-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
1/266
Cli`f Wfalyml
CF\ WFB[LJ L LOOL/
I[\ LYROLNKN EJAMAJX # TJAJOLKO\:6
KfkfKf ilnkf ilnKf iln mji`fckf iln mji`fcB{lnwi{|oj b{lnwi{|oj
B{lnwi{|oj cjkf
^yrf cfy{ kfm wlylnoml
[fbfxr| ojy cfanmlJi{| kfm gwlf{b| { olnhf
Ilnhln cl rfm tjrx{nhf
(w|m/ Yr/ M~hlfm! ^YF{ ofgxf tji{rwmjw|i`,
6
Ofy{f {ofkjcj m~ar~x| l ejamajx~ ym~tlym tjajolko|i` {fclny{m~ki|i`
Yrfo| [knboji{jon l loon xngljo| wlfrf tj{jyrfkn w yrjy~om~ jbwxjroln txj#
tjxikjofao|c bj xjal! kfm wfb{n tjaymln tx{|wl{~k! jb tfx~ afr {wfy{i{f!bj y{nxjmli` mjorfmrw { r|cl xjbjwlymfcl/ Y{i{ngaoln {ofkjcj ejamajx~
xjbjwlym tjajolko|i` {f gxfoli! yrfojwlingj w w|tfbm~ olnmrx|i` gx~t
{ofi{o i{ li` m~ar~x| w jgan! knyr txfwln fbof! w ofkanty{|c xf{ln hfx#
b{j tjwlnx{i`jwof/ Hxfm w rnk b{lnb{loln oln r|amj ghy{|i` l b~gjefajw|i`
yr~blw! fan ofkhfxb{lnk tjbyrfwjw|i` bfo|i`! mrxn tj{wjal|h| of w clfx
jhlnmr|won ~jgaolnolf F tx{niln wlnb{ j m~ar~x{n l ejamajx{n tjajolko|ccjof rxfmrjwf kfmj hfxb{j ~|rni{o|! i{yrj oln{hbo| i{|oolm fofal{|
wlfbjcjil ytjni{onk! nroli{onk! ofxjbjwnk gx~t tjaymli` {f gxfoli! mfb|
ejamajx hjwlnc knyr kfm rj jmxnaf Gxfcyil tnwo|c ytjyjhnc tjkcjwf#
olf wlfrf l |ilf! i`fxfmrnx|yr|i{o|c baf olnmrx|i` gx~t ytjni{o|i`! jb#
{wlnxilnbafki|i` li` |iln! {ftfrx|wfolf l lbnjajgl/ Oln hb{ln rnb| wlmy{nk
tx{nyfb| w rwlnxb{nol~! l hn{ wlnb{|! j mrxnk cjwf! wy{namln txh| ofwl#6 Tlnxwjbx~m fxr|m~~ w; Alrnxfr~xf A~bjwf 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
2/268
{folf blfajg~ {n xjbjwlymfcl tjajolko|cl hb tjjwli{on /^hjanwf
{wfy{i{f ofan|! l ofy{f wlnb{f j m~ar~x{n tjajolkonk y{i{ngaoln of rnxnoln
Yrfow [knboji{jo|i` jtlnxf yl i{yrj oln of yjalbo|i` l jhlnmr|wo|i` yr~#
blfi` of~mjw|i`! ani{ of mxi|i` tjwy{ni`oln! tjbrx{|c|wfo|i` olnknboj#
mxjroln tx{n{ xjb{lcn xjbml tx{nmf{~ (ot/ if| y{nxng loefor|ao|i` mjcnbll ela#
cjw|i`, yrnxnjr|tfi`! mrx|i` gnonfajglf ylgf w tnwo|i` w|tfbmfi` kn#
y{i{n PLP#wlni{onk t~hali|yr|ml l alrnxfr~x|/
[ r|c wlmy{ yfr|yefmik ylgfc| bj Tx{ngab~ [fi`jboljtjcjxymln#
gj 6> tlnol a~bjw|i` tlnwfo|i` tx{n{ i{jjwngj tx{nbyrfwliln#
af tjajolko|i` tlnwfmw Cfngj Wfb{lf { I`lifgj/ Olnyrnr|! clcj ~yla#
o|i` yrfxf f~rjxml oln ~bfj yl {nhxf cfrnxlfw bjr|i{i|i` w|mjofwi|!
jtly~ki|i` kngj |iln! clnkyin wxb nclgxforw { Tjayml! b{lffaoj fxr|#
yr|i{o/ Jgxfoli{fc| yl {frnc bj yi`fxfmrnx|{jwfolf kngj xntnxr~fx~! {ofon#
gj b{lml t|rjc tji{rwmjw|c w|txjb~mjwfo|c tx{n{ tx|wfron yr~blf of#
gxf! ot/ [/ Mwftlymlnk { Wfxy{fw|! Yr/ M~i`fxymlngj { Tlfymjwf i{| C/ Y|a#
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
3/269
anxf { Tjbmjw| Anonk/ Of mfbnk t|iln w|mjofonk { ejall wlolb~xjwnk ofgxf#
on y bwln tljynoml! r|amj of knbonk {fclny{i{joj rx{| ~rwjx|/ Rnmyr| tljynonm
y xnmjoyrx~jwfon { t|r! li` ~mfb gxfeli{o| tji`jb{l jb f~rjxml ]///S jtxfij#
wfolf= ojrjwfon y rfm! kfm kn w|cfwlf w|mjofwif/
Tx{|kc~ki {f tjbyrfw mafy|elmfik tlnol a~bjwnk {ftxjtjojwfo
tx{n{ T/ Onbj w Ejamajx|yr|in!w|xolf N/ Mjjb{lnknm w xntnxr~fx{n {nytj~
Cfngj Wfb{lf tl tjbyrfwjw|i` mxgw rncfr|i{o|i`; 6 clj! {fajr|!
wnynan (96 ~rwjxw,= 8 fan! ymfxgl (7,= 9 |i{nolf (2,= 2 tlkfr|mf! {fhf#
wf! mfxi{cf (2, l jylnc ~rwjxw j rxnil xonk (w rnk gx~tln {xny{r {ofkb~k
yl knbon { ofkilnmfwy{|i`,/ Tji`jb{noln tlnol tlnwfo|i` tx{n{ {nyt Cf#ngj Wfb{lf tjwlfbf bfank knyr xojxjbon/ Wlmy{j { oli` rj tlnol {f#
i{nxtolrn { tjaymlngj ejamajx~ wlnkymlngj! tj{jyrfn {f rj fahj tljynoml rwj#
x{jon tx{n{ w|mjofwi f loytlxjwfon ejamajxnc clnkymlc! fahj tljynoml wf#
yon! oftlyfon tjb wt|wnc gjo|i` w|bfx{n! fahj wxny{iln tjt~afxon ~rwj#
x| { mxg~ m~ar~x| cfyjwnk/
[ y~clnoonk fofal{| ~rwjxw! kfm tx{ntxjwfb{f f~rjxmf! w|olmf! n wwlmy{jil { oli` cjof {f~wf| lyrjron! i`jilf jgaoln olnwlnamln! xolin
clb{| wnxyk Cfngj Wfb{lf f wnxykfcl ojrjwfo|cl tx{n{ Mjahnxgf/ ^rwj#
x| rn tjbangfk wy{|yrmlc r|c txfwlbjwjiljc mjoyrfr~kn mrxn rfm tx{n#
mjo|w~kij w jbolnylnol~ bj ejamajx~ tjaymlngj jtlyf K/ Hfxrclyml w txfi| J
k{|m~ ejamajx~/ Y{i{ngaoln wlnan clnkyif w xj{wffolfi` N/ Mjjb{lnknm
knyr rj knk gwo| ina {fkc~kn fofal{f wfxyrw| k{|mjwnk~rwjxw! {wfy{i{f
(ij {xj{~clfn, ofkilnmfwy{n {kfwlymj k{|mjwn;W|yrtjwfoln r{w/ fcn#
x|mfol{cw!tjangfkin of ~|wfol~ w|xfn foglnaymli` w tjyrfil {olnmy{rf#
ijonk! ytjay{i{jonk/ Rx{niln! i{wfxrn tjmjanoln tlnxwy{|i` nclgxforw ywj#
hjboln tjy~g~kn yl {fxwoj k{|mlnc tjaymlc! kfm l foglnaymlc! tx{| i{|c
jhf rn k{|ml cwljon y { lornxenxnoik! r{o/ fol i{|yrj tj tjaym~! fol tj fo #
glnaym~/ Ofkfrwlnk cjof {f~wf| rj w anmy|in l eanmykl! ot/ Kny{i{n ofy{f
mx{|i{| Mfylf*Kny{i{n ofy{f wjf ]bfoS*Kny{i{n ofy{f mx{|i{| Mfylf* *]bfoilog
