draft-kodi i rrjetit te transmetimit

7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit

1/170

1

KODI I RRJETITTTRANSMETIMIT

Versioni1.0

Viti 2015

Ky dokument i emrtuar Kodi i Rrjetitt Transmetimit sht hartuar nga shoqria OSTsh.a n zbatim t dispozitave t ligjit Nr.43/2015, dat 30/04/2015 Pr sektorin e EnergjisElektrikedhe n pajtueshmri me dispozitat e Kodeve t Rrjetave t Transmetimit EuropianENTSO-E dhe t OH ( Operation Handbook) t ENTSO_E. Versioni n gjuhn shqipe shtversionibaz.


2/170

2

KODI I RRJETITTTRANSMETIMIT

PrmbajtjaKAPITULLI I ....................................................................................................................... 11HYRJE DHE DISPOZITA T PRGJITHSHME ........................................................................ 11

Neni 1. Objekti dhe Qllimi ....................................................................................... 11

Neni 2. Termat dhe Prkufizimet e Kodit t Rrjetit t Transmetimit............................... 11

Neni 3. Prgjegjsit ligjore t Shoqris OST sh.a ..................................................... 24

Neni 4. Struktura e Kodit t Rrjetit t Transmetimit ..................................................... 24

Neni 5. Prmbajtja e Kodit t Rrjetit .......................................................................... 25

Neni 6. Zbatimi ........................................................................................................ 25

Neni 7. Miratimi ....................................................................................................... 25

Neni 8. Objektivi i Prgjithshm i Kodit ...................................................................... 25

Neni 9. Implementimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit .............................................. 25

Neni 10. Administrimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit ................................................. 27

Neni 11. Prgjegjsit n Zbatimin e Kodit t Rrjetit t Transmetimit ............................. 27

Neni 12. Konfidencialiteti ............................................................................................ 27

Neni 13. Mosmarrveshjet dhe Proedurat pr Zgjidhjen e tyre ..................................... 28

Neni 14. Ngjarje t Paparashikuara ............................................................................. 29

Neni 15.

Komunikimi ndrmjet shoqris OST sh.a dhe Prdoruesve t rrjetit ttransmetimit .......................................................................................... 29

Neni 16. Pavlefshmria e Pjesshme ........................................................................... 29

Neni 17. Zbatimi i Kuadrit Ligjor .................................................................................. 29

Neni 18. Menaxhimi i Kontrollit t Sistemit t Transmetimit ........................................... 29

Neni 19. Periudhat e Emergjencs Shtetrore............................................................... 30

Neni 20. Pezullimet e Prkohshme ............................................................................... 30

KAPITULLI II ....................................................................................................................... 32

KODI I PLANIFIKIMIT ....................................................................................................... 32

Neni 21. Objekti ........................................................................................................ 32

Neni 22. Zgjerimi (Fuqizimi) i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ................................... 33

Neni 23. Tipet e Zgjerimit t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ..................................... 33

Neni 24. Planifikimi i Zhvillimit Afatgjat (10 vjear) t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit 33

Neni 25. Standartet dhe Proedurat e Kodit t Planifikimit ............................................ 33

Neni 26. Objektivat e Kodit t Planifikimit .................................................................... 34

Neni 27. Zbatimi i Kodit t Planifikimit ......................................................................... 34


3/170

3

Neni 28. Kriteret e Planifikimit ..................................................................................... 34

Neni 29. Planifikimi dhe Zhvillimi i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ............................. 35

Neni 30. Planifikimi i Gjenerimit .................................................................................. 37

Neni 31. Planifikimi i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ................................................ 37

Neni 32. Planifikimi i rrjetit t Sistemit t Shprndarjes ................................................. 38

Neni 33.

Koordinimi i Planifikimit t Zhvillimit t Rrjetit t Transmetimit .......................... 38

Neni 34. Informacioni i nevojshm q jepet n shoqrin OSTsh.a................................. 38

Neni 35. Konsultimi dhe Miratimi i Planit Afatgjat t Zhvillimit t Rrjetit t Transmetimit . 38

Neni 36. T dhnat e Prgjithshme t Planifikimit t siguruara nga OST sh.a. ............... 39

Neni 37. T dhnat e rrjetit t Sistemit t Transmetimit t OST sh.a .............................. 39

Neni 38. Kostoja e t dhnave dhe e Informacionit ...................................................... 40

Neni 39. E drejta e OST sh.a pr Rezervim t t dhnave dhe Informacionit .................. 40

Neni 40 Informacioni dhe t dhnat e Planifikimit q jepen nga Prdoruesit e Rrjetit tTransmetimit n shoqrin OST sh.a ....................................................... 40

Neni 41.

Kategorit e t dhnave t Planifikimit............................................................ 40

Neni 42. T dhnat Specifike Shtes dhe Konfidenciale ................................................ 41

Neni 43. T dhnat Fillestare t Studimit apo Projektit t Planifikuar .............................. 41

Neni 44. T dhnat e Detyruara t Studimit apo Projektit t Planifikuar .......................... 41

Neni 45. T dhnat Standarte t Planifikimit ................................................................. 41

Neni 46. T dhnat e Detajuara t Studimit apo Planifikimit .......................................... 42

Neni 47. T dhnat Vjetore t Studimit apo Planifikimit ................................................ 42

Neni 48. T dhnat t Planifikimit 2 vjear t Zhvillimit ................................................ 42

Neni 49.

Te Dhna pr Punimet (Punt) n Progres ...................................................... 42

Neni 50. Planifikimi pr Prmirsimin, Modifikimin e Paisjeve t Sistemit Elektroenergjitik 43

Neni 51. Operatori i Sistemit t Shprndarjes ............................................................... 43

Neni 52. Pr Gjenerues t Veant .............................................................................. 44

Neni 53. Afatet Kohore pr Planet Dy vjeare Rinovim & Modifikim t Prdoruesit t Rrjetitt Transmetimit ..................................................................................... 44

Shtojca AT dhna t Planifikimit ............................................................................... 44

A.1 Gjeneruesit ............................................................................................ 44

A.2 Linjat Elektrike t Transmetimit ................................................................ 47

A.3 Operatori i Sistemit t Shprndarjes dhe Klientt-Ngarkesa ........................ 47

A.4 Impiantet e gjenerimit ............................................................................. 50

A.5 Te dhna t Detajuara t Sistemit Elektroenergjitik .................................. 56

A.6 T dhnat e Detajuara t Operatorit t Sistemit t Shprndarjes dheKlientve ............................................................................................... 58

A.7 T dhnat q jepen me krkes t Shoqris OST sh.a ............................. 58

A.8 Planifikimi Vjetor i Sistemit Elektroenergjitik .............................................. 59


4/170

4

A.9 T Dhnat e Planifikimit afatgjat 10 Vjear t Rrjetit t Sistemit tTranssmetimit (Te jepen ngagjith Prdoruesit e rrjetit t transmetimit):.... 59

A.10T Dhna pr Punt n Progres (Te jepen nga gjith Prdoruesit e rrjetit tSistemit t Transmetimit) ....................................................................... 60

A.11T Dhnat Prfundimtare (T jepen nga t gjith Prdoruesit e Rrjetit tSistemit t Transmetimit) ....................................................................... 60

Shtojca B-Kriteret e Planifikimit ...................................................................................... 60

B.1 Kriteret e Planifikimit t Gjeneruesit ......................................................... 60

B.2 Kriteret e Planifikimit t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ........................ 61

B.3 Referencat dhe Standartet ...................................................................... 62

B.4 Operatori i Sistemit t Shprndarjes. Klientt/Sistemet/Objektetkonsumatoreve ...................................................................................... 64

Shtojca CT dhnat pr Mbrojtjen Rele, paraqiten n tabeln si vijon: .......................... 64

KAPITULLI III ..................................................................................................................... 65

KODI I LIDHJES ............................................................................................................... 65

Neni 54.

Objektivat e Kodit t Lidhjes .......................................................................... 65

Neni 55. Proedurat e Aplikimit pr Lidhje t re ose Modifikim ....................................... 65

Neni 56.

Pika/Vendi Optimal i Lidhjes .......................................................................... 66

Neni 57. T dhnat dhe Informacioni nga Shoqria OST sh.a ........................................ 66

Neni 58. Aplikimi pr Lidhje ........................................................................................ 66

Neni 59. Pranimi ose Refuzimi i Aplikimit pr Lidhje ...................................................... 66

Neni 60. Shkmbimi i t dhnave dhe Infomacionit....................................................... 67

Neni 61. Oferta e Lidhjes s Re apo e Modifikimit t Lidhjes Egzistuese .......................... 67

Neni 62.

Kushtet e Lidhjes s Re apo t Modifikimit ...................................................... 67

Neni 63. Lista e Dokumentacionit t Prgjithshm dhe Teknik q i bashklidhet Aplikimitpr Lidhje; ............................................................................................ 68

Neni 64. Formulimi i Lejes Teknike t Lidhjes q jepet nga shoqria OST sha. .............. 69

Neni 65. Krkesat Teknike pr Paisjet e Lidhjes me Rrjetin e Transmetimit ..................... 70

Neni 66. Marrveshja e Lidhjes ................................................................................... 70

Neni 67. Dokumentacioni q i bashklidhet Marrveshjes t Lidhjes .............................. 70

Neni 68. Karakteristikat e Rrjetit t Sistemit Elektroenergjitik ......................................... 71

Neni 69. Nivelet Nominale dhe t Lejuara t Tensionit .................................................. 71

Neni 70.

Disbalanca e Tensioneve ............................................................................... 72

Neni 71. Deformimi nga Harmonikat ............................................................................ 72

Neni 72. Frekuenca e Sistemit Elektroenergjetik ........................................................... 72

Neni 73.

Luhatjet ( flicker) e Tensionit ......................................................................... 73

Neni 74. Faktori i Fuqis (cos) ................................................................................... 73

Neni 75. Krkesat e Mbrojtjes Rele dhe Koordinimi me Mbrojtjen Rele t Prdoruesit tRrjetit t Sistemit t Transmetimit ........................................................... 73


5/170

5

Neni 76. Koht Minimale t Tarimit t Mbrojtjes Rele .................................................... 74

Neni 77. Krkesat pr Mbrojtjen Rele t Gjeneruesve .................................................... 74

Neni 78. Krkesat e Mbrojtjes Rele pr Rrjetin e Sistemit t Transmetimit ...................... 75

Neni 79. Tokzimi ...................................................................................................... 76

Neni 80. Krkesa t mbrojtjes rele n linjat me tension 35-20 kV .................................. 76

Neni 81.

Krkesat e Mbrojtjes Rele t Zbarave t Nnstacioneve Elektrike ..................... 77

Neni 82. Mbrojtja nga Zjarri e Instalimeve dhe Paisjeve Elektrike ................................... 77

Neni 83. T dhnat pr Mbrojtjen Rele t Krkuara nga Shoqria OST sh.a Prdoruesve tRrjetit t Transmetimit ........................................................................... 77

Neni 84. Parametrat e Projektimit t Njsive t Reja t Gjenerimit t Gjeneruesve .......... 77

KAPITULLI IV ...................................................................................................................... 81

KODI I OPERIMIT DHE I DISPEERIS ........................................................................... 81

Kodi i Rrjetit pr Planifikimin Operacional dhe Skedulimin .................................................... 81

Neni 85 . Subjekti dhe fushveprimi ............................................................................. 82

Neni 86.

