dr.fidan ademi · rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... shkaketaret e semundjeve infektive...

28
DR.FIDAN ADEMI

Upload: others

Post on 21-Aug-2020

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

DR.FIDAN ADEMI

Page 2: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Rreth cdo njeriu gjithmon gjinden numer i madh i bakterieve te shumellojshme.

Me to njeriu eshte i rrethuar prej lindjes deri ne vdekje.

Ato gjinden ne ajr,uj dhe ushqime te cilet ushqehet njeriu.

Shumica e bakterieve nuk qenderojn shum gjat ne trupin e njeriut,pasi nuk kan kushte per jet.

Page 3: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mirpo disa lloje te bakterieve mbeten gjithmon aty deri ne vdekje.

Mukoza dhe disa pjes te trupit jan te mbeshtetura pergjithmon me bakterie.

Dallojm edhe disa qe jan pergjithmon ne trupin ton.

Page 4: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 5: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Lekura si mikroflor Ne lekur dhe pjeser e zbuluara te lekures,ne

folikulet e qimeve ne kanalet e gjendrave te djeresitjes dhe ne kanalet e lekures gjinden nje numer i madh i bakterieve koke gram pozitive dhe bacileve saprofite.

Stafillokoket.difteroidet,ndersa nen sqetulla dhe perreth organeve gjenitale ndodhin format acido rezistente patogjene te bacileve dhe kepurdhave.

Page 6: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mukoza e rrugeve te frymarrjes si mikroflor Ne hunde me se shpeshti ndodhen lloje te

ndryshme te mikrooorganizmave,stafillokoket,streptokoket,difteroidet.

Mirpo me frymarrje arrin edhe bakterie te tjera te cilat arrine deri ne trahe edhe bronke mirpo me posht nuk mund te arrin shkaku i prezences ,rrezistences efikase.

Ashtu qe mushkrit jan sterile,gjithashtu edhe sinuset paranazale jan sterile.

Page 7: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Zgavra e gojes si mikroflore Nga flora normale e gojes jane

mikroorganizmat qe gjinden ne hunde dhe fyt.

Nga flora normale e gojes,Neisseria,stafilokoku,streptokoku,kandida albicans.

Page 8: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Trakti intestinal: Ne lukth bakteriet arrin nepermejt ushqimit,ujit

dhe peshtymes mirpo ketu nuk qendrojn shum per shkak te reaksionit acidik te lukthit.

Perjashtim bejn bacilet acidorezistente. Flora bakteriale e zorreve,ne zorren e trash dhe

ne rektum do te arrin perjestime te medha te bakterieve,ne zorren e trash bakteria nderron gjate jetes varesisht nga mosha dhe menyra e te ushqyerit

Page 9: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Te individ e rritur floren normale e perbejn bacilet gram negative:enterokoket,klostridet.

Helikobakteri eshte shkaketar i ulceres ne lukth.

Page 10: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Trakti urogjenital: Epiteli i traktit urogjenital eshte i banuar me

bakterie patogjene vetem ne dalje te tyre te jashtme,ndersa uretra e meshkujve dhe femrave eshte sterile.

Te gjith pjeset e tjera te trupit qe vijn ne kontakt te drejtperdrejte me ambientin e jashtem nga bakteriet e mbrojne mekanizmat e ndryshem jo specifik te mbrojtjes.

Konjuktiven e syrit e mbrojn lotet,ne te cilet ndodhen enzima lozozime.

Page 11: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave Njohja e vendbanimi te mikroorganizmit ka

rendesi te madhe .Kur dihet vendi i jetes ato mund te gjinden shum leht edhe te zhduken leht masa kundes epidemis.

Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ushqimorose kudo rreth njeriut mund ne menyra te ndryshme te arrin te njeriu.

Page 12: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mikroorganizmat patogjen munden nepermjet fekaleve te arrin,urines,sekretit nazofaringeal te mberrin ne ujin per pije.

Keshtu krijohen semundje infektive. Shum mikroorganizam ne trupin e njeriut qe

gjinden perreth jan edhe te dobishem,ato kryejn zberthimin e mbeturinave te ndyshme organike dhe keshtu e pastrojn rrethin ton.

Per shendetitn e njeriut eshte me me rendesi mikroflora dhe mikrofauna normale e trupit.

Page 13: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Ekologjia Ekologjia mund të defi nohet si shkencë e marrëdhënies të ndërsjellë të organizmave me mjedisin përreth, duke përmbledhur një sistem të veçantë në të cilin arrihet proces i transformimit të energjisë dhe materies organike.