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
4/262
jaf xf~obS/Jhjm {clmi{n ]Bfll 3 Kj`o/ Kfo= Mlnolnbl 3 Mnoonb|S tjkfwlfk
yl foglnaymln w|mx{|molml (ot/ Nk! ijcfo anr'y gj&,/ Yjwf rfafx ~|wf yl
w|clnooln {n yjwnc bjafxhb tjkfwlfk yl ywjlyrn li` mjorfclofikn (ot/
jafx,/ Loon {kfwlymj rj ~|wfoln w|xfn foglnaymli` wnban txfwlbn tjaymlnkeanmykl! ot/Ijogxfr~a~knc| cjbnk tfx{n*Mji`fkiln yl yrj afri{| rn lornxen#
xnoikf ejonr|i{of! ot/Tfclrfk! tfclrfk Tfoln ~jrffx{~*[n Mnkyl wlfoni{nm
{jyrf of ~jrfx{~ ]Mnkylf 3 Mfylf! MfrnS/ Tj wlnan loo|i` y{i{ngw jby|f#
c| bj jcfwlfongj fxr|m~~/
Xnfy~c~ki tjwlfbf Nwf Mjjb{lnknm; ]///S ejamajx tjayml knyr bj rnk tj#
x| |w| wxb Tjajoll fcnx|mfymlnk! { kngj jahx{|clngj {fyjh~ i{nxtln jof ltx{nrwfx{f bjwjaoln w|hxfon rxnil/ Jwj tx{nrwfx{foln cf of ina~ cfmy|#
cfao mjc~olmfr|woj tx{nmf{~! yrb rn { y{nxjmlngj {fmxny~ tjaymli` tlnol
a~bjw|i` w|hlnxfon y r|amj rn! mrxn oln rxfi ywngj i`fxfmrnx~ of jhi|c
gx~oiln! mrxn frwj bjrx bj tjajolkongj jbhljxi|/ Clj! {fhfwf rj {kfwlymf
~olwnxyfaon! hn{ jhfw| {frnc cjof kn txn{norjwf kfmj rncfr| tlnol w oj#
w|c xjbjwlym~/ Hf{ cfrnxlfjw baf xntnxr~fx~ {nytj~ Cfngj Wfb{lfyrfojwl tx{nmf{ yjwo| a~b{l tfclrfki|i` tljynoml a~bjwn a~h tlnwolml
i{| {hljx| tjaymli`tlnol a~bjw|i` w xjb{fk~ w|bfonk w Ajob|oln w 6> x/
[jrnk mylgl tlnol tjaymlnk tjb xnb/ Fbfcf @fxfyjwymlngj hb Cnxx|a| Wn
Ylog w jtxfijwfol~ @fxxlnr C/ Tfwjwymlnk! f w|bfonk w 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
5/26>
Fxr|m~ N/ Mjjb{lnknm knyr tlnxwy{ i`|hf txh jtly~ xntnxr~fx~ {nytj#
~ tjajolkongj/ Ofbclnc|! n knyr jo w|ilglnc { txfi| cfglyrnxymlnk or/ Eja#
majx~ w tlnol tjajolkonk! oftlyfonk w Loyr|r~iln Elajajgll Tjaymlnk wn Wxji#
fwl~ tjb mlnx~omlnc txje/ I{/ @nxofyf! mrxnk i{ bx~gf {fwlnxf ali{i|jmjj yr~ ~rwjxw {hlx rnmyrw tlnol tjajolko|i` w|mjo|wfo|i` tx{n{ x#
o|i` w|mjofwiw! { cj{jnc ({n w{gab~ of kfmj b{lmli`ofgxf! mrxn
y i{yrj olni{|rnaon, ytlyfo|i` { tji{rwnm bwlmjw|i`! w|y{~mfo|i` w
yrjlymfi` `fobafx{| of xo|i` ti`ali` rfxgfi`! `fafi` rfxgjw|i`! hf{fxfi` l
I{nxwjo|i` X|omfi` (ymfrfajgjwfo mjanmik r|i` w|bfwolirw tjylfbf hl#
haljrnmf Loyr|r~r~,/ F~rjxmf {bfkn yjhln ytxfw! n rncfr oln {jyrf jtxfijwf#o| w|i{nxt~kij ({fhxfmj i`jh| fofal{| wfxyrw| c~{|i{onk jcfwlfo|i`
tlnol,! y~gnx~ki mjor|o~fik r|i`n hfbf! bj i{ngj {fi`ifc|/ Ina! kfml
yjhln ofmxnalf; elajajgli{of fofal{f rnmyrw tji`jb{i|i` { xntnxr~fx~ knbon#
gj {nytj~ tjajolkongj! {jyrf w tnol {xnfal{jwfo|/ Bafrngj bfay{|i` mlam~
~wfg oln ofan| rxfmrjwf kfmj ~wfg tjancli{o|i` wjhni jcwljonk w|tj#
wlnb{l= hb rj xfi{nk gwoln xneanmykn of cfxglonyln fxr|m~~ N/ Mjjb{lnknm/
8
Rnmyr| tljynonm! j mrx|i` h|f cjwf! y nancnornc m~ar~x| y{nxjmli`
{ftnwon x{ny{ Tjafmw fcnx|mfymli`/ Jr rnb| xjhjrf i{|yrj elajajgli{of!
ofwnr w tji{nol~ { fofal{ wfxyrw| cnajb|i{onk! cjn h| rxfmrjwfof {fan#
bwln kfmj knbno {of tnwoj lyrjro|i` nrftw hfbf! mrxn tjwloo| h| j
lan i`inc| w clfx bjhx{n tj{of m~ar~x! ejamajx! jh|i{fkn l {w|i{fkn of#
y{|i` {f gxfoli hfbfolfcl r|t~ mjctanmyjwngj! lorngx~ki|cl tjyrfw| l
cnrjb| hfbfwi{n xo|i` b|yi|talo of~mjw|i`/
T|rf N/ Mjjb{lnknm; ij tlnwfk ofyl{f gxfoli: kfm: bafi{ngj:l y
rj t|rfolf oln{clnxoln lyrjron! wfon! r|an n tx{| tjcji| fofal{| elajajgli{onk
ofwnr knal ytxfwb{lc| wy{|yrmln cjalwn jbolnylnolf w {hljxfi` ejamajx|#
yr|i{o|i`! { ejamajxnc clnkymlc wi{oln! l b|ytjo~ki fmr~fao|c yrfonc wln#
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
6/265
b{| (antlnk x{ni; olnwlnb{|, j {xolijwfonk wyti{nyonk m~ar~x{n Tjafmw
fcnx|mfymli`! oln ytjyh w tnol l tx{nmjo|w~kij! y{i{ngaoln of t|rfoln
bx~gln l rx{niln! jbtjwlnb{ln/ Hj i rfm oftxfwb wlnc| j wyti{nyo|c
ejamajx{n xjbjwlym tjajolko|i`! hbi|c olnknbojmxjroln! w|bfkn yl! olncfa#
n y|ojolcnc li` m~ar~x|: Yi`ncfr c|anolf r|i` ytxfwfi` tx{nbyrfwlf yl
{w|man ofyrt~kij; |k of Jhi{|oln! ilmj txfi~k! ym~tlfk yl wjm tfxf#
ell jxf{ ali{o|i` yrjwfx{|y{n l {wl{mw! f tjy{~m~ki wfyongj xjbjwjb~!
ylgfk gxnclfaoln bj w|mjo|wfolftjaymlngj ejamajx~= i{fync {f! mjx{|yrfki
{ TAA Ajr i{| Yr/ Hfrjxngj! jbwlnb{fk mxfk tx{jbmw! gb{ln jenx~kn lc yl
rngj ejamajx~ bj mjajx~ l w|hjx~/ X{ni{ w r|c! n cfc| r~ bj i{|olnolf {tnwo|c yrnxnjr|tnc c|ajw|c/ F wli; wlnc| of tnwoj i{| xfi{nk w|bfkn
yl ofc:
Ij wlnc| ot/ j yfc|c Cf|c Wfb{l~ l kngj {nytjan (l rj t|rfoln y~y{#
oln yrfwlf f~rjxmf,! j b{lnylrmfi` tjajolko|i` w|mjofwiw l {nytjw w xj#
b{fk~ Yr/ M~hlfmf! {nytj~ Exfomf Wjkofxjwymlngj! Cfx|yl Bfr|! {nytj~
Nb{lngj Haf{ji{|mf! Hjanyfwf Ojwfmf! F/ B{lfgw|! E/ Mclilmf! Cjxno|!{nytj~ Lymxf l wlna~! wlna~ loo|i`: J li` cojgjil wlfbi{| tjxnbolj efmr!
