Hönnun og gerð neysluvatnskerfa
m.t.t. öryggis gagnvart notendum
LAGNAFRÉTTIR41
1.TBL.27.ÁRGANGURMARS2013
Efnisyfirlitrá› stefnu stjóri:
KristjánOttósson,vélstjóri/blikksmí›ameistariframkvæmdastjóriLagnafélagsÍslands
fund ar stjóri:
ÁrniB.Björnsson,verkfræðingurframkvæmdastjóriVFÍogTFÍ
Setningráðstefnunar,dr.BjörnKarlsson 4
Nýbyggingarreglugerð,helstubreytingarervarðalagnakerfi,BenediktJónsson 8
Afstaðabyggingarfulltrúasveitarfélagatilnýrrarbyggingarreglugerðar,PéturBolliJóhannesson 13
Áhrifbyggingareglnaákröfurumafhendinguogtengiskilyrðihita-ogvatnsveitnaEiríkurBogason 15
RáðstefnaumnýjubyggingarreglugerðinameðáhersluáöryggiviðnotkunneysluvatnsPállKristjánsson 19
Hönnunlagnakerfa,SveinnÁkiSveinsson 20
Neysluvatnskerfi-framkvæmdir,GunnarA.Sigurjónsson 24
Kröfurnýrrabyggingarreglnatilöryggisneysluvatns,HerdísL.Storgaard 26
SamantektúrframsögumáráðstefnuumvarúðviðnotkunáheituvatniGrétarLeifsson 28
Myndirfráráðstefnunni1.112012 30
Út gef andi:lagna fÉ lag
Ís landsthe icland ic Heat ing,
ventilat ing and sanit ary associ ation
ysta bæ 11110 reykja vík
gsm: 892-4428netfang: [email protected]
Heimasí›a: lafi.is
rá›stefna um nýja byggingarreglugerð
fund ar sta› ur:Hús vfÍ og tfÍ
engjateigi 9
rit stjórn og ábyrg›:krist ján ott ós son
um brot og prentun:litróf ehf.
lagna f rétt ir 412
Stærsti framleiðandi í heimi á sveigjanlegum tengjum fyrir frárennsli www.flexseal.co.uk
Í samvinnu við
TIL VIÐGERÐAR Á RÖRUM. EINFALT, VARANLEGT OG GÓÐ GÆÐI...• Tengi fyrir allar gerðir lagnaefna.• Einfalt og varanlegt viðgerðar efni.• Framleitt eftir Alþjóðlegum stöðlum.• Mjög einföld lausn á vandarmáli.• Hentar fyrir allar stærðir lagna.
Flexseal er með lausnir fyrir allar gerðir frárennslislagna
Heildsala og dreifingar STOR ehf.
Allar nánari upplýsingar,
S:861-7313 eða [email protected]
lagna f rétt ir 41
Dr. Björn Karlsson
Setningráðstefnunnardr.BjörnKarlssonverkfræðingur,forstjóriMannvirkjastofnunar
4
Lagnafréttir41 5
PE Pípulagnir ehf.
Sérhæfing í fráveitulögnumEinar 869 3441
Iðnskólinn í Hafnarfirðiwww.idnskolinn.is
Meinertz ofnar
Meinertz framleiðir miðstöðvarofna sem hannaðir eru í rými á annan veg en venjulega og Meinertz útfærir og aðlagar að framleiðslu þeirra í sam-vinnu við viðkomandi arkitekt. Frekari upplýsingar eru á heimasíðu Meinertz; www.meinertz.com, þar sem finna má tæknilegar upplýsingar ásamt lýsingu og ljósmyndum af ýmsum gerðum í mismunandi útfærslum sem Meinertz hefur framleitt í gegnum tíðina. Við munum, ásamt Meinertz, kappkosta að leysa úr öllum spurningum og málum sem upp kunna að koma. Sýnishorn af ýmsum gerðum ofna frá Meinertz eru á skrifstofu Bergnes ehf. að Smiðjuvegi 4, Kópavogi
MEINERTZ Finned Tubes
MEINERTZ L-LineBergnes ehfSmiðjuvegi 4 (græn gata) 200 Kópavogi Sími 567 3305 - Fax 567 3177 [email protected]
8 Lagnafréttir41
Ný byggingarreglugerð, helstu breytingar er varða lagnakerfiBenediktJónssonverkfræðingur,Mannvirkjastofnun1. Inngangur og áherslur1.1 Inngangur
Mér er ætlað að fjalla um nýja byggingar-reglugerð og helstubreytingar er varða lagnakerfi, óskað var eftir umfjöllun semtengdisteftirfarandiþáttum:
- Hverjar eru helstu breytingar og áherslur í nýjubyggingarreglugerðinnivarðandilagnakerfi?
- Hvernigereftirlitiháttaðmeðstarfsemilöggildrafagaðila?- Hvernig er eftirliti háttað með starfsemi eftirlits- og
úttektaraðilum?- Hvaðakröfurerugerðarumviðhaldmannvirkjaoghverniger
þeimfylgteftir?- HvernigervottunlagnaefnaháttaðáÍslandi?
1.2 Áherslur (glæra 2)Sé fyrst vikið að áherslum, þá er rétt að benda á að
byggingarreglugerðbyggiráákvæðumlagaummannvirki.Ílögumum mannvirki og einnig í byggingarreglugerð kemur m.a. frameftirfarandimarkmið:
„Aðverndalífogheilsumanna,eignirogumhverfimeðþvíaðtryggjafagleganundirbúningmannvirkjagerðarogvirkteftirlitmeðþvíaðkröfumumöryggimannvirkjaogheilnæmiséfullnægt.“
Hvaðvarðarlagnakerfiþááöllumaðveraljóstmikilvægiþessað þau séu þannig hönnuð og byggð að öryggi mannvirkisins sétryggt og hvað varðar lagnakerfin þá er ekki síður mikilvægt aðþau séu ávallt þannig hönnuð og byggð að kröfum um heilnæmiséfullnægt.
2. Löggiltir fagaðilar2.1 Eftirliti með starfsemi löggildra fagaðila (glæra 3)
Með lögum um mannvirki og nýrri byggingar-reglugerð erfyrirkomulagiogkröfumtilbyggingareftirlitsinsbreyttfráþvísemáðurvar.
Því gert er ráð fyrir að yfirferð hönnunargagna og úttektirverði unnar á grundvelli skoðunarhandbóka og af faggiltumskoðunarstofumeðaaf faggiltumbyggingarfulltrúum.Gerter ráðfyrir faggildingu til slíkra starfa ekki síðar en árið 2018. Eftirlitiðverður því samræmt og tryggt að allir þáttakendur starfi á samaháttoggerisambærilegarkröfur.
Einnigberhönnuðum,byggingarstjórumog iðnmeisturum,semvinna að mannvirkjagerð að starfa eftir gæðakerfi og vera meðvirktinnraeftirlitmeðeiginverkum.
Slíkt eigið eftirlit fagaðila ásamt því að byggingareftirlitiðverðursamræmtmunvæntanlegaaukaskilvirkniogminnkahættuámistökumsemgætuleitttilgallaámannvirkjumoghugsanlegalækkað kostnað. Því byggingarstjóri sem starfar í samræmi viðgæðakerfi, getur t.d. fengið heimild til að vinna sjálfur ákveðnaráfangaúttektir,aðuppfylltumákveðnumskilyrðum,semnánarmásjáígr.3.7.4.íbyggingarreglugerð.
2.2 Fagaðilar - eftirlit hönnunarstjóra (glæra 4)
Hönnunarstjórinn er nýtt starfsheiti.Hönnunarstjóri getur verið aðalhönnuðureðaannarhönnuðursemeigandiræðurtilaðberaábyrðástörfumhönnunarstjóra.
Í lögum um mannvirki er m.a. sagt aðhönnunarstjóriannistinnraeftirliteigandavið hönnun mannvirkis og hann afhendirleyfisveitanda yfirlit um innra eftirlit meðhönnunarstörfumáðurenbyggingarleyfiergefiðút.
Honum er ætlað að afhenda leyfisveitanda yfirlit yfirábyrgðarsvið hönnuða áður en yfirferð yfir hönnunargögn hefstog hann kallar aðra hönnuði til vinnu vegna samræmingarhönnunargagna og áritar séruppdrætti til staðfestingar því aðsamræminghafifariðfram.
