Werken met Roma in Brussel
Dienst Roma &
woonwagenbewoners
Praktijk 1:Steunpunt Roma & Woonwagenbewoners
Onderwijs
Tewerkstelling
Ondersteuning op vraag van:
• Reguliere instanties en organisaties Brussel
• Roma & woonwagenbewoners
Ondersteuning & advisering overheden
Kapitalisatie en verspreiding van good practices
Praktijk 2:
Team van bemiddelaars & stewards
Communicatie & samenwerking
Onderwijs & tewerkstelling
Vertrouwensbanden
Samenleven
Geschiedenis en migratie
• 3 migratiegolven
• Porrajmos/samudaripen
• Culturele identiteit
• Nomadisch → Sedentair
• Auto-identificatie
10 eeuwen in Europa
Algemene aspecten
Wij en zij Flexibiliteit
Roma versus gadjé - Mobiliteit
« Rom Romença, gadje gadjença » - Ontlenen
- Diversificatie
van strategieën
Roma ≠ Roma
Hier en nu Mondelinge cultuur
Anders investeren De kunst van het onderhandelen
→ Pragmatisme ←
De familie
• Kumpania
• Egalitaire structuren
• Integratie versus familiale solidariteit/
loyauteit– « Yekk buliasa nashti beshes pe dui grasta »
• Rolverdeling
• Opvoeding en waarden: pachiv
• Stabiliteit van groep: gedragsregels,
reinheidsregels
phuro Rom, kriss romani
• Duale opvattingen
• Religie
Huwelijk als hoeksteen
• Geregeld huwelijk
– Traditionele families
– Engagement tussen 2 families
– Paciv ~ maagdelijkheid
– Bruidsprijs (mangimo) =
reële + symbolische waarde
Huwelijk als hoeksteen
• Gedwongen huwelijk
– Geregeld huwelijk KAN
gedwongen huwelijk worden
– Risico: importbruid
– Roma in Brussel: evolutie naar
vrije partnerkeuze
(o.a. šej našhli)
Huwelijk als hoeksteen
• Vroegtijdig huwelijk
– Bepaalde traditionele Roma-groepen
– Niet steeds gedwongen (!)
maar steeds inbreuk op kinderrechten
– Gevolgen:
• afhaken op school
• (zeer) jonge zwangerschappen
• verlies van autonomie
Socio-culturele analyse
• Maatschappelijke kwetsbaarheid
Bruggen heropbouwen
Bemiddelaars
• Groepsculturele
overlevingslogica
Interne – externe motivatie
DiversiteitVoorbeeld van
Brussel
Uitdagingen in Brussel
– Zoektocht naar werk
– Scholarisatie
– Multiproblematische gezinnen
– Dakloze families
– Samenlevingsproblemen
– Syrische Doms
– Precair verblijf
– Gebrek aan
standplaatsen
woonwagenbewoners
Evoluties in Brussel
– Verblijfsstatuut
– Migratiepatroon
– Inkomsten & activiteiten
– Ambities
– Constateringen:
• Duurzamer verblijf
• Onderwijs
• Ondernemingszin
en tewerkstelling
• Jongeren
CriminaliteitBron: Peyroux Olivier, Délinquants et victimes. La traite des enfants
d’Europe de l’Est en France, Editions Non Lieu, 2013
• Media & politiek discours: ‘Roma-criminaliteit’
• Kenmerken migratie & exploitatie:
– Geografisch karakter
– Familiaal karakter (niet altijd)
• Oorzaken
Sinds val v Communisme: confrontatie rijke Westen – arme Oosten
- armoede
- sociaal prestige
- systemen van dienstbaarheid en onderwerping
Criminaliteit en RomajongerenJongeren: vogels voor de kat:
• Sommige ouders zetten kinderen in
• Jongeren maken ‘carrière’
• Beschouwen zich niet als geëxploiteerd,
• Ernstige identiteitsconflicten → psychologische problemen
• Exploiteurs kennen juridische hiaten (bijv. jongeren onder 14
jaar)
Maatregelen:
– Behandeling als dader ⇿ slachtoffer
– Weinig veroordelingen mensenhandel en aanmeldingen v
slachtoffers
– Echte jeugdbescherming nodig die slachtoffers kan afschermen v
netwerk + proactief optreden politie + efficiënte repressie v
uitbuiters
Handelingsprincipes
1. Vertrouwen opbouwen
1. Verantwoordelijke samenwerking
Vertrouwen creëren
1. Degelijke communicatie
• Vertrouwensrelatie: betrouwbaarheid en respect
• Vertalen• Herhalen en her-vertalen• Tijd nemen: luisteren –uitleggen - visualiseren
• Begroeting verzorgen• Discretie garanderen (gezichtsverlies!)
• Empathie• In dialoog gaan• Mondelinge communicatie• Werken met vertrouwenspersonen
• Rekening houden met positie en rol (vader en moeder)
• Leren incasseren
Vertrouwen creëren
2. Evenwichtige informatie
• Voldoende en correcte informatie
• Wederzijdse verwachtingen verduidelijken
• Grenzen verduidelijken
• Duidelijke uitleg waarom bepaalde dingen niet kunnen
• Bewust maken over realiteit
• Confronteren met eigen verantwoordelijkheden
Vertrouwen creëren
3. Betrokkenheid
• Tijd nemen en interesse tonen
• Persoonlijk en informeel contact
• Praktisch nut bewijzen ivm dagelijkse noden (pasmunt zoeken)
• Inspanningen erkennen, contact ook zonder problematische aanleiding
• Continuïteit
• Jezelf blijven
• Maatwerk
Verantwoordelijke samenwerking
1. Onderhandeling toestaan (waar het kan)
• Onderhandelingsmarge voorzien → compromis → wederzijdse verantwoordelijkheden → zeer strikt opvolgen
• Grote verschillen in gedragscodes → grenzen aftasten en grensonderhandelen
• Steeds wederkerigheid nastreven, 2-richtingsverkeer
→ niks voor niks, altijd strikt conditioneren!
Verantwoordelijke samenwerking
2. Duidelijk en consequent zijn
• Eenduidige boodschappen geven
• Duidelijke en strikte regels, ev. officialiseren (bv. in contract gieten)
• Consequente en coherente opvolging, kort op de bal
• Stokken achter de deur voorzien (sancties, …)
• Coördineren van hulpverlening
• Grenzen bewaken
→ wederzijds respect <-> gadjo dilo
Verantwoordelijke samenwerking
3. Zelfredzaamheid bevorderen
• Gericht op ontwikkelen van vaardigheden en potenties (empowerment)
• Individuele responsabilisatie
• Bij elke actie aansturen naar zelfstandigheid
Dienst Roma en woonwagenbewoners Foyer [email protected]
02/411.87.32
Mommaertsstraat 22, 1080 Molenbeek(Post: Werkhuizenstraat 25, 1080 Molenbeek)
Meer info, artikels, reportages, dossiers, enz.:
www.foyer.be‘Roma in beweging’, Foyer, juni 2014 ‘Les Roms en action’, Foyer, nov 2014