerd gezondheidssysteem
Het gezondheidssysteem bestaat uit twee niveaus. Het eerste niveau is dat van het
gezondheidscentrum. De functie hiervan is vergelijkbaar met deze van de huisarts in België.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I8 memisa · jaarverslag 2011 · deel I
Het ziekenhuis is het tweede niveau. Als de verpleegkundige van het gezondheidscentrum de
patiënt niet kan helpen, verwijst hij deze door naar het ziekenhuis.
Binnen een functioneel gezondheidssysteem is het belangrijk dat er sprake is van een optimale
wisselwerking tussen beide niveaus: ze dienen goed samen te werken en elkaar aan te vullen.
Memisa probeert het lokale potentieel maximaal aan bod te laten komen door te streven naar
een optimale actieve participatie van de lokale bevolking. Dialoog staat hierbij centraal: we
luisteren naar de behoeften van de bevolking. Projecten worden mét de bevolking en niet voor
de bevolking uitgebouwd.
We bevorderen de dynamiek van de open dialoog met de plaatselijke partners, die volwaardig
deelnemen aan het beslissingsproces. Lokale bewustwording, de verantwoordelijkheid en de
autonomie worden zo optimaal gestimuleerd.
© L
ieve
Bla
ncqu
aert
memisa · jaarverslag 2011 · deel I memisa · jaarverslag 2011 · deel I 9
Samenwerking met andere sectoren
Voor een duurzame verbetering van de gezondheidszorg en de algemene levensomstandig-
heden (vb. bruikbaar water) van de mensen is het van belang dat er een goede samenwerking
bestaat met andere sectoren zoals landbouw, economie en onderwijs.
Transversale thema’s
Een aantal thema’s vinden we zodanig belangrijk dat we hieraan via een programma op alle
niveaus van de gezondheidszorg aandacht aan besteden. Dergelijk transversale thema’s zijn
de gender- en milieuproblematiek en ondervoeding.
De thema’s gender en milieu vinden we zodanig belangrijk dat we hieraan via ons structurele
programma op alle niveaus van de gezondheidszorg aandacht besteden. Deze twee thema’s
werden geïntegreerd binnen het programma 2011-2013 en voorzien in specifieke activiteiten
rond deze thema’s.
Op vlak van gender gaat het hier met name over activiteiten rond de gelijkheid van mannen
en vrouwen. Zo werken we in onder meer Mauritanië rond de problematiek van de vrouwen-
besnijdenissen en in India rond ‘family counseling’ en vrouwenrechten. Binnen deze
activiteiten is er veel aandacht voor de participatie van de lokale bevolking die we als een
belangrijke factor ervaren voor het slagen van dergelijke projecten. Met name werd er speciale
aandacht besteed aan het lidmaatschap en deelname van vrouwen aan vergaderingen van
de gezondheidscomités binnen de verschillende gezondheidscentra. Op vlak van milieu
gaat het over projecten rond onder andere watervoorziening, de zuivering van bronnen en
milieuvriendelijke energievoorzieningen (zonnepanelen).
Een gezonde toekomst voor het Zuiden.
© L
ieve
Bla
ncqu
aert
memisa · jaarverslag 2011 · deel I10
2. Memisa in het Zuiden Onze medische projecten in het Zuiden vertegenwoordigen 92,4% van ons jaarlijks budget
(circa 8,4 miljoen euro). Deze projecten kunnen worden onderverdeeld in drie pijlers:
· structurele meerjarenprogramma’s 78%
· noodhulp en wederopbouw 12%
· microprojecten op eigen fondsen 7% en projecten met steun van derden (gelibelleerde
projecten) 3%
De uitgedrukte percentages houden geen rekening met de loonkosten.
Memisa’s strategische keuze om de basisgezondheidszorg te versterken, kadert in het beleid
van de partnerlanden en internationale actoren zoals de Wereldgezondheidsorganisatie.
Een aantal van onze projecten geniet een gedeeltelijke financiële steun van de Belgische
Ontwikkelingssamenwerking; van de regionale overheden of van andere institutionele donoren
zoals de Verenigde Naties en de Wereldbank.
Onze programma’s worden geëvalueerd door onafhankelijke deskundigen van bijvoorbeeld
het Instituut Tropische Geneeskunde van Antwerpen, en werden op vraag van de Belgische
overheid geauditeerd door PriceWaterhouseCoopers (PWC).
Memisa ondersteunt lobbywerk, grotendeels in het kader van verschillende koepelorgani-
saties: 11.11.11, CNCD -11.11.11, Be-Cause Health (actoren van de Belgische medische
ontwikkelingssamenwerking), Coprogram, Acodev, Eurac (De Europese ngo’s actief in
Centraal Afrika), MasMut (overlegplatform van mutualiteiten), VEF (Vereniging voor Ethiek in
de Fondsenwerving).
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 11
memisa · jaarverslag 2011 · deel I12 memisa · jaarverslag 2011 · deel I
Memisa breekt naar politiek verantwoordelijken een lans voor het respecteren van het charter
i.v.m. kwaliteitsgaranties voor medicijnen die naar het Zuiden geëxporteerd worden.
Verschillende projecten in het Zuiden worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met andere
ngo’s.
Microprojecten
Projecten gefinancierd uit eigen fondsen
Er zijn veel kleine projecten die niet gesteund worden door grote institutionele donoren. Met
een relatief klein budget krijgen vaak al duizenden mensen toegang tot de meest elementaire
medische zorg. Memisa kan heel snel het nodige materiaal verzenden. Elk microproject wordt
gesteund op basis van een duidelijke aanvraag door de lokale partner, zodat elk initiatief een
eigen gezicht krijgt. Jaarlijks besteedt Memisa ongeveer 575.000 euro uit eigen fondsen aan
microprojecten. Enkele voorbeelden:
· beginvoorraad geneesmiddelen voor gezondheidscentra en ziekenhuizen;
· medisch materiaal voor ziekenhuizen en gezondheidscentra;
· fietsen en motors om de supervisies uit te voeren;
· opleiding en bijscholingen van (para)medisch personeel;
· herstellingswerken en niet-medische uitrusting voor de medische diensten.
Het merendeel van de projectaanvragen komt uit Afrika, maar ook in Azië en Zuid-Amerika
steunen we microprojecten. Elke drie maanden komt de projectcommissie samen om te
beslissen welke projecten steun krijgen. Deze projecten worden volledig gefinancierd met de
giften van onze schenkers. De commissie bestaat uit een aantal gekwalificeerde professionele
gezondheidswerkers. Daarnaast werkt Memisa verder aan haar aanpak om de expertise in
het Zuiden met betrekking tot volksgezondheid te valoriseren en te versterken.
Projecten uitgevoerd met de steun van derden
Memisa staat ook in voor de coördinatie en medisch-technische omkadering van medische
projecten die haar werden toevertrouwd door derden (privépersonen, verenigingen, bedrijven.)
Zo ondersteunt Memisa een belangrijk initiatief van Santana in Kautala, nabij Calcutta (Indië).
Op dezelfde manier worden nog andere projecten opgezet in de DR Congo en Burundi.
In samenwerking met Action d’Espoir steunt Memisa een heel bijzonder project voor
hulpverlening aan slachtoffers van seksueel geweld in en rond Kaniola (Zuid-Kivu, DR Congo).
Naast medische, individuele psychosociale bijstand en groepsgesprekken organiseren we
nieuwe initiatieven voor een verbetering van de leefomstandigheden.
