Download - Sổ tay hỏi đáp về PCB
DÀNH CHO
CÁN BỘ CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VÀ DOANH NGHỆP
Về xuất nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng, xử lý và tiêu hủy PCB
Phiên bản số 3
BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
Sổ tay Hỏi đáp về PCB được biên soạn trong khuôn khổ
hoạt động của Dự án quản lý PCB tại Việt Nam và được
hoàn thành vào tháng 8 năm 2014. Mọi ý kiến đóng
góp, xây dựng Sổ tay xin gửi về:
Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam
Tầng 3, B14-D21, Tòa nhà An Phát,
Khu Đô thị mới Cầu Giấy, Phố Tôn Thất Thuyết,
Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Tel: (84-4) 37227678; Fax: (84-4) 37227679
Email: [email protected] EVN
3
Lời nói đầu
Trong khuôn khổ các hoạt động thực hiện Công ước Stockholm tại Việt Nam, Chính phủ Việt
Nam đã cùng với Ngân hàng Thế giới triển khai Dự án “Quản lý PCB tại Việt Nam” sử dụng
nguồn tài trợ từ Quỹ môi trường toàn cầu (GEF). Dự án sẽ giúp Việt Nam: (a) thiết lập chính
sách và khung pháp lý thích hợp về quản lý an toàn PCB bao gồm sử dụng, lưu giữ, vận chuyển
và tiêu hủy, (b) trình diễn các hoạt động quản lý PCB hợp lý tại 9 địa điểm và áp dụng Kế hoạch
quản lý PCB tại 10 tỉnh để nhân rộng kinh nghiệm thu được cho những tỉnh được lựa chọn khác
và (c) hỗ trợ xây dựng năng lực cho các bên liên quan bao gồm các hoạt động quản lý PCB và
huy động cộng đồng hỗ trợ quản lý PCB hợp lý.
Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chủ quản của Dự án. Tổng cục Môi trường (trong đó
đơn vị đóng vai trò nòng cốt là Cục Kiểm soát ô nhiễm), Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường
công nghiệp và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (Bộ Công Thương) là các cơ quan thực hiện Dự án.
Thông tin trong Sổ tay Hỏi đáp về PCB được tổng hợp từ các quy định trong các văn bản pháp
quy, hướng dẫn trong nước và nước ngoài. Một số thông tin trong sổ tay mang tính định hướng
và đang được xem xét ban hành và hướng dẫn tại Việt Nam.
Cuốn Sổ tay Hỏi đáp về PCB được xây dựng trong khuôn khổ hoạt động của Dự án Quản lý PCB
tại Việt Nam nhằm chia sẻ kiến thức về PCB cũng như các yêu cầu về quản lý, tiêu hủy an toàn
PCB tại Việt Nam.
Ban biên soạn hy vọng cuốn sổ tay này sẽ mang lại cho các độc giả nhiều thông tin hữu ích
trong việc quản lý an toàn PCB tại Việt Nam.
Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam.
Ngày 10 tháng 8 năm 2006 Thủ tướng Chính phủ đã phê chuẩn quyết định số
184/2006/QĐ-TTg thông qua Kế hoạch quốc gia thực hiện Công ước Stockholm về các
hợp chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy. Theo đó, chính phủ Việt Nam cam kết thời
hạn dừng sử dụng PCB tại Việt Nam vào năm 2020 và tiêu hủy an toàn vào năm 2028.
4
Mục lục
GIỚI THIỆU VỀ PCB
1 POP và PCB là gì? 7
2 PCB được đưa vào sử dụng như thế nào? 8
3 PCB được sản xuất ở đâu? 9
4 PCB có ưu điểm và nhược điểm gì? 10
5 PCB được sử dụng để làm gì? 11
6 PCB trông như thế nào? 12
7 PCB có thể tìm thấy ở đâu? 12
8 PCB có trong môi trường của Việt Nam không? 13
9 Người Việt Nam có bị phơi nhiễm PCB không? 13
10 PCB sẽ được quản lý như thế nào? 13
PCB TRONG MÔI TRƯỜNG
11 Tại sao PCB có mặt trong môi trường tự nhiên? 14
12 Đã có những quy định gì về ngưỡng tiếp nhận PCB trong môi trường Việt Nam? 14
13 PCB lan truyền trong môi trường như thế nào? 15
14 PCB có tồn tại ở động, thực vật không? 16
15 PCB có bị phân hủy trong môi trường không? 17
16 PCB được đưa vào cơ thể người bằng cách nào? 18
17 PCB có độc không? 19
18 Nguyên nhân nào dẫn đến nhiễm độc PCB? 20
19 Nhiễm độc PCB có biểu hiện gì? 21
20 Con người có thể tiếp nhận bao nhiêu PCB? 22
21 Quy định về PCB trong thực phẩm như thế nào? 22
22 Cần làm gì khi bị phơi nhiễm PCB? 23
23 Làm thế nào để tránh phơi nhiễm PCB? 24
24 Đã có trường hợp nào nhiễm độc PCB chưa? 26
25 Các nạn nhân của PCB được bồi thường thiệt hại ra sao? 28
26 Nhiễm độc PCB tại Việt Nam được trợ cấp thế nào? 29
27 Có quy định gì về an toàn cá nhân khi tiếp xúc với PCB? 30
28 Người sử dụng lao động có trách nhiệm gì? 31
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
29 Có những cách nào để xác định PCB? 32
30 Xác định PCB từ hồ sơ như thế nào? 33
31 Thử nghiêm PCB đơn giản như thế nào? 34
32 PCB đang được kiểm kê với đối tượng nào? 35
33 Chuẩn bị trước khi lấy mẫu kiểm kê PCB như thế nào? 36
34 Lấy mẫu kiểm kê PCB với máy biến áp như thế nào? 37
35 Lấy mẫu kiểm kê PCB với tụ điện như thế nào? 38
36 Xác định nồng độ PCB trong hỗn hợp nước và dầu như thế nào? 38
37 Các quy định nào về phân tích PCB tại Việt Nam? 39
38 Một hỗn hợp chất lỏng có thể cho các nồng độ PCB khác nhau không? 39
39 Có các phương pháp phân tích PCB trong phòng thí nghiệm nào? 40
40 Cơ quan nào phân tích được PCB? 41
41 Có thể thay thế dầu có PCB được không? 41
PCB VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
5
MỤC LỤC
XUẤT NHẬP KHẨU PCB
42 Làm thế nào để biết hàng nhập khẩu có PCB? 42
43 Có được phép xuất nhập khẩu PCB không? 43
44 Xuất khẩu PCB từ Việt Nam phải tuân theo quy định gì? 43
45 Nhập khẩu PCB tại Việt Nam phải tuân theo quy định gì? 44
VẬN CHUYỂN PCB
46 Có được phép vận chuyển PCB không? 45
47 Thiết bị vận chuyển PCB cần có dấu hiệu gì? 45
48 Văn bản nào quy định về vận chuyển PCB tại Việt Nam? 46
49 Khi vận chuyển, chủ sở hữu thiết bị, vật liệu, chất thải có PCB cần làm gì? 48
50 Cần có hồ sơ gì khi vận chuyển PCB? 50
51 Cần nhân lực như thế nào khi vận chuyển PCB? 50
52 Phương tiện vận chuyển PCB cần đáp ứng yêu cầu gì? 51
53 Cần bao gói như thế nào khi vận chuyển PCB? 52
54 Hướng dẫn về bao gói khi vận chuyển PCB của Liên hợp quốc như thế nào? 53
55 Cần dán nhãn gì trên hàng hóa, chất thải có PCB khi vận chuyển? 54
56 Các sự cố gì có thể xảy ra khi vận chuyển PCB? 54
57 Phòng ngừa, xử lý sự cố khi vận chuyển PCB như thế nào? 55
SỬ DỤNG VÀ LƯU GIỮ PCB
58 Có được phép sử dụng PCB tại Việt Nam không? 56
59 “Lây nhiễm chéo” PCB là gì? 56
60 Cần trang bị bảo hộ lao động gì khi tiếp xúc với PCB? 57
61 Có được phép lưu giữ PCB không? 58
62 Cơ quan nào quản lý chủ nguồn thải CTNH? 58
63 Khoảng cách tối thiểu của kho lưu giữ PCB? 59
64 Khu vực lưu giữ PCB cần đạt tiêu chuẩn gì? 59
65 Phòng ngừa sự cố PCB khi sử dụng và lưu giữ như thế nào? 62
66 Ứng phó với rò rỉ, tràn đổ dầu có PCB như thế nào? 63
THẢI LOẠI VÀ TIÊU HỦY PCB
67 Văn bản nào quy định việc thải loại và tiêu hủy PCB ? 64
68 Văn bản nào quy định điều kiện vận hành thử nghiệm xử lý PCB? 65
69 Công nghệ khử ô nhiễm và xử lý chất thải có PCB cần đáp ứng yêu cầu gì? 65
70 Súc tráng máy biến thế có PCB như thế nào cho an toàn? 66
71 Cần kiểm soát gì khi xử lý PCB bằng công nghệ đốt? 67
72 Công nghệ xử lý và tiêu hủy PCB nào đang được nghiên cứu ứng dụng tại Việt Nam? 68
73 Đơn vị nào được phép xử lý, tiêu hủy PCB? 68
QUẢN LÝ PCB
74 Đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB cần lưu ý những gì? 69
75 Bộ hồ sơ đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB gồm những gì? 69
76 Quy trình đăng ký và thẩm định hồ sơ đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB như thế nào? 70
77 Lộ trình ngừng sử dụng, và tiêu hủy PCB tại Việt Nam? 71
78 Bắt đầu quản lý PCB an toàn như thế nào? 72
79 Có thể tìm hiểu thêm thông tin PCB ở đâu? 73
80 Dự án hỗ trợ gì cho doanh nghiệp? 74
81 Dự án đã đạt được những kết quả gì? 74
82 Dự án có triển khai giai đoạn tiếp theo không? 74
6
Bộ CT Bộ Công Thương
Bộ LĐTBXH Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
Bộ TNMT Bộ Tài nguyên và Môi trường
CQQLCNT Cơ quan quản lý chủ nguồn thải
CTNH Chất thải nguy hại
Cục ATMT Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp
EVN Tập đoàn Điện lực Việt Nam
GC Sắc ký khí
GC-MS Sắc ký khí khối phổ
GEF Quỹ Môi trường Toàn cầu
KHQG Kế hoạch Quốc gia thực hiện Công ước Stockholm về các chất ô
nhiễm hữu cơ khó phân hủy
Luật BVMT Luật Bảo vệ môi trường
NHTG Ngân hàng Thế giới (WB)
PC Công ty Điện lực
PCB Polyclo biphenyl
PCCC Phòng cháy chữa cháy
POP Chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy
QCVN Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia
Sở CT Sở Công Thương
Sở TNMT Sở Tài nguyên và Môi trường
TCMT Tổng cục Môi trường
TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam
TT Thông tư
UNEP Chương trình Môi trường Liên hiệp quốc
Danh mục từ viết tắt
MỤC LỤC
7
POP là từ viết tắt của cụm từ tiếng Anh
“Persistant Organic Polutant”, là chất ô
nhiễm hữu cơ khó phân hủy trong môi
trường với 4 đặc tính đặc trưng: (1) có
độc tính cao, (2) khó phân hủy trong môi
trường tự nhiên, (3) có khả năng di
chuyển và phát tán xa và (4) có khả năng
tích tụ sinh học cao. POP gây nguy hại
đến sức khoẻ con người và môi trường.
Hiện có 22 nhóm chất POP được quy định
trong Công ước Stockholm và sẽ được các
nước thành viên của Công ước, trong đó
có Việt Nam, tăng cường quản lý, giảm
thiểu, tiến tới loại bỏ sản xuất và sử dụng.
POP và PCB là gì? 1
GIỚI THIỆU VỀ PCB
PCB là một trong 22 nhóm chất ô
nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP)
được quy định trong công ước
Stockholm, sẽ được dừng sử dụng vào
năm 2020 và tiêu hủy an toàn vào năm
2028 tại Việt Nam. PCB là từ viết tắt
của cụm từ tiếng Anh Polychlorinated
Biphenyls, là một nhóm hợp chất thơm
của halogen, được tạo thành khi thay
thế từ 1 đến 10 nguyên tử hydro trong
phân tử biphenyl bằng các nguyên tử
clo. PCB có 10 đồng đẳng và 209 cấu
tử, trong đó 130 cấu tử đã được đưa
vào sản xuất thương mại.
Do ưu điểm nổi trội của PCB là cách điện tốt và không cháy nổ nên từ những năm
1930, PCB đã được sử dụng rộng rãi như một loại phụ gia lý tưởng của chất cách
điện trong các thiết bị điện như máy biến áp, tụ điện, trong chất lỏng thủy lực cho
các thiết bị nâng hạ và một số ứng dụng dân dụng. Đến nay, PCB không còn được
sản xuất nhưng vẫn được sử dụng trong một số hoạt động sản xuất, sinh hoạt và
tồn tại trong môi trường.
PCB là hóa chất độc hại thuộc danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh
doanh tại phụ lục II, Nghị định 26/2011/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi bổ
sung một số điều của Nghị định số 108/2008/NĐ-CP.
PCB là hàng hóa nguy hiểm thuộc nhóm hàng số 9 trong Danh mục hàng
hóa nguy hiểm được quy định trong Nghị định số 104/2009/NĐ-CP, 109/2006/
NĐ-CP và 29/2005/NĐ-CP về quy định danh mục hàng hóa nguy hiểm và vận
chuyển hàng hóa nguy hiểm bằng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ,
đường sắt và đường thủy nội địa,...
PCB là chất thải nguy hại, được quy định tại Thông tư số 12/2011/TT-
BTNMT của Bộ Tài nguyên Môi trường về quy định về quản lý CTNH.
8
PCB không sinh ra trong tự nhiên mà do con người tổng hợp và sản xuất thành các
sản phẩm công nghiệp dưới nhiều tên thương mại khác nhau, một phần rất nhỏ
PCB cũng được phát sinh không chủ định trong các hoạt động công nghiệp. Sau khi
phát hiện ra độc tính của PCB với con người và môi trường, PCB đã lần lượt bị dừng
sản xuất tại các nước trên thế giới. Dưới đây là một số mốc thời gian quan trọng:
PCB được đưa vào sử dụng như thế nào? 2
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG, SỨC KHỎE
Lần đầu phát hiện ra hóa chất tương tự PCB là sản phẩm phụ của quá trình chưng cất
than đá.
Tổng hợp được PCB.
Công ty hóa chất Swann, Aniston, bang Alabama, Mỹ bắt đầu thương mại hóa sản
phẩm PCB.
PCB được tôn vinh như môt loại hóa chất hoàn hảo nhất trong công nghiệp.
Tạp chí “Vệ sinh công nghiệp và độc chất học” công bố kết quả nghiên cứu về mối
liên kết giữa PCB và bệnh gan.
Công ty General Electric bắt đầu sử dụng PCB trong các thiết bị điện được sản xuất tại
nhà máy Ft. Edward ở bờ phía đông của sông Hudson (Mỹ) và sau đó tiếp tục mở
rộng sử dụng PCB tại nhà máy trên thác Hudson vào năm 1952. Đến năm 1977, công
ty này đã thải bỏ từ 90 đến 590 tấn PCB ra dòng sông, mọi hoạt động đánh bắt và
tiêu thụ cá đã bị dừng hẳn khi phát hiện ra PCB tại sông Hudson.
Lần đầu tiên các nhà khoa học nhận thức được PCB gây hại cho môi trường khi tiến sĩ
Jensen công bố kết quả nghiên cứu và có kết luận về khả năng tích tụ sinh học trong
chuỗi thức ăn của PCB.
1.300 cư dân vùng Kyushu (Nhật Bản) phát bệnh sau khi ăn dầu cám gạo (yusho) bị
nhiễm PCB. Nhiều cư dân lập tức có các triệu chứng bao gồm nhiễm độc clo nặng,
mắc bệnh đường hô hấp và giảm thị lực. 2 trong số 12 trẻ em đã chết non và hầu hết
các em bé có dấu hiệu bệnh do PCB gây ra. Các nhà khoa học đã đưa ra các minh
chứng liên quan đến phơi nhiễm PCB gồm: dị tật bẩm sinh, trọng lượng sơ sinh nhỏ
và các ảnh hưởng khác do phơi nhiễm clo.
Dự thảo đầu tiên về cấm PCB được đề xuất. Một số vụ ngộ độc tập thể cũng như ô
nhiễm PCB được báo cáo. PCB đi vào chuỗi thức ăn và được phát hiện trong thực
phẩm, đặc biệt là cá, gia cầm, sữa và các sản phẩm từ sữa.
Công ước Stockholm được thông qua. Việt Nam trở thành thành viên thứ 14 tham gia
Công ước và cam kết dừng sử dụng PCB năm 2020 và tiêu hủy an toàn vào năm
2028.
1865
1881
1929
1935
1937
1947
1966
1968
Từ
năm
1970
2001
9
Theo thống kê, trong giai đoạn từ 1930 đến 1993, 11 nước gồm: Mỹ, Đức, Liên Xô
cũ, Anh, Pháp, Nhật, Ý, Tây Ban Nha, Tiệp Khắc, Trung Quốc và Phần Lan đã sản
xuất khoảng 1,3 triệu tấn PCB, trong đó Mỹ là nước sản xuất nhiều nhất (642 nghìn
tấn), sau đó là nước Đức (159 nghìn tấn) và Liên Xô cũ (142 nghìn tấn).
Việt Nam không sản xuất PCB, nhưng đã nhập khẩu các thiết bị điện, thiết bị công
nghiệp và các ứng dụng dân dụng có chứa PCB.
PCB được sản xuất ở đâu? 3
Quốc gia Nhà sản xuất Sản lượng (tấn) Năm
Mỹ Monsanto 641.246 1930 - 1977
Đức Bayer AG 159.062 1930 - 1983
Liên Xô cũ Orgsteklo 141.800 1939 - 1990
Pháp Prodelec 134.654 1930 - 1984
Anh Monsanto 66.542 1954 - 1977
Nhật Bản Kanegafuchi 56.326 1954 - 1972
Ý Caffaro 31.092 1958 - 1983
Tây Ban Nha S.A. Cros 29.012 1955 - 1984
Cộng hòa Séc Chemco 21.482 1959 - 1984
Trung Quốc Xian 8.000 1960 - 1979
Nhật Bản Misubishi 2.461 1969 - 1972
Phần Lan Electrochemical Co. 1.000 1966 - 1970
Phần Lan Zaklady Azotowe 697 1974 - 1977
Mỹ Geneva Industries 454 1971 - 1973
11 nước 14 nhà sản xuất 1.293.828 1930 - 1993
GIỚI THIỆU VỀ PCB
10
PCB có ưu điểm và nhược điểm gì? 4
Ưu điểm Nhược điểm
PCB có đủ 4 tính chất của hợp chất ô nhiễm
hữu cơ khó phân hủy, gây ảnh hưởng tiêu cực
đến sức khỏe và môi trường như sau:
Có độc tính cao: PCB được xếp vào nhóm
1, nhóm gây ưng thư cho con người;
Khó phân hủy trong môi trường tự nhiên:
PCB tồn tại lâu dài trong môi trường tự
nhiên;
Di chuyển và phát tán xa: PCB được tìm
thấy ở cả những khu vực xa nguồn phát
thải, không có hoạt động công nghiệp như
Bắc Cực, Nam Cực hay trong trầm tích của
đại dương;
Có khả năng tích tụ sinh học cao: PCB
được hấp thụ dễ dàng vào mô mỡ và tích
tụ trong cơ thể sinh vật theo chuỗi thức ăn.
PCB được tổng hợp thành công năm 1881 như là một sản phẩm phụ của quá trình
chưng cất than đá và được sản xuất thương mại vào năm 1929. Trong giai đoạn
này, PCB được tôn vinh và sử dụng rộng rãi như một loại “hóa chất hoàn hảo nhất
trong công nghiệp”.
Từ năm 1937, các nghiên cứu đã lần lượt chỉ ra mối liên hệ giữa PCB và sức khỏe
con người cũng như khả năng tích tụ sinh học của PCB qua chuỗi thức ăn. Các
trường hợp ngộ độc tập thể và ô nhiễm PCB cho thấy mức độ nguy hại của PCB
đến môi trường và con người.
Từ năm 1970, các nước sản xuất PCB lần lượt ban hành lệnh cấm sản xuất. Năm
2001, Công ước Stockholm được thông qua với sự tham gia của 129 nước (tính tới
năm 2014 là 179 nước), trong đó có Việt Nam. Theo đó, Chính phủ Việt Nam cam
kết dừng sử dụng PCB vào năm 2020 và tiêu hủy an toàn vào năm 2028.
PCB có các ưu điểm của một loại hóa
chất “hoàn hảo nhất trong công
nghiệp” như:
Ổn định ở nhiệt độ cao, rất khó
cháy, chỉ hoàn toàn cháy ở nhiệt
độ trên 1000 OC;
Chịu được axit, kiềm và hóa chất
tương đối tốt;
Ổn định trong môi trường ôxi hóa
và hydrat hóa trong các hệ thống
kỹ thuật;
Tan ít trong nước, nhưng tan tốt
trong chất béo;
Truyền nhiệt tốt, áp suất hơi
thấp;
Dẫn điện kém, là chất cách điện
tốt.
11
PCB được sử dụng như là chất phụ gia,
thành phần nguyên liệu trong các sản
phẩm công nghiệp khác nhau.
