Download - S. XX - ESPAÑA DO FRANQUISMO Á DEMOCRACIA
Imaxes e táboastomadas de Internet
anos 60anos 60anos 60anos 60
anos 40anos 40anos 40anos 40 anos 50anos 50anos 50anos 50
anos 70anos 70anos 70anos 70
características do réximecaracterísticas do réximecaracterísticas do réximecaracterísticas do réxime
Traducción, deseño da presentación e selección dos contidos: Mª de las Mercedes Rodríguez Fernández
O CaudilloCaudillo, Francisco FrancoFrancisco Franco, concentra o poder, é: Xefe do Estado e xefe de Goberno. Xefe Nacional do Movemento. XeneralísimoXeneralísimo dos Exércitos.
Un Estado fortemente centralizado, apoiado nunhas institucións baseinstitucións base.
Forte control estatalcontrol estatal conseguido co exércitoexército ao que engadiremos…
Partido único, Falanxe EspañolaFalanxe Española.
Sindicato verticalSindicato vertical que supervisa as relacións patronos-traballadores.
Total ausencia de liberdades.
Non existen constitución, nin consultas electorais.
Sí hai represión (no caso de disidencias ou folgas) e censura previa.
estamos ante un réxime político totalitario
familiafamilia sindicatosindicatoconcelloconcello
estamos ante unha evidente concentración de poderes
son piares do franquismo…
Falanxe Española TradicionalistaFalanxe Española Tradicionalistadas “Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista”das “Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista”
FET e das JONSFET e das JONS
familiafamilia
sindicatosindicato
concelloconcello
centralización empregando unhas institucións base
Séntase a base legalbase legal do réxime: Fuero do TraballoFuero do Traballo, 1938. Lei Constitutiva das CortesLei Constitutiva das Cortes, 1942. Fuero dos EspañoisFuero dos Españois, 1945. Lei de ReferendoLei de Referendo, 1945. Lei de Sucesión á Xefatura do EstadoLei de Sucesión á Xefatura do Estado, 1947.
Represión políticaRepresión política (contexto de actividade da guerrilla) e censura previa: PaseosPaseos. Lei de Responsabilidades PolíticasLei de Responsabilidades Políticas, 1939.
O Estado controla os sectores económicossectores económicos clave.Vívese a escasede
da posguerra (fame) e o illamento internacional. Cartilla de racionamentoCartilla de racionamento. Mercado negroMercado negro ou estraperloestraperlo.
Finalidade chegar ao sistema político denominado “democracia orgánicademocracia orgánica”,que consiste na posta en marcha dun sistema “democrático” de partido único,cunha “participación” nas Cortes canalizada polas institucións sociais básicas(familia-concello-sindicato) pero que en realidade non teñen poder.
autarquía económica
anos 60anos 60
anos 40anos 40
anos 50anos 50
anos 70anos 70
Avance da lexislación social posterior,
regula a vida laboral e económica (fixa a xornada laboral, salario mínino,…)
Avance da lexislación social posterior,
regula a vida laboral e económica (fixa a xornada laboral, salario mínino,…)
Establece as Cortes como organismo colaboradorcompostas por 3/3:
sindical, profesional e de designación polo Consello Nacional.
Establece as Cortes como organismo colaboradorcompostas por 3/3:
sindical, profesional e de designación polo Consello Nacional.
as Leis Fundamentais do Estado durante a Dictadura de Francoas Leis Fundamentais do Estado durante a Dictadura de Franco
Intenta ser unha declaración de dereitos e deberes.Intenta ser unha declaración de dereitos e deberes.
Regula o uso do referendo para asuntos importantes.Regula o uso do referendo para asuntos importantes.
España configúrase como reino.Franco será xefe de Estado vitalicio.
España configúrase como reino.Franco será xefe de Estado vitalicio.
Marca os principios que articulano ordenamento xurídico franquista.
Marca os principios que articulano ordenamento xurídico franquista.
Separa os cargos de Xefe do Estado e Xefe de Goberno.
Votada en “referendo”.
Separa os cargos de Xefe do Estado e Xefe de Goberno.
Votada en “referendo”.
As Leis Fundamentais do Estado durante a Dictadura de Franco As Leis Fundamentais do Estado durante a Dictadura de Franco
Avance da lexislación social posterior: xornal dos traballadores, maxistratura como xurisdicción especial para os litixios laborais,
organización da empresa e da propiedade, seguridade social, organización sindical, etc.
