Omgevingswet Zoetermeer en de rol van Stadsbeheer
presentatie
CROW Levende Stad
9 februari 2017
Motto en doel Omgevingswet
• Motto: ruimte voor ontwikkeling; waarborgen voor kwaliteit
• In één wet samenhangend stelsel opgenomen van planning,
besluitvorming en procedures in het omgevingsrecht
• Doel Omgevingswet (art. 1.3): met oog op duurzame ontwikkeling,
bewoonbaarheid van het land, en bescherming en verbetering
leefmilieu (art. 21 Grondwet):
– bereiken en in stand houden veilige en gezonde fysieke
leefomgeving en goede omgevingskwaliteit
– doelmatig beheer, gebruik en ontwikkeling fysieke leefomgeving
ter vervulling maatschappelijke behoeften
2
Centrale uitgangspunten
Omgevingswet
Stimuleren transitie naar
duurzame samenleving
Vertrouwen tussen overheid en burgers centraal
Meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor
initiatiefnemers
Bestuurlijke en ambtelijke cultuurverandering:
van 'nee, tenzij' naar 'ja, mits’
Van toelatingsplanologie naar uitnodigingsplanologie
3
Ambities in beheer
• Verband vasthouden tussen beheer,
inrichting, gebruik
• Verband ontwikkelen met
sociaal domein boven SROI
• Veiligheid bieden, risico’s beheersen (risico-gestuurd beheer, assetmanagement)
• Duurzaam beheer bevorderen (GRP, energie, klimaatadaptatie, biodiversiteit)
• Differentiatie in beheerkwaliteit
• Faciliteren van innovaties (materialen, toepassingen, contracten, netwerken)
4
Implementatie Beheervisie
5
Welke trend Zoetermeer onderkent
6
Omgevingsbewust sturen op effect en risico
Bestuur en uitvoering nader tot elkaar
Beleidsmatig
Strategisch
Tactisch
Operationeel
Praktisch
LINE OF SIGHT
UAV, RAW systematiek
UAV-gc, Beeldsystematiek
UAV-gc en KPI’s
Vier verbeterdoelen
Omgevingswet
• Minder regels
Vermindering complexiteit omgevingsrecht
• Snellere besluitvorming
Versnelling en verbetering besluitvorming over projecten
• Meer afwegingsruimte/lokaal maatwerk
Vergroting bestuurlijke afwegingsruimte decentraal bestuur door
actieve en flexibele aanpak mogelijk te maken
• Integrale benadering
Versterking samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving
7
Verbeterdoel: minder regels
• Rijk:
Van 26 wetten naar 1 wet
Van 5000 wetsartikelen naar 350
Van 120 AMvB’s naar 4 AMvB’s
Van 120 ministeriële regelingen naar 10
• Gemeente Zoetermeer
Van x structuurvisies en beleidsvisies naar 1 omgevingsvisie
Van x bestemmingsplannen en x verordeningen en x regelingen naar 1 omgevingsplan
• + dereguleringsvraag:
kerntakendiscussie (waarover stelt gemeente regels), vertrouwen, vrijheid,
verantwoordelijkheid, vermindering lasten, doeldenken i.p.v. middeldenken (wat is
achterliggende doel van regels en hoe dat doel bereiken?), check dubbele of zelfs
onderling tegenstrijdige regels, check nut en noodzaak regels (hoe vaak toegepast, hoe
vaak handhaving?)
• + globalere regels in omgevingsplan versoepeling uitvoerbaarheidsvereiste, doorschuiven onderzoekslasten
8
Verbeterdoel: snellere besluitvorming
Meer vergunningvrij (via algemene regels): geen vergunningprocedure
Omgevingsvergunning bijna altijd via reguliere procedure (8 weken)
Alleen heel zware gevallen via uitgebreide procedure (26 weken)
Uitnodigingsplanologie: niet werend, maar stimulerend
Meldingsplicht i.p.v. omgevingsvergunning (keuze in omgevingsplan)
Delegatie voor wijzigen onderdelen omgevingsplan van Raad naar B&W
9
Verbeterdoel OW: lokaal maatwerk 1
Minder regels op rijksniveau > meer ruimte voor gemeente en provincie
Omgevingsvisie met lokale doelstellingen: Raad en B&W mogen, mits
onderbouwd, afwijken van kaders (Raad) of uitvoering (B&W)
Omgevingsplan met maatwerkregels, beleidsregels, omgevingswaarden
Omgevingswaarden: lokale afwegingsruimte
(mengpaneel; onderbouwd)
10
Verbeterdoel OW: lokaal maatwerk 2
Gemeente is bevoegd gezag fysieke leefomgeving: minder interbestuurlijke bevoegdhedenstrijd, meer complementaire
samenwerking
Meer bestuurlijke afwegingsruimte: er komen algemene regels, gemeente bepaalt mate van
aanvullende regels / vergunningen
Meer algemene regels, minder vergunningen óf alles via
vergunningen i politieke keuze
Gemeenten hebben ruimte in regels om bij het nemen van besluiten
een balans te vinden tussen de relevante uiteenlopende belangen
(een ingebouwde hardheidsclausule)
11
Verbeterdoel OW: ‘integraal’
Integrale doelgerichte afweging:
wordt de stad / fysieke leefomgeving
per saldo beter van initiatief?
