68
LAMPIRAN
69
Lampiran 1. Preparasi Larutan Uji
1. Preparasi Larutan Uji Aktivitas Tirosinase
2. Persiapan larutan Uji Inhibisi Tirosinase
Larutan Buffer Fosfat 0,05 M
Larutan L-tirosin
2,655 g Na2HPO4 + 1,33 g NaH2PO4
dilarutkan dengan aquades sampai
500 ml
0,128 g L-tirosin dilarutkan dengan
aquades sampai 100 ml
Larutan Buffer Fosfat 0,1 M Larutan A
31,2g NaH2PO4 dilarutkan dalam
air suling sampai 1000mL
Larutan B
28,4 g NaH2PO4 dilarutkan
dalam air suling sampai 1000mL
Buffer Fosfat 0,1 M
pH 7 (200 ml)
39 ml
61 ml
70
Lampiran 2. Foto Pengambilan dan Preparasi Sampel
Lokasi Pengambilan Sampel
Pengambilan Sampel
Sampel
71
Lampiran 3. Foto Ekstraksi Enzim Tirosinase
Jamur Tiram Penimbangan Bahan
Proses Ekstraksi Proses Penyaringan
72
Lampiran 4. Nilai Absorbansi Ekstrak Enzim Tirosinase
Nilai Absorbansi Jamur Kuping Nilai Absorbansi Jamur Kancing
Nilai Absorbansi Jamur Tiram
73
Lampiran 5. Penghitungan Kurva Standar Mushroom Tyrosinase
L-tirosin = 0,128 gram L-tirosin dalam 100 mL aquades
Berat Molekul = 181.19 g/mol (C9H11NO3)
Berat Jenis = 1,46 g/cm3
Molaritas larutan L-tirosin dalam 100 mL air =
= 15,885 mol/mL
*Jamur Kancing (Konsentrasi 0,25 mL sampel)
=
=
=
= 0,0013 U/mL
*Jamur Kancing (Konsentrasi 0,5 mL sampel)
=
=
=
= 0,0026 U/mL
*Jamur Kancing (Konsentrasi 1 mL sampel)
=
=
=
= 0,0023 U/mL
74
Lampiran 5. Penghitungan Kurva Standar Mushroom Tyrosinase
*Jamur Kancing (Konsentrasi 2 mL sampel)
=
=
=
= 0,0019 U/mL
*Jamur Tiram (Konsentrasi 0,25 mL sampel)
=
=
=
= 0,0062 U/mL
*Jamur Tiram (Konsentrasi 0,5 mL sampel)
=
=
=
= 0,0062 U/mL
75
Lampiran 5. Penghitungan Kurva Standar Mushroom Tyrosinase
*Jamur Tiram (Konsentrasi 1 mL sampel)
=
=
=
= 0,0051 U/mL
*Jamur Tiram (Konsentrasi 2 mL sampel)
=
=
=
= 0,0047 U/mL
*Jamur Kuping (Konsentrasi 0,25 mL sampel)
=
=
=
= 0,0026 U/mL
*Jamur Kuping (Konsentrasi 0,5 mL sampel)
=
76
=
=
= 0,0029 U/mL
Lampiran 5. Penghitungan Kurva Standar Mushroom Tyrosinase
*Jamur Kuping (Konsentrasi 1 mL sampel)
=
=
=
= 0,0031 U/mL
*Jamur Kuping (Konsentrasi 2 mL sampel)
=
=
=
= 0,0023 U/mL
77
Lampiran 6. Kurva Standar Mushroom Tyrosinase
78
Lampiran 7. Penghitungan Nilai Aktivitas Unit Mushroom Tyrosinase
Penghitungan nilai aktivitas unit didapat dari persamaan kurva standar Mushroom
Tyrosinase (Lampiran 6) dengan nilai x adalah nilai absorbansi jamur (Lampiran
3) yang digunakan untuk melakukan uji inhibisi enzim tirosinase.