Composición das Cortes en tres tercios: sindical, profesional e de designación polo Consello Nacional (cun elevado nº de
designados polo executivo)
Carta de principios, dereitos e obrigas. Contén: configuración xeral do réxime como Estado Católico, social e
“de dereito” así como as obrigas e dereitos dos españois.
O Xefe do Estado pode someter a referendo os proxectos de lei
elaborados polas Cortes cando o “demandase o interese público”.
O Xefe do Estado continúa a ter plena liberdade dictar leis
fundamentais sen necesidade de referendo.
O Estado configúrase oficialmente como monarquía. Franco continuará á cabeza do Estado con carácter vitalicio.O Xefe do Estado resérvase o dereito a elixir sucesor, pero
tamén pode revocar a designación de sucesor.
Contén postulados falanxistas cun resumo no ideario de FET e das
JONS. Queda claro o monopartidismo
Votada en “referendo”Separa os cargos de Xefe do Estado (réxime cuasi-
presidencialista) e presidente do Goberno.
As Forzas Armadas garanten a integridade territorial, a seguridade nacional e a defensa da orde institucional.
Posibilita a creación de asociacións de acción política.Establece o “recurso de contrafuerorecurso de contrafuero” contra todo acto lexislativo ou disposición que vulnere os principios do movemento ou outras
leis fundamentais
Fuero do Traballo1938
Lei de Cortes1942
Fuero dos Españois17/07/1945
Lei Referendo Nacional
22/10/1945
Lei SucesiónXefatura
Estado
1947Lei de Principios do
Movemento Nacional, 1958
Lei Orgánica do Estado
10/01/1967
represión franquista… … ao aparecer a sublevación militar, en xullo de 1936, suspendéronse as festas dos Remedios [en ao aparecer a sublevación militar, en xullo de 1936, suspendéronse as festas dos Remedios [en Monfero], celebradas sempre no primeiro domingo de setembro. Os cartos reunidos para os festexos Monfero], celebradas sempre no primeiro domingo de setembro. Os cartos reunidos para os festexos gardábaos o crego e ao negarse este a entregallos ás forzas sublevadas contra a República, detéñeno e gardábaos o crego e ao negarse este a entregallos ás forzas sublevadas contra a República, detéñeno e acúsano de colaborar co “Socorro Rojo”.acúsano de colaborar co “Socorro Rojo”. De Monfero trasládano a Pontedeume, onde se atopaba a irmá de Francisco Franco, Pilar Franco, e de aí De Monfero trasládano a Pontedeume, onde se atopaba a irmá de Francisco Franco, Pilar Franco, e de aí a Barallobre. Sanfiz explica que, segundo se poido saber polos veciños, o crego de Barallobre, Antonio a Barallobre. Sanfiz explica que, segundo se poido saber polos veciños, o crego de Barallobre, Antonio Casas, era sospeitoso de colaborar cos republicanos e o obxectivo de levar a Andrés Ares ata el para que Casas, era sospeitoso de colaborar cos republicanos e o obxectivo de levar a Andrés Ares ata el para que se confesase, non era outro que o de amedrentalo. Ares confesouse e entregou ao crego de Barallobre se confesase, non era outro que o de amedrentalo. Ares confesouse e entregou ao crego de Barallobre 200 pesetas e un reloxo. Ao baixar da casa rectoral, o fusilan fronte ao cemiterio. Era o 3 de outubro de 200 pesetas e un reloxo. Ao baixar da casa rectoral, o fusilan fronte ao cemiterio. Era o 3 de outubro de 1936.1936.
O xulgado de Pontedeume abriu un sumario sobre o caso un mes despois da morte de Andrés Ares. Nas O xulgado de Pontedeume abriu un sumario sobre o caso un mes despois da morte de Andrés Ares. Nas dilixencias recóllese: "En ocasión en que pola forza pública conducíase a don Andrés Ares Díaz [...] para a dilixencias recóllese: "En ocasión en que pola forza pública conducíase a don Andrés Ares Díaz [...] para a práctica dunha dilixencia, pretendeu fugarse o Andrés, en cuxo momento disparou contra el a forza, práctica dunha dilixencia, pretendeu fugarse o Andrés, en cuxo momento disparou contra el a forza, causándolle a morte". Esta versión dista moito da que contan os veciños e recolle Sanfiz.causándolle a morte". Esta versión dista moito da que contan os veciños e recolle Sanfiz.