Dispozita t prgjithshme pr modelin e rrjetit individual dhe te prbashkt ...... 82

Neni 87. Skenart e vitit n avanc ............................................................................. 83

Neni 88. Modelet individuale t rrjetit pr vitin n avanc .............................................. 83

Neni 89. Modelet e prbashkta t rrjetit pr vitin n avanc ........................................ 84

Neni 90. Prditsime t modelit t prbashkt t rrjetit t vitit n avanc ....................... 84

Neni 91. Modelet individuale dhe t prbashkta t rrjetit t javs n avanc ................. 84

Neni 92. Modelet e rrjetit pr ditn n avanc (D-1) dhe brenda dits ............................ 85

Neni 93. Analizat e siguris operacionale n Planifikimin Operacional ............................. 86

Neni 94.

Analiza t siguris operative t vitit n avanc deri n dhe duke prfshir javn navanc .................................................................................................. 86

Neni 95. Analiza e siguris operacionale D-1, brenda dits dhe afr kohs reale .............. 87

Neni 96. Metodologjia pr koordinimin e analizave t sigurimit operacional ..................... 87

Neni 97. Marrveshja pr koordinimin e siguris operacionale ....................................... 88

Neni 98. Kordinimi i ndrprerjeve -Rajoni i Koordinimit t Ndrprerjeve .......................... 89

Neni 99. Procedura e Koordinimit Rajonal .................................................................... 89

Neni 100. Metodologjia pr Vlersimin e Rndsis s Aseteve pr Procesin e Koordinimit tNdrprerjeve ......................................................................................... 89

Neni 101.

Lista Relevante Njsive Gjeneruese dhe Objekteve t Krkess. ....................... 90

Neni 102. Ri-vlersimi i Lists Relevante t Njsive Gjeneruese dhe Objekteve t Krkess 90

Neni 103. Lista e Elementeve Relevante t Rrjetit ........................................................... 91

Neni 104.

Ri-vlersimi i Lists s Elementeve Relevante t Rrjetit .................................... 91

Neni 105. Caktimi i Agjentve t Ndrprerjeve t Planifikuara .......................................... 91

Neni 106. Trajtimi i Aseteve Relevante t lokalizuara n Rrjetin e Shprndarjes ................ 92

Neni 107. Dispozita t Prgjithshme mbi Planin e Disponueshmris ................................ 92

Neni 108. Plani Tregues i Disponueshmris n terma afatgjat ...................................... 92


6/170

6

Neni 109. Dhnia e Propozimeve t Planeve t Disponueshmris pr Vitin n Avanc. ..... 92

Neni 110. Koordinimi i Statusit t Disponueshmris t Aseteve Relevante pr Vitin nAvanc, me Agjentt e Koordinimit t Ndrprerjeve t Prdoruesve t Rrjetit93

Neni 111. Koordinimi i Statusit t Disponueshmris t Aseteve Relevante pr Vitin nAvanc, me OSSH-n ............................................................................. 93

Neni 112. Dispozita t Planit paraprak t Disponueshmris pr Vitin n Avanc ............... 94

Neni 113.

Vlefshmeria e Planeve t Disponueshmris pr Vitin n Avanc brenda Rajonit tKoordinimit t ndrprerjeve .................................................................... 95

Neni 114. Plani Final i Disponueshmris pr Vitin n Avanc .......................................... 95

Neni 115. Procesi i Koordinimit n rast t identifikimit t Pa-pajtueshmris s Ndrprejeve95

Neni 116. Prditsimi i Planit t Disponueshmris pr vitin n avanc ............................ 96

Neni 117. Detajimi i Statusit Testim t Aseteve Relevante ............................................... 97

Neni 118. Proceset pr Trajtimin e Ndrprerjeve t Detyruara ......................................... 97

Neni 119. Ekzekutimi i Planit t Disponueshmris n koh reale ..................................... 98

Neni 120. Parashikimet pr vlersimin e Mjaftueshmris ............................................... 98

Neni 121. Analiza e Mjaftueshmris n Zonn e Prgjegjsis ........................................ 99

Neni 122. Perspektiva e mjaftueshmris s Gjenerimit dhe Metodologjia ........................ 99

Neni 123. Mjaftueshmria e Zons s Prgjegjsis pr javn n avanc ......................... 99

Neni 124. Mjaftueshmria e Zons s Prgjegjsis n D-1 dhe brenda dits ...................100

Neni 125. Shrbimet Ndihmse ....................................................................................100

Neni 126. Shrbimet Ndihmse t Fuqis Reaktive ........................................................100

Neni 127. Krijimi i Proceseve t Skedulimit ....................................................................101

Neni 128. Njoftimi i Skedulimeve n Zonn e Skedulimit ................................................101

Neni 129.

Koherenca e Skedulimeve .............................................................................102

Neni 130. Ofrimi i informacionit pr OST-t e tjera ........................................................102

Neni 131. Dispozita t Prgjithshme pr Portalin e t Dhnave t Planifikimit Operacional tENTSO-E ..............................................................................................102

Neni 132. Modelet Individuale t Rrjetit, Modelet e Bashkuara t Rrjetit dhe Analizat eSiguris Operative. ................................................................................102

Neni 133. Procesi i Kordinimit t Ndrprerjeve ..............................................................103

Neni 134. Mjaftueshmria e Sistemit ............................................................................103

Neni 135. Treguesit e Performancs .............................................................................103

Kodi i Rrjetit pr Sigurin e Operimit ....................................................................................105

Neni 136. Subjekti dhe fushveprimi ............................................................................105

Neni 137. Gjndjet e Sistemit ......................................................................................106

Neni 138.

Menaxhimi frekuencs..................................................................................109

Neni 139. Kontrolli i Tensionit dhe Menaxhimi i Energjis Reaktive ..................................111

Neni 140. Menaxhimi i rrymave t lidhjeve t shkurtra ...................................................113

Neni 141. Menaxhimi i Shprndarjes s Flukseve ...........................................................114


7/170

7

Neni 142. Analiza e kontingjencave dhe trajtimi ............................................................115

Neni 143. Mbrojtja ......................................................................................................117

Neni 144. Menaxhimi i Qndrueshmris Dinamike ........................................................118

Neni 145. Kerkesa te pergjithshme ...............................................................................119

Neni 146. Shkmbimi i t dhnave Strukturore t parashikuara ndrmjet OST-ve .............121

Neni 147.

Shkmbimi i t dhnave n koh reale ndermjet OST-ve .................................122

Neni 148. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST dhe OSSH brenda zons sprgjegjesis t OST-s .........................................................................122

Neni 149. Shkmbimi i t dhnave n koh reale ndrmjet OST dhe OSSH ......................123

Neni 150. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST-s, pronarve tinterkonektoreve apo linjave t tjera dhe Moduleve t Gjenerimit t lidhurdirekt me Sistemin e Transmetimit .........................................................123

Neni 151. Shkmbimi i te dhenave te skeduluara ndrmjet OST-s, pronarve tinterkonektorit apo linjave t tjera dhe moduleve gjeneruese t lidhur direktme Sistemin e Transmetimit...................................................................124

Neni 152.

Shkmbimi i t dhnave n koh-reale ndrmjet OST-s, pronarve teinterkonektorit apo linjave t tjera dhe moduleve gjeneruese t lidhur direktme Sistemin e Transmetimit...................................................................125

Neni 153. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve trndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................125

Neni 154. Shkmbimin i t dhnave t skeduluara ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve trndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................126

Neni 155. Shkmbimin i t dhnave n koh-reale ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve t

rndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................126

Neni 156. Shkmbimi i t dhnave n prputhje me nenin 136(2)(a) dhe 136(2)(d) ndrmjetOST, OSSH dhe prdoruesve t rndsishm t rrjetit t cilt jan t lidhurn rrjetin e shprndarjes .......................................................................126

Neni 157. Shkmbimi i t dhnave ndrmjet OST-s dhe Objekteve Konsumatore t lidhurdrejtprdrejt me Sistemin e Transmetimit ...............................................127

Neni 158. Shkmbimi i t dhnave ndrmjet OST-s dhe Objekteve Konsumatore t lidhuran Rrjetin e Shprndarjes ose Agregatorve ............................................127

Neni 159. Trajnimi operacional dhe ertifikimi...............................................................128

Neni 160.

Prgjegjsit e prdoruesve t rndsishm t rrjetit .....................................130

Neni 161. Prgjegjsit e OST dhe OSSH ......................................................................131

Neni 162. Testimi i prbashkt dhe prgjegjsit e analizs s incidenteve ......................133

Kodi i Rrjetit pr Kontrollin Fuqi-Frekuenc dhe Rezervat ................................................... 134

Neni 163. Subjekti dhe Fushveprimi............................................................................135

Neni 164. Marrveshja Operacionale e Zons Sinkrone ..................................................135

Neni 165 . Marrveshja Operacionale e Bllokut LFC ......................................................135


8/170

8

Neni 166. Marrveshja pr Netimin e Imbalancs ..........................................................135

Neni 167. Marrveshja pr Ndarjen dhe/ose Shkmbimin e Rezervave ............................135

Neni 168. Prametrat target (objektiv) t Kualitetit t Frekuencs ....................................135

Neni 169. Procesi i aplikimit t kriterit dhe kriteri i vlersimit t kualitetit t frekuencs. ...136

Neni 170. Procesi i grumbullimit dhe drgimit t t dhnave ..........................................136

Neni 171.

Informacioni mbi reagimin e gjenerimit dhe ngarkess ...................................137

Neni 172. Struktura Baz ............................................................................................137

Neni 173. Struktura e Procesit t Aktivizimit ..................................................................137

Neni 174. Struktura e Procesit t Prgjegjsis .............................................................137

Neni 175. Procesi i Mbajtjes s Frekuencs (FCP). .........................................................138

Neni 176. Procesi i Restaurimit t Frekuencs (FRP). .....................................................138

Neni 177. Procesi i Zvendsimit t Rezervs (RRP) ......................................................139

Neni 178. Procesi i Netimit t Disbalancs ....................................................................139

Neni 179. Procesi i aktivizimit ndrkufitar t FRR ...........................................................139

Neni 180. Procesi i aktivizimit ndrkufitar t RR .............................................................139

Neni 181. Krkesa t Prgjithshme pr Proceset e Kontrollit Ndrkufitar ........................140

Neni 182. Njoftimi i OST-ve .........................................................................................140

Neni 183. Infrastruktura ..............................................................................................140

Neni 184. Gjndjet e Sistemit q lidhen me Frekuencn e Sistemit ..................................141

Neni 185. Dimensionimi i FCR ......................................................................................142

Neni 186. Krkesat Teknike Minimale t FCR .................................................................142

Neni 187. Sigurimi i Kapacitetit FCR .............................................................................143

Neni 188.

Dimensionimi i FRR ......................................................................................144

Neni 189. Krkesat Teknike Minimale t FRR .................................................................145

Neni 190. Dimensionimi i RR .......................................................................................146

Neni 191. Krkesat Teknike Minimale t RR. .................................................................146

Neni 192. Shkmbimi i FCR brenda nj zone sinkrone ....................................................147

Neni 193. Ndarja e FCR brenda nj zone sinkrone .........................................................148

Neni 194. Krkesa t Prgjithshme pr Shkmbimin e FRR dhe RR brenda nj zonesinkrone ...............................................................................................148

Neni 195. Krkesa t Prgjithshme pr Ndarjen e FRR dhe RR brenda nj zone sinkrone 149

Neni 196. Shkmbimi i FRR brenda nj zone sinkrone ....................................................150

Neni 197. Ndarja e FRR brenda nj Zone Sinkrone ........................................................151

Neni 198. Shkmbimi i RR brenda nj Zone Sinkrone .....................................................151

Neni 199. Ndarja e RR brenda nj Zone Sinkrone ..........................................................151

Neni 200. Procesi i Aktivizimit Ndrkufitar pr FRR dhe RR .............................................152

Neni 201. Procesi i kontrollit t kohs ...........................................................................152

Neni 202. Njsit e Sigurimit t Rezervs t Lidhur me Rrjetin e OSSH-s .......................152


9/170

9

Neni 203. Krkesat e Prgjithshme t Transparencs ...................................................153

Neni 204. Informacioni mbi Marrveshjen Operacionale .................................................153

Neni 205. Informacioni mbi Kualitetin e Frekuencs .......................................................153

Neni 206. Informacioni mbi Strukturn e Kontrollit Fuqi-Frekuenc .................................153

Neni 207. Informacioni mbi FCR ..................................................................................154

Neni 208.