*Jamur Kancing
y = 0.00015x + 0.00165
y = (0,00015 x 0,037) + 0,0025
y = 0,0025 U/mL
*Jamur Tiram
y = -0.00056x + 0.00695
y = (-0,00006 x 0,646) + 0,0076
y = 0,0066 U/mL
*Jamur Kuping
y = -0.00007x + 0.00290
y = (-0,00034 x 0,126) + 0,00395
y = 0,0039 U/mL
79
Lampiran 8. Hasil Uji Inhibisi dengan Waktu Inkubasi ± 1,5 jam
Sargassum Crassifolium metanol
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.112
250 0.076 32.14285714
500 0.085 24.10714286
1000 0.079 29.46428571
2000 0.091 18.75
Sargassum crassifolium etil asetat
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.112
250 0.076 32.14285714
500 0.085 24.10714286
1000 0.079 29.46428571
2000 0.091 18.75
Gracilaria coronopifolia metanol
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.109
250 0.089 18.34862385
500 0.085 22.01834862
1000 0.085 22.01834862
2000 0.085 22.01834862
Gracilaria coronopifolia etil asetat
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.112
250 0.081 27.67857143
500 0.092 17.85714286
1000 0.088 21.42857143
2000 0.101 9.821428571
Daun Carica papaya metanol
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.112
250 0.081 27.67857143
500 0.084 25
1000 0.099 11.60714286
2000 0.123 -9.821428571
59
Daun Carica papaya etil asetat
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.111
250 0.075 32.43243243
500 0.178 -60.36036036
1000 0.094 15.31531532
2000 0.131 -18.01801802
Hidroquinon
Konsentrasi
Nilai
Absorbansi % Inhibisi
Blanko 0.111
250 0.115 -3.60360360
500 0.105 5.405405405
1000 0.095 14.41441441
2000 0.127 -14.4144144
Lampiran 9. Hasil Uji Inhibisi dengan Waktu Inkubasi ± 24 jam
S.crassifolium Metanol
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
P 1 1.84 1.784 1.795 1.809 1.635 1.391 1.623 1.190 1.585
P2 1.837 1.764 1.78 1.767 1.694 1.433 1.615 1.83 1.628
Rata-rata 1.8385 1.774 1.787 1.788 1.664 1.412 1.619 1.5101 1.6065
% Inhibisi 3.508 2.774 2.746 9.464 23.198 11.939 17.862 12.618
S.crassifolium Etil Asetat
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
P1 0.684 0.148 0.139 0.287 0.111 0.302 0.131 0.186 0.114
P2 0.689 0.132 0.222 0.247 0.151 0.137 0.121 0.111 0.46
Rata-rata 0.686 0.14 0.180 0.267 0.131 0.2195 0.126 0.148 0.287
%Inhibisi
79.606 73.707 61.107 80.917 68.026 81.646 78.368 58.193
G.coronopifolia Metanol
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
P1 0.704 1.754 1.817 1.77 1.752 1.457 1.534 1.278
P2 0.708 1.818 1.815 1.798 1.708 1.134 1.372 1.521 1.771
Rata-rata 0.706 1.786 1.816 1.784 1.73 1.2955 1.453 1.3995 1.771
80
%Inhibisi
-152.9 -157.2 -152.6 -145.0 -83.4 -105.8 -98.2 -150.8
G.coronopifolia Etil Asetat
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
P1 0.687 0.256 0.246 0.245 0.262 0.361 0.331 0.366 0.421
P2 0.689 0.234 0.264 0.258 0.283 0.342 0.362 0.401 0.411
Rata-rata 0.688 0.245 0.255 0.2515 0.2725 0.3515 0.3465 0.3835 0.416
%Inhibisi
64.389 62.936 63.444 60.392 48.909 49.636 44.258 39.534
Lampiran 9. Hasil Uji Inhibisi dengan Waktu Inkubasi ± 24 jam
Daun Carica papaya Metanol
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
P1 1.368 1.225 1.496 1.535 1.323 1.413 1.334 1.477 1.356
P2 1.368 1.306 1.438 1.461 1.329 1.378 1.436 1.493 1.35
Rata-rata 1.368 1.265 1.467 1.498 1.326 1.3955 1.385 1.485 1.353
%Inhibisi
7.492 -7.236 -9.50 3.070 -2.010 -1.242 -8.552 1.096
Daun Carica papaya Etil Asetat
Konsentrasi (µg/mL)
A 10 25 50 100 200 250 500 1000
P1 0.693 0.11 0.083 0.081 1.334 1.583 1.408 1.55 1.217
P2 0.689 0.113 0.109 0.074 0.086 1.234 1.356 1.246 1.345
Rata-rata 0.691 0.111 0.096 0.077 0.71 1.4085 1.382 1.398 1.281
%Inhibisi
83.863 86.10 88.78 -2.74 -103.8 -100 -102.3 -85.38
Hidroquinon
