Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Childfriendly Cities: Jeugd en Ruimte
Bijeenkomst van bestuurders
Provincie
Noord-Holland/VNG
25-02-2011
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Childfriendly Cities
Wereldwijde beweging (Unesco):
Provision Protection Participation
Jeugd en Ruimte: belang?
Alle kinderen (preventie) Gezondheid en welzijn kinderen Ondersteuning ouders Sociale cohesie en leefbaarheid buurten Economie: visitekaartje (kopersmarkt) en
vestigingsklimaat (bedrijven)
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Noord-Hollandse gemeenten: beleid jeugd en ruimte?
Jeugd in ruimtelijk beleid? Ruimte in Jeugdbeleid? Speelruimteplannen?
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Resultaten ruimtelijk beleid
Nauwelijks verwijzing naar jeugd in algemeen ruimtelijk beleid (ook niet naar andere doelgroepen)
Hoe concreter de plannen (wijkontwikkelingsplannen) hoe vaker een verwijzing
Herstructurering/nieuwbouw leidt tot contact met speelruimte-ambtenaar
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
TOETS ACHTERAF
“En dat heeft zo zijn nadelen. Het zou beter zijn als het bij die stedenbouwkundigen tussen de oren zat. Soms is er in het geheel geen speelgelegenheid ingetekend. Soms zijn het van die overgebleven hoekjes waar je het ook niet wilt hebben” (ambtenaar openbare ruimte)
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Resultaten Jeugdbeleid
Jeugdbeleid blijft vooral gericht op probleemgroepen
Integraal jeugdbeleid nog niet ver gevorderd Soms verwijzing naar speelruimteplan Nooit verwijzing naar algemeen ruimtelijke
plannen
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Van sociaal niet vanzelf naar fysiek
“Ik zou echt willen dat er wettelijke normen komen. Dan zijn die ontwerpers verplicht om contact met je op te nemen en dan kun je misschien nog iets meer bereiken dan hier en daar een plekje” (ambtenaar jeugdbeleid)
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Speelruimteplannen
Eigenstandig beleid Vrijwel alle gemeenten Vrijwel uitsluitend over formele speelruimte
Nauwelijks aandacht voor andere ruimtelijke condities van een childfriendly omgeving
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Formele speelruimte
Huidige berekeningswijze: spanning tussen spreiding, grootte en aantrekkelijkheid
Overige ruimtelijke condities: geen aandacht/geen normen
Informele speelruimte?
Buitenruimte bij kindvoorzieningen?
Veilige routes?
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Samenvattend
Jeugd en ruimte valt vrijwel samen met speelruimtebeleid en daarmee met formele speelgelegenheid
Speelruimtebeleid is eigenstandig beleid en weinig toegespitst op de lokale situatie
Childfriendly cities/ kindvriendelijke wijken nog ver weg
“Er valt nog een wereld te winnen”(jeugdambtenaar)
Wat te doen?
Sterkere nadruk op intersectoraal beleid Jeugd en ruimte inpassen in lokale context
Noord-Holland (Provinciale Structuurvisie, 2009): regio’s Zuid (verdichting/groei) en Noord (vergrijzing/krimp)
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Zuid en Noord: gezinnen, jeugd en ruimte
Demografische situatie
Kwaliteit Woningaanbod Gebruikswaarde openbare ruimte en groen Toegankelijkheid voorzieningen
Trends en knelpunten?
Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek
Karsten Onderzoek en Advies
Zuid: gezinnen in de grote stad
Aanvankelijk leegloop : suburbanisatie van gezinnen vanaf jaren zestig
Twee groepen: migrantengezinnen (ruim 60% van de stadskinderen) en nieuwe middenklasse gezinnen
Nu: toename gezinshuishoudens/kinderen
Karsten Onderzoek en Advies
Groei gezinnen Zuid (bron: De staat van de jeugd)
Groei aantal gezinnen
2010-2020 6.700
2020-2030 9.100
2030-2040 11.800
Karsten Onderzoek en Advies
Waarom toename?
