Anders betalen voor betere mobiliteit
Michel Martens, FEBIAC
L-MOB studiedag
“Rekeningrijden is er morgen”
27 oktober 2016
Inhoudstafel
• Mobiliteitsfiscaliteit vandaag
• De ‘Col’ naar slimme km-heffing in 3 etappes
• Componenten van het km-tarief
• De slimme km-heffing in de praktijk
• Succesfactoren en begeleidende maatregelen
2
Mobiliteitsfiscaliteit vandaag
• Mobiliteitsproblemen worden erger, infrastructuur degradeert:
Mobiliteitsinkomsten: = 12-13 mld EUR (2010)
Mobiliteitsuitgaven:
→ 5 mld EUR voor OV = 10% van de mobiliteit
→ 1-2 mld EUR voor wegen = 90% van de mobiliteit
→ 6 mld EUR of ~50% ≠ geherinvesteerd in mobiliteit
• Fiscaliteit op aankoop/bezit ≠ rationalisering van gedrag
Grondslag belastingen:
→ 50% van verkeersgerelateerde belastingen = voertuigbezit
→ Weinig of geen invloed op mobiliteitsgedrag
Gevolgen tegen 2020: maatschappelijke kosten +6 mld EUR
→ Kosten inzake congestie, luchtkwaliteit, geluidshinder
3
4
Mobiliteitsfiscaliteit vandaag
• Kilometerheffing trucks (+3,5t): een redelijk goed begin…
– Milieu: bijna 9 op 10 trucks zijn moderne +32 tonners (EuroV-VI)
– Mobiliteit: 130-140k trucks rijden 23-24M betalende km per werkdag
– Begroting: km-heffing int € 2,4M per werkdag (€600k op za, €250k op zo)
– 60% van de inkomsten komt van buitenlanders, 40% van binnenlanders
• maar… ≠ oplossing voor congestie:
– Trucks = 15% van verkeer, weinig alternatieven, (nog) geen sturing naar tijd
– Wellicht stapsgewijze uitbreiding naar:
Autobussen & -cars (‘zwaar’ personenvervoer)
Bestelwagens (<3,5t)
Personenwagens…
– Geen sturing naar tijd en plaats → beprijzing volgens tijd x plaats
=> budgetneutrale hervorming mobiliteitsfiscaliteit lichte voertuigen
5
Mobiliteitsfiscaliteit vandaag
Roadmap naar slimmere fiscaliteit
6
Resultaatgericht
Technologieneutraal
Vooruitziend & Voorspelbaar
Marktbevorderend
Budgetneutraal
Gedragssturend
Eenvoudig(er)
Coherent
Fair
Automobielfiscaliteit - principes
7
Mobiliteitsfiscaliteit morgen
Drie ‘Tax Shifts’ doorvoeren binnen dezelfde fiscale enveloppe:
• ‘Tax Shift 1’: Verschuif belasting op bezit naar slim gebruik
Voertuigbezit toegankelijker maken en mobiliteitsgedrag rationaliseren
Juiste vervoerwijze(n) stimuleren op juiste momenten en plaatsen
• ‘Tax Shift 2’: Vervang belasting door (deels) geoormerkte heffing
Geen draagvlak als inkomsten niet ten goede komen van de gebruikers
Gebruikers hebben recht op performant en robuust wegennet en op publiek individueel en
collectief vervoeraanbod
• ‘Tax Shift 3’: Heroriënteer mobiliteitsuitgaven
Optimaliseer het wegennet en bouw co-modale infrastructuur uit (P&R, deelsystemen,…)
Subsidieer de vraag naar vervoer, eerder dan het aanbod => stimuleer multimodaliteit
Bied mobiliteitsbudget aan wie het nodig heeft (focus op lagere inkomens)
8
9
Huidige fiscaliteit:
Gewestelijk en gemeentelijk: BIV, JVB, milieu(des)incentives
Federaal: accijnzen, btw, VAA, CO2- en andere bijdragen, PersB en VenB
Gebaseerd op cc, kW, leeftijd, brandstofsoort, catalogusprijs, CO2, Euronorm
Gedeeltelijke regionalisering verkeersbelastingen
Nood aan harmonisering en vereenvoudiging
Quid gevolgen elektrificatie voertuigenpark?
Transitiepad naar slimme km-heffing :
Huidige situatie
10
FEBIAC-voorstellen 2016-2020:
Vergroen JVB ifv CO2 en Euronorm van wagen -> budgetneutraal
Voer e-wegenvignet in (ook voor buitenlanders) -> meerkost !
