Download - Wim Ubachs
Wim Ubachs
Verandering van de Fundamentele Natuurconstanten ?
Symposium Viva Fysica (UvA)27 Jan. 2012
Cerro de Paranal
Natuurconstanten Fundamenteel ?
Galilei Galileo Isaac Newton
mgF
2r
MmGF
electron
kern
+Ze
-e
Natuurconstanten en de Structuur der Materie
Dimensieloze getallen bepalen hoe materie in elkaar zit !
snelheid cn
Zv
energie22
2
2
2mc
n
ZE
ce
0
2
4
Niels Bohr
nprL
Bohr Hypothese
Coulombalcentripeta FF Cirkelbeweging
De Fijnstructuurconstante
Wolfgang Pauli
= 1/137.035 999 710 (96)
Physical Review 82 (1951) 554
De Proton-Electron Massaverhouding
)75(15267245.8361m
M
e
p
4He + 4He 8Be
8Be + 4He 12C
12C + 4He 16O
Fusie reactions:
Subtiel spel van de Natuurconstanten
Fred Hoyle
Toeval ? of “Fine Tuning” in ons Universum
Empirische zoektocht naar verandering in
• Spectroscopie
• Vergelijk H2 spectra in verschillende tijdperken:
QSO12 Gyr
geleden
Labnu
90-112 nm ~275-350 nm
Kosmologische roodverschuivingii
i z10
Edwin Hubble
Een laser in het extreme ultraviolet (XUV) ?
Niet-lineaire Optica
Harmonische conversie
Evaluation of uncertainties:Error budget
Residual Doppler 40 MHzAC Stark 30 MHzFreq chirp (PDA) 100 MHzI2 calibration 10 MHzStatistical 30 MHz
Total (best lines): 0.004 cm-1
0.000004 nm
Nauwkeurigheid= 4 x 10-8
1 XUV + 1 UV REMPI detectie
P(3) C-X(1,0) lijn
R(0) B-X(9,0) lijn
Het meten van spectraallijnen
Golflengte ~ 100 nm
Kosmologische roodverschuiving
2/30
1
11
zTT
Verandering van de proton-electron massaverhouding in H2
Lyman bandsB1+
u - X1+g
Werner bandsC1u - X1+
g
94 nm 110 nm
Uitrekenen van de “gevoeligheid” : Molecuulfysica
iabsi
i
i Kzz
1110 absii
i zz 110
Verandering van de proton-electron massaverhouding in H2
“Gevoeligheden “
To Earth
Quasar
CIVSiIVCIISiIILyem
Ly forest
Lyman limit Ly
NVem
SiIVem
Lyem
Ly SiII
CIVem
“Quasar Absorptie Spectra”
VLT – UVESParanal, Chili
Keck – HIRESHawaii, VS
UVES: Ultraviolet – Visual Echelle Spectrograph
Quasars: Ultrazwakke objectenQ2348-011z = 2.42
Magnitude18.4
ESO-VLT2007
1 boogseconde
“Quasar spectrum”
J2123-005 quasar
bij z = 2.05
Keck telescope, Hawaii
Vmag = 15.8R = 110000
90 lijnen H2 + 7 HD
Status: cosmologische -variatie met H2
NH3
Toekomst: meer licht opvangen, betere spectra
The Rise of a Giant
42 m spiegel (39 m ?)906 segmenten
5500 ton roterende massaklaar in 2017 ?
Radio-astronomische waarnemingen
100 m
Effelsberg
E-VLANew Mexico
Methanol inPKS-1830-211z=0.88582
Michael Murphy
Freek Van Weerdenburg
Julian King
Adrian Malec
Kjeld Eikema
Julija Bagdonaite
JohnWebb
EdcelSalumbides
KarlMenten
ChristianHenkel
Melbourne Sydney Bonn-Effelsberg
Met dank aan
VU/UvA
Lex Kaper
RuthBuning