6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 1
10-1 10-2
Kapitulli 10
Paraja, Interesi dhe Të Hyrat
• Item
• Item
• Item
• Etc.
McGraw-Hill/Irwin
Macroeconomics, 10e © 2008 The McGraw-Hill Companies, Inc., All Rights Reserved.
10-3
Hyrje
• Paraja luan një rol qëndror në përcaktimin e të hyrave dhe
të punësimit.
• Norma e interesit është një determinantë e rëndësishme e
shpenzimeve agregate Fed kontrollon ofertën monetare në US.
• Stoku i parasë, norma e interesit, dhe Fed kanë munguar dukshëm
në modelin e zhvilluar në kapitullin e fundit.
• Ky kapitull:
Prezenton paranë dhe politikën monetare.
Ndërton një kornizë eksplicite të analizave brenda së cilave
studiohen ndër-veprimet e tregut të të mirave dhe tregut të aseteve.
Çka e përcakton normën e interesit?
Cili është roli i normës së interesit në ciklet e biznesit?
10-4
Hyrje
• Figura 10-1 tregon normën e
interesit për bondet e thesarit =
pagesa e pranuar nga ndokush
që i ka huazuar qeverisë së
SHBA.
• Psh. për një interes prej 5%, një
hua prej $100 ndaj qeverisë do të
sjell një interes prej $5.
• Figura 10-1 tregon se normat e
interesit :
Janë të mëdha para recesionit
Zbresin gjatë recesionit
Rriten gjatë rimëkëmbjes.
[Insert Figure 10-1 here]
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 2
10-5
Hyrje
• Figura 10-2 tregon lidhjen e fuqishme ndërmjet rritjes së parasë dhe të rritjes së outputit
• Ky kapitull e eksploron lidhjen ndërmjet parasë, normave të interesit dhe outputit.
• Modeli IS-LM është thelbi i makroekonomisë në afat të shkurtër.
• Vazhdon në detajet e modeleve të mëhershme, por e shton normën e interesit si një determinant plotësuese të kërkesës agregate.
• Përfshin tregun e të mirave dhe tregun e parasë, dhe lidhjen e tyre përmes normës së interesit me të hyrat.
[Insert Figure 10-2 here]
10-6
Hyrje
[Insert Figure 10-3 here]
10-7
Tregu i Të Mirave dhe Lakorja IS
• Lakorja IS tregon kombinimet e normës së interesit dhe të nivelit të outputit për të cilat shpenzimet e planifikuara janë të barabarta me të hyrat.
• Nxjerret në dy hapa:
1. Lidhja ndërmjet normës së interesit dhe investimeve.
2. Lidhja ndërmjet kërkesës për investime dhe AD.
• Investimet nuk konsiderohen më si ekzogjene, mirëpo të varura nga norma e interesit (endogjene).
• Kërkesa për investime është më e vogël sa më të larta të jenë normat e interesit.
• Normat e interesit janë kostoja e huazimit të parasë.
• Normat e rritura të interesit e rrisin çmimin të cilin firmat e paguajnë për të huazuar për paisje kapitale kjo e redukton sasinë e kërkesës për investime.
10-8
Investimet dhe Norma e Interesit
• Funksioni i shpenzimeve investive mund të shprehet si:
ku b > 0 (1)
• i = norma e interesit (interesit)
• b = ndjeshmëria e investimeve ndaj ndaj normës së interesit
• = shpenzimet investive autnonome
• Figura 10-4 ilustron lakoren e investimeve në ekuacionin (1).
• Lakorja negative reflekton supozimin se një reduktim në i e rrit sasinë e I.
[Insert Figure 10-4 here]
biII
I
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 3
10-9
Investimet dhe Norma e Interesit
(1)
• Pozita e lakores I përcaktohet nga:
• Pjerrësia, b
Nëse investimet reagojnë ose janë shumë të ndieshme ndaj i lakorja e investimeve është gati e rrafshët.
Nëse investimet reagojnë pak ndaj i lakorja e investimeve është gati vertikale.
