Download - UCZEŃ ZDOLNY W SZKOLE
UCZEŃ ZDOLNY W SZKOLE
Szkoła Podstawowa nr 28im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku
Białystok 2008
""NNie powinno zabraknąć dobrych ludzi, ie powinno zabraknąć dobrych ludzi, lubiących dzieci i dbających o ich sprawy, lubiących dzieci i dbających o ich sprawy,
mających różne pasje i zainteresowania. mających różne pasje i zainteresowania.
WWażne, by umieli i chcieli płonąć, ażne, by umieli i chcieli płonąć, by umieli zapalić innych. by umieli zapalić innych.
SSukces podobnie jak porażka jest udziałem wielu ludzi. ukces podobnie jak porażka jest udziałem wielu ludzi.
NNie ma wybitnych uczniów bez wybitnych nauczycieli" ie ma wybitnych uczniów bez wybitnych nauczycieli"
J. Lipszyc
POJĘCIE UCZNIA ZDOLNEGO
POJĘCIE UCZNIA ZDOLNEGO
CO TO JEST ZDOLNOŚĆ?
Pierwsze ujęcie dotyczy aspektu poziomu sprawności funkcjonowania jednostek w porównywalnych sytuacjach, bez poszukiwania przyczyny różnic między ludźmi
Drugie ujęcie dotyczy możliwości wykonania czegoś przez jednostkę
Trzecie ujęcie dotyczy aspektu instrumentalnego, w którym zdolności sprowadza się do względnie trwałych właściwości procesów poznawczych
Czwarte ujęcie ujmuje zdolność jako właściwość złożoną i wielostronnie uwarunkowaną. W tym ujęciu zdolności są to indywidualne właściwości osobowości człowieka, które zapewniają osiągnięcia w jakiejś dziedzinie.
"uczniowie uzdolnieni przejawiają, wysokie zdolności do
określonej działalności, tzn. szybkiego uczenia się pod
kierunkiem nauczyciela, skutecznego uczenia się
samodzielnego, rozległego i swobodnego przenoszenia
wyników nauki na dziedziny i sytuacje pokrewne, osiągania w
wyniku nauki więcej niż przeciętnej sprawności działania".
Zdaniem Z. Pietrasińskiego
W Polsce nie ma przyjętej jasnej, jednoznacznej
i obligatoryjnej definicji ucznia zdolnego. Uczeń zdolny w
rozumieniu społecznymrozumieniu społecznym to uczeń, który ma wzorowe
zachowanie i najwyższe oceny z przedmiotów szkolnych.
Natomiast w rozumieniu psychologicznymrozumieniu psychologicznym uczeń zdolny to
taki, który ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia oraz
wysokie zdolności twórcze na różnych płaszczyznach życia.
NA ŚWIECIE FUNKCJONUJE BARDZO WIELE DEFINICJI UCZNIA NA ŚWIECIE FUNKCJONUJE BARDZO WIELE DEFINICJI UCZNIA
ZDOLNEGO.ZDOLNEGO. NAJBARDZIEJ POPULARNĄ STAŁA SIĘ DEFINICJA NAJBARDZIEJ POPULARNĄ STAŁA SIĘ DEFINICJA
S. MARLANDA:S. MARLANDA: Uczniowie uzdolnieni to tacy,
„którzy przejawiają możliwość zaawansowanych dokonań w dziedzinie umysłowej, twórczej, artystycznej, w zakresie zdolności przywódczych czy w poszczególnych przedmiotach nauczania i którzy w celu pełnego rozwinięcia tych możliwości wymagają usług lub zajęć niedostarczanych przez standardową szkołę”.
