![Page 1: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/3.jpg)
@yankiyazgancom 3
Tikleri olmak:Tikleri olmak:Tourette sendromu ve tik bozukluğuTourette sendromu ve tik bozukluğu
Dr Yankı YazganTTTG sempozyumu
![Page 4: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/4.jpg)
@yankiyazgancom 4
Sensorimotor devre
• Sensorimotor/motor/suplemanter motor bölgelerden bazal ganglionlara uzanan anatomik yapıların işlevi:– Davranışı başlatma ve sürdürme
![Page 5: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/5.jpg)
@yankiyazgancom 5
TS’de Genotipten fenotipe
• Striatum’daki Dopaminerjik sinir uçlarında çoğalma1.Dolaylı yol’un ketlenmesi (strGPe ...)2.Dolaysız yolun uyarımı (strGPi ...)3.Talamo-kortikal uyarımda artış
![Page 6: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/6.jpg)
@yankiyazgancom 6
Nöronların çevreye tepkisi
• Serotonin ve norepinefrine dayalı projeksiyonlar strese duyarlı.
• Tiklerin ve davranışsal belirtilerin şiddetini belirleyici
• Aşırı duyarlı D2 reseptörleri ve /veya çok sayıda dopaminerjik sinir ucu
![Page 7: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/7.jpg)
@yankiyazgancom 7
Patolojik durum
• Organizmanın kendisinde veya çevresindeki değişikliklere aşırı duyarlılaşan CSTC devreler, ödevlerini yapamadıklarında, tikler çıkar.
![Page 8: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/8.jpg)
Tikler• in: The Handbook of Developmental Cognitive Neuroscience, Second
Edition, Nelson, C.A. and Luciana, M., Editors, 2006
• TICS: WHEN HABIT-FORMING NEURAL SYSTEMS FORM HABITS OF THEIR OWN
• • James F. Leckman, Michael H. Bloch,
Yanki Yazgan
![Page 9: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/9.jpg)
@yankiyazgancom 9
TS
• Duysal uyarımlar önlenemez bir şekilde çoğalır;
• çeşitli tekrarlayıcı ses ve hareketler değişik sebeplerle bu uyarımları izler veya önceler (TS).
![Page 10: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/10.jpg)
@yankiyazgancom 10
Tik
– Ses– Hareket– Algısal/duysal farklılık ve aşırı
farkındalık– Tekrarlayıcı– Ritmik olmayan (fraktal)– Kısmen kontrol edilebilen, ertelenebilen
![Page 11: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/11.jpg)
@yankiyazgancom 11
Tik bozuklukları spektrumu
• Ses ve hareket tiklerinin birlikteliği• 12 aydan kısa/uzun• 3 aydan kısa/uzun tiksizlik (DSM 5 iptal)• Başlangıç yaşı (<18-21)
![Page 12: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/12.jpg)
@yankiyazgancom 12
Klinik seyir
• Başlangıç yaşı: 5-6• En zor dönem: 7-15 yaş• Klinik örneklemde remisyon: % 50
![Page 13: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/13.jpg)
@yankiyazgancom 13
Tikler öğrenilir mi?
• Strese duyarlılık veya kas gerginliğini hissedebilme “yeteneği”
• Bunların doğurduğu: – Burun çekme, göz kırpma, boğaz temizleme– Kasları gevşetme veya hareket ettirme ihtiyacı
• Oluşan hareketlerin kolayca “yer etmesi”
![Page 14: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/14.jpg)
@yankiyazgancom 14
Durduk yerde
• Simetri ve denge gibi• Normalde işe yararlığı olan davranışlar• İşlevine uygun olmayan zaman ve yerde,
![Page 15: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/15.jpg)
@yankiyazgancom 15
sıklık
• Kronik tikler: % 4-5 (okul çağı)• TS: % 0.8 (erk); % 0.4 (kız)
![Page 16: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/16.jpg)
@yankiyazgancom 16
Komorbid durumlar
• OKB (% 30)• Dikkat dağınıklığı/hiperaktivite ( % 50)
• Dürtüsellik• Öfke kontrolsuzluğu• Öğrenmekte zorluk (göz-beden koordinasyonu)• Sosyal iletişim sorunları
![Page 17: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/17.jpg)
@yankiyazgancom 17
Tikler: bir beyin aritmisi
• Kardiyak aritmilerdeki re-entry mekanizmalarına benzer şekildeki “kısa devre”ler..
• Yorulana kadar veya daha güçlü bir “odak”çıkana değin.
![Page 18: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/18.jpg)
@yankiyazgancom 18
Bu ne biçim dünya?
• Hiçbir bildik kurala uymayan bir dünya ne kadar kavranabilir?
• Düşünce ve eylemlerim hem benim, hem benim değil (bana yabancı, kontrolum dışında)
![Page 19: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/19.jpg)
@yankiyazgancom 19
Küçük yaşta tikleri “yakalamak”
• Erişkin hayata hazırlık, tiklerin şiddetini azaltmaktan ibaret olamaz.
• Tiklerin tedavisi nihai prognozlarını etkilememektedir.
• Tik bozukluklarının prognozunu eklenen sorunlar belirlemektedir.
![Page 20: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/20.jpg)
@yankiyazgancom 20
Tedavi, Uyumdur (şimdilik)
• Uyum becerilerini çoğaltmak• Her dönemin gereklerini hakkıyla yerine
getirmesine yardımcı olmak• TS diyatezinin getirebileceği “yeti” leri
bulup çıkartmak (enerjik, yaşama zevki olan, vicdani değerleri gelişmiş, esprili)
![Page 21: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/25.jpg)
Peterson et al., 2001
![Page 26: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/26.jpg)
Take Home Message
In addition to basal ganglia, broadly distributed cortical systems are likely to be involved in the pathophysiology of TS
![Page 27: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/27.jpg)
Integrative Hypothesis• TS symptoms reflect an imbalance in CSTC circuits that can be produced by a variety of distinct mechanisms - acting alone or in combination
![Page 28: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/30.jpg)
Imbalance of Striatal Compartments
• Using gene induction assays, the level of motor stereotypy was closely associated with the amount by which activation in the striosomes exceeded activation in the matrix
![Page 31: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/31.jpg)
These results suggest that imbalance between compartmentally organized basal ganglia circuits may represent a neural correlate of motor stereotypy and possibly motor and phonic tics.
Take Home Message
![Page 32: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/32.jpg)
This model has the potential to accommodate:• Psychosocial stressors• Neuroimmunological findings• Effects of D2 blocking agents • Early CNS injury? • Neurophysiological and neuroimaging findings?
Predictions
![Page 33: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/34.jpg)
In contrast to glutaminergic pyramidal cortical projection neurons which are derived from the ventricular zone, both GABAergic cortical interneurons and striatal projection neurons arise from the ganglionic eminence (Deacon et al., 1994; Anderson et al., 1997)
Shared Origin
![Page 35: Tikleri olmak: Tourette Sendromu ve Tik Bozukluğu - Prof. Dr. Yankı Yazgan](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022081511/58715b951a28ab8e5b8b6603/html5/thumbnails/35.jpg)
Anderson et al., 1999