• Niveli i shpenzimeve auotonome
Një rritje në e lëkund jashtë lakoren e investimeve (djathtas).
Një rënie në e lëkund lakoren e investimeve brenda (majtas).
[Insert Figure 10-4 here] biII
I
I
10-10
Norma e Interesit dhe AD: Lakorja IS
• Funksioni i AD i kapitullit të fundit duhet të modifikohet
që të reflektojë lakoren e re të shpenzimeve investive
(2)
Një rritje në i redukton AD për një nivel të dhënë të të hyrave
Për çfarëdo niveli të dhënë të i, mund të përcaktohet niveli
ekuilibrues i të hyrave dhe outputit si në Kapitullin 9.
Një ndryshim në i do të ndryshojë ekuilibrin.
biYtcA
XNGbiIYtcRTcC
NXGICAD
)1(
)()1(
10-11
Norma e Interesit dhe AD: Lakorja IS
(2)
• Fitohet lakorja IS duke e përdor Figurën 10-5
Për një normë të dhënë të interesit, i, shprehja e fundit në ekuacionin (2) është konstante mund ta paraqesim funksionin e AD me një intercept (pikëprerje)
Niveli ekuilibrues i të hyrave është Y1 në pikën E1
Paraqesim çiftin (i1, Y1) në panelin e poshtëm si një pikë E1 një pikë në lakoren IS
Kombinimi i i dhe Y që i pastron tregjet e të mirave.
[Insert Figure 10-5 here] biYtcAAD )1(
1biA
10-12
Norma e Interesit dhe AD: Lakorja IS
(2)
• Fitojmë lakoren IS duke e
përdor Figurën 10-5
Konsiderojmë një normë interesi
më të ulët, i2
Kjo e lëkund lakoren AD djathtas
në AD’ me një intercept prej
Duke pasur një rritje në AD,
ekuilibri zhvendoset në pikën E2,
me një nivel të asociuar të të
hyrave prej Y2
Paraqesim çiftin (i2, Y2) në
panelin (b) që paraqet një pikë
tjetër në lakoren IS.
[Insert Figure 10-5 here again] biYtcAAD )1(
2biA
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 4
10-13
Norma e Interesit dhe AD: Lakorja IS
• Ne mund t’i zbatojmë
procedurat e njëjta për të gjitha
nivelet e i që të gjenerojmë
pikat plotësuese në lakoren IS.
• Të gjitha pikat në lakoren IS
përfaqësojnë kombinimet e i dhe
të hyrave për të cilat tregjet e të
mirave pastrohen lakorja e
ekuilibrit të tregjeve të të mirave
• Figura 10-5 tregon
marrëdhënien negative
ndërmjet i and Y
• Lakorja me rënëse IS
[Insert Figure 10-5 here again]
10-14
Norma e Interesit dhe AD: Lakorja IS
• Gjithashtu mund të fitojmë lakoren IS duke e përdor
ekuilibrin e tregut të të mirave:
(4)
(5)
ku , multiplikatori prej Kapitullit 9
)(
))1(1(
)1(
)1(
biAY
biAtcY
biAYtcY
biYtcAADY
G
))1(1(
1
tcG
Ekuacioni (5) është ekuacioni i lakores IS
10-15
Pjerrësia e Lakores IS
• Pjerrësia e lakores IS varet nga:
• Sa të ndieshme janë shpenzimet investive ndaj ndryshimeve në i
• Multiplikatori, G
• Le të supozojmë se shpenzimet investive janë shumë të
ndieshme ndaj i dhe pjerrësia e b, është e madhe
• Një ndryshim i dhënë në i prodhon një ndryshim të madh në AD
(lëkundje e madhe).
• Një lëkundje e madhe në AD prodhon një ndryshim të madh në Y.
• Një ndryshim i madh në Y rezulton prej një ndryshimi të dhënë në i
lakorja IS është relativisht e rrafshët.