Integrale, brede omgevingsvisie
(als basis voor sectorale programma’s)
Structuurvisie(s) + sectorale
beleidsdocumenten
Integraal omgevingsplan Verschillende bestemmingsplannen
(lappendeken?) en verordeningen
Integrale afweging
bijv. saldobenadering
(4x ja + 2x nee = ja)
Controlelijstjes afvinken (1x nee = nee)
Doeldenken Middeldenken
12
Gemeentelijk instrumentarium OW
13
Van Beheervisie naar Omgevingsvisie
14
Instrumentarium OW: Omgevingsvisie
Samenhangend strategisch beleid gemeente:
vastleggen wezenlijke keuzes voor de kwaliteit van de
fysieke leefomgeving
Hoofdlijnen voorgenomen ontwikkeling, gebruik, beheer,
bescherming grondgebied, kwaliteit van leefomgeving
Basis en motivering voor Omgevingsplan en programma’s
Langere termijn: meer sturing op gebiedsontwikkeling
Frequente actualisering geeft flexibiliteit ten behoeve van
de uitvoering
Verplicht, maar vormvrij naar inhoud en proces
15
Thema’s voor de stad
16
Instrumentarium OW: omgevingsplan 1
Omgevingsplan = uitvoeringsinstrument van de
Omgevingsvisie
Alle ruimtelijke, locatie- en functiegebonden gebonden
regels en vergunningsvereisten in één omgevingsplan
opnemen
Bestaande plannen en verordeningen worden geacht
omgevingsplan te zijn zodra de Omgevingswet in werking
treed (2019?!)
Globalere regels: versoepeling uitvoerbaarheidsvereiste,
doorschuiven van de onderzoekslasten naar projectniveau
Verplicht ! Geen fatale 10-jaarstermijn meer met sanctie
geen legesheffing
17
Instrumentarium OW: omgevingsplan 2
Algemene delegatiebevoegdheid voor delen van het plan
door Raad aan B&W
Niet gehele omgevingsplan door B&W vast te stellen.
Niettemin ruime delegatiemogelijkheid voor Raad; komt in
plaats van wijzigingsbevoegdheid, uitwerkingsplicht en
Nadere Eisen B&W
Binnen dit kader meer flexibiliteit voor B&W om in te
springen op ontwikkelingen binnen raamwerk
B&W kunnen dus ‘volwaardig’ het plan aanpassen, wel
uitgebreide procedure
Omgevingsplan blijft daardoor –op termijn- een
samenhangend geheel
(geen deelplannen of postzegelplannen)
18
Belangrijke aandachtspunten 1
voorspelbare rolbepaling noodzakelijk
Omgevingswet beïnvloedt driehoeksverhouding Raad B&W
Samenleving
Uitnodigingsplanologie vereist duidelijke set van spelregels vanuit B&W: “aan de voorkant”: rol ten opzichte van initiatieven (klantreizen, rode loper)
“in het proces”: rol in het participatieproces
“aan de achterkant”: besluitvormingsproces
‘Dienstverlening’ krijgt daardoor bredere betekenis, niet alleen individuele
(klant-)processen, ook collectieve klantprocessen (Samenspraak) en
verbreding dealmaking op buurt/wijkniveau en op projectniveau (citizen’s
agreements)
Keuze positiebepaling / procesrolbepaling voor de gemeente om te: Reguleren
Regisseren
Stimuleren
Faciliteren
Loslaten
19
Belangrijke aandachtspunten 2
participatie
H.16: Procedures: “regels stellen voor participatie van en
overleg met derden”
Memorie van Toelichting: Paradigmawisseling: ruimte voor initiatieven
Vertrouwen: van overheid in de burger en vice versa
Participatie en actieve betrokkenheid van burgers,
bij voorkeur in vroegtijdig stadium
Hoe en wanneer = maatwerk
Herijken Samenspraak
Resultaat: zelfbinding gemeente of samenbinding met
initiatiefnemers
Permanente (digitale) beschikbaarheid van alle informatie