Informacioni mbi FRR ..................................................................................154

Neni 209. Informacioni mbi RR ....................................................................................154

Neni 210. Informacioni mbi Ndarjen dhe Shkmbimin ....................................................155

PLANI I MBROJTJTES DHE RIVENDOSJES ........................................................................ 155

Neni 211. Hartimi i Planit t Mbrojtjes s Sistemit ........................................................155

Neni 212. Implementimi i Planit t Mbrojtjes s Sistemit ................................................156

Neni 213. Aktivizimi i Planit t Mbrojtjes se Sistemit ......................................................156

Neni 214. Plani i Rivendosjes .......................................................................................157

Neni 215. Proedurat e Ristartimit ................................................................................158

Neni 216. Kontrolli, Mbikqyrja, Testimi .........................................................................158

Neni 217. Testimi i Aftsive pr tju prgjigjur krkesave t OST ....................................159

Neni 218. Testimi i Aftsive t Startimit t Njsis Gjeneruese........................................159

Neni 219. Testimi i Aftsive pr Pjesemarrje n Rivendosjen e SE...................................160

Neni 221. Proedura e Raportimit ................................................................................160

Neni 222. Raportimi i Aksidentit ...................................................................................161

KAPITULLI V ......................................................................................................................163

KODI I OPERIMIT t TREGUT DHE RREGULLAT E MATJES .....................................................163

Neni 223.

Bashkpunimi midis OST dhe OT ..................................................................163

Neni 224. Nominimet Fizike t Programit dhe Deklarimi Dinamik i t Dhnave .................163

Neni 225. Format e Nominimit Fizik t Programit dhe Njoftimi i Kontrats si tek Operatori itregut ..................................................................................................164

Neni 226. Orari i Nominimit Fizik t Programit dhe Prfundimi i Afatit (gate closure) ........164

Neni 227. Detyrimet e Pjesmarrsve t Tregut kundrejt OST dhe Operatorit t Tregut ....165

Neni 228. Rregullat e Matjes ........................................................................................165

Neni 229. Instalimi i nje pike matje ..............................................................................166

Neni 230. T dhnat e matjes ......................................................................................167

Neni 231. Prdorimi i te dhnave te matjes...................................................................168

Neni 232. Aksesi n t dhnat e matjes .......................................................................169

Neni 233. Zbatimi i Udhzimeve Rregullatore ................................................................170


10/170

10

Hyrje

N prputhje me kuadrin ligjor nacional, Strategjin Kombtare t Energjis, kuadrinrregullator dhe angazhimin e Shqiperis pr sigurin e furnizimit me energji elektrike,zhvillim ekonomik, investime dhe stabilitet social si pjes e Komunitetit t energjis si dhen prputhje me Paketn e Tret Legjislative t BE n funksion t antarsise s OST sh.a

n ENTSO-E, si produkt i bashkpunimit t t gjith aktorve n sektorin e energjiselektrike sht hartuar Kodi i Rrjetit t Transmetimit t energjis Elektrike.

Ne funksion t sa me sipr,ky dokument synon pik s pari t kontribuoj n menaxhimin eimplementimitte liberalizimit t sektorit t energjis elektrike dhe n t njtn koh tsiguroj akses n rrjetin e Sistemit t Transmetimit t energjis elektrike n baza

jodiskriminuese pr t gjith prdoruesitaktual apo ne t ardhmen dhe t shrbej narritjen e objektivave t Strategjis s Energjis t prmendur m lart.

Nprmjet ktij dokumenti synohet q gjithashtu t arrihet nj planifikim dhe operimkoherent dhe i koordinuar ndrmjet Operatorit t Sistemit t Transmetimit dhegjithprdoruesvet rrjetit t transmetimit me qllim vendosjen e kushteve m t mira tmundshme pr zhvillimin dhe funksionimin e nj tregu energjie t integruar dhe efektiv.

Kodi i Rrjetit t Transmetimit trajton cshtjet q lidhen me Operatorin e Sistemit tTransmetimit,planifikimin dhe operimin e sistemit elektroenergjetik n trsi dhe aksesin eaktorve t tregut t energjis n rrjetin e transmetimitt shoqris OST sha.

Kodi i Rrjetit t Transmetimit parashtron normat, rregullat, proedurat dhe krkesat eprgjithshme dhe themelore q drejtojn operimin dhe zhvillimin e sistemitelektroenergjetikt vendit.


11/170

11

KAPITULLI I

HYRJE DHE DISPOZITATPRGJITHSHME

Neni 1. Objekti dhe Qllimi

1. Sistemi Elektroenergjetik kryen kto funksione kryesore: Gjenerimin, Transmetimin,Shprndarjen dhe Furnizimin me Energji Elektrike t klientve n territorin eRepublikss Shqipris.

2. Energjia Elektrike sht nj element thelbsor pr veprimtarit ekonomike dhe sociale qzhvillohen n vendin tone si industria, shrbimet, transporti, bujqsia, kultura,arsimi, sportietj.

3. Kodi i Rrjetit t Transmetimitprmban rregullat, normat dhe krkesat teknike, proeduratoperuese dhe principet prkatse t ndrveprimeve t zbatueshme ndrmjet shoqrissrrjetit t Transmetimit OST sh.a dheprdoruesve t rrjetit t Transmetimit/pjesmarrsve ttregut t energjis elektrike.

4. N trsi Kodi i Rrjetit t Transmetimit trajton proesin e Planifikimit t Rrjetit tTransmetimit, t Lidhjess prdoruesven rrjetin e Transmetimit, t Planifikimit Operacionaldhe Skedulimit t prdoruesve/pjesmarrsve t Tregut t Energjis Elektrike,t Operimitdhe Dispecerimit t Prdoruesve t rrjetit t Transmetimit, operimit t tregut t energjiselektrike dhe balancimit t SistemitElektroenergjitik, si n kushte normale ashtu dhe nkushte jo normale. Ktoproese mbulojn horizonte kohore t ndryshme nga planifikimi

afat-gjat(pr10 vite) deri n planifikimin operacional(deri 1 vit), operimin dhe dispecimin nkoh reale ( sekonda/minuta) dhe periudhat pas ndodhjes s nj ngjarje (avarie).

5. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht i detyrueshm pr tgjith prdoruesit e rrjetit tTransmetimit/pjesmarrsit e tregut t energjis elektrike.

6. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht aset i kompanis t transmetimit OST sh.a dheadministrohet prej saj.Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht Rregullorja e Shfrytzimit Teknik tSistemit Elektroenergjitik Shqiptar.

Neni 2. Termat dhe Prkufizimet e Kodit t Rrjetit t Transmetimit

N kt Kod termat dhe prkufizimet kan kuptimet e mposhtme:

Aksesi n rrjet,e drejtaePrdoruesve pr tu krijuar mundsi pr lidhjen meRrjetineTransmetimit dhe n zbatim t Legjislacionit n fuqi pr shrbime t Rrjetit tTransmetimit.

Agregator , sht nj subjekt legal i cili sht prgjegjs pr operimin e nj numripaisjesh t krkess, nprmjet bashkimit (agregimit) t Krkess.

Aksesi i palve t treta,sht e drejta e t gjith prdoruesvet rrjetit t sistemit ttransmetimit pr prdorimin e rrjetit t transmetimit, bazuar n kushte t prcaktuara dhet publikuara n prputhje me parimet e transparencs dhe mosdiskriminimit, kundrejttarifave t miratuara nga ERE.


12/170

12

Aktivitete t energjis elektrike,jan aktivitetet ekonomike q lidhen me prodhimin,transmetimin, shprndarjen, furnizimin eenergjis elektrike, si dhe funksionimin e tregutkonkurues tenergjis elektrike.

Aplikuesi, person juridik, aktual apo i ardhshm si Prdorues potencial i rrjetit t Sistemitt Transmetimit, q aplikon pr leje pr tu lidhur si i ri ose pr t modifikuar lidhjenekzistuese me rrjetin e Sistemit t Transmetimit.

Aftsi pr Ristartim( Black-start),aftsie nj njsie gjeneruese t rifilloj punn pasnj rnie pa ndihmn e Sistemit Elektroenergjetik, nprmjet instalimeve t saj Black-start.

Aplikimi pr Lidhje me Rrjetin e Transmetimit,njtrsi dokumentacioni qplotsohet nga Prdoruesit e rinj pr t krkuar akses pr tu lidhur me rrjetin e Sistemit tTransmetimit t energjis Elektrike,ose nga Prdoruesit egzistues pr t modifikuar lidhjet etyre egzistuese. Ky dokumentacion hartohetn prputhje me dispozitat e Kodit t Rrjetit tTransmetimitpr t marr miratim lidhje nga OST sh.a.

Balancim, sht trsia e proeseve nprmjet t cilave Operatori i Sistemit tTransmetimit operon dhe ruan frekuencn e sistemit elektroenergjitik brenda kufijve tprcaktuar t qndrueshmris s tij t puns.

Burime t rinovueshme t energjis, jan burimet e rinovueshme jofosile tenergjis elektrike si era, energjia diellore, energjia aerotermale, energjia gjeotermale,energjia hidrotermale dhe oqeanike, energjia hidrike, biomasa, gazi i prftuar prejvendgroposjes s mbetjeve, gazi i prftuar prej impianteve t trajtimit t ujrave t zezadhe biogazi, si sht prcaktuar n legjislacionin n fuqi pr burimet e energjis srinovueshme.

Burim rezerv, sht nj burim dytsor i furnizimit me energji elektrike q nuk sht ilidhurme sistemin elektroenergjetik.

Central prodhues, sht nj trsi godinash dhe impiantesh t caktuara, t cilat kansidestinacion baz prodhimin e energjis elektrike.

Certifikim,sht proedura e cila prcakton prputhshmrin me kushtet q sigurojn

pavarsin dhe ndarjen e Operatorit t Sistemit t Transmetimit, sipas prcaktimeve t ktijligji, si nj parakusht pr prcaktimin dhe miratimin e ktij operatori.

Ckycje, sht gjendja e nj elementi t rrjetit elektrik kur ai sht i de-energjizuar (jo noperim, jo n pun).

Data dhe ora e fillimit t ndrprerjes, data dhe ora n t ciln fillon nj ndrprerje eplanifikuarn rrjetin e transmetimit.

De-sinkronizimi, akti i ckycjes s nj njsie Gjeneruese nga Sistemi i Transmetimit n tcilin ka qene isinkronizuar.

De-energjizimi, akti fizik i ndarjes-ckycjes s sistemeve/objekteve t Prdoruesvetrrjetit t Transmetimit, nga Rrjeti i Transmetimit.

Diagrama e Pronsis, sht nj diagram (skem) q paraqet numrin dhe emertsen eprgatitur pr do vendndodhje t lidhjeve dhe q tregon pronsin e elementeve t rrjetitelektrik pr do subject/Pale.

Diagramat e Vendndodhjes, jan Skema t prgatitura pr do pik Lidhje t cilatprfshijn skemat e planimetrise, skemat elektrike primare, skemat e mbrojtjes, skemat ematjes dhe telematjes, skemat e kontrollit e tjera,n pikn e Lidhjes.