• Nëse shpenzimet investive janë shumë të ndieshme ndaj i,
lakorja IS është relativisht e pjerrët.
10-16
Roli i Multiplikatorit
• Figura 10-6 tregon lakoren AD e cila i korrespondon multiplikatorëve të ndryshëm.
• Koeficienti c në vijën solide të zezë është më i vogël se sa ai në lakoren AD me vijë të ndërprerë multiplikatori në lakoren me vijë të ndërprerë është më i madh
• Një ndryshim i dhënë prej i në i2 e rrit interceptin e lakores së AD me distancën e njëjtë vertikale
• Për shkak të multiplikatorëve të ndryshëm, të hyrat rriten në Y’2 në vijën e ndërprerë dhe në Y2 në vijën solide.
[Insert Figure 10-6 here]
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 5
10-17
Roli i Multiplikatorit
• Sa më e vogël të jetë ndjeshmëria e shpenzimeve
investive ndaj normës së interesit dhe sa më i vogël të jetë
multiplikatori, aq më e pjerrët lakorja IS.
• Kjo mund të shihet në ekuacionin (5):
• Mund ta zgjidhim ekuacion (5) sipas i:
)( biAY G
b
Y
b
A
b
AYi
biAY
biAY
G
G
G
GG
G
)(
Për një ndryshim të dhënë në Y,
ndryshimi i asociuar në i do të jetë
më i madh në madhësi pasi që b
është më i vogël dhe pasi që
multiplikatori është më i vogël.
10-18
Pozita e Lakores IS
• Figura 10-7 tregon dy lakore të
ndryshme IS dallojnë për nga
nivelet e shpenzimeve autonome
• AD fillestare me dhe i1 pika
korresponduese E1 në lakoren IS
në Figurën 10-7 (b)
• Nëse shpenzimet autonome rriten
në , niveli ekuilibrues i të
hyrave rritet në i1 pika E2 në
panelin 10-7 (b), IS lëviz djathtas.
• Ndryshimi në të hyra si rezultat i
ndryshimit në shpenzimet
autonome është si vijon:
[Insert Figure 10-7 here]
A
A
AY G
10-19
Tregu i Parasë dhe Lakorja LM
• Lakorja LM tregon kombinimet e normës së interesit
dhe niveleve të outputit ashtu që kërkesa për para është
e barabartë me ofertën e parave ekuilibri në tregun e
parasë.
• Lakorja LM fitohet në dy hapa:
1. Shpjegohet se pse kërkesa për para varet nga norma e interesit
dhe të hyrat.
• Teoria e balanseve monetare reale, sesa e atyre nominale
2. Barazohet kërkesa për para me ofertën për para, dhe i gjejmë
kombinimet e të hyrave dhe normave të interesit të cilat e mbajnë
ekuilibrin në në tregun e parasë.
• Çiftet (i, Y) që e përmbushin këtë kriter janë pikat në një lakore të dhënë LM.
10-20
Kërkesa për Para
• Kërkesa për para, është një kërkesë për balanse reale për
para.
• Njërëzit janë më të brengosur me atë se sa shumë mund të blejnë
me paratë e tyre, se sa për numrin e dollarëve në gjepat e tyre.
• Kërkesa për balanse reale varet nga:
Të hyrat reale: njerëzit i mbajnë paratë për të paguar për blerjet e
tyre, të cilat rrjedhimisht varen nga të hyrat.
Norma e interesit: kostoja e mbajtjes së parasë.
Sa më e lartë norma e interesit, aq më e shtrenjtë të mbahen paratë,
dhe se më pak kesh do të mbahet për secilin nivel të të hyrave.
• Kërkesa për para definohet si: (6) hikYL
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 6
10-21
Kërkesa për Para
(6)
• Parametrat k dhe h reflektojnë
ndjeshmërinë e kërkesës për
balanse reale ndaj nivelit të Y
dhe i.
• Funksioni i kërkesës për
balanse reale implikon se për
një nivel të dhënë të të hyrave,
sasia e kërkuar është një
funksion rënës i i.
