• Referentiekader Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen▪ Aanleiding▪ Wat▪ Waarom▪ Opbouw
• Praktijkverhaal buurtgericht netwerk in Deurne NoordWies en Dave
• Praktijkverhaal buurtgericht netwerk in LeuvenKarin en Murielle
Inhoud Werksessie
• Conferentie De Toekomst is Jong oktober 2016
• Visietekst Werkgroep Jong & Overal Thuis
Beleidsaanbevelingen op 3 domeinen
▪ Basisvoorzieningen voor kinderen en gezinnen in Buurtgerichte netwerken
▪ Fysieke leefomgeving van kinderen en gezinnen
Sociaal-ruimtelijke planningSamenwerking sociale professionals en ruimtelijke planners
▪ Basisvoorzieningen als competente systemen
Aanleiding ontwikkeling referentiekader
• Vanuit Conferentie De Toekomst is Jongconcrete aanbeveling om referentiekader buurtgerichte netwerken te ontwikkelen
• Bottom-up, vanuit de praktijk, door pioniers buurtgerichte netwerken
• Traject in 2017 met 10 pioniers buurtgerichte netwerkenvanuit netwerk : de trekker + 1 of 2 netwerkpartnersDeurne Noord, Gent, Genk, Lokeren, Eeklo, Leuven, Merksplas, Brussel, Dilbeek en Boom
Aanleiding ontwikkeling referentiekader
• Creëert binnen een buurt samen met partners en gezinnen een rijke omgeving voor alle kinderen en gezinnen
• Verenigt en integreert in een coherent geheel allerleiessentiële functies die voor kinderen en gezinnen belangrijk zijn
• Focus op kinderen 0 tot 12 jaar en hun gezinnen(kan lokaal breder ingevuld worden)
Buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen Wat?
• Ontmoeting en versterken sociale cohesie
• Kinderopvang en basisonderwijs
• Spel en vrijetijdsbeleving, culturele, sportieve en artistieke ontplooiing voor kinderen en hun gezinnen
• (Preventieve) gezinsondersteuning en (preventieve) gezondheidszorg
Essentiële functies die belangrijk zijn voor kinderen en gezinnen
• Plaats voor kinderen en gezinnen in de publieke ruimte
• Info en ondersteuning van de uitoefening van grondrechten (onderwijs, arbeid, huisvesting, gezondheid, bijstand, cultuur,…), onthaal en maatschappelijke dienstverlening
• Belangenverdediging van kinderen en gezinnen en signaalfunctie naar andere organisaties en bestuursniveaus
Essentiële functies die belangrijk zijn voor kinderen en gezinnen
• Fungeert als basisvoorziening die een betekenisvolle rol speelt voor alle kinderen en gezinnen vanuit een rechtenbenadering
▪ Maakt verbinding tussen materiële en immateriële noden van gezinnen
▪ Creëert een omgeving die gericht is op verbreding van de leefwereld van kinderen en ouders en verbinding met de buurt
▪ Profileert zich als ontmoetingsplaats, een plaats waar elk gezin met kinderen met elke vraag of nood terecht kan
▪ Sluit aan bij diverse noden en behoeften van alle kinderen en gezinnen in een buurt
▪ Bouwt voort op dynamiek en gangmakers aanwezig in de buurt
Buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen Wat?
• Buurt, dorpskern, deelgemeente, …
• Verbondenheid, herkenbaarheid
• Voldoende kleine schaal
• Dicht aansluiten bij leefwereld van gezinnen
• Dichtbij voor en met gezinnen
• Elke buurt is anders
Omvang, sfeer, energie, bewoners, historiek, welvaart, verenigingsleven, burgerinitiatieven…
Buurt ?
Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen
Uiteraard sterke linken met netwerken die (boven)lokaal/stadsbreed werken !
Huizen van het KindNetwerken ArmoedebestrijdingGeïntegreerd Breed OnthaalBrede ScholenKindvriendelijke gemeente …
• Ondersteunen van lokaal geïntegreerd gezinsbeleid vertaald naar buurtniveau, dicht bij burgers
• Stimuleren van samenwerking en verbinding in een buurt
• Versterken van dynamiek op buurtniveau
• Uitnodiging naar diverse lokale actoren om op buurtniveau met kinderen en gezinnen aan de slag te gaan
Referentiekader buurtgerichte netwerken Waarom?
