drg manual - odia

Ròfäû iû]^ Kcðò cûMð\gðòKû

iìPú_Zâ

@¤ûd _âiw _éÂû

@¤ûd 1 C\þba K’Y, KûjóKò Gaõ Kò_eò ? 2 - 6 @¤ûd 2 ùgâYú Klùe C\þba - gòlYe cû^K I iìPK 7 - 26 @¤ûd 3 Ròfäû iû]^ Kcðú (Wò.@ûeþ.Rò) K’Y Gaõ KûjóKò ? 27 - 30 @¤ûd 4 ùcûe ùgâYú Kl – GK ^cì^û ùgâYú Kl 31 - 43 @¤ûd 5 gòlK ijûdZû Gaõ ic[ð^ - aò\ýûkd _eò\gð̂ 44 - 59 @¤ûd 6 Z\ûeL Gaõ Z[ýe _âùdûM 60 - 61 @¤ûd 7 gòlK ijûdZû Gaõ ic[ð̂ - cûiòK ùa÷VK 62 - 63 @¤ûd 8 @ûc ô icúlû, icúlû, cûiòK ù~ûR^û Gaõ aòaeYú fòL^ 64 – 66 @¤ûd 9 Ê aòKûg Gaõ i´ke C�c aýajûe 67

2

@¤ûd 1

C\þba K’Y, KûjóKò Gaõ Kò_eò ?

G_eò GK icd [òfû, ù~ùZùaùk ajêZ Kcþ QûZâ QûZâú cû¤còK gòlû _~ðý« _j�ò _ûeê[òùf, Kò«ê @ûRò âc I \gc ùgâYú _òfûu iõLýû ajêMêYòZ ùjûAQò û Gjûe cêKûaòfû Keòaû _ûAñ @ù^K _âdûi Keû~ûCQò û ùi[ò c¤eê eûÁâúd cû¤còK gòlû @bò~û^ (@ûeþ. Gcþ. Giþ. G.) @^ýZc û Gjò Kû~ðýKâc cû¤cùe ajêZ iê¦e aò\ýûkd Méj ^òcðûY Gaõ gòlK ^ò~êqò Keû~ûCQò û ùjùf MêYûcôK cûê gòlû _ûAñ icÉue Pò«û ejòQò û gòlKu iciýû ùjCQò GùZ iaê _ûVýKâc (ùKûið) Kò_eò iµì‰ð Keû~òa ? ~ûjûKò QûZâQûZâú cûû Vûeê @ûgû Keû ~ûC[òaû gòlYÉe Vûeê ajêZ ^ýê^ Éeùe ejò[òaû ù\Lû~ûCQò Gaõ cû¤còK _ûV ajê KÁKe ùaûfò _âZò\ò^ @^êba KeêQ«ò û @^ý_ùU @bòbûaKcûûe @ûKûõlû \gc I \ßû\g ùgâYú ùaûWð _eúlûùe Zûu _òfûcûù^ Kò_eò bf ^é eLòùa ö G icÉ Pò«ûe icû]û^ _ûAñ C\þba _âKÌ ùjCQò GKcûZâ ^òbðeù~ûMý _âdûi / Kêiêcû `ûCùŠi^þ ijòZ AMÜiþ.A.@ûe.Rò \ßûeû IWògûe i´f_êe Ròfäûe icÉ ieKûeú Cycû¤còK aò\ýûkdùe C\þba _âKÌ _âPk^ Keû~òaûe flý ]û~ðý Keû~ûAQòö 1- cû¤còK _òfûuê ^òR ùgâYú _ûVýKâc Ée _~ðý« gòlû ù\aû _ûAñ _âÉêZ Keòaû -

âc ùgâYú _Xòaû _ûAñ CŸòÁ _òfûu aûÉaòK gòlY Ée @ûagýK Ée Vûeê ajê _Qùe ejòQò û C\þba \ßûeû _òfûu gòlY Éee cìk\ì@û cRaêZ Keòaû _ûAñ iêù~ûM iéÁò Keû~òa û aòhd aÉêe iêMcZû, _ûV _Xûe _êêûùfûP^û G_eò ùja ù~, ù~còZò _òfûcûù^ ijRùe aêSò _ûeòùaö ajê icd fûMòa ^ûjóö PkòZ ahðe _ûV _Xûùe aýûNûZ NUòa ^ûjó û gòlû ahð _âûe¸ùe _Qùe [òaû Gaõ @ûagýK Ée c¤ùe [òaû aýa]û^ @ûKk^ Keû~òa Gaõ G_eò _\ùl_ ^ò@û~òa ~ûjû \ßûeû gòlY aýa]û^ Kcò Kcò @ûiòaûe ÆÁ RYû _Wê[òa û 2- _òfûu gòLòaû Éeùe aé¡ò -