Samkvæmt framanskráðu er ljóst að hönnunarstjóri hefurákveðið eftirlit með löggiltum fagaðilum. Ýmsir þættir í starfihans eru á vissan hátt sambærilegir gagnvart starfi hönnuða oghlutverkbyggingarstjóragagnvartiðnmeisturum.Starfhanserþvííeðlisínuhlutiþessinnraeftirlitssemtengiststarfsemilöggiltrafagaðilaviðmannvirkjagerð.
2.3 Fagaðilar - löggildingar og starfsleyfi (glæra 5)Það er gerð krafa um starfsleyfi eða löggildingu fagaðila.
Krafa um slík réttindi er ákveðin leið sem er farin til tryggja aðmenn hafi til að bera þá lágmarks hæfni sem þarf til að getastarfa á tilteknu sviði. Það að menn sýni fram á fullnægjandiþekkinguog reynsluáðurenþeimerheimilt að starfa sjálfstættámarkaðierþvíhlutiþesseftirlitssemhaftermeðfagaðilumviðmannvirkjagerð.Eneftirfarandifagaðilarþurfaýmistlöggildingareðastarfsleyfi:
- IðnmeistararþurfasérstakalöggildinguMannvirkjastofnunar.-ByggingarstjórarþurfastarfsleyfiMannvirkjastofnunar.-Hönnuðir þurfa sérstaka löggildingu Mannvirkjastofnunar,
hverásínusviði.Það má síðan veita mönnum áminningu og svipta löggildingu
ogstarfsleyfi.Brjótimennákvæðilaga,reglugerðaeðasamþykktaumskipulags-ogbyggingarmálefnieðavanrækjahlutverksittogskyldur,sýnaafsérítrekaðaeðaalvarlegaóvarkárniístarfigeturMannvirkjastofnunveittáminningu.SéubrotalvarlegeðaítrekuðgeturMannvirkjastofnunsvipthönnuðeðaiðnmeistaralöggildinguogbyggingarstjórastarfsleyfiítakmarkaðantíma.
Benedikt Jónsson
Lagnafréttir41 9
3.Eftirlits- og úttektaraðilar3.1 Eftirlit með eftirlits- og úttektaraðilum (glæra 6)
Það var óskað eftir umfjöllun um eftirlit með eftirlits ogúttektaraðilum.Varðandieftirlitmeðeftirlitsaðilumþáerlitiðsvoá að hér sé átt við hvaða möguleika einstaklingar og fagaðilarhafatilaðleitaréttarsínsþegarþeirteljaaðeftirlitsaðilarbrjótiáþeim,þ.e.þávæntanlegahvaðaleiðirerufæraraðrarenaðleitabeinttildómstóla.
Íþvísambandimábendaáaðefmennteljaaðbrotiðséásérafhálfubyggingarfulltrúaþágetaþeireftiratvikumkærtmáliðtilúrskurðarnefndarskipulags-ogbyggingarmála.
Mannvirkjastofnunereinnigætlaðákveðiðeftirlitshlutverkmeðstarfsemibyggingarfulltrúaoggeturstofnunin tekið tilathugunarað eigin frumkvæði eða samkvæmt ábendingu hvort afgreiðslabyggingarfulltrúahafifariðíbágaviðlög.Stofnuningeturgripiðtilákveðinnaráðstafana,vegnaslíkrarkæru,semsérstaklegaerlýstílögumummannvirki.
Síðangetamenn, teljiþeiraðMannvirkjastofnunhafibrotiðásér,kærtákvarðanirstofnunarinnartilráðherra.
3.2 Eftirlit með eftirlitsaðilum – skoðunarmenn (glæra 7)
Byggingarreglugerðgerirráðfyrirfaggiltumskoðunarstofumoggerirkröfurtilskoðunarmanna,enfaggildingerveittafsérstökumþartilbærumfagildingaraðila.
Krafan um faggildingu sem slík leiðir til notkunar gæðakerfis,innraeftirlitsogeinnigytraeftirlitsmeðfaggiltaaðilanumafhálfufaggildingaraðilans.
3.3 Eftirlit með eftirlitinu – skoðunarstofur (glæra 8)Mannvirkjastofnun veitir skoðunarstofum starfsleyfi, því ber
stofnuninni að sjálfsögðu að hafa eftirlit með því að skilmálarstarfsleyfisinsséuvirtir.
Komi í ljós að skilmálar séu brotnir hefur Mannvirkjastofnunheimildtilaðsviptaskoðunarstofustarfsleyfi,t.d.efhúnvanrækihlutverk sitt, sýni vítaverða hegðun eða brjóti á annan háttskilmálastarfsleyfis.
4.Áherslur, breytingar og viðhald4.1 Almennt um áherslur og breytingar o.fl. (glæra 9)
Hér í upphafi var vísaði til áherslna er varða lagnir. Í þvísambandi er rétt að benda á nokkur dæmi um breytingar eðaáherslursemframkomaíbyggingarreglugerð,einsogt.d:
•Reyntvaraðsetjaöryggisþættimannvirkjaskýrarframogeruþeirþvíaðmestukomniríeinnheilstæðankafla.Enákveðnarsértækar öryggiskröfur koma þó einnig fram í viðeigandiköflum,einsogt.d.ýmsirþættirervarðaöryggiskröfurlagna,
•Sérstaktákvæðierkomiðumöryggineysluvatnsvegnahættuáhúðbruna.Umeraðræðaákvæðisemermjögsambærilegtsamsvarandiákvæðumíreglugerðumnágrannalanda.
• Ákvæði er um að við endurnýjun tækja og búnaðar séugildandiöryggiskröfuruppfylltar,þ.e.semtengjastþáþvísemveriðeraðendurnýja.
• Tengt markmiðinu um heilnæmi, þá eru komnar ákveðnarikröfurtilloftræsingar
4.2 Áherslur, breytingar o.fl. (glæra 10)Varðandiáherslurvegnalagnamáeinnigbendaáaðáherslaer
lögðþættieinsoghljóðvist,orkusparnað,öryggiogheilnæmi.Aðaukieralmennter lögðáherslaágottaðgengi tilviðgerða
ogþjónustuogaðalmenntséreyntaðstaðsetjalagnirþannigaðhægtséaðgreinalekaábyrjunarstigi.
Tengt markmiðinu um heilnæmi er síðan lögð áhersla á aðloftræsikerfiséþannighannað,gertogþvíviðhaldiðaðþaðhaldivirknisinniallanlíftímabyggingarinnar.
4.3 Kröfur um viðhald og eftirfylgni (glæra 11)Varðandi spurningu um kröfur til viðhalds mannvirkja þá gildir
almenntaðviðhaldmannvirkisinseráábyrgðeigandaþess,endaviðgengstþaðekkiaðbyggingarfulltrúibankiuppáhjámönnumtilað skoða ástand viðhaldsmála. Hinsvegar getur byggingarfulltrúigripið til aðgerða ef svo ber undir og er ákvæði um slíkt íbyggingarreglugerð.Ljósterþóaðslíktinngripverðuraðbyggjaávönduðumrökstuddumathugasemdum.
Byggingarfulltrúaeðamannvirkjastofnunerheimilt aðgrípa tilviðeigandiaðgerða,sbr.eftirfarandiákvæði:
„Séásigkomulagi,frágangi,umhverfieðaviðhaldihúss,annarsmannvirkiseðalóðarábótavant,afþvístafarhættaeðaþaðtelstskaðlegtheilsuaðmatibyggingarfulltrúaeðaMannvirkjastofnunarskal gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrirhannaðbætaúrþvísemáfátter.
Mannvirkjastofnun og byggingarfulltrúa er heimilt að beitadagsektum allt að 500.000 kr. til að knýja menn til þeirra verkasemþauskuluhlutasttilum.
Byggingarfulltrúi og Mannvirkjastofnun geta látið vinna verk,sem þau hafa lagt fyrir að unnið skyldi, á kostnað þess semvanrækthefuraðvinnaverkið.“
5. Vottanir og CE-merking5.1 Vottun/ umsögn og CE-merking (glæra 12)
Fjallað er um sannprófun eiginleika byggingarvöru,CE-merkingar, vottanir og umsagnir um vöru í 5. hlutabyggingarreglugerðar.
ÍmjögeinfölduðumáliþáávaraaðveraCE-merktþegarfyrirhendi er svonefndur samhæfður staðall og síðan er heimilt aðCE-merkjavöruþegar fyrirhendier svonefnt tæknisamþykki.Þaðerþáframleiðandisemleitareftirþvíaðtæknisamþykkiðséunnið.