voor iedereen 20
Belangrijke aandachtspunten 3 integraal werken
Inhoudelijke bandbreedte: fysieke leefomgeving, fysiek beheer,
ruimtelijke economie, ruimtelijk-sociaal
Inhoudelijk integraal fysieke leefomgeving (werkwijze binnen gemeente)
Samenhang beoordeling meldingen / vergunningen / initiatieven
Samenhang / werkwijze in de keten met strategische partners:
ketengericht werken (accountmanagement, zaakgericht werken,
dossiervorming)
Noodzaak tot aanpassing dienstenpakket / werkwijze ODH
(Omgevingsdienst)
Nieuwe samenhangende uitvoeringspakketten: thematische samenhang (‘sectoraal’)
programmatische samenhang
(deel-)gebiedsgerichte samenhang
21
Belangrijke aandachtspunten 4 cultuur / wijze van werken
Houding en gedragsaspecten: Open mind: met bredere open agenda op pad
Uitnodigend / dienstbaar
Vertrouwen staat voorop
Permanente dialoog met strategische partners,
regiogemeenten
Permanent inhoudelijke data op orde en digitaal beschikbaar
Algemene regels: grote verschuivingen van werkzaamheden
in beleidscyclus Minder accent op planvorming en vergunningverlening
Groter accent aan de voorkant (initiatief, beleid, procesbegeleiding)
Groter accent aan de achterkant (monitoring en handhaving)
Financiële consequenties / consequenties voor competenties medewerkers
22
Belangrijke aandachtspunten 5
samenwerken overheden
Omgevingsvisie, Omgevingsplan: afgestemd met
omliggende gemeenten, regio (Haaglanden) en provincie Inhoudelijk, procesmatig
Lokaal of interlokale, gezamenlijke visie ?
Rolverdeling regio(-gemeenten)
Rolopvatting provincie
Uitvoeringsprogrammering: Lokaal of op schaalniveau
(vb.: regionale woningmarkt)
23
Proces implementatie omgevingswet Ontwikkelingen
Kwartiermaken: Impactanalyse & ambitiedocument
Verkenningen/Agendavorming Omgevingsvisie (Kern ontwikkellijn 1. Inhoud&Sturing)
PvA Implementatie (eerste stappen naar transitie)
- Omgevingsplan
Uitvoering via: 1. Omgevingsplan/regels
2. Projecten
3. Klantketens
“hoe helpt de gemeente U”
1. VTH
2. Openbaar Gebied
3. Subsidieverlening
- Omgevingswet
- Klimaatverandering
- Demografie
- Individualisering
- Dereguleren / verminderen beleid
- Etc.
Ontwikkellijnen (faciliterend) 2. Bestuurlijke samenwerking
3. Samenspraak&Communicatie
4. Dienstverlening
5. Informatiebeheer&Automatisering
6. Toekomstgericht werken
(organisatieontwikkeling)
7. Financiën
24
Implementatie OW: 7 ontwikkellijnen
Kernproces:
1. Inhoud & Sturing (Verkenningen, Agendavorming &
Omgevingsvisie)
Faciliterend:
2. Bestuurlijke samenhang
3. Samenspraak & Communicatie
4. Informatiebeheer & Automatisering
5. Toekomstgericht werken (organisatieontwikkeling)
6. Financiën
25
Pilot Stadsbeheer Zoetermeer
1. Thema’s en doelenboom bepalen
2. Beheerthema’s en visie inbrengen
3. Beheeropgave en strategie bepalen
4. Beheerscript
1
3
2 4
26
Stappenplan Omgevingswet
Zoetermeer
Voor de verkiezingen:
• T/m september 2017
- Verkenning inhoud en rol van de gemeente in fysieke leefomgeving
- Impactanalyse & Eerste verkenning ambitieniveau
- PvA eerste stappen implementatietraject Omgevingswet
• Na september 2017 - Uitvoeren eerste stappen implementatietraject Omgevingswet
Na de verkiezingen:
• Vertaling in Omgevingsvisie, Uitvoerings-programma(‘s)
en Omgevingsplan
27
Omgevingsvisie?
Beheer stuwende kracht!
28