PROPEDEUTYKA REHABILITACJI DLA LEKARZY
PODSTAWOWEJ OPIEKI MEDYCZNEJ
Justyna Frasuńska
Klinika Rehabilitacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
REHABILITACJA
Rehabilitacja
zawodowa
Rehabilitacja
medyczna
Rehabilitacja
społeczna
Rehabilitacja
pedagogiczna
(re – coś ponownego, habilitis - sprawny) dosłownie to przywracanie sprawności
Farmakoterapia
Fizjoterapia
Terapia zajęciowa
Medycyna fizykalna
Psychoterapia
Logopedia
Dietetyka
Ortotyka/protetyka
Ergonomia
Edukacja i profilaktyka
Szereg czynności leczniczych podejmowanych przez rożnych
członków zespołu rehabilitacyjnego mających na celu przywrócenie
osoby z niepełnosprawnością do jak najlepszego funkcjonowania
społecznego, medycznego i zawodowego
Integracja społeczna i środowiskowa
Wsparcie instytucji rządowych (PCPR,
PEFRON) i pozarządowych
Terapia zajęciowa
Psychoterapia
Edukacja i profilaktyka
Przekwalifikowanie zawodowa
Integracja
Wsparcie instytucji rządowych (PCPR,
PEFRON) i pozarządowych
Terapia zajęciowa
Psychoterapia
Edukacja i profilaktyka
Ukierunkowanie zawodowe
Terapia zajęciowa
Pedagogika
Psychoterapia
Integracja
Logopedia
Edukacja i profilaktyka
Rehabilitacja medyczna
Fizjoterapia
Kinezyterapia
Masaż
Fizykoterapia
Medycyna fizykalna
Fizjoprofilaktyka
Fizykalne metody
diagnostyczne
Terapia zajęciowa
Ergoterapia
Terapia socjalna
Art(e)terapia
Inne składowe
Wykorzystanie w celach leczniczych różnych
form ruchu
Forma terapii wykorzystująca głownie bodźce
mechaniczne
Wykorzystanie naturalnych i sztucznie
wytworzonych czynników w celach leczniczych
Wykorzystanie naturalnych i sztucznie wytworzonych
czynników do zaspokojenia potrzeb ustroju lub do
zwiększenia jego odporności
Elektrodiagnostyka, Elektroencefalografia,
Elektromiografia, Elektroneurografia ,
Elektrokardiografia, Termografia itd.
Terapia manualna wykorzystująca: czynności dnia
codziennego, szycie, ogrodnictwo, stolarstwo, robótki
ręczne, itd.
Wykorzystanie interakcji socjalnych np. gry
terapeutyczne, ćwiczenia, trening umiejętności
socjalnych,
Terapia sztuką np. rysunek, malarstwo, rzeźba,
muzyka, książka, film, itd.
Farmakoterapia, Psychoterapia, Logopedia, Dietetyka,
Ortotyka/protetyka, Ergonomia, Edukacja i profilaktyka
Wykorzystanie ruchu i
czynników fizykalnych w
celach leczniczych
Wykorzystanie czynników
fizycznych w celach
leczniczych,
diagnostycznych i
profilaktycznych
Przeciwdziałanie problemom
zajęciowym zawodowym,
społecznym i osobistym
(praca, czas wolny, życie
codzienne)
ZESPÓŁ REHABILITACYJNYLekarz
rehabilitacji
medycznej
logopeda
pedagog
pracownik
socjalny
R
E
H
A
B
I
L
I
T
A
C
J
A
LOGOPEDIA
ORTOTYKA
PROTETYKA
PSYCHOTERAPIA
FIZJOTERAPIA
MEDYCYNA FIZYKALNA
TERAPIA ZAJĘCIOWA
ERGONOMIA
EDUKACJA
PROFILAKTYKA
FARMAKOLOGIA
PIELĘGNACJA
READAPTACJA SPOŁECZNA I
ŚRODOWISKOWAREADAPTACJA ZAWODOWA
INTEGRACJA
INNE
REHABILITACJA≠
FIZJOTERAPIA
REHABILITACJA – ZAKRES DZIAŁAŃ WIELU MINISTERSTW
• MINISTERSTWO ZDROWIA
• MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
• MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
• MINISTERSTWO RODZINY PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
• MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI
• MINISTERSTWO PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TECHNOLOGII
• MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY
• MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI
• MINISTERSTWO FINANSÓW
ORGANIZACJA REHABILITACJI W
POLSCE:
• NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA (NFZ):
• ODDZIAŁY STACJONARNE, SZPITALNE
• ODDZIAŁY DZIENNE
• REHABILITACJA AMBULATORYJNA I DOMOWA
• LECZNICTWO UZDROWISKOWE
• ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (ZUS)
• PROGRAMY REHABILITACJI W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS OBEJMUJE:
• OD 1996 NARZĄD RUCHU, UKŁAD KRĄŻENIA,
• OD 2001 SCHORZENIA UKŁADU ODDECHOWEGO,
• OD 2005 SCHORZENIA PSYCHOSOMATYCZNE,
• OD 2009 TELEREHABILITACJA W KARDIOLOGII
• OD 2010 PROGRAM ONKOLOGICZNY PO LECZENIU NOWOTWORU GRUCZOŁU PIERSIOWEGO,
• OD 2013 NARZĄD GŁOSU,
• POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE (PCPR)
• DOFINANSOWANIA
• WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI
• PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO OGRANICZENIA SKUTKÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
• PAŃSTWOWY FUNDUSZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH (PEFRON)
• TURNUSY REHABILITACYJNE
• WARSZTATY TERAPII ZAJĘCIOWEJ
• ORGANIZACJE POZARZĄDOWE:
• REHABILITACJA W RÓŻNYCH OŚRODKACH
• ZAJĘCIA GRUPOWE I INDYWIDUALNE, WYJAZDY INTEGRACYJNE
rehabilitacja
medyczna
rehabilitacja
społeczna,
zawodowa i
pedagogiczna
REHABILITACJA
OPERACJA
CHOROBA PRZEWLEKŁA
PO
WCZESNOŚĆ
CIĄGŁOŚĆ
POWSZECHNOŚĆ
KOMPLEKSOWOŚĆ:➢lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka,
psycholog, pracownik socjalny, pedagog,
protetyk/ortetyk, logopeda, itp.
➢szpital, dom, środowisko, rodzina, praca
PRZED
CHOROBA OSTRA
Ortopedia Traumatologia Chirurgia Neurochirurgia Onkologia Kardiochirurgia Reumatologia
Geriatria
Neurologia
Kardiologia
Pulmonologia
Onkologia
REHABILITACJA
ortopedia
traumatologia
otorynolaryngologia
pediatria
chirurgia
interna
neurochirurgia
geriatria
pulmonologia
neurologia
kardiologia
onkologia
okulistyka
ginekologia
urologia
reumatologia
psychiatria
BADANIE NA POTRZEBY REHABILITACJI:
• Badanie podmiotowe – dokładnie zebrany wywiad (wywiad medyczny,
społeczny i zawodowy)
• Badanie przedmiotowe:
• Oglądanie
• Dotykanie
• Pomiary:
• Struktur anatomicznych: urządzenia pomiarowe: waga, wzrostomierz,
kątomierz, centymetr,
• Funkcji: centymetr, spirometr, kątomierz, artrotest, siłomierz, ciśnieniomierz,
młoteczek neurologiczny itd.
BADANIE NA POTRZEBY REHABILITACJI:
co badamy czym badamy
Pomiary linijne centymetr
Obwody centymetr
Zakres ruchomości stawowej (ROM) –
pomiar ruchu czynnego i biernego
kątomierz, artrotest, goniometr, centymetr
Pomiar siły mięśniowej siłomierz, MRC, test Lovetta
Badanie odruchów i czucia młoteczek neurologiczny, dotyk, kamerton,
Wydolność fizyczna Testy kliniczne: 6minutowy test marszowy (6MWT), test Up&Go
(TUG), itd.
Testy funkcjonalne Ręka badającego, np. test Lachmana, itd.
Ocena postawy ciała i analiza chodu Wizualnie, ścieżki pomiarowe, system kamer,
elekrotrogoniometry, zestawy markerów, itp.
Ocena możliwości chwytnej kkg Ocena jakości chwytu, wartości chwytu i zdolności
manipulacyjnych
Pomiar UK, UO Ciśnieniomierz, ekg, próba wysiłkowa, spirometr, spiroergometr,
itd.
