Download - KULTUROWE KONTEKSTY PRAWA KARNEGO
KULTUROWE KONTEKSTY
PRAWA KARNEGO
Dr Dominika Bek
ZAJĘCIA I: Kwestie organizacyjne Akty prawne:
- kodeks karny (k.k.)
- Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i
zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy
domowej z dnia 11 maja 2011 r. (konwencja
stambulska)
Forma zaliczenia:
- 5 pytań otwartych, zaliczenie od 3 poprawnych
odpowiedzi
- plusy za aktywność i 100% frekwencji
Kontakt:
- dyżur – środa, 13.00-13.45, 3.18
- e-mail: [email protected]
ZAJĘCIA I: Zakres materiału
prawo karne jako wytwór kultury i czynnik kulturę
kształtujący
przestępstwo jako kategoria kulturowa
kultura jako dobro prawne i przedmiot ochrony w prawie
karnym
przestępstwa z nienawiści (hate crimes) – 2 spotkania
czyny zabronione motywowane kulturowo (cultural offences)
– 2 spotkania
obrona przez kulturę (cultural defense) – 2 spotkania
zaliczenie
ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →
PRAWO
ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →
PRAWO
ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →
PRAWO
ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →
PRAWO
ZAJĘCIA I: Kultura
Względnie trwały i w miarę uporządkowany system
wzorów zachowań i wartości wyuczonych w procesie
socjalizacji (enkulturacji) i podzielanych, choć nie zawsze
realizowanych, przez członków określonej zbiorowości
ludzkiej
ujęcie wartościujące a niewartościujące
ujęcie dystrybutywne a atrybutywne
enkulturacja – proces przyswajania wzorów
kulturowych wraz z powiązanymi z nimi wartościami,
nabywanie kompetencji kulturowej, uczenie się
kultury
akulturacja – głęboka i szybka (jedno lub kilka
kolejnych pokoleń) przemiana rdzenia kultury pod
wpływem zetknięcia z kulturą odmienną lub pod
wpływem zmian warunków środowiskowych
ZAJĘCIA I: Kultura
Korelaty kultury – przedmioty będące wytworem
człowieka i pozostające w związku z wzorami
kultury, mi.in. prawo
Wzory kulturowe – wzory zachowań
konstruujące kulturę:
wzory normatywne i behawioralne
wzory jawne (uświadomione) i ukryte
(nieuświadomione)
ZAJĘCIA I: Kultura
Funkcje kultury:
petryfikacja (utrwalanie)
identyfikacja
integracja
wyjaśnianie świata
wg psychokulturalistów – współkształtowanie
osobowości człowieka (tożsamość kulturowa –
odczuwanie jedności z grupą kulturową jako
ważnej części tożsamości jednostki)
ZAJĘCIA I: Systemy aksjo-
normatywne (W.G. Sumner) zwyczaj – codzienne sposoby życia, nawyki będące spoiwem
wspólnoty; za naruszenie tych reguł grożą spontaniczne sankcje
typu oburzenie, ostracyzm towarzyski
moralność – imperatywy zbiorowego życia dotyczące spraw
fundamentalnych; za naruszenie reguł moralnych grożą poważne
sankcje spontaniczne typu trwałe wykluczenie z grupy, samosąd,
a nawet sankcje instytucjonalne np. religijne
prawo:
- tworzone jest przez prawodawcze organy władzy w sposób z góry
ustalony, zgodnie z pewną procedurą, a nie spontanicznie przez
praktykę społeczności
- publikowane jest na piśmie w postaci usystematyzowanych aktów
prawnych
- obwarowane jest przymusem państwowym znajdującym wyraz w
systemie sankcji realizowanych przez szeroko rozumiane organy
wymiaru sprawiedliwości
ZAJĘCIA I: Relacja reguł
prawnych i kulturowych zwyczaj i moralność jako reguły kulturowe - prawo jako
korelat/wytwór kultury
relacje treściowe:
- pojęciowe – pozytywizm zakłada, że nie istnieje pojęciowy związek
prawa z moralnością, niemniej istnienie i treść prawa mogą być
identyfikowane poprzez odniesienie do reguł kulturowych, w tym
moralnych, o ile takie kryteria samo prawo włączyło do procedury
swej identyfikacji
- relacja zakresów przedmiotowych – reguły prawne i reguły
kulturowe dotyczą niejednokrotnie tych samych kwestii
- relacja zakresów podmiotowych – reguły prawne i reguły kulturowe
dotyczą niejednokrotnie tych samych osób
- relacje walidacyjne – brak zależności
ZAJĘCIA I: Relacja reguł
prawnych i kulturowych
relacje funkcjonalne:
- reguły kulturowe jako materialne źródło prawa
- reguły kulturowe jako narzędzie wykładni prawa
- reguły kulturowe jako czynnik wpływający na
posłuch wobec prawa
- reguły prawne jako narzędzie modyfikacji reguł
kulturowych
ZAJĘCIA I: Relacja reguł
prawnych i kulturowych
postulat neutralności moralnej prawa - prawo
aspirujące do moralnej neutralności nie jest
prawem neutralnym kulturowo; idea moralnej
neutralności prawa jest typowym wytworem
współczesnej kultury prawnej Zachodu opartej o
koncepcję indywidualizmu, pluralizmu i
liberalizmu
imperatyw kulturowy (charakter kategoryczny,
fundamentalny, wysoki poziom internalizacji
normy w społeczeństwie) jako materialne źródło
normy prawa karnego
ZAJĘCIA I: Relacje grup
kulturowych
kultura dominująca – grupa jest w stanie narzucić
społeczeństwu swój system norm i wartości w taki
sposób, że to właśnie ten system konstytuuje to
społeczeństwo i wyznacza standardy
mniejszość kulturowa – grupa zwykle liczebnie
mniejsza od większości, którą cechuje fizyczna lub
kulturowa odrębność, świadomość własnej
odrębności, ale też ograniczona autonomia, zwłaszcza
polityczna, i asymetria położenia wyrażająca się w
ograniczonym udziale w życiu kulturalnym,
społecznym, politycznym oraz w dostępie do
różnorodnych dóbr
ZAJĘCIA I: Relacje grup
kulturowych
subkultura – względnie spójna grupa społeczna,
pozostająca na marginesie dominujących w danym
systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca
swoją odrębność poprzez zanegowanie lub
podważenie utrwalonych i powszechnie
akceptowanych wzorów kultury
etnocentryzm i przekonanie o uniwersalności
własnych reguł kulturowych
ZAJĘCIA I: Zadanie domoweWskaż:
zachowanie niemoralne lub sprzeczne ze
zwyczajem, które jest zabronione jako przestępstwo
we współczesnej Polsce
zachowanie niemoralne lub sprzeczne ze
zwyczajem, które nie jest zabronione jako
przestępstwo we współczesnej Polsce
czyn zabroniony, który nie jest sprzeczny z
moralnością lub zwyczajem grupy dominującej
czyn zabroniony, który nie jest sprzeczny z
moralnością lub zwyczajem mniejszości kulturowej
czyn, którego ocena w świetle norm zwyczajowych,
moralnych lub prawnych uległa zmianie na
przestrzeni lat/pokoleń