Aanvraagformulier conceptsubsidie | 1
Aanvraagformulier conceptsubsidie Stad Turnhout
Project buurt Otterstraat
Stadsvernieuwing
oproep 2019
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 2
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 3
1 Inzet van de conceptstudie
1.1 Diagnose/visie (max. 350 woorden)
Van oudsher is de Otterstraat een winkelstraat die uitloopt op de Grote Markt en goed verbonden is
met de woonfunctie in de aanpalende buurten. Er waren allerlei ateliers van ondernemers, soms
gekoppeld aan winkelruimte. De straat lag voor de ontwikkeling van Turnova aan “de verkeerde kant”
van de Grote Markt om aansluiting te maken met het funshoppen rond de Gasthuisstraat.
www.turnova.com Een heraanleg in de jaren ’90 bleek niet sterk genoeg om het winkelkarakter te
versterken. Ze is een uitgaansstraat geweest met bioscoop, clubs en discotheken. Maar ook dat is sterk
geminderd. Het wonen heeft terug terrein ingenomen, onder andere door opsplitsing van grote
panden.
Een deel van de grotere gebouwen is ingenomen door culturele en maatschappelijke functies.
Theaterwerkplaats HET GEVOLG, Centrum voor Basiseducatie, een moskee, Sociaal Verhuurkantoor,
sociaal restaurant “’t Hert” en anderen vonden een huisvesting in de Otterstraat. De afwerking van het
Turnova-project ten noorden van de straat kan een ontwikkelingsimpuls geven voor zowel het wonen
als het winkelkarakter.
De buurt rondom de Otterstraat heeft recent geen grootschalige veranderingen van woonweefsel
ondergaan. Er is nog een groot aandeel van kleine eigenaars, die zo goed of kwaad als het gaat hun
patrimonium beheren. Er is een energetisch en functioneel verouderend huurpatrimonium. Velen
staan maatschappelijk te zwak om zelf de vernieuwing op gang te trekken. Het aanbod aan
verouderde, niet-gerenoveerde woningen heeft ook een effect op bewoners, met een groter aandeel
en bijkomende instroom van mensen met een laag inkomen (leefloners, vluchtelingen …). Dat heeft
ook voor een verkleuring van de wijk en groei van armoede gezorgd. Lage woningwkaliteit en
overbewoning is ook gelinkt met het illegale karakter van sommige woonvormen.
Als de buurt terug aansluit bij het stadscentrum, dreigt ze onder de “feitelijke stadsvernieuwing”
ingepalmd te worden door speculatieve krachten. Zonder impulsen om de huidige bewoners,
gebruikers en ondernemers te versterken dreigt gentrificatie en verdringing. In het gedeelte dat paalt
aan Turnova zien we reeds de activering van handelspanden en werkruimten starten. Dat is positief,
en zo bedoeld. Maar de klassieke immobiliën-aanpak dreigt de minder sterke bewoners, ondernemers
en organisaties weg te duwen uit hun omgeving.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 4
1.2 Verwachtingen (max. 350 woorden)
Het lokale bestuur wil een leefbare en ondernemende stadsbuurt onderbouwen, met meer kansen
voor kleine eigenaars en huurder, stedelijke ondernemers en organisaties. Daarbij wordt een inzet op
private en publieke infrastructuur gecombineerd met een versterkende samenwerking met lokale
eigenaars, groepen en organisaties.
Met de conceptsubsidie zal op basis van een inventaris van behoeften en van wat reeds aanwezig is,
een strategie en actieplan uitgewerkt worden om de brede vernieuwing van deze buurt in gang te
trekken.
Output conceptsubsidie:
De buurt gedetailleerd in kaart brengen, om een kapstok te geven voor outreachende en
aanklampende werking en bijkomend inzicht te geven hoe investeringen in stadspatrimonium of
private panden de woon- en werkomgeving best verbeteren.
• Inventarisatie van diensten, initiatieven en organisaties die werken in de buurt.
• Analyse van woon- en leefsituatie van bewoners, beheerskracht van eigenaars en economische
situatie van ondernemers.
• Interviews en workshops met de betrokkenen en actoren in de buurt, om de inventaris en
analyse te toetsen, en mogelijke strategieën te detecteren.
• Afweging van mogelijke strategieën, en overleg met het beleid hierover.
• Een actieplan met deelprojecten en doelstellingen. Dat kan mogelijk de basis zijn voor een
nieuw stadsvernieuwingsproject.
Mogelijke output van het project “buurt Otterstraat”:
• Nieuwe dienstverleningsconcepten of samenwerkingen/aanpassingen/uitbreidingen van
interne en externe werkingen kunnen opstarten.