ZAKRES DZIAŁAŃ LEKARZA POZ W ASPEKCIE REHABILITACJI MEDYCZNEJ
• Kieruje na fizjoterapię domową i ambulatoryjną
• wyjątkiem są skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne związane z leczeniem wad postawy oraz dysfunkcją
narządu ruchu, których przyczyną są te wady, wówczas wystawia skierowanie do poradni rehabilitacyjnej lub
ortopedycznej.
• W przypadku dzieci i młodzieży szkolnej niekwalifikujących się do rehabilitacji leczniczej, może skierować dziecko
na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkołach (finansowanie ze środków publicznych)
• może wystawiać pacjentowi skierowanie na rehabilitację ogólnoustrojową realizowaną w ośrodku/oddziale
dziennym rehabilitacji.
• Kieruje na leczenie uzdrowiskowe.
REHABILITACJA DOMOWA:
• Zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach domowych są udzielane świadczeniobiorcom z zaburzeniami funkcji
motorycznych spowodowanymi:
• Ogniskowymi uszkodzeniami mózgu (stanami po zatorach mózgowych, udarach krwotocznych mózgu,
urazach) - przez okres do 12 miesięcy od dnia powstania ogniskowego uszkodzenia mózgu;
• Ciężkimi uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego odpowiadającymi 5. Stopniowi
skali oceny stopnia inwalidztwa (warunku tego nie stosuje się do dzieci do ukończenia 18. Roku życia);
– 5 stopień skali Rankina ciężka niepełnosprawność. Pacjent leżący, nietrzymający moczu i kału, wymagający ciągłej opieki i nadzoru pielęgniarskiego.
• Uszkodzeniem rdzenia kręgowego - przez okres 12 miesięcy od dnia powstania uszkodzenia rdzenia
kręgowego;
• Chorobami przewlekle postępującymi, w szczególności: miopatiami, chorobą parkinsona, zapaleniem
wielomięśniowym, rdzeniowym zanikiem mięśni, guzami mózgu, procesami demielinizacyjnymi,
kolagenozami, przewlekłymi zespołami pozapiramidowymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów;
• Chorobami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych lub kolanowych, po zabiegach endoprotezoplastyki
stawu - przez okres 6 miesięcy od dnia wykonania operacji;
• Urazami kończyn dolnych - przez okres 6 miesięcy od dnia powstania urazu;
• Osobom w stanie wegetatywnym lub apalicznym.
REHABILITACJA DOMOWA:
• NFZ finansuje do 80 dni zabiegowych w roku kalendarzowym.
• W rehabilitacji domowej wykonywanych jest do 5 zabiegów dziennie.
• W uzasadnionych przypadkach czas trwania rehabilitacji może zostać
przedłużony decyzją lekarza kierującego na zabiegi, za pisemną zgodą
dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego nfz.
• Świadczenia rehabilitacji w warunkach domowych nie mogą być łączone ze
świadczeniami realizowanymi w zakresie hospicjum domowego.
Fizjoterapia
Kinezyterapia
Masaż
Fizykoterapia
Wykorzystanie w
celach leczniczych
różnych form ruchu
Forma terapii
wykorzystująca
głównie bodźce
mechaniczne
Wykorzystanie
naturalnych i
sztucznie
wytworzonych
czynników w celach
leczniczych
Wykorzystanie ruchu
i czynników
fizykalnych w celach
leczniczych
KINEZYTERAPIA – TERAPIA RUCHEM
O działaniu miejscowym
Ćwiczenia:
Bierne
Czynno-bierne
(Samo)wspomagane
Czynne w odciążeniu
Czynne wolne
Prowadzone
Redresyjne
Synergistyczne
Relaksacyjne
Oddechowe
Inne formy (wyciągi, ćwiczenia samoobsługi,
pionizacja i nauka chodzenia)
Inne
O działaniu ogólnoustrojowym
– ćwiczenia
Ćwiczenia:
Ogólnokondycyjne
W wodzie
Sport osób niepełnosprawnych
Zespołowe: Treningi
Inne formy
O działaniu ogólnoustrojowym
– metody terapeutyczne
Metody mechaniczne – celem
wykorzystania czynnika ruchu jest zmiana
właściwości tkanek narządu ruchu
(Kaltenborna-Evjentha, neuromobilizacje)
Metody neurofizjologiczne –odruchy warunkowe wykorzystane do nauki nowych
wzorców ruchowych
(PNF, NDT-Bobath, Vojty)
Metody edukacyjne – dodatkowo
uruchomienie woli, świadomości i determinacji pacjenta
(Ayres, Pilatesa, Peto, Sherbone)
A. Zembaty, Kinezyterapia, Wydawnictwo Kasper Sp.zo.o., 2002