W PRÓBACH OKREŚLENIA UCZNIA ZDOLNEGO W PRÓBACH OKREŚLENIA UCZNIA ZDOLNEGO ZWRACA SIĘ UWAGĘ NA TAKIE ZDOLNOŚCI, JAK:ZWRACA SIĘ UWAGĘ NA TAKIE ZDOLNOŚCI, JAK:
zdolność do efektywnego uczenia się rzeczy nowych i wybitne, stale wyróżniające się wyniki w jakiejś aktywności
oryginalność w myśleniu i działaniu, duże nasilenie dążeń poznawczych
łatwość rozumienia i przyswajania symboli abstrakcyjnych
zainteresowania poznawcze, zdolność do koncentracji uwagi, zwłaszcza na treściach abstrakcyjnych
wrażliwość na problemy i wytrwałość w ich rozwiązywaniu
przeżywanie satysfakcji z rozwiązywania problemów i pokonywania trudności intelektualnych
właściwe posługiwania się symbolami we własnym działaniu
przejawianie wysokiego poziomu myślenia analitycznego
CHARAKTERYSTYKA CHARAKTERYSTYKA UCZNIA ZDOLNEGOUCZNIA ZDOLNEGO
Uczeń zdolny różni się od innych dzieci. Już w
dzieciństwie wyprzedza rówieśników pod względem
rozwoju psychomotorycznego. Występują u niego
wzmożone potrzeby poznawcze, interesuje się otoczeniem,
poznaje nowe zjawiska i sytuacje, sam wynajduje sobie
zadania.
Typowa jest dla niego postawa dociekliwości,
intelektualnej ciekawości. Zadaje trudne pytania dorosłym.
Ma silną wolę, przeciwstawia się poleceniom. Wykazuje
bogate zainteresowania. Dziecko zdolne wyróżnia się
aktywnością intelektualną, zdolnością do konceptualizacji,
abstrakcyjnego i syntetycznego myślenia.
łatwością rozumienia złożonych i skomplikowanych treści
POD WZGLĘDEM INTELEKTU UCZNIOWIE ZDOLNI ODZNACZAJĄ SIĘ:
długotrwałą pamięcią
szybkim tempem pracy
trafnością formułowanych sugestii, ocen i sądów
dużym zakresem uwagi, wnikliwością obserwacji
zdolnością do logicznego i abstrakcyjnego myślenia
rezygnacją z przyjemnych propozycji na rzecz obowiązku
POD WZGLĘDEM CHARAKTERU UCZNIOWIE ZDOLNI WYRÓŻNIAJĄ SIĘ:
poczuciem obowiązku i pracowitością
silną motywacją i zapałem do nauki
wewnętrznym zdyscyplinowaniem
wytrwałością intelektualną
SILNĄ DETERMINACJĄ, SILNĄ DETERMINACJĄ, AMBICJĄ I UPOREM W AMBICJĄ I UPOREM W DĄŻENIU DO OSIĄGNIĘCIA DĄŻENIU DO OSIĄGNIĘCIA POSTAWIONEGO CELUPOSTAWIONEGO CELU
ZGODĄ NA WYKONYWANIE ZGODĄ NA WYKONYWANIE ZADAŃ, KTÓRE NIE ZADAŃ, KTÓRE NIE PRZYNOSZĄ OD RAZU PRZYNOSZĄ OD RAZU OCZEKIWANYCH WYNIKÓWOCZEKIWANYCH WYNIKÓW
SKŁONNOŚCIĄ DO SKŁONNOŚCIĄ DO PRZECENIANIA PRZECENIANIA SWOJEJ WIEDZYSWOJEJ WIEDZY
DUŻĄ WRAŻLIWOŚCIĄ DUŻĄ WRAŻLIWOŚCIĄ EMOCJONALNĄEMOCJONALNĄ
TWÓRCZĄ POSTAWĄ W TWÓRCZĄ POSTAWĄ W KIEROWANIU WŁASNYM KIEROWANIU WŁASNYM ROZWOJEM POZNAWCZYM ROZWOJEM POZNAWCZYM I MORALNYMI MORALNYM
Ponadto uczniowie Ponadto uczniowie zdolni wykazują się:zdolni wykazują się:
SWOJE PONADPRZECIĘTNE ZDOLNOŚCI UCZEŃ SWOJE PONADPRZECIĘTNE ZDOLNOŚCI UCZEŃ ZDOLNY PRZEJAWIA W SZKOLE NA KILKU POLACH:ZDOLNY PRZEJAWIA W SZKOLE NA KILKU POLACH:
społecznym /wykazuje talent przywódczy lub umiejętność skutecznego rozwiązywania problemów społecznych/
„akademickim” tj. w uczeniu się przedmiotów szkolnych odpowiadających gałęziom wiedzy
artystycznym
technicznym
sportowym i motorycznym
społecznym /wykazuje talent przywódczy lub umiejętność skutecznego rozwiązywania problemów społecznych/
KATEGORIE UCZNIÓW ZDOLNYCHKATEGORIE UCZNIÓW ZDOLNYCH
Nie wszyscy zdolni uczniowie są jednakowi. Można podzielić ich na dwie kategorie, są to uczniowie:
Do kategorii uczniów mających wysokie osiągnięcia zalicza się tych, których dokonania mogą być zakwalifikowane jako wybitne. Za wybitnego w danej dziedzinie wiedzy można uznać zwycięzcę konkursów, olimpiad krajowych i międzynarodowych.