Compenseer meerkost voor Belgen door afschaffing BIV
Leg (fiscale) fundamenten invoering km-heffing lichte voertuigen 2020-2025 Oa herziening financieringswet … (fiscaliteit leasewagens en accijnzen)
Etappe 1 naar slimme km-heffing - 2016-2020:
Herleid BIV/JVB tot 1 jaarlijkse verkeersbelasting
Etappe 1 naar slimme km-heffing 2016-2020:
Herleid BIV/JVB tot 1 jaarlijkse verkeersbelasting
11
€ 0
€ 250
€ 500
€ 750
0 50 100 150 200 250 300
g/km CO2
Euro 0-1-2 (>15 jaar oud)
Euro 3 (10-15 jaar oud)
Euro 4 (5-10 jaar oud)
Euro 5 (1-5 jaar oud)
Euro 6 (< 1 jaar oud)
E-vignet
Voordelen van 1 JVB:
Fiscale & administratieve vereenvoudiging: 1 groene JVB + e-vignet op 1 aanslagbiljet
Budgetneutraal op ogenblik shift van oud naar nieuw systeem
Meer voorspelbare en stabiele overheidsinkomsten indien enkel uit JVB:
JVB op autopark minder gevoelig voor conjunctuur & cycli dan BIV op automarkt
Marktbevorderend: afschaffing BIV geeft zuurstof aan markt en extra btw-inkomsten
Groene JVB leidt tot gedragssturing op autopark (ipv groene BIV enkel op automarkt)
All-in-one jaarlijkse verkeersbelasting:
-> 1 vast jaarbedrag voor gebruik infrastructuur (infrastructuurcomponent)
-> CO2-uitstoot wagen x eenheidsprijs per g/km CO2 (klimaatcomponent)
-> 1 forfaitair bedrag of %-toeslag per euronorm (luchtcomponent)
Etappe 1 naar slimme km-heffing 2016-2020:
Herleid BIV/JVB tot 1 jaarlijkse verkeersbelasting
12
FEBIAC-voorstellen 2020-2025:
Vanaf 2020 wordt bij elk nieuw ingeschreven voertuig (nieuw+occasie):
De groene JVB afgeschaft
Een OBU verplicht ingebouwd
De groene km-heffing ingevoerd, ttz een basis km-tarief (€c/km): Met milieutoeslag/-korting per km ifv Euronorm en CO2-uitstoot van het voertuig
Geheven op alle wegen
Bestaande autopark krijgt 5 jaar de tijd voor omschakeling
Etappe 2 naar slimme km-heffing 2020-2025:
invoering groene km-heffing
FEBIAC-voorstellen - vanaf 2025 wordt:
De groene KM-heffing verplicht voor alle voertuigen
Het accijnsurplus (= accijnzen boven EU-minima) bij het basis km-tarief gevoegd
Een piektoeslag geheven bij structurele congestie bovenop de groene KM-heffing
Onze ultieme “groene slimme KM-heffing” bestaat aldus uit 4 componenten:
Infrastructuurcomponent: hetzelfde basistarief voor alle lichte voertuigen (in €c/km)
Klimaatcomponent: forfaitaire of procentuele bonus/malus op basistarief ifv CO2-uitstoot
Luchtcomponent: forfaitaire of procentuele bonus/malus op basistarief ifv Euronorm
Congestiecomponent: piektoeslag (in €c/km) à rato van gemiddelde marginale congestiekost, toe te passen in voorafbepaalde zones en periodes met structurele congestie
Etappe 3 naar slimme km-heffing 2020-2025:
invoering slimme km-heffing
Kilometerheffing voor lichte voertuigen
Technische realisatie
• Basistarief: 4,0 €c/km
Dit tarief compenseert inkomsten uit BIV, JVB en accijnzensurplus
€3,1 miljard inkomsten worden verschoven
Van toepassing op alle wegen en in gebieden zonder structurele congestie
• Milieucorrectie van +1,5 €c/km tot – 1,5 €c/km op basistarief: ∆max = 3,0 €c/km
Basistarief differentiëren a rato gemiddelde marginale milieukost (~3€c/km)
afweging maken tussen klimaat-sturing (CO2) en pollutie-sturing (Euronorm)
• Piektarief van 5,0 €c/km bovenop basistarief = 9,0 €c/km
Basistarief stijgt a rato gemiddelde marginale congestiekost (~5€c/km)
€1,3 miljard extra inkomsten
Enkel geldig tijdens de spitsuren in gebieden met structurele congestie
Leeftijd
vertuig
Euro-
Norm
Bonus/Malus op
het basistarief
Ouder dan