aòùgh Keò cû¤còK gòlû Éee aòmû^, AõeûRú Gaõ MYòZ aòhd C_ùe Kû~ðý Keû~òa û C\þbae aòùgh MêeêZß Gjò aòhd MêWòK C_ùe @û]ûeòZ ùja û Gjò Zòù^ûUò aòhdùe gòlûfûb _ûAñ ^òdcòZ \éÁò \ò@û~òaö ~ûjû `kùe @ûagýK _eòa�ð^ @Yû~ûA _ûeòa û

3

3- ùgâYú Kl gòlY _âKâòdûùe @ûagýK _eòa� ð̂ _âû[còK Éeùe @¤d^ eZ _òfûcûù^ iµê‰ð bûùa adÄ ^êjñ«ò, Kò iû^ _òfû c¤ ^êjñ«ò û Zûu adi @^ê_ûZùe gòlY aýaiÚûe @ûagýKZû ejòQò û G[ò ijòZ aòmû^ AõeûRú Gaõ MYòZ aòhd icìjKê _âbûagûkú Xwùe _âùdûM Keòaûùe ^òZû« @ûagýKZû ejòQò û Gjò C\þba cû¤cùe _òfûcûû Gaõ gòlKu _ûAñ \ò@û~ûA[òaû cû^K aòKgòZ Keû~ûA_ûeòa Z[û @ûagýK \lZû _â\û^ Keòaû _ûAñ ~ù[Á _âùPÁû Keû~òa û C\þba _ûAñ K’Y - K’Y Keû~òa?

Gjò CùŸgý jûif _ûAñ @ù^K ùgâYúe aýqò aòùghu bìcòKû ejòaû ÊbûaòK @ùUö ~[û - QûZâ QûZâú, gòlK, _â]û^ gòlK, _âgûi^òK @]òKûeú Gaõ @bòbûaK cûû bêcòKû MêeêZß _ì‰ð ùja û @ûagýK Ée _~ðý« _j�òaû _ûAñ ~ûjû i¸a ùja ùi[ò_âZò C\þbaùe aòùgh _\ùl_ ^ò@û~òa û 1- ijûdK iûcMâúe aòKûg -

gòlKcûû _ìaðû ê̂bìZòeê RYû~ûG ù~, Zûuê aòhdmû^ C_ùe ^êùjñ gòlY _âKâòdûe aòbò^Ü ùKøgk C_ùe ijûdZûe @ûagýKZû ejòQò û GjûKê @ûLò @ûMùe eLò C\þbaùe gòlY G[ò iµKðòZ @ù^K _âKûe gòlY iûcMâúe aòKûg Keû~òa û cû¤còK gòlY cûMð\gðòKû -

Kòùgûe Kòùgûeúu @ûagýKZû Gaõ gòlKcûû Kû~ðýKeòaûe _ûeò_ûgßðòK iÚòZò _âZò ¤û^ _â\û^ _ìaðK cû¤còK ùgâYúùe aýajûe C_ù~ûMú C}éÁ gòlû\û^ i¸a KeòaûKê Gjò cûMð\gðòKû CŸòÁ û aòhd aÉê @û]ûeòZ ùg÷lòK ijûdZû GKK - (TSU- Teacher’s Support Unit) G[ôùe aòmû^, AõeûRú I MYòZe aòùgh _âiw C_ùe gòlY _âYûkúKê aòÉûeòZ eìù_ ÆÁòKeY Keû~ûAQò û ùgâYú Klùe aòhd aÉê Gaõ gòlY _âYûkú Cbd C_ùe MêeêZß _â\û^ Keû~ûAQòö _òfûu gòlYùe ijûdZû _â\û^Kûeú Êû¤ûd GKK -

(SLU - Student’s Learning Unit) gòlK ijûdK GKK @«MðZ _âiw _âZò Êû¤ûd iûcMâúö Gjû _òfûu gòLòaûùe ~ûjû _âZòa§K iéÁòKeòa ZûjûKê \ìeKeò _âMZògúk KeûAa û

