kunstVOETen
“Leren leren” © CAV
De dagdagelijkse job van leraar
Leraar
Beheersen inhouden
Zorg-verbreding
Jaarplanrealiseren
Klas managen
Leerlingenevalueren
Voet-ennastreven
Eindtermen per vak
bereiken
Al doende leerkracht worden met
“Leren leren”
of
“krachtig” in het leren
Opfrissing algemene didactiekLeercirkel van KOLB8 didactische principesRelatie prestatie-mediagebruikTaxonomie van BloomOntwerp-theorie: proces-product model
Hoe concreet voet-en vormgeven in de praktijk voor de vakken:Projectietekenen/architectuurtekenenEsthetica/kunstbeschouwingPlastische opvoeding/waarnemingstekenen
Geen “cosmetica-operatie”!Hoe dan wel?Practische uitwerking ervan…
Enkele begrippenBeroepsprofielen: geëiste beroepskennis
Opleidingsprofielen (studieprofielen)1e gr S.O. en A.S.O
Eindtermen(bereiken) per vak (ontwikkelingsdoelen)A-stroom 1ejB en BVL=B-stroomzijn minimumdoelen (kennis en vaardigheden bereiken
attitudes nastreven)
7 vakoverschrijdende eindtermen (Voet-en) moet school nastreven: met eigen planning er aan werken
Leren lerenSociale vaardighedenOpvoeden tot burgerzinGezondheids- en milieu-educatieMuzisch-creatieve vorming (artistieke vorming)Technisch-technologische vorming (voor ASO)
Voet-en = gedurfd concept!
Leerlingen moeten almaar complexere vaardigheden, attituden, kennisinhouden en inzichten aankunnen
Voet-en vragen een creatieve reorganisatie van het schoolwerkplan: leerlijnen opbouwen over de drie graden heen
Keuze van de school: hoe de voet-en met de vakgebonden doelen verbinden en tot nieuwe gehelen schikken?
“leren leren” over de drie graden heen
1ste graad (17 ET/OD)
2de graad (15 ET) 3de graad (20 ET)
Attitudes, leerhoudingen, opvattingen en overtuigingen (De leerlingen …)
Opvatting over leren (De leerlingen kunnen …)
Opvatting over leren (De leerlingen …)
11 zijn bereid zelf naar oplossingen te zoeken en durven leer- en studieproblemen signaleren en uitleg of hulp vragen.12 zijn bereid ordelijk, systematisch en regelmatig te werken.13 beseffen dat leren reeds in de klas begint en niet alleen thuis hoort.
01 hun leeropvattingen, leermotieven en leerstijl in vraag stellen en zonodig veranderen.
02 kennen verschillende leerstijlen en zijn bereid hun leerstijl zonodig aan te passen met het oog op het te bereiken doel. 01 kunnen communiceren over de samenhang tussen hun leeropvattingen, leermotieven en leerstijl.(Link: SV 4)
Uitvoering (De leerlingen kunnen …)
Informatie verwerven en verwerken (De leerlingen kunnen …)
Informatie verwerven en verwerken (De leerlingen kunnen …)
LERENIs een dynamisch proces
(actief, cumulatief en constructief)
Zich hierin bekwamen = leren leren ofzelfstandig en levenslang leren
In elk leertraject gaat om het leerprocesveronderstelt betrokkenheid en welbevinden
Van reproductie- naar procesgerichte benadering
Leren leren = niet efficiënter leren studeren!
Waarom is “leren leren” plots zo belangrijk ?
een poging tot verklaring
Achterliggende gedachteVlaams onderwijs scoort internationaal goed maar…Goed in kennis en vaardigheden bij wiskunde, wetenschappen en taalbeheersing (leesvaardigheid) reproductie
Toepassing in andere realiteitsgerichte contexten ?Kunnen omgaan met teksten, verhalen, tabellen ?Eigen mening formuleren uit teksten ? Band tussen schoolse kennis en praktijk ?
begrijpen en toepassen
Kritische geluiden
Leerlingen:
vinden school geen aangename leerplekondervinden geen leer- en leesplezier15% van hen behaalt geen diplomahebben één of meer mislukkingen achter de rugzijn leermoe en haken af
Schoolcultuur en “leefcultuur” verschilt te sterk Te veel overbodige overlappingen tussen de vakkenNiet voldoende geïntegreerde aanpak (T.O en B.S.O)
Mogelijke oplossing
Werken met VOET-en
Leren lerenSociale vaardighedenMuzisch-creatieve vorming (kunstzinnige vorming) Technologische vorming (in A.S.O)
Opfrissing algemene didactiek
Leercirkel van Kolb
8 didactische principes
Relatie prestatie-mediagebruik
Taxonomie van Bloom (= classeren van doelen)
Ontwerp-theorie : proces-product model
Leercirkel van Kolb
ervaren
reflecteren
concept
experimenteren
8 didactische principes
Aanschouwelijkheids-principeActiviteits-principeBelangstellings- of motivatie-principeHerhalings-principeIndividualisatie-principeIntegratie-principeBeperkings-principeGeleidelijkheids-principe
Relatie prestatie-mediagebruik
Oppervlakte vierkant als halve diagonaal=3 m?