• Ondersteuning van kleine eigenaars (verhuurders, bewoners, noodkopers,...) bij duurzame
renovaties. Deze kwaliteitsverbetering van de woonvoorraad geeft een betere leefkwaliteit
voor de bewoners, inbegrepen een daling van het armoederisico.
• Pilots van collectieve warmte- en energievoorziening.
• De huisvesting van allerlei organisaties en diensten wordt structureel verbeterd.
• Meer ruimte voor ontmoeten en buurtzorg, mogelijk ook meer buurtgroen en een buurtplein
of gemeenschappelijke tuinruimte.
• Het stadspatrimonium in de buurt wordt aangepast voor een betere eigen werking (vb
armoedewerkingen en jeugdcentrum), en een positieve impuls in de buurt.
• Ruimte voor winkels, diensten, horeca, gepaste maakbedrijven en vernieuwende
gemeenschappelijke werkvormen. De Otterstraat is ondernemende straat.
• Een beter en breder woonaanbod. Van de comfortabel appartementen voor wie vanuit de
regio terugkeert naar het stadscentrum tot goede kleine woningen en flats in de private
huurmarkt of de sociale huisvesting.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 5
1.3 Vernieuwend karakter (max. 350 woorden)
Dit is een vernieuwende werkwijze voor het lokale bestuur, waarbij doelstellingen, werkmiddelen en
werkmethodes van de verschillende dienstenclusters samen ingezet worden. De clusters hebben al
ervaring met eigen acties, maar door coördinatie en een betere doelgerichtheid willen we sterkere en
meer doordringende effecten bereiken op ruimtelijk, maatschappelijk en economisch vlak. Een grotere
en bredere duurzaamheid dus.
Armoede aanpakken is zowat de belangrijkste topic in het nieuwe bestuursakkoord. In de opbouw van
een project voor de buurt Otterstraat willen we dit koppelen aan de aanpalende problematieken van
energieduurzaamheid, woonkwaliteit, economische vernieuwing van een hoofdstraat,
maatschappelijke dienstverlening, vereenzaming, versterken van sociale cohesie, integratie van
nieuwkomers en persoonlijk welbevinden. En waarschijnlijk is deze opsomming te kort.
Door externe organisaties en betrokkenen in de omgeving zelf mee te nemen in de studie, kan de
inbedding in de buurt Otterstraat nog steviger worden: bottom-up mee ontwikkelen.
Aspecten die in deze buurt zeker aan bod kunnen komen:
• Hulp aan kleine eigenaars voor de energetische vernieuwing van hun woning, individueel of in
groep. Dat kan bijvoorbeeld via het project “Goed Plan” rond technische ontzorging (zie
bijlage).
• Helpen netwerken op te bouwen en te onderhouden in de buurt, of misschien ook op
stads(regio)niveau. Vb. rond duurzaam zelf verbouwen. Dat heeft menselijke en infrastructuur-
aspecten. Vb duurzame huisvesting voor het sociaal restaurant.
• Duurzame huisvesting voor het sociaal-cultureel project van HET GEVOLG zou onderdeel
kunnen zijn van een actieplan. Daar is de afgelopen jaren een sterk emanciperende
theaterpraktijk met buurtbewoners opgebouwd.
• Ondersteuning van ondernemers die zich in de Otterstraat of buurt willen versterken of
vestigen. Zeker als die vernieuwend zijn en tewerkstelling voor minder sterke groepen
mogelijk maken.
• De samenwerking versterken die via het straatfestival “De Schreeuw” gegroeid is tussen de
handelaarsvereniging, HET GEVOLG en de armoedeorganisaties.
• De mogelijkheden van het Sociaal Verhuurkantoor versterken op het vlak van sociale mix en
complexe situaties.
• Onderzoeken hoe de verdere ontwikkeling van Jeugdcentrum De Wollewei de jongeren en
organisaties in de buurt kan ondersteunen.
• De verschillende organisaties en diensten (binnen en buiten stad/OCMW) die werken in de
buurt met mekaar in contact brengen om samen te werken en blinde vlekken te detecteren.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 6
2 Onderzoeksvragen conceptstudie
2.1 Waarom een vraag naar conceptsubsidie? (max. 350 woorden)
Turnhout wil de conceptsubsidie inzetten om een onderzoekstraject uit te werken dat leidt tot een
strategie en actieplan. Door de problemen, kansen, aangrijpingspunten beter en dieper te begrijpen
kan het geheel van reeds actieve en nieuwe initiatieven beter georganiseerd worden. Dat moet
resulteren in een organisatorisch en ruimtelijk project om verder uit te werken tijdens deze legislatuur.
We willen een combinatie van sociaal-geografisch en sociologische onderzoek organiseren om zo tot
een maatschappelijk en ruimtelijk pakket van acties te komen die het leven van bewoners en de sterkte
van ondernemers duurzaam beïnvloedt. Tot op heden hebben we hier weinig tot geen ervaring mee.