n w yfc|c r|amj I`lifgj! kfm tjbfkn @nanof [ofolnimf#jtfrf8! lyrolnkn jmj#
j 2444 (yli, jxgfol{fikl tjaymli`! { mrx|i` jahx{|clf i{ rj jxgfol{fikn j
i`fxfmrnx{n m~ar~xfao|c! f b{lffaoj c~{|i{of! tljynomf! nyrxfbf! alrnxfr~xf
jbgx|wfk w li` txjgxfcfi` xja wifan olntjanbol/ [ kfmli` xjbjwlym xnmx~#
r~k yl jwl w|mjofwi|! bj kfmlnk mjomxnronk t~hali{ojil yl {wxfifk: W kf#
mli` wfx~omfi`! jmjali{ojilfi` l y|r~fikfi` w|mjo~k ywn ~rwjx|: Kfmln tj#
rx{nh| olcl mlnx~k l kfmln tjrx{nh| ywjli` jbhljxiw {fytjmfkfk: I{| |iln
bfonk tlnol tjajolkonk mji{| yl wxf{ { knk w|mjofolnc of nyrxfb{ln! tlmolm~!
hfomlniln! hfa~ i{| loonk lctxn{ln {jxgfol{jwfonk of inan bjhxji{|oon! bnwj#
i|kon hb { loonkjmf{kl a~h rn wxf{ { knk nclyk of efafi` mrxnkmjawlnm { i`l#
8
@/ [ofolnimf#jtfrf! R`n E~oirljo je Uja~orfx|Fyyjilfrljoy lo fo Nr`oli Ijcc~olr| Tjajolf (I`lifgj62! xj{txfwf bjmrjxymf,= tjbfkn {f; K/ I`ffylyml!Tjajolf fcnx|mfymf/ Wyrt bj; W/ L/ R`jcfyEa/ [of#olniml! I`jt tjayml w N~xjtln l Fcnx|in/ Wfxy{fwf 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
7/267
ifgjwymli` xj{gjol tjaymli` (hb yrfikl RU, ofgxfolnc of rfc i{| t|r:
I{| rn ~rwjx| rn! f tx{|ofkcolnk olnmrxn { oli`! tjbangfk y{nxy{nk rxfoyclykl
m~ar~xfaonk w mxgfi` tjajolko|i`: Of t|rfolf tjw|y{n cjof! b|ytjo~ki
fmr~fao|c yrfonc wlnb{|! jbtjwlfbf gwoln `ltjrnr|i{oln! ij oln w|ma~i{f
tnwonk bj{| txfwbjtjbjhlnyrwf/
T|rfolf rn tfb| oln hn{ mj{nx|! w fxr|m~an Nw| Mjjb{lnknm inajwj
tjclonc r ytxfw wlnan clnkyif {fkc~k hjwlnc! lyrjron baf mwfalelmfikl
fofal{jwfo|i` tlnol! xj{wffolf of rncfr! ejamajx~ kfmj rfmlngj jxf{ wrx#
ongj jhlng~ l w|mjx{|yrfolf ejamajx~/ Tx{|wj~kn f~rjxmf! cjn fm~xfr oln#
{h|r tx{|bfro w jbolnylnol~ bj rnmyrw tjajolko|i`! bnelolik K/ Mx{|fojw#ymlngj {n YET! ylgf knbofm xwoln bj i|rjwfo|i` l w ololnky{|i` tx{nga#
bfi` w|tjwlnb{l txje/ I{/ @nxofyf (O~xr! Jbxf,! w mrx|i` hfbfi{ tjyr~#
a~kn cjb|elmfik tjkilf ejamajx~! tjy{nx{noln gj j rfmln ejxc|! kfm; fxgjo!
mli{! jmjali{ojiljwn wlnxy{|ml! `fttnolog l lo/ [fyrfofwlfki yl ofb txjhan#
cnc! i{| rnmyr| w|mjo|wfon tx{n{ Cfngj Wfb{lf y! i{| oln y e j a m a j #
x n c ! oln cwl! w gx~oiln x{ni{|! fol rfm! fol oln! ij cjof xwoln bjhx{n{j| of mfxh rfm tnwonk b|ym~y|kojil rngj txjhanc~! kfm liln mjhlningj
tji{~ilf b|tajcfikl/ Ofb r {f wfoln ytxfw ofan| yl { wlna~ w{gabw
ghlnk {fyrfojwl/ ilank cwli! i`jb{l j xj{yrx{|goliln farnxofr|w|! wtl#
yfonk b|ymxnroln w rnmyr fxr|m~~; i{| jwn nancnor| m~ar~x| fcnx|mfymli` Tj#
afmw! mrxn hfbf f~rjxmf! y txjb~mrnc ejamajx~ xj{~clfongj kfmj tnwon
cjcnorfaon xnfmikn of tnwon jmxnajon y|r~fikn! xnfmikn tjofbknbojyrmjwn!
wytaon if|c gx~tjc! ejamajx~ tjkrngj kfmj ejxcf ytjorfoli{onk! ofr~xfaonk!
olnofx{~ijonk! jx|glofaonk! rwxi{nk b{lffaojil y{nxjmli` cfy tjajolko|i`!
i{| rn cfc| w r|c w|tfbm~ bj i{|olnolf { wrxo|c w|mjx{|yrfolnc ejam#
ajx~! tx{nolnyljongj y{r~i{oln { xjb{lcngj mxfk~! f wli r{w/ ejamajx|{cnc:
Tjkfwlf| yl k~ w tlclnoolirwln of~mjw|c w|tjwlnb{l of rno rncfr! i{yrj
knbofm w yrjtol~ {h|r fxhlrxfao|c! f tx{n{ rj w ytjyh olnij ~txjy{i{jo|! ~yl#
~kin xj{yrx{|gf j ejamajx|yr|i{onk x{ni{|wlylrjil tjajolkonk/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
8/260
Oln ytxfwb{l| yl w jbolnylnol~ bj ytjni{nyrwf fcnx|mfymlngj afo#
yjwfon olngb| jtloln j cfki|c oln~i`xjooln ofyrtl yrjtlnol~ yl tj#
y{i{ngao|i` nclgxfi|ko|i` gx~t nroli{o|i` w knboj ytjlyrn! `jcjgnoli{on
m~ar~xjwj ytjni{nyrwj= ytxfwb{l| yl xfi{nk tx{ntjwlnboln rfmli` elaj{j#
ew! kfm @/ C/ Mfaano! mrx{| k~ mlamfb{lnylr afr rnc~ y~gnxjwfal tjwyrfoln w
^YF ywjlyrnk enbnxfikl gx~t nroli{o|i` l m~ar~xjw|i`/ B{lylfk! x{ni{|wliln!
w y|r~fikl fcnx|mfymlnk cjof cwl j ijxf{ ylaolnky{|c r`n xlyn je ~ocna#
rfhan nr`oliy9! ofwnr w w|tfbm~ ytjni{ojil olymj ojrjwfo|i` w `lnxfxi`ll
nroli{onk/
Bnolfrfmln yrf| yl ywngj xjb{fk~ fchlikwlna~ gx~t ofxjbjwjilj#w|i` ^YF! r|i` {wfy{i{f! mrxn oln anglr|c~k yl tx{jbmfcl { Cf|eajwnx/
W|hlro| tjayml yjikjajg l {ofwif m~ar~x| fcnx|mfymlnk wlb{l w bnolfi`
{hljxjwjil nroli{oj#ofxjbfw|i`! w r|c wlnajclaljojwnk Tjajoll fcnx|#
mfymlnk! knbo { cjalwjil jhxjo| tx{nb olwna~ki|c! {fhki{|c baf wfxrj#
il `~cfolyr|i{o|i`! jbb{lf|wfolnc tjronk! rjrfaonk i|wlal{fikl cfyjwnk;
Efmr rno oln knyr {fgxjnolnc baf ytjni{oj#m~ar~xjwngj xj{wjk~ Fcnx|ml=tx{nilwoln! knyr {fhn{tlni{nolnc tx{nb nwja~ik w mlnx~om~ yfcjhki{ngj
yfcjrongj r~c~ l cfyjwnk m~ar~x|2/
Xj{wffki mwnyrln nroli{ojil jxf{ txjhancfr|m Tjajoll fcnx|mf#
ymlnk {ofo| nrojgxfe tjwlfbf! l bfwolnky{ nclgxfik ini`jwfj lonxi|kon
rx{|cfoln yl yrfxnk! w|olnyljonk { mxfk~ rxfb|ikl (gwoln w jtfxil~ j jxgfol#
{fik r|t~ tfxfelfaongj,! w jyrfroli` afrfi` ofrjclfyr cjof cwl { ijxf{
wlmy{|c tx{nmjofolnc j wlfbjc|c! xneanmy|ko|c jbofkb|wfol~ ylnhln!
