Licht en matig hersenletsel; a bird eye’s view
Kinderen en jongeren met NAH
Coriene Catsman-Berrevoets
kinderneuroloog
Definitie Niet Aangeboren Hersen letsel; NAH
Alle beschadigingen aan de hersenen verworven na de
neonatale periode (leeftijd > 4 weken na à terme datum) en
niet veroorzaakt door een degeneratieve hersen
aandoening
Prognose van licht- matig hersenletsel ?
A. Ernst van het klinisch beeld in de acute periode
B. Ernst van de afwijkingen in de hersenen
C. afhankelijk van A en B
Vindt U dit licht- of matig hersenletsel
Tumor in de kleine hersenen bij een kind van 4 jaar
Prognose van licht- matig hersenletsel ?
Wat is Uw opinie
A. Bij dit kind is sprake van een ernstig hersenletsel. De prognose tav
restverschijnselen is somber
B. Bij dit kind is sprake van een ernstig hersenletsel. De prognose tav
restverschijnselen is waarschijnlijk matig ernstig.
C. Bij dit kind is sprake van een ernstig hersenletsel. De prognose tav
restverschijnselen is waarschijnlijk gunstig
Wat is licht- wat is matig hersenletsel
Tumor in de kleine hersenen bij een kind van 4 jaar
Patient 1 : 4 jaar
Altijd gezond geweest
3-4 weken wat hangerig
Klaagt sinds 2 weken over hoofdpijn
Sinds die tijd ook een scheve stand
van het hoofd
Sinds 3 dagen ochtend braken
patient 1
Resectie tumor
Pilocytair astrocytoom
Geen nabehandeling nodig
Inmiddels 13 jaar
Aandacht stoornis
Verminderd tempo
Remedial teaching
Motorisch niet beperkt
patient 2 : 4 jaar : voorheen altijd gezond
Loopt sinds twee weken
onstabiel
Valt steeds meer
Geprikkeld, huilt snel
Heel onrustig
Regressie in taal
Marleentje 4 jaar : voorheen altijd gezond
Loopt sinds twee weken onstabiel
Valt steeds meer
Geprikkeld, huilt snel
Heel onrustig
Regressie in taal
MRI hersenen: geen afwijkingen
Prognose van licht- matig hersenletsel ?
Wat is Uw opinie
A. Bij dit kind is geen sprake van hersenletsel. De prognose is somber
B. Bij dit kind is geen sprake van hersenletsel. De prognose is
waarschijnlijk matig ernstig.
C. Bij dit kind is geen sprake van hersenletsel. De prognose is
waarschijnlijk gunstig
Patient 2: 4 jaar : Paraneoplastisch atactisch syndroom
Loopt sinds twee weken onstabiel
Valt steeds meer
Geprikkeld, huilt snel
Heel onrustig
Regressie in taal
MRI hersenen: geen afwijkingen
MRI buik: NEUROBLASTOOM
patient 1 patient 2
Resectie tumor
Pilocytair astrocytoom
Geen nabehandeling nodig
Inmiddels 13 jaar
Aandacht stoornis
Pervasieve ontwikkeling
Bijzonder onderwijs
Resectie tumor, chemotherapie
Daarna oncologisch in remissie
De ataxie verdween volledig
Inmiddels 20 jaar
Aandachtstoornis
Ernstige gedragstoornis
Ontwikkelings niveau 10 jarige
Dagverblijf volwassenen
Conclusies
De uitgebreidheid van een verworven hersenbeschadiging voorspelt
niet altijd de functionele uitkomst
Een normale MRI hersenen betekent niet automatisch dat een kind
geen hersenbeschadigingkan overhouden aan een hersenziekte.
