dr krzysztof koc
DESCRIPTION
Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 3 Strategie oraz metody nauczania i ich rola w projektowaniu lekcji języka polskiego. Dr Krzysztof Koc. Strategie nauczania. Strategia ujmuje proces nauczania jako całość składającą się z trzech elementów: uczeń + dzieło (tekst kultury) + nauczyciel - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/1.jpg)
Metodyka nauczania języka polskiego
Wykład 3
Strategie oraz metody nauczania i ich rola w projektowaniu lekcji języka polskiego
Dr Krzysztof Koc
![Page 2: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/2.jpg)
Strategia ujmuje proces nauczania jako całość składającą się z trzech elementów:
uczeń + dzieło (tekst kultury) + nauczyciel
Strategia dydaktyczna = droga uczenia się
JAK UCZYĆ I NAUCZYĆ?JAK ZORGANIZOWAĆ CZYNNOŚCI POZNAWCZE UCZNIÓW?
JAK OSIĄGNĄĆ ZAMIERZONY CEL?
Strategie nauczania
![Page 3: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/3.jpg)
Strategia uczenia się poprzez działanieStrategia operatywna – strategia „O”
Uczeń sytuowany jest w roli wykonawcy utworu (w innym tworzywie).
Nauczyciel organizuje sytuacje dydaktyczne uruchamiające potrzebę takich działań i skłaniające ucznia do
samodzielnego stawiania pytań dziełu.
Strategie nauczania w edukacji polonistycznej
![Page 4: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/4.jpg)
Przykładowe działania rozwijające twórczą aktywność dzieci:
1. Rysowanie: ilustracji do wiersza lub fragmentu prozy, elementów świata przedstawionego, sceny, postaci, tworzenie plakatu, projektu scenografii itp.
2. Gromadzenie materiałów pomocniczych: fotografii, ilustracji, wycinków prasowych, tworzenie wykresów, schematów, map itp.
3. Interpretacja głosowa: głośne czytanie interpretacyjne, recytacja, przygotowanie podkładu muzycznego do wybranego tekstu itp.
4.Teatralizacje: drama, odgrywanie scenek, przygotowanie inscenizacji, tworzenie scenariuszy teatralnych, filmowych, radiowych, przygotowanie słuchowiska itp.
5. Zabawy, działania na forum klasy: sąd literacki, konkurs literacki, przygotowanie kabaretu klasowego, spotkań z poezją, itp.
6. Własna twórczość literacka: naśladowanie poznanej formy literackiej (np. bajki, legendy, mitu, opowiadania), rozwijanie fabuły, rymowanie, poezjowanie.
Strategia operatywna – strategia „O”
![Page 5: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/5.jpg)
Funkcje:
1. Skłania do analizy struktury utworu.2. Motywuje do czynnej lektury.
3. Integruje refleksję intelektualną z działaniem i przeżywaniem.4. Rozwija pamięć.
4. Rozwija myślenie dywergencyjne – polegające na poszukiwaniu różnych rozwiązań danego problemu, często oryginalnych i na
dostrzeganiu i rozumieniu związków między pozornie oddalonymi faktami, elementami itp.
Strategia operatywna – strategia „O”
![Page 6: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/6.jpg)
Uczeń samodzielnie dociera do wiedzy poprzez poszukiwania, stawianie pytań, rozwiązywanie dylematów.
Nauczyciel organizuje działania dydaktyczne skupione na analizie problemu i sposobach jego rozwiązania.
Strategia problemowa – strategia „P”
![Page 7: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/7.jpg)
Przykładowe działania analityczne:
1. Porównywanie różnych tekstów (literackich i nieliterackich), różnych funkcji języka, odróżnianie fikcji od dokumentu czy publicystyki.
2. Porównywanie utworów o podobnym temacie, strukturze, różnej wartości artystycznej.
3. Porównywanie utworów w obrębie gatunku/rodzaju.4. Porównanie dzieła literackiego z obrazem malarskim, filmem,
sztuką teatralną.5. Przekład wiersza na prozę.6. Eliminacja lub wymiana środków artystycznego wyrazu w utworze
poetyckim.7. Samodzielne formułowanie problemów, hipotez, wartościowanie. 8. Styl opisu świata a idea, adresat a styl.
Strategia problemowa – strategia „P”
![Page 8: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/8.jpg)
Zakłada wpływanie na emocje ucznia - proponuje uczenie się przez przeżywanie.
Nauczyciel organizuje działania dydaktyczne
podporządkowane oddziaływaniu na emocje ucznia.
Strategia emocjonalna – strategia „E”
![Page 9: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/9.jpg)
Przykładowe działania:
1. Odwoływanie się do uczniowskiego sposobu doświadczania świata.
2. Wykorzystanie w funkcji motywacyjnej fragmentu filmu, piosenki itp.
3. Wprowadzanie kontekstów pozwalających lepiej zrozumieć istotę analizowanego dzieła (malarstwo,
rzeźba, muzyka, architektura).