Page 14: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Ekologjia është shprehje e futur në vitin 1866 prej shkencëtarit gjerman të shkencave të natyrës Hekel (Ernst Haeckel, (1834-1919), i cili i ka afi rmuar idetë e Darvinit. Sipas Hekel-it, ekologjia është shkencë për marrëdhëniet të kafshëve dhe bimëve me mjedisin përreth, me të cilin ato hynë në marrëdhënie reciproke në mënyrë direkte ose indirekte. Fjala ka prejardhjen nga fj alët greke eco (amvisëri) dhe logos (shkencë). Në ditët e sotme me rritjen çdo herë më të madhe të industrializimit dhe tempon e të jetuarit interesi për këtë shkencë është rritur. Me mësimin e principeve ekologjike bëhemi të vetëdijshëm për shumëllojshmërinë enorme të natyrës dhe mësohemi t’i respektojmë të gjithë sistemet e gjalla në biosferë

Page 15: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Shkenca ekologjike me kuptimin e saj kompleks dhe me përdorimin e njohurive materiale të lëmive të veçanta (hidroekologji, ekologji tokësore, ekologji bimore dhe shtazore-animale, radioekologji, ekologji humane dhe sociale) mundohet të vërtetoj ligjshmëri themelore. Ekologjia si disiplinë shkencore mund të ndahet në dy degë: Autoekologji – studion marrëdhëniet me lloje të veçanta bimore ndaj faktorëve ekologjik të mjedisit të jashtëm Sinekologjia (bën studimin e marrëdhënieve reciproke të bashkësive në tërësi ndaj mjedisit të jashtëm, marrëdhëniet e ndërsjella të anëtarëve të biocenozave, ligjshmëritë e formimit të tyre, mirëmbajtjes, evolucionit dhe shkatërrimit). Fitocenologjia (studimi i organizmave bimore dhe marrëdhënieve të tyre reciproke), Zoocenologjia (studimi i bashkësive shtazore), Biocenologjia (kur studion edhe komponentët bimore edhe ato shtazore).

Page 16: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Qëllimi i mikrobiologjisë është shumë i larmishëm; përfshin kërkimin mikrobik bazë që ka të bëjë me hetimin e vetive bazë të këtyre organizmave, kryesisht në terma të vetive biologjike, molekulare dhe të fiziologjisë qelizore; kërkime mbi sëmundjet infektive, pra sëmundjet e shkaktuara tek gjallesat e tjera, një ose shumë qelizore; studime mbi parandalimin dhe trajtimin e sëmundjeve, aktivitet i cili realizohet më mirë duke qenë në dijeni të disa njohurive bazë; funksionet ambientale të mokroorganizmave dhe përdorimin e mikroorganizmave për qëllime tregtare, industriale, agrikulturore dhe mjekësore.

Dy janë linjat kryyesore qelizore që u shfaqën gjatë historisë evolutive: prokariotët, që janë të vegjël e që nuk kanë bërthamë dhe organele qelizore; dhe eukariotët që janë më të gjerë, më të mëdhenjë dhe kanë, si bërthamë ashtu edhe organele qelizore.

Page 17: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mikroorganizmat luajnë një rol të rëndësishëm në ekosistemet e Tokës, si fotosintetizues, dekompozues dhe riciklues.

Page 18: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mikroorganizmat e ujit: Uji mund të përmbajë mikroorganizmat e ndryshëm,

algat, bimët unicellular ose kafshët si krustaceve. Nuk është e papërshtatshme që këto gjëra të gjalla të gjenden në ujërat përveç atyre që janë patogjene, pra sëmundje, me kusht që ato të mos kalojnë shuma të caktuara. Megjithatë, nëse tejkalon sasinë e specifikuar, ajo ndryshon shijen, ngjyrën dhe erën e ujit. Përveç kësaj, disa prej këtyre organizmave janë të dobishme për sistemin ekologjik. Për shembull, protozoa, të cilat janë mikroskopike dhe organizma unicellulare, ndihmojnë në një kuptim që uji pastrohet sepse shkatërron bakteret.

Page 19: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Ujërat e detit dhe të liqenit, ujërat e digave, ujërat sipërfaqësore që janë të hapura për zgjidhjen e mjedisit, ujërat pranë zonave industriale, ujërat ku sistemi i ujërave të zeza është i metë dhe jo-dezinfektuar ende ujërat janë mjedise të përshtatshme për rritjen e organizmave mikroskopikë dhe kërcënojnë shëndetin e njeriut.

Page 20: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mikroorganizmat e pranishëm në ujë mund të klasifikohen si më poshtë:

Disa mikroorganizma janë natyrisht të pranishme në ujë.

Disa mikroorganizma kalojnë nga toka në ujë. Disa nga mikroorganizmat janë kundër

mbeturinave të njerëzve dhe kafshëve dhe ujit. Esherichia coli (e-coli) është një udhëheqës.

Page 21: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin

Mikroorganizmar ne ajre: Mikroorganizmat në ajër mund të gjenden në

formë të lirë për shkak të pluhurit të bimëve të padukshme, grimcave të pluhurit dhe substancave të tjera të huaja në përmbajtjen e ajrit. Për të zbuluar mikroorganizmat në ajër që marrim frymë, organizatat që do të kryejnë testin e mikrobiologjisë ajrore bëjnë koleksionet e nevojshme gjatë periudhave specifike që prodhojnë dhe zhvillojnë këto organizma. Mostrat ajrore shqyrtohen në detaje në laborator.

Page 22: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 23: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 24: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 25: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 26: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 27: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin
Page 28: DR.FIDAN ADEMI · Rendesia e venbanimit te mikroorganizmave ... Shkaketaret e semundjeve infektive ngjitese tek njeresit edhe kafshet,toka,uji,artikujt ... Shkenca ekologjike me kuptimin