1
2
3
4
5
6
7
8
1011
12
14
15
16 13
9
memisa · jaarverslag 2011 · deel I memisa · jaarverslag 2011 · deel I 13
8 Centraal Afrikaanse Republiek (2)
1 Mauritanië (1)2 Mali (1)3 Burkina-Faso (9)4 Guinee (2)
6 Benin (1)
5 Togo (1)
7 Kameroen (13)
12 Tanzania (1)
11 Kenya (1)
9 Congo Brazaville (1)10 Oeganda (2)
AFRIKA
Ecuador (1)
Haïti (2)
Guatemala (2)
LATIJNS-AMERIKA
13 Rwanda (4)14 Madagascar (1)15 Zuid-Afrika (4)16 D.R.Congo (47)
Verdeling per provincieBandundu (7)Laag Congo (10)Evenaarsprovincie (8)Oost Kasaï (2)West Kasaï (0)Katanga (4)Kinshasa / Bureau (12)Maniema (0)Noord Kivu (0)Oostprovincie (2)Zuid Kivu (2)
India (1)
AZIE
Waar steunde Memisa in 2011 microprojecten?
memisa · jaarverslag 2011 · deel I14 memisa · jaarverslag 2011 · deel I
Structurele programma’s
Het driejaarlijkse actieplan 2011-2013
Dit driejarenprogramma is een verderzetting van de structurele programma’s die sinds 1995
worden opgezet en richt zich hoofdzakelijk op de DR Congo. Memisa verleent er structurele
bijstand aan 38 gezondheidszones om basisgezondheidszorg te verzekeren voor meer dan
4 miljoen mensen. In de Evenaarsprovincie steunt Memisa onder andere de strijd tegen de
slaapziekte. Wij zijn ook actief in Mauritanië (Dar Naïm, Nouakchott en Bababé), in India en
vanaf 2011 ook in Burundi. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door de Belgische
Ontwikkelingssamenwerking, 20% is eigen bijdrage, waarvoor Memisa een beroep doet op
de vrijgevigheid van haar schenkers.
Steun aan 38 gezondheidszones in de DR Congo
De jaarlijkse steun aan een gezondheidszone van 100.000 tot 150.000 inwoners bedraagt
tussen de 55.000 euro en 75.000 euro afhankelijk van bevolkingsdichtheid, bereikbaarheid, ...
Iedere gezondheidszone telt één referentiehospitaal en 10 à 15 gezondheidscentra. Gemiddeld
zijn er 2 artsen en 35 à 50 verpleegkundigen per zone. Onze uitdaging bestaat erin de kwaliteit
van de basisgezondheidszorg in het hospitaal en de gezondheidscentra te verbeteren en
betaalbaar te maken:
· diensten uitrusten met aangepast medisch materiaal;
· subsidies voor essentiële generische geneesmiddelen van goede kwaliteit;
· aanmoedigingspremies voor het personeel dat niet of heel weinig betaald wordt;
· bijdragen in de functioneringskosten, zoals bureaumateriaal, brandstof, verzekerings-
premies;
· organisatie van bijscholingen;
· samen met het lokale personeel zoeken naar de beste oplossingen voor de gestelde
problemen.
Strijd tegen slaapziekte in de Evenaarsprovincie (DR Congo)
Memisa’s efficiënte aanpak in de strijd tegen de slaapziekte heeft goede resultaten geboekt.
De infectiegraad is gedaald van 5,6% in 1996 tot 0,12% in 2011. Het aantal patiënten met
slaapziekte is drastisch verminderd, maar de ziekte is nog niet uitgeroeid. Het aantal mobiele
ploegen dat van dorp tot dorp trok om alle inwoners te onderzoeken en door te verwijzen naar
de gespecialiseerde behandelingscentra is verminderd naar 5 ploegen. Meer en meer worden
de activiteiten binnen de werking van de gezondheidszone geïntegreerd. Dit moet ertoe
leiden dat deze vreselijke aandoening in alle gezondheidscentra en hospitalen opgespoord en
behandeld kan worden.
Mauritanië
Het solidariteitsfonds dat met de steun van Memisa in Dar Naïm werd opgezet heeft tot
hoopvolle resultaten geleid. Dit fonds draagt bij tot de betaling van ziektekosten en de aankoop
van voedsel. Het geeft ook microkredieten aan de minstbedeelden. Memisa en de partners ter
memisa · jaarverslag 2011 · deel I memisa · jaarverslag 2011 · deel I 15
plaatse zoeken een strategie om het ziekteverzekeringssysteem in Dar Naïm uit te breiden. In
Bababé werd een project rond de opstart van een mutualiteitssysteem verdergezet.
India
In de staat West-Bengalen rond Calcutta en in Darjeeling zijn er veel openbare en privé-
instellingen bezig met gezondheidszorg zonder enige vorm van samenwerking. Samen met
onze lokale partner West Bengal Voluntary Health Association heeft Memisa een netwerk
gecreëerd tussen de verschillende spelers in de staat West-Bengalen. Alle instellingen werken
nu samen aan één doel. De resultaten mogen er zijn: er worden nu aanzienlijk meer kinderen
gevaccineerd en meer moeders bevallen in het ziekenhuis.
Burundi
Vanaf 2010 steunt Memisa in de provincie Muyinga de uitbouw van het gezondheidssysteem.
Hierbij gaat bijzondere aandacht naar de uitbouw van mutualiteiten en een fonds voor de
allerarmsten.
Andere interventies
Sinds enkele jaren krijgt Memisa steun van instituties zoals de Verenigde Naties, het
Wereldfonds en van de Wereldbank voor aanvullende projecten zoals de bestrijding van
malaria, aids, ondervoeding en renovatie van medische infrastructuren. Memisa steunt sinds
2008 een programma voor diabetici in Kinshasa en in Kikwit.
Noodhulp en wederopbouw
DR Congo
In 2011 zetten we het noodhulpprogramma verder dat naar aanleiding van de gebeurtenissen
in 2009 en 2010 werd opgezet in Oost-Congo. We verleenden er hulp aan vluchtelingen
met steun van de Belgische regering. Daarnaast verleenden we in de Evenaarsprovincie de
nodige medische bijstand aan vluchtelingen die het slachtoffer werden van etnisch geweld. Dit
gebeurde in samenwerking met Caritas Internationaal en met de steun van de Europese Unie.
Zo konden we bijvoorbeeld dankzij de moedige inzet van onze lokale partners zelfs per fiets
en prauw als eerste hulporganisatie de nodige dringende geneesmiddelen in dit door rebellen
onveilig gemaakt gebied brengen. Daar wachtten op dat moment ongeveer 80.000 mensen,
waarvan vele in zorgwekkende toestand, op onze hulp.
Hoorn van Afrika
Ook werd samen met Caritas Internationaal een hulpprogramma opgezet voor de slachtoffers
van de extreme droogte in de Hoorn van Afrika. Memisa zorgde hierbij vooral voor de medische
zorgen bij de opvang van Somalische vluchtelingen in Kenia en Ethiopië. De nadruk lag hierbij
op de steun aan ondervoede kinderen, zwangere vrouwen en het verzekeren van een goede
hygiëne, de beschikbaarheid van drinkbaar water en het voorkomen van een aantal hieraan
verbonden ziektes en infecties.
‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’ brengt het Zuiden dichterbij.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I16
3. Memisa in BelgiëZiekenhuis voor Ziekenhuis
Ontmoetingen tussen Noord en Zuid
Het project “Ziekenhuis voor Ziekenhuis” zet
partnerschappen op tussen Belgische ziekenhuizen en
ziekenhuizen in het Zuiden. Het Belgische ziekenhuis
engageert zich voor minstens 5 jaar. De partnerschappen
zijn gebaseerd op een open dialoog, gelijkwaardigheid
en gedeelde verantwoordelijkheid. Het personeel van het
Belgisch ziekenhuis kan heel concreet kennismaken met de
noden van een ziekenhuis ginds, maar ook met de mensen
achter die noden. Momenteel zijn er 15 partnerschappen,
waarvan 14 in de D.R. Congo en 1 in Niger.