MAJĄCY OSIĄGNIĘCIA PONIŻEJ MOŻLIWOŚCI
MAJĄCY WYSOKIE OSIĄGNIĘCIA
Natomiast uczniowie mający osiągnięcia poniżej swoich możliwości
najczęściej nie ujawniają poziomu swoich zdolności, są postrzegani
jako zupełnie przeciętni, ale nie mają problemów w nauce.
W związku z tym uczniów tej kategorii można podzielić na 4 typy:
I. UCZNIOWIE BĘDĄCY POD PRESJĄ GRUPY
II. UCZNIOWIE PRZYJMUJĄCY POSTAWĘ KONFORMISTYCZNĄ
III. UCZNIOWIE NUDZĄCY SIĘ W SZKOLE
IV. UCZNIOWIE ŚWIADOMIE UKRYWAJĄCY SWOJE ZDOLNOŚCI
IDENTYFIKACJAIDENTYFIKACJA UCZNIÓW ZDOLNYCH UCZNIÓW ZDOLNYCH
Jak rozpoznać dzieci uzdolnione?Jak rozpoznać dzieci uzdolnione? To zadanie trudne, długie i wymagające rozpoczęcia w możliwie najwcześniejszym wieku. Bardzo często zdolności specjalne ujawniają się dopiero wtedy, gdy dziecko bezpośrednio styka się z doświadczeniem, które budzi drzemiące w nim zdolności.
Jakie zachowania u dzieci są oznaką uzdolnień?Jakie zachowania u dzieci są oznaką uzdolnień?1. Dziecko uzdolnione zadaje mnóstwo pytań
2. Zaczyna wcześnie mówić /przed 2 r. ż./
3. Wcześniej niż rówieśnicy czyta ze zrozumieniem oraz pisze
4. Wykazuje głęboką wrażliwość na cudze i własne uczucia
5. Jest bardzo wrażliwe na krytykę – nie przyjmuje uwag
6. Ma silną potrzebę osiągnięć i jest żądne pochwał
7. Nie potrafi (na początku) radzić sobie z niepowodzeniem
8. Świetnie odnajduje się w starszym towarzystwie
9. Ma specyficzne poczucie humoru – tzw. subtelne wyczucie ironii i lekki „czarny” humor
METODY ROZPOZNAWANIA UCZNIA ZDOLNEGO: METODY ROZPOZNAWANIA UCZNIA ZDOLNEGO:
1) nominacja przyznana przez rodzica lub nauczyciela 2) wyniki sprawdzianów wiadomości i umiejętności3) iloraz inteligencji4) zwycięstwa w konkursach i olimpiadach 5) nominacje przyznane przez ekspertów z danej dziedziny 6) nominacje nadane przez grupę rówieśniczą
UCZNIOWIE ZDOLNI UCZNIOWIE ZDOLNI STANOWIĄ OK. 3% STANOWIĄ OK. 3% POPULACJI SZKOLNEJPOPULACJI SZKOLNEJ
Uczeń zdolny może przez rozwijanie swoich predyspozycji Uczeń zdolny może przez rozwijanie swoich predyspozycji dojść do takiego stanu posiadanych umiejętności i dojść do takiego stanu posiadanych umiejętności i wypracowanej wiedzy, iż stanie się jednostką wybitną. wypracowanej wiedzy, iż stanie się jednostką wybitną.