wfyo|i` mjx{nol! j w{xfyrfkink b~cln { `lyrjx|i{ongj xjbjwjb~! f b{lnkn yl
rfm gwoln {f ytxfw wlfbjcnk b{lffaojil xntxn{norforw ofkojwy{nk! tj#
wjknoonk gx~t| nclgxforw tji`jb{i|i` tx{nbn wy{|yrmlc {n xjbjwlym lo#
rnalgnoimli`/ Jmf{~kn yl tly{n n rxfb|ikn m~ar~x| a~bjwnk y olncfa oln#
9
K/ H~xy{rf! M~ar~xf a~bjwfm~ar~xf cfyjwf ]w;S Txjhanc| ~i{nyrolirwf w m~ar~x{n/ Tjxfbolm b{lffi{f m~ar~#x|! Ox 82/ Wfxy{fwf 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
9/26
/
Ejamajx|{c jbgx|wf olnwrtalwln k f m xja w |il~ Tjajoll fcnx|#
mfymlnk l knyr tnwo ejxc mjorfmr~ { mxfknc xjb{loo|c! i`j oln knb|o l
ofkwfolnky{ {ftnwon! knal w{l tjb ~wfg r ofkofr~xfaolnky{ ejxc mjo#
rfmr~ { xjbfmfcl! kfm knyr alyr (anmr~xf ~bjyrtoljongj cl tjmfongj tfmlnr~
alyrw nclgxforw! mrxn w y t i { n o l n oft|wfk { ^YF bj mxfk~! tx{n#
mjo~kn! n {fwlnxfk jon oln colnk efyi|o~kingj cfrnxlf~ k{|mjwngj l m~ar~#xjwngj jb alyrw t~halmjwfo|i` tx{n{ W/O l C/ M~aw= i{| mrj hfbf rn
wyti{nyon alyr|:,/ Ejamajx|{c! knbno { nancnorw m~ar~x| cfyjwnk! xj{wlkf
yl w if|c i|wlal{jwfo|c l yrni`oli|{jwfo|c wlniln! cjof rnb| cwl
rfmn l j ejamajx|{cln nclgxfi|ko|c/ Ejamajx|yr|i{on{nytj| tjajolkon w
xjb{fk~ M~kfwlfmw! Mxfmjwlfmw i{| Tjb`faf bjyrfxi{fk tjajolkonk
wlbjwol jmxnajongj r|t~ tx{n| nyrnr|i{o|i` l jmxnajonk tjxikl w{x~y{nolf!
jbtjwlfbfk of lyrolnkin rfc {ftjrx{nhjwfoln of wrml ynor|cnorfaoj#tfrxlj#
r|i{on l i`j wlnan kn wln {ftnwon rfmn { tjnr|m r|tjwj fcnx|mfy#
mlngj y`jw h~ylonyy!oln cjof li` tx{niln rxfil { tjaf wlb{nolf/
[clnx{fc knbofm (c/lo/, bj mjoyrfrfikl! n oln ofan| tx{ninolf xjal
ejamajx|{c~ l rj {fxwoj ejamajx|{c~ nclgxfi|kongj! kfm l lctjxrjwfongj
{ Tjayml (Cf{jwy{n! aym, w my{rfrjwfol~ wlfbjcjil nroli{onk tx{n#
> K/ H~xy{rf! jt/ ilr/! y/ 9
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
10/2664
ilro|i`! olnlornalgnoimli` (f rfmln bjclo~k, cfy tjajolko|i` l oln ofan| {
efmr~ tjt~afxojil w|xjhw intnaljwymli` wxb y{nxjmli` ofwnr mxgw tj#
ajolko|i` w|ilgo bfanmj lbi|i` l gnonxfao|i` woljymw/ Lofi{nk cwli!
i`jb{l j rj! n tfrx{i of Tjajol! knk m~ar~x! ejamajx! |iln tjtx{n{ ejamaj#
x|{c! cjnc| ~kx{n jhxf{ {h|r i{|yr| l mafxjwo|! f wli tjbnkx{fo|! l rj
olnmjolni{oln bafrngj! n `~cfolyr|mf tjangf rfmn l of mjctalmjwfol~ x{ni{|
txjyr|i`/ Rj! ij fbon! h|y{i{inl mjajxjwn! mfb| i`roln m~tl! of rj! ij|#
wn! x|rcli{on! hfxwon l ng{jr|i{on mfb| i`roln tjtfrx{|/ Jr wy{namln
ejamajx|{c| w rfcrnky{|i` wfx~omfi` tjrxfmrjwf cjof ij ofkw|nk kfmj
tnwon {nworx{on y|chjan! frx|h~r| tx{|ofanojil bj ywjli`! mrxn rj frx|#h~r| kfmj n wfoln hfxb{lnk {nworx{on ol wnworx{on frwj bfk yl
w|clnol l {fyrtl loo|cl/
[clnx{fc rfmn bj rngj! n oln ofan| tx{ninolf wt|w~ lornalgnoikl
tjajolkonk ({ w|krmlnc myl|! fan rj jbxho| xj{b{lf, of tjajolkon cfy|! oli
oln ~kc~ki! x{ni{ kfyof! w|ylmjc rnkn lornalgnoikl tjbnkcjwfo|c of x{ni{
ytxfw|! j mrxnk h|f cjwf= ytxfwf rf knyr w lyrjiln wytaof jh~ gx~tjc/Jyrxjoln! {n w{gab~ of w|xfo l ofylafki yl yntfxfik xjbjwlym lornal#
gnoimli` jb tjajolko|i` xjbjwlym i`jtymj#xjhjroli{|i`5! ofan| xj{wff
mwnyrl wljbink xjal lornalgnoikl tjajolkonk= rx{nhf of rj tfrx{| w mfrngjxlfi
wly`e~a r`lomlog/
W|cjwon y w r|c w{gab{ln woljyml { cfrnxlfw yrfxy{|i` l oj#
w|i` gxjcfb{jo|i` jb afr tx{n{ yjikjajgl! mrxf! gjb{l yl tjbmxnal! cf
kfm bjrb ofkwlmy{n {fy~gl w hfbfol~ |ilf l jxgfol{fikl gx~t nclgxfi|ko|i`/
W r|cn I`lifgj! w mrx|c b{lff Cf| Wfb{lj! f mrxn yrfojwl knboj { ofk#
wlmy{|i` ym~tlym tjajolko|i` w Yrfofi`! yrwlnxb{f yl {~tno| hxfm {flornxn#
yjwfolf tjaym m~ar~x of ~olwnxy|rnrfi` l rj xwoln {n yrxjo| yr~bnorw tja#
ymlngj tji`jb{nolf! hxfm {flornxnyjwfolf ~olwnxy|rnimlcl anmrjxfrfcl k{|mf
5 Tjx/ Ali{on w|tjwlnb{l w rnk ytxfwln i|rjwfon tx{n{ I`ffylymlngj! Tjajolf! jt/ ilr/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
11/2666
tjaymlngj7! ij knyr! h| cjn! tjrwlnxb{nolnc {ofo|i` rn{ (J/ @fobalo! O/ Gaf#
{nx, j {filnxfol~ yl w wfx~omfi` |ilf nclgxfi|kongj wlfbjcjil nroli{onk
w bx~glc tjmjanol~ (tx{|h|y{ {f wy{nam ino i`in yl ~rjyfcl { ojw|c
jrji{nolnc, l knk jbxfb{fol~ w ofyrto|i`= tjw|y{n woljyml cjg w b~nkclnx{n bjr|i{| bx~glngj tjmjanolf 9>#r|yli{onk nclgxfikl tji`jb{nolf lornal#
gnoimlngj { jmxny~ LL wjko| wlfrjwnk/
Gjon b{lnj f~rjxyrwf Fcnx|mfolof R`jcfyf l Tjafmf [ofolnimlngj0
bjyrfxi{f wlna~ `lyrjx|i{o|i` bfo|i` j rxfb|i|ko|c jtjx{n yrfwlfo|c tx{n{
nclgxfi|kon cfy| tx{|h|wfki|c { Tjayml knbojyrmjc tji`jbolf lornalgnoi#