Subsidies
De partnerschappen met een Congolees ziekenhuis maken deel uit van het structureel
meerjarenprogramma van Memisa. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door
de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. De gemiddelde steun aan een gezondheidszone
bedraagt per jaar ongeveer 70.000 euro. Hiervan is 59.000 euro gesubsidieerd. Het ziekenhuis
draagt gedurende 5 jaar geheel of gedeeltelijk de overige 11.000 euro bij.
Uitwisseling
Naast de financiële steun is ook uitwisseling een belangrijk aspect. Memisa organiseert
terreinbezoeken. Alle ziekenhuizen zijn reeds één of meerdere keren op missie geweest bij hun
partnerziekenhuis. Samen met de verantwoordelijken van de Congolese ziekenhuizen en de
Belgische bezoekers maakt Memisa een evaluatie van de toestand en stellen we realistische
en haalbare verbeteringen voor.
Nieuw partnerschap in 2011
Het fusieziekenhuis AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV werd eind 2011 het vijftiende Belgische
ziekenhuis dat in het kader van Ziekenhuis voor Ziekenhuis een partnerschap afsloot met
een ziekenhuis uit het Zuiden. Het zal de komende jaren samenwerken met het Gombe-
Matadiziekenhuis dat in de provincie Bas-Congo is gelegen. De West-Vlaamse regionale
televisiezender Focus/WTV was aanwezig bij de plechtige ondertekening van de overeenkomst
tussen AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV en Memisa.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 17
6 Belgische ziekenhuizen op terreinbezoek in DR Congo
In april-mei 2011 bezochten delegaties uit 6 ziekenhuizen hun partnerziekenhuis in DR Congo.
AZ Sint Lucas Brugge
Op 26 april vertrok een team van 5 mensen vanuit Zaventem naar
Kinshasa. Vervolgens reisden zij door naar hun partnerziekenhuis in
Popokabaka. Daar hielpen ze onder andere met de installatie van
zonnepanelen. Dit project werd online opgevolgd via www.bloggen.
be/projectsoleil.
AZ Sint-Lucas Gent
Rik Vereecken van AZ Sint-Lucas Gent en Kurt Saenen van de
firma Seldom vertrokken naar Mosango voor de installatie van
zonnepanelen. Ook zij hielden een onlinedagboek bij op mosango.
wordpress.com.
CHC Luik
Een dokter en verpleger van CHC Luik bezochten de door hen
gesteunde gezondheidszone van Pawa in het noordoosten van Congo.
Ze draaiden er mee in de dagelijkse werking van het ziekenhuis.
Samen met hun Congolese partners evalueerden ze een project rond
watervoorziening voor het ziekenhuis.
Sint-Vincentiusziekenhuis (Deinze)
Een team van het Sint-Vincentiusziekenhuis bezocht haar partner-
ziekenhuis in Kasongo-Lunda. Sabine Van de Vyver, vroedvrouw
bij Sint-Vincentius, gaf er een workshop rond reanimatie van
pasgeborenen. Daarnaast werd ook een workshop voor het personeel
georganiseerd over hygiënevereisten.
Stedelijk Ziekenhuis (Roeselare)
Personeelsleden van het Stedelijk Ziekenhuis uit Roeselare bezochten
in 2011 een eerste maal het ziekenhuis van Pay Kongila. In de
nasleep van hun bezoek werd besloten extra steun te zoeken voor de
watervoorziening van het ziekenhuis.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I18
AZ Nikolaas (Sint-Niklaas)
Het ziekenhuis voor Bangabola was al twee keer bezocht door
medewerkers van AZ Nikolaas. Hun derde bezoek bood dan ook een
ideale gelegenheid om te kijken welke resultaten hun jarenlange steun
aan dit ziekenhuis had opgebracht en waar men nog een extra zetje
kon gebruiken. Zo werd na afloop van het terreinbezoek beslist om
nieuwe bedden en matrassen in te zamelen.
AZ Damiaan (Oostende)
In mei 2011 vertrokken de verpleegkundigen David Cops en Barbara
Dessin met Memisa op missie naar het ziekenhuis van Djuma.
Beiden zijn in het AZ Damiaan mentoren ziekenhuishygiëne. Met hun
Congolese collega’s uit Djuma werkten ze samen aan het opzetten van
richtlijnen omtrent ziekenhuishygiëne.
Is uw ziekenhuis geïnteresseerd of bent u bereid mee uw schouders te zetten
onder dit unieke project? Neem dan contact op met Kris Van Kerkhoven via e-mail
[email protected] of telefoon 02 454 15 49.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 19
Gezondheidszorg in Pay Kongila, helemaal anders !
In het kader van het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis bezocht Sandrine Morreale,
werkzaam op de dienst communicatie van Memisa, in mei 2011 met een kleine equipe het
partnerziekenhuis van Pay Kongila (DR Congo, provincie Bandundu).
Het was de eerste keer dat ik het hart van dit mooie land bezocht. En als er
iets is wat onmogelijk is, is het wel om vergelijkingen te maken. Het leven is er
gewoon anders.
Het referentieziekenhuis van Pay Kongila
Al van bij onze aankomst hebben we ons aangepast aan het ritme van het personeel van het
ziekenhuis. De dag begint er om 7u met de debriefing van de nachtequipe. Op een bord staan
de statistieken van de bezetting van het ziekenhuis. De verpleegkundigen en vroedvrouwen
die de nacht hebben gedaan, brengen de artsen en het team op de hoogte van de evolutie
van de gezondheidstoestand van de patiënten en de nieuwe opnames. Tijdens het werk doet
de arts aan permanente vorming van het personeel. Want er zijn maar 3 artsen voor meer dan
138.000 inwoners in de gezondheidszone. De verpleegkundigen en vroedvrouwen hebben
dus een fundamentele rol te vervullen voor de patiënten. Het hospitaal werkt zonder water en
met een kleine generator.
Bezoek aan het gezondheidscentrum van Kimbekele
Enkele dagen later gaan we naar een gezondheidscentrum op 23 km van het ziekenhuis om er
de prenatale raadpleging te volgen. Het personeel bestaat er uit een verpleger, een vroedvrouw
en een hulpverpleger. Meer dan 8.000 mensen hangen af van dit gezondheidscentrum.
Ngola, zwanger van haar vijfde kindje, komt aan. Ze is ongeveer 35 jaar oud en is 8 maanden
zwanger. Ze bloedt maar heeft geen pijn. Ze woont in een klein dorpje op 4 km en is te
voet gekomen. De dokter die ons begeleidt is er niet gerust in en beslist om ze naar het
ziekenhuis te sturen. Zij gaat met ons mee. Bij aankomst werkt de generator en de echografie
kan doorgaan. De baby stelt het goed maar Ngola heeft veel bloed verloren. Ze krijgt een
bloedtransfusie want het ziekenhuis beschikt gelukkig over een bloedtransfusiebank. De
volgende dag vernemen we dat de bloeding gestopt is. Zij zal in het ziekenhuis blijven tot aan
de bevalling.
De bevolking gaat er te voet, of per fiets of draagstoel naar het gezondheidscentrum, naar het
enige ziekenhuis van de zone. Er is geen stromend water en geen elektriciteit maar dagelijks
worden er levens gered door de wilskracht, de moed en de zelfredzaamheid van het voltallige
verzorgend personeel van de gezondheidszone van Pay Kongila. Het is vol bewondering dat
wij hen verlaten.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I20
Campagne ‘Stop moedersterfte’
Sinds 2009 besteedt Memisa extra aandacht aan het
thema ‘Veilig bevallen’ door een campagne op te zetten
waarbij we proberen zoveel mogelijk mensen bewust te
maken van de problematiek van moedersterfte in het
Zuiden. Tal van Belgische ziekenhuizen uit het netwerk
“Ziekenhuis voor Ziekenhuis”, kraamafdelingen en zelf-
standige vroedvrouwen steunen ons in deze campagne.