Bardzo ważne są tu czynniki wpływające na dziecko, które pomagają nam przewidzieć jego zachowanie:
1. wyposażenie genetyczne, 2. temperament dziecka, 3. historia życia dziecka, 4. atmosfera panująca w rodzinie, 5. wpływ rówieśników i subkultury, w której żyje dziecko.
Wymienione czynniki wspomagają zachowania ucznia: pozytywne lub negatywne, kształtują sposób patrzenia i reagowania na rzeczywistość.
PREFERENCJE SENSORYCZNE POMAGAJĄ PREFERENCJE SENSORYCZNE POMAGAJĄ PRZEWIDZIEĆ ZACHOWANIE LUDZI. PRZEWIDZIEĆ ZACHOWANIE LUDZI.
ISTNIEJĄ NASTĘPUJĄCE TYPY LUDZI:ISTNIEJĄ NASTĘPUJĄCE TYPY LUDZI:
CZUCIOWCY- KINESTETYCY
WZROKOWCY
SŁUCHOWCY
SŁUCHOWCY: - lubią dialogi i rozmowy, - powtarzają głośno to, co napisali, - rozmawiają ze sobą, - lubią słuchać, - lubią długie wypowiedzi własne, - lubią muzykę, - dobrze pamiętają twarze, - lubią czytać głośno, lub półgłosem.
WZROKOWCY: - lubią demonstracje lub pokazy, - lubią wykresy i tabele, opisy, - pamiętają twarze i imiona, - lubią robić notatki, - lubią patrzeć, rysować, - preferują sztuki wizualne.
CZUCIOWCY- KINESTETYCY: - uczą się przez wykonywanie czynności i bezpośrednie zaangażowanie, - lubią emocje, ruch, - nie lubią czytać, - pamiętają, co sami wykonali, - muszą się poruszać, wiercić, coś trzymać, - tupią, gestykulują, - nie lubią słuchać.
W relacji uczeń - nauczyciel idealna sytuacja byłaby wtedy, gdy obydwie strony prezentowałyby te same preferencje: nauczyciel wzrokowiec - uczeń wzrokowiec.
Badania naukowe i doświadczenie pedagogiczne dowodzą, że taka sytuacja jest wręcz niemożliwa. Prezentujemy różne preferencje sensoryczne, a pracując z uczniami mamy do czynienia z różnymi preferencjami z ich strony.
W TEJ SYTUACJI CAŁA SZTUKA ODDZIAŁYWAŃ W TEJ SYTUACJI CAŁA SZTUKA ODDZIAŁYWAŃ PEDAGOGICZNYCH POLEGA NA TYM, PEDAGOGICZNYCH POLEGA NA TYM, ABY W SWOICH DZIAŁANIACH UWZGLĘDNIĆ ABY W SWOICH DZIAŁANIACH UWZGLĘDNIĆ PREFERENCJE SENSORYCZNE KAŻDEGO UCZNIA – PREFERENCJE SENSORYCZNE KAŻDEGO UCZNIA –
WZROKOWCA, SŁUCHOWCA I CZUCIOWCAWZROKOWCA, SŁUCHOWCA I CZUCIOWCA
METODY METODY I FORMY PRACYI FORMY PRACY
METODY PROBLEMOWE METODY KSZTAŁCĄCE POSZUKIWANIE, PORZĄDKOWANIE
I WYKORZYSTANIE INFORMACJI Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ METODY STOSOWANIA ZDOBYTEJ WIEDZY W PRAKTYCE METODY ROZWIJANIA ZAINTERESOWAŃ METODY SKUTECZNEGO POROZUMIEWANIA SIĘ
W RÓŻNYCH SYTUACJACH METODY PREZENTOWANIA WŁASNYCH POGLĄDÓW METODY KSZTAŁCĄCE UMIEJĘTNOŚĆ ARGUMENTACJI METODY KSZTAŁCĄCE PRAWIDŁOWE STOSUNKI
INTERPERSONALNE METODY AKTYWIZUJĄCE METODY POZWALAJĄCE UCZNIOWI OCENIĆ STAN SWOJEJ
WIEDZY
METODY PRACY
Praca indywidualna
Praca w grupach
Praca w parach
Przydzielanie trudniejszych zadań podczas pracy
grupowej lub indywidualnej
Stwarzanie sytuacji wyboru zadań, ćwiczeń
o większej skali trudności lub prac dodatkowych
Różnicowanie stopnia trudności prac domowych
i prac klasowych
Stopniowe zwiększanie wymagań
Przydzielanie uczniom zdolnym specjalnych ról:
asystenta, lidera itp.