We hopen via de conceptsubsidie, de jury en het Team Stedenbeleid ook aandachtspunten en tips te
krijgen voor dit onderzoek.
We hebben ook nood aan een afbakening van buurten die een bijzondere aanpak nodig hebben. De
methodieken zullen toepasbaar zijn in de ganse stad, maar het is nu belangrijk om een focus te leggen
om doelgericht te kunnen gaan werken. Historisch omschreven buurten veranderen snel door grote
interne en externe migraties, welke slimme afbakening moeten we nu best maken?
De buurt rond Otterstraat is gekozen omwille van het zwakke profiel van de buurt, de aankomende
transitie en de aangrijpingspunten die het stadsbestuur heeft. De studie is ook bedoeld als leerschool
voor de ontwikkeling van onderzoeksmethodes en instrumenten, die de afbakening en aanpak van
kwetsbare buurten over heel de stad kunnen verbeteren.
Deze aanpak moet bruggen slaan tussen de verschillende dienstenclusters van het lokale bestuur na
de integratie van de diensten van OCMW en stadsbestuur. Er zijn al enkele concrete projecten waarbij
clusteroverschrijdende samenwerking uitgetest wordt, vb Buurtkerk Parkwijk (aanvraag sociale
infrastructuur 2019), de werking Buurtsport, Lokaal Dienstencentrum Schorvoort, kinderopvang in SLIM
(goedgekeurd project sociale infrastructuur 2018) . In dit project willen we dieper en breder gaan. Het
onderzoekstraject kan de theoretische onderbouw van de maatschappelijke effecten van
stadsvernieuwing verstevigen. Recente onderzoeken onderstrepen de rol van woonaanbod, - kosten
en -zekerheid in het armoedebeleid. En de verbreding tot integrale duurzaamheid kan de effecten van
welzijns- en armoedewerking blijvend in het leven van bewoners, ondernemers en organisaties
verknopen.
2.2 Omschrijving van de nood aan conceptbegeleiding voor lopende
projecten. (Enkel in te vullen voor projecten die al een projectsubsidie hebben gekregen) (max. 350 woorden)
Waarvoor vraagt u deze conceptbegeleiding aan? Wat is de stand van het mogelijke project? Wat is het
probleem waarvoor u begeleiding wenst?
> niet van toepassing
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 7
3 Realiseerbaarheid van de conceptstudie
3.1 Projectorganisatie (max. 200 woorden)
De conceptstudie “buurt Otterstraat” wordt georganiseerd door het lokaal bestuur (stad+OCMW). Er
wordt een ambtelijke projectleider en minstens één politieke trekker aangeduid door het
schepencollege.
De “Projectgroep Otterstraat” organiseert de praktische werkzaamheden en werkt inhoudelijk het
onderzoek en de samenhang tussen mogelijke acties uit. Ze bestaat uit ambtenaren van de clusters
“Omgeving”, “Welzijn” en “Beleven”die de belangrijke thema’s behartigen (armoede, welzijn, wonen,
energie, ondernemen en werk, ontmoeten), de politieke trekker(s), de onderzoekers en eventueel
mensen uit andere organisaties die actief aan de conceptstudie deelnemen.
De Stuurgroep omvat naast het lokaal bestuur (ambtelijk + vertegenwoordiger van de fracties in het
schepencollege) ook de belangrijkste actoren uit de buurt. Hier wordt op beleidsniveau overlegd en
wordt de projectgroep aangestuurd.
Workshops, interviews en observaties geven kansen aan minder georganiseerde betrokkenen om input
te geven aan het proces (vb eigenaars, ondernemers, bewoners …). Ook voor gemeenteraadsleden en
adviesorganen kan input in workshop-vorm worden georganiseerd.
De werkwijze wordt uitgewerkt met de opdrachthouder(s) voor het onderzoek en de opmaak van het
actieplan.
De nodige acties worden uitgewerkt door samenwerking van de clusters “omgeving” - “welzijn” -
“beleving”. Samenwerking met de actoren in de straat en buurt zijn essentieel bij de opmaak van een
actieplan.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 8
3.2 Verloop van de conceptstudie (max. 350 woorden)
Het nieuwe bestuursakkoord besteedt in de hoofdstukken rond gezondheid, zorg, welzijn en
armoedebestrijding bijzondere aandacht besteed aan “zorgzame buurten” in combinatie met
“outreachend werken”. Het geeft ook opdracht om een klimaat- en warmteplan uit te werken, en
bewoners te ontzorgen bij het duurzaam renoveren.