En á meðan hvorki er til samhæfður staðall og nétæknisamþykki fyrir vöru, ber að leita vottunar eða umsangarhjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands varðandi almenna þætti en umþætti er varða eldvarnir skal leita vottunar eða umsagnar hjáMannvirkjastofnun.
Byggingarvara á markaði á að vera CE merkt til fyrirhugaðranotaþegarfyrirhendiersamhæfðurstaðallogvörunniverðuraðfylgjaskjalsemsýniraðhúnhentitiláformaðranota.Slíkskjölerueftiratvikumkölluðsamræmisvottorðeðasamræmisyfirlýsing,þáeftirþvíhvortumeraðræðastaðfestingusérstakstilnefndsaðila
10 Lagnafréttir41
eðahvortumséaðræðayfirlýsinguframleiðandanssjálfs.
5.2 Úr tilskipun Evrópusambandsins (glæra 13)Samræmisvottorð og yfirlýsing á Íslandi á að vera á íslensku.
Í því sambandi er í glæru 13 vitnað til ákvæða reglugerðar umviðskiptimeðbyggingarvörur,þ.e.íslenskitextinnoghinsvegarersamhljóðaenskurtextisemkemurúrtilskipunEvrópusambandsinsumbyggingarvörur.Þarafleiðirað:
• Vottorðið og samræmisyfirlýsingin skulu vera á opinberutungumáli eða tungumálum aðildarríkisins þar sem nota ávöruna, (“The certificate and declaration of conformity shallbe presented in the official language or languages of theMemberStateinwhichtheproductistobeused”).
5.3 Vottun/ umsögn og CE-merking (glæra 14)Varðandibyggingarvörurgildiralmenntað:• CE-merkt byggingarvara er frjáls á markaði, þarf ekki
sérstakar vottanir, enda fylgi henni skjal sem staðfestirfyrirhuguðaðanotkun.
• Meðan byggingarvara er ekki CE-merkt gildir ákvæði 8.töluliðar til bráðabirgða í lögum um mannvirki um vottun/umsögnogþarf þáumsögnumvörurafhálfuNMÍ,þ.e. umbyggingarvörur almennt, en um þætti er varða eldvarnir afhálfuMVS
5.4 Vottun/ umsögn og CE-merking (glæra 15)Úrdráttur úr ákvæðum 8. töluliðar til bráðabirgða í lögum um
mannvirki:
„Á meðan ekki eru til samhæfðir evrópskir staðlar og/eðaevrópskt tæknisamþykki fyrir byggingarvöru er markaðssetninghennar heimil, ..... ef henni fylgir vottun eða umsögn um að húnuppfyllikröfurreglugerða......standiststaðlaogfalliaðverklagiogséríslenskumaðstæðum.........“
„Nýsköpunarmiðstöð Íslands, Mannvirkjastofnun eða aðrirþar til bærir aðilar sem umhverfisráðuneytið viðurkennir skulugegna samsvarandi hlutverki og tilnefndur aðili vegna ákvæðaþessa........“
5.5 Vottun/ umsögn og CE-merking (glæra 16)Það er á ábyrgð þess sem markaðssetur vöru að tryggja
að varan hafi fullnægjandi eiginleika þannig að hún henti tilfyrirhugaðranotaogaðvaranberitilskyldarvottanir.
5.6 Vottun/ umsögn og CE-merking (glæra 17)Hönnuður, byggingarstjóri og iðnmeistari sem notar
byggingareiningar, byggingarhluta eða efni til mannvirkis í heildskal sannprófa að umsögn vegna þeirra sé í samræmi við kröfurlaga um mannvirki, byggingarreglugerðar og reglugerðar umviðskiptimeðbyggingarvörur.
Þaðhefuráðurveriðrættumgæðakerfioginnraeftirlitþessarafagaðila.Aðfylgjastmeðþvíaðvarasemnotuðertilmannvirkisuppfyllisettarkröfurættiaðsjálfsögðuaðverahlutiafþví innraeftirlitisemiðnmeistaraogbyggingarstjóraberaðhafa.
Lagnafréttir41 11
12 Lagnafréttir41
Lagnafréttir41 13
Pétur Bolli
Jóhannesson
AfstaðabyggingarfulltrúasveitarfélagatilnýrrarbyggingarreglugerðarPéturBolliJóhannessonformaðurFélagsbyggingarfulltrúaskipulagsstjóriAkureyrarbæjar
14 Lagnafréttir41
Í fyrsta sinn á Íslandi er hægt að sjá Zehnder loftapanelaí notkun. RÝMI – Ofnasmiðjan og ZEHNDER í Þýskalandi hafa opnað sýningarsal með uppsettum loftapanelum sem byggja á geislahitun („radiant heating“) með hitaveituvatni.
NÝJUNG Á ÍSLANDI!ZEHNDER LOFTAPANELAR
Þessi ofnatækni, sem hefur verið í notkun um áratuga-skeið, sparar allt að 40% í hitunarkostnaði. Um er að ræða járnpanela, tengda við hitaveitu.
Þeir eru með mjög góðan viðbragðstíma og nýtast einnig við kælingu.
Kerfið er hljóðlaust og sendir frá sér þægilegan hita sem er í raun hærri en herbergishitinn.
Þessi tækni hentar mjög vel fyrir íslenskar aðstæður.
Ofnarnir eru notaðir um alla Evrópu og USA í íþrótta-sölum, sýningarsölum, verk-stæðum, iðnfyrirtækjum, skrifstofum, sjúkrahúsum, skólum og öllum opinberum byggingum.
Komdu og skoðaðu nýjustu tækni í ofnakerfum Geislahitun með loftapanelum frá Zehnder
Mjög auðvelt í uppsetningu.
Við hjá Rými bjóðum öllum áhugamönnum um lagna-tækni að heimsækja okkur í Brautarholt 28 og skoða ofnana okkar
Lagnafréttir41 15
Áhrif nýju reglugerðarinnar á stafsemiveitufyrirtækja eru e.t.v. ekki ýkja mikil umframeldri reglugerð. Sé hinsvegar litið til óbeinnaáhrifa má segja að þau séu þó nokkur. Veiturnarafhenda heitt og kalt vatn ásamt raforku ogveita viðtöku fráveitu. Þessum viðskiptum lýkurefnislega við endatengingu heimtaugar, sem ervið stofnloka-eða rofa.Alltþar fyrir innanereignog í umsjá húseigenda (glæra 3). Óbeinu áhrifineru vegna skilyrða sem sett eru vegna reksturskerfa eiganda. Þau eru fyrst og fremst skilyrðium lágmark- eða hámark hitastigs á neysluvatni,hámarkshita á snertanlegum flötum t.d. ofnum,þrýstimörk og kröfur um öryggisloka. Heitt vatndreifikerfa hitaveitna er í flestum tilfellum munheitara en þau mörk sem reglugerðin setur. Tilþess að lækka hitastigið er nánast um tvær leiðirað ræða, uppblöndun eða nota varmaskipti þarsem kalt vatn er hitað með hitaveituvatninu.Einnig ber að hafa í huga að hitaveituvatn er ekkiskilgreint sem neysluvatn og því ekki ætlað tildrykkjar. Sé hinsvegar einhverjar líkur á að þaðgetiblandastneysluvatnisemætlaðertildrykkjar,þurfanotenduraðgrípatilráðstafanatilaðverjastþví, t.d. með varmaskiptum og einstreymislokum.Reglugerðinsetureinnigskilyrðitilþessaðverjastbakrennsli í húskerfum. Allt eru þetta atriði semsnerta innanhúskerfi eigenda, en líka reksturveitukerfanna. (glærur 4, 5 og 6). Til þess aðunnt sé að dreifa heitu og köldu vatni er reynt aðhalda þrýstingi og hitastigi inna þeirra marka semnotendum eru sett með reglugerð. Hinsvegar eruaðstæður við afhendingu misjafnar. Þrýstingurgetur verið nokkuð mismunandi og fer eftirhæðarlegu í kaldavatns-og í hitaveitukerfum,eftirálagiogfjarlægðfrádælustöð
Skilyrði dreifiveitna varðandi hita- og vatnsþrýsting til notenda
Skilyrðiveitnavarðandihitastigogvatnsþrýstingeru fyrst og fremst þess eðlis að unnt sé aðafhenda öllum notendum heitt og kalt vatn á sembestum gæðum. Skilyrðin eru fyrst og fremst
staðbundin. Tæknilegir tengiskilmálar hita- ogvatnsveitna (TTH) skilgreina hitastig og þrýstimörkviðinntak.