Trong các hệ thống kín:
PCB có trong thành phần của:
Chất cách điện hoặc dung dịch làm
mát trong các máy biến áp;
Dung dịch điện môi trong các tụ
điện;
Chất lỏng thủy lực trong các thiết bị
nâng, xe tải hay bơm cao áp (đặc
biệt trong công nghiệp khai thác
mỏ).
Trong các hệ thống mở:
PCB có trong thành phần của:
Chất bôi trơn trong dầu và mỡ;
Chất chống thấm nước và chất
chống cháy trong gỗ, giấy, vải và
da;
Chất phủ bề mặt trong sản xuất
giấy;
Chất phụ gia trong keo hồ, sơn hay
lớp bảo vệ chống xói mòn;
Thuốc trừ sâu;
Chất xúc tác polyme hoá trong hóa
dầu;
Dầu ngâm trong kính hiển vi;
Chất bịt kín trong ngành xây dựng,
ngành sản xuất ô tô.
PCB được sử dụng để làm gì? 5
Phần lớn PCB hiện còn được sử
dụng trong chất cách điện của tụ
điện và máy biến áp. Các thiết bị
này có thể chứa từ vài mg đến
hàng trăm nghìn mg PCB trên một
kg dầu.
Hợp chất PCB (nguyên chất hay lẫn
với các chất khác) đã từng được sử
dụng rất rộng rãi trong công nghiệp
và đời sống.
GIỚI THIỆU VỀ PCB
12
PCB trông như thế nào? 6
Ở trạng thái nguyên chất, PCB tồn tại
ở dạng lỏng, sệt hoặc tinh thể, không
mùi, không vị, không màu hoặc màu
vàng nhạt.
Ở nhiệt độ thấp, PCB không kết tinh
mà đóng rắn thành nhựa.
Trên thị trường, các sản phẩm thương
mại của PCB là những hỗn hợp ở dạng
lỏng, sệt có màu sắc thay đổi từ trong
suốt đến vàng nhạt. PCB có hàm lượng
clo càng cao thì độ sệt càng cao và
màu càng đậm.
PCB (Polyclobiphenyl) là hợp chất
thơm của halogen, được tạo thành khi
thay thế từ 1 đến 10 nguyên tử hiđro
trong phân tử biphenyl bằng các nguyên
tử clo. PCB có 10 đồng đẳng và 209
đồng phân, trong đó 130 đồng phân
được đưa vào sản xuất thương mại từ
những năm 1930.
PCB lưu hành trên thị trường như một phụ gia trong sản phẩm hàng hóa với hàm
lượng rất nhỏ và không thể phát hiện PCB bằng mắt thường.
PCB có thể tìm thấy ở đâu? 7
Mặc dù không còn được sản xuất nữa nhưng PCB vẫn còn tồn lưu trong các sản phẩm,
hàng hóa và môi trường.
Sản phẩm, hàng hóa:
PCB có thể được tìm thấy trong sản
phẩm, hàng hóa được sản xuất trước
năm 2000 hoặc các sản phẩm, hàng hóa
bị ô nhiễm hoặc ô nhiễm chéo PCB
Công nghiệp: Máy biến áp, tụ điện,
máy cắt, thiết bị nâng hạ thủy lực…;
Dân dụng: Linh kiện điện tử, sản
phẩm chống cháy, chống thấm, sơn,
chất kết dính trong tòa nhà cũ...
Môi trường:
PCB có thể tìm thấy trong môi trường
tự nhiên và trong các thành phần của
chuỗi thức ăn
Môi trường tự nhiên: đất, nước,
không khí, chủ yếu là trong các
trầm tích;
Chuối thức ăn: sinh vật thủy sinh,
thủy sản (trong nước) và gia cầm
(trên cạn)...
13
PCB có trong môi trường của Việt Nam không? 8
GIỚI THIỆU VỀ PCB
Việt Nam không sản xuất PCB nhưng đã nhập khẩu dầu, thiết bị có PCB. Trong quá
trình sử dụng, PCB đã bị rò rỉ hoặc thải ra môi trường. Các nghiên cứu đã chỉ ra môi
trường Việt Nam đang bị ô nhiễm PCB. Cụ thể:
Các mẫu trầm tích lấy từ sông Nhuệ, Tô Lịch, Lừ, Sét, Kim Ngưu và hồ Yên Sở
năm 2010 có nồng độ PCB tương đối cao (1,3 - 384 ng/g), tương đương với các
điểm ô nhiễm PCB trên thế giới như cảng Alexandria (Ai cập), Cảng Macao
(Trung Quốc). Nồng độ PCB trong trầm tích này tăng lên đáng kể so với thời
điểm năm 1997 (dao động từ 0,70 - 40 ng/g).
PCB trong trầm tích tại sông Sài Gòn - Đồng Nai, kênh rạch và cửa sông vùng
phát triển công nghiệp nhất thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2007 dao động
trong khoảng 0,05 - 150 ng/g.
PCB trong nước tại các sông Nhuệ, Tô Lịch, Lừ, Sét, Kim Ngưu và hồ Yên Sở tại
Hà Nội năm 2009 dao động từ 8,6 - 88 ng/l, tương đối cao so với các điểm ô
nhiễm PCB được công bố trên thế giới (9 - 40 ng/l).
Người Việt Nam đang bị phơi nhiễm PCB. Theo nghiên cứu “Chất ô nhiễm hữu
cơ khó phân hủy: mức độ ô nhiễm môi trường và sự phơi nhiễm đối với con người”
của Tiến sỹ Từ Bình Minh (Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại
học Quốc gia Hà Nội) và các cộng sự vào năm 2007, ước tính PCB tiếp nhận hàng
ngày (DI-daily intake) là 66ng/người/ngày (tổng PCB).
Lượng PCB tiếp nhận qua sữa mẹ của trẻ nhỏ theo trọng lượng cơ thể tại một số
điểm ở Hà Nội là 250 ng/kg/ngày và tại một số điểm tại thành phố phố Hồ Chí Minh
là 340 ng/kg/ngày (tổng PCB) theo nghiên cứu về “Tồn dư các chất hữu cơ khó phân
hủy có clo trong sữa mẹ tại Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh, Việt Nam” của Tiến sỹ Nguyễn
Hùng Minh (Tổng cục Môi trường) và các cộng sự năm 2003 dựa trên kết quả khảo
sát năm 2000 và 2001.
Người Việt Nam có bị phơi nhiễm PCB không? 9
PCB sẽ được quản lý như thế nào? 10
Chính phủ Việt Nam cam kết sẽ dừng sử dụng PCB vào năm 2020 và tiêu
hủy an toàn vào năm 2028. Các công việc đang được thực hiện gồm kiểm kê các
thiết bị chứa PCB, xây dựng các văn bản pháp luật nhằm quản lý an toàn PCB, xây
dựng các hướng dẫn kỹ thuật về nhận diện, đăng ký, đóng gói, dán nhãn, lưu giữ,
vận chuyển, khử ô nhiễm và xử lý dầu, thiết bị, vật liệu có PCB. Chi tiết tham khảo tại
trang web www.pops.org.vn.
14
Tại sao PCB có mặt trong môi trường tự nhiên? 11
Thải bỏ sản phẩm cũ có PCB (thiết bị
điện tử, đồ dùng có nhựa, sơn...) ở khu
dân cư hoặc bãi chôn lấp thông thường.
Sự cố tràn và rò rỉ dầu có PCB (từ các
thiết bị điện như máy biến áp, tụ điện
hoặc thiết bị công nghiệp như máy nâng
hạ thủy lực)
Đốt rác có PCB ở khu dân cư.
Lưu giữ và tiêu hủy bất hợp
pháp hoặc không đúng quy
cách các chất thải có PCB .
Vận hành bãi thải nguy hại có
PCB không đúng quy định.
Vận hành lò đốt chất thải
công nghiệp không đúng quy
định.
PCB
trong
môi
trường
tự
nhiên
Đã có những quy định gì về ngưỡng tiếp nhận PCB
trong môi trường Việt Nam? 12
Việt Nam đã ban hành các quy định sau (áp dụng cho tổng PCB):
QCVN 07:2009/BTNMT về ngưỡng chất thải nguy hại quy định giá trị tối đa
của PCB trong chất thải là 5 ppm.
QCVN 40: 2011/BTNMT về nước thải công nghiệp: giá trị tối đa cho phép
trong nước thải công nghiệp khi xả vào nguồn nước được dùng cho mục đích cấp
nước sinh hoạt là 0,003 mg/l và nguồn nước không dùng cho mục đích cấp nước
sinh hoạt là 0,01 mg/l.
QCVN 43:2012/BTNMT về chất lượng trầm tích: giá trị giới hạn PCB trong
trầm tích nước ngọt là 277 µg/kg và trầm tích nước mặn, nước lợ là 189 µg/kg.
Môi trường
Áp dụng tại Giới hạn tối đa Môi trường Áp dụng
tại Giới hạn tối đa
Không khí tại nơi làm việc
Mỹ 0,5 - 1 mg/m3 (tùy theo tỷ lệ % clo) Nước mặt
Bỉ 7 ng/l
CH Séc 0,01 μg/l
Đức 0,7 - 1,1 mg/m³ Nước ngầm Hà Lan 0,01 μg/l
Hà Lan 1 mg/Nm3
Nhật 0,1 mg/Nm³
Đất
Hà Lan 1 mg/kg đất khô
Không khí trong nhà
Đức 3000 ng/Nm³ Canada 1,3 mg/kg (đất nông nghiệp)
Mỹ 300 ng/Nm3 (học sinh 6-12 tuổi) Thái Lan 2,2 mg/kg
Ngưỡng tiếp nhận PCB vào môi trường của một số nước trên thế giới:
15
PCB lan truyền trong môi trường như thế nào? 13
Một trong những đặc điểm của PCB là khả năng phát tán xa và rộng.
Khi được thải vào môi trường, PCB có thể di chuyển với một khoảng cách dài và tồn
tại trong môi trường theo chuỗi thức ăn. PCB được tìm thấy trong đất, nước, trầm
tích, và bay hơi một phần nhỏ vào không khí. Thông qua chu trình tuần hoàn không
khí và sự luân chuyển của nước, PCB có thể di chuyển rất xa nơi phát thải. PCB đã
được tìm thấy trong mô mỡ của động vật và cả con người sống ở Bắc cực, nơi không
có các hoạt động công nghiệp.
Trong môi trường nước: Quá trình lắng đọng trầm tích của PCB diễn ra mạnh. Quá
trình tích lũy PCB trong trầm tích cho phép lưu giữ PCB trong một khoảng thời gian
dài, và do đó PCB thường tồn tại với hàm lượng tương đối cao trong các loại trầm
tích. Khi nhiệt độ môi trường tăng cao hơn, PCB tái hòa tan một phần nhỏ từ trầm
tích vào nước và bám vào hơi nước để bay hơi từ nước vào không khí.
Trong môi trường đất: Do có kích thước lớn và ít tan trong nước, PCB có khuynh
hướng tách khỏi pha nước và hấp phụ trên bề mặt đất, trầm tích, hạt keo lơ lửng.
Trong không khí: PCB bám trong bụi khí, được vận chuyển đến môi trường nước
và đất nhờ quá trình lắng đọng khô và lắng đọng ướt (ví dụ: mưa, tuyết) hoặc do
côn trùng vận chuyển thâm nhập vào đất.
PCB TRONG MÔI TRƯỜNG
Nước
Đất
Không khí
Tiếp xúc qua da
Trầm tích
Thức ăn
Mẹ
sang
con
Nước
Hô hấp
Nguồn thải
16
PCB có tồn tại ở động, thực vật không? 14
PCB có thể tích lũy trong thực vật
(như cây lương thực) thông qua việc hấp
thu dinh dưỡng từ đất.
PCB tồn tại trong động vật theo thời
gian thông qua chuỗi thức ăn. PCB
được tìm thấy trong các mô mỡ của
động vật sống trong nước và trên mặt
đất. Đặc biệt, PCB tồn tại với hàm lượng
cao trong động vật bậc cao của chuỗi
thức ăn. Các loài động vật có vú, cá lớn
trong chuỗi thức ăn và động vật đáy có
xu hướng tích lũy PCB với hàm lượng
cao.
PCB có thể được phân hủy hay biến đổi
một phần trong một số loài động vật có
vú cũng như các loài bậc thấp như côn
trùng và các loài động vật không xương
sống, chim, cá.
Mô phỏng sự tích tụ PCB trong các sinh vật biển
(nồng độ PCB tính bằng mg/l hoặc mg/kg chất béo)
(Nguồn: http://worldoceanreview.com)
17
PCB có bị phân hủy trong môi
trường tự nhiên nhưng chậm.
Trong khí quyển, PCB có xu hướng
phản ứng với ozone và nước dưới tác
dụng của ánh sáng mặt trời. Kết quả của
các phản ứng này là nguyên tử clo bị
tách ra khỏi phân tử PCB. PCB chứa
càng nhiều nguyên tử clo thì phản ứng
xảy ra càng chậm.
Thời gian cần cho một nửa số lượng PCB
(ban đầu) bị phân hủy dao động từ 3,5
đến 83 ngày đối với các phân tử có 1
đến 5 nguyên tử clo.
Trong môi trường nước, phân tử PCB
bị phá vỡ do quá trình quang phân
(photolysis). Các phân tử PCB có số
nguyên tử clo từ 7 trở lên có thể hấp thụ
các bước sóng dài, nên tốc độ quang
phân của các phân tử này cao hơn các
phân tử PCB có ít nguyên tử clo hơn.
Trong vùng nước nông, dưới tác động
của ánh sáng mặt trời mùa hè, ước tính
thời gian bán phân hủy số lượng phân tử
PCB có chứa từ 1 đến 4 nguyên tử clo là
từ 17 đến 210 ngày. Quá trình quang
phân diễn ra chậm hơn vào mùa đông.
Trong môi trường đất và trầm tích,
PCB chủ yếu bị phân hủy bởi các vi sinh
vật. Sự phân hủy PCB phụ thuộc vào
nhiều yếu tố, bao gồm cả số lượng và vị
trí của các nguyên tử clo, nồng độ PCB,
các loại vi sinh vật, các chất dinh dưỡng
có sẵn và nhiệt độ. Mặc dù chậm, sự
phân hủy PCB bởi các vi sinh vật có thể
xảy ra ngay cả khi không có oxy trong
đất và trầm tích.
PCB có bị phân hủy trong môi trường không? 15
PCB TRONG MÔI TRƯỜNG
PCB không dễ dàng bị phân hủy mà có
xu hướng tồn tại bền vững trong mọi
thành phần môi trường.
Mức độ phân hủy hoặc chuyển hóa PCB
phụ thuộc vào số lượng và vị trí nguyên
tử clo.
Trong phòng thí nghiệm, so với phân tử PCB có nhiều nguyên tử clo, phân tử PCB
chứa ít nguyên tử clo hơn có khả năng tan trong nước cao hơn, điểm sôi thấp hơn
và dễ bị phân hủy hơn.
PCB có thời gian bán hủy trung bình trong đất, trầm tích, nước mặt khoảng 6 năm.
Ánh sáng mặt trời đóng vai trò quan trọng trong sự phân hủy của PCB trong không
khí, nước. Vi sinh vật xúc tiến quá trình phân hủy PCB trong đất, trầm tích.
18
PCB được đưa vào cơ thể người và
tích tụ trong cơ thể thông qua
những con đường chính sau:
(1) Tiêu hóa: PCB được đưa vào cơ thể
khi ăn uống thức ăn bị nhiễm PCB hoặc
nuốt không chủ định dầu và vật liệu có
PCB. Thức ăn là nguồn lây nhiễm PCB
phổ biến nhất cho con người thông qua
chuỗi thức ăn, đặc biệt với nguồn thức
ăn là cá ở những lưu vực bị nhiễm PCB
và các sản phẩm từ sữa bị nhiễm PCB.
So với các trường hợp nhiễm PCB qua
thức ăn, các trường hợp nhiễm PCB từ
nước uống ít gặp hơn do PCB ít tan
trong nước. Tuy nhiên PCB có thể bị rò
rỉ vào nguồn nước uống nếu sử dụng các
máy bơm dùng dầu cũ có PCB (khi máy
bơm hỏng, dầu có PCB có thể rò rỉ làm ô
nhiễm nước uống) hoặc nguồn nước đó
tiếp nhận PCB do rò rỉ, tràn đổ.
(2) Hô hấp: PCB được đưa vào cơ thể
khi hít phải khí, bụi bị nhiễm PCB.
(3) Tiếp xúc qua da: PCB được đưa
vào cơ thể khi tiếp xúc trực tiếp với dầu,
vật liệu có PCB.
(4) Truyền từ mẹ sang con: PCB cũng
được truyền từ mẹ sang con qua quá
trình mang thai hoặc cho con bú.
PCB được tìm thấy trong gan, mô tế
bào, não, da và máu, thậm chí cả
trong máu ở cuống rốn.
Con người có thể hấp thụ và tích
lũy PCB qua đường tiêu hóa
Con người có thể hấp thụ và tích
lũy PCB qua đường hô hấp
PCB được đưa vào cơ thể người bằng cách nào? 16
Con người có thể hấp thụ và tích
lũy PCB do tiếp xúc qua da
19
Trong số 209 cấu tử của PCB, có tới 12 PCB đồng phẳng có độ độc tương đương từ 0,00003 đến 0,1 lần so với cấu tử có tính độc cao nhất trong nhóm chất Dioxin. PCB thương mại được sử dụng là tập hợp nhiều cấu tử PCB, trong đó có cả các đồng phẳng này.
LD50 (hay nồng độ cần thiết để giết chết 50% một quần thể sinh vật trong điều kiện nhất định) của PCB đối với chuột qua đường miệng là 1 g/kg trọng lượng cơ thể.
TÁ
C Đ
ỘN
G C
ỦA
PC
B Đ
ẾN
SỨ
C K
HỎ
E
CO
N N
GƯ
ỜI
Phát sinh các khối u, ung thư
Tác động tới hệ nội tiết
Tác động tới hệ sinh sản
Tác động tới hệ tiêu hóa
Phát sinh các bệnh ngoài da
Tác động đến hệ miễn dịch
Tác động tới hệ thần kinh
PCB có thể tồn tại lâu dài trong mô mỡ
và tích lũy trong cơ thể, gây tác hại
nghiêm trọng đối với sức khỏe như ung
thư, tác động đến hệ nội tiết (rối loạn
nội tiết) và sự phát triển của trẻ nhỏ (ảnh
hưởng đến hệ thần kinh, chỉ số IQ).
Phơi nhiễm PCB có thể gây ra các bệnh
liên quan tới hệ thần kinh như tê liệt,
đau đầu, run rẩy chân tay. Phơi nhiễm
PCB có thể ảnh hưởng đến quá trình
sinh sản của con người, làm giảm khả
năng sinh sản của nữ giới và giảm số
lượng tinh trùng ở nam giới. PCB có liên
quan đến các chứng phát ban và ngứa,
đặc biệt là nguy cơ gây ung thư hệ tiêu
hoá, gan và da. Hàm lượng PCB trong
máu cao có thể liên quan tới bệnh ung
thư hệ bạch huyết. Một vài nghiên cứu
đã tìm ra mối quan hệ về liều lượng –
phản ứng giữa các hàm lượng PCB trong
huyết tương và u lympho không Hodgkin
(ung thư hạch không Hodgkin) là một
bệnh ung thư hệ bạch huyết.
Nhiều nghiên cứu cho thấy nếu phơi
nhiễm PCB diễn ra trong thời kỳ mang
thai và cho con bú có thể ảnh hưởng đến
sự sinh truởng và phát triển của trẻ sơ
sinh, dẫn đến phát triển chậm, cũng
như làm giảm khả năng miễn dịch.
PCB có độc không? 17
PCB là hóa chất có độc tính thuộc nhóm 1 là nhóm chất gây ung thư, được coi là “sát thủ vô hình” với sức khỏe con người.
Trong sản xuất cũng như sinh hoạt, khi tiếp xúc với các chất độc hại như PCB, dù trực
tiếp hay gián tiếp qua chuỗi thức ăn, PCB được tích tụ đến một ngưỡng nhất định mới
phát sinh ra các triệu chứng có thể nhận biết. Khi đó, việc điều trị là hết sức khó khăn
và hệ quả có thể ảnh hưởng đến thế hệ tiếp theo.
20
Nguyên nhân nào dẫn đến nhiễm độc PCB? 18
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Tại nơi làm việc:
Tiếp xúc với các thiết
bị điện như máy biến
áp, tụ điện có PCB.
Tiếp xúc với các loại
dầu và chất thải có
PCB như dầu cách
điện, dầu thủy lực.
Chịu ảnh hưởng của
sự cố liên quan đến
PCB.
Môi trường xung
quanh:
Ăn uống thức
ăn nhiễm PCB.
Hít thở không
khí có PCB tại
khu vực ô
nhiễm PCB.
Tiếp xúc với
đất, nước
nhiễm dầu rò rỉ
có PCB từ thiết
bị điện như
máy biến áp, tụ
điện, và các
thiết bị sử dụng
dầu cách điện,
dầu thủy lực cũ
khác.
Trong nhà:
Tiếp xúc với thiết bị
điện, điện tử cũ có
PCB.
Truyền từ mẹ sang
con qua quá trình
mang thai và cho
con bú.
21
PCB có thể gây ra các ảnh hưởng cấp
tính và mãn tính đối với sức khỏe.