Strategia emocjonalna – strategia „E”
![Page 10: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/10.jpg)
Ukierunkowana na podawanie i przyswajanie wiedzy gotowej.
Nauczyciel organizuje działania dydaktyczne polegające na przekazywaniu gotowej wiedzy.
Strategia asocjacyjna – strategia „A”
![Page 11: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/11.jpg)
Przykładowe działania:
1. Wykład.2. Eksplikacja.
3. Wzorcowa wykładnia sensów wpisanych w utwór.
Strategia asocjacyjna – strategia „A”
![Page 12: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/12.jpg)
Metoda nauczania to sposób kierowania pracą uczniów:
celowy i świadomie stosowany, możliwy do systematycznego, wielokrotnego zastosowania,
Wybór metody zależy od treści nauczania, zakładanych efektów zajęć, literackiej świadomości ucznia.
Metoda
![Page 13: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/13.jpg)
1. Metoda zakłada istnienie konkretnego celu dydaktycznego.
2. Metoda to dominująca w procesie droga uczenia się i kierowania uczniem.
3. Metoda zakłada określony udział ucznia i nauczyciela w procesie dydaktycznym (określony poziom aktywności i wzajemnych kontaktów podczas lekcji).
4. Metoda implikuje udział środków dydaktycznych, typ materiałów pomocniczych, sposoby ich wykorzystania i posługiwania się nimi w osiągnięciu zamierzonych celów.
Kryteria wyodrębniania metod
![Page 14: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/14.jpg)
Metoda impresyjno-eksponująca
Związana jest z bezpośrednim kontaktem ze sztuką – czytaniem, oglądaniem, słuchaniem - oraz ukierunkowana na jej intuicyjny i emocjonalny odbiór, na pobudzenie wyobraźni poprzez zawartą w utworach siłę literackiej ekspresji.
Pozwala ona na wzbogacenie dźwiękowej i wizualnej percepcji utworu oraz włączenie tła kulturowego (muzycznego, malarskiego, obyczajowego) związanego z poznawanym tekstem. Jej powodzenie zależy od relacji łączących nauczyciela z uczniami, których wypowiedzi stanowią konieczne dopełnienie działań lekcyjnych.
Metoda ta pełni ważną funkcję motywacyjną, gdyż pobudza aktywność umysłową ucznia i jego emocje.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
Kształcenie literacko-kulturowe
![Page 15: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/15.jpg)
Metoda analizy dokumentacyjnej Uznawana jest za podstawową metodę edukacji literackiej. Jej celem
jest rozwijanie estetycznego smaku i literackiej świadomości uczniów; poszerzanie wiedzy o literaturze (formach, gatunkach, konwencjach, środkach wyrazu, kontekście macierzystym utworu) i umiejętności jej sfunkcjonalizowanej lektury; kształtowanie rozumienia istoty literackiej komunikacji oraz funkcji literatury w życiu ludzi.
W jej ramach dominują operacje tekstologiczne i podejście intelektualne zmierzające do uogólnień kulturowych lub teoretyczno- i historycznoliterackich.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 16: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/16.jpg)
Metoda analizy dokumentacyjnej - warianty realizacji
Sposób sterowania pracą uczniów może opierać się:◦ na dominacji nauczyciela (rozmowa nauczająca i eksplikacja tekstu) –
nauczyciel narzuca strategię interpretowania utworu, aktywność ucznia ma charakter receptywny, bierny;
◦ jak i zakładać samodzielność uczniów – np. praca pod kierunkiem, kiedy nauczyciel określa cele pracy, wskazuje materiały do analizy, formułuje instrukcje i polecenia, obserwuje działania uczniów, wspomaga ich w toku działań cząstkowych i w trakcie formułowania uogólnień;
◦ innym wariantem jest analiza problemowa – tu z kolei nauczyciel aranżuje „sytuację problemową” zestawiając np. kontrowersyjne opinie, odmienne reakcje odbiorcze, sprzeczne sądy badaczy o analizowanym utworze, a uczniowskiej aktywności pozostawia drogi jej rozwiązania - formułowanie hipotez, gromadzenie argumentacji i budowanie uogólnień;
◦ istotne są też analizy porównawcze – umożliwiające dostrzeganie podobieństw i różnic między utworami zarówno w zakresie języka, form gatunkowych, konwencji narracyjnych, jak i postrzegania problemów egzystencjalnych.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 17: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/17.jpg)
Metoda analizy wykonawczej
Polega na głosowym wykonaniu utworu poprzedzonym odpowiednim jego przygotowaniem. Refleksja nad jego wymową, obserwacja rytmiczno-brzmieniowej organizacji, retoryczności i perswazyjności wypowiedzi, typu leksyki i struktur składniowych, rodzaju wersyfikacji, kompozycji służy namysłowi nad frazowaniem, rozkładaniem akcentów logicznych i emocjonalnych.