4

2- cû¤còK aò\ýûkd _âÉêZò _ýûùKR - (SSRP- Secondary School Readiness Package) cû¤còK aò\ýûkd _âÉêZò _ýûùKRe aòhd aÉê Gaõ _âYûkú G_eò iõKkòZ ùja ~ûjûe ijûdZûùe QûZâ lò_âMZòùe âc Gaõ \gc ùgâYú _ûAñ @ûagýK Ée _~ðý« _j�ò _ûeòùa û ZéZúd ùgâYúeê @Ác ùgâYú~ûG ~ûjûaò cìkû]ûe Z[û aòhd aÉê _âMZò _ûAñ @ûagýK ùi iaêKê iõùl_ùe Kò«ê _âbûagûkú eì_ùe ZûKê iûcòf Keû~ûA_ûeòa û Gjû iùw iùw gòlKu _ûAñ c¤ _eûcgð ejòa ~ûjûe ijûdZûùe ùicûù^ aòbò^Ü aòhd aû _âiwKê _XûAaû icdùe ÊûbûaòK eìù_ @ûagýK @^êbìZòe _êêûaé� ò Keò _ûeòùa û ~òG aò\ýûkd aûjûùe ÊZª eìù_ _âÉêZò KeûAaûKê Pûjóùa Zûu _ûAñ c¤ G[òùe _eûcgð iûcòf Keû~òa û 3- _âgòlY - (gòlK Zûfòc)

gòlY iûcMâú ù~ùZ bf ùjC^û KûjóKò, _âgòlY aò̂ û ZûKê fûMê Keòaû @i¸a ùjûA[ûGö Gjû ijòZ ajê icd ]eò gòlKuê gòlû_âùKûÂeê \ìùeA eLòaû c¤ C_~êq ê̂ùjñ û GYêñ C\þbaùe ahðKê Zò̂ ò[e ÊÌKûkú^ gòlK Zûfòc aýaiÚû Keû~ûAQò û Gjò _âgòlY ùKak mû^MZ ^ùjûA aýajûe MZ ùja, ù~Cñ[òùe gòlKu @õgMâjYKê @Mâû]òKûe \ò@û~òa û ùicûù^ Zûu ù~ûR^û _âÉêZ Keòùa Z[û ^òRe @ûagýKZû @^ê~ûdú ijûdZû ùÂ _ûeòùa û ~ûjû ùgâYú Kl _eòa�ð^ _ûAñ _â~êRý ö Gjû _âùZýK gòlYe CùŸgý ùja û _â]û^ gòlKu bìcòKûKê @ûLò @ûMùe eLò Zûu ijòZ aòùgh @ûùfûP^û eLû~òa û 4- gòlK ijûdZû aû Ròfäû _âKÌ bò�òbìcò (PDRG)

ù~_eò MZ ùKûWòG ahðe @^êbìZòeê RYû~ûG- a�ðcûê _âgòlY Gaõ gòlY iûcMâú @ûagýK Keê[ôaû _eòa� ð̂ _ûAñ ~ù[Á ^êùjñ û ù~ùZùaùk gòlK ùgâYú _âùKûÂùe gòlY Kû~ðý Keê[û«ò, ùiùZùaùk Zûuê aòùgh ijûdZûe @ûagýK ùjûA[ûG û G[ò_ûAñ C\þbaùe Ròfäû iû]^ Kcðò MV^ Keû~ûA@Qò û Ròfäûe ùc]û gòlKu c¤eê Ròfäû iû]^ Kcðò Pd^ Keû~òaö ~òGKò _âZò i¯ûjùe KòQò icd (NYÖû) ^òRe aäKþe gòlKcûûê ijûdZû _â\û^ Keòùa û ùi _â]û^gòlK Gaõ gòlKcûû @^êcZò ùÂ ùgâYú _~ðýùalY _ìaðK @ûagýK _eûcgð ù\ùa û ùi ù~Cñ aòhde iû]^Kcðú [òùa Zûu aòhd gòlû\û^ Keê[òaû gòlK cûûê ùÂ cûiòK ùa÷VK Keòùaû Zûu ijòZ cògò @ûagýK _eòa�ð^ jûif ùjC[òaûe ^ò½òZ Keòùa û 5- ù\Lô_ûeê[ôaû I gêYò_ûeê[ôaû iûcMâú -