Vatnshiti frá miðlunargeymum og dælustöðvumgetur verið mishár, háður eðli jarðhitasvæðishvers veitukerfis. Vatnshiti frá kyndistöðvumer að jafnaði stöðugur. Framrásarhiti við inntakgetur verið mishár, háður fjarlægð inntaksinsfrá miðlunargeymi, dælustöð eða kyndistöð ogheitavatnsnotkunviðskiptavina.Framrásarhitieraðjafnaði hæstur þegar kaldast er í veðri, en lækkarvið minni notkun og því ekki unnt að setja neðrimörkumframrásarhita.
Hitaveitur setja í reglugerð eða sérskilmálastefnumörkun um hitaviðmið í dreifikerfi hversveitu- eða gjaldskrársvæðis. Hitaviðmið nær tileðlilegs reksturs hitaveitna. Í stefnumörkun komaeftirtalinhitaviðmiðfram:Hiti fráheitavatnsgeymi,dælustöð eða kyndistöð við mesta álag; Hiti fráheitavatnsgeymi, dælustöð eða kyndistöð viðminnsta álag; Áætlaður meðalframrásarhiti ídreifikerfihitaveitunnarviðmestaálag.
Þásetjaveiturnareinnigþautilmælitilhönnuðaað velja stjórnbúnað sem tryggi ákvæði gildandilaga, reglugerða og staðla um hámarkshita íhitakerfum.
Orkustofnunsafnarogheldurutanumupplýsingarum hitastig inn á dreifikerfi hitaveitna. Samkv.samantektfyrirárið2009varmesturhiti115°Cogminnstur60°C,einnigaðmesturmeðalhiti var90°Cogminnstur58°C(glæra7).
Nýsköpunarmiðstöð Íslands heldur útistórmerkum vef sem kallast: lagnaval.is, þar semhægt er að velja lagnaefni miðað við aðstæður áhverjum stað. Á gagnvirkri síðu vefsins er hægtað velja staðsetningu, staðbundnar aðstæður oghitastig vatns og fá greinargóðar tillögur um val álagnaefni (glærur 10 og 11). Orkuveita Reykjavíkurhefur gert mjög góðan leiðbeiningarbækling„Stillumhitann“umleiðirtilþessaðlækkahitastigáheituneysluvatni.
TTH skilgreinir einnig þrýstimörk við inntakeru samkv. Framrásarþrýstingur er minnstur 2
Eiríkur Bogason
Áhrifbyggingareglnaákröfurumafhendinguogtengiskilyrðihita-ogvatnsveitnaEiríkurBogasonframkvæmdastjóriSamorku
Í fyrsta sinn á Íslandi er hægt að sjá Zehnder loftapanelaí notkun. RÝMI – Ofnasmiðjan og ZEHNDER í Þýskalandi hafa opnað sýningarsal með uppsettum loftapanelum sem byggja á geislahitun („radiant heating“) með hitaveituvatni.
NÝJUNG Á ÍSLANDI!ZEHNDER LOFTAPANELAR
Þessi ofnatækni, sem hefur verið í notkun um áratuga-skeið, sparar allt að 40% í hitunarkostnaði. Um er að ræða járnpanela, tengda við hitaveitu.
Þeir eru með mjög góðan viðbragðstíma og nýtast einnig við kælingu.
Kerfið er hljóðlaust og sendir frá sér þægilegan hita sem er í raun hærri en herbergishitinn.
Þessi tækni hentar mjög vel fyrir íslenskar aðstæður.
Ofnarnir eru notaðir um alla Evrópu og USA í íþrótta-sölum, sýningarsölum, verk-stæðum, iðnfyrirtækjum, skrifstofum, sjúkrahúsum, skólum og öllum opinberum byggingum.
Komdu og skoðaðu nýjustu tækni í ofnakerfum Geislahitun með loftapanelum frá Zehnder
Mjög auðvelt í uppsetningu.
Við hjá Rými bjóðum öllum áhugamönnum um lagna-tækni að heimsækja okkur í Brautarholt 28 og skoða ofnana okkar
16 Lagnafréttir41
bör og mestur 8 bör, mismunaþrýstingur í tvöföldum kerfum 1bar,bakrásarþrýstingurminnstur1barogmestur5bör.Geramáráð fyrir breytilegum framrásarþrýstingi í tengigrind eftir álagiá hitaveituna. Við aukna notkun lækkar framrásarþrýstingur ogbakrásarþrýstingur hækkar í tvöföldu kerfi. Þegar hæð húss ermeiri en svo að minnsti framrásarþrýstingur í tengigrind nærekkiaðannaþörfhitakerfisinsámismunaþrýstingi,getureigandiþurft að tengja þrýstiaukadælu við tengigrindina. Tengingþrýstiaukadæluerþóávalltháðskriflegusamþykkihitaveitunnar.Einnig segir í sömu skilmálum að hönnuðir skulu kynna sérstaðbundinrekstrarskilyrðihitaveitunnarogmiðahönnunhitakerfaogefnisvalviðþau.Vatnshiti,þrýstingurogefnasamsetningvatnserustaðbundinrekstrarskilyrðihitaveitna(glæra8).
Tengiskilmálum vatnsveitna (TTV) skilgreina þrýstimörk viðstofnloka sem leiðbeinandi þrýstiviðmið við stofnloka, minnstur1,5barogmestur10bör.Geramáráðfyrirbreytilegumþrýstingií tengigrind eftir álagi á vatnsveituna. Við aukna notkun lækkarþrýstingur.Þegarhæðhússermeiriensvoaðminnstiþrýstingurí tengigrind nær ekki að anna þörf vatnslagnakerfisins, getureigandi þurft að tengja dælu við tengigrindina. Tenging dælu erávalltháðskriflegusamþykkivatnsveitunnarsbr.gr.24íreglugerðum vatnsveitur sveitarfélaga nr. 401/2005. Skilmálarnir vísa tilbyggingarreglugerðarogíslensksstaðalsÍST67engeraekkikröfurumframþaðsemþarstendur(glæra9).
Hvernig er upplýsingagjöf um tengiskilyrði til fagaðila
Veiturnar gefa út tæknilega tengiskilmála sem eru í tilfellumhita- og rafveitna í formi reglugerða sem settar eru samkv.orku- og raforkulögum. reglugerðir eru staðfestar af viðkomandiráðherra.Tengiskilmálar vatnsveitna eru settir með tilvísun íreglugerðumvatnsveitursveitarfélaganr.401/2005.
Skilmálarnirerunokkurskonarsamantektáþeimskilyrðumsemsett eru fyrir tengingu húskerfa við veitukerfin. Þeir eru gefnir útáheimasíðuSamorkuogeinstakraveitna,enerueinnigfáanlegiráprentuðuformi.(glæra10).Veiturnargefasjálfarútleiðbeiningarumtenginguogeinnigleiðbeiningarumnotkunoggóðráð
Eftirliti með gæðum kaldavatnsinsVatnsveitur eru skilgreindar sem matvælafyrirtæki samkv.
lögum um matvæli og í reglugerð um matvælaeftirlit frá árinu
1994erslíkumfyrirtækjumgertskyltaðkomaséruppinnraeftirlitisamkvæmt GÁMES kerfi. GÁMES merkir: „greining áhættuþáttaog mikilvægra eftirlitsstaða, á ensku HACCP (Hazard AnalysisCritical Control Points). Veiturnar unnu sameiginlega að gerðramma fyrir innra eftirlit og byrjuðu innleiðingu þess árið 1997. Íárslok2009fengu80%landsmannavatn frávatnsveitumeðslíkteftirlit(MaríaJ.Gunnarsdóttir,doktorsritgerð,2012).
DoktorsritgerðMaríufjallarumheilnæmtneysluvatn.Þarkemsthún m.a. að þeirri niðurstöðu að innra eftirlitskerfi hafi bættreksturvatnsveitnaverulega,semm.a.skilarséríauknumgæðumneysluvatns. Þar er gerð rannsókn að áhrifum innra eftirlits ogdregið fram hverju er ábótavant og eins hvar vel hefur tekist til.Einnigerumjöggreinargóðartilögurumúrbætur,þarsemþessertaliðþörf.Ritgerðinereinstakt framlag til rekstrarvatnsveitna tilaðeflagæðiogöryggi.