De pijnlijke feiten op een rij:
· Ongeveer elke minuut sterft ergens ter wereld een
vrouw ten gevolge van complicaties tijdens zwangerschap of bevalling. Wereldwijd sterven
hierdoor dagelijks ongeveer 1.500 vrouwen. Van hen woont 99% in ontwikkelingslanden.
· Jaarlijks verliezen 1 miljoen kinderen hun moeder door moedersterfte.
· 10 à 15 miljoen vrouwen lijden aan langdurige verwikkelingen of zelfs aan een blijvende
handicap door moeilijkheden tijdens zwangerschap of bevalling.
In de Millenniumdoelstellingen werd bepaald dat moedersterfte tegen 2015 met driekwart
moet zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. Jammer genoeg is dit doel voorlopig
nog bijzonder veraf: van alle millenniumdoelstellingen is er rond moedersterfte het minste
vooruitgang geboekt.
Campagne ‘Alternatieve geboortelijst’
Met deze campagne stellen we aan toekomstige ouders
voor hun geluk te delen met mama’s uit het Zuiden. In
totaal steunden 173 materniteiten en vroedvrouwen
deze campagne door affiches op te hangen en flyers te
verspreiden.
27 koppels kozen voor een alternatieve geboortelijst ten
voordele van Memisa. Zij vroegen aan hun vrienden en
familie een gift te doen ten voordele van Memisa.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 21
memisa · jaarverslag 2011 · deel I22
Vijverfestival
Meer dan 11.000 mensen zakten op 9 juli af naar het
Vijverfestival in Dilbeek om aan het park en de vijver een hele
dag te genieten van optredens, workshops, randanimatie
en hapjes uit alle windstreken. Aan de stand van Memisa
konden de kinderen op een speelse manier ontdekken
welke risico’s zwangere vrouwen in het Zuiden lopen. In
de Filmbus werden foto’s van Lieve Blancquaert getoond.
Lieve Blancquaert bracht een boeiende getuigenis, op het
groot podium, over bevallen in Congo. Een deel van de
opbrengst van het Vijverfestival ging naar de strijd tegen
moedersterfte.
Zuiderpershuis
Op zondag 25 september 2011 vestigde het Zuiderpershuis in Antwerpen, met “Afrique
Ta Mère” de aandacht op moeder- en kindersterfte in het Zuiden. Deze dag kaderde
in een bredere campagne die het hele najaar liep en waarbij aandacht werd besteed aan
de Millenniumdoelstellingen. Memisa zette mee haar schouders onder dit initiatief .
Sabine Van De Vyver, hoofdvroedvrouw van het Sint-Vincentiusziekenhuis in Deinze , bracht
een pakkende getuigenis. Zij staat dagelijks aan de wieg van het leven, hier en in Congo. Het
Sint-Vincentiusziekenhuis is een actieve partner in het Ziekenhuis voor Ziekenhuis-netwerk.
Lieve Blancquaert, meter van Memisa, getuigde over “Kraambed Congo”. Bovendien stond
de fototentoonstelling van Lieve Blancquaert over moedersterfte in het Zuiden opgesteld in
het Zuiderpershuis tijdens de maanden september en december.
Vrijwilligersdag
2011 was het Europees jaar van het vrijwilligerswerk, en dit wou Memisa niet zomaar voorbij
laten gaan. Vrijwilligers vormen een zeer belangrijke schakel in de ketting van solidariteit
tussen Noord en Zuid. Daarom organiseerde Memisa een vrijwilligersdag op 15 juni in
Kasteel La Motte. Het werd een unieke dag met verrijkende ontmoetingen.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 23
Thema-avonden rond moedersterfte
In 2011 werden twee thema-avonden georganiseerd rond moedersterfte: op 19 maart in
Ronse en op 26 oktober in Dilbeek. In een overvol CC Westrand bracht Lieve Blancquaert een
boeiende getuigenis over bevallen in Congo en de problemen die hierbij komen kijken. Zelden
werd de positie van vrouwen in het Zuiden zo treffend en in voor iedereen verstaanbare taal
aan de kaak gesteld.
Tentoonstelling Lieve Blancquaert
Memisa beschikt over een aantrekkelijke, kwaliteitsvolle tentoonstelling met foto’s van Lieve
Blancquaert, die ze in de gezondheidszone Kasongo Lunda (een Congolese gezondheidszone
gesteund door Memisa) gemaakt heeft. Deze tentoonstelling deed in 2011 ziekenhuizen,
bibliotheken en culturele centra in het hele land aan.
Bent u geïnteresseerd in deze tentoonstelling? Neem dan contact met Kerstin De Vry
via e-mail [email protected] of per telefoon 02 454 15 57.
‘La solidarité tisse la santé’
“La solidarité tisse la santé” is een tentoonstelling over basisgezondheidszorg en mutualiteiten
binnen een noordzuidperspectief. Deze tentoonstelling is sensibiliserend van opzet en wil een
pedagogisch hulpmiddel zijn. Als dusdanig richt ze zich in de eerste plaats tot scholen. Deze
tentoonstelling werd opgezet in partnerschap met ANMC (Alliance nationale des Mutualités
chrétiennes), ISEI, Louvain Coopération au Développement en Solidarité Mondiale. In 2011
werd deze tentoonstelling door heel wat scholen, verspreid over Wallonië en Brussel, gebruikt.
memisa · jaarverslag 2011 · deel I24
Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en het buitenland
11.11.11
11.11.11 is de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. Memisa is samen met 340
gemeentelijke comités en een 70-tal andere organisaties aangesloten bij deze koepel. Door
waardevolle programma’s en organisaties in Noord en Zuid financieel te steunen, en door
onderling overleg te stimuleren, wil 11.11.11 bereiken dat de organisaties hun activiteiten
beter op elkaar afstemmen zodat die meer effect hebben.
Onder het motto 2015 DE TIJD LOOPT bundelt de Vlaamse Noord-
Zuidbeweging haar krachten en zet ze haar volle gewicht achter de
Millenniumdoelstellingen. Wat de Kyoto-normen zijn voor de milieubeweging,
moeten de Millenniumdoelstellingen worden voor de Noord-Zuidbeweging.
Coprogram (ngo-federatie)
Coprogram (sinds 30 november 2011 ngo-federatie) is de Vlaamse federatie van ngo’s voor
ontwikkelingssamenwerking. Memisa is lid van deze organisatie die een dubbele opdracht
vervult: de gezamenlijke belangen behartigen van de leden bij verschillende overheden.
Daarnaast ondersteunt de ngo-federatie de leden in hun organisatorische uitdagingen en in
hun streven naar kwaliteit.
CNCD
CNCD (Centre national de coopération au développement) is de koepelorganisatie die bijna
tachtig ngo’s, vakbonden en ontwikkelingsorganisaties uit de Franse en Duitse Gemeenschap
vertegenwoordigt die zich permanent inzetten voor internationale solidariteit.
Acodev
Acodev is de Franstalige tegenhanger van Coprogram. Het is een federatie van ngo’s voor
ontwikkelingssamenwerking. Memisa maakt deel uit van deze koepelorganisatie.
VEF
VEF (Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving) is een samengaan van een aantal sociale
en humanitaire organisaties die “beroep doen op de publieke vrijgevigheid” en die een Ethische
Code hebben aanvaard. Hiermee wil VEF aan de Belgische bevolking waarborgen bieden van
morele kwaliteit van de fondsenwerving en van de financiële transparantie.