KINEZYTERAPIA – RODZAJE ĆWICZEŃ
• Bierne: wykonywane przez terapeutę bez współudziału pacjenta, gdy brak dowolnej czynności
mięśnia, profilaktyka przykurczy i poprawa trofiki tkanek, stymulacja proprioceptywna
• Czynno-bierne: bierny ruch wykonywany jest przez terapeutę natomiast czynne rozluźnienie
mięśni przez pacjenta, po zdjęciu unieruchomienia, w chorobach reumatycznych
• Czynne w odciążeniu: ćwiczenie samodzielnie wykonane przez pacjenta w warunkach
pobawienie siły ciążenia, odciążeniem może być ręka terapeuty, woda, bloczki,
• Czynne: wykonywane przez pacjenta samodzielnie pod kierunkiem terapeuty, zwiększają siły i
masy mięśni, przywracają zdolności prawidłowego działania mięśni, mogą być czynne wolne,
oporowe
• Ćwiczenia samowspomagane - ruch jedną kończyną wspomaga wykonanie ruchu w stawach
drugiej kończyny, zwiększa zakres ruchu, są łącznikiem pomiędzy grupą ćwiczeń biernych i
czynnych, wspomaganie może być bezpośrednie (jw.) albo pośrednie (system bloczkowy).
KINEZYTERAPIA – RODZAJE ĆWICZEŃ
• Prowadzone: część ruchu wykonuje pacjent samodzielnie, w części granicznej ruchu wymaga pomocy –
ręką terapeuty, własną kończyną lub systemem bloczkowym
• Redresyjne: rozciąganie przykurczy tkanek miękkich siłą mięśni terapeuty
• Manipulacja: powiększanie zakresu ruchu stawowego z wykorzystaniem przesuwania powierzchni
stawowych
• Mobilizacja: mobilizacje z wykorzystaniem impulsu, pchnięcia końcowego, niekiedy z przekroczeniem
granic fizjologicznych
• Synergizmy: wykorzystują zjawisko promieniowania pobudzenia i współdziałania (synergizmu) w celu
uzyskania napięcia mm często w odległych częściach ciała, dzielimy je na ipsilateralne i kontralateralne
• Zginacze szyi – mięśnie brzucha
• Prostowniki szyi – prostowniki biodra
• Prostowniki stopy – prostowniki kolana
• Zginacze nadgarstka – zginacze łokcia
• Prostowniki nadgarstka – prostowniki łokcia
SKURCZE MM
Izometryczne:
Praca statyczna, wzrost siły skurczu mm bez zmiany
długości przyczepów końcowych
mięśnia
Izotoniczne:
Praca dynamiczna,
wzrost napięcia mm
oraz zbliżenia przyczepów
Izokinetyczne (oporowe
przystosowawcze):
Ćwiczenie na urządzeniach, stała
prędkość obciążonego mm,
przy zmieniających się warunkach oporu, łączy
elementy izotonicznego i izometrycznego
skurczu
A. Zembaty, Kinezyterapia, Wydawnictwo Kasper Sp.zo.o., 2002
KINEZYTERAPIA PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE
• Ogólne przeciwwskazania do ćwiczeń:
• Ostry stan zapalny stawu oraz struktur otaczających staw
• Ostry okres chorób UK i UO
• Niewydolność krążenia i oddechowa
• Stany gorączkowe
• Ciężki ogólny stan chorego
• Ból przy ruchu
• Świeże blizny i rany
• Nie należy stosować:
• Ćw. biernych i oporowych przy zatorach, zakrzepach
• Ćw. redresyjnych przy odwapnieniu kości, osteoporozie, przykurczach kostnych, złamaniach
• Ćw. oporowych w osteoporozie i odwapnieniu kości
Wiek podeszły
Przeciwskazane:
Ćwiczenia izometryczne,
Ćwiczenia wykorzystujące wysiłki beztlenowe,
Intensywne ćwiczenia siłowe z dużym obciążeniem,
Złożone ćwiczenia ruchowe wymagające dużej koncentracji,
Sprinty,
Sporty rywalizacyjne, gimnastyka sportowa, akrobatyka,
Sporty kontaktowe,
Skoki do basenu,
Wiek podeszły
dopuszczalna aktywność:
pływanie stylem zmiennym,
Żeglarstwo,
jazda na rowerze,
Bieganie,
Nordic Walking,
turystyka górska i nizinna,
tenis stołowy,
ukierunkowane ćwiczenia na siłowni,
jazda konna,
narciarstwo zjazdowe i biegowe,
Joga,
Tai chi,
taniec,
Biofeedback,
Wiek podeszły
Zmiany w organizmie:
Zmniejszenie masy mm, siła i wytrzymałość,
Upośledzenie przemian energetycznych w mięśniach,
Zmiana elastyczności naczyń,
Wzrost RR,
Utrat neuronów,
Spadek szybkości przewodzenia neuronalnego,
Zaburzenia homeostazy,
Zmniejszona potrzeba ruchu,
Obniżenie sprawności analizatorów,
Zmniejszenie gibkości, szybkości, zręczności i wytrzymałości,
Trudniejsza adaptacja,
Itd..
KINEZYTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH – WIEK PODESZŁY
KINEZYTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH - CIĄŻA
Ciąża
Przeciwskazania do ćwiczeń:
problemy zdrowotne matki (duża niedokrwistość, EPH-gestoza, krwawienia, itp)
ciąża zagrożona
ciąża przebiegająca niefizjologicznie
złe samopoczucie matki
Od 12 Hbd – bez leżenia na plecach
Od 5 miesiącu ciąży – bez leżenia na brzuchu
Ciąża
dopuszczalna aktywność:
pływanie
spacery
jazda na rowerze stacjonarnym (raczej w pierwszym trymestrze)
bieganie (dla kobiet aktywnych przed ciążą)
jogaPilates
Nordic Walking
HR do 120/min.
Ciąża
Przeciwskazane dyscypliny sportowe:
jazda konna, nurkowanie, surfing, żeglarstwo, jazda na nartach, snowboardzie,
wspinaczka, tenis, golf, ćwiczenia siłowe z dużym
obciążeniem, szybka jazda na rowerze, sporty
walki, gry zespołowe, lekkoatletyka,
akrobatyka, sporty motorowe, skoki do basenu
wstrzymywanie oddechu –próba Valsalvy –
zmniejsza ilość tlenu dochodzącego do łożyska
KINEZYTERAPIA W ONKOLOGII
Wskazane różne rodzaje ćwiczeń w różnych stadiach choroby
Sytuacje kliniczne Przeciwwskazane formy treningu
↓ leukocytów ćw. grupowe, ćw. w wodzie – ryzyko infekcji
↓ erytrocytów forma ciągła treningu , unikać intensywnych ćwiczeń fizycznych
↓ trombocytów ćw. redresyjne, sporty urazowe, gry zespołowe, ćw. o zwiększonym ryzyku
urazu
po leczeniu raka odbytu
lub prostaty
ćw. w pozycji siedzącej, trening o intensywności powyżej
70%(zapobieganie nadmiernemu wyrzutowi testosteronu)
KINEZYTERAPIA W ONKOLOGII
• Systematyczne stosowanie ćwiczeń zmniejsza zachorowanie na nowotwory
złośliwe o 30-50% oraz nawrót choroby o 30-40%
• Związek małej aktywności fizycznej z zachorowaniami na nowotwory
nowotwory Stopień ryzyka
Rak jelita grubego pewne
Rak piersi
Rak prostaty
Rak macicy
przypuszczalne
Rak jajnika
Rak jądra
Rak trzustki
Rak nerki
Rak tarczycy
niepewne
Rak skóry
Nowotwory układu krwiotwórczego
zerowe
Stosowanie czynników fizykalnych pochodzenia naturalnego oraz czynników wytworzonych
przez różne urządzenia emitujące energię (termiczną, elektryczną, elektromagnetyczną,
mechaniczną, pale magnetyczne) w celu leczenia i zapobiegania uszkodzeniom i
ograniczeniom, celem utrzymania i optymalizacji stan zdrowia.
FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE
CZYNNIKI FIZYCZNE = FIZYKALNE
czynniki charakterystyczne dla różnego
rodzaju energii powodujące w ustroju typowe
dla danego czynnika zmiany
Czynniki termiczne = cieplne
Ciepło
Zimno
Czynniki elektryczne
Prąd elektryczny
(działanie elektrochemiczne, elektrotermiczne,
elektrotermiczne)
Czynniki fotochemiczne = świetlne
Światło
(fluorescencja, fosforescencja, fotoliza, fotosynteza, fotopolimeryzacja, fotoizomeryzacja, fotosensybilizacja)
Czynniki elektrokinetyczne
Prąd elektryczny
(elektroforeza, elektrostymulacja, tonoliza)
Czynniki mechaniczne i kinetyczne
Ciśnienie, parcie, tarcie, drgania
(masaż, UD, fala uderzeniowa, prąd elektryczny, woda)
Czynniki o działaniu złożonym
ODCZYN
ODPOWIEDŹ TKANEK USTROJU NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW FIZYKALNYCH
LECZENIE FIZYKALNE OPIERA SIĘ NA ZNAJOMOŚCI ODCZYNÓW I
UMIEJĘTNOŚCI ICH WYKORZYSTANIA
ZALEŻY OD: rodzaju bodźca, sposobu działania, natężenia bodźca, czasu jego działania,
wielkości powierzchni, na którą działa, pobudliwości organizmu
CZYNNIKI FIZYCZNE = FIZYKALNE
RODZAJE ODCZYNÓW
• Miejscowy i uogólniony
• Normalny (wynik zastosowania prawidłowej dawki) i paradoksalny =
patologiczny (odwrotny obrazem, do tego jaki jest uzyskiwany po
zastosowaniu określonego bodźca - niejednokrotnie odczyn taki występuje
przy zmianach chorobowych, które mogą się w takich przypadkach ujawnić)
• Odwracalne i nieodwracalne
• Progowy (uzyskany po zadziałaniu minimalną dawką bodźca) podprogowy,
nadprogowy
FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE
• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:
– TEMPERATURA
• CIEPŁOLECZNICTWO
• CIEPŁO SUCHE (NP. AERODYN, SUCHA SAUNA)
• CIEPŁO WILGOTNE (NP. PARAFINA, BOROWINA, FANGO)
• ZIMNOLECZNICTWO
• KRIOTERAPIA MIEJSCOWA
• KRIOTERAPIA OGÓLNOUSTROJOWA
– WODA
• KĄPIELE, PÓŁKĄPIELE
• MASAŻE PODWODNE
• SAUNA
• KRENOTERAPIA (TERAPIA PITNA)
FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE
• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:
– PROMIENIOWANIE LASEROWE:
• LASERY BIOSTYMULUJĄCE
• LASERY WYSOKOENERGETYCZNE
– POLE ELEKTRYCZNE NISKIEJ I ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
• STAŁE (GALWANIZACJE, KĄPIELE ELEKTRYCZNO-WODNE, JONOFOREZA)
• ZMIENNE (PRĄDY IMPULSOWE, TENS, PRĄDY NEMECA)
– POLE ELEKTROMAGNETYCZNE WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
• TERAPULS
• DIATERMIA KRÓTKOFALOWA
• DIATERMIA MIKROFALOWA
– POLE MAGNETYCZNE NISKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE
• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:
– FALA AKUSTYCZNA
• ULTRADŹWIĘKI
• TERAPIA FALĄ UDERZENIOWĄ
– ŚWIATŁO
• PROMIENIOWANIE PODCZERWONE (IR)
• PROMIENIOWANIE WIDZIALNE
• PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE (UV)
– WZIEWANIA (AEROZOLOTERAPIA)
PR
ZEC
IWSK
AZ
AN
IA O
GÓ
LNE
CHOROBY O OSTRYM PRZEBIEGU (OSTRE STANY ZAPALNE, ZAWAŁ SERCA, STANY GORĄCZKOWE)
CHOROBY ZE WSKAZANIEM DO ZABIEGÓW CHIRURGICZNYCH
NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA, ODDYCHANIA, WĄTROBY, NEREK
NADCZYNNOŚĆ LUB NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY NIEUREGULOWANA