Trong trường hợp cấp tính, cơ quan
đầu tiên bị PCB tác động là gan, gây
thương tổn như nổi mụn, cháy da và
bỏng mắt. Với trường hợp mãn tính,
PCB có thể tồn tại lâu dài trong mô mỡ
và tích lũy trong cơ thể, gây tác hại
nghiêm trọng đến sức khỏe như ung
thư, tác động đến hệ miễn dịch, hệ nội
tiết, hệ thần kinh, hệ sinh sản, hệ tiêu
hóa và sự phát triển của trẻ (ảnh
hưởng hệ thần kinh, chỉ số IQ). PCB
được tìm thấy trong gan, mô tế bào,
não, da và máu, thậm chí cả trong
máu ở cuống rốn. Nhiễm độc PCB đối
với người và động vật thường được biểu
hiện qua các triệu chứng sau:
1. Nhiễm độc cấp tính:
Chán ăn, buồn nôn, đau vùng
bụng, phù mặt và tay;
Bỏng da, trầy da, thay đổi cấu
trúc của da và móng tay;
Chức năng gan và hệ thống miễn
dịch thay đổi;
Đau đầu, suy nhược thần kinh,
hoa mắt, mất trí nhớ, hoảng loạn
và bất lực.
2. Nhiễm độc mãn tính:
Ban đỏ trên mặt, cổ, vai, cánh
tay, ngực và bụng (đặc biệt
quanh rốn và bìu);
Da trở nên khô và ngứa nhiều,
các mụn trứng cá không gây
viêm, các nang lông chứa bã
nhờn và keratin;
Bệnh toàn thân có các biểu hện
như viêm gan với chứng gan to,
rối loạn tiêu hóa, huyết niệu,
bỏng mắt, bất lực (thường là biến
chứng), biến đổi một số men
trong máu và triglyxerit.
Nhiễm độc PCB có biểu hiện gì? 19
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Biểu hiện bị nhiễm độc PCB
trong vụ Yoshu 1968
Nhiễm độc mãn tính với nồng độ PCB dù nhỏ cũng có khả năng dẫn đến phá hủy
gan, rối loạn sinh sản và đặc biệt là biến đổi gen, gây hàng loạt bệnh nguy hiểm
như ung thư, quái thai, dị dạng và những vấn đề khác.
22
Con người có thể tiếp nhận bao nhiêu PCB? 20
Tổ chức Y tế Thế giới WHO khuyến cáo ngưỡng tiếp nhận vào cơ thể người có thể
chấp nhận được qua đường miệng với các PCB đồng phẳng tương tự Dioxin như sau:
Theo trọng lượng cơ thể TDI (tolerable daily intake): 2 x 10-3 ng/kg/ngày
Trung bình theo ngày MDI (mean daily intake): 49 x 10-3 ng/ngày
Quốc gia Ngưỡng tiếp nhận Đối tượng áp dụng
Ba Lan 0,818 µg/kg/ngày Trẻ nhũ nhi
Cộng hòa Slovakia 2,65 µg/kg/ngày Trẻ sơ sinh
Canada 1 µg/kg/ngày Áp dụng chung
Một số quốc gia trên thế giới đã đưa ra ngưỡng tiếp nhận ước tính hàng ngày đối
với tổng PCB (hỗn hợp nhiều đồng loại PCB giống và không giống dioxin) như sau:
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG, SỨC KHỎE
Quy định về PCB trong thực phẩm như thế nào? 21
Ủy ban Châu Âu đã ban hành Quy định số 1881/2006 ngày 19/12/2006 về giới hạn
tối đa dư lượng Dioxin và các chất PCB tương tự Dioxin (WHO-PCDD/F-PCB-TEQ)
trong thực phẩm như sau:
Thực phẩm Giới hạn tối đa Thực phẩm Giới hạn tối đa
Thực phẩm từ lợn 1,5 pg/g chất béo Sữa và sản phẩm từ
sữa 4,0 pg/g chất béo
Thực phẩm từ gia
cầm 4,0 pg/g chất béo
Chất béo và dầu thực
vật 1,5 pg/g chất béo
Thực phẩm từ bò
và cừu 4,5 pg/g chất béo
Trứng và sản phẩm có
trứng 6,0 pg/g chất béo
23
Sau khi áp dụng biện pháp sơ cứu, nạn nhân cần được đưa đến bệnh viện để kiểm
tra và điều trị nếu nhận thấy có các triệu chứng nhiễm độc PCB.
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Cần làm gì khi bị phơi nhiễm PCB? 22
Rửa bằng nước ấm
và xà phòng Chất lỏng có PCB
tiếp xúc với da
Chất lỏng có PCB
tiếp xúc với mắt
Rửa mắt với nước
ấm trong vòng 15
phút, và luôn giữ
mắt mở to
Chất lỏng có PCB
đi vào miệng và dạ
dày
Súc miệng với nước.
Không được uống
bất kỳ nước gì khác
và đến gặp bác sỹ
ngay
Tiếp xúc với môi
trường không khí
có nồng độ PCB
cao
Đưa người bị phơi
nhiễm ra khu vực
ngoài trời
Các loại tiếp xúc Sơ cứu
24
Sử dụng mặt nạ hô hấp với bộ lọc khí hữu cơ và bụi khi tiếp xúc
với PCB hoặc có sự cố tràn đổ dầu biến thế nhiễm PCB.
Không ăn và đặt thức ăn gần những thiết bị/vật liệu nhiễm hoặc
nghi ngờ nhiễm PCB.
Thay thế các thiết bị chiếu sáng sử dụng đèn huỳnh quang cũ
trong nhà, trường học và nơi làm việc. Loại bỏ và tránh không
tiếp xúc trực tiếp với các thiết bị này.
Rửa tay bằng nước ấm và xà phòng sau khi tiếp xúc với thiết bị/
vật liệu nhiễm PCB.
Tránh ăn các loại cá, động vật vỏ cứng tại các nguồn nước bị
nghi nhiễm PCB. Khi chế biến cá cần loại bỏ da, chất béo, nấu
bằng cách nướng, bỏ lò để giảm lượng chất béo.
Tránh ăn các sản phẩm động vật nhiều chất béo như thịt đỏ,
gia cầm, các sản phẩm từ sữa, trứng,...nghi nhiễm PCB. Cắt bỏ
phần mỡ và chọn các phương pháp nấu ăn ít chất béo như:
nướng, quay, nấu áp suất cao. Tránh rán thịt bằng mỡ lợn hoặc
bơ.
Thay thế các đồ gia dụng cũ như tivi, tủ lạnh cũ từ trước năm
1979. Khi các thiết bị này có PCB, quá trình sử dụng có thể làm
rò rỉ một lượng nhỏ PCB vào không khí.
Sử dụng các phương tiện bảo hộ cá nhân thích hợp (ví dụ vật liệu
PPE) để bảo vệ da khỏi sự tiếp xúc trực tiếp với PCB.
Làm thế nào để tránh phơi nhiễm PCB? 23
25
Tránh các tụ điện và máy biến áp cũ: Các tụ điện và máy biến
áp cũ vẫn có thể chứa dầu có PCB trong quá trình hoạt động.
Tránh tiếp xúc hoặc chỉ tiếp xúc khi đã được trang bị các biện
pháp phòng hộ an toàn với các thiết bị này cho đến khi chắc
chắn chúng không có PCB.
Kiểm tra PCB đối với các sản phẩm cũ: Một số vật lệu dân dụng
cũ có sử dụng sơn, vữa trát, ván lợp nhựa đường, giấy hắc ín…
có thể có PCB (đôi khi ở mức độ cao). Liên lạc với cơ quan có
thẩm quyền về cách thức xác định và loại bỏ các sản phẩm này
nếu phát hiện thấy có PCB. Khi phát hiện thấy có PCB, tránh để
vật liệu tiếp xúc với da và lan truyền trong khu vực sử dụng cho
đến khi tình trạng được kiểm soát. Không tự động đốt các vật
liệu có PCB.
Lưu ý đến các khu công nghiệp cũ: PCB tại các cơ sở công
nghiệp, khu công nghiệp cũ có thể đã bị rò rỉ và phát thải ra
môi trường trước đó. Tìm hiểu lịch sử của nơi làm việc, các tòa
nhà và bãi thải cũ. Hạn chế tối đa các hoạt động tại khu vực
làm việc đã từng có các thiết bị điện, tụ điện, máy biến áp cũ.
Giảm bụi bẩn trong nhà: Đơn giản chỉ cần giữ nhà sạch sẽ giảm
nguy cơ tiếp xúc bụi ô nhiễm.
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
26
Đã có trường hợp nào nhiễm độc PCB chưa? 24
Có nhiều trường hợp nhiễm độc
PCB, bao gồm cả ngộ độc tập thể:
Năm 1915, lần đầu tiên các biểu hiện
do nhiễm độc PCB được phát hiện tại
công ty hóa chất Swann (Mỹ) sau khi
công ty này sử dụng PCB (chưa được
sản xuất thương mại chính thức) để sản
xuất vỏ đạn cho quân đội Hoa Kỳ và đã
để lại hàng loạt các di chứng sau đó.
Năm 1933, 23 trong số 24 công nhân
trong nhà máy của Công ty hóa chất
Swann xuất hiện mụn mủ trên mặt và
cơ thể, đồng thời có biểu hiện mệt mỏi,
mất cảm giác ngon miệng và các bệnh
ngoài da khác. Đây chính là những dấu
hiệu điển hình về nhiễm độc khi tiếp xúc
với PCB.
Năm 1936, một quan chức cấp cao của
sở Y tế công cộng Hoa Kỳ mô tả một
người phụ nữ và con của cô ấy đã bị nổi
mụn khắp cơ thể và tổn thương về da
do đơn thuần tiếp xúc với quần áo của
công nhân. Ngoài những tổn thương da,
các triệu chứng ngộ độc có hệ thống đã
xảy ra ở những công nhân làm việc
trong điều kiện không khí có PCB.
Năm 1968, vụ Yusho ở Nhật Bản đã
ghi nhận ngộ độc hóa chất với hơn
14.000 người, sau khi ăn dầu ăn chiết
xuất từ cám của hãng Kanemi Soko.
Dầu ăn sản xuất từ cám này đã bị
nhiễm PCB thông qua bộ phận trao đổi
nhiệt của dây chuyền sản xuất. Trong số
14.000 người này, có tới 1.853 người bị
phơi nhiễm PCB rất nặng, với các chứng
bệnh mãn tính suốt đời. Nhiều gia đình
ở tỉnh Fukuoka và Nagasaki mang các
chứng bệnh kỳ quái tập thể như chân
tay run rẩy, da nổi chàm,...
Em bé Nhật Bản bị nhiễm độc PCB
trong vụ Yoshu 1968
27
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Năm 1979, một vụ nhiễm độc trên diện rộng tương tự
như vụ Yusho đã xảy ra tại Đài Loan (vụ Yuchen). Một
tai nạn máy móc đã làm chất PCB xâm nhập vào dầu
cám. Khoảng 2.000 người đã bị ngộ độc sau khi ăn
phải dầu cám bị nhiễm PCB.
Năm 1981, nhà khoa học Maroni và các cộng sự đã
báo cáo 15 trường hợp có triệu chứng của bệnh trứng
cá và/hoặc viêm nang lông và viêm da khi kiểm tra 80
công nhân tại các cơ sở sản xuất tụ điện tại Ý. Các
công nhân này đều đang làm việc ở môi trường có
nồng độ PCB từ 48 - 275 µg/m3 và có nồng độ PCB
trong máu dao động từ 300 - 500 ppb.
Năm 1996, nghiên cứu của các nhà khoa học tại Canada đã chỉ ra rằng phụ nữ ăn cá
ở Ngũ Đại hồ (Great Lake) sinh ra những đứa trẻ có triệu chứng phản xạ bất thường,
dấu hiệu tự kỷ và ít chú ý đến các kích thích thính giác và thị giác. Đây được coi là
hậu quả của việc xả thải PCB xuống sông River, Vịnh Green và Hồ Michigan thuộc Ngũ
Đại Hồ từ những năm 1954.
Năm 1999, sau khi xảy ra sự cố để 25 lít dầu máy biến áp có PCB chảy ra một khu
thu gom chất thải tái chế làm thức ăn cho gia súc, Chính quyền Bỉ đã tiến hành phân
tích 55.000 mẫu gia súc, gia cầm. Kết quả phân tích cho thấy nồng độ PCB tại một số
gia cầm cao hơn 100 lần so với ngưỡng cho phép tại Bỉ. Tổng chi phí để giải quyết
hậu quả này là hơn 1 tỷ đô la Mỹ.
Năm 2012, Chính quyền Oldenburg (Đức) đã phát hiện PCB có trong trứng gà tại
một trang trại chăn nuôi. Một số trứng này đã được bán ở các địa điểm khác nhau.
Mũi của cô bé bị chuyển
màu đen do hậu quả
nhiễm độc PCB trong vụ
Yuchen
28
Các nạn nhân của PCB được bồi thường thiệt hại ra sao? 25
Năm 1968, vụ tai nạn PCB nổi tiếng
Yusho đã làm ngộ độc trực tiếp trên
1.800 người và gây ảnh hưởng tới
14.000 người. Công ty Kanami Soko đã
sử dụng “Kaneclor 400” là sản phẩm
của công ty hoá chất Kanegafuchi làm
dung môi trong qui trình khử mùi dầu
cám. Năm 1982, tòa án tỉnh Fukuoka
công nhận 363 bệnh nhân nhiễm độc và
buộc hai công ty gây ô nhiễm dầu ăn là
Kanemi Soko và Kanegafuchi cùng
Chính phủ Nhật đền bù khoản bồi
thường 8,4 tỷ yên, trong đó chính phủ
Nhật chịu trách nhiệm thiếu sót trong
quản lý, không có biện pháp ngăn chặn
kịp thời tình trạng ô nhiễm để xây ra
trên diện rộng. Năm 1985, tòa thượng
thẩm tỉnh Fukuoka xác nhận 719 nạn
nhân khác và yêu cầu hai công ty hóa
chất nêu trên chi trả 3,3 tỷ yên và chính
phủ chi trả 1,4 tỷ yên. Từ đó đến nay,
các nạn nhân khác đang tiếp tục khởi
kiện Chính phủ và hai công ty gây ra
ngộ độc PCB.
Năm 1979, có khoảng 2000 sinh viên,
nhân viên thuộc trường Huei-ming
(Taichung, Đài Loan) bị ngộ độc thức
ăn có PCB trong dầu cám. Một khoản
ngân sách 151.000 đô la Mỹ đã được bố
trí ngay lập tức để hỗ trợ bồi thường
cho các nạn nhân. Hiện nay chính phủ
Đài Loan tiếp tục cân nhắc việc tiếp tục
hỗ trợ các nạn nhân PCB, trong đó bao
gồm cả chi phí kiểm tra PCB với mức chi
900 đô la Mỹ cho một xét nghiệm
Năm 2003, tòa án tại Anniston
(Alabana, Hoa Kỳ) đã đưa ra phán xét
vụ kiện Mosanto và công ty con là
Solutia với 20.000 nguyên đơn chịu ảnh
hưởng của PCB. Theo đó Mosanto bị
phạt 700 triệu đô la Mỹ, trong đó 600
triệu đô la dùng để bồi thường cho nạn
nhân bị nhiễm PCB. Ngoài việc bồi
thường bằng tiền mặt, một phòng khám
y tế - môi trường, cơ sở nghiên cứu ở
Anniston với chi phí 75 triệu đô la Mỹ sẽ
được thiết lập trong 20 năm để cung
cấp thuốc miễn phí theo đơn thuốc và
khám sức khỏe.
Hiện chưa có quy định cụ thể về
mức bồi thường thiệt hại đối với
người lao động và cộng đồng bị phơi
nhiễm PCB. Tuy nhiên khi xảy ra sự
cố phơi nhiễm PCB, ngoài chi phí
khắc phục sự cố môi trường, chi phí
bồi thường thiệt hại cho các nạn
nhân phơi nhiễm PCB là rất lớn.
29
Việt Nam chưa có chế độ trợ cấp và bồi thường cho người bị phơi nhiễm
PCB. Hiện tại có một số quy định về trợ cấp và bồi thường có liên quan sau:
Thông tư số 10/2003/TT-BLĐTBXH ngày 18/4/2003 của Bộ LĐTBXH về Hướng
dẫn việc thực hiện chế độ bồi thường và trợ cấp đối với người lao động bị tai nạn lao
động (TNLĐ), bệnh nghề nghiệp. Cụ thể:
Quyết định số 09/2008/QĐ-BYT ngày 20/2/2008 của Bộ Y tế quy định danh mục
các bệnh, dị dạng, dị tật có liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học/dioxin gồm
17 bệnh sau: Ung thư phần mềm, u lympho không Hodgkin, u lympho Hodgkin, ung
thư phế quản - phổi, ung thư khí quản, ung thư thanh quản, ung thư tiền liệt tuyến,
ung thư gan nguyên phát, bệnh đa u tủy xương ác tính, bệnh thần kinh ngoại biên
cấp tính và bán cấp tính, tật gai sống chẻ đôi, bệnh trứng cá do clo, bệnh đái tháo
đường type 2, bệnh Porphyrin xuất hiện chậm, các bất thường sinh sản, các dị dạng,
dị tật bẩm sinh (đối với con của người bị nhiễm chất độc hóa học/dioxin), và rối loạn
tâm thần.
Hiện tại các chế độ trợ cấp cho các nạn nhân phơi nhiễm chất độc hóa học/dioxin
mới chỉ được xác định đối với các trường hợp người có công với cách mạng (nạn
nhân chất độc màu da cam), chưa có quy định cụ thể với các trường hợp phơi nhiễm
chất độc hóa học khác.
Mức suy giảm khả
năng lao động Mức bồi thường Mức trợ cấp Điều kiện
Từ 81% trở lên hoặc
chết 30 tháng lương 12 tháng lương TNLĐ xảy ra do lỗi của
người sử dụng lao động
TNLĐ xảy ra lần nào thì bồi
thường, trợ cấp lần đó
Đối với bệnh nghề nghiệp
phải có kết luận của cơ
quan Pháp y
Trên 10% - dưới
81%
Cứ tăng 1% mức suy giảm được cộng
thêm 0,4 tháng tiền lương và trợ cấp
lương (nếu có)
5% - 10% 1,5 tháng lương 0,6 tháng lương
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Nhiễm độc PCB tại Việt Nam được trợ cấp thế nào? 26
30
Có quy định gì về an toàn cá nhân khi tiếp xúc với PCB? 27
Ngày 29/12/2008, Bộ LĐTBXH đã
ra Quyết định số 68/2008/QĐ-
BLĐTBXH về trang bị phương tiện bảo
vệ cá nhân cho người lao động làm
nghề, công việc có yếu tố nguy hiểm,
độc hại. Trong đó, Danh mục trang bị
phương tiện bảo vệ cá nhân cho người
lao động làm nghề, công việc có yếu tố
nguy hiểm, độc hại đã quy định các lĩnh
vực công việc có thể tiếp xúc với PCB
như:
Thí nghiệm dầu, thay dầu, lọc dầu,
tái sinh dầu máy biến áp;
Xử lý nguyên liệu sản xuất sơn,
mực in (sàng sẩy hóa chất, lọc
dầu); nghiền sơn, nghiền mực; pha
sơn, lọc sơn, đóng hộp;
Làm việc ở các phòng thí nghiệm,
xét nghiệm, kiểm nghiệm hàng hóa
tiếp xúc với các loại hóa chất.
Quy định về yêu cầu sử dụng bảo
hộ cá nhân trong các điều kiện làm
việc có khả năng phơi nhiễm PCB
nêu trên chưa tính đến việc giảm
thiểu rủi ro khi tiếp xúc với PCB:
theo Quyết định này, khi làm các công
việc nguy hiểm nêu trên người lao động
cần sử dụng các thiết bị bảo hộ cá nhân
bao gồm: quần áo vải dầy, mũ vải, khẩu
trang lọc hơi, khí độc, găng tay chống
xăng, dầu, mỡ, giầy vải chống dầu, ủng
cao su chống dầu, và xà phòng.
Trong khi chưa có tiêu chuẩn về bảo hộ
lao động cụ thể cho PCB, các yêu cầu
về an toàn khi tiếp xúc với PCB có thể
được tham khảo tại:
Tiêu chuẩn TCVN 5507:2002 (mục
8) về Hóa chất nguy hiểm - Quy
phạm an toàn trong sản xuất, kinh
doanh, sử dụng, bảo quản và vận
chuyển;
Thông tư liên tịch Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội - Bộ Y tế -
Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam
số 14/1998/TTLT-BLĐTBXH-BYT-
TLĐLĐVN về hướng dẫn việc tổ
chức thực hiện công tác bảo hộ lao
động trong doanh nghiệp, cơ sở
sản xuất kinh doanh.
PCB là loại hóa chất, hàng hóa và
chất thải nguy hại. Việc tiếp xúc với
PCB có tác động tiêu cực đến sức
khỏe và cần được coi là một nghề
độc hại, nguy hiểm.
Mặc dù vậy, Việt Nam chưa có quy
định cụ thể để bảo vệ an toàn cá
nhân khi tiếp xúc với PCB và bồi
thường thiệt hại cho các trường
hợp phơi nhiễm PCB.
31
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC KHỎE
Trách nhiệm của người sử dụng lao
động trong việc bố trí công việc có yếu
tố nguy hiểm, có hại, có nguy cơ gây tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp được
quy định trong Nghị định số 45/2013/NĐ
-CP hướng dẫn chi tiết một số điều của
Bộ Luật Lao động về thời giờ làm việc,
thời giờ nghỉ ngơi và an toàn lao động,
vệ sinh lao động.