Dispeerimi, sht veprimtaria e kryer nga Operatori i Sistemit t Transmetimit qkonsistonn menaxhimin n koh reale t flukseve t energjis elektrike dhe zbatimin emasave t nevojshme pr operimin e bashkrenduar t komponentve t sistemit


13/170

13

elektroenergjetik prfshir centralet prodhuese, rrjetin e transmetimit dhe shrbimetndihmse t nevojshme pr operimin e sistemit elektroenergjitik.Esht Operimi i SistemitElektroenergjitik n mnyr q t ruajme balancat ndrmjet prodhimit, import/eksportitdhe konsumit t energjis elektrike n nivel kombetar, duke ruajtur sigurin dheqndrueshmrin operacionale t rrjetit t sistemit t Transmetimit.

Efienca e energjis/menaxhimi i krkess, sht prdorimi i energjis elektrike nmnyr t till q t ndikoj n reduktimin n sasi dhe n koh t pikut t krkess t

energjis elektrike.Eksport ideklaruar, sht dispeerimi i energjis elektrike q i korrespondon sasis senergjis elektrike q lvrohet njkohsisht n nj vend tjetr si import i deklaruar, mbibazn e njmarrdhnie kontraktuale.

Energjizim pr Ristartimin dhe Operimin e Sistemit Elektroenergjetik, shtproesi dhe proedurat prkatse t vnies nen tension (pa ngarkes ose me ngarkes) enjsive gjeneruese, linjave, nnstacioneve elektrike t rinj apo egzistues, pas riparimeve tmundshmet tyre, dhe funizimi me Energji Elektrike i njsive t Gjenerimit, t cilatstartimin e tyre e realizojn duke marr Energji Elektrike nga Sistemi i Transmetimit vendasapo nga Sistemet e Transmetimit t vendeve fqinje.

ENTSO-E(European Network of Transmission System Operators for Electricity),shtRrjeti Sinkron Europian i Operatorve t Sistemit tTransmetimit t Energjis Elektrike.

Enti Rregullator i Energjisose ERE, sht autoriteti rregullator nacional i sektoritt energjiselektrike dhe gazit natyror.

Faktori i Fuqis, sht Raporti i fuqis elektrike aktive MW me fuqin elektrike t plotMVA (cos).Vlera minimale e lejuar e cosn rrjetin e transmetimit sht 0.9 (cos 0.9).

Frekuenca,sht numri i cikleve irryms alternative pr sekonde t rrjetit t SistemitElektroenergjetik ( frekuenca nominale sht 50 Hz).

Forc madhore, sht nj akt ose ngjarje natyrore apo shoqrore si trmetet, rrufet,

ciklonet, prmbytjet, shprthimet vullkanike, zjarret ose luftrat, konfliktet e armatosura,

kryengritjet,veprime terroriste ose ushtarake, t cilat pengojn t licencuarin t prmbushdetyrimet e tij sipaslicencs, si dhe akte apo ngjarje t tjera q jan prtej kontrollit tarsyeshm njerezor dhe q nuk kanardhur pr faj t t licencuarit dhe i licencuari nuk kapasur mundsi t shmang nj akt ose ngjarje ttill nprmjet ushtrimit t vullnetit,prpjekjeve, aftsive dhe kujdesit t tij t arsyeshm.

Furnizim, sht shitja e energjis elektrike tekklientt.

Furnizues, sht nj shoqri e licencuar pr kryerjen e veprimtaris s furnizimit.

Fuqia e Instaluar, sht fuqia aktive nominale e nj njsie gjeneruese t EnergjisElektrike bazuar mbi dokumentacionin e prodhuesit (ertifikaten e prodhuesit), q gjithashtusht shkruar n etiketnprkatse pr do njsi gjeneruese( kW ose MW).

Fuqia Maksimale e Gjeneruesit, sht Maksimumi i mundshem i fuqis aktive MW q

sht n gjendje t jap Gjeneruesi i Energjis Elektrike n kushte t caktuara mekanikedhe elektrike t tij.

FCRrezerva e mbajtjes s frekuencs (rezerva e rregullimit primar)

FRRrezerva e restaurimit t frekuencs (rezerva e rregullimit sekondar)

RR-Rezerva zvendsuese (rezerva e rregullimit tercial)

FRCE kontrolli i gabimit te restaurimit te frekuencs, ose ACE, ose devijimi ngaprogrami.

I licencuar, sht nj person i pajisur melicenc pr aktivitete t energjis elektrike.


14/170

14

Impiant Gjenerimi, sht do instalim q prodhon Energji Elektrike.

Import - Eksporti, sht levrimi i Fluksit t Energjis Elektrike nga impiante oseinstalime elektrike t nj vendi n impiante ose instalime elektrike t nj vendi tjetr.

Import i deklaruar, sht energjia elektrike q lvrohet n nj vend, e cila n tnjjtn koh dispeerohet si eksport i deklaruar nga nj vend tjetr.

Interkonektor, sht nj linj transmetimi e ndrtuar nga Operatori i Sistemit t

Transmetimit ose nj pal e tret, e cila kalon nprmjet kufirit shtetror t Republiks sShqipris dhe t nj vendi tjetr dhe lidh sistemet kombtare t transmetimit t t dyjavendeve.

Interkonektor i ri, sht nj interkonektor i paprfunduar dhe/ose i prfunduar poripakomisionuar deri n datn e hyrjes n fuqi t ligjit Pr sektorin e Energjis Elektrike .

Incident (difekt), sht fenomen q ndodh pr arsye t brendshme apo t jashtmedhe q sjell prishjen e parametrave t Energjis Elektrike, ose ndalimin pr nj koh tcaktuar t nj apo disa elementeve t rrjetit elektrik, q nga ana tjetr sjell ndrprerjen efurnizimit me Energji Elektrike pr klientt.

Ishull i Sistemit Elektroenergjetik, prfaqson nj pjes ose disa pjes t SistemitElektroenergjetik q sht i ndare elektrikisht nga pjesa kryesore e Sistemit

Elektroenergjetik.Klient, sht nj klient shumice ose fundor i energjis elektrike.

Klient shumice, sht nj person fizik osejuridik q blen energji elektrike me qllimrishitjebrenda ose jasht sistemit t vendit ku shtregjistruar.

Kurba e Ngarkess , sht kurba e vijushmris t ngarkess me baz oraregjatdits (0024 ore)apo pr nj horizont tjetr kohor, pr nj element t rrjetit elektrik.

Koha Mesatare e Ndrprerjes s Furnizimit (MTI),sht Treguesi i Performancss Sistemit Elektroenergjitik cili llogaritet me formulen e mposhtme:

MTI = 8760 x EN/EC (minuta/vit)

EN- sht mosfurnizimi me Energji Elektrike pr shkak t ndrprerjes t furnizimit ngaRrjeti i Transmetimit [MW/vit],

EC- sht konsumi neto n Sistemin Elektroenergjitik (ne t cilin nukprfshihet konsumipr nevojat vetiake) [MWh/vit].

Kodet e Rrjetit, jan Kodi i Transmetimitdhe Kodi i Shprndarjes.

Kodi i Shprndarjes, sht trsia e normave dhe rregullave teknike, t cilat rregullojnfunksionimin e rrjetit t shprndarjes si dhe vendosin kushtet eshrbimit q ofrohen ngaoperatort e sistemit tshprndarjes pr prdoruesit e rrjetit t Operatorit t Sistemit tShprndarjes.

Kodi i Transmetimit- sht trsia e normave dhe rregullave teknike, t cilatrregullojn operimin e sistemit t transmetimit si dhe prcaktojn kushtete shrbimit q

ofrohen nga Operatori i Sistemit tTransmetimit ndaj prdoruesve t rrjetit t Operatorit tSistemit t Transmetimit, n prputhje me rregullat e ENTSO-E.

Kodi i Matjes, sht trsia e normaveminimale t detyrueshme pr matjen/telematjendheregjistrimin e energjis elektrike.

Kontrata e furnizimit, sht nj kontratpr furnizimin me energji elektrike, por qnukprfshin derivativt e energjis elektrike.

Konsumatoret e Energjis Elektrike,nj person fizik apo subjekt juridik q blenEnergji Elektrike pr t konsumuar pr vetveten apo pr proese t ndryshme naktivitetin e tij.


15/170

15

Kontroll, jan t drejtat, kontratat ose do mnyr tjetr, q ve e ve apo n mnyrtkombinuar duke u bazuar n nj rrethan apo nnj ligj, i japin nj subjekti mundsin eushtrimit tnj ndikimi prcaktues mbi nj shoqri t caktuar,n veanti nprmjet:

a) pronsis ose s drejts pr t prdorur t gjitha ose pjes t aseteve t ksajshoqrie;

b) t drejtave apo kontratave, t cilat japin nj ndikim t theksuar n hartimin, votiminapovendimmarrjen e organeve t asaj shoqrie.

Kapaciteti i Kontraktuar, n lidhje me nj njsi gjeneruese sht fuqia elektrike aktiveq injektohet nga njsit Gjeneruese n Sistemin e Transmetimit n pikn e lidhjes,prjashtuar energjine e konsumuar n njsin Gjeneruese pr nevojat vetjake. N lidhjeme Prdoruesit e tjer sht fuqia elektrike aktive q injektohet nga Sistemi i Transmetimitn sistemet/objektet e tyre n pikn e lidhjes.

Kapacitet i kufizuar, sht situata n t ciln nj linj interkonjeksioni nuk mund tsiguroj transmetimin e t gjith fluksit fizik t energjis elektrike, q rezulton nga krkesae pjesmarrsve ttregut t energjise, pr shkak t mungess apo reduktimit tkapaciteteve t linjave t interkonjeksionit dhe/oset rrjetit t sistemit kombtar ttransmetimit.

Kompensator Statik, sht nj paisje elektrike e dizenjuar pr t gjeneruar ose pr tabsorbuar energjine reaktive .

KushteOperimi t Sigurta, jan gjendje operimi t rrjetit t transmetimit ku plotsohetkriteri (n 1) i operimit si dhe kriteret e qndrushmris statike dhe dinamike t SistemitElektroenergjitik .

Kushtet e ngjarjes , jan kushtet e operimit pr nj instalim elektrik t caktuar, qmund t rezultojn me nj apo me shum difekte q shkaktojn prkeqsim t operimit,apo deri n ndrprerje t furnizimit me Energji Elektrike.

Lajmerim Rreziku( Njoftim Alarmi), sht nj njoftim i leshuar nga OST sh.a tekPrdoruesit e rrjetit t transmetimit q paralajmron Prdoruesin s ka dshtuar nzbatimin e urdhrave dhe udhzimeve operative, t cilt jan detyrimisht pr tu zbatuar

nga Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit.LFC-shkurtes e prdorur pr kontrollin Fuqi-Frekuenc

Licenc, sht nj e drejt q i jepet nj personi pr ushtrimin e nj veprimtarie nsektorine energjis elektrike, n prputhje me dispozitat e ligjit Pr Sektorin e EnergjisElektrike.

Linj direkte, sht nj linj elektrike q lidh nj prodhues t veuar nga rrjeti me njklientt veuar nga rrjeti, brenda ose jasht vendit, ose nj linj elektrike q lidh njprodhues me nj shoqri furnizimi e cila furnizon me energji elektrike drejtprdrejtambjentet, filialet ose klientte saj.

Lidhje e Shkurtr, sht lidhja e shkurtr (bashkim i pikave t rrjetit me potenciale

elektrik t ndryshem) q vjen si pasoj e dmtimeve apo prishjeve t ndryshme nelementet e rrjetit elektrik.

Humbjet teknike t Energjis Elektrike, humbjet teknike t nj elementi t rrjetitelektrik, t cilat jan t barabarta me diferencn e energjis elektrike t matur q futet nkt element me energjine elektrike t matur q del nga ky element i rrjetit.