CUKRZYCA W STANIE KWASICY, ZE ZMIANAMI NACZYNIOWYMI, POWIKŁANIA CUKRZYCOWE
ZAAWANSOWANA MIAŻDŻYCA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH
NOWOTWORY
CZYNNA GRUŹLICA PŁUC
ŻÓŁTACZKA NIEZALEŻNIE OD PRZYCZYNY
CIĄŻA I OKRES KARMIENIA
ALKOHOLIZM, NARKOMANIA
OGNISKA ZAKAŹNE
ZAPALENIA ROPNE, GRZYBICE, CHOROBY PASOŻYTNICZE
CHOROBY W CIĘŻKIM STANIE OGÓLNYM
ZABURZENIA CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO
FIZYKOTERAPIA W OKRESIE OSTRYM I PRZEWLEKŁYM:
Okres ostry
Niskie natężenie czynników fizykalnych
Krótki czas zabiegu
Krótsze odstępy między zabiegami (8-12 zabiegów)
Krótsze serie zabiegowe (6-8 zabiegów)OKRES PRZEWLEKŁY
wyższe natężenie czynników fizykalnych
dłuższy czas zabiegu
dłuższe odstępy między zabiegami (12-24 zabiegów)
dłuższe serie zabiegowe (10-15 zabiegów)
FIZYKOTERAPIADZIAŁANIE CIEPLNE
skóra
Tkanka tłuszczowa
Tkanka mięśniowa
kość
skóra
DKF 11m
UD
MF 12,7 cm
MF 69 cm
IRgalwanizacja
JONOFOREZA W PRAKTYCE KLINICZNEJ
LEK BIEGUN
WPROWADZENIA LEKU
DZIAŁANIE
HISTAMINA + ROSZERZENIE NACZYN KRWIONOŚNYCH
CHLOREK WAPNIA + POPRAWA UWAPNIENIA KOŚCI
JODEK POTASU - ROZMIĘKCZANIE BLIZN
KETONAL, DIKLOFENAK - PRZECIZAPALNIE, PRZECIWBÓLOWO
HYDROKORTYZON - PRZECIZAPALNIE, PRZECIWALERGICZNIE
HEPARYNA - HAMUJE KRZEPNIĘCIE
PROKAINA, LIDOKAINA + ZNIECZULAJĄCO
SIARCZAN CYNKU + PRZYŻEGANIE TKANEK
BOROWINA - PRZECIWZAPALNIE, POPRAWA UKRWIENIA,
BAKTERIOSTATYCZNIE
FIZYKOTERAPIA
• PRZECIWSKAZANE POŁĄCZENIA ZABIEGÓW:
• Krioterapia i ciepłolecznictwo (parafina, borowina, fango, UV, itd)
• Terapuls i inne pole magnetyczne
• TENS i prądy Nemecka (interferencyjne) o częstotliwośći 80-100Hz
• Łączenie zabiegu jonoforezy z fonoforezą przy zastosowaniu tego samego
środka famaceutycznego w dawce dobowej przekraczającej normę
FIZYKOTERAPIA PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE
MOŻNA SCHORZENIE PRZECIWSKAZANE
Laser, Nadciśnienie, zaburzenia rytmu
serca
Prądy (stymulacja okolicy Th), Terapuls, PM, sauna,
wirówki, UV, kriokomora
padaczka Terapuls, sauna, wirówki, UV, laser, kriokomora,
PM, UD, prądy Złamania Masaż, fala uderzeniowa,
Laser, PM, prądy Niezakończony wzrost kostny UD, fala uderzeniowa, borowina, fango
PM, osteoporoza Masaż, fala uderzeniowa, borowina, fango
laseroterapia Owrzodzenia, rany Prądy, Terapuls, UD, termoterapia, fala
uderzeniowa, kriokomora, wirówki, borowina,
fango
PM, krioterapia,
laseroterapia
Metalowe ciała obce Prądy, Terapuls, UD, termoterapia, fala
uderzeniowa
Laser, Rozrusznik serca Prądy, Terapuls, UD, fala uderzeniowa, laser
• Można stymulować czynnikami fizykalnymi okolicę oddaloną od zaistniałego
czynnika chorobowego, np. UD stopy przy endoprotezie biodra;
FIZYKOTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH
Dzieci:
Mniejszy organizm
Inna przepuszczalność skóry
Mniejsza tolerancja zabiegów
Inne wskazania u małych i starszych dzieci
Przeciwskazane UD, DKF, fala uderzeniowa
Borowina, parafina tylko u starszych dzieci
Stosowanie fizykoterapii symetrycznie na kk
Wiek podeszły:
Uwzględnić wielochorobowość oraz
procesy inwolucyjne organizmu
(np. nie stosować UD – duża kruchość naczyń)
Indywidualny dobór dawek