Allar vatnsveitur þurfa að sækja um starfsleyfi og er innraeftirlitskerfi eitt af meginskilyrðum þess. Heilbrigðisnefndviðkomandisveitarfélagsveitirstarfsleyfi.HeilbrigðisnefndirstarfaundiryfirumsjónMatvælaeftirlitsins.
Íþessueftirlitifelastreglubundnarúttektirsamkv.reglugerðumhollustuhætti og matvælaeftirlit við framleiðslu matvæla. Þettaeftirlitgildirfyrirvatnsveitursemþjónafleirien50mannseðaþarsemnotkunermeirien100m³áári. Fylgstermeðvatnsgæðummeð reglulegri sýnatöku úr stofnæðum og víðar í dreifikerfum(glærur11og12).
LokaorðSlys af völdum heits vatns eru mun meiri en af rafmagni og
tjón af völdum vatnslagna eru e.t.v. umtalsvert meira en afvöldum rafmagns. Öll raforkufyrirtæki og rafverktakar eru meðinnri öryggisstjórnunarkerfi. Eftirlit með virkni innra eftirlitsinser á höndum Mannvirkjastofnunar. Ég er sannfærður um aðáform Mannv irkjastofnunar um aukið innra eftirlit, sem byggir ágrunni innri öryggisstjórnunarkerfis raforku, með vatnskerfum ogbúnaðimuni leiðatilmeiraöryggisogminni tjóna.Vinnanverðurvandaðri,efnisvalverðuröruggaraogstarfseminskilvirkari.
Lagnafréttir41 17
18 Lagnafréttir41
STYRKTARLÍNUR
Reykjavík ByggingafræðingafélagÍslands,Engjateigi9
Framkvæmdasýslaríkisins,Borgartúni7
Neytendasamtökin,Hverfisgötu105
Varma&Vélaverkehf,Knarrarvogi4
VMBverkfræðiþjónustas:8638455,Traðarlandi2
Kópavogur Bergnesskiltagerð,Smiðjuvegi4
BlikksmiðjanVíkehf,Skemmuvegi42
Hringásehf,Skemmuvegi10
JÓlagnirsf,Fífuhjalla17
RörmennÍslandsehf,Ársölum1
Stífluþjónustanehf,Kársnesbraut57
TækniþjónustaRagnarsGGunnarssonarehf,Smiðjuvegi11
Hafnarfjörður Blikkhellaehf,Rauðhellu12
HeimirogJensehf,Birkibergi14
Reykjanesbær Reykjanesbær,Tjarnargötu12
Rörlagningamaðurinnehf,Faxabraut7
Rörvirkisf,Óðinsvöllum11
Ólafsvík VKlagnirehf,Stekkjarholti9
Ísafjörður Ísblikkehf,Árnagötu1
Sauðárkrókur Stoðehf,verkfræðistofa,Aðalgötu21
Akureyri AVHehf,MýrarvegiKaupangi
KælismiðjanFrostehf,Fjölnisgötu4b
Miðstöðehf,Draupnisgötu3g
Lagnafréttir41 19
Páll Kristjánsson
Ráðstefnaumnýjubyggingarreglu-gerðinameðáhersluáöryggiviðnotkunneysluvatnsPállKristjánssonframkvæmdastjóriVatnsvirkjans
20 Lagnafréttir41
Sveinn Áki
Sverrisson
HönnunlagnakerfaSveinnÁkiSverrissonvéltæknifræðingurBSc.MPM
HöfundurervéltæknifræðingurBSc.MPM(MasterofProjectManagement)einnaf41íslendingummeðIPMAvottunB-stigi:CertifiedSeniorProjectManageroglöggildurlagnahönnuður,einnaffjórumbyggingastjórumáÍslandimeðskráðstarfsleyfiíflokki1,2og3ogeinnafeigendumVSBVerkfræðistofuehf,stundakennariviðHáskólanníReykjavíkogHáskólaÍslands.
Á ráðstefnu LAFÍ áttu fyrirlesarar að svara nokkrum spurningum sem hluti af þeirra fyrirlerstri. Mín svörkomahér.Spurningareruskáletraðarogsvörfeitletruð.
1.Erugerðarmeirikröfurtilhönnunarlagnakerfaínýjumbyggingareglum,hverjarerþærhelstar?
Góðirlagnahönnuðireruávalltmeðmeirikröfurtileiginhönnunarenkröfurbyggingarreglugerð(BR)hverstíma.Verkkaupigeturþóalltaf fariðframáaðhannaðsésamkvæmtlágmarkskröfum.Verkogtæknifræðingarstyðjastviðrannsókniráþessumsviðumviðhönnun.ÍnýrriBRerbúiðaðlöggildaýmis lágmarksákvæðieinsogmagn fersklofts fyrirýmsastarfsemi,hitastigneysluvatnsaðsérhverjumtöppunarstaðogorkunýtingu loftræsikerfaoghámarksuppsettaflblásara.Svariðviðspurningueraðþaðerbúiðaðsamræmalágmarksákvæði.Þóskalgetaeinsþáttarsemsnýraðbiðtímaeftirheituvatnioghitaáheitavatnsstofnum.ÞarerukröfurBRumframvenjurhönnuðasemberaðskoðavel.
Dæmi:Í byggingu eru 30 metrar af 32 mm neysluvatnslögn með upphituðu köldu vatni. Hún er venjulega
einangruðmeð30mmeinangrun.Tilaðfyrirbyggjamyndunhermannaveikisbakteríuskalþaðtryggtskv.grein14.5.2BRaðhitivatnsíþessarilögnfariekkiniðurfyrir65°C.Tilaðfyrirbyggjaaðþaðgeristenhættanerþegarlítileðaenginnotkunert.daðnóttutileðaumhelgarþarfaðkomafurirhringrásarlögnsemleiðirstöðugtheittvatnumlögninafrávarmaskiptiíhringrás.Efhitiáhitaveituer80°Cermestihitiáheitneysluvatni75°C.Ofterreiknaðmeðaðvarmatapséminnaen12W/mípípu.Efviðgefumokkuraðheitavatniðmegikólnaum10°Cá30metrum,þaðerhitiverðiekkilægrien65°Cviðsíðastanotandaþarfaðhringrásaum0,5l/mínútuumþessalögntilaðhaldahenniheitrieða1,0l/mínútuefvatnshitier70°Cfrávarmaskipti.Varmaskiptifyrirþettadæmiþarfþvíaðveljafyrir70-75°Cenekki60-65°Ceinsogvenjaer.AfköstíkWfaraeftirsamtímarennsliaðviðbættutapiíhringrásarlögnsemíþessudæmier360W.Fyrstinotandiáþessarilögngeturþvíáttvonáaðfátilsín70-75°Cheittvatnogberþvíaðsetjablandaraviðöllhreinlætistækitilaðminnkahitaí65°C..
2.Erustaðfeststaðbundintengiskilyrðiviðkomandihitaogvatnsveitnaskráðarástilliskýrslurhönnuðar?
Hönnuðir gera ekki stilliskýrslur. Það gera verktakar og iðnaðarmenn. Hönnuðir lýsa kröfumtil stilliskýrslna þannig að þau gildi og afköst sem hönnunin byggir á séu staðfest og kerfijafnvægisstillt og magnstillt. Allar grunnforsendur skulu koma fram í skýrslum um innri og ytriskilyrðiogforsenduroggögn.
3.Erugerðarkröfurumgerðhandbókaíhönnun,skilgreindrekstrargildilagnabúnaðarogleiðbeiningar umviðhaldtækja?
Kafli16íBRlýsirhandbók.MVSmungeranánarigögnumgerðhennarsemlagnahönnuðirmunutakaþáttíþeirrivinnu.
Lagnafréttir41 21
4.Sannreynahönnuðirfyrirlokaúttektvirknitækjabúnaðar lagnakerfa?
Í BR er ekki farið fram á að hönnuðir skrifi á yfirlýsingum að lagnakerfi hafi verið stillt. Þetta var þannig í eldrireglugerð sem öryggisventill fyrir byggingafulltrúa envar óframkvæmanlegt þar sem hönnuður hefur ekkiendilega aðgengi að þessum verkþætti sem er á ábyrgðbyggingastjóra. Byggingastjóri á að fá staðfestingusérfræðinga á þessu svið ef hann hefur ekki þekkinguna.Hugmyndin var líklega að styrkja einn aðila vegnaveikleikaannarsenþegarábyrgðireruannarsvegarerþaðekkiframkvæmanlegt.Enginnvilltakaábyrgðannars.