Mbingarkesa e Sistemit t Transmetimit, gjendje q ndodh gjat operimit, kurfluksi i rrymave ndrmjet dy nyjeve ose zonave t Sistemit t Transmetimit sht mbilimitet teknike dhe standartet e qndrueshmris statike dhe dinamike t rrjetit t Sistemitt Transmetimit.


16/170

16

Mirmbajtja, sht koordinimi i tgjith masave dhe proeseve teknike - organizativeq kryhen pr elementet e rrjetit t Sistemit Elektroenergjetik gjat periudhes s planifikuart mirmbajtjes ose t avaris, pr t rifituar parametrat dhe kapacitetet e tyre, pr t kryernormalisht funksionet e tyre t puns, pr t cilat ato jan projektuar dhe prodhuar.

Mbrojtja Rele,jan instalime inteligjente (IED) t nevojshme pr parandalimin ekushteve jo normale n Sistemin Elektroenergjetik, zbulimin e difekteve dhe avarive,aktivizimin e alarmeve dhe dhnien t sinjaleveprkatse, deri n ckycjen e elementit t

rrjetit t difektuar ose n avari.Merit Order(menyra e mbulimit t ngarkess ), sht lista e njsive gjeneruese qdispeerohen sipas nj rregulli dhe koh t caktuar pr nj regjim pun optimalme prioritetburimet e rinovueshme (burime elektrike t t gjith llojeve: TEC-e, HEC-e, Eolik, Solare et tjer) n rendin rrites (ne baz t grafikut t ngarkessne fillim vendosen ne puncentralet me kosto minimale dhe keshtu me rradh,derisa pr t mbuluar pikun engarkess vendosen centralet me kosto me t lart), rend ky q prcaktohet mbi baz tmimeve t ofruara n bashkpunim me tgjith Gjeneruesit publike ose jopublike, tparakualifikuar dhe bazuar n mundsite tyre teknike.

NC RfG i Entso-e-sht Kodi i Krkesave pr Gjeneratoret i Entso-e

NC DC i Entso-e- sht Kodi pr Lidhjen e Krkess i Entso-eNC OS i Entso-e- shtKodi i Siguris Operimit i Entso-e

NC OPS i Entso-e-shtKodi i Planifikimit Operativ dhe Skedulimit i Entso-e

NC LFC&R i Entso-e-shtKodi i Rregullimit Fuqi Frekuenc dhe Rezervave i Entso-e

NC CACM i Entso-e- sht Kodi i Alokimit t Kapaciteteve dhe Menaxhimit teKonxhestioneve

NC ER i Entso-e- sht kodi i Restaurimit dhe Emergjencave

Ndrprerjet n Sistemin Elektroenergjetik, ndrprerjet e furnizimit me EnergjiElektrike si rezultat i ckycjeve t elementeve t rrjetit n Sistemin Elektroenergjetik(elementet mund t jen linja elektrike, paisje elektrike primare dhe instalime t tjera n

nj nnstacion, njsi gjeneruese, sisteme/objekte t prdoruesit t rrjetit t transmetimit siklient e tj).

Ndrprerjet ePlanifikuara, ndrprerje t cilat jan planifikuar dhe sht rn dakortndrmjet OST dhe Prdoruesvet rrjetit t transmetimit. Ndrprerje e planifikuar gjithashtudo t thote ndrprerje e ndonj pjes t Sistemit t Transmetimit pr mirmbajtje oseremonte-riparime q mund t ndikoj n furnizimin me Energji Elektrike pr klientt .

Ngarkes, sht nj paisje elektrike ose Klient i cili merr fuqi elektrike nga SistemiElektroenergjetik. Ngarkesa nuk duhet konfuzuar me Krkesn e cila sht sasia e mature fuqis q krkon ose merr ngarkesa n kW, MW ose KVA, MVA.

Ngarkesa Pik (Max), maksimumi i vlers s ngarkess elektrike n MW t matur dheregjistruar brenda nj horizonti kohor ditor (00.00-24.00 ore).

Nnstacion elektrik,nj impiant elektrik funksioni i t cilit sht t transformojefuqinElektrike ndrmjet dy ose tre rrjetave elektrike me tensionepunt ndryshme.

Njoftim iNdrprerjes, nj njoftim i paraqitur nga nj Prdorues i rrjetit t transmetimitduke u bazuar n dispozitatprkatse t ktij Kodi, q njofton OST pr nj ndrprerje tpaplanifikuar, ose nj njoftim i leshuar nga OST tek Prdoruesit q njofton pr njndrprerje t paplanifikuar t rrjetit t Sistemit t Transmetimit, t cilat ndikojn n sasine furnizimit me Energji Elektrike t Klientve.


17/170

17

Normat, prbhen nga Standartet, kodet, rregullat, instruksionet, proedurat, vendimetdhet tjera dokumenta normative t vendosur nprmjet ligjeve, akteve nnligjore,standarteve nacionale dhe ndrkombetare, dokumenteve t tjer zyrtare dhe kontratave.

Marrveshjet pr akses n rrjetin e Transmetimit,sht dokumenti i nnshkruarbashkrisht ndrmjet OST dhe aplikuesit pr t pasur akses n rrjetin e transmetimitnprmjet licencsprkatse. Nn prgjegjsin e prbashkt ata supozojn t kenkonfidencialitet t t dhnave dhe informacionit reciprok.

Mats inteligjent, sht nj pajisje elektronike IED q regjistron n koh reale tdhnat e konsumit t energjis elektrike dhe komunikon kt informacion, t paktn dodit, tek operatori isistemit t transsmetimit pr qllime t monitorimit dhe tfaturimitprfundimtar.

Menaxhimi i krkess, jan masat q ndrmerren me qllim ruajtjen e stabilitetitoperacional t rrjetit, si reduktimi i ngarkess ose ndrprerja e prkohshme e furnizimit, prt cilat sht rn dakord paraprakisht midis palve.

Mekanizmi i Balancimit, sht nj mekanizem i operuar nga Operatori i Tregut t OSTnprmjet t cilit pranohen oferta dhe propozime me qllim q t arrihet balancimi fizik i SE.

Ngjarje rregullim i Sistemit Elektroenergjitik, sht Statusi i Operimit i cili

rezulton pas humbjeve t disa elementeve t Rrjetit t Transmetimit apo humbjes selementeve n sistemet/objektet e Prdoruesve t ktij rrjeti, t cilt ndikojn n devijimine parametrave t Sistemit Elektroenergjetik nga vlerat e lejuara, ose q mund t ketdevijime t mdha t ktyre vlerave t cilat mund t shkaktojn dme ekonomike tekklientt dhe tek Sistemet Elektroenergjitike t vendeve fqinje t sinkronizuar nprmjetrrjetave elektrike sinkrone europiane t ENTSO-E.

Ngjarje emadhe e Sistemit Elektroenergjitik,sht njavari (dmtimi i SistemitElektroenergjetik sht shum i madh) q shkakton ndrprerje t furnizimit me EnergjiElektrike n nj zon gjeografike t caktuar apo n t gjith Sistemin Elektroenergjitik.Nkto incidente madhore-avari futen lidhjet e shkurtra, kputjet e prcjellsave t linjaveelektrike t cilat ndajn nj pjes t konsiderueshme t rrjetit t Sistemit Elektroenergjitik

nga ai kryesor duke formuar ishuj elektroenergjitik, duke u shoqruar me devijime tpalejuara t parametravet puns, prkundrejt parametrave nominal standart t miratuar.

Njsia Gjeneruese e Balancimit, sht nj njsi gjeneruese ose ndonjpjesmarrstjetr fizik i tregut, i afte pr t br oferta dhe propozime pr mekanizmin e balancimit.

Ministria,sht ministria prgjegjse pr sektorin e energjis.

Modeli i tregut t energjis elektrike, sht nj dokument i prgatitur dhe i miratuarnprputhje me dispozitat e ligjit Pr Sektorin e Energjis Elektrike, i cili prcaktonmarrdhniet ndrmjet pjesmarrsve t ndryshmt tregut t energjis elektrike.

Objektet e Sektorit Elektroenergjitik,sht njtrsi e instalimeve, ndrtesave dhepajisjeve t ndryshme t cilat jan projektuar pr t Gjeneruar, Transmetuar dheShprndar Energjin Elektrike.

Operatori i pavarur i matjes, sht nj shoqri me eksperienc n monitorimin dhematjen e energjis elektrike, pkryerjen dhe menaxhimin e sistemit t matjes/telematjes.

Operatori i Sistemit t Shprndarjes ose OSSH, sht nj person juridik prgjegjsproperimin e sigurt, t besueshm dhe t efektshm t rrjetit t shprndarjes, dukesiguruar mirmbajtjen dhe zhvillimin e sistemit t shprndarjes, t shtrir n nj zon tcaktuar dhekur sht e aplikueshme, lidhjet e tij me sisteme t tjera pr t siguruar aftsiafatgjat t sistemit pr t prmbushur krkesat e arsyeshme pr shprndarjen e energjisn harmoni me mjedisin dhe efiencn e energjis.


18/170

18

Operator i Sistemit t Transmetimit ose OST, sht personi juridik prgjegjs properimin, mirmbajtjen dhe zhvillimin e rrjetit t sistemit t transmetimit, duke prfshirinterkonjeksionet me sistemet e tjera ndrkufitare, pr t siguruar aftsin afatgjat tsistemit pr plotsimin e krkesave t arsyeshme pr transmetimin e energjis elektrike.

Operator i Rrjetit, sht operatori i sistemit t transmetimit dhe/ose operatori i sistemitt shprndarjes.

Operimi i tregut, sht veprimtaria q kryen Operatori i Tregut lidhur me menaxhiminetregut kompetitiv t energjis elektrike dhe prgatitjen e raporteve/faturave financiare prpjesmarrsit e tregut, paprfshir blerjen apo shitjen e energjis elektrike, n prputhjeme Modelin e Tregut dhe Rregullave t Tregut.

Oferte,sht nj ofert e br nga nj pjesmarrs i tregut q vendos nj cmim n tcilin do t reduktohen nivelet e gjenerimit ose livrimet (interkonjeksionet ), n seinstruktohet pr t vepruar n kt mnyr nga Operatori i Dispecerimit t Sistemit nOST,nprmjet pranimit t ksaj Oferte.

Ofrues i shrbimit t balancimit,sht nj pjesmarrs i tregut t energjis elektrikeq siguron shrbimet e balancimit pr Operatorin e Sistemit t Transmetimit, n baz t njkontrate pr pjesmarrje n tregun e balancimit, n prputhje me rregullat e balancimit t

rrjetit t sistemit t transmetimit.Operimin Paralel, sht operimi n rastin kur disa njsi Gjeneruese jan n pun tlidhurnprmjet rrjetave elektrike prkatse, t karakterizuar nga fakti s t gjith ktonjsi gjeneruese t Sistemit Elektroenergjetik unik, q jan n operim sinkron, kan tnjjtn frekuenc dhe t njejtin fazim t rrotullimit sinkron.

Operatori i tregut, sht struktura prgjegjse e licencuar pr operimin, organizimindhe menaxhimin e tregut t energjis elektrike.

Pala prgjegjse pr balancimin, sht nj pjesmarrs i tregut t energjis elektrikeose prfaqsuesi i zgjedhur prej tij, prgjegjs prball Operatorit t Sistemit tTransmetimitpr disbalancat e krijuara gjat operimit t tij.

Palt e Komunitetit t Energjis, jan palt kontraktuese t Traktatit t Komunitetit

tEnergjis, Bashkimi Europian dhe shtetet antare t tij.Person, sht nj person fizik ose juridik.

Pezullimet e prkohshme,sht leje e prkohshme pr prdoruesit e rrjetit ttransmetimit q ju atribohet nga OST sipas proedurs s prshkruar n kt Kod.

