Prof. Dr. Tom Decorte Eline D’Huyvetter
Antwerpen, 26 september 2013
Conclusies
Eline D’Huyvetter
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 2
Beleidsplan Drugs Antwerpen 2005-2007◦ Antwerpse Drug- en Alcoholmonitor (ADAM) – 2007
Beleidsplan Drugs Antwerpen 2009-2012◦ Antwerpse Monitor Jongeren, Alcohol en andere Drugs
(AMJAD) – 2009◦ Antwerpse Drug- en Alcoholmonitor (ADAM II) – 2010◦ Antwerpse Monitor Jongeren, Alcohol en andere Drugs
(AMJAD II) - 2011
=> actuele ontwikkelingen en trends (‘monitoring’)
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 3
“LODA”Exploratief onderzoek naar het laagste niveau van de lokale drugsmarkt in de stad Antwerpen.(cannabis, hasj, cocaïne, heroïne, xtc en amfetamine)
Profielen en gemeenschappelijke achtergrondkenmerken van de detailhandelaars in Antwerpen?
Organisatie van de illegale lokale detailhandel in Antwerpen?
Aanpak van de lokale detailhandel in Antwerpen en bedoelde /onbedoelde effecten?
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 4
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 5
Voorzichtig met veralgemeningen door het beperkt aantal data.
Dossieranalyse = activiteitenstatistiek en zorgt voor een overbelichting van bepaalde segmenten.
Detailhandelaars vormen bij uitstek een ‘hidden population’ en bijgevolg is de insider’s view beperkt.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 6
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 7
Tabel 1: Vaststellingen inzake detailhandel naar politieafdeling
Tabel 2: Aanleiding van de vaststellingen inzake detailhandel
Profielen en achtergrondkenmerken van detailhandelaars
Organisatiekenmerken van de Antwerpse detailhandel
Aanpak van de Antwerpse detailhandel
Het nieuwe bestuursakkoord
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 8
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 9
Veralgemeningen omtrent het profiel van dé Antwerpse detailhandelaar zijn slechts beperkt mogelijk (geslacht, leeftijd, motief)
3 categorieën: - autochtone detailhandelaars- allochtone detailhandelaars- detailhandelaars zonder papieren
Het aandeel van de autochtone detailhandelaars wordt onderschat
Na Europeanen (BE, NED, FR), vooral Noord-Afrikanen (Marokko, Algerije) en West-Afrikanen (Guinee, Senegal, Nigeria)
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 10
Tabel 3: Detailhandelaars naar werelddeel
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 11
Tabel 4: Nationaliteit van verdachten volgens producttype
Detailhandelaars hebben meestal 1 product op zak, cannabis overheerst. Belgen en niet-Belgen richten zich op andere delen van de markt Scheiding tussen soft- en harddrugmarkt
Toetreden tot de detailhandel gebeurt op vrijwillige basis
Levensomstandigheden lopen sterk uiteen. Weinig grote luxe.
Beperkte kennis over strafrechtelijk verleden. Gebruik van
aliassen.
Bijna alle verdachten worden schuldig bevonden door grote
bewijslast (betrapping op heterdaad).
Vooral veroordelingen tot celstraf met geldboete. Celstraf van 12-
18 maanden, tenzij herhaling of verzwarende omstandigheden.
Werkstraf voorbehouden voor veroordeelden met vaste
verblijfplaats en verblijfsvergunning. Varieert van 60-180uur.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 12
“In 1998 ben ik vanuit Sierra Leone met het vliegtuig naar hier gekomen. Ik ben aangekomen in Brussel en heb een
asielaanvraag ingediend. België was geen bewuste keuze of zo, maar het vliegtuig kwam naar hier. Mensen denken altijd dat
Afrikanen naar hier komen omdat ze van slechte komaf zijn en geen geld hebben. Maar ik ben hier door oorlog in mijn eigen land.
Ik ben in Antwerpen gaan wonen omdat er hier nog mensen zijn van mijn land. Normaal is het de bedoeling dat mijn twee kinderen
ook nog naar hier komen. Maar financieel gaat dat nu niet.”