Sanfiz chegou ata a historia deste crego fusilado polos falanxistas ao traveso de Xosé Manuel Suárez e o Sanfiz chegou ata a historia deste crego fusilado polos falanxistas ao traveso de Xosé Manuel Suárez e o seu libro “Guerra Civil e represión en Ferrol e comarca”. Foi Suárez quen atopou, pescudando nos seu libro “Guerra Civil e represión en Ferrol e comarca”. Foi Suárez quen atopou, pescudando nos rexistros, o caso de Ares. A historia contáronlla os irmáns do entón crego de Barallobre. Segundo estos, rexistros, o caso de Ares. A historia contáronlla os irmáns do entón crego de Barallobre. Segundo estos, o crego de Val Xestoso chegou a esta pequena localidade custodiado por un pelotón mixto de falanxistas o crego de Val Xestoso chegou a esta pequena localidade custodiado por un pelotón mixto de falanxistas e gardas civís. Trala súa confesión, fusilárono ao grito de ¡mándao Suances!, segundo veciños. O entón e gardas civís. Trala súa confesión, fusilárono ao grito de ¡mándao Suances!, segundo veciños. O entón delegado de Orden Público en Ferrol era Victoriano Suances.delegado de Orden Público en Ferrol era Victoriano Suances.
Henrique Sanfiz, director de Radio Fene, visitou Val Xestoso para tentar averiguar algo máis sobre a Henrique Sanfiz, director de Radio Fene, visitou Val Xestoso para tentar averiguar algo máis sobre a historia de Andrés Ares. Segundo explica, no pobo atopou versións diferentes. “É algo moi normal nestos historia de Andrés Ares. Segundo explica, no pobo atopou versións diferentes. “É algo moi normal nestos casos. Hai quen contaba que o crego estivo a punto de salvarse por unha disposición da autoridade que casos. Hai quen contaba que o crego estivo a punto de salvarse por unha disposición da autoridade que chegou cinco minutos despois da súa morte,(…). Son rumores, tradicións, non sei moi ben como chegou cinco minutos despois da súa morte,(…). Son rumores, tradicións, non sei moi ben como calificalo, que rodean a moitas mortes", indica.calificalo, que rodean a moitas mortes", indica.
A existencia dunha lista na que aparecían os nomes de 40 veciños que supostamente eran ou apoiaban A existencia dunha lista na que aparecían os nomes de 40 veciños que supostamente eran ou apoiaban aos “rojos” é outra das historias que contan en Val Xestoso. Esa relación sería redactada polo crego, aos “rojos” é outra das historias que contan en Val Xestoso. Esa relación sería redactada polo crego, polo que o motivo do seu fusilamento sería o de evitar que matasen a todas estas persoas. Segundo polo que o motivo do seu fusilamento sería o de evitar que matasen a todas estas persoas. Segundo Sanfiz, esta historia “relátase en centos de asasinatos” e respondería á "presión e necesidade de Sanfiz, esta historia “relátase en centos de asasinatos” e respondería á "presión e necesidade de xustificar a eliminación física dunha persoa discrepante co réximen".xustificar a eliminación física dunha persoa discrepante co réximen".
"Este caso exemplifica o desatino deste tipo de fusilamentos, asasinatos e paseos. Ao crego non o podían "Este caso exemplifica o desatino deste tipo de fusilamentos, asasinatos e paseos. Ao crego non o podían acusar de asasino, de queimar igrexas... Matárono sen xuízo, sen posibilidade de defenderse. É algo que acusar de asasino, de queimar igrexas... Matárono sen xuízo, sen posibilidade de defenderse. É algo que exemplifica moi ben o tipo de represión que se cometeu neses años", explica o director de Radio Fene. exemplifica moi ben o tipo de represión que se cometeu neses años", explica o director de Radio Fene.
Traducido de laopinióncoruña.es Artigo “Los otros mártires”. 04/11/2007
economía no franquismo
É o comercio ilegal de bens. Emprégase como sinónimo de mercado negromercado negro.