Cụ thể, người sử dụng lao động có trách
nhiệm:
Kiểm tra, đánh giá các yếu tố nguy
hiểm, có hại, đề ra các biện pháp
loại trừ, giảm thiểu các mối nguy
hiểm, có hại, cải thiện điều kiện lao
động, chăm sóc sức khỏe cho người
lao động;
Tổ chức đo lường các yếu tố có hại ít
nhất 01 lần trong một năm, lập hồ
sơ lưu giữ và theo dõi theo quy định
pháp luật;
Trang bị phương tiện kỹ thuật, y tế
để bảo đảm ứng cứu, sơ cứu kịp thời
khi xảy ra sự cố, tai nạn lao động;
Xây dựng phương án xử lý sự cố,
ứng cứu khẩn cấp và tổ chức đội cấp
cứu tại chỗ theo quy định pháp luật.
Đội cấp cứu phải được huấn luyện kỹ
năng và thường xuyên tập luyện.
Người sử dụng lao động có trách nhiệm gì? 28
Ban clo ở người do tác động của PCB
Mặc dù chưa có quy định cụ thể về
trách nhiệm của người sử dụng lao
động đối với việc quản lý PCB tại
doanh nghiệp, người sử dụng lao
động nên:
Tăng cường truyền thông về
PCB và các tác động của PCB
đến sức khỏe người lao động;
Chủ động nhận diện các thiết
bị, vật liệu có PCB;
Quản lý an toàn các thiết bị có
PCB hoặc nghi nhiễm PCB.
32
Có những cách nào để xác định PCB? 29
7
PCB & ẢNH HƯỞNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG, SỨC KHỎE
PCB không thể xác định được bằng mắt thường. Tùy theo mục đích và yêu cầu của việc xác định tồn lưu PCB trong môi trường nói chung và PCB trong thiết bị, vật liệu nói riêng, có thể sử dụng một trong các phương pháp thử nghiệm sau:
Phương pháp sàng lọc hồ sơ
Nguyên tắc: Các thiết bị, vật liệu chưa thay đổi thành phần từ khi sản xuất, có sử dụng dầu từ các công ty sản xuất PCB hoặc dầu thương mại có PCB là có PCB;
Ưu điểm: Tiết kiệm thời gian, chi phí;
Nhược điểm: Phải đảm bảo thiết bị không được thay thế, sửa chữa trong suốt quá trình sử dụng (nguyên gốc);
Ứng dụng: Sàng lọc, chỉ nhận diện thiết bị nguyên gốc có PCB.
Phương pháp thử nghiệm PCB đơn giản
Nguyên tắc: Dựa trên các đặc điểm của PCB hoặc thành phần clo trong PCB để phân biệt với dầu không có clo;
Ưu điểm: Tiết kiệm thời gian, chi phí;
Nhược điểm: Độ chính xác thấp;
Ứng dụng: Sàng lọc, nhận diện thiết bị, vật liệu không có PCB.
Phương pháp thử nhanh
Nguyên tắc: Oxy hóa clo hữu cơ (trong PCB) thành clo vô cơ (Cl-) và xác định PCB thông qua tổng clo;
Ưu điểm: Sử dụng thiết bị đo nhanh, tiết kiệm thời gian, chi phí, thuận tiện khi sử dụng tại hiện trường;
Nhược điểm: Độ chính xác, độ nhậy và chọn lọc thấp, chỉ có thể áp dụng với các mẫu có nồng độ PCB cao (lớn hơn 2 ppm);
Ứng dụng: Sàng lọc, nhận diện thiết bị không có PCB và nghi nhiễm PCB.
Phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm
Nguyên tắc: Sử dụng phương pháp sắc ký để phân tích thành phần và nồng độ của từng loại cấu tử PCB và nồng độ tổng PCB;
Ưu điểm: Phân tích được nhiều loại mẫu, độ chính xác, độ nhậy và tính chọn lọc cao;
Nhược điểm: Đắt tiền, tốn thời gian, yêu cầu cán bộ phân tích có hiểu biết và kỹ năng phân tích;
Ứng dụng: Xác định chính xác nồng độ PCB.
Phương pháp sử dụng bộ thử nhanh và phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm yêu cầu có thiết bị và được thực hiện bởi các cán bộ phân tích và đơn vị đã qua đào tạo.
33
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
Xác định PCB từ hồ sơ như thế nào? 30
Có 2 nhóm đối tượng nghi nhiễm dầu PCB cao nhất: (1) Thiết bị điện nguyên dạng (chưa thay dầu) và được sản xuất trước năm 2001 hoặc không rõ năm sản xuất và (2) thiết bị điện đã được thay dầu. Với nhóm 1, có thể căn cứ vào danh mục loại dầu thường sử dụng để xác định thiết bị đó có PCB không.
Các thiết bị điện chưa thay dầu có xuất xứ và/hoặc sử dụng các loại dầu thương mại dưới đây là thiết bị có PCB (theo danh mục của UNEP). Thiết bị không sử dụng dầu thương mại từ danh sách này không có nghĩa là không có PCB.
Danh sách đầy đủ các MBA và tụ điện có PCB tham khảo tại www.pops.org.vn
Xuất xứ Hãng sản xuất/
Loại MBA Dầu sử dụng
Liên xô cũ
ТНЗ, ТНЗП, ТНЗПУ, ТНЗС, ТНП, ТНПУ, ТНР, ТНРУ; ТНЗ-25/10; ТНЗ-40/10;...
Hexol, Santothern, Santovac, Sat-T-America, Siclonyl, Solvol, Sorol, Soval, Sovol, Sovtol, TCD
Mỹ
General Elect. (750kVA); Westinghouse (750kVA); General Electric (750kVA); Of. Elec. Tech. (25kVA); Of. Elec. Tech. (25kVA); UNELEC (250 kVA);
Apirorlio, Areclor, Arochlor, Arochlors, Aroclor/Arochlor(s), Arubren, Asbestol, Bakola 131,Biphenyl, Cloresil, Chlophen, Chloretol, Chlorextol,
Đức DL800Voltawerke; TC, C, IVDCL, CDsl;
Ask/Askarel/Askael, Auxol, Bakola, Biclor, Blacol, Chlorphen,
Ý Abestol, Aceclor, Adkarel, ALC, Apirolio, Diarol, Dicolor, Diconal, Disconon, DK,
Pháp TP, TXP, MiTR, ISITHP Elenex, Hywol, Non-Flamol, Olex-sf-d, Orophene, Pheaoclor, Pheneclor,
Anh Aroclor, Askarel ,Pyroclor, Inclor
Tây Ban Nha
Phenoclor, Pyralene
Tiệp TO Hexol ,Santothern, Santovac, Sat-T-America, Siclonyl, Solvol, Sorol, Soval, Sovol, Sovtol, TCD
Ba lan TAO, TO, TOC, TON, TOH, TOF, TOW
Chlorfin, Chlorinal/Chlorinol, Chlorinated biphenyl, Chlorinated diphenyl,
Nhật Electrophenyl, Inertenn, Kanechlor, Kaneclor, Kennechlor, pyralène, Santosol,
34
Các phương pháp thử nghiệm đơn giản dưới đây được thực hiện trên thiết bị, vật liệu
chưa được xác định có PCB hay không. Các thử nghiệm này không đòi hỏi các máy
móc phân tích chuyên dụng và chuyên gia phân tích. Các thử nghiệm này
nên được sử dụng ở giai đoạn khảo sát ban đầu bởi chúng không định lượng hàm
lượng PCB hay xác nhận chắc chắn sự có mặt của PCB.
Phương pháp thử tỷ trọng (mẫu dầu)
Phương pháp này dựa vào sự khác nhau về tỷ trọng của dầu có PCB và nước. Nếu dầu
có PCB thì tỷ trọng sẽ lớn hơn nước do đó sẽ chìm xuống trong khi đó dầu khoáng thì
nhẹ hơn nước. Phương pháp này chỉ phù hợp khi hàm lượng PCB có trong dầu tương
đối cao (trên 300 ppm).
Có thể tiến hành phương pháp này như sau:
Rót một ít nước vào ống nghiệm 10 ml;
Cho một vài giọt dầu vào ống nghiệm;
Giữ yên ống nghiệm một lúc, sau đó quan sát lớp dầu, nước.
Nếu lớp dầu lắng xuống đáy của ống nghiệm chứng tỏ tỷ
trọng của dầu lớn hơn 1 và dầu này có thể có PCB. Nếu lớp
dầu nổi lên trên bề mặt nước thì đây có thể là dầu khoáng
(hoặc dầu có PCB ở nồng độ < 300 ppm) có tỷ trọng nhỏ
hơn 1.
Phương pháp
thử tỷ trọng
Thử nghiệm PCB đơn giản như thế nào? 31
Phương pháp thử sự có mặt của clo (mẫu dầu)
Phương pháp này kiểm tra sự có mặt của clo trong mẫu dầu để từ đó xác định sự có
mặt của PCB. Sự có mặt của PCB được xác định thông qua quan sát màu sắc của
ngọn lửa khi đốt mẫu dầu cần thử trên sợi dây đồng. Clo sẽ làm ngọn lửa có màu
xanh khi dầu được đốt trên sợi dây đồng. Việc đổi màu này chứng tỏ trong mẫu dầu
có thể có PCB vì loại dầu có PCB có chứa clo trong khi dầu khoáng thông thường lại
không chứa clo.
35
PCB đang được kiểm kê với đối tượng nào? 32
Trong khuôn khổ dự án quản lý PCB tại Việt Nam, các loại thiết bị điện (máy biến áp,
tụ điện, TU/TI, các loại thiết bị công nghiệp sử dụng cơ cấu nâng hạ và các loại dầu
tái chế là đối tượng cần lấy mẫu, phân tích và kiểm kê PCB). Thứ tự ưu tiên lấy mẫu
phân tích PCB đối với các máy biến áp, TU/TI và dầu lưu giữ tại chỗ được trình bày
dưới đây.
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
Nhóm đối tượng Thứ tự ưu tiên lấy mẫu phân tích
Nhóm 1. Sử dụng dầu nguyên gốc, sản xuất từ năm 2001 trở về trước hoặc không có nhãn mác
1 Thiết bị thuộc danh mục UNEP (câu 30)
2 Thiết bị không thuôc danh mục UNEP
Nhóm 2. Sử dụng dầu không nguyên gốc
3 Thiết bị rò rỉ, gần trường học, bệnh viện, tòa nhà, khu vui chơi giải trí, chợ (khoảng cách dưới 500 m)
4 Thiết bị rò rỉ không thuộc nhóm trên (3)
5 Thiết bị kín thuộc hệ thống truyền tải
6 Thiết bị kín thuộc nhà máy điện
7 Thiết bị kín thuộc hệ thống phân phối được đặt tại tỉnh, thành phố đông dân (trên 1000 người/m2)
8 Thiết bị còn lại không thuộc nhóm trên (3-7)
Nhóm 3. Sử dụng dầu nguyên gốc, sản xuất trong nước sau năm 2001
9 Thiết bị gần trường học, bệnh viện, tòa nhà, khu vui chơi giải trí, chợ (khoảng cách dưới 500 m)
10 Thiết bị còn lại không thuộc nhóm trên (9)
Việc xác định PCB trong các tụ điện được áp dụng theo phương pháp sàng lọc từ hồ
sơ (do không thay dầu) và chỉ lấy mẫu phân tích với các tụ đện không còn sử dụng.
Thứ tự lấy mẫu phân tích và kiểm kê với máy biến áp, TU/TI
Nhóm đối tượng Thứ tự ưu tiên lấy mẫu phân tích
Dầu tuần hoàn, tái sử dụng, dầu thải từ các thiết bị điện
1 Dầu lưu giữ gần trường học, bệnh viện, tòa nhà, khu vui chơi giải trí, chợ (khoảng cách dưới 500 m)
2 Dầu lưu giữ còn lại, có lượng lưu giữ từ cao xuống thấp
Thứ tự lấy mẫu phân tích và kiểm kê với dầu lưu giữ tại chỗ
36
Chuẩn bị trước khi lấy mẫu kiểm kê PCB như thế nào? 33
Trước khi lấy mẫu dầu máy biến áp cần xác nhận đúng máy cần lấy mẫu.
Trong trường hợp lấy mẫu khi máy biến áp đang hoạt động phải tuân thủ hướng
dẫn, quy định an toàn tại nơi lấy mẫu.
Chỉ lấy mẫu khi có mặt kỹ sư điện phụ trách trạm/khu
vực. Cần đặc biệt chú ý khi thao tác với máy biến áp lớn
vì áp suất thường lớn. Người thao tác không nên ở vị trí
đối diện với van xả dầu.
Vị trí lấy mẫu là qua van xả dầu ở đáy máy biến áp hoặc
qua nắp đổ dầu bằng cách sử dụng bơm tay. Không nên
lấy mẫu ở bình giãn nở vì mẫu không mang tính đại diện.
Điền thông tin vào phiếu lấy mẫu. Khi lấy mẫu cần đặt khay
kim loại dưới van xả.
Đặt túi/thùng đựng rác thải, vật liệu hút/hấp phụ dầu, giấy
và giẻ lau ngay bên cạnh vị trí lấy mẫu.
Mặc trang phục bảo hộ (quần áo, mũ, găng tay, kính, khẩu
trang, giày/ủng). Cần có sự giúp đỡ của cộng sự, không
được thực hiện lấy mẫu một mình.
Nếu không thể lấy mẫu khi máy đang hoạt động thì phải
tắt máy. Cần xin ý kiến người vận hành trước khi tắt
máy. Nếu không được phép tắt máy và không thể lấy
mẫu thì ghi chú vào phiếu lấy mẫu.
37
Lấy mẫu kiểm kê PCB với máy biến áp như thế nào? 34
Dùng giẻ lau sạch van. Dùng mỏ lết mở van, ốc cho đến khi có
dầu chảy thành dòng nhỏ thì dừng lại. Dùng khay hứng để loại
bỏ dầu cặn ban đầu.
Sau khi đã hoàn thành các bước chuẩn bị, công tác lấy mẫu dầu máy biến
áp như sau:
Mở chai đựng mẫu và giữ ở dưới van xả (lưu ý phải đeo
găng tay). Lấy lượng mẫu khoảng 20 - 50 ml, sau đó đóng
van lại. Cần lưu ý tránh dầu chảy ra ngoài trong suốt quá
trình lấy mẫu và phải có khay hứng ngay bên dưới. Nếu lấy
mẫu qua nắp đổ dầu thì dùng pipet hút đủ lượng dầu cần lấy
rồi cho chảy vào chai đựng mẫu.
Sau khi lấy đủ lượng mẫu, đóng nắp chai mẫu lại và dùng giẻ
lau lau sạch dầu dính xung quanh chai. Dán 2 nhãn giống nhau
(có thể kèm theo phiếu thông tin mẫu): một nhãn lên máy biến
áp vừa lấy mẫu và một nhãn lên chai đựng mẫu, đảm bảo các
thông tin sau được nhận diện gồm tên chủ sở hữu máy, công
suất máy, mã kiểm kê (nếu có), mã số của mẫu, năm sản xuất,
nhà sản xuất, vị trí đặt máy, ngày lấy mẫu. Đặt chai đựng mẫu
vào giá. Khi các giá này đầy thì đặt vào thùng đựng mẫu.
Hoàn tất việc lấy mẫu
Lau sạch miệng van xả bằng giẻ lau. Kiểm tra kỹ và đảm bảo van đã được
khóa chặt, không bị rỉ dầu ra ngoài;
Dùng giẻ lau, giấy, vật liệu hấp phụ làm sạch các vết dầu rơi vãi hay bị đổ,
tràn ra ngoài. Sau đó, dùng dung môi n-hexan để rửa và lau sạch lại bằng giẻ.
Giấy và giẻ lau sau đó phải được bỏ vào túi/thùng đựng rác thải nguy hại;
Kiểm tra phiếu điền thông tin lấy mẫu, đảm bảo các thông tin đã được điền
đầy đủ và chính xác;
Thu dọn hiện trường sạch sẽ.
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
38
Lấy mẫu kiểm kê PCB với tụ điện như thế nào? 35
Do tụ điện được thiết kế kín hoàn toàn nên chỉ có thể lấy mẫu bằng cách phá vỏ.
Chính vì lý do này, việc lấy mẫu và phân tích chỉ thực hiện trên các tụ điện đã thải
loại. Nếu có nhiều tụ điện của cùng một seri, chỉ cần lấy 2 mẫu đại diện của seri này.
Lấy mẫu tụ điện lớn Cắt, khoan, trích lớp vỏ tụ điện (chú ý: để
tránh dầu có PCB chảy ra ngoài, phải chọn vị
trí cắt, khoan, trích phù hợp và kích thước
không quá lớn, đủ để lấy mẫu bằng pipet);
Lấy mẫu dầu PCB trong tụ điện bằng pipet loại
dùng 1 lần. Gắn kín bằng keo epoxy sau khi lấy
mẫu xong;
Mẫu sau khi lấy phải được bảo quản và đưa
đến các phòng thí nghiệm phân tích PCB để
thực hiện phân tích.
Lấy mẫu tụ điện nhỏ
Trải tấm lót thấm dầu lên sàn nơi thao tác và chuẩn bị sẵn khay hứng dầu (bằng
inox là tốt nhất);
Dùng cưa sắt cắt xung quanh đỉnh vỏ tụ điện;
Nhấc phần đỉnh tụ điện ra để kéo cuộn dây ra ngoài;
Dùng dụng cụ cạy khoảng 1 cm3 lớp cách điện và lớp tiếp xúc;
Lấy mẫu bằng pipet dùng 1 lần hoặc dụng cụ lấy mẫu nhỏ phù hợp;
Mẫu sau khi lấy phải được bảo quản và đưa đến các phòng thí nghiệm phân tích
PCB để thực hiện phân tích.
Trong hỗn hợp nước và dầu chỉ cần xác định PCB trong pha dầu.
Do là loại hóa chất kỵ nước và có tính không phân cực, PCB sẽ tập trung ở trong pha
dầu. Nồng độ PCB xác định được trong pha dầu được coi là nồng độ PCB trong hỗn
hợp nước và dầu.
Xác định nồng độ PCB trong hỗn hợp nước và dầu
như thế nào? 36
39
Các quy định nào về phân tích PCB tại Việt Nam? 37
Hiện nay, Việt Nam đã ban hành các TCVN sau đây về phân tích PCB:
TCVN 8170-1:2009 (EN 1528-
1:1996), Phần 1: Yêu cầu chung
Các phương pháp xác định các dư lượng thuốc
bảo vệ thực vật và các chất PCB trong các sản
phẩm thực phẩm chứa chất béo
TCVN 8170-2:2009 (EN 1528-
2:1996), Phần 2: Chiết chất béo, thuốc
BVTV, PCB và xác định hàm lượng chất
béo
Các quy trình chiết tách chất béo có chứa thuốc
bảo vệ thực vật và các dư lượng PCB từ các
nhóm khác nhau của thực phẩm chứa chất béo
TCVN 8170-3:2009 (EN 1528-
3:1996), Phần 3: Phương pháp làm
sạch
Các phương pháp làm sạch mẫu phân tích, bao
gồm loại bỏ mỡ và các lipid có thể gây nhiễu
TCVN 8170-4:2009 (EN 1528-
4:1996), Phần 4: Phương pháp xác
định, phép thử khẳng định và các qui
trình khác
Hướng dẫn về một số kỹ thuật được khuyến
cáo để xác định dư lượng thuốc BVTV và các
hợp chất PCB trong thực phẩm chứa chất béo,
các phép thử khẳng định và đưa ra quy trình
làm sạch để loại lipit khi phân tích mẫu có hàm
lượng chất béo cao.
1
2
3
4
TT Tên Tiêu chuẩn Việt Nam Nội dung
5
TCVN 8061:2009 về chất lượng đất,
xác định hóa chất bảo vệ thực vật clo
hữu cơ và polyclo biphenyl - Phương
pháp sắc ký khí với Detector bẫy
electron
Tiêu chuẩn này quy định phương pháp định
lượng PCB dựa trên 7 cấu tử PCB, áp dụng cho
mọi loại đất và dưới các điều kiện quy định
trong tiêu chuẩn này, có thể đạt được giới hạn
phát hiện từ 0,1 µg/kg đến 0,4 µg/kg.
Trong trường hợp hỗn hợp nhiều chất lỏng từ nhiều nguồn khác nhau được thu
gom về cùng một bể chứa nhưng chúng không hòa trộn hoàn toàn với nhau, khi đó
hỗn hợp chất lỏng có thể cho các nồng độ PCB khác nhau. Hỗn hợp chất lỏng sẽ
được tiêu hủy theo các yêu cầu áp dụng cho mức nồng độ PCB cao nhất phát hiện
được trong hỗn hợp chất lỏng.
Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam đang phối hợp với cơ quan có thẩm quyền để xây
dựng và ban hành 2 tiêu chuẩn về “phân tích PCB trong dầu” và “phân tích PCB trong
đất/trầm tích”. Dự kiến 2 tiêu chuẩn này sẽ được ban hành vào đầu năm 2015.
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
38 Một hỗn hợp chất lỏng có thể cho các nồng độ PCB
khác nhau không?