5.Fylgjaútreikningarumáætlaðaorkuogvatnsnotkun
lagnakerfafráhönnuðum?
Á aðaluppdráttum skal skrá orkunotkun bygginga skv.afla1.2.Íköflumumlagnahönnunskuluhönnuðirlágmarkaorkunotkunkerfa.Orkunotkunogsparnaðarráðeruunnináforhönnunar-verkhönnunarstigibygginga.Niðurstöðureruhinendanlegugögnvegnaframkvæmdatilaðbyggjamegimannvirkið til samræmis við niðurstöður orkuútreikninga.Ekkiliggurfyrirhvaðopinberyfirvöldhugsaséraðgeraviðþessarupplýsingarþarsemengin lágmarsviðmiðeru fyrirhendi.
6.Hvaðalausnirnotarþúíhönnuntilaðfyrirbyggja bakstreymi?
Bakstreymi er verðugt viðfangsefni lagnamanna til aðkomaíveg fyriraðóþverrikomist inn íneysluvatnskerfin.BR vísar í staðal um þessi mál ÍST EN1717. Nota skalmimsmunandi bakstreymisvarnir eftir hættu við að fáskaðleg efni inn í neysluvatnskerfin t.d gerð EA fyriráfyllingu vatns á hitakerfi með tæringarvarnarefnumog gerð CA fyrir tengingu inn á brunaslöngukerfi og fl..Einstefnuloki af gerðinni CA er hægt er að drena út viðbiluníkerfisþýstingioggerðEAerhægteraðprófa.Ekkieralmenntgertráðfyriþessuíkerfumídag.Þarnavantarfræðslufyririðnaðarmenn,þjónustuaðilaoghönnuði.
7.Hvarígögninseturþúupplýsingarumkröfurtillagnaefna ogvottunar
Á fyrstu teikningu eru verklýsingar vegna lagna. Þarer heppilegast að setja kröfur til lagnaefna og kröfur umvottun
Mynd 1 - Einstefnuloki CA
Mynd 2 - Einstefnuloki EA
22 Lagnafréttir41
Lagnafréttir41 23
24 Lagnafréttir41
Stjórn Lagnafélags Íslands lagði til ákveðinumfjöllunarefni og mun ég reyna að fylgja þeimeftirbestugetu.Þauerueftirfarandi:
1. Eru ríkari kröfur gerðar til lagnamanna í nýjubyggingarreglugerðinni,hverjarhelstar?
2.Hvaðakröfurerugerðarumstillinguog fráganglagnabúnaðar?
3. Eru gerðar kröfur um viðhald og eftirlit meðlagnabúnaði?
4. Hvaða kröfur eru gerðar þegar lagnabúnaðurer endurnýjaður, einstakur stjórnbúnaður ílagnakerfieðakerfiðíheildsinni?
5.Hvaðaábyrgðberfagaðilisemþjónustartiltekinlagnakerfioghverberábyrgðáþvíaðeigendurlagnakerfa fari eftir byggingarreglum viðendurbætur.
6.Hvernigerhægtaðprófahvortneysluvatnskerfisévariðgagnvartbakstreymi?
7. Hvernig tryggir þú að unnið sé með vottuðlagnaefniíþínumverkum?
Kröfur til lagnamanna í nýju byggingarreglugerðinni
Í nýju byggingarreglugerðinni eru mun skýrarikaflar um verksvið og réttindi hverrar stéttarfyrir sig og takmarkanir meistara sem hafa ekkilokið meistaraskólanum. Nýjar kröfur eru gerðar,ekki bara til lagnamanna heldur einnig til allraiðnmeistara sem kveða á um gæðakerfi sem skulivottað af faggiltri vottunarstofu eða viðurkennduaf Mannvirkjastofnun. Þetta er stór breyting fyrirflesta iðnmeistara sem hafa fæstir slík kerfi ínotkun. Ákvæði þetta mun taka gildi að fulluárið 2015 þannig að við höfum einhvern tíma tilaðlögunar.Þettaerþónokkuðsemekkimáhræðastheldurþarfaðlítaáþettasemtækifæritilaðkomahlutunumíbetrahorfmeðskipulagigæðakerfis.
Kafli 14.5 fjallar um neysluvatns-kerfi og tilheyrandi þætti.
Með tilkomu nýrrar reglugerðar eru ítrekaðarreglur um hita á vatni við töppunarstaði. Í grein14.5.10 um öryggi má segja að stærsta breytinginá reglugerðinni varðandi neysluvatnskerfi fjallieinmitt um útfærslur á lækkun neysluvatnshita.Einnig er í þeirri nýju settar fram þær kröfur um
að lagnir séu skolaðar út til að hreinsa þær afhugsanlegu legionellu smiti sem kallast í daglegutali hermannaveiki, hættan á því eykst við lækkunneysluvatnshitastigs.Hámarkshitiviðtöppunarstaðí hefðbundnu húsi skal ekki vera hærri en 65°Cog 43°C í opinberum byggingum eins og skólum,sundstöðum og sjúkrahúsum. Hámarkshitastig úrlögnumþarsembörnkomast í tæriviðvatniðskalekkifarayfir38°C.
Kröfur um stillingu og frágang lagnabúnaðar
Samkvæmt byggingarreglugerðinni ber aðeinangraallarlagnirvel,heitulagnirnartilþessaðtapa ekki varmanum, hvorki yfir í köldu lagnirnarné yfir í aðra byggingarhluta og skapa þannigónauðsynlegt orkutap. Köldu lagnirnar skulueinangraðar tilaðkoma ívegfyrir rakaþéttinguogeinnig til að kalda vatnið hitni ekki vegna annarralagna sem liggja við þeirrar köldu. Óbreytt erákvæðium loka innan íbúðar, ýmist hvort það séustofnlokar eða lokar við hvern töppunarstað, þettaerínokkuðgóðulagialmenntenhelstgætivantaðloka við baðtæki, flestir pípulagningamenn setjaloka við baðtæki ef þeir koma að baðherbergi þarsem slíkur búnaður er ekki til staðar. Einnig berað huga að hljóðvist, það skal tryggja að hávaðifrá lögnum valdi hvorki óþægindum í byggingunnieða nágrenni hennar. Varðandi stillingar á búnaðineysluvatnskerfis húsa þá þarf að gera það ísamræmi við þær væntingar sem húseigendurhafa. Ef um hefðbundið íbúðarhús er að ræða þáþarfaðskoðahvaðahitastigættiaðveraávatninuþar og búnaðurinn stilltur í samræmi við það. Í9.grein kaflans um neysluvatnslagnir er fjallað umhollustuogþarertekiðframaðskolaskuliútnýjarneysluvatnslagnirað lagningu lokinni tilað tryggjaað vatnið standist almennar kröfur hvað varðarhollustubragðoglykt.
Kröfur um eftirlit og viðhald á búnaði
Þær kröfur sem eru gerðar samkvæmtbyggingarreglugerð snúa að gerð búnaðar ogvirkni. Þar segir, “Tryggja skal að hitastig vatnsvið töppunarstaði neysluvatnskerfa í byggingumsé ekki það hátt að hætta sé á húðbruna fólks
Gunnar A. Sigurjónsson
Neysluvatnskerfi—framkvæmdirGunnarA.Sigurjónssonpípulagningameistari,kennariviðIðnskólanníHafnarfirði
Lagnafréttir41 25
í steypiböðum og baðkerum”. Það er ljóst að þessu er víðaábótavantogþarnakemuraðþættisempípulagningamennþurfaaðþekkjavel.Þaðerujúþeirsemerugjarnaníhlutverkiráðgjafafólks við endurbætur á eldra húsnæði. Þetta er auðveldarameð nýlagnir þar sem verkkaupi fær í hendurnar teikningu meðskýringum. Þar er gert ráð fyrir búnaði til að lækka hitastig áneysluvatni. Í kafla 14.5 grein 10 um öryggi er kveðið á um aðþaukerfisemerukeyrðá lægrahitastigien60°Cskuliskoluðútreglulegameðaðminnstakosti70°Cheituvatninægjanlegaofttilaðkomaívegfyrirhermannaveiki.
