Download - Korte termijn onderzoek
18 mei 2011
Korte termijn onderzoek
2 18 mei 2011Rijkswaterstaat
(midden)Lange termijn vs korte termijn
Indirecte (cumulatieve) effecten vs directe effecten
Minder zichtbaar vs direct zichtbaar
Toekomstige suppletie uitvoering vs huidige uitvoering
……
Het een sluit het ander niet uit! Wisselwerking
3 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Drieteenstrandloper
4 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Aanleiding (1)
• NB-wet:Instandhoudingsdoel drieteenstrandloper n350 seizoensgem.
• 2007-2008 Opstellen beheerplan Voordelta inclusief kader voor suppleties
• MWTL tellingen beperkt in tijd en ruimte
• Kennisleemtes over foerageergedrag
• Effecten op drieteenstrandlopers door suppleties niet uit te sluiten
5 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Aanleiding (2)
• Voorzorgsprincipe: Bij de planning van de uitvoering van de hieronder vermelde suppleties wordt er van uit gegaan dat er elk jaar op één eilandkop wordt gesuppleerd (dus óf op Goeree, óf Schouwen, óf Noord-Beveland, óf Walcheren). De reden is dat er zodoende goede mogelijkheden blijven voor herstel van de voedselbeschikbaarheid van de drieteenstrandloper.
6 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Doelstelling
• Vergroten kennis over aanwezigheid van de drieteenstrandlopers in de Voordelta
• Verkrijgen van meer inzicht in de voedselecologie van de drieteenstrandloper (in de Voordelta)
• Door verkleinen kennisleemtes kan er een betere inschatting gemaakt worden van de potentiële effecten van strandsuppleties in de voordelta
• Opstellen van passende mitigerende maatregelen
7 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Onderzoeksvragen
• Wat zijn de piekaantallen buiten midwintertellingen en hoe verdelen ze zich over de voordelta
• Hoe en op wat foerageren drieteenstrandlopers verspreid over de verschillende gebieden in de Voordelta.
• (pilot) wat is de verspreiding van potentieel voedsel voor de drieteenstrandlopers
8 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Methode
• Maandelijkse tellingen uitgevoerd de delen die niet gedekt worden door MWTL-tellingen
• Vaststellen van foerageer gedrag waarbij onderscheid is gemaakt in:– ‘proben’ (diep in ‘t zand)– Pikken (uit ‘t water/op het zand)– Scavenging (dood voedsel)
• Verzamelen van poepmonsters om voedselkeuze te bepalen
9 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Methode
• Maandelijkse tellingen uitgevoerd de delen die niet gedekt worden door MWTL-tellingen
• Vaststellen van foerageer gedrag waarbij onderscheid is gemaakt in:– ‘proben’ (diep in ‘t zand)– Pikken (van het substraat)– Scavenging (aangespoelde dood voedsel)
• Verzamelen van poepmonsters om voedselkeuze te bepalen
10 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Methode
• Maandelijkse tellingen uitgevoerd de delen die niet gedekt worden door MWTL-tellingen
• Vaststellen van foerageer gedrag waarbij onderscheid is gemaakt in:– ‘proben’ (diep in ‘t zand)– Pikken (van het substraat)– Scavenging (aangespoelde dood voedsel)
• Verzamelen van poepmonsters om voedselkeuze te bepalen
• Bemonsteren van suppletielocaties Walcheren 2008/2009 (pilot)
11 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten aantallen, verspreiding & habitatkeuze
12 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten aantallen, verspreiding & habitatkeuze
13 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten aantallen, verspreiding & habitatkeuze
14 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten Foerageergedrag en voedselkeuze
• Op de stranden van de Voordelta
15 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten Foerageergedrag en voedselkeuze
• Op de slikken
16 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Conclusies
• Op stranden langs de waterlijn wordt vooral kleine prooien gegeten die in de waterkolom voorkomen
• Grootste aantallen Voordelta gevonden op slikgebieden (landelijke trend)
• Ten aanzien van drieteenstrandlopers weinig effect te verwachten van strandsuppleties op de kust van Walcheren en Schouwen– Max enkele tientallen– Foerageer techniek = pikken
• Pilot bemonsteringen levert ‘onderbouwing’, maar staat niet op zichzelf