mlngj! w|mf{~ki|c fytlxfikn tx{|wbi{n/ Rxfb|i|ko| xj{bwlm! h| olnx{nitx{ntf clb{| tjajolko|cl cfyfcl f tjajolko lornalgnoik! oln~cln#
kroj {ofan{lnolf wytaongj k{|mf (tx{| tnwonk wlfbjcjil wytao|i`
lornxnyw, ~rx{|c~kn yl rfc bj bolf b{lylnky{ngj/ Xnafikn wyti{nyon cwl
ot/ j y{i{ngaonk oln~eojil! { kfm efxcnx{| tjaymlngj tji`jb{nolf! {fclny{#
m~ki| cfn jyfb|! tfrx{ of lornalgnorw tjajolko|i` { b~|i` clfyr fcnx|#
mfymli` l tjbnkcjwfon tx{n{ oli` txh| ofwl{folf mjorfmrw= of{|wf ylli` rfc @lg` Tjaly` l {fx{~if lc fxnalglkoj! jh~b jh|i{fkjw nri/ Wytaon
{fhfw| mji{ yl mjoealmrfcl l olngx{ni{ojilfcl! i`jilf knboji{noln {f#
~wf| bf yl! n jhln gx~t| ago bj ylnhln! bjy{~m~ki yl wytao|i` tj#
mxnwlnyrw l tjbjhongj y|yrnc~ tjbyrfwjw|i` wfxrjil/ L knbol! l bx~b{|
i`i! h| Tjafi| clnal kfm ofkanty{ jtlol ]!//SW/ L/ R`jcfyEa/ [ofolniml! I`jt tjayml w N~xjtln l Fcnx|in! r/ LU! jt/ ilr/< [/ Mjcjxjwyml! Jorfx|kymln Mfy{~h| l li` tljolnx{|! Tjcnxfolf 6! y/ 7/64 Y/ Ojwfmjwyml! Tjajolf i`lifgjwymf! jt/ ilr/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
12/2668
jtfrf66i{| K/ I`ffylyml! mrx| tjbnkc~ki txjhanc Tjajoll tjbrx{|c~kn
wfyo rn{ { 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
13/2669
Rjo |il~ of nclgxfikl ofbfk cfy|! mrxn w ywnk txjwnolnoikl y cfyf#
cl tanhnkymlcl; tjrjcmjwln i`jtw! hlnbjr| wlnkymlnk l clnkymlnk! tx{|h|#
y{w { cf|i` clfyrni{nm l nomafw xjhjroli{|i` wlnamli` clfyr/ Jol bj
b{l yrfojwl j i`fxfmrnx{n l jhali{~ tjbyrfwjwngj rx{jo~ m~ar~x| tjajolkonk/
Jol rj hjwlnc! r|an ytjorfoli{oln! ij wlfbjcln! yrwjx{|al xfc| jxgf#
ol{fi|kon gx~tjwngj |ilf of jhi{|oln! w if| y{nxng loyr|r~ikl ytjni{#
o|i`! hbi|i` bn efirj loyr|r~ikfcl m~ar~xjw|cl! mrxn yrfojwl| l ilgan
kny{i{n yrfojwly~l gnonxly!i`j hfxb{j olnknbojmxjroln olnbjymjof lclrf#
ik! ofclfyrm w{jxw w|olnyljo|i` {n wyl! cf|i` clfyrni{nm i{| jyfb xj#
hjroli{|i` w yrfx|c mxfk~/ Tji{|ofal {w|man jb ymfbnm of h~bjw tfxfell lwjm tfxfelkongj inorx~c jxgfol{jwfal ywjkn |iln/ Wfxrj tx{| r|c {f~wf#
|! l w wfx~omfi` nclgxfi|ko|i`tjmf{~kn rj bjhx{n alrnxfr~xf yjikjajgli{#
of tfxfelf jbgx|wf xja olntjxwofoln wlmy{ l wfolnky{ ol rj cf (clfj,
clnkyin w Tjayin= e~omikjo~kn of jhi{|oln kfmj jbtjwlnbolm tjaymlnk jmjal#
i|69/ R|amj w w|krmjw|i` w|tfbmfi` inorx~c tfxfelkon tx{ngx|wfj mjom~#
xnoik m~ar~xfao { inorx~c wlnimlc! kfmlc knyr {wl{nm i{| jxgfol{fikf tjaj#olkof/ Rno jyrfrol w xfcfi` {fyfb| l wlam y|r|! l jwif iff y|r~jwf yl
{xny{r {w|man w tjhal~ tfxfell! rk/ of rnxnoln jmjali| (tx{|tjclof rj rxji`
~mfb mjil bwx w xfcfi` rxfb|i|konk tjaymlnk yrx~mr~x| wlnkymlnk,/ M~ar~#
xf tjbyrfwjw|i` cfy tjajolko|i` xj{wlkf yl tjofbrj wymfc| of mlamf
kny{i{n loyr|r~ikl w jtfxil~ j rxfb|i|ko mjoinorxfik wjm txjhancw
ty|i`jajgll |ilf xjb{loongj l gx~tjwngj! j rn yrx~mr~x|! mrxn kfmj |wj
tx{|tjclofk tjaymln yylnb{rwf! f mrxn kfm yl yrwlnxb{f62w wfx~omfi`
fcnx|mfymli` y ofbfa w tnol |wjron (f wli m~ar~xjwj# l ejamajxjrwxi{n,!
w jtfxil~ j w|olnyljon {n Yrfxngj mxfk~! w{jxjwfon of x|r~fan wlnkymlc!
tx{nbclnkymlc! {fyfb| ywjlyrngj tfxafcnorfxongj ejxcfal{c~ wxf{ { kngj
jx|glofao rnxclojajgl l k{|mlnc6>! (knyr rj txfwln x|r~f,! w jtfxil~ j tx{nk#
69
W/ L/ R`jcfyEa/ [ofolniml! I`jt tjayml! jt/ ilr/! r/ U; Jxgfol{fikf l bn{jxgfol{fikf w Fcnx|in! y/ 90/62 K/ I`ffylyml! Tjajolf fcnx|mfymf! jt/ ilr/! y/ 86/6> W/ L/ R`jcfyEa/ [ofolniml! jt/ ilr/! r/ U! y/ 7>/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
14/2662
rn {n xjbjwlym wlnkymli`! cfjclfyrni{mjw|i` l xjhjroli{|i` {fyfb| yjalbfx#
ojil gx~tjwnk/
W tlnxwy{|c x{b{ln {fwy{n r~ i`jb{l j {fhn{tlni{noln lornxnyw
w f y o n k gx~t|! f bjtlnxj tolnk nwnor~faoln lornxnyw tjaymli` i{|
fcnx|mfymli`= ofyl#ywjl of nclgxfikl rj tx{nbn wy{|yrmlc i{jomjwln
bfonk ytjni{ojil tjajolkonk! bjtlnxj w bfay{nk mjankojil xjbfi| {fclny{m~#
ki| bjx{ni{n Wly| l Jbx| hb wytjh|wfrnan mxfk~ xj{ilgfkingj yl cl#
b{| Frafor|mlnc l Tfi|elmlnc/ I`jb{l tx{nrj j {fi`jwfoln rngj clolc~c
ytkojil! j mrx|c rfm wlnan tly{ f~rjx{| I`jtf tjaymlngj! fi{mjawlnm
ytkoj rf w wfx~omfi` jhi{|olfo|i` olgb| oln h|f rfm bjymjoff! kfm wy|r~fikfi` w{jxjw|i`! tjaymli`/ Rwjx{in yl of nclgxfikl gx~t| w tj#
xwofol~ { tjaymlcl w{jxifcl oln h|| hjwlnc! gb| oln cjg|! gx~tfcl
yfcjw|yrfxi{fao|cl! j i{|c bni|bjwf| w tlnxwy{|c x{b{ln wfx~oml nmj#
ojcli{on! ofx{~ifkin mjolni{oj i{yrngj w|i`jb{nolf { {nworx{ gx~t|
({f i`anhnc,! ij tjilgfj {f yjh ijxf{ y{nxy{n l ghy{n mjorfmr| { i|#
wlal{fik ojwngj r|t~! f h|j c~ylfj hjwlnc h| rjanxjwfon tx{n{i{jomw gx~t|! oln hbi rxfmrjwfon kfmj {bxfbf knk lornxnyw/ Ymblob!