Konsentrasi (µg/mL)
Blanko 10 25 50 100 200 250 500 1000
81
P1 0.651 0.207 0.174 0.13 0.135 0.156 0.157 0.206 0.319
P2 0.652 0.221 0.176 0.134 0.134 0.149 0.168 0.224 0.345
Rata-rata 0.6515 0.214 0.175 0.132 0.1345 0.1525 0.1625 0.215 0.332
%Inhibisi
67.15 73.13 79.73 79.35 76.59 75.05 66.99 49.04
Lampiran 10. Tabel Nutrisi pada Jamur
Nutritional properties (g/100g dw) of culinary mushroom
Mushroom Protein Fat Poly-
unsaturated
fat
Total
unsturated
fat
Saturated
fat
Carbohydrate
A.bisporus
portobello 33,44 3,10 1,43 1,46 0,30 47,38
A.bisporus
Crimnii 33,48 2,39 0,41 0,44 0,26 24,27
Lentinus
Edoles
Shittake
32,93 3,73 1,30 1,36 0,22 31,80
Pleorotus
ostreatus
Pearl oyster
27,25 2,75 1,16 1,32 0,20 35,31
Pleoratus
pulmonarius
Phoenix
oyster
19,23 2,70 0,53 0,62 0,11 51,60
Sumber : Stamets (2005) dalan Rai dan Arumugunathan (2008)
Nutritional properties of culinary mushroom
Mushroom Sugar
(g/
Calori
es
Calcium
(mg/
Iron
(mg/
Potassi
um
Copper
(mg/100
Sodium
(mg/100
Seleniu
m (mg/
82
100g) 100g) 100g) (mg/
100g)
g) g) 100 g)
A.bisporus
portobello 22,70 355 23 2,1 4500 4,33 52 0,415
A.bisporus
Crimnii 21,90 340 9 4,8 4800 20,80 3 0,066
Lentinus
Edoles
Shittake
15,80 356 23 5,5 2700 1,23 18 0,076
Pleorotus
ostreatus
Pearl
oyster
22,30 360 20 9,1 2700 1,69 48 0,035
P.pulmon
arius
Phoenix
oyster
11,80 355 9 6,5 2600 1,03 16 0,09
Sumber : Stamets (2005) dalan Rai dan Arumugunathan (2008)
Lampiran 11. Pembuatan Larutan Stok dan Pengenceran untuk Waktu
Inkubasi ± 1, 5 jam
= 20 mg = 0.02 g
= ekstrak 0.02 g dilarutkan hingga 10 mL
*Konsentrasi 1000 µg/mL (1000 µg/mL = 1 ppm)
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 1 = V2 x 2
V2 = 2,5 mL
2,5 mL dari larutan stok 2000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
*Konsentrasi 500 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.5 = V2 x 2
V2 = 1,25 mL
1,25 mL dari larutan stok 2000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
83
*Konsentrasi 250 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.25 = V2 x 2
V2 = 0,625 mL
0,525 mL dari larutan stok 2000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
Lampiran 11. Pembuatan Larutan Stok dan Pengenceran untuk Waktu
Inkubasi ± 1, 5 jam
= 20 mg = 0.002 g
= ekstrak 0.002 g dilarutkan hingga 20 mL
*Konsentrasi 50 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.05 = V2 x 0,1
V2 = 2,5 mL
2,5 mL dari larutan stok 100 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
84
Lampiran 12. Pembuatan Larutan Stok dan Pengenceran untuk Waktu
Inkubasi ± 24 jam
= 10 mg = 0.001 g
= ekstrak 0.001 g dilarutkan hingga 10 mL
*Konsentrasi 500 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.5 = V2 x 1
V2 = 2,5 mL
2,5 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
*Konsentrasi 250 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.25 = V2 x 1
V2 = 1,25 mL
1,25 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
85
*Konsentrasi 200 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.2 = V2 x 1
V2 = 1 mL
1 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
*Konsentrasi 100 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.1 = V2 x 1
V2 = 0,5 mL
0,5 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
Lampiran 12. Pembuatan Larutan Stok dan Pengenceran untuk Waktu
Inkubasi ± 24 jam
*Konsentrasi 50 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.05 = V2 x 1
V2 = 0,25 mL
0,25 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
*Konsentrasi 25 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
5 mL x 0.025= V2 x 1
V2 = 0,125 mL
1,25 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
*Konsentrasi 10 µg/mL
V1 x M1 = V2 x M2