ùcûaûAf ù`û^ GK KµýêUee ajêk aýajûeeê fûb CVûA C\þbaùe gòlK Gaõ _òfû Cbdu _ûAñ ù\Lô_ûeê[ôaû I gêYò_ûeê[ôaû iûcMâú _âÉêZ Keû~òaûe _âÉûa ejò@Qò û Gjû fû_þU_þ aû ùcûaûAf ù`û^ _e\ûùe ù\Lû~ûA

5

_ûeòa û Q_û ùjûA[òaû iûcMâú Zêk^ûùe Gjû gòLòaû \òMùe @]òK _eòa�ð^ @ûYò _ûeòa û GK @bòm _ì‰ð iõiÚû \ßûeû Gjò iûcMâúe aòKûg Keû~òa û 6- _âZòKûeûcôK aû Z\ûeL (c^òUeòwþ)aýaiÚû-

iµû\òZ ùjaûKê[òaû Kû~ðý icìjKê VòKþ \òMKê @ûùMA ùâû, _ì‰ð _âùPÁûùe gòlY Kû~ðýakòe @ûKk^ Keòaû Z[û Gjò _âMZòKê @ZêU eLòaû _ûAñ ^òdcòZ Z\ûeL Keû~òa Gaõ Keû~ûA[òaû ù~ûR^ûKê \eKûe @^êiûùe iõùgû]^ Keû~òa û Z\ûeL Kû~ðý gòlK, _â]û^ gòlK, Ròfäû iû]^ Kcðò I AMÜi i\iýcûû còkòZ ijù~ûMùe Keû~òa û ùgâYú _eòPûk^û _âKâòdûùe iõùgû]^ cìkK iìPK @û]ûeùe gòlKu _ûAñ @ûKk^ _âgÜûakú Zò@ûeò Keû~òa û ~ûjûe aýajûe ò̂ùR gòlK c¤ Keò_ûeòùa û ~ûjû icùÉ cògò _eòa�ð^ @ûYòaûKê ijcZ ùjûA[òùa Zû C_ùe Z\ûeL ùK¦âúbìZ ùja û G[ò_ûAñ Z\ûeLeê ~ûjû RYû_Wòa ùi iaêKê icÉu @ûMùe C_iÚû_^û Keò baòhýZ _^Úû ^ò‰ðd Keû~òaû _â[c _~ðýûd (_ûAfUþ ù`Rþ) eê còkò[òaû @iêaò]û MêWòKe @ûagýK iõùgû]^ /ùKøgk aòùghm iõiÚû\ßûeû Keû~òa û Zjóeê aòùgähY Keò còkò[ôaû iûeccð c¤ icÉu ijòZ @ûùfûP^û Keò @ûMûcú \òê Kû~ðý_^Úû _âÉêZ Keû~òa û C\þba _âZò GK \éÁòùKûY –

CùŸgý / _âZýûgû gòlK Zûfòc (_âgòlY) gòlY iûcMâúe iêaýaiÚû Z\ûeL Gaõ ijûdZû

QûZâ- cû¤còK gòlû _ûAñ aé¡ò ùjûA[ôaû Ée C_ùe gòlY Kû~ðýûakú Keû~òa Gaõ aòmû^, AõeûRú I MYòZùe _eòa�ð^ @Yû~òa û

~[ûgúNâ @]òK _âbûagûkú ùKøgk aû cû¤còK gòlûKê Cy ÉeKê ùâû _ûAñ aû ùgâYú Klùe ùjaûKê [òaû _âKâòdûùe _eòa�ð^ @Yû~òa û

_òfûcûû _ûAñ Êû¤ûd iûcMâú,ù\Lôaû I gêYò_ûeê[ôaû iûcMâú @^ýû^ý icÉ _âKûe iûcMâúùe cû¤còK gòlû _ûAñ _âÉêZòe icûùag Keû~òa û