Medicus Mundi International Network
Memisa werd in 2011 partner van Medicus Mundi, een internationaal netwerk dat organisaties
groepeert die actief zijn op het vlak van gezondheid. Meer info: www.medicusmundi.org
memisa · jaarverslag 2011 · deel I 25
Be-Cause Health
Be-cause health is een informeel en pluralistisch platform, dat openstaat voor institutionele en
individuele leden, actief en geïnteresseerd in internationale gezondheid en gezondheidszorg.
Dit platform wil de rol en de doeltreffendheid van de actoren van de Belgische
ontwikkelingssamenwerking versterken in het wereldwijd toegankelijk maken van kwalitatieve
gezondheidszorg via overleg, coördinatie en organisatieoverstijgende activiteiten. Op deze
manier wil het een brug bouwen tussen de academische wereld en de actoren op het terrein.
Memisa is één van de actieve leden van dit platform.
Masmut
Het Belgisch Platform Microziekteverzekering en Mutualiteiten (Masmut) heeft als doel de
relevantie en de doeltreffendheid van microziekteverzekeringen en mutualiteiten in het
Zuiden te versterken. Het platform verenigt Belgische actoren werkzaam op het gebied van
toegankelijkheid van gezondheidszorg in ontwikkelingslanden en ze bouwt op hun specifieke
en complementaire ervaring en expertise.
Eurac
Eurac of het Europees Netwerk voor Centraal-Afrika is een overlegorgaan tussen
Europese ngo’s die actief zijn in Centraal-Afrika. Het doel van Eurac is de bevordering van
informatieverspreiding tussen ngo’s en de versterking van de lobbycapaciteiten van deze
ngo’s.
Tenslotte is Memisa ook lid van het ‘Partnership for Maternal, Newborn & Child Health’
(PMNCH), Quality Medicine for All (QUAMED) het ‘Platform Gezondheid en Solidariteit’ en
heeft Memisa een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met ‘Artsen zonder Vakantie’.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
In 2011 werden een aantal nieuwe partnerschappen afgesloten met ondernemingen die de
missie van Memisa actief ondersteunen. Bestaande partnerschappen met o.m. Boobs-’n-
Burps, Stagobel en Ecostream werden verdergezet. De uitingsvorm van deze structurele
partnerschappen tussen Memisa en de ondernemingen in kwestie zijn divers. Wel wordt er
bij Memisa steeds nauw op toegekeken dat het partnerschap compatibel is met de visie en
missie van Memisa.
Sinds 1 januari 2011 bestaat er een ondersteunende samenwerking tussen Brussels Airlines
en Memisa. Brussels Airlines biedt voordeeltarieven en de mogelijkheid tot extra bagage voor
de missies naar Afrika. Bovendien wordt Memisa als partner vermeld op de website en in het
inflight magazine.
Memisa in de media
Memisa kwam het voorbije jaar op geregelde tijdstippen in de media. Blikvangers waren een
televisiereeks op jongerenzender TMF waarin Vlaanderen zes weken lang de avonturen kon
volgen van zes jonge Vlamingen in Burundi (Yes We Can). Deze productie kwam tot stand
in samenwerking met Memisa. De projecten van Memisa kwamen in dit programma ook
uitvoerig aan bod.
Daarnaast kwam Memisa ook een aantal keren aan bod in informatieprogramma’s van de
Vlaamse openbare zender VRT en van de Frantalige radiozender ‘La Première’.
Volgende artikels verschenen in de geschreven pers:
· TV nationaal (8)
· TV regionaal (1)
· Radio nationaal (3)
· Radio regionaal (3)
· Dagkranten nationaal (9)
· Dagkranten regionale edities/regionale bladen (13)
· Magazines (34)
· Gespecialiseerde medische pers (25)
memisa · jaarverslag 2011 · deel I26
4. Maatschappelijk en milieuverslag
InleidingHet jaarverslag van 2011 is het eerste dat werd opgesteld volgens de GRI-normen (Global
Reporting Initiative). Dit houdt in dat Memisa in haar jaarverslag een aantal basisgegevens
heeft opgenomen rond de economische, sociale, maatschappelijke en milieu-impact van de
organisatie. Daarnaast wordt ook het luik rond de financiële rapportage gevoelig uitgebreid.
De keuze voor de GRI biedt twee belangrijke voordelen: bijkomende transparantie naar onze
sympathisanten en donateurs toe en een betrouwbare interne (chronologische) en externe
(naar andere organisaties toe) vergelijkingsbasis.
Dit jaarverslag is een belangrijke stap in het streven van Memisa naar een steeds transparantere
en meer kwaliteitsvolle organisatie. GRI blijft echter een continu leerproces, waarbij het ons
streven is elk jaar opnieuw onszelf te willen verbeteren.
Organisatieprofiel2.1 - 2.2 Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht.
2.3 Structuur van de organisatie
Zoals elke vzw (vereniging zonder winstgevend doel) heeft Memisa een algemene vergadering
(AV), die jaarlijks bijeenkomt en waarvan de bevoegdheden door de statuten van de organisatie
worden bepaald. De AV kiest de leden van de Raad van Bestuur (RvB), die het beleid en de
strategie van Memisa uittekent op lange termijn.
De Raad van Bestuur heeft een nauwe band met het managementteam (MT), dat de
verantwoordelijkheid draagt voor het dagelijks uitvoerend bestuur. In dit managementteam
komen de algemeen directeur, de coördinatoren van de verschillende departementen, de
medisch coördinator en de coördinator media en lobbying bijeen.
Algemene Vergadering
De Algemene Vergadering bestaat uit 29 vertegenwoordigers van onze belangrijkste
stakeholders. Dit zijn deskundigen uit verschillende bedrijven en organisaties, vrijwilligers,
leden van de Raad van Bestuur en ex-personeelsleden. De Algemene Vergadering is het
hoogste orgaan van Memisa. Zij stelt de Raad van Bestuur aan en geeft goedkeuring over het
jaarverslag en de jaarrekeningen op basis van de audit van de Bedrijfsrevisor.
Leden: BAL Jacqueline, Père BURGRAFF Joseph, DE BRUYN Jac, de PUYDT Raoul,
DE ZEINE Emannuel, DEBRABANDERE Regine, DONVIL – De Smedt Jeanne, DUPUIS
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 27
Christian, Dr. EECKHOUT Emmanuel, FIEVE Benoit, FRAEYMAN Noëlla, Karel GYSELINCK,
JANSEGERS Pol, LEJEUNE Alain, LEONARD Françoise, MACHIELS Jacques, MATTON Jef,
NIETVELT-VAN KERSSCHAEVER Greet, PHILIPPART Agnes, POLMAN Frans, TOUSSAINT
Bernadette, VANDENBULCKE Jan, VANDENSCHRICK Jacques, Prof. VANDEPITTE Jozef,
VAN HEESVELDE Joost, VAN HUFFEL Marc, VANSINA Luc, VANWAMBEKE Stefan,
WINNUBST Maria.
Raad van Bestuur
Leden: Regine DEBRABANDERE, Raoul de Puydt, Karel GYSELINCK, Jacques MACHIELS,
Jef MATTON, Agnes PHILIPPART, Frans POLMAN, Marc VAN HUFFEL.
Voorzitter van de Raad van Bestuur: Joseph BURGRAFF
De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het algemeen beheer van Memisa. De
operationele verantwoordelijkheid delegeert de Raad van Bestuur aan de directie van
de organisatie. De voorzitter en alle andere bestuursleden zijn vrijwilligers en oefenen hun
opdracht onbezoldigd uit.
Directie
De algemeen directeur van Memisa is Frank De Paepe.
Personeel Memisa
De lijst van medewerkers van Memisa kan u raadplegen op de website van Memisa.