• Figura 10-8 ilustron marrëdhënien
inverse ndërmjet kërkesës për
para dhe i lakorja e kërkesës
për para
[Insert Figure 10-8 here] hikYL
10-22
Oferta e Parasë, Ekuilibri në Tregun e Parasë, dhe Lakorja LM
• Sasia nominale e ofruar e parasë, M, kontrollohet nga banka
qëndrore.
• Oferta monetare reale është , ku M dhe P supozohet se janë fikse.
• Figura 10-9 tregon kombinimet e i dhe Y ashtu që kërkesa për
balanse reale përshtatet saktësisht me ofertën e disponueshme.
[Insert Figure 10-9 here]
P
M
10-23
Oferta e Parasë, Ekuilibri në Tregun e Parasë, dhe Lakorja LM
• Duke filluar në Y1, lakorja korresponduese e kërkesës për balanse
reale është L1 që është treguar në panelin (a)
• Pika E1 është pika ekuilibruese në tregun e parasë
• Pika E1 paraqitet në panelin (b) si një pikë në lakoren e tregut të
parasë, ose lakoren LM
• çifti (i1, Y1) është një pikë në lakoren LM
[Insert Figure 10-9 here]
10-24
Oferta e Parasë, Ekuilibri në Tregun e Parasë, dhe Lakorja LM
• Nëse të hyrat rriten në Y2, rriten balanset reale të parave për çdo
nivel të i kërkesa për para lëkundet në L2
• Norma e interesit rritet në i2 që ta mbajë ekuilibrin në tregun e parasë
• Ekuilibri i ri është në pikën E2
• Paraqesim E2 në panelin (b) si një pikë tjetër në lakoren LM
• çifti (i2, Y2) është më lartë për një lakore LM të dhënë
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 7
10-25
Oferta e Parasë, Ekuilibri në Tregun e Parasë, dhe Lakorja LM
• Lakorja LM tregon të gjitha kombinimet e normave të
interesit dhe të niveleve të outputit ashtu që kërkesa për
balanse reale është e barabartë me ofertën tregu i
parasë është në ekuilibër.
• Lakorja LM ka pjerrësi pozitive:
Një rritje në normën e interesit e redukton kërkesën për balanse
reale
Që të mbahet e barabartë kërkesa për balanse reale me ofertën
fikse, duhet të rritet niveli i të hyrave.
Ekuilibri në tregun e parasë implikon se një rritje në normën e
interesit do të shoqërohet me një rritje në nivelin e të hyrave.
10-26
Oferta e Parasë, Ekuilibri në Tregun e Parasë, dhe Lakorja LM
• Lakorja LM mund të fitohet direkt duke e kombinuar
lakoren e kërkesës për balanse reale me ofertën fikse të
balanseve reale
• Që tregu i parasë të jetë në ekuilibër, oferta duhet të jetë e
barabartë me kërkesën: (7)
• Zgjedhim për i: (7a)
hikYP
M
P
MkY
hi
1
Marrëdhënia në (7a) është lakorja LM.
10-27
Pjerrësia e Lakores LM
• Lakorja LM më e pjerrët:
• Sa më e madhe ndjeshmëria e kërkesës për para ndaj të hyrave,
që matet nga k
• Sa më e madhe ndjeshmëria e kërkesës për para ndaj normës së
interesit, h
Këto pika konfirmohen duke eksperimentuar me Figurën 10-9
ose shqyrtuar ekuacionin (7a),
Një ndryshim i dhënë në të hyra ka një efekt më të madh në i, sa
më i madh të jetë k dhe sa më i vogël të jetë h.
P
MkY
hi
1
10-28
Pozita e Lakores LM
• Oferta reale monetare mbahet konstante përgjatë lakores LM një
ndryshim në ofertën monetare reale do ta lëkund lakoren LM.