Þetta getur skipt máli þar sem eru sturtur því þar liggurhættan.Hættanáhermannaveikierhelstfólginíþvíaðbakteríanfer út í loftið til dæmis í sturtum og við getum andað henniað okkur og hún finnur þannig leið ofan í lungun. Hún veldurekki skaða ef við drekkum vatn sem er mengað. Nú eru margarbyggingar með sturtum, t.d skólar, íþróttahús og sundlaugar þarsemhitastigáheitavatninuerlækkaðí43°Cogíþeimbyggingumer ekki til staðar neinn ákveðinn verkferill sem snýr að yfirhituná þessum kerfum reglulega en það stendur til bóta samkvæmtupplýsingum frá eftirlitsaðila eins af stóru sveitarfélögunum áhöfuðborgarsvæðinu.
Kröfur vegna endurnýjunar búnaðarÞegar kemur að endurnýjun búnaðar við neysluvatnskerfi
eru gerðar kröfur í byggingarreglugerð um að eingönguséu sett hitastýrð blöndunartæki við alla töppunarstaði íbaðherbergjum og snyrtingum. Einnig skal uppfylla öryggiskröfurbyggingarrreglugerðar við endurnýjun tengigrinda í eldribyggingum.
Til eru lausnir sem hægt er að nýta við endurnýjunblöndunartækja við handlaugar sem eru í formi blandaratil að takmarka hitastig á vatni sem hægt er að fá út úrhandlaugartækjum. Þetta getur reynst góð lausn þar sem eldrilagnireruekkiendurnýjaðarogekkihægtaðsetjavarmaskiptitilupphitunaráneysluvatni.
Galvaniseraðar stállagnir þola illa upphitun meðvarmaskipti og þarf þá að leita leiða til að ná hitastiginu niðuráheitavatninu,þareru til lausnir semmiðaaðþvíaðkælaheitavatnið niður ýmist með blandara eða þá að sé settur varmaskiptirsem kælir niður heitt vatn. Nú þekkjum við flest hitastýrðblöndunartæki sem gjarnan eru sett við baðker og sturtur.Þau blanda saman heitu og köldu vatni þannig að viðunandiskaðlausblandafæst.Öryggishnappureráþeimþannigaðþaðermeðvituð aðgerð að biðja um heitara vatn en 38°C. Einnig eru tilhandlaugartækiþarsemhægteraðstillahámarkshitastigmeðinnristillinguogsvomáekkigleymasnertifríu tækjunum,enáþeimerhægtaðforstillahitastig.
Ábyrgð fagaðila sem þjónustar kerfi og fer eigandi kerfisins eftir reglugerðum?
Hver er svo ábyrgð fagaðilanna sem þjónusta lagnakerfin?Þessari spurningu þarf að svara, þegar reglugerðin er skoðuð,þáerþaðhúseigandisemberábyrgðáþvíaðkerfihússinsvirki.Það er þó á ábyrgð fagmanna að koma með leiðbeiningar um
hvernigmegiútfæra lausnir tilaðkerfinvirkisembest.Einnigerþað hlutverk fagmanna að upplýsa húseiganda um hver ákvæðireglugerðarinnar er þegar kemur að endurnýjun. Ef húseigandivillekki faraeftirákvæðumreglugerðarvarðandiöryggisbúnaðáneysluvatnskerfi er pípulagningamanninum skylt að veita honumupplýsingar um þá þætti reglugerðarinnar sem snúa að þeimframkvæmdumsemtilstandaogaðmínuvitiværiþaðbestileikurfagmannsinsaðsegjasigfráverkinu.
Að segja sig frá verkinu getur verið góð leið tilað koma verkkaupa í skilning um mikilvægi þess að fylgjagildandi reglugerð. Það getur oft og tíðum verið erfitt fyrirpípulagningamenn og í raun alla iðnaðarmenn að standaframmi fyrir viðskiptavinum sínum og sannfæra þá um að faraút í umfangsmeiri framkvæmdir en viðskiptavinirnir voru búnirað sjá fyrir sér. En þetta eru vandamál sem koma sjaldan upp.Húseigendur vilja almennt hafa hlutina í lagi hjá sér. Það erí hlutum eins og þessum sem skilur að fagmennsku og fúsk,iðnaðarmenneigaaðbúayfirþeirriþekkingusemgerirþeimkleiftaðvinnasínverkaffagmennsku.
Trygging gegn bakstreymi / trygging fyrir vottun á lagnaefni
Bakstreymi er vandamál sem getur komið upp íneysluvatnskerfum, það er þegar heita vatnið kemst inn í köldulagnirnar. Við höfum séð þetta gerast víða og þetta getur orðiðerfittviðfangs.Þásérstaklegaístórumíbúðarbyggingumþarsemneysluvatnskerfiðersameiginlegt,jafnvelímörgumstigagöngum.Fólkuppgötvarþettagjarnanfyrstáþvíaðþaðkemuraukabragðaf kalda vatninu og svo fylgir í kjölfarið að klósettið fyllist afheitu vatni. Að finna biluð blöndunartæki í 50 íbúðahúsi geturreynst seinleg vinna. Flest hitastýrð blöndunartæki sem seld eruámarkaðnumerumeðinnbyggðumeinstreymislokum,enþóhafakomið upp vandamál þessu tengd með blöndunartæki sem eruminnavönduð.Tækisemhafaekki innbyggðaeinstreymislokaenhafaþóveriðseldsemslík.Þarkemuraðmikilvægiþessaðskiptaviðviðurkenndasöluaðilalagnaefnis.
Hér á markaðnum eru ekki svo margir sem seljalagnaefni og blöndunartæki sem hægt er að treysta. Þegarpípulagningamenn leiðbeina viðskiptavinum sínum varðandikaup á búnaði eins og blöndunartækjum og stýribúnaði, þá ermikilvægtaðbendafólkiáaðþaðborgarsigaðkaupatækisemhafareynstvelogekkisíðuraðvísatilþeirrasöluaðilasemhafaþjónustað sína viðskiptavini vel með góðri varahlutaþjónustu.Þaðermikilvægtfyrir innflytjendurblöndunartækjaog lagnaefnisað bjóða upp á góða vöru og veita góða þjónustu með vörunumsínum.
Einnig er það þannig með lagnaefni og vottanir á því. Allirhelstusöluaðilar lagnaefniserumeðgóðavöruogþað réttaallirfram vottanir á sínu efni með bros á vör. Hins vegar má takaþað fram að vottanir þessar eru eingöngu þess eðlis að það erveriðaðvottaaðefniðséekkiheilsuspillandientekurekkiáþvíhvernig það reynist við mismunandi aðstæður. Félagar í FélagiPípulagningameistara taka ekki óþarfa áhættu þegar kemur aðlagnaefni,heldurnotaþeireingönguviðurkenndefni.
lagna f rétt ir 4126
Herdís L. Storgaard
KröfurnýrrabyggingarreglnatilöryggisneysluvatnsHerdísL.Storgaardhjúkrunarfræðingurogverkefnastjóribarnaslysavarna
Slys af völdum hitaveituvatns
Herdís L. Storgaard Hjúkrunarfræðingur
Verkefnastjóri barnaslysavarna
Aldursdreifing innlagnatilfella
0
1
2
3
4
5
6
0-4ára 5-18ára 19-66ára 67ára og eldri
heilbrigðurflogaveikurannar sjd.vinnuslys
27lagna f rétt ir 41
28 lagna f rétt ir 41
Samantektúrframsögumáráðstefnuumvarúðviðnotkunáheituvatni
GrétarLeifssonverkfræðingurhjáEflu.
Fyrir all mörgum árum þegar PEX rör voru tilumræðu til notkunar í Reykjavík þá komu tveirsænskirsérfræðingaraðkynnaefnið.
Þeir fengu eftirfarandi fyrirspurn. „Þola þessiPEX rör 80°C hita og 10 bar þrýsting“. Þeir lituhvoráannan í forundranogspurðusíðan tilbaka.Eru þið virkilega að bjóða neytendum uppá þessaraðstæður.Þettaerstórhættulegtfyrirnotendurogfyriröllblöndunartæki.
Það eru til tæki til þess að lækka hitannog þrýstinginn þannig að öllum skilyrðum séfullnægt.
Áþessumsíðustuárumþáhefurorðiðbyltingílagnaefnioggamlasnittaðastáliðaðvíkjafyrirnýjumlögnumúrplasti.