_òfûcûû fòL^ ùaMKê gòlK aû Ròfäû iû]^ Kcðò \ßûeû Z\ûeL Keò Ée ^ò‰ðd, gòlKcûû \ßûeû _eòa�ð^ @ûYòaû _ûAñ _\ùl_ ^ò@û~òa û

gòlK - aòmû^, AõeûRú aû MYòZe ùgâYúKl gòlY _âKâòdû \òMùe _eòa�ð^ @Yû~òaö

gòlKu @ûagýKZû @^êiûùe ùiaûKûkú^ Zûfòc aýaiÚû _òfûcûû cû¤còK gòlû _âÉêZò \òMùe ùLûeûK ù~ûMûA _ûeòa û

cû¤còK ùg÷lòK cûMð\gðòKû, Pd^ KéZ _âiw C_ùe Uò.Giþ.dê I ù\La_ûeê[ôaû gêYò _ûeê[ôaû iûcMâú aýaiÚû û cû¤còK aò\ýûkd _âÉêZò _ýûùKR @û\ò \ò@û~òaö

Ròfäû iû]^ Kcòðòu \ßûeû ùgâYú _âùKûÂùe ijûdZû, gòlK cûûê ùÂ cûiòK ùa÷VK, _â]û^ gòlK Gaõ @^ý Kcðúuê ùÂ ùa÷VK Keû~òa û

gòlK ijûdZû-

(Ròfäû iû]^ Kcòðò, _â]û^ Zûfòc Z[û Z\ûeL _ûAñ Ròfäû iû]^ Kcòðòu

Ròfäû iû]^ Kcòðò cûMð\gðòKû, ùiaûKûkú^

AMÜiUòc \ßûeû ùgâYú Kl _eò\gð^ I Z\ûeLö \êaðkZûe

6

gòlK, _âgûi^) - _âbûagûkú Z\ûeL Z[û gòlK I _òfûuê ijûdZû _â\û^ Keû~òa, ù~_eò gòlK gòlY _âKâòdûKê ^òùR @ûùMA ùâû \òMùe _âÉêZ ùjûA_ûeòùa û

]ûeûaûjòK aòKûg, _â]û^gòlKu ù^ZéZß ùg÷kúùe aòKûg @Yû~òa û

_âgòlY _ûAñ _âgòlY iûcMâú, Z\ûeL iìPKe aòKûg, gòlKu ùg÷lòKcû^ @ûKk^ _âgÜûakú, cû¤còK gòlY cûMð \gðòKûùe _â]û^ gòlKu _ûAñ c¤ iûcMâú _âÉêZ Keû~òaö

^òeûKeY Z[û _eòPûk^û @ûKk^ ~ûjû\ßûeû _êâðk^ _ûAñ _eûcgð _â\û^ Keû~òaö @ûagýKZû @^êiûùe @ûeþ.Gcþ.Giþ.G Gaõ Ròfäû aò\ýûkd ^òeúlKu Vûeê ijù~ûM @û\û^ _â\û^ Keû~òa û

‘C\þba’ ùe @û_Yu bìcòKû -

_eÆe c¤ùe còkòcògò i`kZû jûif KeòjêG û C\þbaùe c¤ iaê _âKûe _âdûiKê @ûù_ûh aêSûcYû @û]ûeùe Keû~òa û còkòcògò iciýû icìje icû]û^ Keû~òa û - ‘C\þba’ Kê ^òùR gòLòaû- gòLûAaû _âKâòdû eì_ùe Gaõ ò̂RKê iê\éX Keòaû GK iêù~ûM eì_ùe ù\L«ê û - ^òR @^êbìZò, @ûagýKZû, i`kZû, KVò^Zû MêWòKe icû]û^ KeòaûKê _âÉêZ ej«ê û - _âgòlYùe iKâòd bûM ò̂@«ê û _âgòlû[ðú cûù^ ù~_eò @ûagýKZû @^êeì_ @ûùMAùa Z[û flý _ìeY \òMùe

ijûdK ùjûA _ûeòùa ùi[ò _âZò Zûuê iûjû~ý Ke«ê û - _âÉêZ ùjC[òaû iûcMâú, aòùgh Keò cû¤còK gòlY cûMð\gðòKû C_ùe ^òRe c«aý ^ò½d _â\û^ Ke«êö - Ròfäû iû]^ Kcòðò cù^û^d^ _âKâòdûùe bûMùÂ Ròfäû iû]^ Kcòðò i\iý jê@«ê Z[û iû[ò gòlKuêijûdZû \ò@«êû - iµì‰ð _âgÜKê aêSò Kò_eò aò\ýûkde aòKûgùe Gjûe C_ûù\dZû ùjûA_ûeòa ZûKê _eòKÌ^û Ke«ê û - gòlK cûûe cûMð\gð^ Ke«ê û Z\ûeL Ke«ê û ù_âû›ûjòZ Ke«ê ~ûjû\ßûeû @ûagýK _eòa�ð^ jûif Keò

aò\ýûkde Mað I ùMøea aé¡ò Keò _ûeòùa û - icùd icùd _òfûu ij K[ûaû�ðûKeò Zûu faþ] mûê @^êbìZò ù^C[û«ê û ~\ò i¸a ùZùa @bòbûaKcûû