A orixe do acrónimo relaciónase co escándalo políticoescándalo político acontecido durante a II República españolaII República española coa introducción dun xogo de xogo de
ruleta eléctricaruleta eléctrica de marca "Straperlo", nome derivado de Strauss, Perel y Lowann,
apelidos holandeses dos promotores do negocio.Os 3 empresarios sobornan, en 1934, a altos cargos do goberno para que autoricen a instalación dunha ruleta no casino de San
Sebastián.O xogo foi prohibido pola policía por fraudulentofraudulento
(a roda controlábase cun botón).
O escándalo salta cando Strauss denuncia ante o presidente da República, Alcalá Zamora, a negativa de Lerroux de indemnizalo
trala prohibición do xogo. A consecuencia foi o derrumbe do Partido Radical.
Tralo escándalo o termo estraperlo pasa a ser sinónimo de chanchullo, intriga ou negocio fraudulento. Por extensiónPor extensión,
emprégase, na posguerra, para designar ao comercio ilegalcomercio ilegal dos artigos intervidos polo Estado ou suxeitos a racionamento
(decretado polo régimen franquista entre 1936-1952). O estraperlo trouxo novas fortunas obtidas coa venta ilegal de
productos.
estraperlo
Continúa a tarefa lexislativatarefa lexislativa do réxime iniciada na etapa anterior: Lei de Principios Fundamentais do MovementoLei de Principios Fundamentais do Movemento, 1958.
A economía españolaeconomía española segue a ser de base agraria, pero asoma a
industrialización. As “cartillas de racionamento” continúan funcionando ata 1952.
Créase o INI INI para canalizar os investimentos en industria.
Nun contexto de “Guerra FríaGuerra Fría”, a coincidencia da suavización do
réxime franquista coa necesidade dos EEUU de buscar aliados contra o
comunismo, fai que se anule o veto 1950 e España entra na ONU en 1955.
Tratado de amizadeTratado de amizade entre España e os EEUU, 1953.EEUU instala en España bases militaresbases militares a cambio de axuda económica.
Asínase un Concordato 1953Concordato 1953 coa Santa Sede.
industrialización de España
anos 60anos 60
anos 40anos 40
anos 50anos 50
anos 70anos 70
Instituto Nacional de Industria= INI
OTAN Outros aliados dos Estados Unidos
Pacto de Varsovia Países socialistas alineados coa URSS Outros aliados da URSS
China Popular e aliados Non alineados
contexto de Guerra Fría
Tratado de Amizade España-EEUU, 1953
Acordo militar entre os Estados Unidos e España.
O Pacto de MadridPacto de Madrid, en 1953,
establece bases conxuntas hispano-estadounidenses
as aéreas Torrejón (cerca de Madrid), Zaragoza e Morón de la Frontera
(Sevilla)
e a base naval de Rota (Cádiz).
Eisenhower foi o primeiro presidente estadounidense en visitar España,
en 1959
Morón de la Frontera
Base Aérea
bases militares estadounidenses en España
Base naval de Rota
Torrejón de Ardoz
Concordato 1953, asinado coa Santa Sede
relacións Igrexa-Estado
Os ministros de economía decántanse pola planificación económicaplanificación económica:
Plan de EstabilizaciónPlan de Estabilización, 1959 intenta impulsar a economía, pero
desemboca nunha conxelación salarial que fai baixar o poder adquisitivo
co que se incrementa o paro favorecendo a emigración.
Sucesivos Plans de DesenvolvementoPlans de Desenvolvemento potencian o crecemento industrial,
facendo aparecer os polos de desenvolvemento e os polígonos industriais.
O resultado será un desequilibrio rexional.
Despunte do sector turístico e remesas de divisas da emigración.
Rexístrase un cambio de mentalidadecambio de mentalidade que alimenta a oposición ao réxime
Franquista, é entón cando empezamos a ver cambios:
Lei de PrensaLei de Prensa, 1966, que suprime a censura previa.
Lei Orgánica do EstadoLei Orgánica do Estado, , 1967.
Lei de Liberdade RelixiosaLei de Liberdade Relixiosa, 1967.
Lei Xeral de EducaciónLei Xeral de Educación, 1970.
o milagre económico cos tecnócratas
anos 60anos 60
anos 40anos 40
anos 50anos 50
anos 70anos 70
reacción das principais variables económicas no proceso de apertura español
Clara bicefalia políticabicefalia política:
Xefatura do Estado Francisco FrancoFrancisco Franco.
Xefatura do Goberno Carrero BlancoCarrero Blanco.