Ieder kind met een hersenziekte/ hersenbeschadiging verdient follow
up, (cognitieve) evaluatie en zonodig interventie
Oorzaken van NAH bij kinderen
Hersentumor Infarct Hematoom
Abces Ontsteking Trauma
Niet Aangeboren Hersenletsel
Diagnostiek en begeleiding van de (lange termijn) cognitieve en
gedragsgevolgen na NAH
Geborgd bij ernstig NAH
Gevolgen licht / matig NAH worden vaak niet herkend
Follow up van kinderen en jongeren met NAH
Diagnostiek en begeleiding van de (lange termijn) cognitieve en
gedragsgevolgen na NAH
Geborgd bij ernstig NAH
Gevolgen licht / matig NAH worden vaak niet herkend.
Dit geldt voor kinderen met een
licht schedel-hersenletsel (commotio)
Na (milde) meningitis
(milde) encephalitis
Incidentie NAH bij kinderen en jongeren?
Hoeveel kinderen lopen in Nederland jaarlijks hersenletsel op en
hoe ernstig is dat letsel dan?
Meest recente cijfers in Nederland voor traumatisch NAH uit 1997
Meerhof et al, 1997
837 / 100.000 personen
Waarvan:
242.7 / 100.000 personen = kinderen 0-14 jr
Geen gegevens over de ernst van het traumatisch hersenletsel
Geen incidentiegegevens niet traumatisch hersenletsel
Samenwerkingsverband NAH bij kinderen en jongeren
Revalidatie:
Arend de Kloet – lector revalidatie
Sander Hilberink
Marije Roebroeck,
Suzanne Lambregts
Frederique van Markus
Kinderneurologie:
Coriene Catsman-Berrevoets
Els Peeters
Samenwerkingsverband NAH bij kinderen en jongeren
YOUBIN =YOUth with acquired Brain Injury Netherlands
Hoeveel kinderen en jongeren in Nederland lopen ieder jaar
hersenletsel op door
trauma
ziekte : tumor, ontsteking, herseninfarct of bloeding,
zuurstofgebrek etc)
Incidentie NAH bij kinderen en jongeren
Onderzoeksvraag:`Hoeveel kinderen en jongeren 0-24 jaar met THL
en niet THL zijn gezien in 2008 en 2009 in
Rotterdam
- ErasmusMC
Den Haag
- Haga ziekenhuis
- Medisch Centrum Haaglanden
Extrapolatie van deze gegevens naar de Nederlandse situatie
Incidentie NAH bij kinderen en jongeren
Onderzoeksvraag:`Hoeveel kinderen en jongeren 0-24 jaar met THL
en niet THL zijn gezien in 2008 en 2009 in
Onderscheid in:
Locale zorg (stad): licht HL
regionale zorg: matig ernstig HL
Topklinische zorg: ernstig HL
Retrospectieve cohort studie
Zoekstrategie
1. DBC-codes
2. Zoektermen in patiëntbrieven
Ter controle de prospectief verzamelde gegevens uit
1. Database SEH
2. Database neurotrauma’s IC
3. Database oncologie
4. Kinder Stroke database
Resultaten 0-24 jarigen met potentieel hersenletsel
- HL: zonder hersenletsel
+ HL: met hersenletsel
Resultaten 0-24 jarigen met potentieel hersenletsel
- HL: zonder hersenletsel
+ HL: met hersenletsel
1941 0-24 jarigen met (potentieel) hersenletsel
- HL: zonder hersenletsel
+ HL: met hersenletsel
1941 patiënten (0-24 jaar) met potentieel hersenletsel
Leeftijdsverdeling THL
Leeftijd
1 mnd – 3 jaar 24 %
4-11 jaar 23 %
12-18 jaar 30 %
19-24 jaar 23 %
M : V = 67 : 33
Oorzaken van niet Traumatisch Hersenletsel
Resultaten 0-24 jarigen met potentieel hersenletsel
- HL: zonder hersenletsel
+ HL: met hersenletsel
Is licht schedel hersenletsel mild?
83 % van de kinderen had licht SHL
Licht schedel - hersenletsel : GCS 13-15
Bewustzijnsverlies < 15 min en / of PTA<60 min.
Is licht schedel hersenletsel licht?
83 % van de kinderen had licht SHL
Licht schedel - hersenletsel : GCS 13-15
Bewustzijnsverlies < 15 min en / of PTA<60 min.