Het meerjarenplan 2020-2026 is in voorbereiding, dan pas worden acties en middelen vastgelegd. Het
schepencollege heeft bevestigd dat de buurt Otterstraat zeker in aanmerking komt als pilootbuurt
voor de armoedewerking. Een actieplan dat uit de conceptstudie buurt Otterstraat resulteert, levert
input voor de meerjarenplanning.
Voor de conceptstudie willen we volgende timing voorop stellen:
• Voor de zomer 2019: bestek onderzoeksteam/dienstverleners
• Aanduiding team: september 2019
• Inventaris, analyse, workshops, interviews: najaar 2019
• Uitwerken strategieën en actieplan: voorjaar 2020
In 2020 kunnen dan de acties voorbereid worden:
• Aanstellen van een procesbegeleider of team dat de masterplanning op inhoudelijk en ruimtelijk
vlak opvolgt, inclusief kwaliteitsopvolging.
• Samenbrengen organisaties, uitwerken dienstverleningsconcepten en omzetten in financierings- en
personeelsplanning, eventueel aanwervingen (vb “ontzorging van kleine eigenaars bij duurzame
verbouwingen”)
• Voor werken aan het stadspatrimonium: vooronderzoek (ontwerpend onderzoek, functioneel- en
bouwprogramma), aanduiden studiebureaus en architecten, voorontwerpen als tweede fase
gunning
• Voor werken in samenwerking met private eigenaars of sociale huisvesting: concretiseren acties,
zoeken studiebureaus en architecten, opmaak voorontwerpen
Zo mogelijk wordt hieruit een stadsvernieuwingsproject opgebouwd, in te dienen bij een volgende
projectoproep. Project- en stuurgroep worden aangepast en trekken het verdere project.
In de periode 2021-2024 worden de acties uitgevoerd die uit het traject komen, bijvoorbeeld:
• De nieuwe/aangepaste dienstconcepten kunnen opstarten. Daarbij hoort waarschijnlijk de
ondersteuning van eigenaars bij duurzame renovaties. Dat geeft kwaliteitsverbetering van de
woonvoorraad, betere leefkwaliteit voor de bewoners, inbegrepen daling van de woonkosten en
armoederisico.
• De huisvesting van allerlei organisaties en diensten wordt structureel verbeterd.
• Het stadspatrimonium in de buurt wordt aangepast voor een betere eigen werken, en een
energieke impuls in de buurt.
• Misschien biedt dit ook mogelijkheden om een collectief warmte- en energieproject uit te voeren.
• Zo mogelijk wordt het woonaanbod beter en breder, inbegrepen goede kleine woningen in de
private huurmarkt of de sociale huisvesting.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 9
Contactgegevens voor het project
Contactpersoon bij de stad
Naam Katrijn Raeymaekers Telefoon 014 443378 (intern 244)
Functie adviseur Strategie & Beleid GSM "[Klik om in te vullen]"
Adres Stadskantoor Turnhout Fax "[Klik om in te vullen]"
Campus Blairon 200, 2300 Turnhout E-mail [email protected]
Politiek verantwoordelijke bij de stad
Naam Paul Van Miert Telefoon 014 44 33 11
Functie burgemeester GSM 0032 495 58 70 74
Adres Stadskantoor Turnhout Fax "[Klik om in te vullen]"
Campus Blairon 200, 2300 Turnhout E-mail [email protected]
4 Bijlagen
Geef in onderstaande lijst aan welke bijlagen aan het dossier worden toegevoegd.
Bijlagen
• Armoederapport Turnhout:
https://stadsregioturnhout.incijfers.be/jive/report?id=armoede&input_geo=gemeente_13040
• Turnova:
www.turnova.com
https://www.turnhout.be/turnova
• Overzicht met ondernemingen, luchtfoto geopunt
https://www.geopunt.be/kaart?viewer_url=https%3A%2F%2Fmaps.geopunt.be%2Fresources%2Fapps
%2FGeopunt-kaart_app%2Findex.html%3Fid%3D8ab208486a2838e7016a58c9bb9f00a8
• “Goed Plan”
http://www.samenlevingsopbouw-antwerpenprovincie.be/nl/programmas-en-projecten/wonen/ew---
goed-plan_136.aspx .
Opmerking
Bijlagen worden NIET meegestuurd naar de jury. Gelieve het aantal bijlagen te beperken. Voor grote beleidsdocumenten kunt u
het best verwijzen naar de website van uw stad.
Aanvraagformulier conceptsubsidie | 10
5 Praktische info
Gelieve dit ingevulde formulier en alle bijlagen uiterlijk 26 april 2019 elektronisch te versturen naar
Thierry Goossens, accountmanager stadsprojecten van het team Stedenbeleid op het adres:
[email protected] (tel. 02/553.01.74).
Agentschap Binnenlands Bestuur
Team Stedenbeleid
VAC Herman Teirlinck
Havenlaan 88, bus 70
1000 Brussel