knal tjxwo~knc| r wfoln y|r~fik { w{jxnctjaymlc! jmfn yl! n rfmn
w wfx~omfi` xjb{lc|i` (rxfb|i|kof wln, rjanxjwfonh|j w|i`jb{noln tj#
y{i{ngao|i` knbojyrnm of {nworx{ gx~t|! {ftnwolfkin gx~tln bjt|w ojwlo!
tjy{nx{fkin rnb| mfof loejxcfikl! ij oln h|j ytxfw hn{ {ofi{nolf/
Wy{|yrmln rn i{|oolml hfxb{j tjwlnx{i`jwoln r~rfk {fx|yjwfon bn#
i|bjwf| l w bfay{|c ilg~ {ftnwon bni|b~k (rxfmr~k rn ~wfgl! tx{|tjc#
olkc|! kfmj ~wfgl gwoln `ltjrnr|i{on, j {ofmjclr|i` wxi{ wfx~omfi` bj
xj{wlkfolf e j a m a j x ~ ynoy~ yrxlirnkfmj ejxc| wfyonk! jx|glofaonk m~ar~x|
y{nxjmli` cfy tjajolko|i`/ Jbbjaof! f wli ofkhfxb{lnk f~rnor|i{of! ytjorf#
oli{of m~ar~xf fcnx|mfymli` Tjafmw{ofkb~kn bjymjof tj|wm baf ywngj
xj{wjk~ w ali{o|i` tfxfelfao|i`! {wl{mjw|i`! fan {fwy{n g x ~ t j w | i `
i{| w xfcfi` gx~t| hfomlnrfi` bjhxji{|oo|i`! hfafi`! tlmolmfi` lrt/! mr#
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
15/266>
x|i` gnonfajglf rmwl kny{i{n w tjaymlnk rxfb|ikl enyr|ow a~bjw|i` i{| wlbj#
wlym kfxcfxi{oj#jbt~yrjw|i`/ Cfj j r|i` ytxfwfi` wlnc| (i`jb{l ilgan j
my{rfr| m~ar~x| tjajolkonk! tjwrx{c| wli xf{ kny{i{n,= tjb ~wfg ofan|
w{l rfmn ynrml ajmfao|i` tlyc! tlyncnm! gf{nrnm tjajolko|i` l mjatjxrjwfon
tx{n{ oln rxnil! mxjolml tfxfelfaon! {wl{mjwn l lo/
Tji{rmjwj! w tlnxwy{|i` yrfblfi` jxgfol{fikl gx~t tjajolko|i`! of
tnwojkfm tly{n i|rjwfo| w|nk hfbfi{tlnxwy{jtafojw xja jbgx|wfj
jwj lonxi|kon! w|olmfkin { r|tjwj i`jtymj#xjhjroli{ngj mjoynxwfr|{c~
(w tj{|r|wo|c {ofi{nol~ rngj yjwf,! rx{|cfoln yl rxfb|ikl w|kiljwnk= b{l#
ylfk! of tnwoj! wlnan knbojyrnm xntxn{nor~ki|i` tjy{i{ngaon gx~t|! ofwnrolnlornalgnorw! tx{nkfwlf ymjooj bj xne anmy|kongj jbofkb|wfolf
wfyo|i` mjx{nol i{| nroli{onk anglr|cfikl/ ([f~wfc| tx{| jmf{kl! n mjo#
yrx~jwfoln bx{nw gnonfajgli{o|i` h|j {w|man bjcno tfow l lornalgnoikl
yrfxngj r|t~,/ W w|tfbm~ gx~t xntxn{nor~ki|i` ytjni{ojil tjajolkon tjb#
yrfwjw|c xbnc wlnb{| `lyrjx|i{onk l gnonfajgli{onk h|f {fwy{n l knyr
mxjolmf tfxfelfaof a~h {wl{mjwf! w mrxnk of tafo tlnxwy{| w|y~wfk yl{fwy{n ytxfw| ajmfaon
65/
[fyrfofwlfki yl rnb| ofb r|cl txjhancfcl! ofan| tfclrf tx{nbn
wy{|yrmlc j r|c! n of Tjajol! knk |iln l m~ar~x rx{nhf tfrx{n tjtx{n{ tx|#
{cfr |ilf gx~tjwngj! kngj ty|i`jajgl l kngj yjikjajgl/ Rx{nhf wli hxf
tjb ~wfg! n tx{nymjm bj c|anolf xneanmy|kongj w mfrngjxlfi` gx~t| nroli{#
onk |kink w wfx~omfi` nclgxfikl oln cjn jbh| yl ofgan! { bolf of b{ln l
tx{| tjcji| rfmli` i{fxjb{lnkymli` xbnm! kfmejamajx|{c i{| cfgli{#
onjbb{lf|wfoln knbojyrnm { mxgw lornalgnoimli`/ Lofi{nk w {wl{m~ { r|c
y{nx{nk ytjkx{n w|tfbf of mwnyrl mjor|o~fikl a~bjw|i` wfxrjil rxfb|#
ikl ofxjbjwnk! li` rxfoytjojwfoln w ojwn wfx~oml/ Y{nx{nk rj {ofi{|
~w{gabolfki c/lo/ wy{namln ymjctalmjwfolf! jtjx| yrfwlfon tx{n{ ojwn xj#
bjwlymj/ Rfm wli hfbfki xntnxr~fx tlnwfmw tjajolko|i` mwnyrl wr#
65
Lhlbnc! r/ U! y/ >6 l o/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
16/2665
talwngj cnrjbjajgli{oln tjb{lf~ of ejamajx l ejamajx|{cofanfjh| xf#
i{nk tjclo/
[ i{fync w rxfb|i|ko|! w|olnyljo| { mxfk~ mjoynxwfr|{c i`jtymj#
xjhjroli{| c~ylf {ofan yl w bnenoy|wln! f tjrx{nhf yrfx|i` wfxrjilc o l n k o f r f x i { | w f l c o l n k j m x n a j o f 67 ] t j b m x / C / W/S/ [f#
bni|bjwf| j r|c tj{f jenoy|wo xja ojwnk! fcnx|mfymlnk i|wlal{fikl! {
mrx mjorfmr| h|| oln~olmoljon l oln~yrfooln {wlnajmxjrolf| yl rfmln i{|o#
olml! kfm; {ftjclofoln! ijxf{ ylaolnky{n tji{~iln olnym~rni{ojil! f ofwnr
tnwonk clny{ojil w ojwnk y|r~fikl yrfx|i`! bjhx|i` wfxrjil/ Ijxf{
wlmy{ xja {fi{|ofkjbgx|wf i{|oolml bn{lorngx~kin (m~ar~xjwj! ytjni{#oln! ncjikjofaoln, gx~t| tjajolkon! kfmmjawlnm nclgxfor {fwy{n knyr l tj{jyrfkn
{ {fyfb| lyrjr ytjni{o60/ Ofyrt~kn oln~i`xjoof ynanmikf rxnil m~ar~xj#
w|i`! tnwon nancnor| rxfb|ikl {jyrfk {fg~hljon! tjkfwlfk yl w li` clnkyin
loon= cfc| r~ bj i{|olnolf { mafy|i{o forxjtjajgli{o y|r~fik {clfo| m~ar~#
xjwnk/Jtnx~ki k{|mlnc wyti{nyonk yjikjajgll tjwlnc|! l w jbolnylnol~
bj tx{nilro|i` cfy tjajolko|i` {fi`jwfon {jyrfk wil kny{i{n mx|rnxlflbnor|elmfikl(rk/ ~wlfbfclfowl { tx{jbmfcl tj{jyrf|cl w yrfx|c mxfk~,!
ofrjclfyr wlnan {clnolj yl w rx{nilc! i{wfxr|c tjmjanol~ nclgxfikl w b{ln#
b{loln r{w/ wymfolmw lbnor|elmfikl; gx~tf of ym~rnm olnjb{jwo|i` mjorfm#
rw { jhi i|wlal{fik l loo|cl nroli{oln gx~tfcl wi`jb{l w tjylfbfoln tnw#
o|i` ojw|i` y|chjal! frx|h~rw! i{ yrfx|i` ji{|wliln {frx{|c~ki6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
17/2667
Txhjwfnc w|nk xfi{nk w | j h x f { l yjhln ol ilan {fx|yjwf jh#
y{fx|! w mrx|i` cjn ywjk rwxi{j xj{wlkf Cf| Wfb{lj (l lool tjajolkol
w|mjofwi|,! kfm xwoln txhjwfnc w|jhxf{l yjhln of r|an! of lan knyr rj
cjalwn t~hali{oj! bj kfmlnk yl {wxfif/ Txhjwfnc hfxb{j tjwlnx{#
i`jwolnwymf{f of rn nancnor|! mrxn ~cjalwl| xj{wk l ng{|yrnoik m~a#
r~x| y{nxjmli` cfy tjajolko|i`! bjtxjwfb{l| bj tjwyrfolf wfyongj! jyjhal#
wngj ejamajx~ nclgxforw/ Oln i`ilfnc ofrjclfyr! rx{nhf rj tjbmxnal! lct~#
rjwf! l w r|i`n y{nxjmli` cfyfi` tjajolko|i` (64 bj 68 claljow&, tji{~#
iln tjaymjil l wl{w { mxfknc tx{jbmw oln lyrolnkn/ Lyrolnkn olnwrtalwln!