• Voorzorgsprincipe niet noodzakelijk
17 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Discussie
• Oorzaak vs Gevolg– Verschuiving van strand naar slik (drieteenslikvogel)– (Verschuiving) foerageer techniek
18 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Vervolg
• Herstel van bodemfauna na strandsuppletie Ameland
• Onderzoek RUG naar de overlevingskansen (mbv individueel geringde dieren), habitatgebruik in relatie tot voedseldichtheden en menselijke verstoring op Vlieland……
19 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Zeehonden
20 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Aanleiding
• NB-wet & F&f-wet: afstandhouden van rustende zeehonden 1200-1500m
21 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Aanleiding
• NB-wet & F&f-wet: afstandhouden van rustende zeehonden 1200-1500m
• Suppletie 2009: Texel ZW• Transport < 1200m
22 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Onderzoeksvragen
• In hoeverre reageren zeehonden op de razende bol op langsvarende baggerschepen
• Hoe reageren zeehonden op de razende bol op andere menselijke activiteiten
23 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Methoden
• Veldwaarnemingen op de Razende Bol• 12 waarnemingsdagen (incl. 2 avonden) (ca 45 uur)
24 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Methoden (2)
• Protocolleren van gedrag (referentie & verstoring)– Stil liggen– Kop op– Verplaatsen op de plaat– Verplaatsen van plaat inwater– Verplaatsen van water naar plaat
• Vastleggen van aantallen zeehonden
• Registreren van vaarbewegingen & andere menselijke activiteiten
• Registreren overige omstandigheden
25 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten: Aanwezigheid zeehonden op Razende Bol
26 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten: referentiegedrag
27 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten i.r.t. langsvarende baggerschepen
28 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten i.r.t. langsvarende baggerschepen
29 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten i.r.t. overige menselijke activiteiten
• Helikopter voor transport naar offshore installaties (99x)• Ander helikopter verkeer (bv Marine) (3x)• (zweef)vliegtuig (5x)• Kitesurfer (3x)• Windsurfer (3x)• Zeilboot (5x)• Garnalekotter (3x)• RIB (6x)• Motorboot (3x)• Kayakker (2x)
30 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Resultaten i.r.t. overige menselijke activiteiten
31 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Conclusie
• Tijdens geen van de 41 passages van baggerschepen (waarbij 26 tussen 689m<1200m afstand) zijn in het veld gedragsveranderingen van zeehonden waargenomen die toegeschreven konden worden aan langsvarende baggerschepen
• Zeehonden vertonen over het algemeen geen reactie op de dagelijks overvliegende helikopters ingezet voor offshore installaties
• Zeehonden reageren duidelijk op RIB’s die over het algemeen met hoge snelheid richting de zeehonden voeren
• Zeehonden reageren duidelijk op (kite)surfers, die over het algemeen in de buurt van de zeehonden komen en aanlanden op de plaat
32 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Discussie
• Observatie in periode 16 sept t/m 27 okt (geen pups)• Uitspraken gelden voor specifieke locatie
• Razende Bol is een dynamische plaat waardoor in de toekomst mogelijk verstoringsafstanden kunnen veranderen
33 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Conclusie voor suppletiewerkzaamheden
• NB-wet & F&F-wet– Transport naar suppletielocatie Texel Zuid kan binnen de
vastgelegde betonning plaats vinden zonder negatieve effecten
34 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Vervolg
• Herhaling onderzoek bij Schouwen • Stap 1: vastleggen van referentiegedrag (voorjaar 2011)
– O.a. op verklikkerstrand, middelplaat & Westerschelde
35 18 mei 2011Rijkswaterstaat
Vervolg
• Herhaling onderzoek bij Schouwen • Stap 1: vastleggen van referentiegedrag (voorjaar 2011)
– O.a. op verklikkerstrand, middelplaat & Westerschelde
• Stap 2: onderzoeken hoe zeehonden op schouwen reageren op langsvarende baggerschepen (planning onbekend)
• Stap 3: ……. Verstoringsdossier opbouwen
36 18 mei 2011Rijkswaterstaat