40
Có các phương pháp phân tích PCB trong phòng thí
nghiệm nào? 39
Các phương pháp phân tích PCB trong phòng thí nghiệm gồm có: phân tích công cụ
(phương pháp sắc ký khí), phân tích hóa học (phương pháp điện hóa và so màu) và
phân tích hóa sinh (ELISA – hấp thụ miễn dịch liên kết enzyme)
Phân tích công cụ Phân tích hóa học Phân tích hóa sinh
Ứng
dụng
Phạm vi ứng dụng
rộng rãi đối với hầu
hết các loại mẫu môi
trường, sinh vật
Chủ yếu ứng dụng
cho mẫu nước, dầu
hoặc các mẫu thể
rắn
Chủ yếu là các mẫu
nước hoặc các mẫu thể
rắn nhưng ít đòi hỏi phải
qua xử lý mẫu phức tạp
Ưu
điểm
Phân tích được nhiều
loại mẫu (phạm vi ứng
dụng rộng)
Độ chính xác, độ nhạy
(giới hạn phát hiện cỡ
chục ng/kg) và tính
chọn lọc cao, có thể
phân tích được nhiều
chất đồng loại
Lượng mẫu tiêu tốn ít
Là phương pháp tiêu
chuẩn
Đơn giản trong
thao tác và xử lý
mẫu, dễ sử dụng
Thời gian phân tích
nhanh
Hiệu quả kinh tế
cao
Sử dụng linh hoạt
ngoài hiện trường
Độ nhạy cao (giới hạn
phát hiện cỡ 0,05 – 5
ppm)
Đơn giản trong thao tác
và xử lý mẫu, dễ sử dụng
Thời gian phân tích
nhanh. Trong một số
trường hợp, hiệu quả
kinh tế hơn phương pháp
hoá học
Nhược
điểm
Chi phí phân tích cao,
cần nhiều thời gian
phân tích và quy trình
phân tích phức tạp
Đòi hỏi kỹ năng phân
tích và cán bộ phân
tích có trình độ
Không thể phân tích
được ngoài hiện
trường
Chỉ có thể áp dụng
với các mẫu có
nồng độ PCB cao >
2 ppm, kết quả
mang tính chất định
tính và bán định
lượng
Độ chính xác, độ
nhạy và chọn lọc
thấp vì phụ thuộc
vào hóa chất, dụng
cụ và bộ thử của
hãng sản xuất
Chỉ có độ chính xác
trong một khoảng nồng
đô nhất định từ 0,03 - 1
ppm (kết quả phân tích
mang tính chất bán định
lượng)
Độ chọn lọc kém, không
phù hợp với các mẫu có
nền phức tạp
Kém linh hoạt vì phụ
thuộc vào hóa chất, dụng
cụ và bộ thử của hãng
sản xuất
41
Việc lấy mẫu, phân tích PCB cần được thực hiện bởi các phòng thí nghiệm đảm bảo
một trong các năng lực sau:
1. Có chứng chỉ VILAS đổi với chỉ tiêu PCB phù hợp
2. Được xác nhận đủ năng lực quan trắc môi trường theo nghị định số 27/2013/
NĐ-CP và Thông tư số 42/2013/TT-BTNMT
3. Được Tổng cục Môi trường xác nhận có đủ năng lực và phương pháp phân tích
PCB phù hợp.
Danh sách các phòng thí nghiệm phân tích PCB đã đạt kết quả phân tích tốt trong
đợt kiểm tra liên phòng thí nghiệm năm 2011 và năm 2013 của Dự án quản lý PCB
tại Việt Nam:
Cơ quan nào phân tích được PCB? 40
Có thể thay thế dầu có PCB được không? 41
Hoàn toàn có thể thay thế các loại dầu có PCB bằng các loại dầu sau: Silicon,
hydrocarbon béo, Poly-a-olefin (hydrocarbon tổng hợp), chlorinated benzenes, esters
(hỗn hợp của pentaerithritol và acid béo)...
Tên cơ sở Địa chỉ
Công ty thí nghiệm điện Miền Nam – TCT Điện lực Miền Nam
22 BIS Phan Đăng Lưu, phường 6, quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh
Công ty TNHH Một thành viên Khoa học Công nghệ Hoàn Vũ
112A Lương Thế Vinh, quận Tân Phú, Tp. Hồ Chí Minh
Trung tâm Công nghệ Môi trường TP. HCM - Viện Công nghệ Môi trường - Viện KHCN Việt Nam
Số 1 Mạc Đĩnh Chi, quận 1, Tp. Hồ Chí Minh
Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Môi trường và Phát triển Bền vững (CETASD)
334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
PTN Độc học Môi Trường - Viện Môi trường và Tài nguyên (IER)
142 Tô Hiến Thành, quận 10, Tp. Hồ Chí Minh
PTN Giám sát và Phân tích Môi Trường - Trạm Quan trắc và Phân tích Môi trường Lao động - Viện Nghiên cứu KHKT Bảo hộ Lao động
99 Trần Quốc Toản, Hoàn Kiếm, Hà Nội
PTN Nông sản Thực phẩm - Công ty Intertek Việt Nam
KĐT Nam Sông Cần Thơ, quận Cái Răng, Tp.Cần Thơ
PTN Phân tích Độc chất Môi trường - Viện Công nghệ Môi trường - Viện KHCN Việt Nam
Nhà A30, 18 Hoàng Quốc Việt, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội
Phòng phân tích PCB - Trung tâm Kỹ thuật Môi trường và An toàn Hóa chất
Số 2 Phạm Ngũ Lão, Hoàn Kiếm, Hà Nội
LẤY MẪU, PHÂN TÍCH VÀ KIỂM KÊ PCB
42
Thông tin về thành phần và nồng độ PCB (nếu có) sẽ được xác định trên nhãn hóa
chất và phiếu an toàn hóa chất (MSDS) được nhà sản xuất cung cấp kèm với hàng
hóa, thiết bị nhập khẩu. Khi không có nguồn thông tin này, cần lấy mẫu và phân tích
xác định nồng độ PCB.
Nhãn hóa chất Phiếu an toàn hóa chất
Tên hóa chất;
Tên cơ sở sản xuất;
Thành phần cơ bản của hóa
chất;
Nồng độ
của các hóa
chất;
Biểu trưng
nguy hiểm
theo tiêu
chuẩn;
Thông báo
nguy hiểm (hazard statement)
theo tiêu chuẩn;
Yêu cầu ngăn ngừa rủi ro.
(precaution).
Thông tin của công ty;
Tên sản phẩm;
Thành phần các chất nguy hiểm;
Nhận dạng đặc
tính nguy hiểm
về vật lý, cháy
nổ, sức khỏe,
môi trường, ...
Yêu cầu lưu
giữ, vận
chuyển, thải
bỏ;
Biện pháp sơ
cứu, xử lý sự cố và ứng phó khẩn
cấp;
Các đề phòng đặc biệt.
Làm thế nào để biết hàng nhập khẩu có PCB? 42
Cuối năm 2007, Công ty cổ phần Đầu tư Cửu Long Vinashin đăng ký tờ khai tại
cảng Cái Lân lô hàng thiết bị điện gồm 40 máy biến áp đã qua sử dụng tại Hàn
Quốc theo tờ khai số 203 ngày 14/11/2007. Đây là một phần trong số các thiết bị
do công ty tự tháo dỡ, thanh lọc sau khi mua lại toàn bộ 2 nhà máy nhiệt điện tại
Seoul phục vụ lắp đặt thi công dự án nhiệt điện Sông Hồng tại Nam Định do Tập
đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) làm chủ đầu tư. Sau khi lô hàng
về đến cảng Cái Lân, qua kiểm tra, làm thủ tục nhập khẩu, các ngành chức năng
của tỉnh Quảng Ninh đã phát hiện trong số các máy biến áp được nhập khẩu có 1
máy có nồng độ PCB vượt tiêu chuẩn cho phép. Do đó, lô hàng không đủ điều
kiện thông quan và bị tạm giữ tại cảng Cái Lân để chờ quyết định xử lý.
XUẤT NHẬP KHẨU PCB
43
Việt Nam tham gia Công ước Basel về kiểm
soát, vận chuyển qua biên giới các chất thải
nguy hiểm và việc tiêu hủy chúng, đồng thời
cũng tham gia công ước Stockholm về các
chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (trong đó
có PCB) với mục đích bảo vệ sức khỏe con
người và môi trường trước rủi ro từ các chất
ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy.
Theo hai công ước này, việc xuất nhập khẩu các chất thải nguy hiểm, các
chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (trong đó có PCB) chỉ được thực hiện
với mục đích quản lý chất thải an toàn.
Chính phủ Việt Nam hướng tới mục tiêu cấm xuất nhập khẩu và sử dụng mới các
thiết bị và vật liệu có PCB. Bộ Tài nguyên và Môi trường là đơn vị xác nhận điều
kiện xuất nhập khẩu PCB. Việc xuất nhập khẩu PCB tuân theo quy trình của Tổng
cục Hải quan.
Có được phép xuất nhập khẩu PCB không? 43
Xuất khẩu PCB từ Việt Nam phải tuân theo quy định gì? 44
Không có văn bản riêng cho việc xuất khẩu PCB và các thiết bị, vật liệu,
chất thải có PCB.
Xuất khẩu chất thải có PCB thuộc phạm vi quy định của Thông tư 12/2011/TT-
BTNMT ngày 14/4/2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về Quản lý chất
thải nguy hại. Theo đó: “Khi có nhu cầu xuất khẩu CTNH để xử lý ở nước ngoài,
chủ nguồn thải CTNH có trách nhiệm tuân thủ Công ước Basel về kiểm soát vận
chuyển xuyên biên giới các chất thải nguy hại và việc tiêu huỷ chúng theo quy định
tại Phụ lục 5”. Phụ lục 5 gồm 2 phần, phần A quy định đăng ký xuất khẩu CTNH,
phần B quy định nội dung hồ sơ vận chuyển xuyên biên giới.
Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường là đơn vị chịu trách nhiệm cấp
văn bản chấp thuận đăng ký xuất khẩu CTNH.
PCB và các thiết bị, vật liệu,
chất thải có PCB chỉ được
phép xuất nhập khẩu khi
được sự đồng ý của Bộ Tài
nguyên và Môi trường.
XUẤT NHẬP KHẨU PCB
44
Nhập khẩu PCB và các thiết bị, vật
liệu chất thải có PCB phải tuân thủ
điều kiện, phải được Tổng cục Môi
trường chấp thuận bằng văn bản.
Nhập khẩu PCB cần tuân thủ theo:
Thông tư 01/2006/TT-BCN do Bộ
Công nghiệp (nay là Bộ CT) ban hành
ngày 11/4/2006 hướng dẫn việc quản lý
xuất khẩu, nhập khẩu hóa chất độc hại
và sản phẩm có hóa chất độc hại, tiền
chất ma tuý, hóa chất theo tiêu chuẩn
kỹ thuật thuộc dạng quản lý chuyên
ngành của Bộ Công nghiệp và Thông tư
số 10/2006/TT- BCN do Bộ Công
nghiệp ban hành ngày 01/12/2006 sửa
đổi Khoản 3 Mục II Thông tư số
01/2006/TT- BCN. PCB và các hợp chất
có PCB là hóa chất nhập khẩu có điều
kiện thuộc phụ lục 3 của Thông tư số
01/2006/TT- BCN.
Thông tư số 43/2010/TT-BTNMT
ngày 29/12/2010 về việc Quy định Quy
chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường,
trong đó ban hành 03 quy chuẩn kỹ
thuật quốc gia về môi trường đối với phế
liệu nhập khẩu: (i) QCVN 31:2010/
BTNMT - Phế liệu sắt, thép nhập
khẩu; (ii) QCVN 32:2010/BTNMT - Phế
liệu nhựa nhập khẩu; (iii) QCVN
33:2010/BTNMT - Phế liệu giấy nhập
khẩu. Theo đó, phế liệu sắt, thép nhập
khẩu không được phép có tạp chất nguy
hại.
Thông tư 40/2011/TT-BCT quy định
về khai báo hóa chất áp dụng đối với tổ
chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu hóa
chất (kể cả nhập khẩu hóa chất vào khu
chế xuất) thuộc Danh mục hóa chất phải
khai báo quy định tại Phụ lục V Nghị
định số 26/2011/NĐ-CP. Thông tư quy
định Đối với hóa chất nguy hiểm quy
định tại Phụ lục V Nghị định số 26/2011/
NĐ-CP phải lập Phiếu an toàn hóa chất.
PCB là hóa chất độc hại theo nghị định
26/2011/NĐ-CP (mã số hải quan
271091).
Thông tư liên tịch 34/2012/TTLT-
BCT-BTNMT ngày 15/11/2012 hướng
dẫn về điều kiện nhập khẩu làm nguyên
liệu sản xuất. 1. Theo đó, phế liệu phải
thuộc Danh mục phế liệu được phép
nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất do
Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành
đồng thời phải đáp ứng Quy chuẩn kỹ
thuật quốc gia về môi trường đối với phế
liệu nhập khẩu hoặc các yêu cầu về mô
tả phế liệu tương ứng trong Danh mục
phế liệu được phép nhập khẩu.
Thông tư số 01/2013/TT-BTNMT
ngày 28/1/2013 quy định về phế liệu
được phép nhâp khẩu làm vật liệu sản
xuất. Theo đó, phế liệu phải được làm
sạch để loại bỏ chất thải, những loại vật
liệu, vật phẩm, hàng hóa cấm nhập khẩu
theo quy định của pháp luật Việt Nam và
các điều ước quốc tế mà nước CHXHCN
Việt Nam là thành viên.
Nhập khẩu PCB tại Việt Nam phải tuân theo quy định gì? 45
45
XUẤT NHẬP KHẨU PCB – VẬN CHUYỂN PCB
Có được phép vận chuyển PCB không? 46
PCB phải được vận chuyển an toàn
với sự giám sát của cơ quan quản
lý nhà nước.
Việc cấp phép lưu giữ, vận chuyển PCB
và các thiết bị, vật liệu, chất thải có
PCB sẽ tùy theo tính năng sử dụng của
PCB vào thời điểm xin cấp phép.
Bộ Tài nguyên và Môi trường
quản lý việc lưu giữ, vận chuyển
chất thải có PCB như một loại chất
thải nguy hại. Tổng cục Môi trường,
Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh (Sở tài
nguyên và Môi trường hoặc Chi cục
Bảo vệ môi trường nếu được phân
cấp) có trách nhiệm cấp phép quản
lý chất thải nguy hại, trong đó có
PCB.
Bộ Công an quản lý việc vận
chuyển PCB và các thiết bị, vật liệu
có PCB như hàng hóa nguy hiểm.
Giấy phép vận chuyển sẽ do Cục
Cảnh sát cấp.
Theo quy định của Liên hiệp quốc, khi vận chuyển PCB cần có
biển báo như hình bên, mỗi chiều ít nhất là 250 mm, đường kẻ
khung màu đen cách mép 12,5 mm, nửa trên gồm 7 sọc đen,
nửa dưới có số 9, màu đen (cao ít nhất là 25 mm) và mã UN
của loại hóa chất (cao ít nhất là 65 mm). Phương tiện vận
chuyển hàng hóa nguy hại phải có biển báo ít nhất ở hai phía
đối diện và phải dễ nhìn, đặc biệt khi xếp và dỡ hàng. Khi vận
chuyển nhiều thùng hoặc nhiều loại hàng nguy hiểm, biển báo
phải được đặt tại mỗi thùng.
Việt Nam quy định dấu hiệu nhận biết khi vận chuyển gồm biểu
trưng nguy hiểm và báo hiệu nguy hiểm, được dán ngoài mỗi
kiện hàng và hai bên phương tiện vận chuyển. Biểu trưng nguy
hiểm kích thước 100 x 100 mm (cho kiện hàng), 250 x 250 mm
(cho container), và 500 x 500 mm (cho phương tiện). Báo hiệu
nguy hiểm màu vàng cam, 300 x 500 mm, ghi mã UN2315 với
chất lỏng có PCB hoặc UN3432 với chất rắn có PCB, đặt dưới
biểu trưng nguy hiểm.
UN 2315
UN 2315
Thiết bị vận chuyển PCB cần có dấu hiệu gì? 47
UN 3432
46
Văn bản nào quy định về vận chuyển PCB tại Việt Nam? 48
Vận chuyển PCB và vật liệu có PCB như một loại hàng hóa nguy hiểm thuộc
trách nhiệm quản lý của Bộ Công an và được quy định tại:
Nghị định số 104/2009/NĐ-CP ngày 9/11/2009 của Chính phủ quy định danh
mục hàng nguy hiểm và vận chuyển hàng nguy hiểm bằng phương tiện giao
thông cơ giới đường bộ;
Nghị định số 29/2005/NĐ-CP ngày 10/3/2005 của Chính phủ quy định danh mục
hàng nguy hiểm và vận chuyển hàng nguy hiểm bằng phương tiện giao thông
cơ giới đường thủy nội địa.
Thông tư số 35/2010/TT-BCA ngày 11/10/2010 về việc quy
định cấp giấy phép vật liệu nổ và hàng công nghiệp (áp dụng
cho cả đường bộ và đường thủy nội địa) quy định Tổng cục
Cảnh sát là đơn vị chịu trách nhiệm cấp giấy phép vận chuyển
vật liệu nổ công nghiệp, hàng nguy hiểm. Các quy định cụ thể:
Giấy phép vận chuyển hàng nguy hiểm có giá trị một lần
đối với phương tiện có hợp đồng vận chuyển từng chuyến;
có giá trị 12 tháng đối với phương tiện chuyên dùng vận
chuyển hàng nguy hiểm
Phương tiện vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường bộ,
đường sắt, phải dán Biểu trưng hàng nguy hiểm về cháy,
nổ theo Mẫu VC07 ban hành kèm theo Thông tư lên kính
phía trước và hai bên thành phương tiện vận chuyển trong
suốt quá trình vận chuyển.
Phương tiện vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường thủy,
ban ngày phải cắm Cờ báo hiệu có chữ “B”, ban đêm phải
có đèn báo hiệu thắp sáng màu đỏ theo mẫu quy định của
Bộ Giao thông vận tải trong suốt quá trình vận chuyển
Điều 80, 81 Bộ Luật Hàng hải năm 2005 quy định trong trường
hợp vận tải hàng hóa quốc tế, phải áp dụng các quy định của
Bộ luật quốc tế về vận chuyển hàng nguy hiểm đường biển-
IMDG Code (International Maritime Dangerous Goods Code).
47
Thông tư quy định chủ vận chuyển CTNH phải đáp ứng
các điều kiện về cơ sở pháp lý, điều kiện về cơ sở vật
chất, kỹ thuật, điều kiện về nhân lực, điều kiện về công
tác quản lý và các điều kiện khác nêu rõ trong Thông tư
số 12/2011/TT-BTNMT mới được cấp giấy phép hành
nghề vận chuyển CTNH
VẬN CHUYỂN PCB
Vận chuyển PCB và vật liệu có PCB như một loại chất thải nguy hại thuộc
trách nhiệm quản lý của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Thông tư số 12/2011/TT-BTNMT ngày 14/4/2011 về quản lý chất thải nguy hại quy
định việc vận chuyển CTNH là quá trình chuyên chở CTNH từ nơi phát sinh đến nơi xử
lý, có thể kèm theo việc thu gom, đóng gói, bảo quản, lưu giữ tạm thời, trung chuyển,
sơ chế CTNH.
Thông tư nêu rõ trách nhiệm của chủ vận chuyển CTNH
trong việc sử dụng, thông báo giấy phép vận chuyển CTNH
cho chính quyền địa phương; ký kết hợp đồng với các bên có
liên quan đến CTNH; lộ trình vận chuyển CTNH; trách nhiệm
khi phát sinh CTNH trong quá trình vận chuyển; yêu cầu tuân
thủ Công ước Basel khi tham gia vận chuyển trong nội địa
đối với CTNH vận chuyển xuyên biên giới, hệ thống quản lý
chất lượng, quản lý môi trường...
Thông tư cũng quy định trách nhiệm của các cơ quan
quản lý có thẩm quyền như Tổng cục Môi trường, UBND
cấp tỉnh thành hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường được
UBND cấp tỉnh thành phân cấp, Chi Cục Bảo vệ môi
trường cấp tỉnh thành với công tác quản lý vận chuyển
CTNH.
Các phương tiện, thiết bị chuyên dụng cho việc hành nghề quản lý CTNH bao gồm
bao bì chuyên dụng, thiết bị lưu chứa, khu vực lưu giữ tạm thời hoặc trung chuyển,
phương tiện vận chuyển, hệ thống hoặc thiết bị sơ chế, xử lý CTNH phải đạt các yêu
cầu kỹ thuật nêu tại Phụ lục 7 của thông tư.
48
Cử người điều khiển phương tiện vận chuyển hoặc người áp
tải có đủ trình độ, đã qua huấn luyện, đào tạo về vận
chuyển hàng hóa nguy hiểm.
Đăng ký với cơ quan có thẩm quyền. Xin cấp phép vận
chuyển PCB của cơ quan có thẩm quyền.
Khi vận chuyển, chủ sở hữu thiết bị, vật liệu, chất thải có PCB cần làm gì?
49
Chủ sở hữu thiết bị, vật liệu, chất thải có PCB cần thực hiện các yêu cầu sau:
Thống nhất với các tổ chức, cá nhân có liên quan để khai
đầy đủ vào Chứng từ CTNH theo đúng nội dung hợp đồng
chuyển giao CTNH và các quy định trong Giấy phép
QLCTNH của tổ chức, cá nhân tiếp nhận CTNH.