Praca pozalekcyjna
Organizacja konkursów i olimpiad
FORMY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYMFORMY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Indywidualna praca nauczyciela z uczniem zdolnym jest realizowana głównie na lekcjach. Jest to optymalny sposób pozwalający precyzyjnie dobrać treść i dostosować tempo uczenia się. Zwykle realizuje się to poprzez:
KILKUMINUTOWE ROZMOWY NAUCZYCIELA Z UCZNIEM
PRZYGOTOWANIE PRZEZ UCZNIA REFERATÓW PO PRZECZYTANIU ODPOWIEDNIEJ LITERATURY
KORYGOWANIE BŁĘDÓW KOLEGÓW
PROWADZENIE PRZEZ UCZNIÓW FRAGMENTÓW LEKCJI
ZACHĘCANIE DO CZYTANIA FACHOWYCH CZASOPISM
ZWIĘKSZANIE WYMAGAŃ, CO DO PRECYZJI WYPOWIEDZI
ORGANIZOWANIE KONKURSÓW W ROZWIĄZYWANIU ZADAŃ TRUDNIEJSZYCH
STWORZENIE UCZNIOM NAJZDOLNIEJSZYM OKAZJI DO SWOBODNEGO WYBORU ZADAŃ
INDYWIDUALIZACJA NAUCZANIA POPRZEZ REALIZACJĘ ZADAŃ O CHARAKTERZE INTERDYSCYPLINARNYM
SAMODZIELNE OPRACOWYWANIE ZAGADNIEŃ I PREZENTOWANIE ICH NA SZERSZYM FORUM
SAMODZIELNA PRACA UCZNIA NAD ZAGADNIENIAMI WYKRACZAJĄCYMI POZA PROGRAM NAUCZANIA
UTWORZENIE W KLASIE SYSTEMU POPULARYZACJI DOROBKU DZIECI ZDOLNYCH POPRZEZ PROPAGANDĘ WIZUALNĄ ORAZ IMPREZY, SPOTKANIA, PODZIĘKOWANIA, DYPLOMY
INDYWIDUALIZACJA NAUKI NA LEKCJACH BEZ ISTOTNEGO WYKRACZANIA POZA NAUCZANE TREŚCI, POPRZEZ: ASYSTENTURĘ I ROZWIĄZYWANIE TRUDNIEJSZYCH PROBLEMÓW W RAMACH OMAWIANEGO ZAGADNIENIA
OBECNY SYSTEM SZKOLNY PROMUJE NASTĘPUJĄCE FORMY PRACY
Z UCZNIEM ZDOLNYM:
specjalne klasy i szkoły (np. gimnazja akademickie)
indywidualizacja procesu nauczania (poszerzenie, wzbogacenie treści) w „normalnej” klasie
indywidualny program i tok nauczania
zajęcia pozalekcyjne, np. koła zainteresowań
zajęcia pozaszkolne, np. w domach kultury
obozy naukowe, warsztaty badawcze, seminaria specjalistyczne
zbyt wcześnie wprowadzone nagrody i kary spowodują zamknięcie się dziecka na proces poszukiwania i tworzenia
CZYNNIKI HAMUJĄCE CZYNNIKI HAMUJĄCE ROZWÓJ POTENCJAŁU ROZWÓJ POTENCJAŁU TWÓRCZEGO UCZNIATWÓRCZEGO UCZNIA
brak wsparcia ze strony rodziny i szkoły
brak autonomii w decydowaniu o tym, jak ma być wykonane zadanie
nieodpowiedni system oceniania wysiłku i pomysłów
presja czasowa ograniczająca możliwości twórcze
przeciążenie nauką i licznymi obowiązkami
rywalizacja bardzo wcześnie wprowadzona hamuje potencjał twórczy
ZADANIA SZKOŁYZADANIA SZKOŁY
Identyfikacja uczniów zdolnych Zdiagnozowanie rodzaju inteligencji Kierowanie rozwojem Motywowanie ucznia zdolnego Stwarzanie warunków do optymalnego rozwoju
intelektualnego, osobowościowego Pomoc w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych Pomoc merytoryczna, udostępnianie źródeł wiedzy Organizowanie zajęć pozalekcyjnych, kółek przedmiotowych
i zainteresowań Indywidualizowanie nauczania
ZADANIA SZKOŁYZADANIA SZKOŁY
Wskazywanie form wypoczynku, relaksu
Korzystanie z badań poradni psychologiczno – pedagogicznej
