SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA
BİLKENT ÜNİVERSİTESİKAFETERYALAR İŞLETMESİ
MÜDÜRLÜĞÜ
SAĞLIK;Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir.
BESLENME;Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşamak için;
gerekli olan besin öğelerinin vücuda alınıp kullanılabilmesidir.
Cinsiyetimize ve yaşımıza
Yaptığımız işe
GÖRE İHTİYACIMIZ OLAN UYGUN BESİNLERİ YEMEKTİR
Özel durumumuza
BESLENME;
BESİN;Yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli
besin öğelerini sağlayan bitki ve hayvan dokularına ‘BESİN’ denir.
BESİN ÖĞESİ;Besinlerin bileşiminde bulunan ve yaşamsal işlevler için gereksinim duyulan maddelerdir.
Vücudun çalışmasındaki etkinliklerine göre 6 grupta toplanmışlardır :
1. Karbonhidratlar2. Proteinler3. Yağlar4. Vitaminler5. Mineraller6. Su
YETERLİ ve DENGELİ BESLENME
Gerekli besinlerin yeterli miktarda ve dengeli olarak tüketilmesidir.
Sağlığın korunması, hastalıkların önlenmesi
Büyüme ve gelişme
Dokuların yenilenmesi, yara iyileşmesi
Vücudun çalışması ve
Kaliteli bir yaşam için gereklidir.
Yetersiz ve dengesiz beslenen kişi;
Kolay hasta olur ve hastalık ağır seyreder.
Yorgun, halsizdir.
Zihinsel yetenekleri düşer.
Besinler içerdikleri besin ögelerinin türleri ve miktarları yönünden farklılık gösterirler.
besinler besleyici değerleri yönünden 4 grup altında toplanır:
BESİN ÇEŞİTLİLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN;HER ÖĞÜNDE 4 ANA BESİN GRUBUNDAN TÜKETMEK GEREKMEKTEDİR.
DÖRT YAPRAKLI YONCA
SÜT
YOĞURT
PEYNİR
ÇÖKELEK
SÜT TOZU VB.
SÜT GRUBUTÜKETİM ÖNERİLERi
Her gün; YetişkinlerÇocuklar, AdölesanlarGebe ve emziklilerMenopoz sonrası kadınlar
2 porsiyon
3-4
porsiyon
BİR PORSİYON:1 orta boy su bardağı süt (200ml) veya yoğurt
2 kibrit kutusu peynir
Yaşlılar
Dana, koyun, tavuk, hindi eti, balık vb.
Kurufasulye, nohut, mercimek vb.
Ceviz, fındık, fıstık gibi yağlı tohumlar
ET-YUMURTA-KURUBAKLAGİL GRUBU TÜKETİM ÖNERİLERi
Her gün; Yetişkinler
Gebe ve emzikliler
2 porsiyon
3 porsiyonBİR PORSİYON:Et,tavuk,balık vb: 2 köfte kadar (50-60g)
Kuru baklagiller: Bir çay bardağı kadar (90g)
Yağlı tohumlar: Bir avuç kadar (30g)
Yumurta: Haftada 3-4 adet tüketilmelidir.Büyüme
gelişme çağındaki çocuklar hergün 1 adet tüketebilir.
Çocuklar
SEBZELER
MEYVELER
BİTKİLERİN HER TÜRLÜ YENİLEBİLEN KISIMLARI
SEBZE VE MEYVE GRUBUTÜKETİM ÖNERİLERi
Günde en az 5 porsiyon sebze ya da meyve tüketilmeli
Bunun en az 2 porsiyonu sebze olmalıdır.
EKMEK ÇEŞİTLERİ
MAKARNA-ŞEHRİYE-PİRİNÇ
UN
NİŞASTA
BULGUR
PASTA-BİSKÜVİ
EKMEK VE TAHIL GRUBUTÜKETİM ÖNERİLERi
Tahıl grubu günde 6-11 porsiyon tüketilebilir.
Tüketilecek miktar bireyin ağırlık ve bedensel çalışma durumuna göre değişir.
Besin piramidi
DENGELİ BİR ÖĞÜNE ÖRNEK;Kurufasulye yemeği
Pirinç pilavı
Yoğurt
Salata
Her gün 3 ana öğün ve ara öğün tüketilmelidir.