(cannabisdealer, man, 39 jaar, Sierra Leone)
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 13
Antwerpse detailhandel kent een grote toegankelijkheid
◦ Nabijheid van de haven?
◦ Mobiele deals
◦ Ringweg op boogscheut van de stad
◦ Anonimiteit van de grootstad
Het fenomeen is méér dan de openlijke straathandel in 2060
Centrum versus de buitenwijken van de stad
Impact laat zich vooral voelen in het centrum: lawaaihinder,
doorgaand verkeer, ongure types, onveiligheidsgevoel, enz.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 14
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 15
Werkwijze: eerder mobiele dan locatiegebonden detailhandel
Stabiel fenomeen met bescheiden wijzigingen (opmars telefonie en
huurauto’s, afname Frans drugtoerisme, verplaatsingseffecten,…)
Tabel 4: Straatprijzen van producten op Antwerpse markt
“Ik woon nog thuis bij mijn ouders en deal sinds een maand. Ik heb mijn gsm gekocht van een zekere K. Ik heb hem leren kennen in een shishabar. Ik heb de gsm, met nummers, gekocht voor 500€.
Ik wilde de handel samen met mijn neef A opstarten maar dat lukte niet zo goed. Ik ben dan maar alleen begonnen. Ik heb 280€
betaald voor 7 gram cocaïne van K. Ik kreeg een sms of telefoontje van een koper en probeerde dan ter plaatse te gaan.
De deals gebeurden vooral aan de Singel of op het Zuid.”
(Belg, 20 jaar, cocaïnedealer)
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 16
Drugbeleidsplan 2009-2012
Algemeen: ‘dweilen met de kraan open’ door het snelle
aanpassingsvermogen van de detailhandelaar.
◦ Bedoelde effecten: verhoogde leefbaarheid en daling van bepaalde
criminaliteitsvormen in Antwerpen Noord.
◦ Onbedoelde effecten: versnippering van het fenomeen, gebruikers in
anonimiteit, verhoogde gezondheidsrisico’s.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 17
Vreemdelingenbeleid: Procedures lopen mank. Repatriëring is
zelden mogelijk en ‘bevel om grondgebied te verlaten’ blijft dode
letter.
Strafuitvoeringsbeleid: Celstraf is weinig ontradend. Hoge mate
van recidive. Ook ín de gevangenis veel drughandel.
Therapieadvies & justitieel casemanagement: Nood aan meer
bekendheid bij politie/parket en verhoogde toeleiding.
GAS-bemiddeling treft vaak dezelfde kerngroep van gebruikers die
al in de hulpverlening zit. Meer gegoede gebruikers buiten schot.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 18
Driesporenbeleid
◦ Repressieve reductie van het aanbod: Uitbreiding lokale recherche, oprichting DOT, versterking drugsmagistraten op parket, buitgericht rechercheren, camerasystemen enz.
◦ Een curatieve aanpak van de druggerelateerde overlast:Uitbreiding GAS, onmiddellijke minnelijke schikking voor drug-bezit, (combitaks voor bezit bij minderjarigen) enz.
◦ Preventief beleid om de vraag te verminderen:Verderzetting bestaande initiatieven. Nog geen nieuwe engagementen.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 19
Nieuwe speerpunten nog in volle uitwerking en implementatie.