Đáp ứng yêu cầu kỹ thuật đối với phương tiện vận chuyển.
Trong trường hợp không đáp ứng được các yêu cầu kỹ
thuật đối với phương tiện vận chuyển, chủ sở hữu cần thuê
tổ chức cá nhân vận chuyển có đủ năng lực, điều kiện
pháp lý thực hiện việc vận chuyển hàng nguy hiểm và chất
thải có PCB.
Trong trường hợp thuê các tổ chức cá nhân vận chuyển
hàng nguy hiểm và chất thải có PCB cần thông báo rõ bằng
văn bản cho chủ phương tiện vận chuyển biết về tên, số
lượng, tính độc hại của hàng nguy hiểm có PCB, về những
yêu cầu phải thực hiện trong quá trình vận chuyển, hướng
dẫn xử lý trong trường hợp có tai nạn, sự cố và các thông
tin cần thiết có liên quan khác.
49
VẬN CHUYỂN PCB
(Tham khảo tài liệu Hướng dẫn vận chuyển thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB tại
website: www.pops.org.vn để có các thông tin chi tiết hơn)
32
Thông báo cho chính quyền địa phương (Uỷ ban nhân
dân cấp xã) có tuyến đường vận chuyển về kế hoạch
vận chuyển hàng nguy hiểm có PCB và cung cấp các
thông tin chi tiết về tuyến vận chuyển, nơi đến và thời
gian vận chuyển.
Đảm bảo nơi đến đã chuẩn bị sẵn sàng để tiếp nhận
hàng nguy hiểm có PCB.
Theo dõi, giám sát việc chuyển giao hàng nguy hiểm và
chất thải có PCB căn cứ vào nội dung hợp đồng và
Chứng từ CTNH, lập sổ giao nhận hàng nguy hiểm có
PCB để theo dõi loại, số lượng, thời gian, đơn vị tiếp
nhận và xử lý.
Trường hợp cần thiết, chủ sở hữu hàng nguy hiểm và
chất thải có PCB cử cán bộ trực tiếp tham gia giám sát
quá trình vận chuyển, lưu giữ và xử lý của tổ chức, cá
nhân tiếp nhận hàng nguy hiểm và chất thải có PCB.
50
Cần có hồ sơ gì khi vận chuyển PCB? 50
Giấy gửi hàng: ghi rõ tên hàng,
mã số, loại nhóm hàng, khối lượng
tổng cộng, loại bao bì, số lượng bao
gói, ngày đóng gói, nơi đóng gói,
tên địa chỉ người gửi hàng, người
nhận hàng;
Giấy phép vận chuyển hàng
nguy hiểm của cơ quan có thẩm
quyền (trong trường hợp hàng
nguy hiểm có PCB không phải là
chất thải);
Bộ chứng từ vận chuyển CTNH
có PCB (khi vận chuyển hàng nguy
hiểm có PCB là chất thải) mỗi lần
vận chuyển;
Nhật ký giao nhận hàng nguy
hiểm có PCB;
Hợp đồng vận chuyển (trường
hợp thuê vận chuyển), trong đó cần
phải ghi rõ các thông tin: tên hàng,
mã số, loại nhóm hàng, khối lượng
tổng cộng, loại bao bì, số lượng bao
gói, ngày đóng gói, nơi đóng gói,
tên địa chỉ người gửi hàng, người
nhận hàng; trách nhiệm đối với chủ
nguồn thải, trách nhiệm của chủ
phương tiện vận chuyển.
Tham khảo tài liệu Hướng dẫn vận
chuyển thiết bị, vật liệu và chất thải có
PCB tại website: www.pops.org.vn để có
thông tin chi tiết hơn.
Hồ sơ vận chuyển hàng nguy hiểm và chất thải có PCB cần bao gồm:
Cần nhân lực như thế nào khi vận chuyển PCB? 51
Các yêu cầu về nhân lực vận chuyển PCB gồm có:
Người điều khiển phương tiện vận chuyển hoặc người áp tải vận chuyển hàng
nguy hiểm có PCB phải có một trong các loại giấy Chứng nhận/Chứng chỉ/
Bằng cấp sau:
(1) Bằng cấp từ trung cấp trở lên thuộc chuyên ngành hóa chất, môi trường;
(2) Giấy chứng nhận huấn luyện vận chuyển hàng nguy hiểm;
(3) Giấy chứng nhận huấn luyện nghiệp vụ phòng cháy chữa cháy.
Tham khảo tài liệu Hướng dẫn vận chuyển thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB tại
website: www.pops.org.vn để có thông tin chi tiết hơn.
51
Phương tiện vận chuyển PCB cần đáp ứng yêu cầu gì? 52
Có các trang thiết bị, vật liệu để ứng phó, hạn chế tác
hại khi có sự cố PCB xảy ra;
Có đủ điều kiện tham gia giao thông theo quy định của
pháp luật
Đáp ứng các điều kiện về an toàn phòng cháy và
chữa cháy theo quy định của pháp luật;
Có ca bin đủ chỗ cho ít nhất 02 (hai) người ngồi, gồm
01 (một) người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng
nguy hiểm và 01 (một) người áp tải hàng nguy hiểm;
Phải được gắn biển cảnh báo có PCB theo mẫu tại
Phụ lục 5 của Thông tư này lên phía trước, phía sau và
hai bên thành phương tiện trong suốt quá trình vận
chuyển;
Tham khảo tài liệu Hướng dẫn vận chuyển thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB tại
website: www.pops.org.vn để có thông tin chi tiết hơn.
VẬN CHUYỂN PCB
Có kế hoạch ứng phó sự cố PCB và các tình huống
khẩn cấp khác kèm theo phương tiện trong suốt quá
trình vận chuyển;
Không được vận chuyển thiết bị, vật liệu có PCB cùng
với người, vật nuôi, lương thực, thực phẩm.
52
Cần bao gói như thế nào khi vận chuyển PCB? 53
Đối với dầu có PCB rút ra từ các thiết bị
Nên chứa dầu có PCB trong các bồn/thùng thép
kín (1A1), dung tích từ 220 lít đến 450 lít.
Phải đảm bảo một khoảng trống tính từ bề mặt
chất lỏng lên đến mặt nắp thùng tối thiểu là 10
cm, sau đó dán nhãn “RẤT ĐỘC – CÓ PCB”
Thùng thép
nắp liền dùng để
chứa dầu có
PCB
Đối với thiết bị có PCB không còn sử dụng
Nếu thiết bị kín, còn nguyên vẹn thì không
cần rút dầu ra. Đặt thiết bị vào thùng thép
(1A2) có kích thước phù hợp. Lưu ý lót thêm
lớp vật liệu hấp phụ ở đáy thùng thép để
phòng ngừa trường hợp rò rỉ. Đối với các thiết
bị lớn không đặt vừa vào các thùng thép thì
phải đặt vào các khay thép có dung tích chứa
được ít nhất 125% thể tích của chất lỏng
chứa bên trong thiết bị. Nếu có nhu cầu tái sử
dụng lại thiết bị thì phải rút hết dầu có PCB
trong thiết bị ra, làm sạch thiết bị và thay dầu
mới không có PCB vào.
Nếu thiết bị đã bị rò rỉ, hư hỏng thì cần phải
rút hết dầu bên trong thiết bị ra, sau đó mới
bỏ vào thùng thép với lớp vật liệu hấp phụ đã
được lót dưới đáy thùng. Đối với các thiết bị
lớn không đặt vừa vào các thùng thép thì phải
đặt vào các khay thép để ngăn chặn sự rò rỉ
chất lỏng còn sót lại bên trong thiết bị.
Dán nhãn “RẤT ĐỘC – CÓ PCB”.
Thùng
thép nắp
rời dùng
để chứa
chất rắn
có PCB
Tụ điện được đặt trong thùng chứa tiêu chuẩn UN
Đối với chất thải rắn có PCB
Chất thải rắn có PCB gồm có các vật liệu nhiễm PCB (cuộn dây, ốc, vít,…); bao bì,
thùng chứa nhiễm PCB; vật liệu hấp phụ nhiễm PCB (mùn cưa, cát,…); chất thải rắn
khác nhiễm PCB (quần áo, giẻ lau, găng tay,…). Các chất thải này cần được phân
loại rồi đóng gói, sau đó dán nhãn “RẤT ĐỘC – CÓ PCB”.
53
Hướng dẫn về bao gói khi vận chuyển PCB của Liên hợp
quốc như thế nào? 54
Mã số UN
PCB thuộc nhóm số 9 trong danh
mục các chất nguy hiểm, có mã số
là:
UN2315 đối với chất lỏng; và
UN3432 với chất rắn
Quy định bao gói PCB được áp dụng là
quy định P906 về vận chuyển PCB của
Tổ chức Liên hiệp quốc. Theo đó, các
chất lỏng hoặc chất rắn có chứa hoặc Có
thể có PCB được bao gói theo quy định
P001 và P002.
Quy định chung
Đối với máy biến áp hoặc các thiết
bị khác: các thiết bị phải được bao
gói, vận chuyển trong các vật liệu
bằng kim loại, không rò rỉ và có thể
tích ít nhất là 1,25 lần so với chất
lỏng PCB được vận chuyển. Phải có
các vật liệu thấm hút đầy đủ trong
quá trình bao gói để đảm bảo hút
được ít nhất 1,1 lần lưu lượng chất
lỏng được vận chuyển;
Trong trường hợp không bao gói,
vận chuyển theo quy định trên, các
máy biến áp và các thiết bị khác có
thể được vận chuyển trong các thiết
bị vận chuyển hàng hóa với khay
kim loại không rò rỉ, có chiều cao ít
nhất là 800 mm và đủ vật liệu thấm
hút để có thể thấm hút ít nhất 1,1
lần thể tích của chất lỏng được vận
chuyển;
Cần có giám sát về độ kín của máy
biến áp và các thiết bị vận chuyển
để phòng ngừa rò rỉ trong điều kiện
vận chuyển thông thường.
Một số quy định về vật liệu và thể
tích chứa tối đa
Thùng chứa một lớp (thép, nhôm,
kim loại, nhựa): chỉ được phép
chứa thể tích tối đa là 450 lít (thùng
dạng trống), và 60 lít (thùng chứa
dự phòng)
Thùng chứa vật liệu composit: thể
tích tối đa được vận chuyển trong
mỗi đơn nguyên là 60 - 250 lít
Thùng chứa 2 lớp, lớp trong là thủy
tinh, nhựa hoặc kim loại, lớp ngoài
là các vật liệu thép, nhôm, kim loại,
nhựa, ván ép, sợi…: thể tích tối đa
được vận chuyển cho mỗi đơn
nguyên là 60 - 400 kg, tùy thuộc vật
liệu bao gói.
Túi chứa: vận chuyển chất rắn với
trọng lượng tối đa là 50 kg nếu chất
rắn đó không chuyển thể sang chất
lỏng trong quá trình vận chuyển.
VẬN CHUYỂN PCB
54
Cần dán nhãn gì trên hàng hóa, chất thải có PCB khi
vận chuyển? 55
Tràn đổ có thể xảy ra do quá trình sắp xếp vượt
quá chiều cao quy định, không tính đến thay đổi độ
lệch trọng tâm trong quá trình vận chuyển dẫn đến
nghiêng, đổ, vỡ thùng chứa, thiết bị.
Cháy nổ có thể xảy ra khi phương tiện vận chuyển có
sự cố (hỏa hoạn, chập điện…) dẫn đến nhiệt độ vượt
quá nhiệt độ tự cháy của hóa chất, hàng hóa vận
chuyển bắt lửa gây cháy. Hóa chất bốc cháy sinh
nhiệt có thể gây nổ. Bên cạnh đó, sự cố tràn đổ có
thể xảy ra đồng thời, các hóa chất có thể phản ứng
để sinh ra khí cháy gây nổ. Dầu có PCB sẽ gây cháy
nổ khi tiếp xúc với ngọn lửa.
Rò rỉ PCB từ vật liệu có PCB có thể xảy ra khi
bao bì hoặc thùng chứa bị rung, lắc, dẫn đến
rách, thủng trong quá trình vận chuyển.
Các sự cố gì có thể xảy ra khi vận chuyển PCB? 56
Chất thải nguy hại Hàng nguy hiểm có PCB
Có thể độc cho sinh thải
UN 2315
Biểu trưng và báo hiệu nguy hiểm đối với chất lỏng có PCB
UN 3432
Biểu trưng và báo hiệu nguy hiểm đối với chất rắn có PCB
55
57 Phòng ngừa, xử lý sự cố khi vận chuyển PCB như thế nào?
Phòng ngừa sự cố
Trước khi vận chuyển PCB cần đọc
hiểu kế hoạch ứng phó khẩn
cấp khi xảy ra sự cố trong quá
trình bốc dỡ, vận chuyển.
Trang bị bảng hướng dẫn rút
gọn (được in rõ ràng, dễ đọc,
không bị mờ) về quy trình vận
hành an toàn phương tiện vận
chuyển và xếp dỡ, quy trình ứng
phó sự cố (kèm theo danh sách
điện thoại của các cơ quan quản lý
môi trường, công an, cấp cứu, cứu
hỏa của các địa phương trên địa
bàn hoạt động), nội quy về an toàn
lao động và bảo vệ sức khỏe (kèm
theo yêu cầu về thiết bị bảo hộ cá
nhân) đặt ở cabin hoặc khu vực
điều khiển theo quy định của pháp
luật.
Mang theo thiết bị ứng phó sự
cố khẩn cấp:
Hộp sơ cứu vết thương.
Biển thông báo “KHÔNG ĐƯỢC
ĐẾN GẦN” dùng cho trường
hợp khi có sự cố trên đường.
Đồ bảo hộ polylaminated, mặt
nạ phòng độc, 3 đôi găng tay
(viton hoặc nitrile hoặc vitrile),
3 bộ ủng.
2 cuộn túi chứa rác, 2 chổi
quét, 2 cái xẻng, 1 thùng phuy
rỗng, 1 bơm bơm tay và ống
hút, 2 bình 10 kg bột chữa
cháy, 1 thùng phuy 200 lít
chứa mùn cưa, cát hoặc 200
kg diatonic.
Kiểm tra độ kín của bao bì, thùng
chứa.
Kiểm tra các dấu hiệu rò rỉ của
hàng hóa, thiết bị trước khi vận
chuyển.
Tuyệt đối tuân thủ nghiêm ngặt
quy định an toàn phù hợp với điều
kiện đường giao thông và phương
tiện.
Xử lý sự cố
Thực hiện các biện pháp cần thiết
để ngăn chặn khả năng xảy ra các
rủi ro hóa chất gây nguy hiểm đến
sức khoẻ cộng đồng và môi trường
(thực hiện thấm hút tránh phát tán
ra môi trường).
Thông báo ngay cho Sở TN&MT
và Công an tỉnh, thành phố nơi xảy
ra sự cố biết và phải tổ chức cách
ly hiện trường.
Phối hợp với các cơ quan chức
năng để xử lý triệt để các hậu quả
do sự cố gây ra, đồng thời phải bồi
thường thiệt hại.
VẬN CHUYỂN PCB
56
PCB chỉ được phép sử dụng có thời
hạn. Theo quyết định số 184/2006/QĐ
-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê
duyệt Kế hoạch quốc gia thực hiện
Công ước Stockholm về các chất ô
nhiễm hữu cơ khó phân hủy, Việt Nam
cam kết “Giảm thiểu lượng phát
thải polyclo biphenyl (PCB) vào
môi trường; loại bỏ việc sử dụng
PCB trong các thiết bị, máy móc
vào năm 2020 và tiêu huỷ an toàn
PCB vào năm 2028”.
Với các thiết bị, vật liệu nhiễm và nghi
nhiễm PCB, chủ sở hữu phải tuân thủ
các quy định về an toàn khi tiếp xúc/
thao tác từ khâu đăng ký, dán nhãn,
sử dụng, lưu giữ đến khâu tiêu hủy.
Có được phép sử dụng PCB tại Việt Nam không? 58
“Lây nhiễm chéo” PCB là quá trình xâm nhập của PCB từ môi trường có PCB sang môi
trường không có PCB. Quá trình lây nhiễm chéo thường xảy ra khi có sự pha trộn (do
vô tình hoặc cố ý) hay rò rỉ các loại dầu/vật liệu có PCB sang các loại dầu/vật liệu
không có PCB.
Đối với các máy biến áp, lây nhiễm chéo thường xảy ra khi sử dụng chung thiết bị lọc
dầu hoặc khi pha trộn các loại dầu trong quá trình bảo dưỡng thiết bị.
PCB là chất độc với môi trường và con người. Chi phí xử lý và khắc phục các sự cố do
nhiễm PCB là không thể ước tính. Trong quá trình sử dụng, việc nhận diện và cô lập
các thiết bị/vật liệu nhiễm hoặc nghi nhiễm PCB là cần thiết và có ý nghĩa với bản
thân người tiếp xúc, với cộng đồng và toàn xã hội.
“Lây nhiễm chéo” PCB là gì? 59
Hiện tại, Việt Nam vẫn có một số
thiết bị có PCB được sử dụng. Theo
kết quả kiểm kê ban đầu (Bộ
TNMT, 2006; TCMT, 2008) với gần
5% dầu biến thế, Việt Nam hiện có
khoảng:
11.800 thiết bị điện có khả
năng có PCB;
7.000 tấn dầu có khả năng có
PCB;
Nồng độ PCB cao nhất đã phát
hiện là 600.000 ppm.
Lượng dầu có PCB tại Việt Nam có
thể còn cao hơn rất nhiều so với
ước tính ban đầu do “lây nhiễm
chéo” trong quá trình sử dụng và
thải bỏ.
57
Cần trang bị bảo hộ lao động gì khi tiếp xúc với PCB? 60
Những người làm việc trong môi trường có hoặc nghi nhiễm PCB cần được trang bị
và sử dụng các dụng cụ bảo vệ cá nhân sau:
Thiết bị bảo hộ cá nhân Nhiệm vụ
Găng tay bảo hộ chuyên dụng (da, nitrile hoặc chất liệu
tương đương, không dùng loại nhựa mủ), mặt nạ hô
hấp loại nhẹ (Filter A2P2, cho hạt và hơi hữu cơ hoặc
mặt nạ có chất lượng tương đương).
Tiếp xúc, lấy mẫu
chất lỏng hoặc đất
Găng tay bảo hộ chuyên dụng (da, nitrile hoặc chất
liệu tương đương), kính bảo hộ khi khoan, mặt nạ hô
hấp loại nhẹ (Filter A2P2, cho hạt và hơi hữu cơ hoặc
mặt nạ có chất lượng tương đương), bảo vệ tai (khi
khoan).
Tháo dỡ thiết bị
điện (không rò rỉ)
Bộ bảo hộ áo liền quần (Tyvek), mũ bảo hiểm (tuỳ
theo nội quy an toàn của từng công ty), ủng có mũ
thép (cao su), găng tay bảo hộ chuyên dụng (da, nitrile
hoặc chất liệu tương đương), mặt nạ hô hấp loại nhẹ
(Filter A2P2, cho hạt và hơi hữu cơ hoặc mặt nạ có
chất lượng tương đương)
Lấy mẫu bê tông
hoặc tường gạch
Tháo dỡ thiết bị
điện (rò rỉ)
Bộ bảo hộ áo liền quần (Tyvek), ủng có mũ thép (cao
su), găng tay bảo hộ chuyên dụng (Neoprene hoặc
chất liệu tương đương), mặt nạ hô hấp loại nhẹ (Filter
A2P2, cho hạt và hơi hữu cơ).
Xử lý, làm sạch
Bộ bảo hộ áo liền quần (Tyvek), ủng có mũ thép (cao
su), găng tay bảo hộ chuyên dụng (các nhiệm vụ nặng
nề), mặt nạ hô hấp (loại nhẹ hoặc kín toàn mặt, Filter
A2P2, cho hạt và hơi hữu cơ hoặc chất lượng tương
đương), mũ bảo hiểm (nếu cần), bảo vệ tai (nếu cần).
SỬ DỤNG VÀ LƯU GIỮ PCB
58
Có được phép lưu giữ PCB không? 61
PCB chỉ được phép lưu giữ tạm thời hoặc lưu giữ để trung chuyển và phải
được nhanh chóng đưa đi xử lý.
Trường hợp cần lưu giữ tạm thời quá thời hạn 06 tháng do chưa có phương án vận
chuyển, xử lý khả thi, chưa tìm được chủ hành nghề quản lý chất thải nguy hại phù
hợp hoặc số lượng PCB quá thấp, chủ nguồn thải PCB có trách nhiệm thông báo với
cơ quan quản lý chủ nguồn thải CTNH để biết bằng văn bản riêng hoặc kết hợp
trong báo cáo quản lý chất thải nguy hại (thông tư 12/2011/TT-BTNMT ngày
14/4/2011 Quy định về Quản lý chất thải nguy hại).
Sở Tài nguyên và Môi trường hoặc Chi cục Bảo vệ môi trường được phân cấp có
thẩm quyền cấp Sổ đăng ký chủ nguồn thải CTNH cho các chủ nguồn thải CTNH
có cơ sở phát sinh CTNH trong địa bàn tỉnh.
Tổng cục Môi trường có thẩm quyền cấp, thu hồi Giấy phép quản lý CTNH có địa
bàn hoạt động từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trở lên.
Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường được Uỷ ban nhân
dân cấp tỉnh phân cấp có thẩm quyền cấp, thu hồi Giấy phép QLCTNH có địa bàn
hoạt động trong tỉnh.