Różnicowanie i poszerzanie programów nauczania
Tworzenie programów autorskich
Włączenie do współpracy instytucji działających na rzecz uczniów
zdolnych (placówki specjalistyczne, ośrodki specjalistyczne,
stowarzyszenia, fundacje, towarzystwa)
Wspieranie twórczego i innowacyjnego myślenia
Stosowanie profilaktyki problemów związanych z występowaniem
wybitnych zdolności
1. Opracowanie indywidualnych planów pracy
2. Opracowanie, dobór skutecznych form i metod pracy
3. Motywowanie, aktywizowanie uczniów
4. Wykorzystanie intelektualnego potencjału ucznia zdolnego
5. Analizowanie osiągnięć
6. Dzielenie się uwagami, doświadczeniami, spostrzeżeniami
7. Nakłanianie uczniów zdolnych do samorealizacji
8. Opracowanie narzędzi badań uczniów uzdolnionych
9. Przyjmowanie roli doradcy, moderatora i organizatora procesu
uczenia się
10. Pomoc uczniowi w prawidłowej i szybkiej ocenie swoich pomysłów
11. Korelowanie treści przedmiotowych
12. Współpraca z rodzicami dziecka zdolnego
PRACA NAUCZYCIELI Z UCZNIEM ZDOLNYMPRACA NAUCZYCIELI Z UCZNIEM ZDOLNYM
BIBLIOGRAFIA:
1. K. Bieluga, Uzdolnienia twórcze i ich rozpoznawanie, „Życie Szkoły” 2001, nr3
2. I. Borzym, Uczniowie zdolni, Warszawa 1979
3. J.W. Eby, J.F. Smutny, Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży, Warszawa 1998
4. T. Lewowicki, Kształcenie uczniów zdolnych, Warszawa 1986
5. J. Zborowski, Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986|
6. W. Szewczuk (red.) Encyklopedia psychologii, Fundacja Innowacja Warszawa 1998
7. A. Tokarz, Rola motywacji poznawczej w aktywności twórczej, Ossolineum Wrocław 1985
8. M. Tyszkowa, Zdolności, osobowość i działalność uczniów, PWN Warszawa 1990
9. Ż. Wasyluk-Kuś, O nauce szkolnej uczniów zdolnych, PZWS Warszawa, 1971
10. M. Partyka (red.) Modele opieki nad dzieckiem zdolnym, CMPPP MEN Warszawa 2000
EFEKTY - EFEKTY - SUKCESY NASZYCH UCZNIÓWSUKCESY NASZYCH UCZNIÓW
w r. szk. 2007/2008w r. szk. 2007/2008
I miejsce tytuł Laureata w Podlaskim Przeglądzie Zespołów Muzycznych AKOLADA organizowanym przez Miejski Dom Kultury w Białymstoku
I miejsce w Przeglądzie Pieśni Religijnych w ramach Dni Kultury Chrześcijańskiej w Białymstoku
Srebrny Dyplom w Koncercie Kolęd i Pastorałek w Filharmonii Białostockiej
III miejsce w konkursie „Pieśni Wielkanocnej”
I miejsce - zespół wokalno-taneczny „Radosny Krąg” w VII Międzyszkolnym Festiwalu Tańca i Piosenki CZTERY PORU ROKU – WIOSNA
III miejsce – klasa Ib w Międzyszkolnym Przeglądzie Jasełek 2007
Magdalena Gorłowska kl. VIc - finalistka Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy o Świecie VII edycja Cogito ergo sum
Jakub Trusiewicz kl. IIc – II miejsce w konkursie plastycznym (techn. komputerową) dla uczniów szkół Białegostoku i okolic „Wiosno, wiosno, wiosno, ach to ty!”
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘDZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