Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
EPP eHealth
E-zdrowie i PPI w wybranych krajach europejskich – wyniki prac projektu EPP
eHealth
Natalia Matuszak
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Regulacje dotyczące e-zdrowia
Ustawa o ochronie danych osobowych
Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia
Kierunki informatyzacji
„e-Zdrowie Polska” na lata 2011-2015
Uchwała Nr 157 Rady Ministrów w sprawie
przyjęcia Strategii Rozwoju Kraju 2020
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Ustawa o ochronie danych osobowych1997
Odpowiedzialność administratora danych w przypadku niezachowania prywatności danych osobowych.
Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
2008Gwarancja dostępu pacjenta do własnych danych. Rodzaje danych osobowych i medycznych, które mogą lub muszą być przechowywane przez świadczeniodawców.Kierunki informatyzacji. „e-Zdrowie
Polska” na lata 2011-20152009
Cele informatyzacji ochrony zdrowia, m.in.:•Interoperacyjność systemów,•Lepszy dostęp do danych (własnych, o kolejkach itp.) dla pacjentów,•Integracja z europejskimi systemami,•Dostosowanie do europejskich standardów,•Inwestycja w ICT i innowacje
Uchwała Nr 157 Rady Ministrów w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju
Kraju 20202012
Wdrożenie Strategii Rozwoju 2020 jako oficjalnego planu, który obejmuje m.in. ogólnokrajowy dostęp do Internetu, wdrożenie IT w sferze publicznej (w tym e-zdrowia).
Regulacje dotyczące e-zdrowia
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Regulacje dotyczące e-zdrowia
Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia
2011 Ramy czasowe wprowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej, wydawania e-recept, e-skierowań, itd.… wraz z ich uregulowaniem na gruncie prawnym.
2015 (nowelizacja)• „Legalizacja” telemedycyny (zmiana w ust. o zawodach lekarza i
lekarza dentysty),• Dostosowanie innych ustaw pozwalające na wprowadzenie
e-recept, e-zleceń, e-skierowań itd.,• Przygotowanie ram prawnych dla Internetowego Konta Pacjenta
(IKP) oraz rejestrów medycznych,• Umożliwienie jednostkom ochrony zdrowia powierzenia
przechowywania i obróbki danych medycznych podmiotom zewnętrznym.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Ogólnokrajowy program e-zdrowia
P1Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych..
P2Platforma udostępniania on-line przedsiębiorcom usług i zasobów cyfrowych rejestrów medycznych.
P3Przebudowa, dostosowanie, utrzymanie i monitorowanie rejestrów i innych zasobów ochrony zdrowia przez organy publiczne.
P4Usprawnienie i integracją systemów informacyjnych w ochronie zdrowia (obrót lekami, monitorowanie zagrożeń, statystyka, edukacja).
P5 Elektroniczna platforma konsultacyjnych usług telemedycznych.
P6 Wzmocnienie strategii informacji publicznej Polskiej Instytucji Łącznikowej.
Projekty Informatyzacji Ochrony Zdrowia realizowane przez CSIOZ (stan na wiosnę ‘15)
nadal wdrażane
nadal wdrażane
nadal wdrażane
zakończone
nierozpoczęte
nierozpoczęte
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Program ogólnokrajowy: przebieg
Ministerstwo Zdrowia planowało wprowadzenie Elektronicznej DokumentacjiPacjenta do lipca 2011, odpowiedzialnym czyniąc CSIOZ.Program informatyzacji ochrony zdrowia jest prowadzany od 2008i finansowany przez UE.
Termin wprowadzenia e-recept, e-skierowań i elektronicznej dokumentacji został przesunięty na 2017.