Öğünler atlanmamalıdır.** Özellikle sabah kahvaltısı atlanmamalıdır.
Kahvaltı yapmamak ve uzunca bir süre aç kalmak;
Vücudumuzun sağlıklı çalışmasını engeller.
Uzun süreli açlıklarda kan şekeri düşer.
Çalışma ve aktivite düzeyi etkilenir.
Anlama ve algılama düzeyi azalır.
• Çocuklarımızın okulda geçirdiği süre boyunca tükettikleri- Kuşluk öğünü- Öğle yemeği- İkindi öğünü
menüleri planlanırken de yeterli ve dengeli beslenmeleri hedeflenmektedir.
MENÜ PLANLARKEN AMAÇLARIMIZ NE OLMALIDIR?
1. Tüketicilerin Yeterli ve Dengeli Beslenmelerini Sağlamak.
2. Beslenme Maliyetini Dengede Tutmak.
3. Kayıpları/Artıkları Önlemek.
4. Monotonluğu Önlemek.
5. Tüketiciyi Memnun Etmek.
MENÜ PLANLAMA
• Menüler planlanırken önce menü iskeleti oluşturulur. İskelet oluşturulurken yemek grupları temel alınır.
BİRİNCİ GRUP YEMEKLER
- Büyük Parça Et Yemekleri- Küçük Parça Et Yemekleri- Köfteler- Etli Sebze Yemekleri- Etli Dolma ve Sarmalar- Etli Kurubaklagil Yemekleri- Yumurtalı Yemekler
İKİNCİ GRUP YEMEKLER
- Çorbalar- Pilavlar- Makarnalar- Börekler- Zeytinyağlı Yemekler
ÜÇÜNCÜ GRUP YEMEKLER
- Meyveler- Salatalar- Komposto, Hoşaflar- Tatlılar- Cacık, Yoğurt, Ayran vb.
• İskelet oluşturulduktan sonra sıra bu iskelete uygun yemeklerin yerleştirilmesine gelir.
• Yemeklerin seçiminde en önemli noktalardan biri menüde yer alacak yemekler arasında renk, yapı, kıvam, tat yönünden uygun bir kombinasyonun sağlanmasıdır.
MENÜLER İÇİN YEMEK SEÇİMİNDE;
Besin Değeri Renk Yapı-Şekil Akışkanlık
-Kıvam Tad-lezzetHazırlama-Pişirme Yöntemleri
Yemeklerin Sıcaklığı
MENÜ ÖRNEĞİ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 5 – 6 YAŞ GRUBU ÖĞRENCİLERİ MAYIS AYI MENÜSÜ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 1. - 4. SINIFLAR MAYIS AYI MENÜSÜ
ÖZEL BİLKENT İLKOKULU 5. - 8. SINIFLAR MAYIS AYI MENÜSÜ
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMI
BİRİNCİ GRUP YEMEKLER• BÜYÜK PARÇA ET YEMEKLERİ : 1 KEZ / AY• KÜÇÜK PARÇA ET YEMEKLERİ : 3 KEZ / AY• ** TAVUK YEMEKLERİ : 3 KEZ / AY• KÖFTE YEMEKLERİ : 4 KEZ / AY• ETLİ SEBZE YEMEKLERİ : 4 KEZ / AY• ETLİ DOLMALAR : 2 KEZ / AY• ETLİ KURU BAKLAGİL YEMEKLERİ : 2 KEZ / AY
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMIİKİNCİ GRUP YEMEKLER
• ÇORBALAR : 10 KEZ / AY• PİLAVLAR : 5 KEZ / AY• MAKARNALAR : 2 KEZ / AY• BÖREKLER : 2 KEZ / AY
MAYIS 2015 AYI ÖĞLE YEMEKLERİNE GÖRE YEMEK GRUPLARININ DAĞILIMI
ÜÇÜNCÜ GRUP YEMEKLER• MEYVELER : 4 KEZ / AY• SALATALAR : HER GÜN SALATA BAR• KOMPOSTOLAR : 1 KEZ / AY• SÜTLÜ TATLILAR : 4 KEZ / AY• HAMUR TATLILARI : 3 KEZ / AY• CACIK, YOĞURT, AYRAN : 7 KEZ / AY