Asoma a conflictividade socialconflictividade social (folgas, manifestacións) seguida de
represión (cargas policiais).A isto temos que engadir as reivindicacións
dos nacionalismos periféricos.
Tralo asasinato do xefe do goberno Carrero Blanco por ETA, ocupa o
Cargo Arias NavarroArias Navarro, que dirixe o país nun contexto de crise económica
mundial, aderezado polo implacable avance do terrorismo (ETA,FRAP,GRAPO)
mentres Franco agoniza ( 1975).
crise económica e fin do réxime franquista
anos 60anos 60
anos 40anos 40
anos 50anos 50
anos 70anos 70
a planificación económica cos tecnócratas nos anos 60
1º plano2º plano
o referendo para a “Lei Orgánica do Estado”, 1967
“Lei Orgánica de Liberdade Relixiosa”, 1967
““A profesión e práctica da relixión católica,A profesión e práctica da relixión católica,
que é a do Estado español, que é a do Estado español,
gozará da protección oficial.gozará da protección oficial.
O Estado asumirá a protección da liberdade relixiosa,O Estado asumirá a protección da liberdade relixiosa,
garantida pola eficaz tutela xurídica,garantida pola eficaz tutela xurídica,
que, ao tempo, salvagarde a moral e a orde pública”.que, ao tempo, salvagarde a moral e a orde pública”.
“Lei de Prensa”, 1966
os 4 niveis do sistema educativo español segundo a Lei Xeral de Educación (LXE) de 1970
Terceiro ciclo
Segundo ciclo
Primeiro ciclo
COU
Bacharelato FormaciónProfesional I
FormaciónProfesional
II
Ciclo Superior
Ciclo medio
Ciclo inicial
Centros de Párvulos
Xardín de infancia
Universidade
EnsinoMedio
EducaciónXeral
Básica
Educaciónpreescolar
Preescolar4 e 5 anos
ob
rigato
ria
EducaciónXeral
Básica
Ciclo inicial: 2 cursosCiclo medio: 3 cursos2ª Etapa : 3 cursos
BacharelatoUnificado ePolivalente
(3 cursos)
C.O.U
F.R. I Grado2 cursos
F.P. II Grado3 cursos
bicefalia política
víctima dun atentado de ETAvíctima dun atentado de ETAMadrid, 1973Madrid, 1973
conflictividade social e represión franquista en Ferrol
Obreiros de Bazán en manifestación, Praza de España
(10-Marzo-1972)
morte dos obreiros
Amador Rey e Daniel Niebla
Tralo asasinato do presidente do Goberno, Tralo asasinato do presidente do Goberno, almirante Carrero Blanco, por ETA almirante Carrero Blanco, por ETA
Arias NavarroArias Navarro(ata entón Ministro da Gobernación)(ata entón Ministro da Gobernación)
é nomeado por Francoé nomeado por Francopara ocupar a presidencia do goberno.para ocupar a presidencia do goberno.
Ocupa o cargo durante dous gobernos sendo, en Ocupa o cargo durante dous gobernos sendo, en 1976 sustituído por Adolfo Suárez.1976 sustituído por Adolfo Suárez.
No derradeiro goberno de FrancoNo derradeiro goberno de Francointentou certa apertura do réximeintentou certa apertura do réxime
(“(“espírito do 12 de febreiroespírito do 12 de febreiro”)”)pero o denominado “búnker”pero o denominado “búnker”
(o sector máis conservador do réxime)(o sector máis conservador do réxime)aborta o seu labor.aborta o seu labor.
Personaxe vacilante, incapaz de reconducir o Personaxe vacilante, incapaz de reconducir o sistema, vese sobrepasado polos novos sistema, vese sobrepasado polos novos
acontecementos dos que destacaremos: “acontecementos dos que destacaremos: “Marcha Marcha VerdeVerde” sobre o Sáhara ” sobre o Sáhara invasión do Sáhara Occidental organizada por invasión do Sáhara Occidental organizada por
Hassan IIHassan II e morte de Franco en 1975.e morte de Franco en 1975.
agonía e morte do réxime
escalada do terrorismo
Frente Revolucionario Antifascista e
Patriota
Grupos de Resistencia
Antifascista Primeiro de Outubro
Familia extensa
falanxe
SEU
censura
Amador Rey e Daniel Niebla