Jednostki ochrony zdrowia nie wdrożyły elektronicznej dokumentacji wcale albo pracowały na systemach zainstalowanych wcześniej, niekompatybilnych ze sobą. ~30% systemów było wzajemnie niekompatybilnych. Podobny procent szpitali nie używał oprogramowania do dokumentacji medycznej.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
NIK negatywnie oceniła informatyzację polskich szpitali,
wskazując następujące przyczyny opóźnień
i niepowodzeń:
• Niedostateczne dofinansowanie szpitali z już napiętymi
budżetami.
• Sprzeczność programów narodowych i wojewódzkich.
• Opóźnione reakcje Ministerstwa w obszarze
prawodawstwa.
Program ogólnokrajowy: raport NIK
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Program ogólnokrajowy: obecne plany
2017
2018
2019
2020
Funkcjonujące e-receptaFunkcjonujące elementy IKP
Funkcjonujące e-skierowanie
Funkcjonujące e-zleceniai e-zwolnienia
Funkcjonujące hurtowania danych i data mining
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Przeszkody w rozwoju e-zdrowia
Fragmentacji i niskiej jakości systemów informatycznychtowarzyszy brak integracji baz danych.
Niedokończona informatyzacja dokumentacji pacjenta.
Niedostateczne finansowanie przez rząd, który nie uwzględnia go w swoich planach (inicjatywy pozostają lokalne).
Kontrowersje dotycząceprzepisywania leków bez spotkania z pacjentem.
NFZ nie uznaje i nie refunduje usług z zakresu e-zdrowia (w tym telemedycyny).
Brak zaangażowania ostatecznego użytkownika, zwłaszcza pacjenta, w proces planowania i rozwoju.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Rynek e-zdrowia
Dotyczyły wyłączanie
infrastruktury(50)22%
Dotyczyły także e-zdrowia
(177)78%
Przetargi zidentyfikowane w bazach
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Rynek e-zdrowia
• Co piąty przetarg na „e-zdrowie” w rzeczywistości dotyczył wyłącznie podstawowej infrastruktury informatycznej (komputery, serwery, drukarki itp).
• Większość pozostałych przetargów również zawierała ten element.
• Wniosek: szeroko występuje brak podstawowej infrastruktury informatycznej lub jest ona przestarzała.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Rynek e-zdrowia
17
17
27
2116
16
13
1
16
16
6
4
12 13
6 16
• Liderami są woj. podlaskie (27 przetargów) i dolnośląskie (21).
Liczba przetargów na e-zdrowie
• Średnio 11,06 przetargu na województwo.
• Tylko 12 jednostek ochrony zdrowia urządziło przynajmniej trzy przetargi.
Świętokrzyskie Centrum Onkologii SP ZOZ w Kielcach (10).
SP ZOZ Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (5).
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Rynek e-zdrowia
25 10 20
111
Wyniki przetargów
Powtórzenia Nierozstrzygnięte
Unieważnione Rozstrzygnięte
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
• Specyfikacje były znacząco zmieniane przy powtórzeniu przetargu.
• Przetargi ulegały znacznym opóźnieniom z powodu unieważnień, zaskarżeń decyzji przez uczestników, braku chętnych do wzięcia udziału.
Czy istnieje sposób na uniknięcie straty czasu, pieniędzy i nerwów?
Czy zamawiający dostali to, czego potrzebowali?
Rynek e-zdrowia
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
31%
69%
Wygrani w rozstrzygniętych przetargach
Trzy wiodące firmy Pozostałe firmy (92)
Rynek e-zdrowia
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
• Pomniejsi gracze na ogół wdrażają gotowe, standardowe systemy.
• Mniejsze firmy często (20 razy) występowały w konsorcjach.
• Ponieważ w wielu przetargach przeważał hardware oraz były one podzielone na części, ocena struktury dostawców nastręcza trudności i wymaga głębszej analizy.
Rynek e-zdrowia
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
E-zdrowie kojarzą głównie z e-rejestracją i innymi systemami służącymi
administracji. Telemedycynę – z
leczeniem
Dostawcy wyrażali nadzieję na zmiany prawne, które
wprowadziłyby elektroniczną dokumentację pacjenta,….