Onderdelen
1. Kernprincipes
2. Bouwstenen
3. Concrete praktijken op netwerkniveau
geïnspireerd door INTESYS-projecthttp://www.europe-kbf.eu/en/projects/early-childhood/intesys
Referentiekader Buurtgerichte netwerken Opbouw
1. Kernprincipes
-2018
• Fundamenten van Buurtgericht netwerk
• Alle partners onderschrijven alle kernprincipes
Cluster Kind en zijn gezin centraal
-2018
• Sleutelervaringen voor kinderen
• Holistische kijk op kinderen en gezinnen
• Het kind en zijn gezin staan centraal in netwerk
Cluster Democratisch burgerschap
-2018
• Respect voor diversiteit
• Aanpakken sociale ongelijkheid
• Burgerschap
• Agency en participatie
Cluster Systemische kwaliteit
-2018
• Kwalitatieve relaties
• Continu proces en feedback in functie van geïntegreerd, coherent verhaal
• Systemische benadering
• Continuïteit en duurzaamheid
2. Bouwstenen buurtgericht netwerk
-2018
3. Concrete praktijken op netwerkniveau
-2018
• Lijst van praktijken per bouwsteen die bijdragen tot het succes van een buurtgericht netwerk
• Probeert, zonder volledig te zijn, een antwoord te geven op wat een buurtgericht netwerk doet zodat het een rijke omgeving kan realiseren met en voor alle kinderen en gezinnen
• Publicatie Buurtgerichte netwerken blz 24-35
• Themapaginahttp://www.expoo.be/buurtgerichte-netwerken
Praktijkverhalen Pioniers
Wijkgerichte netwerken Deurne-Noord
Jong in Deurne-Noord: Kinderen en jongeren groeien op en ontwikkelen zich in een positieve en inspirerende context
Wijkwerking op maat & wijkanalyse (2016)
1. Demografisch: bevolkingsdichtheid, oudere alleenstaanden (70+), vergrijzing (65 +), vergroening (-18), aandeel allochtonen, alleenstaande ouders, verhuisintensiteit, geboorten, sterften
2. Sociaal-economisch: inkomen, werkloosheid, aandeel inactiviteit, aandeel inactiviteit op beroepsactieve leeftijd, steuntrekkers OCMW, sociale huisvesting
3. Overlast en criminaliteit: GAS-boetes, overlastovertredingen, sluikstortmeldingen (aantal), zedenfeiten, slagen en verwondingen, drugsmisdrijven, diefstal, bedreigingen, verboden wapens
4. Subjectief welbevinden: leefkwaliteit in de buurt verslechtert, overlast en onveiligheid, aanwezigheid infrastructuur, aanwezigheid voorzieningen, sociale samenhang, subjectieve leefbaarheid
5. Onderwijs-indicatoren: schoolse vertraging (BO & SO), leerlingen thuistaal niet Nederlands (BO & SO), lln. laagopgeleide moeder (BO & SO), schooltoelage (BO & SO), GOK (BO & SO), leerlingen OKAN, leerlingen B-stroom, participatie hoger onderwijs
Groei/evolutie: hoogste groeiscores
Impact: hoogste absolute scores
Fenomenen: hoogste relatieve scores
Wijkanalyse: 53 wijken, 43 variabelen, 129 indices
Wijkwerking op maat kiest voor een gezamenlijke prioriteitsbepaling- en aanpak, met aandacht voor diverse thema’s (samen leven, leefbaarheid en veiligheid, wijkvoorzieningen,…) en samenwerkingsverbanden. Het project
beoogt de resultaten en zichtbaarheid van initiatieven en betrokkenheid van (stads)diensten en bewoners in wijken te vergroten.
BUURTENDEURNE-NOORD
Kronenburg
Ten Eekhove
Conforta
Bisschoppenhof
KWANTITATIEF
SELECTIE CIJFERS
Kronenburg
Ten Eekhove
Conforta
Bisschoppenhof
- Consequent negatief natuurlijk saldo- Hoog aandeel 65+, vrouwen - Hoog aandeel autochtonen (64,7%) tov omgev.- Sterke toename aantal huishoudens sinds 2011- Meer dan verdubbeling aantal allochtonen sinds
2004 (buurt wordt meer divers)- Groot contrast werkloosheidsdruk niet-EU tov
EU (21,2-11,2%)
- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog % Noord-Afrik., Oost-Europese . achtergr.- Hoge bevolkingsdichtheid (bijna 3x gem. dist.
Deurne, 8x gem. stad)- Relatief snelle toename bevolking tov. omgev.
- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog aandeel gehuwde koppels met kinderen- Verdubbeling aantal allochtonen sinds 2004- Hoog % Noord-Afrik., Oost-Europese . achtergr.- Aandeel niet-werkende werkzoek.(ook hoge #)
neemt veel sneller toe tov wijk, district, stad- Diverse overeenkomsten tussen buurten Ten
Eekhove en Kronenburg (oa. socio-econ.)
- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog aandeel allochtonen (72,5%) tov omgev.- Hoge bevolkingsdichtheid (bijna 3x gem. dist.
Deurne, 8x gem. stad)- Hoog % Noord-Afr. Oost-Europees, West-Afrika- Werkzaamheidsgraad (54,5%) fors lager dan
gem. wijk, district, stad- Hoog aandeel lager- en secundair buitengew.- Hoog % + 1 jaar schoolse vertraging secundair- Hoog aandeel OGO tov wijk, district, stad
Sterke schommelingen verhuisbewegingen in buurten
Socio-econ.: lage scores alle buurten (Kronenburg prior.)
Veel overeenkomsten Kronenburg, Ten Eekh. (Conforta)
Synthese analyse: 5 prioritaire thema’s pilootwijken
JONG IN DE WIJK
RUIMTE EN WIJKVOORZIENINGEN
KANSEN VOOR DE WIJK
THUIS IN DE WIJK
LEEFBAAR EN VEILIG
OPGROEIEN, SCHOOL, WERK, VRIJE TIJD,RISICOGEDRAG,…
PROPER, LEEFKWALITEIT, VEILIGE STRATEN,CRIMINALITEIT,...
≠ ACHTERSTANDEN, GEZONDHEID, WELZIJN,ACTIVERING,…
BUUR(T)CONTACT, BINDING, BETROKKENHEID,BEELDVORMING
WIJKRUIMTE(S) BINNEN BUITEN, DIENSTVERLENING OP MAAT,…
Overkoepelend kaderpilootwijken met wijk-spec.aandachtspunten
Jong in de wijk – domeinen en acties
1SHM080805: Binnen- en buitenruimtes en voorzieningen zijn afgestemd op de noden van de wijk
Voorstel Partners Status
Hefboomproject Stopkesfabriek: realisatie buurtsporthal en
school op site Stopkesfabriek
SB/SW/CS/Buurtp
artners
Beslissing CBS mbt
SOK Rup
Hefboomproject CC Rix: restyling als cultureel
ontmoetingcentrum
CS/Buurtpartners Gepland
Hefboomproject Groene Sproet houthandel Quayhaeghe
(2018): uitwerking programma + participatie
SB/SW/District OK
Hefboomprojecten heraanleg Bisthove- en Van Deynseplein
(2018): uitwerking programma + participatie
District/Buurtpartn
ers
Gepland
Hefboomproject Van Duystplein (TBD): uitbreiding school,
vernieuwing samentuin, …
SB/SW/CS/Buurtp
artners
Gepland
Optimalisatie ruimtegebruik
• optimaal ruimtegebruik ism buurtpartners en zaalzoeker
• Opmaak masterplan Deurne Noord
SL/District:SW/SB/
Zaalzoeker/Buurtp
artners
Gepland
Optimalisatie netwerken en overlegfora Deurne Noord:
Welzijnsoverleg, scholenoverleg, jeugdoverleg,
toezichtsoverleg, … (rol, mandaat, agenda, … )
SL/CS/OCMW/Bu
urtpartners
Gepland
Participatieaanpak
Naschools aanbod sport en
spel
Beweging en Gezonde voeding
Kleuterparticipatie
Uithangen vsrondhangen
Wijkwandelingen leerkrachten
Preventie middelengebruikVeilige
leefomgeving
VEILIGHEID
GEZONDHEID
TALENT EN PLEZIERTOEKOMST
MAATSCH. PARTICIPATIE
Leefbaar en veilig Thuis in de wijkKansen voor
de wijk
Ruimte en wijk-
voorzieningen
Jeugdoverleg
Scholenoverleg
basis
Scholenoverleg
secundair
Sportleerkrach-
tenoverleg
Toezichts-
vergadering
Welzijnsoverleg
(incl. werkgroepen)
WW
Stuurgroep
thuis in DN
Platform
thuis in DN
Stuurgroep en
werkgroep
visienota DN
Jong in de wijk
Wijkplan Deurne-Noord: wijkanalyse > strategie > aanpak
• Startplannen (CBS 02/12/2016): eerste concretiseringen van wijkanalyses naar plannen van aanpak voor de drie wijken
- 5 wijkthema’s uit voorbereidende analyse ‘kapstok’ voor wijkplannen
• Startplan Deurne-Noord: gebaseerd op resultaten drie planmomenten:
- Planmoment 1: bepalen overkoepelende scope, doelen Wijkwerking op maat met strategisch leidinggevenden stad
- Planmoment 2: vertalen ambities Wijkwerking op maat naar wijkstrategie per pilootwijk (brede groep stadsdiensten)
- Planmoment 3: operationaliseren wijkstrategie naar doelstellingen, projectvoorstellen Deurne-Noord (stad+buurtpartners)
Buurtpartners: CAW, Recht op, Samenlevingsopbouw, scholen, Jes, Zorgbedrijf, De Vijver, …
• Vervolg: van startplan naar volwaardig wijkplan
- Concretisering startplannen -> wijkplan Deurne-Noord ism stakeholders (stad, niet-stad, wijkgerichte en centrale diensten,…)
Officiële partners Huizen van
het Kind Stad Antwerpen
• Aanpakken sociale ongelijkheid
We bieden vanuit het netwerk een universeel basisaanbod vooralle gezinnen. Daarnaast zorgen we voor een complementairaanbod voor gezinnen met specifieke noden (bv. gezinnen in
kansarmoede).
Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt
• Aanpakken sociale ongelijkheid
▪ Proactieve dienstverlening
Signalen opvangen van kwetsbaarheid,problemen of noden
Gezinnen proactief informeren over hun rechtenen hen helpen deze te realiseren
Maximaal inzetten op automatischerechtentoekenning aan kwetsbare gezinnen
▪ Outreachend werken en verbinding▪ Brugfunctie van de huizen van het kind
Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt
• Agency en participatie
▪ Gezinnen krijgen alle kansen om deel te nemen aan hetaanbod.
▪ Gezinnen en mensen uit hun omgeving nemen een actieverol op binnen het netwerk en in de samenleving
▪ Gezinnen bepalen mee het aanbod en de werking binnenhet netwerk.
✓ Werkgroep gebruikersparticipatie vertegenwoordigd doorverschillende partners o.a. Gezinsbond, Kind en Preventie,Kind & Gezin, …
✓ Gebruikersgroep
Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt
• Kwalitatieve relaties
▪ Realiseren van kwalitatieve relaties tussen mensen, teams,voorzieningen, tussen professionals en kinderen, ouders,gezinnen zijn cruciaal voor de kwaliteit en het functionerenvan het netwerk.
✓ Welzijnsoverleg✓ Werkgroep vrije tijd✓ Scholenoverleg✓ Partneroverleg, vrijwilligersoverleg, onthaaloverleg✓ Bewonersgroepen
Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt
Praktijkvoorbeelden Deurne-Noord aan de hand van enkele bouwstenen.
Duurzaam samenwerken in een buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen
Leuven: inleiding• Grote centrumstad
• > 100.000 inwoners, 27.431 0-24j
• Superdiverse stad• 43% van alle 0-17j van niet-Belgische origine• 38% van 0-3j in Leuven spreekt geen Nederlands
met moeder
• Duale stad• Hoogste gemiddeld belastbaar inkomen
Hoogst aandeel personen met aangiftes < 10.000 EUR
• 20,2% van alle geboortes in kansarmoede (K&G)• 18% 0-14j recht op verhoogde tegemoetkoming• 7,6% groeit op in gezin zonder werkende ouder(s)
Leuven: inleiding• Groeiende dualiteit: KA-index - %VT
13,30% 13,80% 15,10% 17,70% 20,20%
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
2012 2013 2014 2015 2016Kansarmoede-index Leuven
7,12 7,218,02
9,4510,28 10,64 10,88
12,04
14,6010,76 9,72 11,1512,56 13,49 13,79 13,51 14,88 17,99
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Vlaams gewest Leuven
Leuven: inleiding• Groeiende dualiteit: wijkgerichte verschillen
21,40
23,60
29,80
29,60
19,60
36,10
51,60
17,50
28,20
23,00
0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00
VESALIUS/NIEUW KWARTIER
DIJLE
MARIA THERESIA
SINT-JACOB
KOP VAN KESSEL-LO
CENTRUM/STATION
SINT-MAARTENSDAL
VAARTKOM
RIDDERBUURT
BLAUWPUT
Buurtwerk ‘t Lampeke
Ridderbuurt
• Noordwestelijk deel van Leuven, voormalige arbeiderswijk
• veel sociale woningbouw, weinig hoogbouw
• bijna 30% van de kinderen worden in kansarmoede geboren
• 60% is van niet-Belgische afkomst
Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 deelwerkingen
• dagopvang de wurpskes
• kinderwerking Fabota
Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 deelwerkingen
• jongerenwerking Den Tube
• buurthuis ’t Lampeke vzw
Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 werkingslagen
• Basiswerk
• Projectwerk (inzetten op krachten en talenten van mensen)
• Opzetten van structurele acties of projecten
• Beleidsbeïnvloedend werken (VWAWN)
Buurtwerk ‘t Lampeke• Succesfactoren buurtgerichte