Vrijwilligerswerking
Memisa kan rekenen op een groep trouwe vrijwilligers die zich het hele jaar inzetten voor onze
organisatie:
Departement Communicatie, Sensibilisatie & Fondsenwerving 13
Departement Projecten 2
Werkingsondersteunende taken (klusjes, logistiek,…) 2
Project Ziekenhuis voor Ziekenhuis
Algemeen Organisatie-overzicht
Raad van BestuurAlgemene Vergadering
Algemene Directie
Dienst Algemene Zaken
Dienst Financiële Administratie
Afdeling Projecten Afdeling CEF
Staffunctie Lobby & Netwerk(NH, Media, Fondsen) Staffunctie QCE & RD
memisa · jaarverslag 2011 · deel II28
Managementstructuur Memisa
Organisatiestructuur Memisa in Congo
2.4 - 2.8 Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht.
2.9 Significante veranderingen wat betreft organisatie, structuur of gebouwen:
In 2011 werd de Dienst Financiën een afzonderlijke dienst binnen de organisatie. In het
verleden viel deze Dienst onder de Dienst Algemene Zaken.
2.10 Ontvangen onderscheidingen:
Memisa ontving geen onderscheidingen in de voorbije periode.
Algemeen Directeur
Hoofd Dienst Algemene Zaken
Hoofd Dienst Financiële Administratie
CoördinatorAfdeling Projecten
Coördinator Afdeling CEF
StaflidLobby & Netwerk
(NH, Media, Fondsen)
StaflidQCE & RD
Management Council Direction Management Team
Raad van Bestuur
Algemene Directie Memisa België
Chef de mission in DR Congo
Coördinator Departement Projecten
Coördinator Departement Algemene Zaken
Coördinator van de BAT’s (4)
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 29
memisa · jaarverslag 2011 · deel II30
Verslagparameters3.1 Dit jaarverslag slaat op de periode van 1/1/2011 tot en met 31/12/2011.
3.2 Het vorige jaarverslag werd gepubliceerd naar aanleiding van de Algemene Vergadering
van 8 september 2011.
3.3 Memisa brengt elk jaar een jaarverslag uit naar aanleiding van de Algemene Vergadering.
3.4 Contactpunt voor dit verslag:
Het contactpunt voor dit verslag kan gevonden worden bij het GRI-overzicht.
3.5 Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag:
De inhoud van dit jaarverslag werd voorgesteld door de Afdeling Communicatie,
Sensibilisatie en Fondsenwerving van Memisa. Vervolgens werd de mogelijkheid geboden
aan de verschillende Diensten en Afdelingen van Memisa, alsook aan de Algemene
Directeur om hier feedback op te geven. Deze werd vervolgens in het jaarverslag
geïntegreerd.
3.6 Afbakening van de reikwijdte van het verslag:
Wat het activiteitenverslag en het financiële verslag betreft, behandelt dit jaarverslag de
wereldwijde werking van Memisa. Voor het maatschappelijk en het milieurapport werd
enkel rekening gehouden met de werking van Memisa in België.
3.7 Specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag: zie punt 3.6.
3.8 Basis voor de verslaggeving die de vergelijkbaarheid tussen de verschillende
verslagperioden aanzienlijk beïnvloedt:
Dit is de eerste keer dat het jaarverslag van Memisa volgens de GRI-normen werd
opgesteld.
3.10 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformulering van eerder verstrekte informatie:
niet van toepassing.
3.11 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiode qua meetmethoden:
geen.
3.12 GRI-overzichtstabel met overzicht van de behandelde indicatoren: zie pagina 41.
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 31
Bestuur, verplichting en betrokkenheid4.1 Bestuursstructuur: zie pagina 27-29.
4.2 Heeft de voorzitter een leidinggevende rol?
De voorzitter van de vzw is een onafhankelijke en onbezoldigde vrijwilliger die geen
mandaat heeft binnen de operationele werking van de organisatie.
4.3 Aantal onafhankelijken/niet-leidinggevenden van het hoogste bestuursorgaan:
zie pagina 27-29.
4.4 Aanbevelingen of medezeggenschap op het hoogste bestuurslichaam:
De medewerkers van Memisa hebben medezeggenschap via de coördinatoren en
Algemeen Directeur die dagelijks aanspreekbaar zijn, via de personeelsdienst en via de
equipevergaderingen.
4.13 Lidmaatschappen/Belangenorganisaties: zie pagina 24-25.
4.14 Overzicht relevante belanghebbenden:
De institutionele en medefinanciers, de partners van het project Ziekenhuis voor
Ziekenhuis, de vrijwilligers, de medewerkers & de partners en begunstigden in het
Zuiden.
4.15 Basis voor inventarisatie en selectie van de belanghebbenden:
De belanghebbenden werden bepaald door het Management Team van Memisa op
voordragen van de Afdeling Communicatie, Sensibilisatie en Fondsenwerving. Memisa
houdt zich altijd aanbevolen haar werking en dit jaarverslag verder toe te lichten aan
andere belanghebbenden of belangengroepen die zich aandienen.
Maatschappelijke prestatie-indicatorenLA1 · Personeelsbestand aantal
Gemiddeld aantal werknemers in het lopende jaar 2011
· Voltijds 6,66
· Deeltijds 9,08Personen in dienst per 31/12/2011
· Voltijds 8
· Deeltijds 8
· Totaal uitgedrukt in VTE 12,86
LA2 · Personeelsverloop aantal
· Ingetreden medewerkers 5
· Uitgetreden medewerkers 3
LA7 aantal
Werkverlet
· Verlet, ziektedagen, ziekteverzuim 11
· Ouderschapsverlof 0
· Wettelijke vakantie 142
LA10 · Opleiding - Vorming uren/jr
· Taalcursussen 70
· Informatica (toepassingen) 0
· Arbeidswetgeving 30
· Algemeen 199
· Totaal 299
LA12
100% van onze medewerkers werden ingelicht omtrent hun prestatie- en
loopbaanontwikkeling.
LA13 · Personeelsbestand aantalMan - vrouw per 31/12/2011
· Voltijds man 4
· Deeltijds man 3
· Voltijds vrouw 4
· Deeltijds vrouw 6
· Totaal uitgedrukt 17Per beroepscategorie in VTE
· Directiepersoneel 1
· Bedienden 11,86
· Arbeiders 0Per opleidingsniveau
· Middelbare school 9
· Hoger niet-universitair 6
· Universitair 2Per leeftijdscategorie op 31/12/2011
· < 30 jaar 2
· 30 - 50 jaar 8
· 50 jaar 6Raad van Bestuur
· Man 7
· Vrouw 2
· Totaal 9Algemene Vergadering
· Man 20
· Vrouw 9
· Totaal 29
memisa · jaarverslag 2011 · deel II32
Milieu-indicatorenEN3 · Direct energieverbruik door primaire energiebron
· Verbruik gas 66.702 aantal m³ (kWh)
Er werd een nieuwe thermostaat geïnstalleerd die aan/uit springt ochtend en avond en die in
het weekend niet aanspringt. Daarnaast werden personeelsleden erop attent gemaakt om bij
vakantiedagen het verwarmingstoestel sowieso uit te schakelen.
EN4 · Indirect energieverbruik door primaire bron
· Verbruik elektriciteit 11.146 kWh
Oude computerschermen worden door flatscreens vervangen die minder energie verbruiken.
Medewerkers worden verzocht om op te letten door lichten te doven indien mogelijk en om
geen elektrische toestellen te laten aanstaan indien dit niet nodig is.