…jak również obawę, że ochrona zdrowia nie jest na ten rozwój
gotowa organizacyjnie.
Kupujący narzekali na brak
faktycznego wsparcia ze strony władz centralnych.
Co mówią polscy interesariusze?
Wywiady z 6 przedstawicielami instytucji zamawiających, 4 dostawcami, 4 ekspertami.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Co mówią polscy interesariusze?
Menedżerowie traktują e-zdrowie jako
jednorazową inwestycję. Udane projekty były
wprowadzane za pieniądze UE, a przez to
istnieją obawy o stabilne źródła finansowania.
Przetargi na e-zdrowie są postrzegane bardzo
negatywnie: nierealistyczneopisy zamówienia (owoc
niekompetencji), przeważające kryterium ceny, częste podważanie
wyników.
Niektórzy dostawcy wyrażali nadzieję, że
przetargi będą częściej oparte o pożądane
wyniki zamiast szczegółowych opisów.
„Chcę uzyskać możliwość wymiany
danych z innymi systemami”, zamiast
długiej listy technicznych detali.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Strategię rozwoju e-zdrowia kształtują głównie wymagania UE.
Brak specjalnego pomysłu dla Polski.
Wnioski
Najpoważniejsze przeszkody dla rozwoju e-zdrowia w sektorze publicznym były do niedawna natury prawnej: „legalizacja”
telemedycyny nastąpiła mniej niż pół roku temu.
Instytucje państwowe mają decydujący wpływ na rozwój e-
zdrowia. Ich działania nie przyniosły dotychczas zadowalających
wyników (niekompatybilne systemy komputerowe, opóźnienia,…)
Wdrożenie kompleksowych projektów P1-P6 nadal doświadcza
opóźnień i komplikacji. Winne temu stanowi rzeczy są w dużej
mierze uporczywe nieporozumienia i brak jasno
zdefiniowanych obszarów odpowiedzialności.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Zbyt wiele niekompatybilnych
rozwiązań i projektów, które
nie są kontynuowane.
…żeby uniknąć niefunkcjonalnych
rozwiązań.
Co mówią zagraniczni interesariusze?
Potrzeba głębszego zaangażowania interesariuszy…
Obawy o bezpieczeństwo
danych
Zamówienia oparte o efekt (zamiast
szczegółowego opisu zamówienia) wydaje
się niezbędne ze względu na braki w wiedzy technicznej.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Szanse dla rozwoju e-zdrowia
Przewidywany stały wzrost zapotrzebowania na e-zdrowie i
telemedycynę związany ze starzeniem się społeczeństwa i
niedoborem personelu medycznego … jak również oczekiwaniami
pokolenia wychowanego na ICT.
Niedawne zmiany przepisów przygotowujące grunt pod rozwój e-zdrowia
i telemedycyny.
Inwestycje rządu/UE/EOG w projekty pilotażowe.
Rosnące zainteresowanie ze strony sektora
prywatnego.
Ministerstwo Zdrowia:• Zintegrowanie obecnie istniejących systemów,• Stworzenie regionalnych i centralnych platform
dla pacjentów,• Międzynarodowy przepływ pacjentów w UE,• Rozwój technologii ICT.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Co sprzyja e-zdrowiu?
Długoterminowa strategia rządu
centralnego
Współpraca z naukąWsparcie ze strony
państwa
Mierzalne cele jednostkowe.
Określony horyzont czasowy.
Uzasadnione priorytety.
Badania nad wdrażaniem innowacji w
organizacjach.
Badania skuteczności rozwiązań.
Badanie opłacalności rozwiązań.
Planowanie finansowania usługi
długoterminowo.
Współpraca z sektorem
prywatnym.
Regulacje prawne: czytelne i
wyprzedzające w czasie.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Co inne kraje robią dobrze?