samenwerking• Goede voeling van noden en behoeften• Zoeken naar evidente en niet evidente
partners• leiderschap: soms trekker soms volger van
project. Goede afspraken, vertrouwen en wil om te delen zijn belangrijk
• ruimte om te experimenteren• innoverend• zorgen voor kwaliteit• inspirerend werken• delen van expertise via vorming EN
producten
Stad Leuven- buurtgericht samenwerken• afdeling ‘gebiedsgerichte werking’ –
‘wijkmanagers’• ‘Kom op voor je wijk!’ – leefbaarheid &
sociale cohesie• Buurtoog
Stad Leuven- buurtgericht samenwerkenExpliciet:• Buurtwerk (+ kinderwerkingen)
• Nieuw: KOALA
Stad Leuven- buurtgericht samenwerken• daarnaast: buurtgerichte initiatieven in
alle levensdomeinen• Vanuit zoektocht hoe specifieke doelgroepen
(senioren, gezinnen, mensen in armoede,..) bereiken
• Zelf organiseren (vb. buurtwerk, kinderopvang) of faciliteren (vb. speelplekken)
• Maar… verweven met stadsbrede / sectorale netwerken inspiratie & innovatie
• Schaal Leuven
Thema onderwijs
Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Huiswerkklas kinderwerking Fabota
Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Brugfiguur tussen gezinnen, scholen en CLB’s
Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• investeren in relatie door logistieke en menselijke
hulp, aanbod van vorming …
Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Projecten: huiswerkklasse DVD, leesbevordering op
school en in de vrije tijd
Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• beleidsbeïnvloeding op schoolniveau, lokaal en
Vlaams niveau (deelname aan LOP, SOM …)• Vb. inschrijvingsbeleid
• Vb. Schooltoelage (DAF)
Buurtwerk ‘t Lampeke - onderwijs
• Partners
Buurtscholen (ook scholen bijzonder onderwijs)
CLB’s
Andere kinderwerkingen
VVWAHWN
LOP Leuven
Stichting lezen
Stad Leuven
Stad Leuven- onderwijs
1 Actoren onderwijsveld samenbrengen (1+1 = 3)
2 Incentives geven
3 Projecten
Stad Leuven- onderwijsnetwerk• Alle actoren, alle niveaus – bottom-up
• 3 centrale speerpunten
• Labo’s als experimenteerruimteo labo vluchtelingen (professionaliseringstraject & steunteam)
o labo co-teaching (15 scholen!)
o…
• Deelname niet-onderwijsactoren via LOP, broeinesten, labo’s,..
Stad Leuven- incentives• Groenplaats (avontuurlijke speelplaatsen)
• Ouderbetrokkenheid – Sterke SCH’oudersSterke link met buurtwerk & schoolopbouwwerk
Inspirerend voor andere scholen
• …
Stad Leuven- projecten• Zomerschool – Leuven speelt Nederlands
• Buddy slaagkansen onderwijs bevorderen
• KinderKuren – sterke opvang op school + activiteiten
Op basis van noden die ook vanuit basiswerk worden aangebracht
Thema duurzaamheid
Buurtwerk ‘t Lampeke –groene ridder• Niet evident thema als armoede
organisatie
• aanbod van leren fietsen, tuinieren
• aanbod van materiaal: fietsen, fietskarren
• innovatie: fietstaxi
• vorming en sensibilisering door actie
Stad Leuven – duurzaamheid en mobiliteit
• Gebouwen
• Mobiliteit
• Energie
• Landbouw en voeding
• Natuur
• consumptie
Stad Leuven- deelmobiliteit1 Actoren mobiliteitsveld samenbrengen
Werkgroep fiets / werven Leuven 2030 / …
2 Incentives geven
- SWO vzw Autodelen
- Taxireglement aangepast fietstaxi’s mogelijk
- Lokaal tarief blue bikes
3 Projecten
- Buurtfietsstallingen
- Deelbakfietsen op buurtniveau
- Velokadee
- Buggypunt
Publicatie
Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen https://www.kindengezin.be/detoekomstisjong/
http://www.expoo.be/buurtgerichte-netwerken