60% gaat met een wekadvies naar huis na bezoek SEH !!
Is licht schedel hersenletsel mild? MRI / CT data
0,7%
0,7%5,2%
1,5%
1,1%
7,4%
7,7%
2,2%
73,4%
Uitslag beelvormende diagnostiek
Mild brain injury
diffuse axonal injuryischemic injury
combination of haematoma/ contusion/ fracture
combination haematoma/ fracture
combination of contusion/ fracture
combination of contusion/ haematoma
skull fracturehaematomabrain contusionno abnormalities
Beeldvormende diagnostiek: ja
Incidentie van Traumatisch SHL/ 100.000 kinderen en jongeren / jaar
Youbin onderzoek
0-14 jaar 298.6
15-24 jaar 301.7
0-24 jaar 600.3
Incidentie van Traumatisch SHL/ 100.000 kinderen en jongeren / jaar
Youbin onderzoek Meerhof et al. 1997
0-14 jaar 298.6 242
15-24 jaar 301.7
0-24 jaar 600.3
Incidentie van (niet) Traumatisch SHL/100.000 kinderen en jongeren / jaar
incidentie
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
incidentie niet
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
0-14 jaar 298.6 8.705 117.7 3.407
0-18 jaar 312.7 11.038 131.7 3.945
0-24 jaar 600.3 14.784 166.7 4.407
Incidentie van (niet) Traumatisch SHL/100.000 kinderen en jongeren / jaar
incidentie
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
incidentie niet
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
0-14 jaar 298.6 8.705 117.7 3.407
0-18 jaar 312.7 11.038 131.7 3.945
0-24 jaar 600.3 14.784 166.7 4.407
Incidentie van (niet) Traumatisch SHL/100.000 kinderen en jongeren / jaar
incidentie
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
incidentie niet
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
0-14 jaar 298.6 8.705 117.7 3.407
0-18 jaar 312.7 11.038 131.7 3.945
0-24 jaar 600.3 14.784 166.7 4.407
Aantal kinderen/ jongeren met (niet) traumatisch HL/ jaar is minstens 19.000
incidentie
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
incidentie niet
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
0-14 jaar 298.6 8.705 117.7 3.407
0-18 jaar 312.7 11.038 131.7 3.945
0-24 jaar 600.3 14.784 166.7 4.407
0-24 jaar
licht
89.5% 88.5%
0-24 jaar
matig
8.5% 9.0%
0-24 jaar
ernstig
2.0% 2.5%
Aantal kinderen/ jongeren met licht HL/ jaar is minstens 17.000
incidentie
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
incidentie niet
traumatisch SHL
Aantal in
Nederland/ jaar
0-14 jaar 298.6 8.705 117.7 3.407
0-18 jaar 312.7 11.038 131.7 3.945
0-24 jaar 600.3 14.784 166.7 4.407
0-24 jaar
licht
89.5% 13.231 87.5% 3.900
0-24 jaar
matig
8.5% 1.257 9.0% 397
0-24 jaar
ernstig
2.0% 296 4.5% 110
Conclusie
Geschat wordt dat rond 19.000 kinderen en jongeren (0-24 jaar) per
jaar schedel hersenletsel of niet traumatisch hersenletsel oplopen,
waarvan 17.000 licht (89%)
Met name kinderen met LTH lopen risico op niet onderkende late cognitieve
gevolgen
De uitdaging is om hen die hierna beperkt worden door cognitieve of
gedragstoornissen tijdig te herkennen – bv simpele screenings lijst- en
interventie te bieden
Preventie Niet Aangeboren Hersenletsel
Karl Lagerfeld
oorzaken schedel-hersenletsel
Leeftijdsafhankelijk
19-24 jaar:
12-18 jaar:
4-11 jaar
0-3 jaar lancering uit draagstoeltje zonder
veiligheidsriem
2012: 30% van de valaccidenten bij kinderen < 1 jaar!!
Dank voor uw aandacht