• Współpraca międzysektorowa nad innowacjami („innovation throughcollaboration”).
• Zintegrowany model zarządzania eliminuje sprzeczności w systemach motywacyjnych na różnych szczeblach i między organizacjami.
• Testowanie opłacalności i skuteczności klinicznej konkretnych rozwiązań (np. telerehabilitacja oddechowa w POChP).
• Zrównoważone finansowanie pozwalające wyjść projektom poza stadium pilotażowe.
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Co inne kraje robią dobrze?
• Ustawowa odpowiedzialność (Ministerstwa Zdrowia, rządu regionalnego) za aspekty jak kompatybilność czy bezpieczeństwo danych.
• Skuteczna integracja międzyregionalna i zapewnienie ciągłości opieki pomimo złożoności systemu (różne uprawnienia pacjentów).
• Integracja systemów ochrony zdrowia i pomocy społecznej.
• Decentralizacja strategii pozwala na wykorzystanie e-zdrowia do rozwiązywania lokalnych problemów (np. telemonitoring i telepsychiatria dla oddalonych terytoriów w Szkocji).
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Bariery rozwoju e-zdrowia
Niekompatybilność z potrzebami
użytkowników
Czynniki organizacyjne Brak interoperacyjności
Niedostosowany do osób starszych/
niepełnosprawnych
Zbyt uciążliwe dla personelu
medycznego
Nieuwzględnianie potrzeby szkoleń
Niechęć do zmiany
Nieumiejętność współpracy między
organizacjami
Dublowanie procedur na papierze
Niezgodność systemów między
organizacjami
Niezgodność systemów o różnych funkcjach (np. ZUS-u i NFZ-u)
Brak infrastruktury (pokrycia siecią,
komputerów itp.)
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Bariery rozwoju e-zdrowia
Nieodpowiednie modele finansowania Nieodpowiednie regulacje
Brak modeli biznesowych trwałego finansowania
Brak dowodów opłacalności określonych
rozwiązań
Brak refundacji
Prawo / procedury blokujące wprowadzanie potrzebnych rozwiązań
Prawo/procedury pozwalające na wyciek
danych, unikanie odpowiedzialności
Niejasne lub przestarzałe przepisy
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Z jakimi wyzwaniami się borykają?
• Niedofinansowanie, zwłaszcza długoterminowe.
• Opór kadry medycznej przed zmianami organizacyjnymi (redefiniowaniem ról).
• Kilkukrotne zmiany kręgu uprawnionych do wglądu do dokumentacji medycznej pacjenta (dotyczy zwłaszcza pracowników socjalnych).
• Omijanie przez personel medyczny systemu autoryzacji (zbyt wiele i zbyt skomplikowanych haseł).
• Organizacje opieki podstawowej i specjalistycznej nie są skłonne do wymieniania się danymi.
• Niekompatybilność systemów szpitalnych.
• Nieadekwatna ochrona danych (np. sprzedaż firmom ubezpieczeniowym).
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
„Kiedy nadciąga wiatr przemian,
Możesz budować schron
… albo wiatraki.”
(przysłowie chińskie)
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Zdajemy sobie sprawę, że ochrona zdrowia jest w tyle o 10 lat za praktycznie każdą inną dziedziną gospodarki tam, gdzie chodzi o wdrażanie rozwiązań IT.
Doświadczenia z innych usług wskazuje, że zastosowania technologii informacyjnych mogą zrewolucjonizować i radykalnie ulepszyć nasz sposób działania.
Toomas Hendrik Ilves,Prezydent eHealth Task Force
(European Commission. 2012. eHealth Task Force Report - Redesigning Health in Europe for 2020, s. 5)
Rozwój e-zdrowia
Project funded by the European Commission under the H2020 programme. GA: 644461
Zapraszamy do współpracy
Kontakt:
Mail: [email protected]
Tel: 605 11 43 55
Nic nie przychodzi łatwo, ale: chcieć – to móc.