Orkan er orðin dýrari og þarf því að skoðanýtingu og endurnýtingu orkunnar. Neysluvatner nú skilgreint sem matvara og það verður aðtryggjaaðvatniðsémeðhöndlaðþanniginnanhúss.Við lækkun hitastigs getur vöxtur Legionellabakteríunnar aukist og verið hættulegur heilsumanna. Það verður líka að horfast í augu við þaðað jarðhitavatn almennt er ekki skilgreint semneysluvatn og þarf því almennt að notast viðvarmakskiptaáheittneysluvatn.l
Gæta verður jafnvægis á milli þess að hafareglugerðina lokaða og sértæka eða leiðbeinandialmennt orðaða. Ég er persónulega fylgjandiopnara og almennara orðalagi og gefa síðan
út leiðbeiningar frá Mannvirkjastofnun. Slíkarleiðbeiningarerþáhægtaðendurskoðameðminnifyrihöfn.
Loksinsþáhillirundiraðbæðiefnisval,hönnunogframkvæmdfariíþannsama farveg og rafmagnsgeirinn hefur haft lengi.Alltof lengiþáhefurþaðveriðviðkvæðiðaðsparafyrirkúnnann.Lausnirsemuppfyllaekkireglugerðirog eru svo enginn sparnaður þegar lengri tímaer litið. Alltof oft þá hefur tíðkast að klára ekkialveg endanlega verkefnin s.s. prófanir, stillingar,merkingar, handbækur, úttektir o.s.frv. Þegar árið2015verðuraðverakomiðgæðastjórnunarkerfihjáþeimsemvinna við lagninguogað fullu 2018.Aðsafnasíðanöllumupplýsingumumbyggingaríeinngagnagrunnerbarastórkostlegtogverðuraðvandaþá vinnu vel og tryggja þeirri framkvæmd nægtfjármagn.
Viðþurfumaðtakaokkurtakhönnuðir,efnissalar og handverksmenn og bæta okkareigin vinnubrögð og eftirlit með þeim. Það geristeingöngu hjá okkur með þekkingu og reynslu oginnraeftirlitisemviðskilumgóðuverki.Ytraeftirlitbætir að sjálfsögðu engu við en er nauðsynlegtengu að síður. Að sjá alvarlegar afleiðingarbrunaslysa er bara þyngra en tárum taki og á aðvera okkur öllum viðvörun. Neytendur eru orðnirmeðvitaðriumsinnréttogeinhvernveginþáfinnstméraðþaðverðisótthartaðokkurbæði fráþeimogeftirlitsaðilumefviðstöndumokkurekki.
Grétar Leifsson
STYRKTARLÍNUR
Húsavík Vermirsf,Höfða24a
Egilsstaðir
ÁgústBogasonehf,Dynskógar15
HöfníHornafirði Krómoghvíttehf,Álaleiru7
Laugarvatn Ásvélarehf,Hrísholti11
Selfoss JÁpípulagnirehf,Suðurgötu2
K.ÞVerktakarehf,Hraunbraut27
Vestmannaeyjar TeiknistofaPálsZóphóníassonarehf,Kirkjuvegi23
VélaverkstæðiðÞórehf,Norðursundi9
Af hverju gólfhiti?Sparaðu allt að 35% í hitakostnað Húsasmiðjan hefur selt efni fyrir gólfhitalagnir í 20 ár. Þessi upphitunarleið dregur úr hitunarkostnaði um allt að 35% og losar húseigandendur við að vera með ofna á óheppilegum stöðum. Með gólfhita má koma húsgögnum fyrir á mun fjölbreytilegri hátt en ella og vandmál eins og gólfsíð gluggatjöld sem hefta hitastreymið um herbergið verða einnig úr sögunni.
Hitaveituvatni er ekki hleypt beint inn á rörin í gólfhitalögn heldur er notuð svokölluð uppblöndun á heitu vatni í tengigrind. Uppblöndunin fer fram með þeim hætti að vatnið sem kemur af kerfinu er blandað heitu vatni í tengigrindinni og er hægt að ákveða hvaða hiti er á vatninu þegar það fer inn í rörin hitastigið getur verið mismunandi eftir herbergjum. Þannig er mikilvægt að vanda val á tengigrindum þegar hiti í gólf er lagður.
Húsasmiðjan býður allt til gólhitalagna meðal annars tengigrind fyrir gólfhita frá Giacomini á frábæru verði, kynntu þér málið hjá sölumönnum okkar um land allt. Allt frá grunni Að góðu heimili
síðAn 1956
hluti af Bygma
Mannvirkjastofnun fer með yfirumsjón byggingar-, rafmagnsöryggis- og brunamála í landinu. Hún hefur með höndum fjölmörg verkefni á þessum sviðum.
Öll miða að því sama: að vernda líf, heilsu, umhverfi og eignir.
Skúlagötu 21 · 101 Reykjavík · Sími: 591 6000 · mvs.is · [email protected]
Mannvirkjastofnun tryggir samræmingu á byggingareftirliti og eldvarnaeftirliti og starfsemi slökkviliða um allt land. Stofnunin vinnur að samræmingu brunavarna í landinu og stuðlar að samvinnu þeirra sem starfa að brunavörnum. Hún hefur eftirlit með öryggi raforkuvirkja, neysluveitna og raffanga í mannvirkjum. Auk þess sér stofnunin um menntun slökkviliðs- og eldvarnareftirlitsmanna, löggildingu iðnmeistara og hönnuða og fjölmörg önnur verkefni.
Til öryggis
30 Lagnafréttir41
Myndirfráráðstefnunni1.112012
Afmælisútgáfa meðVERKFRÆÐISTOFA
Afmælisútgáfa hluti af slagorðinuALLT MÖGULEGT
Óbreytt lógóAfmælissetning notuð til hliðar
Möguleg notkuná afmælismerkingu.
Útfgáfa 1
Betra verk ehfSkólagerði 42200 Kópavogur
Sími: 698 [email protected]
Aukum umhverfis-vernd með lífrænnihreinsun!...
Borgarplast framleiðir í samstarfi við KLARO í Þýskalandi, tveggja og þriggja þrepa skólphreinsistöðvar með kolefnisútfellingu, köfnunarefnisniðurbroti, fosfatúrfellingu og UV geislun á bakteríum allt eftir kröfum á hverjum stað.
Skolphreinsistöðvar þessar eru fyrir allt að 50 íbúa og fullnægja stöðlunum ÍST EN 12566-3, DIN 4261 og Leiðbeiningum Umhverfisstofnunar.
Skolphreinsistöðvar með kolefnisútfellingu, kolefnisniðurbroti og fosfatútfellingu fullnægja kröfum sem settar eru við Þingvallavatn sem er á heimsminjaskrá UNECO!
Allar leiðbeiningar eru á íslensku. Við aðstoðum við gangsetningu lífrænna hreinsistöðva. Borgarplast er einnig með búnað fyrir stærri lífrænar skolphreinsistöðvar.
Leitið til tækni- og verkfræðinga um aðstoð við hönnun!
...Lífrænar skolphreinsistöðvar Borgarplasts
Völuteigur 31, 270 Mosfellsbær, sími 561 2211, fax 561 4185, [email protected]
www.borgarplast.is
Vottað umhverfisstjórnunar-kerfi síðan 1999
Vottað gæðakerfisíðan 1993
Merktarframleiðsluvörur
Við erumleiðandi í
Danfoss stjórnbúnaður fyrir hitakerfi fæst í öllum helstu lagnaverslunum landsins
framleiðslutengigrinda og stjórnbúnaðarfyrir hitakerfi.
Við erum með
• Ofna- og gólfhitakerfi• Neysluvatn• Snjóbræðslur• Stýringar fyrir setlaugar• Og við getum sérsmíðað tengigrindur fyrir allt að 25 MW afl
tengigrindur fyrir:
Tengigrindur fyrir hitakerfi að þínum óskum fyrir allt að 25 MW afl Við erum eini framleiðandinn í heiminum sem framleiðir tengigrindur og varmaskipta ásamt sjálfvirkum stjórnbúnaði fyrir hitakerfi. Í áratugi höfum við safnað saman mikilli reynslu með vinnu við ýmsar aðstæður og við margar mismunandi gerðir hitakerfa. Þess vegna getum við boðið réttu tengigrindalausnina fyrir þitt hitakerfi. Lausn sem byggir á áratuga reynslu við val á stjórnbúnaði fyrir íslenskar hitaveituaðstæður.
Danfoss hf. • Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími: 510 4100 • veffang: www.danfoss.is
MAKING MODERN LIVING POSSIBLE