Unikanie masażu przy współistniejącej osteoporozie
Odpoczynek po i między zabiegami
Duże zapotrzebowanie na ciepło, ale mniejsze możliwości tolerancji obciążenia ciepłem
(np. ciepło suche lepsze niż wilgotne)
Ciąża:
Fizykoterapia przeciwskazana
Ale TENS łagodzenie bólu porodowego
FIZYKOTERAPIA W ONKOLOGII
Obrzęk limfatyczny
TENS
Laser
UD
Ból
TENS
laser
Okres pooperacyjny
Inhalacje
Laser – na ranę
Okres terminalny choroby:
Ból – TENS, termoterapia, krioterapia, laser
Duszność – inhalacje
Obrzęk – TENS, laser, UD
Odleżyny – laser
Niedowłady i porażenia - elektrostymulacje
M. Woźniewski, Fizjoterapia w onkologii, PZWL Warszawa 2012
REHABILITACJA SANATORYJNA A CHOROBY NOWOTWOROWE
Rehabilitacja
sanatoryjna
bezpośrednio1 rok 5 lat
W trakcie
hormono-
terapii
Czynna choroba
nowotworowa
po zakończeniu leczenia: chirurgicznego,
radioterapii, chemioterapii
możliwa
Rak piersi
Rak krtani
Większość
nowotworówCzerniak złośliwy
Ziarnica złośliwa
Nowotwory nerki
Białaczka
Chłoniak złośliwy
możliwa
Przeciwskazana Przeciwskazana
Terapia zajęciowa
Ergoterapia
Terapia socjalna
Art(e)terapia
Terapia manualna wykorzystująca:
czynności dnia codziennego, szycie,
ogrodnictwo, stolarstwo, robótki
ręczne, itd.
Wykorzystanie interakcji socjalnych
np. gry terapeutyczne, ćwiczenia,
trening umiejętności socjalnych,
Terapia sztuką np. rysunek,
malarstwo, rzeźba, muzyka,
książka, film, itd.
Przeciwdziałanie problemom
zajęciowym zawodowym,
społecznym i osobistym
(praca, czas wolny, życie
codzienne)
TERAPIA ZAJĘCIOWA
• Działania ukierunkowane na osobę
• Trening czynności dnia codziennego: prace domowe, samoobsługa, transfer
• Przyrządy dnia codziennego ułatwiające np. mycie, jedzenie, ale też zaopatrzenie ortopedyczne
• Trening mózgu: gry i zabawy, zadania
• Pomoc w kontaktach z instytucjami, w redagowaniu wniosków i pism
• Pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych na readaptacje, na szkolenia
• Doradztwo zawodowe - przekwalifikowanie zawodowe
• Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu np. w związku z problemami z mową, poruszaniem się,
itp..
• Edukacja rodziny/opiekunów
• Współpraca nad relacjami pacjent –rodzina, pacjent a otoczenie
LITERATURA:
1. KIWERSKI J., „REHABILITACJA MEDYCZNA”, PZWL, WARSZAWA 2005
2. KWOLEK A., „REHABILITACJA MEDYCZNA”, PZWL, WARSZAWA 2012
3. STRABURZYŃSKA-LUPA A. , STRABURZYŃSKI G., „FIZJOTERAPIA”, PZWL , WARSZAWA 2003
4. MIKA T. , „FIZYKOTERAPIA”, PZWL, WARSZAWA 2013
5. ROBERTSON V. , WARD A. , LOW J. , REED A. , „FIZYKOTERAPIA, ASPEKTY KLINICZNE I BIOFIZYCZNE”, WYDAWNICTWO ELSEVIER,
WROCŁAW 2009
6. ZEMBATY A. (RED), „KINEZYTERAPIA”, WYDAWNICTWO KASPER, 2003
7. MARCINIAK W., SZULC A. „WIKTORA DEGI ORTOPEDIA I REHABILITACJA”, PZWL, WARSZAWA 2012
8. NOWOTNY A., „PODSTAWY FIZJOTERAPII”, WYDAWNICTWO AWF KATOWICE, 2004
9. KIWERSKI J. (RED.) „SŁOWNIK REHABILITACJI”, DRUKARNIA CYFROWA IOTA UNUM BARBARA STAROSIELEC, WARSZAWA 2013
10. KLUKOWSKI K.S. (RED.) „SŁOWNIK FIZJOTERAPII”, PZWL, WARSZAWA 2014
11. WOŹNIEWSKI M., „FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII”, PZWL, WARSZAWA 2012
12. STRONY INTERNETOWE NFZ
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