dr andrzej pieczewski
DESCRIPTION
dr Andrzej Pieczewski. Wykłady z „Historii społecznej i gospodarcze j” www.hmeihg.uni.lodz.pl [email protected]. EGZAMIN WYMAGANIA. Literatura Wykład Test pisemny 2 podejścia Przepisanie oceny (dla wybranych) – tylko przedmiot HSiG. Literatura. HISTORIA SPOŁECZNA - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
dr Andrzej Pieczewski Wykłady z
„Historii społecznej i gospodarczej”
EGZAMIN WYMAGANIA
• Literatura • Wykład
• Test pisemny• 2 podejścia
• Przepisanie oceny (dla wybranych) – tylko przedmiot HSiG
LiteraturaHISTORIA SPOŁECZNA
D. Janicka, Historia społeczna i polityczna Europy, Toruń 2007A. Skrzypek, Historia społeczna Europy XIX i XX w., Poznań
2009
HISTORIA GOSPODARCZA
J. Skodlarski, Historia gospodarcza, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012
J. Skodlarski, R. Matera, Gospodarka światowa. Geneza i rozwój, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004.
„Dziedzictwo może się nam nie podobać, ale nie może dla
nas nie istnieć. Można je przeklinać, ale nie można
ignorować”.J. Szacki
Przedmiot HSiGSZEROKA ANALIZA WIELOCZYNNIKOWA
UWZGLĘDNIAJĄCA CZYNNIKI:
polityczno-ustrojowe-prawne ekonomiczne militarne, techniczne geograficzne, demograficzne, socjologiczne, kulturowe,
religijne
Historia Społeczna i Gospodarcza cel wykładu
HISTORIA SPOŁ. i GOSP. =
KORZENIE WSPÓŁCZESNEGO SPOŁECZEŃSTWA i GOSP. RYNKOWEJ
1. Jak powstawały nowe struktury społeczne i ustrój kapitalistyczny?
2. Dlaczego w „tych” krajach, a nie innych?3. Dlaczego jedne kraje są nowoczesne i bogate, a inne
nie?4. Jakie było/jest miejsce Polski w wyścigu do
nowoczesności i bogactwa?
„Nowoczesne społeczeństwo”
• Wolność osobista • Równość wobec prawa• Własność (prawnie chroniona)• Wolność gospodarowania• System państwowy (prawny) sankcjonujący
w/w wolności oparty na logice (bez domieszek moralności, religii, itd.)
• Demokracja ……(?)
Perspektywa historyczna (wymiary analizy)
1. Perspektywa „dźwięcznych nowin” (brak refleksji naukowej, brak myśli spajającej)
2. Perspektywa „pasma koniunktur” (skoncentrowana na cyklicznych wzrostach i spadkach)
3. Perspektywa „długiego i bardzo długiego trwania” (pasmo dziejowe w długich przestrzeniach czasowych – możliwość rozumienia i badania naukowego)
Krzywa demograficzna (lata 0-2013)
Wykład II
Feudalizm – istota systemu, różnice regionalne
(X-XV w.)
Ubóstwo, bieda i głód jako norma życia większości ludzi
• „Życie zgodnie z naturą”• Największe zagrożenia „dawnego człowieka”- śmierć,- głód,- choroby,- wojna, rozbój, gwałt i rabunek,- poza tym: ciemnota, zabobon, skrajna ciasnota.
Przez ostatnie 200 lat na „Zachodzie” nastąpił rzadki w historii okres, w którym postęp i dobrobyt dotknął więcej niż 10% społeczeństwa
Istota feudalizmu cz. I• System podległości prawnej i gospodarczej jednych grup
społecznych względem innych.• Feudalizm – system, w którym poddani dzierżawią ziemię w zamian za służbę
wojskową• Hierarchia lenna = hierarchia wojskowa
1. Jedność politycznej i gospodarczej sfery działania.2. Powszechne wykorzystywanie pracy niewolniczej.3. Wysoki stopień samowystarczalności,
Podstawowe pojęcia związane z feudalizmem
• Senior, Wasal, Lenno (drabina feudalna)• Nadania i immunitety (ekonomiczny i sądowy)• Pańszczyzna• Stany: szlachecki, chłopski ( i mieszczański)SZLACHTA: 1 – 8%MIESZCZAŃSTWO: 10 – 20%CHŁOPSTWO: 80 – 90%
Społeczeństwo feudalne
• Wolność osobista
• Prawo i jego stosowanie
• Możliwości awansu społecznego
Główny regulator procesów gospodarczych
• Wolność gospodarowania, Własność, Rynek….?
• Państwo, Kościół, zwyczaj / obyczaj
• Organizacja produkcji i handlu
• Pieniądz w średniowieczu
ROLA KOŚCIOŁA W SPOŁECZEŃSTWIE
• Na poziomie:
- państwa,- gospodarki,- nauki i sztuki
Feudalizm europejski a feudalizm reszty świata
Europa Azja
Prawo dziedziczenia lenna Brak dziedziczenia
Dużo szczebli Niedużo szczeblidrabiny feudalnej drabiny feudalnej
Wzajemne prawa i Bardziej autorytarny obowiązki seniora i stosunek senior-wasalwasala
„rozmycie władzy” „centralizacja władzy”
Organizacja produkcji wieś - miasto
WIEŚ MIASTODWÓR – jednostka polityczna, CECHY – org. rzemieślniczeprawna i ekonomiczna KUPCY – gildie, zrzeszenia
samowystarczalność brak samowystarczalnościmała rola handlu duża rola handlu
mała rola pieniądza większa rola pieniądza
brak wolności osobistej większa wolność osobistabrak własności własnośćbrak samorządu samorząd
konserwacja feudalizmu zaczątki kapitalizmu
Miasta w średniowieczu• V – X w. – dezurbanizacja i ruralizacja• X – XV w. – urbanizacja i rozkwit miast
• Europa Zachodnia =/= Bizancjum• Konstantynopol, Aleksandria, Saloniki,• Archipelag miast włoskich: Wenecja, Genua,
Florencja, Mediolan, etc.• Flandria, Brabancja, Niderlandy, północna
Francja, wzdłuż Renu, Prowansja, Katalonia• Praga, Wiedeń, Kraków, Kijów, Wielki Nowogród
Cechy gospodarki feudalnej
• Rolniczy charakter gospodarki (80-90% ludności do końca XVIIIw.)
• Dominacja gospodarki naturalnej
• Decentralizacja rynków towarowych
• „BRAK RYNKÓW” (zwyczaj, a nie gra popytu i podaży ustalał ceny i płace)
Liczba ludności na świecie
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Rok 500 Rok 1500 Azja (1500 r.)
Europa(1500 r.)
Polska(1500 r.)
Rozdział światowego PKB według kontynentów około 1500 r. 250 mld USD (w roku 500 – 120
mld.)
Azja (65%)Europa (25%)Afryka (7%)Reszta świata
Przyczyny rozkładu feudalnego
• Zmiany w technice wojskowej (wojsko oparte na rycerstwie zostaje zastąpione specjalistycznymi formacjami „armii
zawodowej”).
• Klęska demograficzna w Europie (XIV w.)(wpływ zmian popytu i podaży siły roboczej na warunki gospodarowania chłopów)
• Wzrost roli miast i handlu.