Cơ quan nào quản lý chủ nguồn thải CTNH? 62
Mọi tổ chức, cá nhân sở hữu hoặc điều hành cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ
có phát sinh PCB (hay CTNH) là chủ nguồn thải CTNH.
Các chủ nguồn thải PCB và thiết bị, vật liệu có PCB phải đăng ký với cơ quan
quản lý để được cấp Sổ Đăng ký chủ nguồn thải CTNH trước khi thực hiện lưu
giữ PCB.
59
Khoảng cách tối thiểu của kho lưu giữ PCB? 63
Vị trí kho lưu giữ tạm thời PCB không quá năm cần đảm bảo khoảng cách tối thiểu
như sau:
Khoảng cách tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến khu dân cư, bệnh viện trường học
là 50 m;
Khoảng các tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến các nguồn có phát nhiệt lượng lớn
là 30 m;
Khoảng các tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến các khu vực lưu giữ hóa chất dễ
cháy là 50 m;
Khoảng cách tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến đường (cấp I, II, II) là 30 m;
Khoảng cách tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến đường (cấp IV và V) là 20 m;
Khoảng cách tối thiểu từ kho lưu giữ PCB đến nhà ga xe lửa là 80 m.
Khu vực lưu giữ PCB cần đạt tiêu chuẩn gì? 64
SỬ DỤNG VÀ LƯU GIỮ PCB
Yêu cầu chung
Cần có bản thiết kế xây dựng do các
tổ chức/cá nhân được cấp phép hoạt
động thiết kế và bản thiết kế đó phải
đáp ứng các yêu cầu cơ bản đối với
kho lưu giữ PCB. Hoạt động giám sát
thiết kế, xây dựng phải đảm bảo bản
thiết kế chính xác theo yêu cầu và
việc xây dựng được thực hiện theo
đúng thiết kế.
Đối với các kho lưu giữ sẵn có, khi
muốn chuyển đổi sang mục đích lưu
giữ PCB cần phải cải tạo lại theo các
yêu cầu kỹ thuật nhằm đảm bảo an
toàn về lưu giữ PCB.
Vật liệu xây dựng
Vật liệu xây dựng kho (tường bao,
nền sàn, mái) được lựa chọn là loại
vật liệu bền vững và không cháy, xác
định theo TCXDVN 331:2004.
Kết cấu công trình
Mái kho
Phải đảm bảo chắc chắn, không
thấm dột, có độ dốc để thoát nước
mưa.
Phải làm bằng các vật liệu sao cho
đảm bảo nhiệt độ bên trong kho
không quá nóng (không quá 35oC).
Tường kho
Kho phải được bao bọc kín bằng các
vật liệu như lưới thép, tường bê
tông, tường gạch. Phần tường bê
tông, tường gạch bên dưới có độ cao
tối thiểu 2,7 m và có độ dày tối thiểu
10 cm, đảm bảo kết cấu chịu lực.
Từ khu vực chân tường lên độ cao 1
m phải sơn hoặc phủ lớp vật liệu
chống thấm (có thể sử dụng vật liệu
tương tự với vật liệu sử dụng cho sàn
kho) để tránh dầu, chất lỏng có PCB
60
văng vãi thấm vào tường;
Tường kho có độ cao tối thiểu 2,7 m
và tối đa 7,2 m, đảm bảo thông
thoáng.
Kho có thể bao gồm khu vực dành
cho thủ kho, bảo vệ hay người vận
hành kho.
Sàn kho
Phải được xây dựng liên tục, bề mặt
sàn phẳng, không gây trơn trượt và
không có khe nứt để dễ lau chùi và
ngăn chặn chất lỏng có PCB thấm
qua sàn hay tích đọng trên sàn trong
trường hợp rơi vãi, đổ tràn dầu hoặc
chất lỏng khác. Vật liệu chống thấm
trên bề mặt sàn không được phản
ứng hóa học với dầu và PCB;
Vật liệu, thông số kỹ thuật xây lắp
sàn kho phải đảm bảo một trong các
điều kiện được nêu trong Hướng dẫn lưu giữ thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB do TCMT ban hành theo
Công văn số 2299/TCMT-KSON ngày
20 tháng 11 năm 2014.
Sàn kho phải được thiết kế đảm bảo
độ dốc để thuận tiện cho việc thu
gom chất lỏng trong trường hợp đổ
tràn và có bố trí các rãnh thu gom
chất lỏng dọc theo các lối đi, cách
tường 20 cm, đảm bảo không cho
dầu thấm vào vách tường. Độ dốc
của sàn kho thiết kế theo độ dốc địa
hình nhưng không nhỏ hơn 1% và
đảm bảo không quá dốc để tránh
việc trôi tự do theo chiều dốc.
Minh họa thiết kế nhà kho lưu giữ PCB
Rãnh thu gom chất lỏng đổ tràn
trong nhà kho lưu giữ PCB
Bể thu gom chất lỏng đổ tràn trong
nhà kho lưu giữ PCB
61
Khu vực gần các rãnh thu gom phải
có độ dốc thiết kế tối thiểu là 3%.
Các rãnh này phải được dẫn đến
một bể thu gom chung.
Bể thu gom có thể tích tối thiểu
bằng tổng thể tích chất lỏng có PCB
trong thiết bị/thùng chứa lớn nhất
và 25% tổng thể tích chất lỏng có
PCB được lưu giữ.
Miệng bể thu gom phải cao hơn mặt
đất, có nắp đậy kín, xung quanh
xây gờ cao để ngăn không cho nước
tràn vào bể.
Bể thu gom và rãnh thu gom phải
được xây lắp, tráng phủ lớp vật liệu
chống thấm tương tự như sàn và
tường kho.
Bể thu gom phải được trang bị ít
nhất một máy bơm để có thể đưa
toàn bộ lượng dầu đổ tràn trở lại
các thùng chứa hoặc chở đi xử lý.
Cửa kho
Kho lưu giữ PCB cần có ít nhất hai
cửa ra vào (cửa chính và cửa thoát
hiểm) và có khóa.
Cửa chính có kích thước đảm bảo
an toàn cho các phương tiện vận
chuyển bốc xếp và theo các quy
định về chiều rộng cửa, chiều cao
cửa, vật liệu làm cửa, ngưỡng của
cao theo TCVN 5307:2009.
Cửa thoát hiểm thiết kế dễ mở
trong bóng tối hay trong lớp khói
dày đặc và có trang bị thanh đẩy
ngang. Lối thoát hiểm phải được chỉ
dẫn rõ ràng bằng bảng hiệu và sơ
đồ và phải thoát hiểm dễ dàng
trong trường hợp khẩn cấp.
Tại khu vực cửa ra vào phải xây gờ
cao 0,15 m để phòng ngừa khả
năng chất thải chảy tràn ra ngoài
môi trường.
Biển báo
Hệ thống biển báo ở khu vực kho
lưu giữ phải làm bằng vật liệu
không cháy, mực không phai màu
hoặc bị mờ và phải được treo trên
tường trong kho tại vị trí không bị
che khuất, với kích thước ít nhất là
50 cm mỗi chiều. Biển báo có thể
treo hoặc đính cố định trên tường
hoặc sử dụng giá đỡ và bố trí ngang
tầm mắt người, tức chiều cao trung
bình treo biển tính từ nền sàn là từ
1,5-1,6m. Hệ thống biển báo gồm:
(1) sơ đồ thoát hiểm; (2) biển báo
nguy hiểm chung dành cho CTNH
và biển báo nguy hiểm hóa chất độc
dành cho PCB; (3) biển chỉ dẫn; (4)
biển báo về PCCC; và (5) sổ theo
dõi.
Hệ thống phụ trợ
Hệ thống điện, chiếu sáng: Kho lưu
giữ PCB phải được trang bị hệ thống
điện, đèn chiếu sáng chính và hệ
thống đèn chiếu sáng khẩn cấp bên
trong và bên ngoài kho.
Hệ thống chiếu sáng phải đảm bảo
chiếu sáng toàn bộ khu vực bên
trong kho và bên ngoài kho lưu giữ
PCB; đảm bảo độ sáng để dễ dàng
đọc chữ ghi trên nhãn và các biển
báo và phát hiện các hiện tượng rò
rỉ một cách nhanh chóng.
Hệ thống chiếu sáng khẩn cấp dùng
ắc-quy hoặc pin tự động hoạt động
khi mất điện, đảm bảo chiếu sáng
tất cả các lối ra vào.
SỬ DỤNG VÀ LƯU GIỮ PCB
62
Các dây điện bắt xuyên qua tường
chống cháy phải được đặt trong các
nắp chụp chậm bắt lửa, bóng đèn
phải có ống gel hoặc chụp bảo vệ;
sử dụng loại bóng đèn chuyên dụng
phù hợp trong môi trường lưu giữ
chất dễ cháy nổ và đảm bảo độ
chiếu sáng tối thiểu là 50 lux. Mọi
trang thiết bị điện phải được nối đất
và có bộ ngắt mạch khi rò điện, sử
dụng quá tải.
Phải có cầu dao tổng bên ngoài kho
để dễ xử lý khi xảy ra sự cố.
Hệ thống thông gió: Kho lưu giữ
PCB phải được trang bị hệ thống
thông gió (cưỡng bức hoặc tự
nhiên) hoặc điều hòa không khí
trong nhà kho và đảm bảo nhiệt độ
trong kho không quá 350C.
Hệ thống báo động và phương tiện
ứng phó: Kho lưu giữ PCB cần được
lắp đặt các hệ thống chuông cảnh
báo chống đột nhập, cảm biến cháy,
phương tiện cứu hỏa và bọt chữa
cháy phải đảm bảo theo TCVN 7278
-1:2003, vật liệu hấp phụ, bảo hộ
lao động, phương tiện liên lạc (điện
thoại cố định hoặc bộ đàm đặt tại vị
trí cố định trong kho).
Công cụ ứng cứu: Kho lưu giữ PCB
cần được trang bị các công cụ ứng
cứu, bao gồm: Bảo hộ lao động;Tủ
y tế và bồn rửa/vòi rửa.
Tiêu chí kỹ thuật chi tiết về kho lưu giữ chất thải có PCB dạng container có thể tham
khảo tại Hướng dẫn lưu giữ thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB tại www.pops.org.vn.
Phòng ngừa sự cố PCB khi sử dụng và lưu giữ như thế nào? 65
Trong quá trình sử dụng, lưu giữ PCB có thể xảy ra sự cố rò rỉ, chảy tràn vật lệu
chứa PCB. Có thể phòng ngừa các sự cố này như sau:
Kiểm tra định kỳ hàng tuần đối với thiết bị lưu giữ, sàn kho, gờ, tường, rãnh
thoát chất lỏng, mái che cũng như hệ thống PCCC, các tấm nâng, các bao bì,
thùng chứa, thiết bị trong kho. Nhật ký kiểm tra phải được lưu giữ, duy trì và
sẵn sàng cung cấp cho cơ quan kiểm tra.
Nhanh chóng sửa chữa và thay thế bất kỳ hư hỏng nào có thể ảnh hưởng đến
việc sử dụng, lưu giữ an toàn PCB.
Đảm bảo hệ thống thu gom dầu/chất lỏng có PCB của thiết bị sử dụng và kho
chứa phải riêng biệt và không nối với hệ thống thu gom nước mưa hay nước
thải sinh hoạt.
Trang bị đầy đủ vật liệu, thiết bị để ứng phó sự cố rò rỉ, đổ tràn và trang bị bảo
hộ lao động cho người lao động tại kho.
63
Lưu ý
Nếu chưa chắc chắn dầu có PCB: Ứng phó như với dầu có PCB cho đến khi
có kết luận chính thức.
Nếu có nhiều dầu PCB bị tràn đổ từ thiết bị và có nguy cơ gây ô nhiễm
môi trường: liên hệ ngay với cơ quan chức năng (Sở Tài nguyên và Môi
trường, Chi cục Bảo vệ Môi trường, Cục Môi trường, Cục cảnh sát...) để được hỗ
trợ.
Nếu sự cố xảy ra bên trong toà nhà: Sơ tán mọi người ra khỏi tất cả các
phòng/khu vực liên quan, tránh tối đa phát tán PCB ra môi trường.
Xử lý tại chỗ
Tắt nguồn cấp điện đến thiết bị liên quan.
Lập hàng rào bao quanh và cảnh báo khu vực bị rò rỉ.
Làm sạch khu vực sàn bị rò rỉ càng sớm càng tốt (xem yêu cầu an toàn dưới
đây).
An toàn môi trường
Hạn chế sự lan rộng của dầu rò rỉ bằng cách bịt chỗ rò, dùng khay hoặc
thùng chứa khác, ngăn tràn đổ,...và sử dụng các vật liệu thấm hút phù hợp
(ví dụ: mùn cưa).
Ngăn chặn không để dầu có PCB gây ô nhiễm nguồn nước.
Khu vực bị nhiễm PCB cần được làm sạch hoàn toàn bằng các dung môi
thích hợp như: nhựa thông, dầu hỏa. Công tác làm sạch phải được thực
hiện bởi đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm.
Các vật liệu làm sạch sau đó phải được thu gom, lưu giữ và xử lý như chất
thải nguy hại có PCB.
An toàn sức khỏe
Chỉ những người có trách nhiệm mới được phép tiếp cận khu vực rò rỉ, và
phải được trang bị bảo hộ cá nhân.
Cởi bỏ trang thiết bị bảo hộ cá nhân, kể cả giày khi đi ra khỏi khu vực ô
nhiễm.
Ứng phó với rò rỉ, tràn đổ dầu có PCB như thế nào? 66
SỬ DỤNG VÀ LƯU GIỮ PCB
64
Văn bản nào quy định việc thải loại và tiêu hủy PCB? 67
Việt Nam ban hành một số quy định về
việc thải loại và tiêu hủy PCB được tóm
tắt dưới đây. Các tiêu chuẩn về ngưỡng
PCB được thải ra môi trường được trình
bày trong câu 12.
Chỉ thị 29/1998/CT-TTg của Thủ
tướng Chính phủ về tăng cường công
tác quản lý sử dụng thuốc BVTV và
các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân
huỷ (POP) quy định dầu máy biến áp,
dầu thải và các sản phẩm có PCB bị
cấm thải loại ra môi trường. Việc thải
loại và vận chuyển PCB bị kiểm soát
chặt chẽ theo quy định liên quan đến
quản lý chất thải nguy hại.
Quyết định 60/2002/QĐ-
BKHCNMT về̀ việc ban hành hướng
dẫn kỹ thuật chôn lấp chất thải nguy
hại, trong đó quy định các chất thải
có chứa thành phần chất hữu cơ nguy
hại, đặc biệt là chất hữu cơ halogen
hóa cần phải được xem xét để xác
định ngưỡng nồng độ tối đa cho phép
chôn lấp trực tiếp.
TCXDVN 320:2004 - Tiêu chuẩn
thiết kế bãi chôn lấp chất thải nguy
hại, trong đó tụ điện có PCB được liệt
kê trong Phụ lục 1 (Danh mục các
chất thải nguy hại được phép chôn
lấp). Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam
đang phối hợp với Cơ quan chức năng
có thẩm quyền xây dựng và ban hành
quy định chi tiết cho việc chôn lấp
chất thải có PCB.
Quyết định 184/2006/QĐ-TTg
của Thủ tướng Chính Phủ về việc phê
duyệt Kế hoạch quốc gia thực hiện
Công ước Stockholm về các chất ô
nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP)
cam kết lộ trình giảm thiểu lượng
phát thải PCB vào môi trường; loại bỏ
việc sử dụng PCB trong các thiết bị,
máy móc vào năm 2020 và tiêu huỷ
an toàn PCB vào năm 2028.
Thông tư 12/2011/TT-BTNMT về
Quản lý chất thải nguy hại quy định
chủ nguồn thải nguy hại cần có trách
nhiệm đăng ký, báo cáo, xác định,
dán nhãn, vận chuyển và thải bỏ an
toàn chất thải nguy hại. 7 loại chất
thải có PCB (mã số 11 08 02; 15 01
04; 15 02 04; 17 01 01; 17 03 01; 12
09 01, 1209 02) là CTNH.
QCVN 41:2011/BTNMT về đồng xử
lý chất thải nguy hại trong lò nung xi
măng quy định giới hạn nồng độ PCB
trong CTNH trước khi nạp vào đồng
xử lý trong lò nung xi măng là 500
ppm;
QCVN 56:2013/BTNMT về tái chế
dầu thải, trong đó quy định dầu thải
tái chế phải đảm bảo hàm lượng
thành phần nguy hại hữu cơ PCB dưới
5 ppm. Dầu thải có hàm lượng PCB
cao hơn giá trị này cần phải xử lý
bằng phương pháp hóa lý.
65
68
Về chất lượng sau khi xử lý
Tổng PCB trong nước thải khi xả
vào nguồn nước phục vụ sinh hoạt
phải nhỏ hơn 0,003 mg/l, mục đích
khác phải nhỏ hơn 0,01 mg/l
Nồng độ tổng PCDD và PCDF trong
chất lỏng thải vào môi trường phải
nhỏ hơn 0,6 ng/l, trong chất rắn
phải nhỏ hơn 1 microgram/kg chất
khô.
Phát thải PCDD, PCDF vào môi
trường không khí không lớn hơn
0,1 ngTEQ/Nm3.
Các thiết bị, vật liệu và chất thải có
PCB sau khử ô nhiễm phải đạt
nồng độ PCB dưới 5 ppm theo Quy
chuẩn kỹ thuật quốc gia về ngưỡng
chất thải nguy hại (QCVN 07:2009/
BTNMT hoặc văn bản thay thế)
hoặc hàm lượng PCB dưới 10
mg/100 cm2 đối với thiết bị không
còn chất lỏng, bề mặt rắn không
xốp.
Về công nghệ xử lý
Đồng xử lý chất thải nguy hại có
PCB yêu cầu hiệu suất xử lý PCB
theo chỉ số DREs lớn hơn
99,9999%.
CTNH có PCB nếu được xử lý bằng
lò nung xi măng, ngoài đáp ứng về
hiệu suất xử lý (DRE) thì các yêu
cầu khác phải áp dụng theo QCVN
41:2011/BTNMT về đồng xử lý chất
thải nguy hại trong lò nung xi
măng.
Về chôn lấp
Tụ điện có PCB xử lý tại bãi chôn
lấp CTNH phải tuân theo tiêu chuẩn
TCXDVN 320:2004 - Bãi chôn lấp
CTNH- Tiêu chuẩn thiết kế.
Về tái chế dầu thải
Khử ô nhiễm dầu thải có PCB với
mục đích tái chế phải đảm bảo loại
bỏ các tạp chất để thu được dầu tái
chế đảm bảo các thành phần nguy
hại vô cơ, hữu cơ và thành phần
khác đáp ứng quy định tại QCVN
56:2013/BTNMT về tái chế dầu thải
(hoặc văn bản thay thế).
THẢI LOẠI VÀ TIÊU HỦY PCB
Văn bản nào quy định điều kiện vận hành thử nghiệm xử
lý PCB?
69
Việc vận hành thử nghiệm xử lý PCB tại Việt Nam phải được tiến hành theo quy định
tại Thông tư số 12/2011/TT-BTNMT về Quản lý chất thải nguy hại.
Công nghệ khử ô nhiễm và xử lý chất thải có PCB cần đáp
ứng yêu cầu gì?
66
Cách 1
Rút toàn bộ dầu có PCB và cho vào thùng chứa để đưa đi xử lý. Làm đầy MBA, vận hành, rút cạn bằng dung môi tetrachloro ethylen 2 lần, sau đó thay thế bằng chất cách điện là silicon lỏng rồi tiếp tục vận hành và lọc silicon lỏng bằng cột lọc than hoạt tính.
Lặp lại đến khi nồng độ PCB trong máy đạt tiêu chuẩn quy định.
Cách 2
MBA sẽ được rút dầu có PCB ra, sau đó cho dung môi vào với tỷ lệ từ 1-10% thể tích MBA để tách bớt PCB trong máy. Lượng dung môi này sau đó được rút ra. Bơm tuần hoàn dung môi theo quy trình: bể chứa dung môi, máy biến áp, thiết bị chưng cất, bể chứa dung môi.
Quá trình sẽ được thực hiện cho đến khi nồng độ PCB trong máy đạt tiêu chuẩn quy định.
Cách 3
Sử dụng trichlorotrifloroethane như chất cách điện và dung môi để kết nối vào MBA. Bơm tuần hoàn dung môi theo trình tự bể chứa dung môi, máy biến áp, thiết bị chưng cất, bể chứa dung môi. Sau đó dung môi được thay thế và tiếp tục được bơm tuần hoàn vào MBA.
Quá trình cứ tiếp diễn cho đến khi nồng độ PCB trong máy đạt tiêu chuẩn quy định.
Cách 4
Rút toàn bộ dầu có PCB và cho vào thùng chứa để đưa đi xử lý. Cho vào MBA chất lỏng điện môi tạm thời. Vận hành máy, rút chất điện môi tạm thời ra.
Lặp lại các bước trên cho đến khi dung dịch trích ly có nồng độ PCB đạt tiêu chuẩn quy định dựa vào nồng độ của chất điện môi thay thế sau 90 ngày vận hành.
Làm đầy bể chứa chất điện môi bằng chất điện môi thay thế không có PCB như dầu silicon, dầu ester, dầu poly anpha-olefin.