EN8 · Totale wateronttrekking per bron
· Totaal waterverbruik 188 m³
EN16 · Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen
· Gas 66.702 kWh - 11.911,52 kg CO2
EN17 · Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewichtNationale verplaatsingen
• Woon-werkverkeer
· Openbaar vervoer 398 kg CO2 - 3980 km x 0,100 kgCo2 per km
· Fiets 0 kg CO2 - 195,5 km
· Auto 10.038,42 kg CO2 -47.802 km x 0,210 kgCo2 per km
• Dienstverkeer
· Openbaar vervoer 119 kg CO2 - 1.190 km
· Auto 5.555,97 kg CO2 - 26.457,04 kmInternationaal dienstverkeer
· Vliegtuig 300.990 km
Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking NGO2
Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en
de concrete werking. Memisa heeft er belang bij te beantwoorden aan de verwachtingen
betreffende haar dienstverlening. Wij wensen dat alle ontvangende partijen zowel intern
als extern tevreden zijn over onze diensten en willen op de hoogte gebracht worden van
vergissingen of problemen. Hiervoor ontwikkelde Memisa een klachtenprocedure. De
procedure heeft als doel Memisa te informeren ingeval van probleem, klacht of het verzoek
een gepaste oplossing te vinden. Vervolgens is het belangrijk deze procedure vast te leggen
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 33
memisa · jaarverslag 2011 · deel II34
om Memisa toe te laten de kwaliteit van haar diensten te verbeteren en allen de kans te geven
suggesties te maken om onze diensten te optimaliseren.
Waarover klacht indienen?
Memisa wenst op de hoogte gehouden te worden van de betrokken partijen :
- indien deze niet tevreden zijn over onze procedures;
- indien Memisa, naar hun mening, niet beantwoordt aan de overeenkomst of de verwachtingen;
- indien zij een probleem hebben door een faling van Memisa;
- indien zij onnauwkeurigheden merken.
Hoe een klacht neerleggen?
Klachten kunnen worden neergelegd per e-mail of per post bij de contactpersoon binnen
Memisa of bij de hiërarchische verantwoordelijke van deze laatste. De klachten worden op
vertrouwelijke manier behandeld.
Wat is het gevolg van een klacht?
Binnen een periode van vier weken zal Memisa een schriftelijk antwoord sturen per e-mail
of per post. Zoniet contacteert Memisa de belanghebbende per telefoon of e-mail voor
meer inlichtingen. De klacht wordt behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische
verantwoordelijke.
Hoe bezwaar aantekenen?
Indien de betrokken partij niet akkoord gaat met het genomen besluit van Memisa, mag deze
bezwaar aantekenen. Zij legt dit bezwaar schriftelijk neer bij Memisa binnen de vier weken na
de eerste beslissing genomen door Memisa met betrekking tot de klacht. Het bezwaar wordt
behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische verantwoordelijke. Een schriftelijk
antwoord wordt gegeven binnen een tijdspanne van zes weken.
De klachtencommissie
Het is mogelijk dat de ontvangende partij niet tevreden is over de manier waarop het bezwaar
is behandeld. Zij mag dan vragen de klacht te laten voorkomen op de klachtencommissie. Het
doel van deze commissie is een onpartijdig advies te geven om de klachten met betrekking tot
individuen of met een ontevreden karakter op te lossen.
Suggesties
De ontvangende partij kan altijd suggesties doorgeven aan de contactpersoon binnen Memisa
of aan de hiërarchische verantwoordelijke van deze. Binnen zes weken informeren wij over de
gezette stappen met betrekking tot de suggesties.
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 35
NGO8
Overzicht van de diverse categorieën van inkomsten en overzicht van de vijf omvangrijkste
donoren en de steun die deze verschaffen. Het overzicht van de diverse categorieën van
inkomsten kan worden teruggevonden in het financieel overzicht. De vijf omvangrijkste
institutionele donoren van Memisa waren in 2011 DGOS (4.176.700,03€), de Wereldbank
(1.445.037,49€), de Verenigde Naties (129.720,68€), Wallonie-Bruxelles International
(75.955,20€) en het Global Fund (11.812,37€)
Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheidPR6
Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot
marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring.
Memisa is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF), een organisatie die
aan de Belgische bevolking waarborgen wil bieden met betrekking tot de morele kwaliteit
van de fondsenwerving en tot doorzichtigheid van de rekeningen. Op basis van de informatie
die Memisa aan VEF bezorgde, kwam deze tot de conclusie dat Memisa in 2011 haar
informatieplicht positief had ingevuld en de verschillende wetten, standaarden en codes had
nageleefd. Informatie over onze inkomsten en bestedingen is eveneens terug te vinden via de
website www.ngo-openboek.be.
Economische indicatorenEC1
Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten,
operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke
investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden.
Zie pagina 36-38.
EC4
Significante financiële steun van de overheid.
Zie pagina 37.
memisa · jaarverslag 2011 · deel II36
5. Financieel overzicht ResultatenrekeningLangs de inkomstenzijde noteren we een daling
in de noodhulpprojecten. Verhoudingsgewijs blijft
Memisa het grootste deel van haar werkingsmid-
delen halen uit overheidssubsidies met een stij-
gend aandeel uit particuliere en- andere giften.
Aan de kant van de uitgaven zien we dezelfde impact van de noodhulpprojecten in de post
“Andere Bedrijfskosten”. De post “Diensten en Diversen” vertoont een daling die hoofdzakelijk
het gevolg is van aantal kosten die verschoven zijn naar de post Andere Bedrijfskosten. De
loon- en afschrijvingskost bleven grotendeels gelijk. Tenslotte hebben we ook de terugneming
van een voorziening voor belastingen in Congo die finaal werd kwijtgescholden (post
“Voorzieningen Risico’s en Kosten”). Globaal genomen zien we dus zowel langs inkomstenzijde
als langs uitgavenzijde een verminderde activiteit in 2011 door externe factoren zonder veel
impact op het resultaat.
BalansOp de balans zien we aan de actiefzijde een grote stijging in de post Handelsvorderingen. Dit is
voornamelijk het gevolg van een nog te ontvangen subsidie voor een groot project in Congo-
Brazzaville. Op de passiefzijde vinden we een gelijkaardige stijging in de post Handelsschulden
wegens nog te besteden bedragen voor datzelfde project. Voor meer informatie in verband
met de balans en resultatenrekening van Memisa kan u steeds contact opnemen met
Edwin De Leeuw via [email protected]. Ook het budget, de loonspanning en de
afschrijvingstabel kan via deze weg worden aangevraagd.
Kosten fondsenwerving
In 2011 werd een totaal bedrag van 202.298 euro ingeschreven als kosten bestemd voor
de verwerving van fondsen. 112.658,24 euro hiervan betreft directe kosten, de overige
89.639,75 euro zijn personeelskosten goed voor een voltijdse equivalent (FTE) van 2,05
verdeeld over 4 personeelsleden.Tegenover deze kosten staat een opbrengst van 1.903.270
euro. Deze opbrengsten zijn verdeeld over particuliere giften (1.466.704 euro), het project
Ziekenhuis voor Ziekenhuis (329.419,27 euro) en legaten (107.146,76 euro). Dit maakt
dat de kostenbatenratio van de fondsenwervende activiteiten in 2011 10,6% bedroeg.