86
5 mL x 0.001= V2 x 1
V2 = 0,05 mL
0,05 mL dari larutan stok 1000 µg/mL ditambah aquades hingga volume 5 mL
Lampiran 13. Nilai Inhibisi Sampel dan Kontrol Positif
Waktu Inkubasi ± 1,5 jam
Konsentrasi
Sampel 50 100 250 500 1000 2000
S. Metanol 24.96185065 46.15384615 32.14286 24.10714 29.46429 18.75
S. Etil asetat 0 2.978491071 32.14286 24.10714 29.46429 18.75
G. Metanol 23.01918265 34.49028036 18.34862 22.01835 22.01835 22.01835
G. Etil asetat 0 0 27.67857 17.85714 21.42857 9.821429
P. Metanol 26.13636364 18.18181818 27.67857 25 11.60714 0
P. Etil asetat 0 14.61916462 32.43243 0 15.31532 0
Hidroquinon 1.221319221 3.256851257 0 5.405405 14.41441 0
Waktu Inkubasi ± 24 jam
Konsentrasi (µg/mL)
Sampel 10 25 50 100 200 250 500 1000
Hidroquinon 67.1527 73.1389 79.7390 79.3553 76.5924 75.05756 66.9992 49.0406
SE 79.6067 73.7072 61.1070 80.9177 68.0262 81.64603 78.3685 58.1937
SM 3.50829 2.77400 2.74680 9.46423 23.1982 11.93908 17.8623 12.6189
CE 83.8639 86.1070 88.7843 0 0 0 0 0
87
CM 7.49269 0 0 3.0701 0 0 0 1.0964
GE 64.3895 62.9360 63.4447 60.3924 48.9098 49.63663 44.2587 39.5348
GM 0 0 0 0 0 0 0 0
Lampiran 14. Grafik Linier dan Perhitungan IC50
Sampel : Ekstrak Metanol S.crassifolium
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
1.774 10 3.508
1.7875 25 2.774
1.788 50 2.746
1.6645 100 9.464
1.412 200 23.198
1.619 250 11.939
1.5101 500 17.862
1.6065 1000 12.618
y = 2,20527x + 1,68089
50 – 1,68089 = 2,14908 x
48,31911 / 2,14908 = x
x = 22,484 µg/mL
88
Sampel : Ekstrak Etil asetat S.crassifolium
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
0.14 10 79.607
0.1805 25 73.707
0.267 50 61.107
0.131 100 80.918
0.2195 200 68.026
0.126 250 81.646
0.1485 500 78.369
0.287 1000 58.194
y = 4,19765x + 43,63108
50 – 43,63108 = 4,19765
6,36892 / 4,19765 = x
x = 1,517 µg/mL
Lampiran 14. Grafik Linier dan Perhitungan IC50
Sampel : Ekstrak Metanol G.coronopifolia
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
1.786 10 -152.975
1.816 25 -157.224
1.784 50 -152.691
1.73 100 -145.043
1.2955 200 -83.499
1.453 250 -105.807
1.3995 500 -98.23
1.771 1000 -150.85
y = -4,45232x – 93,99608
50 + 93,99608 = -4,45232x
143,99608 / -4,45232 = x
x = -32,342 µg/mL
89
Sampel : Ekstrak Etil Asetat G.coronopifolia
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
0.245 10 64.39
0.255 25 62.936
0.2515 50 63.445
0.2725 100 60.392
0.3515 200 48.91
0.3465 250 49.637
0.3835 500 44.259
0.416 1000 39.535
y = 0,94357x + 43,44928
50 – 43,44928 = 0,94357x
6,55072 / 0,94357 = x
x = 6,942 µg/mL
Lampiran 14. Grafik Linier dan Perhitungan IC50
Kontrol Positif : Ekstrak Metanol Daun Carica papaya
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
1.786 10 -152.975
1.816 25 -157.224
1.784 50 -152.691
1.73 100 -145.042
1.2955 200 -83.499
1.453 250 -105.807
1.3995 500 -98.23
1.771 1000 -150.85
y = -4,45232x – 93,99597
50 + 93,99597 = -4,45232x
143,9957 / -4,45232 = x
x = -32,342 µg/mL
90
Kontrol Positif : Ekstrak Etil Asetat Daun Carica papaya
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
0.1115 10 83.864
0.096 25 86.107
0.0775 50 88.784
0.71 100 -2.75
1.4085 200 -103.835
1.382 250 -100
1.398 500 -102.315
1.281 1000 -85.384
y = -24,41510x + 107,01672
50 – 107,01672 = -24,41510x
-57,01672 / -24,41510 = x
x = 2,335 µg/mL
Lampiran 14. Grafik Linier dan Perhitungan IC50
Kontrol Positif : Hidroquinon
Absorbansi
Rata-rata
Konsentrasi
Sampel
(µg/mL)
%
Inhibisi
0 0 0
0.214 10 67.153
0.175 25 73.139
0.132 50 79.739
0.1345 100 79.355
0.1525 200 76.592
0.1625 250 75.058
0.215 500 66.999
0.332 1000 49.041
y = 3,27322x + 46,64236
50 – 46,64236 = 3,27322x
3,35764 / 3,27322 = x
x = 1,026 µg/mL