Migranten: weinig onderzocht (goedkope huursector, sociale motieven)
Middenklasse gezinnen: tijdruimtelijke redenen, sociale netwerk en zelfbenoemde identiteit (yupps)
Differentiatie woonvoorkeur gezinnen STADSKINDEREN
Karsten Onderzoek en Advies
Woningaanbod
Knelpunt: aanbod gezinswoningen kwantitatief en kwalitatief tekort
Veel kleine (huur)woningen/ 68% van stadsgezinnen woont te krap
Trends: verdichting, meer koop, groter
Karsten Onderzoek en Advies
Openbare ruimte: knelpunten
Openbare ruimte voller, verkeersonveiliger, informele speelruimte neemt af
Openbare ruimte minder toegankelijk voor kinderen (park als adult space)
Gevolgen: opkomst binnenkinderen en achterbankgeneratie
Karsten Onderzoek en Advies
Openbare ruimte: trends
Overheid: opknappen en uitbreiden van de openbare ruimte (pleinen/parken/ natuurspeeltuin)
Bewoners: de revival van de stoep/stedelijkheid in de luwte
Toegenomen differentiatie buurten (wel of niet gezinsvriendelijk)
Karsten Onderzoek en Advies
Voorzieningen
Trend: vanaf de jaren zeventig sterke toename van kindvoorzieningen (markt, cultuur, zorg en educatie)
Knelpunten: wachtlijsten,toegang,locaties, kwaliteit, buitenruimten
Scholen: knooppunten in gescheiden sociale netwerken
Spel: naast openbaar ook commercieel
Karsten Onderzoek en Advies
Uitdagingen voor Jeugd en Ruimtebeleid steden
Woningaanbod: bouwen gezinswoningen (appartement/plattegrond)
Informele speelruimte: stedelijkheid in de luwte (stoep/binnenterrein/natuur)
Voorzieningen: normering buitenruimte (tegengaan ‘ophokken’)
Doorbreken segregatie: geen aparte achterstandsvoorzieningen
Karsten Onderzoek en Advies
Noord:gezinnen op het platteland
Grootste gebied in Noord Holland/ minder inwoners dan het zuiden
Twee groepen: gevestigden en nieuwkomers (voornamelijk middenklasse gezinnen)
Groei werkend moederschap (maar lager dan in de steden)
Karsten Onderzoek en Advies
Afnemend aantal gezinnen Noord (bron De staat van de Jeugd)
Groei en daling aantal gezinnen
2010-2020 1900
2020-2030 1500
2030-2040 -4700
Karsten Onderzoek en Advies
Rurale idylle?
Woontevredenheid platteland groter dan in stad Platteland als woonideaal beperkt (ongeveer 14% van de
stadsbewoners) Wegtrekken van jongeren met name de hoger opgeleiden (tenzij:
sterke arbeidsmarkt en streekidentiteit) Vergrijzing en ontgroening
Krimpend platteland en het ‘combinerende’ gezin niet vanzelfsprekend positief
Karsten Onderzoek en Advies
Woningaanbod
Woningen vaak eigendom, niet gestapeld met tuin
Nieuwe initiatieven van woonwerklocaties /meergeneratiewonen
Soms duur en wisselende kwaliteit Na 2030: overschot
Karsten Onderzoek en Advies
Openbaar gebied: knelpunten
Toename auto’s en verkeersonveiligheid
Aangeharkt platteland /sociaal onveilig groen?
Kinderen opgesloten op eigen erf?
Achterbankgeneratie woont op het platteland?
Karsten Onderzoek en Advies
Openbare ruimte: trends
Beperkt aantal groene initiatieven/speeloases voor kinderen
Aantal fietspaden toegenomen
Het ene dorp is het andere niet
Karsten Onderzoek en Advies
Voorzieningen
Thissen: autonome dorpen en woondorpen (betekenis voor kinderen?)
Afbrokkelend voorzieningenaanbod over de hele linie van dagelijkse voorzieningen
Teruglopend openbaar vervoer Scholen, bibliotheken en teamsporten onder druk
Wel: toename kinderopvang
Karsten Onderzoek en Advies
Uitdagingen voor Jeugd en ruimtebeleid platteland
Sociale veerkracht van platteland benutten Woningaanbod: op zoek naar nieuwe combinaties/clustering
gezinswoningen (nieuwe communities: delen takenpakket/ tegengaan kindisolement/ duurzaamheid/ meergeneratie wonen)
Openbare ruimte: rondstruin natuur en verkeersveiligheid Voorzieningen: afweging sluiting, centralisatie, bereikbaarheid,
bundeling functies in relatie tot sociaal kapitaal bewoners
Verbinden oude en nieuwe bewoners/gezinnen
Karsten Onderzoek en Advies
Tot besluit: kindertijd is kostbare tijd
Beide regio’s: jeugd en ruimtebeleid schiet tekort/ bedreigde kindertijd/sociale uitsluiting/segregatie
Beide regio’s: nieuwe initiatieven van georganiseerde collectieve redzaamheid
Childfriendly cities beleid: Maatwerk (RAPs) Ondersteunende rol provincie
Leemten in kennis: kind en krimp/kinderlevens in dichte pakking?