Dit betekent dat om een gift van 100 euro te verwerven, Memisa zelf 10,6 euro diende te
spenderen. Voor bijkomende gegevens over de kosten van de fondsenwerving kan u steeds
contact opnemen met Kris Van Kerkhoven via [email protected].
giften30%
subsidies 69%
legaten 1%
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 37
RESULTATENREKENING
2011 2010
II bedrijfskosten 8.426.947,04 9.133.489,76
A. handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 874,65 476
2. wijzigingen voorraad 874,65 476
B. diensten en diversen 625.032,26 720.996,34
C. bezoldigingen, soc. lasten, pensioenen 1.397.428,40 1.302.232,20
D. afschrijvingen op opricht., vaste activa 36.051,64 39.218,82
F. voorzieningen risico’s en kosten -141.173,91 13.644,89
G. andere bedrijfskosten 6.508.734,00 7.056.921,51
V. financiële kosten 78.914,06 9.907,70
A. kosten van schulden 4,19
B. waardevermindering, andere dan II.E. 3.461,80 -552,29
C. andere financiële kosten 75.448,07 10.459,99
VIII uitzonderlijke kosten 1.580,57 111.417,49
A. uitz. afschrijv. op opricht. kosten, enz 1.580,57
V. voorziening uitz. risico’s en kosten 111.417,49
TOTAAL KOSTEN 8.507.441,00 9.254.814,95
2011 2010
I bedrijfsopbrengsten 8.516.153,57 9.365.716,67
D. bijdragen, lidgelden en schenkingen 8.377.129,47 9.341.708,57
E. andere bedrijfsopbrengsten 139.024,10 24.008,00
IV financiële opbrengsten 126.326,96 76.829,42
B. opbrengsten uit vlottende activa 38.635,54 34.758,85
C. andere financële opbrengsten 87.691,42 42.070,57
VII uitzonderlijke opbrengsten 2.621,45 6.525,21
B. terugneming afschrijv. op vaste activa 197,65 12.485,05
E. andere uitzonderlijke opbrengsten 2.423,80 -5.959,84
TOTAAL OPBRENGSTEN 8.645.101,98 9.449.071,20
XI resultaatverwerking 137.660,31 194.256,25
Particuliere giften 1.466.604,00
Provinciale giften 27.855,20
Gemeente giften 15.538,54
Ziekenhuis giften 297.419,27
Ziekenhuis giften programma 32.000,00
Opbrengsten acties CEF 100,00
Speciefike giften gelibelleerd 242.469,63
Speciefike giften niet gelibelleerd
23.604,38
Giften eigen inbreng programma
321.052,81
Legaten zonder terugnemingsrecht
107.146,76
Subsidies DGOS programma 3.426.7400,03
Subsidies Gemeenschappen voor PR
75.955,20
Subsidies DGOS - Noodhulp 750.000,00
Subsidies VN 129.720,68
Subsidies Wereldbank 1.445.037,49
Subsidies Global Fnd 11.812,37
Tussenkomst werkingskosten 4.113,11
BIJDRAGEN, LIDGELDEN EN SCHENKINGEN
memisa · jaarverslag 2011 · deel II38
BALANS
Activa 2011 2010
Vaste activa 128.311,39 149.399,28
III materiële vaste activa 124.965,98 148.142,35
A. terreinen en gebouwen 71.311,44 82.035,21
B. installaties machines en uitrusting 43.230,75 56.635,98
C. meubilair en rollend materieel 10.423,79 19.471,16
IV financiële vaste activa 3.345,41 1.256,93
C. andere financiële vaste activa 3.345,41 1.256,93
2. vorderingen en borgtochten in contanten 3.345,41 1.256,93
Vlottende activa 7.343.198,50 6.308.685,34
VI voorraden en bestellingen in uitvoering 1.433,95 3.308,60
A. voorraden 1.433,95 2.308,60
4. handelsgoederen 1.433,95 2.308,60
VII vorderingen op ten hoogste een jaar 1.852.858,46 835.812,33
A. handelsvorderingen 1.852.858,46 835.490,62
B. overige vorderingen 321,71
VIII geldbeleggingen 2.763.239,08 2.896.726,85
B. overige beleggingen 2.763.239,08 2.896.726,85
IX liquide middelen 2.712.513,30 2.567.550,26
X overlopende rekeningen 13.153,71 6.287,30
TOTAAL ACTIVA 7.471.509,89 6.458.084,62
Passiva 2011 2010Eigen vermogen 4.025.172,92 3.887.512,61I kapitaal 1.689,35 1.189,35 B. niet opgevraagd 1.689,35 1.689,35IV reserves 357.419,29 319.920,65 B. onbeschikbaer reserves 357.419,29 319.920,65 1. voor eigen aandelen 357.419,29 319.92,65V overdragen winst 3.666.064,28 3.565.902,61 voorzieningen voor risico’s en kosten 18.302,76 159.476,67VII voorzieningen voor risico’s en kosten 18.302,76 159.476,67 A. voorzieningen voor risico’s en kosten 18.302,76 159.476,67 1. pensioenen en soortgel. verplichtingen 18.302,76 25.919,01 2. overige risico’s en kosten 133.557,66Vreemd vermogen 3.428.035,21 2.410.166,14IX schulden op ten hoogste een jaar 3.401.534,19 2.410.166,14 C. handelschulden 3.318.761,18 2.335.724,20 1. leveranciers 3.318.761,18 2.335.724,20 E. schulden 82.773,01 74.441,94 2. bezoldigingen en sociale lasten 82.773,01 74.441,94X overlopende rekeningen 26.500,02 929,20
TOTAAL PASSIVA 7.471.509,89 6.458.084,62
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 39
memisa · jaarverslag 2011 · deel II40
memisa · jaarverslag 2011 · deel II 41
6. GRI-overzichtVisie & strategie1.1 Verklaring duurzaamheid p 4-5
Organisatieprofiel2.1 Naam organisatie achterflap2.2 Producten/diensten p 7-162.3 Structuur organisatie p 27-292.4 Locatie hoofdkantoor achterflap2.5 Landen actief p 11,132.6 Juridische structuur p 27-282.7 Afzetmarkten p 11,132.8 Omvang/kerncijfers p 36-382.9 Significante veranderingen p 292.10 Onderscheidingen p 29
Verslagparameters3.1 Verslagperiode p 303.2 Datum recente verslag p 303.3 Verslagcyclus p 303.4 Contactpunt p 303.5 Proces voor bepalen inhoud p 303.6 Afbakening verslag p 303.7 Specifieke beperkingen p 303.8 Basis die de vergelijkbaarheid beïnvloedt p 303.10 Gevolgen van eventuele herformulering p 303.11 Significante veranderingen p 303.12 GRI-tabel p 41-42
Bestuur, verplichting en betrokkenheid4.1 Bestuursstructuur p 27-294.2 Heeft voorzitter een leidinggevende rol? p 314.3 Aantal onafhankelijken/niet leidinggevenden p 314.4 Aanbevelingsmogelijkheden/medezeggenschap p 314.13 Lidmaatschappen/belangenorganisaties p 24-254.14 Overzicht relevante belanghebbenden p 314.15 Inventarisatie/selectie belanghebbenden p 31
Prestatie-indicatoren
MilieuEN1 Totale hoeveelheid gebruikte materialen p 33EN3 Direct energieverbruik primaire energiebronnen p 33EN4 Indirect energieverbruik primaire energiebronnen p 33EN5 Energiebesparingen en efficiëntieverhogingen p 33
EN8 Totale wateronttrekking p 33EN16 Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen p 33EN17 Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht p 33
SociaalLA1 Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio p 31LA2 Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio p 31LA7 Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio p 32LA10 Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie p 32LA12 Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling p 32LA13 Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie naar geslacht, leeftijdsgroep, het behoren tot een bepaalde maatschappelijke minderheid en andere indicatoren van diversiteit. p 32
ProductverantwoordelijkheidPR6 Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring p 35
EconomieEC1 Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen,
donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden p 35EC4 Significante financiële steun van de overheid p 35
Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werkingNGO2 Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en de concrete werking. p 33-34NGO8 Overzicht van de diverse categorieën van inkomsten en overzicht van de vijf omvangrijkste donoren en de steun die deze verschaffen p 35
De contactpersoon met betrekking tot dit jaarverslag is Kris Van Kerkhoven. E-mail: [email protected]., T 02 454 15 49.
memisa · jaarverslag 2011 · deel II42
© memisa - 2012
contact: Kris Van Kerkhoven
Vormgeving: studiostraid.be
Kerkstraat 63, 1701 ItterbeekT 02 454 15 40
www.memisa.be