Podejmowane czynności dydaktyczne wiążą się z analizą i interpretacją będącą poszukiwaniem w tekście sugestii do jego głośnej lektury.
Metoda ta uczy mówienia, czytania i sluchania.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 18: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/18.jpg)
Metoda przekładu intersemiotycznego
Zakłada przechodzenie od tekstu literackiego do innego systemu znaków. Techniki przekładu to: rysowanie, inscenizacja, gry wykorzystujące mowę ciała, przekład fragmentów tekstu na scenariusz teatralny, filmowy, telewizyjny, radiowy.
Konstytutywnymi składnikami metody są: TEKST PRZEKŁAD NA INNY SYSTEM ZNAKÓW WYPOWIEDŹ
NA TEMAT PRZEKŁADU. Ten ostatni etap domaga się powrotu do tekstu. Działania
przekładowe nie mogą być bowiem celem samym w sobie.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 19: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/19.jpg)
Metoda przekładu intersemiotycznego
Istnieje w dwóch wariantach:1. Od kodów pozaliterackich do literackiego – wprowadza
ucznia w język innych dzieł sztuki korespondujących z tekstem omawianym; pozwala poznać inne systemy znaków (np. w adaptacji).
2. Od tekstów literackich do kodów pozaliterackich – umożliwia analizę swoistych cech kodu, który odróżnia przetworzenia od tekstu (np. rysunki do tekstu, drama).
Metoda ta wymusza działania analityczne nad tekstem, umożliwia poznanie medium i jego kodu oraz pokazuje mechanizmy wtórnej komunikacji.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 20: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/20.jpg)
Metoda dyskusji
Zakłada istnienie problemu – niepokojącego, wywołującego odmienne reakcje, skłaniającego do wyrażania kontrowersyjnych ocen dotyczących np. konwencji, postaw bohaterów czy dokonań twórczych autora.
Metoda ta wymaga od ucznia zajęcia stanowiska, zebrania materiału argumentacyjnego, przygotowania własnego wystąpienia i zaprezentowania własnego głosu w dyskusji (tezy/hipotezy, przykładów, wniosków).
Dyskusja może dotyczyć reakcji na lekturę, może mieć charakter polemiczny i problemowy, może też być sądem literackim nad daną postacią.
Metoda ta uczy formułowania tez interpretacyjnych, ocen, argumentowania (logicznego i rzeczowego), uporządkowanego i zwięzłego sposobu mówienia, wykorzystania zdobytej wiedzy, słuchania i streszczania.
Klasyfikacja metod w edukacji polonistycznej (Z. Uryga)
![Page 21: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/21.jpg)
T: Problemy współczesnej młodzieży na postawie Kwiatu kalafiora Małgorzaty Musierowicz.
CEL LEKCJI:
Uczeń potrafi scharakteryzować środowisko młodzieżowe przedstawione w powieści Musierowicz.
PRZEBIEG LEKCJI:
1. Jakie są cechy literatury młodzieżowej?
2. Uczniowie charakteryzują środowisko młodzieżowe przedstawione w Kwiecie kalaforia.
Postacie: Gabriela, Ida, Joanna Borejko, Danuta Filipiak, Aniela Kowalik, Paweł Nowak, Janusz
Pyziak, Robert Rojek
Metody w szkolnej praktyce
![Page 22: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/22.jpg)
T: Problemy współczesnej młodzieży na postawie Kwiatu kalafiora Małgorzaty Musierowicz.
PRZEBIEG LEKCJI:
Uczniowie wskazują problemy, z jakimi stykali się ci bohaterowie:
problemy miłosne, wygląd, ubranie, nieszczerość przyjaciół, choroba matki, niezaradność ojca, szkoła, problemy z sąsiadami, niezrozumienie przez ludzi dorosłych, nieumiejętność gotowania, odpowiedzialność za losy rodzeństwa.
3. Z którymi problemami spotyka się współczesna młodzież? Które są już nieaktualne, a jakie można dodać?
Metody w szkolnej praktyce
![Page 23: Dr Krzysztof Koc](https://reader038.vdocuments.net/reader038/viewer/2022102809/568143ab550346895db0358d/html5/thumbnails/23.jpg)
T: Problemy współczesnej młodzieży na postawie Kwiatu kalafiora Małgorzaty Musierowicz.
PRZEBIEG LEKCJI:
4. Miłość nastolatków – uczniowie wskazują jej cechy na przykładzie relacji między Gabrielą a Januszem oraz Anielą i Robertem.
Jak chłopcy starają się zwrócić uwagę dziewczyn i jak ukazują im uczucia? Jak dziewczyny starają się zwrócić uwagę chłopców i jak okazują im uczucia?
Z jakimi trudnościami spotyka się młodzieńcza miłość?◦ wyznanie (nieśmiałość)◦ rodzice◦ rodzeństwo
Zob. s. 146, 148, 153, 164, 168.
5. Uczniowie piszą instrukcję pt. Jak rozpoznać zakochanego nastolatka.
Metody w szkolnej praktyce