Prdoruesit e sistemit, jan personat fizik ose juridik, t cilt i furnizon osefurnizohen me energji elektrike nprmjet rrjetit t sistemit t transmetimit ose tshprndarjes.

Prgjegjsia e balancimit, sht nj detyrim i pjesmarrsve t tregut prbalancimine prodhimit, konsumit, proeseve t shitblerjes t energjis elektrike, nprputhje me programin (skedulin) epranuar, duke qen prgjegjs financiarisht kundrejt

Operatorit t Sistemit t Transmetimitpr sistemimin e disbalancave t krijuara.Programi i Testit,nj program i prgatitur nga OST pr kryerjen dhe administrimin etesteveprkatse.

Paisja e Tokzimit, nj instalim teknik pr garantimin e lidhjes fizike ndrmjet karkasst paisjes elektrike dhe toks,i cili duhet t jet me fuqi dhe aftsi konform standarteveteknike.

Parametrat Normale pr Operimin e Sistemit Elektroenergjitik, jan parametrate vendosur sipas standarteve pr operim normal t Sistemit Elektroenergjitik .


19/170

19

Pika e Lidhjes,sht pika e lidhjes fiziket nj Prdoruesi t rrjetit me rrjetin eTransmetimit.

Pikat e Matjes s Energjis Elektrike, sht pika e lidhjes t instalimevematse/telematse t energjis elektrike nprmjet t cilave bhet e mundur matja eEnergjis Elektrike( t plot, aktive, reaktive) q kalon n at element t rrjetit elektrik.

Pjesmarrs itregut t energjis elektrike, sht nj person juridik i regjistruar sipjestar i tregut t energjis elektrike q prfshin prodhuesit, tregtart, furnizuesit, klientte energjis elektrike, Operatori i Sistemitt Transmetimit, Operatori i Sistemit tShprndarjes, sistemet e mbyllura t shprndarjes dhe Operatori i Tregut. Operatori iSistemit t Transmetimit dhe Operatori i Sistemit tShprndarjes jan pjesmarrs t tregutt energjis elektrike vetm pr qllim t sigurimit t energjiselektrike t nevojshme prmbulimin e humbjeve n rrjet, balancimin dhe shrbimet ndihmse.

Planifikim afatgjat, sht planifikimi i nevojave pr investime n kapacitetetprodhuese,transmetuese dhe shprndarse n baza afatgjata, me qllim prmbushjen ekrkess prenergji elektrike dhe sigurin e furnizimit t pandrprer t klientvetenergjis elektrike.

Plani pr Rivendosje i Sistemit , prmban udhzimet teknike dhe organizative q

kan parasysh shmangien e zgjerimit t mtejshm t difektit (avaris) n SisteminElektroenergjetik, duke kufizuar n kt mnyr pasojat q mund t sjellin, si dherivendosjen e Sistemit Elektroenergjitik kombtar n gjendjen normale t puns.Ky Planprmban dhe Proedurat e rivendosjes n gjendje pun pas rnies s pjesshme apo t plott sistemit elektroenergjitik n prputhje dhe t dispozitave t Manualit t Operimit (OH)dhe t Kodit t rrjetit europian t Entso-e pr Emergjncat dhe Restaurimin (NC E&R).

Plani pr Mbrojtjen e Sistemit Elektroenergjetk prkundrejt Ngjarjeve Madhore(avarive), sht nj trsi veprimesh t parashikuara, nprmjet t cilave OST nbashkpunim me Prdoruesit, planifikon t kryej n periudha t ndryshme kohore(vjetore, sezonale, mujore) pr operimin normal t Sistemit Elektroenergjetikn mnyr qt shmang avarit, pr t realizuar balancn gjenerim - ngarkes dhe njkohsisht pr tmonitoruar dhe mbikqyrur cilsin e parametrave operacionale t Sistemit Elektroenergjetik,sipas standarteve t prcaktuara.

Programi i Operimit (Regjimi I Operimit), jan Aktivitetet e Operatorit t Sistemit tTransmetimit q konsistojn n skedulimin sipas nj horizontikoh t caktuar, pr t brt mundur operimin normal t Sistemit Elektroenergjetik si dhe t realizoj balancngjenerim ngarkes, duke ruajtur parametrat teknike t siguris Operacionale dhe tcilsis t energjis elektrike.

Programimi(planifikimi) i ndrprerjeve , sht Programi i ndrprerjeve qprgatitet nga OST n konsultim mePrdoruesit e rrjetit t transmetimit, duke u bazuar nkt Kod dhe n kodin e planifikimit Operacional dhe Skedulimit t rrjetit ENTSO-E [NCOP&S].

Prodhimi i energjis, sht proesi i prodhimit t energjis elektrike nga burimeprimaret energjis.

Prodhues, sht nj person i licencuar pr prodhimin e energjis elektrike.

Prodhues i lidhur n shprndarje, sht nj prodhues, objekti i t cilit sht i lidhurn rrjetin e sistemit t shprndarjes.

Prodhues me prparsi i energjis elektrike, jan prodhuesit e energjis elektrikengaburime t rinovueshme t energjis elektrike, sipas prcaktimeve t ligjit pr energjit erinovueshme tenergjis elektrike.


20/170

20

Propabiliteti i Mosmbulimit t Ngarkess , propabiliteti i mosmbulimit t pikut tngarkess elektrike n Sistemin Elektroenergjetik, pra kemi nj prishje t balancs gjenerim

ngarkes n Sistemin Elektroenergjitik.

Proedurat e ankimimit,jan proedurat e prshkruar n mnyr t detajuar n ktKod pr zgjidhjen e ankesave ndrmjet OST dhe Palve( Prdoruesve t rrjetit).

Qndrueshmria Statike (perkundrejt incidenteve t vogla) e SistemitElektroenergjitik, sht Aftsi e Sistemit Elektroenergjetik pr t ruajtur gjendjennormale t Operimit apo kur shmangia nga ky regjim sht shum e vogl dhe brendarregullave dhe standarteve t Operimit t rrjetit ENTSO-E; ose Aftsi e SistemitElektroenergjetik pr tu kthyer shpejt n gjendjen e puns n regjim normal pasi ka pasurnj apo disa shmangie q e kan uar at jasht parametrave standart t prcaktuar tOperimit.

Qndrueshmria Statike e Elementit t rrjetit, sht fuqia maksimale aktive ellogaritur q transmetohet pr nj element t caktuar t rrjetit t Sistemit Elektroenergjetikpr t cilin sigurohet qndrueshmria statike operacionale.

SCADA, sht Sistemi i Kontrollit dhe i Prftimit t t dhnave n nj SistemElektroenergjitik ose n nj prdorues t rrjetit t Transmetimit.

Skedulimi i Fuqis, sht fuqia aktive q programohet pr tu gjeneruarpr mbulimine krkess s parashikuar pr energji elektrike.

Sektori i Energjis Elektrike,sht trsia e aktiviteteve t planifikimit, zhvillimit,ndrtimit, shfrytzimit, mirmbajtjes s instalimeve t Objekteve Gjeneruese,kompanisTransmetuese, kompanisShprndarse, sistemeve/ objekteve t Klientve,Furnizuesve t Energjis Elektrike dhe Linjat e Interkonjeksionit pr import - eksportin dheshkmbimet me vendet fqinje.

Skema Normale e Operimit,sht skema normale e lidhjes s elementeve t rrjetitelektrik n seciln nyje elektrike q formon Sistemin Elektroenergjetik. Drejtoria e DrejtimitOperativ t OST perpunon dhe modifikon skemen normale t operimit n varesi trrethanave dhe kushteve operacionale.

Rajon i Sistemit Elektroenergjitik,sht numri total i linjave, paisjeve elektrike dheinstalimeve t tjera ndihmse n nj zon t caktuar gjeografike t SistemitElektroenergjitik.

Rnie e Plot e Sistemit Elektroenergjetik( Blackout), sht nj ngjarje e rnd qndodh pr arsye t brendshme apo t jashtme dhe q sjell ckycjen pr nj koh t caktuart nj apo disa elementeve t rrjetit, q nga ana tjetr shkakton ndrprerjen e furnizimitme Energji Elektrike n gjith Sistemin Elektroenergjetik.

Rnie e Pjesshme e Sistemit Elektroenergjetik, sht nj ngjarje e rnd q ndodhpr arsye t brendshme apo t jashtme dhe q sjell Rnien e pjesshme t SistemitElektroenergjetik, nj pjes ose disa pjes t Sistemit Elektroenergjitik ndahen elektrikishtmidis tyre, duke shkaktuar ndrprerjen e furnizimit me Energji Elektrike pr klientt natpjes/zon gjeografike.

Rezerva e qndrueshmris Statike n nj element t rrjetit, sht diferencandrmjet kufirit t qndrueshmris statike t elementitdhe ngarkess reale n MW tktij elementi t rrjetit.

Rezerva e Rregullimit Primar t Frekuencs ose Rezerva e Mbajtjes sFrekuencs, FCR, sht rezerva q me devijimin e frekuencs nga vlera kufi (e lejuar),mund aktivizohet automatikisht brenda 30 sekonda dhe t jet n gjendje t vazhdojt operoj pr nj koh t paktn prej 15 minutash. Kjo realizohet nga Rregullatort

Automatike t Shpejtsist njsive gjeneruese (RASH), q mbahen vazhdimisht n pun.


21/170

21

Rezerva e Rregullimit Sekondar t Frekuenc ose Rezerva e Restaurimit tFrekuencs, FRR, sht rezerva e cila me devijimin e frekuencs dhe/ose t balancs tshkmbimit t fuqis aktive nga vlera e lejuar dhe programuar, vihet n pun automatikishtbrenda nj koh jo me shum s 15 minuta. FRR, Rezerva e Rregullimit Sekondar(frekuence/fuqi aktive) mbivendoset mbi FCR, rezervn e rregullimit primar, duke e mbajturat n gjendje veprimi.

Rezerva e Rregullimit Terciar t Frekuencsose Rezerva e Rivendosjes s

Frekuencs, RR, sht rezerva joautomatike e pasinkronzuar q i mbivendoset rezervss Rregullimit primar FCR, sekondar FRR, pr t vendosur balancn n rastin e devijimevet shfaqura nga zbatimi iskedulimit.

Regjimi Normal i Operimit, sht regjimi i operimit i cili plotson kushtin e operimitme parametra normale t siguris operacionale,n prputhje me standartet dhe rregullatn fuqi.

Regjimi Kritik i Operimit,sht regjimi n t cilin elemente t rrjetit t SistemitElektroenergjitik apo i tr Sistemi Elektroenergjitik operon me parametra t ndryshm ngaparametrat e prcaktuar n standarte t siguris operacionale.

Rregullat e tregut, jan rregulla thollsishme t cilat prcaktojn mnyrn eoperimit

dhe menaxhimit t tregutt energjis elektrike, regjistrimin e pjesmarrsve, prgjegjsine balancimit prej pjesmarrsve t tregut t energjis elektrike, rregullat pr balancimin esistemit t energjis elektrike, rregullat pr llogaritjen e disbalancs pr palt prgjegjse tbalancimit, rregullat pr prgjegjsit financiare t palve prgjegjse t balancimit n rastt disbalancimit, si dhe shtje t tjera lidhur me funksionimin e ktij tregu.

Rrjeti ienergjis elektrike, sht trsia elinjave elektrike, nnstacioneve, pajisjeve ttransmetimit aposhprndarjes s energjis elektrike, prfshir linjat e interkonjeksionit.