knyr rj knbofm hfxb{j ytni|eli{on tji{~iln tjaymjil! tji{jon ofki{ilnk {hfxb{j jx|glofao wlnb{ of rncfr yrfxngj mxfk~/ Wfxrj w {wl{m~ { r|c tx{|#
rji{| {ofmjclr yinom { mfyjwngj elac~Mji`fk fahj x{~!i|rjwfo w cln#
yli{olm~ Mloj(ox 0! y/ 6>,! w mrxnk xjbfm {{f jinfo~ cwl bj tx{|h|y{f {
Tjayml! n oln cf oli tx{nilwmj x{bjwl w Tjayin! r|amj bafi{ngj bjt~y{i{f
yl mjc~olyrw bj wfb{|:
Wlmy{j jhynxwfikl yjikjajgli{o|i` h|f k~ j r|c cjwf mfb{lnofilym of w{xjyr {flornxnyjwfolf yrfx|c mxfknc w rx{nilc! i{wfxr|c tjmjan#
ol~ nclgxforw/ Txfwlbjwj tjw|y{f w|olmf knbofmjwj r|an { bnolf bj
~cjiolnolf yl w tji{~il~ wfyonk `lyrjx|i{onk nroli{ojil! ij i`jilf w|#
gabf rj of tfxfbjmy { i`il ~cjiolnolf yl w tji{~il~ wfyonk fcnx|mf#
ymjil= txfwlbjwj rf knyr ywjlyr xnfmik of bjclo~kin w ^YF w y{nxj#
mlnk jtloll t~hali{onk ~rjyfclfolnfcnx|mfymjil{ tjkilnc fogajyfymj#
il84/
Knbo|c { ofkwfolnky{|i` ma~i{|bj tj{ofolf wlfbjcjil `lyrjx|i{#
onk! ytjni{onk! nroli{onk! ofxjbjwnk tx{nilro|i` x{ny{ Tjafmw fcnx|mfy#
mli` knyr e j a m a j x ( f oln; ejamajx|{c&, rwjx{jo| tx{n{ li` ytjni{ojil l
y{nx{nk li` m~ar~xf= ofanfjh| wli ejamajx rno l m~ar~x { {fi`jwfolnc
84 F/ Hxjnm! a{fi| w Rnpfyln/ Xnafikn j ofkyrfxy{|i` tjaymli` jyfbfi w Yrfofi` [knboji{jo|i` Fcnx|ml/Wfxy{fwf 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
18/26
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
19/266/
Txjiny jxgfol{fikl {fi`jwf k{|mjw|i` Tjafmw fcnx|mfymli`
tx{nhlngf! ofan| yb{l! wy{b{ln l {fwy{n w ytjyh {haljo|! oln{fanoln jb
clnkyif li` ojwngj jylnbanolf l oln{fanoln jb tx{|ofanojil bj gx~t| blf#
anmrjajgli{onk/ Hfbfi{ k{|mf a{fmw rnmyfymli`! jtly~ki {kfwlymj hlalogwl#
{c~! mfb{ln y{i{ngao| ofilym of jbilymfki| ywn tlroj of k{|m~ nclgxfo#rw txjiny {ftjclofolf! txjwfb{i| bj tjwyrfwfolf ofkxj{cflry{|i` mfanm
k{|mjw|i`! mrxn i`j tx{| tjcji| tjaymli` w|xf{w ~rwjx{jon xf
tjaymln (mxfkjwn, tji{~iln ojxc| k{|mjwnk! ij wlbf kfymxfwj w rnmyrfi`
tlnol tjajolko|i`/ [ftjclofoln ~frwlf nmytfoyk yw foglnaymli`/ Tx{|#
i{|o| lowf{kl foglnay{i{|{o| y {xny{r ghy{n; oln{ofkjcj jbtjwlnbolmf
tjaymlngj anolyrwj ~c|yjwn! jtjxr~ol{c k{|mjw|! ywjlyrn w|gjboli#rwj/
J w{gabonk xwojwfb{n k{|mjwnk cwl cjof knb|oln w jboln#
ylnol~ bj yrfxy{ngj tjmjanolf! ij w|xff yl {xny{r b{lwoln! hj ot/ tx{n{ ~|#
iln w|xf{~ ({wxjr~, tjaymlngj l kngj foglnaymlngj jbtjwlnbolmf w knbo|c l
r|c yfc|c {bfol~/ E/ A|xf {wxfif tjofbrj ~wfg! l fmrjc cjw| rjwfx{|y{|
ofki{ilnk wlfbjcj {ftj|i{n! i{ngj w|xf{nc tjtx{nb{foln yjwf {ftj#
|i{jongj tf~{ hb ynxl tx{|lcmw (Wkni`falc| of rf! of rfytlbnk,/
Tjwlfbf rn! n w rxfmiln ~|wfolf k{|mf foglnaymlngj jbwj|wfoln yl bj
yjwolirwf tjaymlngj knyr ytjxfb|i{on (ij xwolntjrwlnxb{fk rnmyr| fo#
glnaymln w xntnxr~fx{n {nytjw tjajolko|i`,! h| bjk bj woljym~! n K{|m
8> W/ L/ R`jcfyEa/ [ofolniml! I`jt tjayml! jt/ ilr/! R/ U! y/ 66/
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
22/2688
tjayml ijxf{ hfxb{lnk ~angf foglnay{i{|oln! wytjcfgfonk tx{n{ fgxny|wo l
frxfmi|ko x{ni{|wlyrj fcnx|mfym85/
Yafwlyrf {fi`jboljolnclniml! B/ Janyi`! hfbfki cjw nclgxforw {
Tjayml! {wxfif { mjanl ~wfg of nmytfoyk jhingj of{nwolirwf l rnxclojajgll
rni`oli{onk! of {kfwlymj b|wnxgnoikl anmy|mfaonk! tjbfkn rfmn ali{on tx{|mfb|
ejonr|i{onk y~hyr|r~ikl w k{|m~ foglnaymlc87 (l rn txjiny| jb{wlnxilnbaf tln
tjajolkof,/ Oln hn{ wt|w~ of k{|m Tjajoll tj{jyrfk rfmn knk mjorfmr| { lo#
o|cl nroli{o|cl gx~tfcl nclgxfi|ko|cl of rnxnoln Yrfow [knboji{jo|i`/
K{|m Tjajoll knyr mjchlofikxwoln {clnoo l b|ofcli{o! kfm knk m~ar~xf=
~i{nyrolirwj knbojyrnm w y|yrncln ta~xfalyr|i{o|c m~ar~xjwj rwjx{| olnkfmjb|ofcli{on tjan jxgfol{fikl {fi`jwf k{|mjw|i` baf lob|wlb~~c a~b{mln#
gj80/
Ofwnr ofkhfxb{lnk afmjoli{on l tjwlnx{i`jwon ~wfgl of rncfr k{|mf
ytjni{nyrwf tjaymj#fcnx|mfymlngj! kfm l wi{nolnky{nbjr|i{in jxgfol{f#
ikl tjaymli` ytjni{ojil nclgxfi|ko|i`! ymfolfk bj woljym~! n olgb{ln i`|#
hf! tj{f rxfb|i|ko yrx~mr~x wlnkym! oln wlbf rfm mafxjwoln l kfyoj w{fknc#o|i` ~wfx~omjwf clb{| yrx~mr~x ytjni{o! k{|mlnc l tjy{i{ngao|c
nancnorfcl yrx~mr~x| ytjni{onk/ Ytjni{oj tjajolkof yrfojwl jbxho ytnni`
ijcc~olr|! b|ytjo~ki yjhln r|amj wfilw|c xntnxr~fxnc k{|mjw|c!