• Figura 10-10 tregon efektin e një rritje në ofertën monetare
Paneli (a) tregon kërkesën për balanse monetare reale për nivelin e të
hyrave Y1
Ekuilibri ndodh në pikën E1 me normën e interesit i1 që korrespondon
me pikën E1 në lakoren LM.
[Insert Figure 10-10]
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 8
10-29
Pozita e Lakores LM
• Nëse balanset monetare reale rriten, lakorja e ofertës monetare do të lëkundet në të djathtë
• Që të rivendoset ekuilibri në nivelin e të hyrave Y1, i duhet të zvogëlohet i2
• Ekuilibri i ri është në pikën E2
• Në panelin (b), lakorja LM lëkundet poshtë dhe në të djathtë
• Për çdo nivel të të hyrave, norma ekuilibruese e interesit duhet të jetë më e ulët që t’i nxis njerëzit që të mbajnë një sasi më të madhe reale të parasë.
[Insert Figure 10-10]
10-30
Ekuilibri dhe Tregu i Të Mirave dhe Parasë
• Lakoret IS dhe LM përmbledhin kushtet të cilat duhet të përmbushen që tregjet e të mirave dhe të parave të jenë në ekuilibër
• Si vihen ato në një ekuilibër të njëkohshëm?
Përmbushet në pikën E në Figurën 10-11, që korrespondon me çiftin (i0, Y0)
• Supozimet: • Niveli i çmimeve është konstant
• Firmat janë të gatshme që të ofrojnë çfarëdo sasie të outputit që kërkohet për atë nivel të çmimit.
[Insert Figure 10-11 here]
Lakorja SRAS e rrafshët
10-31
Ndryshimet në Nivelin Ekuilibrues të Të Hyrave dhe të Normës së Interesit
• Nivelet e të hyrave në ekuilibër
dhe të normës së interesit
ndryshojnë kur lakorja IS ose
LM lëkunden.
• Figura 10-12 tregon efektet e një
rritjeje në shpenzimet autonome
në ekuilibrin e i dhe Y.
• Lëkund lakoren IS për
nëse shpenzimet autonome janë
burim i shpenzimeve të rritura.
• Ndryshimi rezultues në Y është
më i vogël se ndryshimi në
shpenzimet autonome për
shkak të pjerrësisë së lakores
LM.
[Insert Figure 10-12 here]
IG
10-32
Fitimi i Lakores AD
• Lakorja AD paraqet ekuilibrin e IS-LM i cili i mban konstante shpenzimet autonome dhe ofertën nominale monetare dhe njëheri i lejon çmimet që të ndryshojnë
• Le të supozojmë se çmimet rriten prej P1 në P2
• M/P zvogëlohet prej M/P1 në M/P2 LM bie prej LM1 në LM2
• Normat e interesit rritet prej i1 në i2, dhe outputi ulet prej Y1 në Y2
• Korrespondon me AD më të vogël.
[Insert Figure 10-13 here]
6/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 9
10-33
Fitimi i Lakores AD
• Nxjerrim ekuacionin për AD duke e përdor ekuacionin
për lakoret IS-LM:
• Zëvendësojmë ekuacionin LM në ekuacionin IS:
(8)
(8a)
P
MkY
hiLM
biAYIS G
1:
)(:
P
M
h
bA
P
M
kbh
bA
kbh
h
P
MkY
h
bAY
G
G
G
G
G
10-34
Fitimi i Lakores AD
• Ekuacioni (8) tregon se AD varet nga: 1. Shpenzimet autonome
2. Oferta monetare reale
• Të hyrat në ekuilibër janë:
• Më të larta, sa më i lartë të jetë niveli i shpenzimeve autonome
• Më të larta, sa më i lartë të jetë stoku i balanseve reale
• Ekuacioni (8) është lakorja AD • E përmbledh marrëdhënien IS-LM, që ndërlidh Y dhe P për nivele të
dhëna të shpenzimeve autonome dhe të balanseve nominale.
• Pasi që P është në denominator, AD ka pjerëssi rrënëse.
P
M
kbh
bA
kbh
hY
G
G
G
G