Rrjeti i Transmetimit, sht rrjeti elektrik i Transmetimit t Energjis Elektrike qprbhet nga bashksi linjash elektrike t tensionit t lart 110 kV, 150 kV, 220 kV, 400 kV,nnstacionet transformuese elektrike dhe do instalim tjetr, funksioni i t cilave prfshintransmetimin dhe interkonjeksionin me vendet fqinje. do aset q prfshin komunikimin,

mbrojtjen, kontrollin, shrbimet ndihmse, truallin, ndrtesat dhe asete t tjera ndihmse,elektrike ose jo, t cilat nevojiten pr funksionimin e duhur t instalimeve t veanta trrjetit t Transmetimit, jan elemente prbrse t rrjetit t Transmetimit.

Siguri, sht siguria e furnizimit dhe garantimit t energjis elektrike, si dhe sigurimiteknik.

Sistemi i Transmetimit n Interkonjeksion me Sistemet e Transmetimit tvendeve fqinje, sht Sistemi i Transmetimit q punon sinkron,paralel nprmjetlinjave t interkonjeksionit, me Sistemet e Transmetimit t vendeve fqinje

Siguruesi i shrbimeve t balancimit, sht nj pjesmarrs i tregut t energjiselektrike i cili siguron shrbimet e balancimit pr Operatorin e Sistemit t Transmetimit,bazuar n kontratn prpjesmarrjen n tregun e balancimit sipas rregullave prkatse t

sigurimit t balancimit tsistemit t energjis elektrike.Sistemi i energjis elektrike, ose Sistemi Elektroenergjitik SE, sht nj sistem indrlidhur, i prbr nga centralet elektrike-gjeneruesit,linjat elektrike, nnstacionet dhepajisjet e transmetimit e shprndarjes, me qllim transmetimin apo shprndarjen eenergjis elektrike tekklientt.

Sistemi i shprndarjes, sht sistemi i linjave, strukturave mbshtetse, pajisjevetransformuese dhe kyse/shkyse, t prdorura pr shprndarjen e energjis elektrikedhe lvrimin e saj tek klientt, pa prfshir furnizimin.


22/170

22

Sistemi i transmetimit, sht sistemi i prdorur pr transmetimin e energjis elektrikentension t lart dhe shum t lart, i lidhur n paralel me sistemet e vendeve t tjera, qprfshin midis t tjerave linjat elektrike, nnstacionet elektrike, strukturat mbshtetse,pajisjet transformuese dhe kyse/shkyse prlvrimin e energjis elektrike t klientt osen rrjetin e shprndarjes, pa prfshir furnizimin.

Skema e Programuar pr Operim e sistemit Elektroenergjetik, sht skemaelektrike e krijuar nga lidhja e elementeve t ndryshm t Sistemit Elektroenergjetik duke

marr n konsiderate gjendjen konkrete, parashikimin pr krkesn e Energjis Elektrike qmund t ndodhe dhe disponueshmrin e rrjetit t Sistemit Elektroenergjetik.

Shrbime t Transmetimit, janshrbime q sigurojn Transmetimin e EnergjisElektrike ndrmjet dy apo me shum pikave t Rrjetit t Transmetimit sipas parametrave tcilsis t shrbimit t rrjetit elektrik.

Shrbimi i balancimit, sht sigurimi i kapacitetit rezerv i kontraktuar dhe/oseenergjia elektrike balancuese t prdorur nga Operatori i Sistemit t Transmetimit pr tkryer balancimin.

Shrbime Teknike t SistemitElektroenergjetik, jan shrbime q realizohen ngaOST dhe Prdoruesit me qllim q t mbahet niveli i siguris operacionalegjat operimit t

Sistemit Elektroenergjetik dhe icilsis s Energjis Elektrike t Gjeneruar, Transmetuar,Shprndare dhe Furnizuar. Parametrat e vendosur n kt rast bazohen n norma,metodologji dhe rregullaprkatse.

Shrbime ndihmse, jan shrbimet e nevojshme pr operimin e qndrueshm tsistemitt transmetimit ose shprndarjes.

Shrbim publik, sht shrbimi q sigurohet nga nj i licencuar q operon n sektorin eenergjis elektrike q lidhet me sigurin dhe cilsin e furnizimit, mimet e rregulluara nsektorin e energjis elektrike, efiencn e energjis elektrike, energjin nga burimet erinovueshme, mbrojtjen e mjedisit, prmbushja e t cilit nuk cnon konkurrencn prvekur sht e domosdoshme pr t siguruar shrbimin publik n fjal.

Shrbim universal i furnizimit, sht nj shrbim publik pr furnizimin e klientve

fundor i cili siguron t drejtn e tyre pr tu furnizuar me energji elekt rike t nj cilsie tcaktuar brendagjith territorit t Republiks s Shqipris, me mime t rregulluara,lehtsisht dhe qartsisht tkrahasueshme, transparente dhe jodiskriminuese.

Shoqri elektroenergjetike, sht nj person fizik ose juridik q kryen t paktn njngaveprimtarit: prodhim, transmetim, shprndarje, furnizim ose blerje t energjiselektrike, i cili shtprgjegjs pr detyrimet tregtare, teknike ose t mirmbajtjes, t lidhurme kto veprimtari, pa prfshir klientt fundor.

Shoqri e integruar eenergjis elektrike, sht nj shoqri e licencuar n sektorin eenergjiselektrike, e integruar vertikalisht ose horizontalisht.

Shprndarje, sht transporti i energjis elektrike n sistemin e shprndarjes metension t mesm dhe t ult, me qllim lvrimin e saj t klientt, pa prfshir furnizimin.

Statusi i kontrollit t frekuencs , n prputhje me rregullat dhe standartet eEnergjis Elektrike n Shqiperi dhe n Entso-e, frekuenca e rryms elektrike alternative tenergjis elektrike nuk duhet t devijoj mtepr s vlerat e lejuara t devijimit standartt frekuencs ( 180 mHz) nga vlera nominale e frekuencse cila sht 50 Hz.

Tarifa e Transmetimit , jan tarifa t miratuara nga ERE q i Liensuari sht idetyruar t zbatoj pr Shrbimet e Transmetimit t Energjis Elektrike n Sistemin eTransmetimit.

Tarifat e Shrbimeve Ndihmse,jan njlist tarifash t miratuara nga ERE tpropozuara nga i Licensuari q siguron shrbimet ndihmse.


23/170

23

Testimet n Sistemit Elektroenergjetik, jan testet e kryer nga OST n rrjetin e sajdhe tek Prdoruesit e rrjetit t Transmetimit q prfshin kushtet e simulimit, monitorimin,inspektimin dhe kontrollin e zbatimit t rregullave dhe standarteve teknike bashkkohore trrjetit elektrik t Entso-e.

Tokzimi, shtnjmnyre dhe strukture pr garantimin e lidhjes fizike t paisjeselektrike me tokn nprmjet nj impianti/sistemitokzimi.

Treguesi i siguris Operative t Sistemit Elektroenergjetik, sht aftsi e SistemitElektroenergjetik pr garantimin e pandrprere t furnizimit me Energji Elektrike tklientve, sipas kushteve dhe standarteve t teknike t prcaktuara n kt Kod dhe nKodet e rrjetiteuropian ENTSO-E.

Treguesi i Shrbimit t Rrjetit t Transmetimit, sht nj parameter i shrbimit trrjetit t transmetimit q vlerson Kohn Mesatare t Ndrprerjes s Furnizimit (MTI, ore-minuta/vit), q do t thotkohzgjatja mesatare e ndrprerjes s furnizimit nga rrjeti iSistemit t Transmetimit.

Transit i deklaruar, sht sasia e energjis elektrike q vjen nga nj vend tjetr, e cilanuk konsumohet n vend por kalon n nj vend t tret.

Tregu i balancimit, sht menaxhimi i bazuar n treg i funksioneve t balancimit t

sistemit t energjis elektrike, i operuar nga Operatori i Sistemit t Transmetimit.Tregu i organizuar i energjis elektrike, sht platforma e organizuar pr shitjendhe blerjene energjis elektrike n baz t dits n avanc dhe/ose brenda s njjts dit.

Tregu i energjis elektrike, sht nj sistem ku kryhen shitje dhe blerjeefektiveprfshir edhe derivativt e energjis elektrike nprmjet krkesave dhe ofertave, tparaqitura nperiudha afatgjata dhe afatshkurtra.

Tregtar, sht do person juridik i cili kryen veprimtarin e tregtimit t energjiselektrike.

Tregtimi i energjis elektrike, sht proesi q kryhet nga nj person juridik q blenenergji elektrike me qllim rishitjen e saj brenda ose jasht sistemit t vendit ku kryen

veprimtarin.Vetprodhues, sht nj person q prodhon energji elektrike dhe e konsumonkryesisht

pr nevojat e veta pjesn m t madhe t energjis s prodhuar.

Kriteri N-1,sht kriter i cili prdoret pr verifikimin, planifikimin dhe projektimin eSistemit Elektroenergjetik, q plotsohet nse arrihen t prmbushen kushtet emposhtme:

a) Nuk ka ndrprerje t furnizimit me Energji Elektrike;b) Sistemi mbetet nj i tr, n nj regjim t qndrueshm me parametra normale.

Urdhr Operativ,sht urdhr q jepet nga operatort e Sistemit Elektroenergjitik, i

detyrueshm pr tu zbatuar nga marrsi q merr urdhrin.Kta urdhra jepen nprmjettelefonit t dedikuar, fonogrameve,faksit dhe mesazheve kompjuterike prej instalimeveSCADA t Sistemit Elektroenergjitik.

Veprim Operativ,sht veprimi q ndrmerret nga njsia marrse e Urdhrit Operativpr zbatimin e urdhrit operativ t leshuar nga operatort e Sistemit Elektroenergjitik, si dhedo veprim operativ i paprogramuar i br ngaprdoruesit e rrjetit t transmetimit, qndikon n funksionimin e Sistemit Elektroenergjetik.

Urdhr pr Sinkronizim,sht nj Urdhr nga Operatort e Sistemit Elektroenergjitik,pr Gjeneruesit, q t sinkronizojn njsit gjeneruese me rrjetin e Sistemit tTransmetimit.


24/170

24

Viti Financiar,sht periudha vjetore q fillon nga 1 Janar deri n 31 Dhjetor t nj viti.

Neni 3.Prgjegjsit ligjore t ShoqrisOST sh.a

1. Sistemi i Rrjetit t Transmetimit administrohet nga Operatori i Sistemit t Transmetimit OSTsh.a, i cili ka licenc pr t kryer veprimtarine ligjore t aktivitetit t transmetimit tenergjis elektrike nprmjet rrjetit elektrik t tensionit t lart (110 kV, 150 kV, 220 kV,

400 kV e tjer).2. Operatori i Sistemit t Transmetimit, OST sh.aka prgjegjsi pr t kryer detyrat sipasnenit 56 ( Operatori i Sistemit t Transmetimit), nenit 57(Operatori i Tregut), nenit 61,( Dispecerimi i Energjis Elektrike), nenit 62 (Prokurimi i humbjeve t energjis n rrjetin etransmetimit, shrbimet e balancimit dhe shrbimet ndihmse) dhe nenit64(Konfidencialiteti i Operatorit t Sistemit t Transmetimit) t ligjit Nr. 43/2015 PrSektorin e Energjis Elektrike.

3. OST sh.a vepron si operator i rrjetit t transmetimit, operator isistemit t transmetimit dheoperator tregu n prputhje me Modelin e Tregutdhe Rregullat e Tregut n fuqi.

4. Operatori i Rrjetit t Transmetimit t OST sh.a kryen transmetimin e energjis elektrike nShqipri, nga njsit gjeneruese dhe nga interkonjeksionet e Rrjetit t Transmetimittekklientt (ngarkesa) e energjis elektrike.