tjwyrf|c w jtfxil~ j tnwlno tjx{bnm ytjni{o| l fb m~ar~xjw|= {fi`j#
wfolf k{|mjwn y r~{wlnxilfbafo|c jbhlilnc {fi`jwf m~ar~xjw|i`/ Rjrn
hfbfolf wyti{nyonk m~ar~x| l ejamajx~ tjajolkongj c~y{ {ofan cjion jtfx#
iln w yjalbo|i` yr~blfi` ofb wyti{nyo|c k{|mlnc cwljo|c Tjajoll! tx{|
85 E/ A|xf!K{|m Tjafmw w ofkyrfxy{|i` jyfbfi` tjaymli` w Yrfofi` [knboji{jo|i`/ [fxfoln aymln! Mfrj#wlin 6! {/ 8! y/ >59>55/ I|r~k of tjbyrfwln tx{nbx~m~ w mylin Hxjmf! a{fi| w Rnpfyln! jt/ ilr/! y/897/87
B/ Janyi`! R`n Wnyr Yafuli Afog~fgny lo Rnpfy wlr` Ytnilfa Xnefxb rj Yjxhlfo lo Ynxhlo! Ann Ij~orx| ]w;S
Rnpfy Yr~blny lo Hlalog~falyc! Ytfoly`! Exnoi`! Gnxcfo! I{ni`! Tjaly`! Yjxhlfo fob Ojxwnglfo lo r`n Yj~r`#
wnyr! nblrnb h| Ganoo G/ Glahnxr! Wfarnx bn Gx~|ronx ~ Ij/! Hnxalo 696>7/ Tx{nbx~mjwfo| exfgcnorw mylin Hxjmf! a{fi| w Rnpfyln! jt/ ilr/! y/ 890829/80 F/ Tljrxjwyml! C/ [lmjwyml![xolijwfoln k{|mjwn f yrx~mr~xf ytjni{of/ Wfxy{fwf 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
23/2689
i{|c y{i{ngaoln txnb|ytjojwfof bj r|i` hfbf w|bfkn yl yjikjajglf k{|mf
rxfmrjwfof ilan kfmj y~hb|yi|talof yjikjajgll m~ar~x|8
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
24/26
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
25/268>
rxfb|i|ko|c! hfxb{j ilyn xnafikn! wyt{fanojil clb{| rwxi{jil! w|mj#
ofwyrwnc f jbhljxnc,/
K~ bfwoj rnc~tjbmxnajoj efmr! n w wfx~omfi` ytjni{ojil nclgxf#
i|konk b~f i{ b{lff lob|wlb~fao|i` tx{nolnyljof {jyrfkn { |ilf tx|#
wfrongj of tfy{i{|{o |ilf t ~ h a l i { o ng j l yrfkn yl j h l n m r n c m j o
r x j 6 l y t j n i { o n k96/ Cjof wli w jbolnylnol~ bj ejamajx~ tjajolk#
ongj cwl j lyrolnol~ y~l gnonxly ino{~x| txnwnoi|konk w jhxhln gx~t|=
tlnwf yl r|amj rj! ij yl tjbjhf! f wli rj! ij {fytjmfkf kfmln tjrx{nh| m~ar~#
xfaon gx~t| nyrnr|i{on! ynor|cnorfaon! a~b|i{on! nr|i{on i{| tfrxljr|i{on/
Cfc| r~ bj i{|olnolf { r|tjw baf mfbngj ejamajx~ rwxi{jil of jmxnajon{fcwlnoln ytjni{on! of jhyrfa~onm (b|ymx|clojwfo| tx{n{ ofy w|nk
ejamajx|{cknyr b{lffaojil jbrwxi{ tx{n{ofi{jo tx{nbn wy{|yrmlc of
{h|r,/ Yjwnc tjbmxnac| xf{ kny{i{n xntnxr~fx tlnol tjajolko|i` kfmj
ifj cjof rxfmrjwf w mfrngjxlfi` {hljxjwnk! rwxi{nk b{lffaojil cfy!
i{|al tjajolkongj a~b~/ Hfxb{lnk lyrjro| olxbf! tji`jb{noln! knyr efmr ytj#
ni{onk (gx~tjwnk, fmintrfikl l rxfoyclykl rnmyrw w jmxnajo|c xjbjwlym~!li` tjwy{ni`oj! f rnc~ w w|tfbm~ Cfngj Wfb{lf l loo|i` oln cjof {f#
tx{ni{|/ F knal k~ xj{wffc| mwnyrl xbn! oln cjof oln tfclrf j
ytxfwln tjbyrfwjwnk; E~omikn tlnol a~bjwnk ~angfk cjb|elmfikjc! gb|
tln tx{ni`jb{l { knbongj xjbjwlymf bj bx~glngj/98 Bjr|i{| rj w tnol rfmn
l tlnol! mrxn wny{| bj xntnxr~fx~ tlnwfmw tjajolko|i`/
Tljynoml Cfngj Wfb{lf l loo|i` w|mjofwiw rjwfx{|y{ Tjajoll w
|il~ ijb{lnoo|c! {fxwoj tx|wfro|c! kfm l t~hali{o|c= w|mjo|wfon y l w
{fily{~ bjcjw|c! l of ali{o|i` enyr|ojtjbjho|i` lctxn{fi` w xjb{fk~ tlm#
olmw! hfaw! mwnyr! {fhfw! tji`jbw! tx{nbyrfwln! mjoinxrw nri/ Li` ejam#
ajx|yr|i{ojil oln tx{ni{| w fbo|c w|tfbm~ efmr! n i{iljwj rxfoyclykf
~yrof h|wf r~ {fyrtjwfof tx{n{ loon r|t| rxfoyclykl; tx{nmf{ nyrxfbjw|! t|#
96
W/ L/ R`jcfyEa/ [ofolniml! I`jt tjayml! jt/ ilr/! r/ U! y/ 20 l o/98 T/ Hjgfr|xlnw! Tln a~bjwf { e~omikjofaongj t~omr~ wlb{nolf! ]w;S Yncljr|mf m~ar~x| a~bjwnk! tjb xnb/ X/Cf|nojwnk/ Wfxy{fwf 6! y/ 6
-
7/23/2019 Micha Waliski May Wadzio i inni. Czy istnieje folklor polonijny?
26/26
rjw|! txfyjw|! xfbljw| nri/ Oln lofi{nk knyr tx{niln wn wyti{nyo|c ejamaj#
x{n (ejamajxfi`, tjaymlc/ Knal bji`jb{lc| tjwjal bj yrfojwlymf! n of ejam#
ajx ofan| tfrx{n lofi{nk ol rj i{|olal ofyl tx{jbmjwln! lofi{nk rn! hfxb{lnk
nafyr|i{oln! rx{nhf tfrx{n of ytjyjh| l mfof| rxfoyclykl ejamajx|yr|i{onk/
9
L r|an xneanmykl! kfmln ofy~wf fxr|m~ j Cf|c Wfb{l~/ I`|hf! n kny{i{n
rf knbof ~wfgf; fxr|m~ Nw| Mjjb{lnknm knyr tlnxwy{ i`|hf txh yjobf~
wyti{nyongj tjaymlngj of tj| jelikfaongj l of tj| angfaongj (i{yrj; olnan#
gfaongj,! f oln{w|man txongj w jyrfroli` mlam~ofyr~ afrfi` x|om~ tx{nhjkwtji{rwmjw|i`/ Cjn wfxrj y{nx{nk oln r|amj tjb mrnc xntnxr~fx~ tjajolk#
ongjytnonrxjwf rno x|onm! tx{nanb{l jhlng ytjni{o| tx{nhjkw Afymjw#
ymlngj (Hnfrf&,!Hfx|| l loo|i` (i|rjwfnc w ywjlc i{fyln tnxnmlwyt#
i{nyonk tji{rwmjwj#bwlmjwnk nxjr|ml {n {ofmlnc ~knco|c! kfm l gxfej#
cfoll,! {hfbf! { kfmli` mxgw ytjni{o|i` xnmx~r~k yl xjbjwlymf jb#
hljxiw r|i` rnmyrw/ Knyr hjwlnc x{ni{ olncfa tnwo! n w b~nk clnx{njhlng tji{rwmjw| {fyrtl bfwon rxfb|i|kon! ol{loon jhlngl alrnxfimln!
y{i{ngaoln kfxcfxi{oj#hx~mjwn l! tjbjholn kfm rfcrn! my{rfr~kn w y{nxjmli`
mxgfi` ywjlyrn g~yrf nyrnr|i{on l alrnxfimln/
]S
Cli`f Wfalyml