prestatieAanpakstrategie
Persoon-en omgeving
Krachtigeleeromgeving
8 didactischeprincipes
media
Taxonomie van Bloom
InformatieWeten : verwerven
GAS-principe toepassen : eerst globaal, dan aspecten en vervolgens synthese
Inzicht stimulerenBegrijpen : verwerken
Onderscheiden, vergelijken, relateren, besluit trekken
Toepassen Kennis en inzicht aanwenden en toepassen in een andere dan geziene context
Ontwerp-theorie
PROCES PRODUCT
divergentie convergentie
Hoe voet-en nu concreet vormgeven voor de
vakken :
Projectie-, perspectief- en architectuurtekenen
Esthetica/kunstbeschouwing
Plastische opvoeding/waarnemingstekenen
niet geïsoleerdmaar ingebed in “inhoudsrijke” domeinen
Geen “cosmetica”- operatie
Lesonderwerp Techniek Doel Media
Het tarot-spel met verwijzing naar de oorsprong in vreemde culturen (Egypte, Italië, Tempe-liers en zigeuneroorsprong)
Kaartmateriaal per leerling aanmaken en in verband brengen
Zelfstandig een gerichte opdracht kunnen uitvoeren rond een beeldend probleem
Voorgesneden kaart ontwerpen naar kleur en vorm
Spiegeloefening
Een textuur uitknippen uit tijd-schrift en spiegelen
Begrippen structuur/textuur bij-brengen en afbeelding kunnen spiegelen
TijdschriftenUitgewerkt voorbeeld
Paradijservaring oproepen via beelden uit de kunstgeschiedenis
Waterverftechniek en schetsen
Kunnen werken met beeldmateriaal uit de kunstwereld en zelfstandig kunnen verwerken
Voorbeelden uit 2000 jaar kunstgeschiedenis : Atlantis en Santorini
OF bestaand jaarplan voorzien van voet-en
Hoe dan wel?
In deze sessie op zoek gaan naar: “hoe zit leren in mekaar?”
Inzichten daarrond verfijnen en bewuster maken
Daarrond voorstellen uitwisselen
Gemeenschappelijke visie doen ontstaan
Hoe in de klaspraktijk met leren leren omgaan?
Enkele thema’s
De eigen onderwijsstijl
Doelgericht werken
Zelfsturing en motivatie binnen het leren
De school als krachtige leeromgeving
Evaluatie
Aandacht voor leren leren bij de:
Motivatiefase (lesintro)
Verwervingsfasen Verwerkingsfasen (inoefenen) met feedback
Controlefase/slotfase
Gevolgen van “leren leren” voor jaarplan en evaluatie
“leren leren” in de motivatiefase
Lln laten verwoorden: hoe vorige les geleerd?
Zichelf kunnen motiveren tot het volgen van een les: bepaalt de kwaliteit van hun leren
Lln laten formuleren waarin zij goed zijn en waarin niet: verklaring zoeken daarvoor
Leren leren in de verwervingsfase
Lln laten plannen, zich oriënteren, info structureren en zichzelf leren toetsen
Bruikbare leren leren vaardigheid in PGO (= probleem gestuurd onderwijs)
Lln tijd laten om te reflecteren
Lln laten afvragen waar zij nieuwe leerinhouden reeds zijn tegengekomen
Teksten laten schematiseren Via sleutelbegrippen-relateren tot plan, structuur of tabel
Eigen mening/redenering laten opbouwen en verwoorden
Leren leren in de verwerkingsfased.i. inoefenfase
Na oefening diverse oplossingsstrategieën door lln laten verwoorden, t.o.v elkaar afwegen, lessen daaruit trekken voor toekomst
Lln leren een stapsgewijze oplossingsstrategie eigen te maken – leraar heeft hierin modelfunctie
Falen niet laten wijten aan onkunde lln maar aan gebrekkige aanpak/strategie
Leren leren in de controle-/slotfase
Lln verbeteren zelf hun toets en doen aan fouten-analyse en formuleren een alternatief om fouten te vermijden in de toekomst
Fouten niet per sé extern attribueren
Lesdoelen door lln zelf laten formuleren
Lln laten stilstaan bij belangrijke leerinzichten van deze les
Lln laten nadenken over prioriteiten in weekplanning
Schoolagenda leren gebruiken als planningsinstrument
Consequenties van “leren leren”voor jaarplan en evaluatie
Leerstof minder als doel op zich beschouwen maar als middel tot …
In vakvergadering nadenken over de implementatie
Kan pas geëvalueerd worden indien er effectief in de les aan gewerkt is
Procesmatig karakter van evaluatie meer benadrukken
Bewust zijn van grotere taakbelastingvoor leerkracht en leerlingen
=planlast!