5. Asetet e administruara nga OST sh.a jane:a) Gjith linjat elektrike ajrore dhe nntoksore me tension 400 kV, 220 kV, 150 kVdhe

110 kV prfshirpaisjet dhe instalimet komutuese t tyre.b) N/Stacionet 400/220/110 kV; 400/220 kV; 400/110 kV; 220/110/TM kV; 220/TM

kVdhe zbarat e nnstacioneve 110/TM t Operatorit t Shprndarjes, deri tek pika ematjes t energjis elektrike n ann 110 kV t transformatoreve t fuqis 110/TMt nnstacioneve t Operatorit t Shprndarjes.

c) N/Stacionet 220 kV t hidrocentraleve V.Dejes, Koman dhe Fierze, prve daljeve220kV t gjeneratoreve deri tek thikat e zbarave 220 KV, traktin 110 kV/150 kVprfshir daljen 150 kV t linjs ajrore 150 kV dhe transformatorinngrits t fuqis110/150 kV n N/Stacionine Hidrocentralit Bistrica 1.

Neni 4.Struktura e Kodit t Rrjetit t Transmetimit

1. Menaxhimi i Rrjetit t Transmetimit kryhet nprputhje me dispozitat e ktij Kodit tRrjetit t Transmetimit, i cili hartohet nga Operatori i Sistemit tTransmetimit, nprputhje me dispozitat e ligjit Nr.45/2015 Pr Sektorin e Energjis Elektrike dhet dispozitave t Kodeve t Rrjetit europian Entso-e.

2. Kodi i Rrjetit t Transmetimit t OST sh.aprbhet nga pes kapituj:

KAPITULLI 1:Hyrje dhe Dispozita t Prgjithshme,kuparaqiten shtje t prgjithshmeteknike dhe proedurjale.

KAPITULLI 2:Kodi i Planifikimit, ku paraqitenkriteret dhe proedurat q do t zbatohen

nga OST sh.a pr planifikimin dhe zhvillimin e rrjetit t Sistemit t Transmetimit.KAPITULLI 3: Kodi i Lidhjes, ku specifikohen kushtet, kriteret dhe afatet kohore prlidhjen e prdoruesve t rinj apo modifikimin e lidhjes egzistueseme rrjetin e Sistemit tTransmetimit.

KAPITULLI 4: Kodi i Operimit dhe i Dispeerise, ku specifikohen krkesatpr operimin, prprogramimin-skedulimin si dhe informimin et gjith prdoruesvet rrjetit ttransmetimit/pjesmarrsve t tregut t energjis elektrikepr proedurat q lidhen mekoordinimin pr daljen nga puna t planifikuar pr mirmbajtjen e njsive t veanta tgjeneruesvet, elementeve t rrjetit t Transmetimit, elementeve t rrjetit t Shprndarjesdhe t elementeve t rrjetitt Klientve.


25/170

25

KAPITULLI 5:Kodi i Operimit t Tregut dhe Rregullat e Matjes, ku specifikohen krkesatdhe rregullat pr Operimin e Tregut dhe t matjes/telematjes t energjis elektrike.

Neni 5.Prmbajtja e Kodit t Rrjetit

1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht nj aktnn-ligjorrregullativ pr funksionimin normal tSistemit Elektroenergjtik t vendit. Ai prcaktonqartkufinjt e pronsis s asetevedhe

kufijt e menaxhimit operacional midiskompanisOST sh.a dhe prdoruesve t rrjetit ttransmetimitapo pjesmarrsve t tregut t energjis elektrike, prcakton normat(rregullat, standartet teknike e tjera)pr operimin dhe zhvillimin e rrjetit t Sistemit tTransmetimit, n prputhje me zhvillimin e Tregut Shqiptar dhe Rajonal t EnergjisElektrike. Kodi prcaktonproedurat emarrdhnieve ndrmjet shoqrisOST sh.adheprdoruesve t rrjetit t transmetimit/pjesmarrsvet t tregutt energjis elektrike.

Neni 6.Zbatimi

1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht i detyrueshm t zbatohet nga subjektet juridike tmposhtme:

a) ShoqriaOST sh.a (Operatori i Rrjetit t Transmetimit, Operatori i Dispecerimit t

Sistemit dheOperatoriI Tregut)b) Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit/Pjesmarrsit e tregut t energjis elektrike,

sishoqria OSHEE sh.a(Operatori i Sistemit t Shprndarjes),Prodhuesit e energjiselektrike, Furnizuesit e Energjis Elektrike, Klientt e energjis elektrike, Tregetaret eenergjis elektrike.

Neni 7.Miratimi

1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit miratohet nga ERE dhezbatimi i tij sht n monitorim tvazhdueshm nga ERE- Enti Rregullator i Energjise.Rishikimi dhe prditsimi i tij do t bhetsipas legjislacionit prkats n fuqi.

Neni8.Objektivi i Prgjithshm i Kodit

1. Objektivi i prgjithshm i ktij Kodi sht q t garantoj q kapitujt e ktij KodiRrjeti tfunksionojn s bashku dhe n koherenc t plotme Kodin e Matjes, KodineRjetit tShprndarjes, Modelin dhe Rregullat e Tregut, me dispozitat e Kodeve t Rrjetit EuropianENTSO-E dhe politikat e OH (Manualit Operacional) t ENTSO-E.

2. Kodi i Rrjetit t Transmetimitka pr qllim q:

a) tlejoj q shoqria OST sh.a t kryejeplanifikimin, zhvillimin, mirmbajtjen,shfrytzimin dhe operimin me efiencekonomike t Sistemit Elektroenergjitik tvendit tonn prputhje mekrkesat pr energji elektrike n Tregun Shqiptar dhe at

Rajonal t Energjis Elektrike.b) tlejoj q shoqriaOST sh.a t plotsoj marrveshjet dy apo shum palshe nlidhje me interkoneksionet dhe transmetimin ndrshteteror t energjis elektrike mevendet kufitare apo m gjer, nprmjet rrjetit europian ENTSO-E.

c) teleminoj diskriminimin pr prdoruesit e rrjetit t transmetimit/pr pjesmarrsit etregut t energjis elektrikegjatproesit relevant pr zbatimin e dispozitave t ktijKodi t rrjetit.

Neni 9.Implementimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit


26/170

26

1. Te gjith Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit i garatojn shoqrisOST sh.a t drejtn prhyrjen fiziken objektet e tyre,t specialisteve ose grupeve t specialistevepr shrbime tndryshme dhe lehtsira t nevojshme n zbatim t prgjegjsive( t drejtave dhedetyrimeve) t shoqrisOST sh.a.T gjith prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit igarantojn Shoqris OST sh.a t drejtn pr akses n dokumentacionin teknik prkats.

2. Te gjith Prdoruesit e rrjetit t Transmetimit zbatojn urdhrat dhe udhzimet tlshuar nga operatort eSistemit t shoqrisOST sh.a.

3. NsendonjPrdorues irrjetit t Transmetimit dshton n zbatimin e ndonjdispozite tKodit t Rrjetit,ky Prdorues informon shoqrinOST sh.a menjher pr arsyet edshtimit.Dshtimet e prsritura n zbatimin e dispozitave t Kodit t Rrjetit tTransmetimit, me propozim nga shoqria OST sh.a, do t penalizohen n prputhje meNenin 20, Nenin 107 t ligjit Nr.45/2015 Pr sektorin e Energjis Elektrike nga ERE,derin de-energjizimin apo shkputjen e lidhjes s Prdoruesit prkats nga Rrjeti iTransmetimit.

4. Nje Prdorues i rrjetit t Transmetimiti cili n mnyr t prsritur nuk zbaton dispozitat eKodit t Rrjetit e mban vet prgjgjsin dhe pasojat e de-energjizimit apo shkputjes slidhjes, q prfshin koston e dmtimeve, kompensimin e pasojave tekklientt si dhedolloj detyrimi tjetr q rrjedh nga dispozitat e ktij Kodi dhe nga udhzimet aporregulloret e lidhjeve t reja ose modifikimit t lidhjeve ekzistuese n rrjetin e transmetimit,t miratuara n ERE.

5. Kodi i Rrjetit t Transmetimit prmban nj trsi normash( standarte, rregullaapoproedura) t domosdoshme q bjn t mundur menaxhimin e drejt t regjimeve aposituatave teknike-operacionale n Sistemin Elektroenergjetik t vendit, duke marr nkonsiderat dhe zbatuar dispozitat e Kodeve t Rrjetit ENTSO-E, politikat operacionale tOH dhe Rregullat e Tregut t Energjis Elektrike, n rrethana normale dhe jo normale, nkoh reale. Kodi i Rrjetit t Transmetimitnuk mund t parashikoj dhe adresoj tgjitha mundsit apo problematikat operacionale, prandaj shoqriaOSTsh.a n rrethana tveanta,t paparashikuara n kt Kod, mund t veproj vendosmrisht n zbatim tdetyrimeve dhe t drejtave ligjore dhe nnligjore t veta.

6. N zbatim t legjislacionit prkats apo akteve t tjera nnligjore,shoqrisOST sh.ai

krkohet q periodikisht t hartoj nj Kod t ri, t rishikoj dhe prditsoj Kodin eRrjetit t Transmetimit n fuqi,me qllimprmirsimin e vazhdueshm t tij. Ky si proesdrejtohet dhe monitorohet nga ERE.

7. doproes pr hartimin e Kodit t ri t Rrjetit t Transmetimit, rishikimin apo prditsimine tij nuk duhet t zgjas n kohm shum s 6(12) muaj nga data e vendimit prkatst ERE-s pr nisjen e ktij proesi, n zbatim t legjislacionit prkats apo q inicohet ngasugjerimet apo ankesat e pjesmarrsve t Tregut t Energjis Elektrike dhe/oseprdoruesve t Rrjetit t Transmetimit, q parashtrohen n ERE apo OST sha.

8. OST sh.a n doproes q organizon ERE pr kt qllim ka t drejtn e vetos nvendimmarrje, e arsyetuar nga fakti i rndsis s veante q ka shoqria OST sh.a pr tplotsuar t drejtat dhe detyrimet e saj, n zbatim t ligjit Nr.43/2015 Pr Sektorin eEnergjis Elektrike.

9. OST sh.a nga ana e vet, mund t mbaj takime t veanta me Prdorues t Rrjetit apogrupe prdoruesish t Rrjetit/pjesmarrs t Tregut t energjis pr problematikat eshfaqura, q mund ti drgoj n ERE si propozime pr diskutim apo miratim.

10.OST sh.a duhet t:a) t analizoj do avari t rnd n rrjet dhe mbshtetur n kt analiz trishikojn mnyr t vazhdueshme Kodin e Rrjetit t Transmetimit,b) t lshoj udhzime pr interpretimin dhe zbatimin e Kodit t Rrjetit teTransmetimit.


27/170

27

11.OST dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit kane prgjgjsi pr lejiminreciprok n pronsit prkatse. Mes OST-s dhe prdoruesve t rrjetit t Sistemit tTransmetimit ekzistojn ndrfaqe t tilla q paisjet elektrike t njrs Pal jan tinstaluara n pronsin e Pals tjetr (p.sh. paisjet e matjes, t telekomunikacionit, SCADA,kabllot e fuqis etj).

12.OST dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit prcaktojn me marrveshje tveanta nj list t paisjeve elektrike n pronsi t njrs Pal, t instaluar n pronsin e

Pales tjetr. N kt marrveshje bashkangjiten planimetrit e pronsis sipas prshkrimitn Kodin e Lidhjes s ktij Kodi s bashku me rrugt e kalimit.13.OST-ja dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit prcaktojn nj list personash

t autorizuar pr t hyr dhe kryer punime n pronsit reciproke t palve.14.Prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit jan prgjegjs pr sigurin dhe zbatimin

draft-kodi i rrjetit te transmetimit

Documents