Aanbevelingen en kanttekeningen
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 20
Aanbevelingen
Prof. Dr. Tom Decorte
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 21
Beeldvorming / kennis
Preventie
Hulpverlening (curatieve luik)
Handhaving (repressieve luik)
Beleidsevaluatie en kanttekeningen
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 22
Kennis uitbreiden naar de minder zichtbare segmenten
en mobiele drugstransacties
Monitoring verplaatsingseffecten
Onderbelichte types van detailhandelaars:
minderjarigen, partydrugdealers, drugsrunners
Beter zicht procedureverloop van illegale
detailhandelaars
Antecedentenonderzoek naar strafrechtelijk verleden
Opbouw van kennis over bovenbouw van de
detailhandelUniversiteitstraat 4, 9000 Gent 23
Preventie-initiatieven gericht op drugsverkoop door
jongeren
Ontradingsprojecten in steden/dorpen van herkomst
Focus op voedingsbodem via inclusief
armoedebeleidsplan
Blijvend investeren in grond- en pandenbeleid
Ingrijpen in verkeerssituatie ter ontmoediging van
drugtoerisme
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 24
Een gezonde balans tussen de pijlers -
capaciteitsuitbreiding aan de zorgzijde
Stimuleren van schadebeperkende
hulpverleningsinitiatieven
Aandacht voor problematisch gebruik bij
detailhandelaars zelf
Behandelingsprogramma’s binnen de gevangenis
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 25
Out-reachend binnenkomstbeleid voor migranten
zonder papieren
Durven afwijken van het ‘standaard’ zorgaanbod
Decentralisatie van laagdrempelige hulpverlening
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 26
Ontregeling van de (illegale) markt door
gevarieerde, onvoorspelbare en vernieuwende
initiatieven.
Extra investering in het politionele
vermogensonderzoek, vooral m.b.t. de bovenbouw
van de drugshandel
Uitbreiding van de functie van de wijkagent
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 27
Versterking expertise inzake (aanpak van) vreemdelingen
bij lokale politie
Meer aandacht voor het verzamelen van bewijsmateriaal
omtrent identiteit in het proces-verbaal
Informatie en sensibilisering over rol van DVZ en
verbindingsambtenaar bij politiediensten
Goede verstandhouding met consulaten onderhouden
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 28
Uitwerking alternatieve straffen voor detailhandel
Uniformiteit van het politieoptreden en a-selectiviteit in
het vervolgingsbeleid
Afstemming tussen politie, justitie en HV op niveau van
individuele dossiers
Debat over gebruiksruimte: overlast- en
criminaliteitsreductie + capteren van moeilijk bereikbare
groep
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 29
Lokaal beleid : ‘geïntegreerd’ en ‘integraal’?
Overeind houden van een vitale coalitie tussen
lokale overheid en hulpverlening
Bottom-up benadering met input van alle actoren?
Wie regisseert het Antwerpse drugbeleid?
Geen drugsbeleidsplan: versnipperd en verkokerd
beleid?
Het failliet van de ‘war on drugs’
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 30
Belang van effectmetingen voor opvolging en
evaluatie van nieuwe beleidsinitiatieven
Monitoring van verplaatsingseffecten
Resultaatsverbintenis i.p.v. inspanningsverbintenis◦ Zowel voor als na de implementatie van het beleid
◦ Zowel in target areas als in andere delen van de stad
◦ Effectindicatoren als leidraad
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 31
De bestede budgetten
Het extra personeel dat werd ingezet
Het aantal gearresteerde gebruikers / dealers
De hoeveelheden inbeslaggenomen drugs
Het aantal uitgeschreven GAS-boetes
Het aantal therapeutische bemiddelingen
Verhoogde strafmaten
…
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 32
Daling van het aantal illegale druggebruikers of –dealers.
Verminderde zichtbaarheid van druggerelateerde activiteit in de
publieke ruimte.
Minder oproepen bij hulp- en ordediensten i.v.m. drugshandel en –
gebruik.
Minder oproepen bij hulp- en ordediensten i.v.m. criminaliteit en
overlast.
Daling in aantal arrestaties voor druggebruik of –bezit.
Verhoging van de prijzen op de markt of van de tijd die nodig is
om drugs aan te kopen.
Afname van onveiligheidsgevoelens in de buurt.
Universiteitstraat 4, 9000 Gent 33
Hernieuwd gebruik van publieke pleinen en parken voor legitieme
doeleinden.
Een vermindering van hinderlijk autoverkeer.
Een vermindering van het aantal gevonden parafernalia (spuiten).
Daling in de criminaliteitscijfers van druggerelateerde misdrijven.
Daling van het aantal intraveneuze druggebruikers.
Minder oproepen bij hulp- en ordediensten in verband met
overdosissen.
Daling van het aantal besmettingen met Hepatitis C en HIV.
Daling van het aantal dak- of thuisloze druggebruikers.
…Universiteitstraat 4, 9000 Gent 34