Toepassing “leren leren” bij projectietekenen
Maak “taakbladen” met links de opgaven en rechts ruimte om oplossingen te zoeken
Aan de keerzijde (of elders) staan de resultaten gefaseerd voorgedrukt
Alzo de nodige feed back voor lln om uit te zoeken waar fout en door te zetten tot de oplossingswijze gevonden is (zelfregulering)
Zelfstandig persoonlijk werk of groepswerk is mogelijk
Lkr is beschikbaar om even bij te sturen waar nodig of om hints geven door gerichte vraagstelling
Alzo kan het denkwerk van de lln weer in gang schieten
Taak leraar niet minder maar anders
Leerlijn estheticaTe doorlopen leeractiviteiten om de inhoud te kunnen verwerken:
Informeren en demonstreren (verzamelen van beelden bij het bespreken)
Relateren-structureren-concretiseren(semantische analyse)
Relateren (aanbrengen buiten-tekstuele informatie)
Kritisch verwerken (opbouwen van een interpretatie)
Daarbij expliciteren van Cognitieve verwerkingsactiviteiten (analyseren, selecteren ..)Metacognitieve regulatieactiviteiten (planning, zelfcontrole..)
Volgende stap: begeleiden van zelfstandig werk: lln ondersteunen in zelfstandig uitvoeren van CV en MRLeren leren wordt: diepe vakoverschrijdende leerlijn
Toepassing “leren leren” voor esthetica
Opdracht:De leerlingen krijgen een pakketje info dat zodanig is opgesteld dat ze zelfstandig kunnen doorwerken
met opdracht: maak samenvattend schema volgens gegeven richtlijnen
met als bijlage: teksten met uitspraken; in elke uitspraak zit een fout; deze moet onderlijnd en verbeterd worden.
Deze stijl van evalueren kan ook bij een test of proefwerk aangewend worden.
Afspraken:strikte timing naar wat kennen, hoe presenteren, hoe verloopt quotering?
Toepassing “leren leren” en ICT in esthetica
Opdracht:“Bezoek op internet minimum een drietal sites en maak daarrond een verantwoorde synthese”
Vrij complexe opdracht met enkele vraagjes:Hoe leer je lln zoeken op het web? Moet je sites opgeven,
Hoe leer je lln kritisch omgaan met artikels en de waarde van hun bronnen inschatten?
Hoe onderscheiden zij amateuristische egotripperij of misleidende propagande van degelijk professioneel werk?
Hoe leer je hen een geïntegreerde tekst maken die steunt op informatie uit verschillende bronnen?
In welke mate aangeven dat zij citeren en hoe aan bronvermelding doen
Volgens welke criteria ga je evalueren, en waar ligt de cesuur?
Hoe ga afschrijverij vaststellen en sanctioneren?
Vakdidactische lijn voor plastische opvoeding
Bedenk een originele opdracht: moet lln uitdagen om iets boeiends en oorspronkelijks te maken
Formuleer een beeldende probleemstelling waarin lln zich kunnen inleven
Inbreng kunsthistorie: niet uitputtendKunstwerk kiezen: verwijzen naar essentie opdrachtCentrale vraag: verhaal kunstenaar, hoe vormgegeven, via bevraging
Opdracht in deelstappen uitschrijven: lln heeft een overzicht en kan plannenAlzo beeldend proces laten plaatsgrijpen dat leidt tot een product: het kunstwerk
Lesdoelen classeren en formuleren
Leerinhoud: vakspecifieke kant van de zaakBeeldaspecten: licht, kleur, ruimte en vorm/materialen en technieken
Beoordelingscriteria relateren aan gestelde doelen: proces en product
Hoe project “leren leren” laten slagen?
“leren leren” vereist een horizontale integratie en leerlijnen opbouwen over de drie graden heen
Meer dan een opknapbeurt van het jaarplan voor je vak
De gehele school moet achter het project staan
Leeractiviteiten stimuleren op de “werkvloer” in elke les met een leerinhoud of bij overbrengen van vaardigheden
Niet geïsoleerd maar geïntegreerd met een inhoud aanbieden
Denk eraan: inspanningsverplichting
Algemeen besluitLeren leren: van tips voor goed studeren naar leerstijlgebonden studiebegeleiding
D.i. een permanente bekommernis
Geïntegreerde leerlijn over de drie graden dwzingebouwd in de leerstof, in elk vak in elke graad
Leren leren: moet frequent en systematisch aangeboden worden via regelmatige training
Cognitieve verwerkingsactiviteiten inlassenAnalyseren, selecteren, memoriseren, herhalen, concretiseren, toepassen, structureren, relateren en kritisch verwerken
Metacognitieve regulatieactiviteiten voorzienOriënteren, plannen, proces bewaken, toetsen, diagnosticeren, bijsturen, evalueren, reflecteren
Veel succes
Ten voeten uit!