10 jaar
0
+ 0,75 €c1
2
3
5 à 10 jaar 4 0,00 €c
Jonger dan
5 jaar
5- 0,75 €c
6
CO2-klasse
(g/km)
Bonus/Malus op
het basistarief
> 200 + 0,75 €c
175 – 200 + 0,50 €c
150 – 175 + 0,25 €c
100 – 150 0,00 €c
75 – 100 - 0,25 €c
50 – 75 - 0,50 €c
< 50 - 0,25 €c
Bonus/malus op basistarief van 4,0 €c/km in functie
van de Euronorm en CO2-uitstoot van het voertuig :
Kilometerheffing voor lichte voertuigen
Technische realisatie - milieucorrectie
17
Kilometerheffing in de praktijk:
traject Antwerpen-Brussel zonder en met filesBenzinewagen tussen 5 en 10 jaar oud, verbruik 6l/100km, CO2 143g/km
Brandstofkost, accijnzen,
btw, biv, jvb & km-heffing
Antwerpen - Mechelen
27 km
Mechelen - Brussel
30 km
Antwerpen - Brussel
57 km
200 werk-
dagen
KM-H vs
BAU
BAU: traject zonder files € 2,89 € 3,22 € 6,11 € 1 222-2%
KM-H: traject zonder files € 2,83 € 3,14 € 5,97 € 1 195
KM-H: traject in
spitsperiode,
files vanaf Mechelen
€ 3,08 € 4,64 € 7,72 € 1 545 26%
Dieselwagen tussen 5 en 10 jaar oud, verbruik 5l/100km, CO2 132g/kmBrandstofkost, accijnzen,
btw, biv, jvb & km-heffing
Antwerpen - Mechelen
27 km
Mechelen - Brussel
30 km
Antwerpen - Brussel
57 km
200 werk-
dagen
KM-H vs
BAU
BAU: traject zonder files € 2,36 € 2,63 € 4,99 € 9985,7%
KM-H: traject zonder files € 2,50 € 2,78 € 5,27 € 1 055
KM-H: traject in
spitsperiode,
files vanaf Mechelen
€ 2,75 € 4,28 € 7,02 € 1 405 40,8%
Dieselwagen jonger dan 5 jaar, verbruik 3,7l/100km, CO2 98g/kmBrandstofkost, accijnzen,
btw, biv, jvb & km-heffing
Antwerpen - Mechelen
27 km
Mechelen - Brussel
30 km
Antwerpen - Brussel
57 km
200 werk-
dagen
KM-H vs
BAU
BAU: traject zonder files € 1,92 € 2,14 € 4,06 € 8120,1%
KM-H: traject zonder files € 1,93 € 2,14 € 4,07 € 813
KM-H: traject in
spitsperiode,
files vanaf Mechelen
€ 2,18 € 3,64 € 5,82 € 1 163 43,2%
• Sociale compensatie op piektarief noodzakelijk om draagvlak te krijgen…
Traject Arlon – Bastogne – Houffalize, 60 km:
18
Voiture essence de 5 à 10 ans, consommation 6l/100km, CO2 143g/km
Coûts carburant, accises,
tva, tmc, tca & redev. km
Arlon - Bastogne
38 km
Bastogne - Houffalize
22 km
Arlon - Houffalize
60 km
200 jours
ouvrables
R-KM vs
BAU
BAU: trajet sans files € 4,07 € 2,36 € 6,43 € 1 286-2,2%
R-KM: trajet sans files € 3,98 € 2,31 € 6,29 € 1 258
R-KM: trajet aux
heures de pointe€ 3,98 € 2,31 € 6,29 € 1 258 -2,2%
VARIANTE DIESEL: Voiture diesel de 5 à 10 ans, consommation 5l/100km, CO2 132g/km
Coûts carburant, accises,
tva, tmc, tca & redev. km
Arlon - Bastogne
38 km
Bastogne - Houffalize
22 km
Arlon - Houffalize
60 km
200 jours
ouvrables
R-KM vs
BAU
BAU: trajet sans files € 3,33 € 1,93 € 5,25 € 1 0505,7%
R-KM: trajet sans files € 3,52 € 2,04 € 5,55 € 1 110
R-KM: trajet aux
heures de pointe€ 3,52 € 2,04 € 5,55 € 1 110 5,7%
VARIANTE DIESEL PROPRE: Voiture diesel < 5 ans, consommation 3,7l/100km, CO2 98g/km
Coûts carburant, accises,
tva, tmc, tca & redev. km
Arlon - Bastogne
38 km
Bastogne - Houffalize
22 km
Arlon - Houffalize
60 km
200 jours
ouvrables
R-KM vs
BAU
BAU: trajet sans files € 2,71 € 1,57 € 4,28 € 8550,1%
R-KM: trajet sans files € 2,71 € 1,57 € 4,28 € 856
R-KM: trajet aux
heures de pointe€ 2,71 € 1,57 € 4,28 € 856 0,1%
Kilometerheffing in de praktijk
Concrete voorbeelden
Kilometerheffing voor lichte voertuigen
Sociale compensatie: verlaagde piektarieven
Principe:
– Verlaagde piektarieven voor een substantieel deel van de gezinnen
– Sociaal compenseren op basis van gezinsinkomen, niet van wagentype
Technische realisatie:
– Verlaagde piektarieven tijdens de spits en in gebieden met structurele congestie
– Geen sociale correctie op basistarief
– Verlaagde piektarieven op basis van gezinsinkomen T-1 en van nummerplaat1
– In ons voorstel:
Heeft 80% van de gezinnen recht op verlaagde piektarieven
Wordt hieraan meer dan €700 miljoen besteed, of meer dan 50% van de
meeropbrengst uit het piektarief
Nood aan volwaardige alternatieven in gebieden met structurele congestie
Begeleidende maatregelen bij km-heffing:
omschrijving en uitwerking
1 Parkeerbeleid • Oormerk een deel van de parkeeropbrengsten in de stad voor
de aanleg van goedkope/gratis P&R in de rand
2 Fiscale tweewielers • Stel tweewielers vrij van km-heffing en behoud minstens hun
fiscale voordelen
• Schakel sociaal statuut van tweewielers gelijk aan hun fiscaal
statuut
• Waardeer Voordeel Alle Aard (VAA) bedrijfsmoto forfaitair
zoals bedrijfswagen
3 Mobiliteitsbudget • Verruim de vervoerkeuze voor de laagste inkomens en geef
hen een mobiliteitsbudget vanuit de overheid
• Verruim de vervoerkeuze voor werknemers en geef hen een
mobiliteitsbudget vanuit de werkgever waarop geen fiscale
of sociale bijdragen zijn verschuldigd
4 Virtuele mobiliteit • Maak telewerk aantrekkelijk door werkgevers een korting te
geven op RSZ-werkgeversbijdrage van €0,35€/u (a rato
marginale congestiekost)
5 Clean vehicle technology • Geef mensen en organisaties (extra) incentives voor schone
voertuigen(technologie) ter compensatie van de meerkost
20
Kilometerheffing voor lichte voertuigen
Kritische succesfactoren
Een ‘fair deal’ tussen overheid en weggebruiker is essentieel:
• KM-heffing vervangt bestaande verkeersbelastingen, ze komt er niet bovenop
• Wie minder, zuiniger, schoner en buiten de spits rijdt, betaalt minder dan vandaag.
Wie meer, gulziger, vervuilender en/of in de spits rijdt, betaalt meer dan vandaag.
• Belasting op gebruik moet gebruiker ten goede komen oormerking.
• Transparant, helder communiceren over aanwending van middelen én resultaten:
Het wegennet onderhouden en optimaliseren:
KPI’s opleggen inzake capaciteit, doorstroming, kwaliteit, veiligheid, …
Volwaardige, milieuvriendelijke alternatieven voorzien en co-modaliteit
stimuleren: P&R, mobiliteitsbudget, telewerk, incentives voor schone voertuigen
en technologieën.
Impact km-heffing met maatregelenpakket
Congestie
Minimale vermindering van dagelijkse
files met 28km
Per jaar staan we 3 dagenminder in de file
Milieu
Daling van de CO2-uitstoot met
1.371.000 ton
of autopark vergroent met 9%
2025 Maatschappelijke kosten dalen globaal met 12%
of € 0,7 miljard
Kosten
Mobiliteit: 10 geboden FEBIAC
1. Investeer in optimalisering wegennet en in co-modale infrastructuur
2. Verruim parkeeraanbod rond de stad en differentieer parkeertarieven in de stad
3. Zet in op ITS & Connectivity voor slimmere weg-, voertuig- en parkeerbenutting
4. Verruim tijd- en plaatsonafhankelijk werken en winkelen
5. Zet in op tweewielers en collectief vervoer als filebestrijder in de spits en in de stad
6. Zet in op individueel (deel)vervoer als aanbod basismobiliteit buiten (voor)stad en spits
7. Stel busbanen open voor zero emissie voertuigen & distributietrucks in de spits;
Stel ze open voor alle verkeer buiten de spits. En laat ecocombi’s toe op hoofdwegen
8. Verschuif belasting van aankoop en bezit naar vervuiling en gebruik
9. Introduceer slimme kilometerheffing voor alle voertuigen en oormerk opbrengsten
10. Subsidieer de vervoervraag, eerder dan het vervoeraanbod (mobiliteitsbudget)
23