Dưới đây là một số kỹ thuật được áp dụng tại một số nước trên thế giới:
Đối với các máy biến áp (MBA) còn trên lưới (đang sử dụng)
Súc tráng máy biến thế có PCB như thế nào cho an toàn? 70
Với các MBA không còn sử dụng, bộ phận MBA (cuộn dây, vỏ máy…)
Rút dầu ra khỏi MBA, rửa bên ngoài và bên trong bằng dung môi và hơi dung môi
bằng ngăn rửa sơ cấp. Sau đó tháo rời máy biến áp. Các bộ phận của máy như cuộn
dây, các mảnh kim loại được tẩy rửa lần 2 bằng bể tẩy rửa thứ cấp 3 ngăn. Vỏ máy
biến áp được rửa lần 2 bằng ngăn rửa sơ cấp. Sau quá trình rửa sơ cấp, thứ cấp thì
tiến hành kiểm tra, nếu không đạt sẽ lặp lại cho đến khi đạt tiêu chuẩn.
67
Cần kiểm soát gì khi xử lý PCB bằng công nghệ đốt? 71
CTNH có PCB nếu được xử lý bằng công nghệ đốt phải đảm bảo các yêu cầu
về hiệu quả đốt và an toàn môi trường như sau:
Với PCB dạng lỏng
Khi thiêu đốt, phải duy trì thời gian
lưu cháy tối thiểu là 2 giây tại
1.200°C (±100°C, 3% oxi dư);
hoặc tối thiểu là 1,5 giây tại
1.600 °C (±100°C, 2% oxi
dư); Nhiệt độ của quá trình đốt
phải được đo đạc và ghi lại liên
tục; Dòng PCB nạp vào lò phải tự
động dừng ngay khi nhiệt độ giảm
xuống dưới mức quy định trên.
Tốc độ và lượng PCB nạp vào lò
phải được đo đạc và ghi lại với tần
suất 15 phút/lần.
Phải giám sát, đo đạc lượng phát
thải từ lò đốt nếu vận hành lần
đầu để thiêu huỷ PCB hoặc trong
trường hợp lò mới được sửa chữa.
Thông số cần đo đạc là O2, CO,
CO2, NOx, HCl, PCB, tổng hữu
cơ có clo, tổng bụi.
Khi vận hành lò đốt, phải giám sát
các thông số O2, CO và CO2. O2
và CO cần giám sát liên tục, CO2
cần được giám sát định kỳ.
Nếu một trong những yêu cầu ở
trên không đáp ứng được thì phải
dừng ngay việc thiêu huỷ PCB.
Cần lắp đặt tháp xử lý khí thải
hoặc thiết bị khác để kiểm
soát lượng HCl phát sinh trong
quá trình đốt. Khí thải ra môi
trường phải đảm bảo tiêu chuẩn
chất lượng môi trường.
Với các chất thải rắn có PCB
Lượng phát thải đầu ra không
được vượt quá 0,001 g PCB/
kg PCB đưa vào lò đốt.
Tuân thủ các yêu cầu tương tự
như đối với việc thiêu đốt PCB
dạng lỏng ở trên.
Container chứa máy biến áp và dầu thải máy biến áp
(Tham khảo Hướng dẫn Yêu cầu về khử ô nhiễm và xử lý thiết bị, vật liệu và chất thải
có PCB tại website www.pops.org.vn để có các thông tin chi tiết hơn)
THẢI LOẠI VÀ TIÊU HỦY PCB
68
Công nghệ Na - Tech: là công nghệ
sử dụng Natri để phân hủy PCB. Công
nghệ này đã được một nhóm các nhà
khoa học Việt Nam nghiên cứu từ
năm 2003. Tuy nhiên đến nay hướng
nghiên cứu này mới chỉ dừng lại ở
quy mô nhỏ và hiệu quả phân hủy
cũng chưa được công bố rộng rãi.
Công nghệ đốt: Công nghệ đốt đã
được đề xuất và thử nghiệm. Tuy
nhiên việc áp dụng công nghệ này đòi
hỏi chi phí cao và yêu cầu kiểm soát
nghiêm ngặt các thông số kỹ thuật.
Đây là phương pháp tiêu hủy hoàn
toàn, có thể cho hiệu quả ở quy mô
nhỏ.
Các công nghệ xử lý và tiêu hủy PCB bằng phương pháp hóa học (Na - Tech), đốt,
chôn lấp và xử lý vi sinh đã và đang được nghiên cứu ở Việt Nam. Trong đó, hai công
nghệ Na - Tech và công nghệ đốt đang được quan tâm nhiều nhất.
Công nghệ xử lý và tiêu hủy PCB nào
đang được nghiên cứu ứng dụng tại Việt Nam? 72
Phương pháp tiêu hủy PCB bằng lò nung nhiệt độ cao là phương pháp hiệu quả
để tiêu hủy chất thải có PCB. Ở nhiệt độ 1.2000C trong khoảng thời gian lưu 02
giây, trên 99,9999% PCB bị phân hủy.
Giải pháp đồng xử lý chất thải nguy hại trong lò nung xi măng đã và đang được
thực hiện trên khắp thế giới trong 30 năm qua và được rất nhiều nước công nhận
là một phương pháp tiết kiệm, hiệu quả, thân thiện với môi trường.
Đơn vị nào được phép xử lý, tiêu hủy PCB? 73
THẢI LOẠI VÀ TIÊU HỦY PCB
Chỉ có những đơn vị được TCMT cấp phép xử lý CTNH có PCB mới được
hành nghề xử lý và tiêu hủy PCB. Việt Nam đã có đơn vị đầu tiên được cấp
giấy phép này.
Công ty TNHH Xi măng Holcim Việt Nam đã được Tổng cục Môi trường cấp phép vận
chuyển, xử lý chất thải nguy hại có PCB số QLCTNH: 1-2-3-4-5-6-7-8.010.VX vào
ngày 04/12/2012. Holcim xử lý chất thải có PCB bằng phương pháp thiêu đốt ở nhiệt
độ cao trong lò nung xi măng. Đây là phương pháp xử lý chất thải nhiễm PCB đầu
tiên được chấp nhận ở Việt Nam.
69
Đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB cần lưu ý
những gì? 74
Việc đăng ký chủ sở hữu dầu, thiết bị và vật
liệu có PCB còn trong thời hạn sử dụng (trước
năm 2020) hoặc chủ nguồn thải chất thải có
PCB cần đáp ứng các yêu cầu như sau:
Chủ sở hữu/chủ nguồn thải phải xác
định dầu, thiết bị, vật liệu, chất thải có
PCB theo quy định.
Đối với chủ sở hữu:
Từ nay đến hết năm 2020, chủ sở
hữu dầu, thiết bị, vật liệu có PCB
chưa nằm trong diện là chất thải do
chúng vẫn còn đang được sử dụng
phải đăng ký sở hữu hàng nguy
hiểm có PCB với Sở Tài nguyên và
Môi trường địa phương.
Đối với chủ nguồn thải:
Sau năm 2020, chủ sở hữu dầu,
thiết bị, vật liệu có PCB phải ngưng
sử dụng và phải đăng ký chủ nguồn
thải CTNH có PCB.
Chủ nguồn thải phải đăng ký với Sở
Tài nguyên và Môi trường địa
phương khi chất thải từ dầu, thiết
bị và vật liệu sử dụng có chứa PCB.
Chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB đăng ký lại
khi có một trong các trường hợp sau:
Thay đổi, bổ sung về loại hoặc tăng lên đối
với số lượng hàng hoá nguy hiểm/chất thải
có PCB đã đăng ký.
Thay đổi địa điểm của cơ sở sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ hàng hoá nguy hiểm có
PCB/cơ sở phát sinh CTNH có PCB nhưng
không thay đổi chủ sở hữu/chủ nguồn thải
hoặc thay đổi chủ sở hữu/chủ nguồn thải
nhưng không thay đổi địa điểm cơ sở.
Bổ sung thêm cơ sở sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ hàng hoá nguy hiểm có PCB/cơ sở
phát sinh CTNH có PCB hoặc giảm cơ sở đã
đăng ký.
(Tham khảo Hướng dẫn đăng ký thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB tại website
www.pops.org.vn để có các thông tin chi tiết hơn)
Bộ hồ sơ đăng ký chủ sở hữu hàng nguy hiểm/chủ nguồn thải chất thải có PCB bao gồm:
Đơn đăng ký sở hữu hàng nguy hiểm/chủ nguồn thải chất thải có PCB;
Bản sao hợp lệ Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh;
Bản sao hợp lệ Quyết định phê duyệt Báo cáo ĐTM hoặc Giấy xác nhận đăng ký Cam kết
bảo vệ môi trường, Quyết định phê duyệt hoặc giấy xác nhận Đề án bảo vệ môi trường do cơ quan có thẩm quyền cấp;
Bản sao hợp lệ Giấy xác nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự do Công an cấp huyện thuộc
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cấp và văn bản thẩm duyệt về PCCC hoặc biên bản kiểm tra đảm bảo an toàn về PCCC do cơ quan cảnh sát PCCC có thẩm quyền cấp;
Bản kê khai danh mục các loại dầu, thiết bị, vật liệu có PCB/danh mục chất thải có PCB;
Bản kê khai về trang thiết bị phòng ngừa, ứng phó sự cố, trang bị phòng hộ an toàn lao
động và lực lượng ứng phó sự cố liên quan đến PCB;
Phiếu an toàn hóa chất.
THẢI LOẠI VÀ TIÊU HỦY PCB - QUẢN LÝ PCB
Bộ hồ sơ đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải PCB gồm
những gì? 75
70
Quy trình đăng ký và thẩm định hồ sơ đăng ký chủ sở
hữu/chủ nguồn thải PCB như thế nào? 76
Quy trình đăng ký và thẩm định hồ sơ đăng ký chủ sở hữu hàng nguy hiểm có PCB
cũng giống với quy trình đăng ký và thẩm định hồ sơ đăng ký chủ nguồn thải chất
thải có PCB (tuân theo Thông tư 12/2011/TT-BTNMT như đối với chủ nguồn thải
thông thường nhưng phải kê khai chi tiết hàng nguy hiểm có PCB).
Xem xét tính đầy đủ, hợp lệ của hồ sơ
Trong thời hạn 10 (mười) ngày kể từ ngày nhận hồ sơ đăng
ký, Sở TNMT xem xét tính đầy đủ, hợp lệ và thông báo cho
chủ sở hữu/chủ nguồn thải để sửa đổi, bổ sung nếu chưa
đầy đủ hoặc không hợp lệ. Số lần thông báo không quá 02
(hai) lần, trừ những lần chủ sở hữu/chủ nguồn thải không
tiếp thu hoặc tiếp thu không đầy đủ yêu cầu của Sở TNMT.
Khi xác định hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, Sở TNMT không cần thông
báo cho chủ sở hữu/chủ nguồn thải và đương nhiên hồ sơ
đăng ký được chấp nhận sau khi kết thúc thời hạn xem xét.
Thời gian Trình tự công việc
Chủ nguồn thải lập hồ sơ đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải
PCB và nộp trực tiếp hoặc chuyển qua đường bưu điện đến
Sở TNMT tại địa bàn.
Nộp hồ sơ đăng ký chủ sở hữu/chủ nguồn thải
Lập chung hồ sơ đăng ký cho các cơ sở phát sinh CTNH do
mình sở hữu hoặc điều hành trong phạm vi một tỉnh. Trường
hợp cơ sở phát sinh CTNH dưới dạng nguồn thải di động hoặc
nguồn thải có dạng tuyến trải dài trên phạm vi một tỉnh, chủ
nguồn thải CTNH được lựa chọn một cơ sở đầu mối để đại
diện lập hồ sơ đăng ký chủ nguồn thải CTNH.
Sau khi thẩm định hồ sơ (không quá 20 ngày làm việc kể từ
nhận đủ hồ sơ hợp lệ), Sở TNMT cấp giấy xác nhận đăng ký
đối với chủ sở hữu hàng hóa nguy hiểm/chủ nguồn thải chất
thải có PCB.
Xác nhận đăng ký
Bắt đầu
gửi hồ sơ
Không quá
10 ngày
sau khi
nộp hồ sơ
Ngay sau
khi phê
duyệt hồ sơ
71
Lộ trình ngừng sử dụng, và tiêu hủy PCB tại Việt Nam? 77
Theo Kế hoạch quốc gia thực hiện Công
ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu
cơ khó phân huỷ (POP) tại Quyết định
184/2006/QĐ-TTg ban hành ngày 10
tháng 8 năm 2006, Việt Nam sẽ loại bỏ
việc sử dụng PCB trong các thiết bị
và máy móc vào năm 2020 và tiêu
hủy an toàn vào năm 2028.
Để có thể đạt được mốc thời gian này,
các cơ sở được khuyến cáo thực hiện lộ
trình loại bỏ các thiết bị PCB đang hoạt
động theo các thứ tự ưu tiên về nồng
độ như sau:
Đối với các thiết bị có PCB có
nồng độ ≥ 100.000 ppm:
Phải được xử lý hoặc chuyển giao cho
cơ sở có giấy phép lưu giữ, xử lý chất
thải có PCB trong thời gian tối đa năm
kể từ khi ngừng sử dung hoặc bắt đầu
lưu giữ tạm thời trong khu vực lưu giữ.
Đối với thiết bị vật liệu, chất
thải có PCB với nồng độ từ 50 -
100.000 ppm trở lện phải được xử lý
hoặc chuyển giao cho sở có giấy
phép lưu giữ, xử lý chất thải PCB
trong thời gian tối đa 2 năm kể từ
khi ngừng sử dung hoặc lưu giữ tạm
thời trong kho, nhưng không quá
ngày 31/12/2028.
Các thiết bị có PCB có nồng độ > 500 ppm và có một trong những dấu
hiệu sau thì yêu cầu cơ sở sớm có kế hoạch loại bỏ:
Thiết bị trong tình trạng kỹ thuật xấu.
Thiết bị đặt gần những cơ sở có nguy cơ cao (bệnh viện, trung tâm y tế, trung
tâm mua bán, trường học, các cơ sở sản xuất thực phẩm, các nhà máy cung cấp
nước sạch, các tòa nhà với nhiều người vào ra).
QUẢN LÝ PCB
72
Bắt đầu quản lý PCB an toàn như thế nào? 78
Lập kế hoạch quản lý PCB: Xác định thiết bị và vật liệu có PCB, kế
hoạch bao gói, dán nhãn, vận chuyển, lưu giữ, thải bỏ và xử lý.
(Có thể liên hệ với Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam để được hướng dẫn)
Giám sát và báo cáo: Thực hiện giám sát và báo cáo việc
quản lý PCB theo đúng quy định đối với hóa chất, hàng hóa,
chất thải nguy hại.
Tuyên truyền, đào tạo:
Thông báo về thiết bị,
cảnh báo vật liệu (nghi)
nhiễm PCB đến người lao
động và cộng đồng.
Sử dụng bảo hộ lao
động phù hợp khi
tiếp xúc với dầu: Sử
dụng mặt nạ an toàn
phù hợp, phương tiện
bảo hộ cá nhân bằng
vật liệu PPE.
Thực hiện các quy
định: Tuân thủ quy
định xuất nhập khẩu,
vận chuyển, xả thải
vật liệu, thiết bị có
PCB.
73
Có thể tìm hiểu thêm thông tin PCB ở đâu? 79
Thông tin về hoạt động quản lý PCB cũng như các tin tức, hướng dẫn kỹ
thuật được đăng tải trên trang web www.pops.vn. Dưới đây là một số tài
liệu điển hình:
Hướng dẫn kỹ thuật
Hướng dẫn xác định/nhận diện thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB.
Hướng dẫn đăng ký thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB.
Hướng dẫn đóng gói và dán nhãn thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB.
Hướng dẫn lưu giữ thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB.
Hướng dẫn vận chuyển thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB.
Hướng dẫn yêu cầu khử ô nhiễm và xử lý thiết bị, vật liệu và chất thải có PCB
Hướng dẫn kỹ thuật thanh tra về quản lý PCB.
Hướng dẫn xây dựng kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố PCB cấp cơ sở.
Hướng dẫn kỹ thuật phòng ngừa và ứng phó sự cố PCB.
Tài liệu kỹ thuật
Bản tin số 1: Giới thiệu về POP, PCB và dự án quản lý PCB tại Việt Nam
Bản tin số 2: PCB với môi trường và sức khỏe
Bản tin số 3: Thanh kiểm tra PCB
Bản tin số 4: Phòng ngừa phát thải PCB đến môi trường
Bản tin số 5: Phòng ngừa tác động của PCB đến sức khỏe
Bản tin số 6: Mua bán, vận chuyển, lưu giữ và quản lý an toàn PCB
Bản tin số 7: Kiểm kê và xác định tồn dư PCB
Bản tín số 8: Thanh lý, xử lý và tiêu hủy PCB
Bản tin số 9: Tổng kết dự án quản lý PCB tại Việt Nam
Các áp phích, tờ rơi về an toàn PCB
QUẢN LÝ PCB
74
Dự án hỗ trợ gì cho doanh nghiệp? 80
Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp có thể được hỗ trợ truyền
thông về PCB.
Nếu có nhu cầu hỗ trợ, hãy liên hệ với Dự án tại địa chỉ:
Tầng 3, Tòa nhà An Phát, B14-D21, Khu Đô thị mới Cầu Giấy, Phố Tôn Thất Thuyết,
Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Hà Nội; Tel: 84.4.37227678; Fax:
84.4.37227679; Email: [email protected]
Để đăng ký hỗ trợ và giải đáp thông tin.
Dự án có triển khai giai đoạn tiếp theo không? 82
Một dự án nối tiếp được xem là dự án PCB pha 2 đang được phát triển với mục tiêu
thực hiện các hoạt động kiểm kê bổ sung, xử lý, tiêu hủy dầu, thiết bị, vật liệu có PCB
đã được kiểm kê và lưu giữ từ Dự án này, hướng tới ngừng sử dụng PCB vào năm
2020 và tiêu hủy PCB an toàn vào năm 2028.
Dự án đã đạt được những kết quả gì? 81
Trong 5 năm hoạt động, Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam đã:
1. Quản lý thực hiện 46 gói thầu được phân chia thành 84 hợp đồng;
2. Hỗ trợ xây dựng 30 văn bản pháp lý và hướng dẫn kỹ thuật gồm 01 chỉ thị, 01
kế hoạch hành động quản lý PCB, 01 thông tư, 07 TCVN/QCVN, 9 hướng dẫn
kỹ thuật, 11 hướng dẫn hành chính;
3. Triển khai kiểm kê 59.000 thiết bị điện, công nghiệp thuộc EVN và ngoài EVN;
4. Hỗ trợ nâng cao năng lực kỹ thuật cho 09 đơn vị lưu giữ, 40 phòng thí nghiệm
với giá trị hỗ trợ lên đến 27 tỉ đồng;
5. Tổ chức hơn 40 hội thảo đào tạo, tập huấn cho khoảng trên 4.000 lượt người
về POP/PCB;
6. Tham gia trao đổi thông tin và trình bày tại 03 hội thảo quốc tế;
7. Phát hành 60 ấn phẩm gồm: 34 bài báo, 09 bản tin, 06 phóng sự truyền hình,
05 bản tin truyền thanh, 03 phiên bản sổ tay hỏi đáp về PCB, 02 áp phích, 01
tờ rơi;
8. Phát triển và duy trì hệ thống thông tin quản lý PCB (MIS) mang tính liên Bộ;
9. Hơn 5 triệu lượt người truy cập trang thông tin điện tử của Dự án:
www.pops.org.vn.
75
DỰ ÁN QUẢN LÝ PCB TẠI VIỆT NAM
CÁC BÊN
THỰC HIỆN
DỰ ÁN
QUẢN LÝ
PCB TẠI
VIỆT NAM
DỰ ÁN QUẢN LÝ PCB TẠI VIỆT NAM
2010 - 2014
Mục tiêu chung
Xây dựng năng lực quốc gia của Việt Nam nhằm quản lý PCB và lưu trữ an toàn một
lượng lớn PCB tại các tỉnh trình diễn nhằm tiêu hủy trong tương lai.
Mục tiêu cụ thể
Hoàn thiện khung pháp lý, thể chế quản lý PCB; xây dựng Kế hoạch hành động
quốc gia quản lý PCB;
Trình diễn các hoạt động quản lý an toàn PCB trong một số ngành chính có sử
dụng PCB và trong phạm vi khu vực được lựa chọn;
Tăng cường năng lực cho các bên liên quan về quản lý an toàn PCB; nâng cao
nhận thức cộng đồng về quản lý an toàn PCB.
Các bên thực hiện
Cục Kiểm soát ô nhiễm, Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường;
Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp, Bộ Công Thương;
Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Bộ Công Thương.
Các bên thụ hưởng
Cán bộ quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương;
Cán bộ quản lý và người lao động tại các doanh nghiệp sản xuất điện, sản xuất
công nghiệp, cơ sở tái chế dầu, tiêu hủy các chất thải nguy hại và các phòng thí
nghiệm;
Các tổ chức kỹ thuật, xã hội, các cơ quan báo chí trên toàn quốc và cộng đồng.
Dự án Quản lý PCB tại Việt Nam
Tầng 3, Tòa nhà An Phát, B14-D21,
Khu Đô thị mới Cầu Giấy, Phố Tôn Thất Thuyết,
Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Tel: (84-4) 37227678; Fax: (84-4) 37227679
Email: [email protected] EVN
Mọi thông tin được chia sẻ và cập nhận tại website: www.pops.org.vn.