Vûeê _eûcgð ^ò@«ê Gaõ @^ý iû[òcûûê @aMZ KeûC[û«ê û Gjû C\þba iµKðùe GK iû]ûeY Uò_þ_Yú @ùU û Gjûe @Zò iê¦e aýajûe @û_Yjó Keò _ûeòùa Gaõ @û_Yu \ßûeû @Zò iê¦e eìù_ _â\û^ Keû~ûA _ûeòa û - GjûKê ùKCñ ùKCñ Ée _~ðý« _j�ûA _ûeòùf @]òK C_ûù\d ùjûA_ûeòa Gaõ Kò_eò _j�û~ûA_ûeòa? - C\þbaKê ùÂ ùKCñ _âKûe _âgÜ _Peû ~ûA _ûùe I Zûjûe C�e K’Y \ò@û~òa ? - C\þba _ûAñ Ròfäûùe C}éÁ aûZûaeY iéÁòKeòaû _ûAñ @ûC ùKCñ iaê _\ùl_ CVûAaû @ûagýK ?

“cû¤còK gòlûùe C\þba

@û_Y – @ûùc cògòùf ~ûA i¸a”

7

@¤ûd 2

ùgâYú Klùe “C\þba” - gòlYe cû^K I iìPK

a�ðcû^ cû¤còK Éeùe a‰ð^ûcôK Gaõ Kkû_Uû ùK÷¦âòK gòlû\û^ _¡Zò C_ùe ù~ûe \ò@û~ûCQò û Gjò adie aò\ýû[ðú cûû _ûAñ Gjû C�c _âYûkú ^êùjñ ùaûfò iêÆÁ @ùU û Gjò adiùe gòLòaû _âYûkú GùZ iò]û iû\û Gaõ ijR ^êùjñ û aò\ýû[ðúu gòlòaû _ûAñ @ûagýK _âKâòdûùe ZûKê @û^¦ còkòaû, Pò«û _ìaðK aýajûe Gaõ ^òùR ^òùR Pò«ûKeò `kû`k _~ðý« _j�ôaû _ûAñ iêù~ûM ù\aû @ûagýK û icd icdùe C_ô^Ü @bòmZûe _êâðk^ Keû~òa, ~ûjû`kùe @ûjeY Keò[òaû mû^ \éXúbìZ ùjûA_ûeòa û GZòKòùe Gjûe ùgh ê̂ùjñ û gòLòaû iê̂ ò½òZ Keòaû _ûAñ gòlKu C_~êq ù~ûR^û _âÉêZòe @ûagýKZû ejòQò û (ùKak aòhd aÉê_ûAñ ^êùjñ, _âYûkú _ûAñ c¤ )û ùgâYú Kl _eòPûk^û @ûKhðYúd bûùa Keòaû û cìfýûdê aýajûe G_eò Keòaû ~ûjû `kùe _âùZýK _òfûe Ée RûYò ùja Gaõ Zûue gòlY @ûagýKZûKê _ìeY Keû~ûA _ûeòa û Gjò _âKâòdûùe _òfûcûûe @ûagýKZûKê @ûLô @ûMùe eLô C_ûù\d_ì‰ð ù~ûR^û Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û ijù~ûM cìkK aûZûaeY -

ù~CñVûùe _âùZýKuê @^êba ùja ù~, _òfû _ûAñ gòLôaûe iêù~ûM @Qò û ùijòbkòò gòLòaû _ûAñ MêeêZß_ì‰ð bìcòKû iµû\^û Keû~òa û ùghùe GZòKò Kjòaû ù~, gòlK ù~Cñ _eòiÚòZòKê ùÂ gòlû _â\û^ KeêQ.ò Zûjû ajê KÁ iû¤ Gaõ @ûjßû^ cìkK @ùU û _eòùag _eòiÚòZò ijòZ cêKûaòfû Keò @bò̂ a C_ûdùe ùi ~[ûi¸a ò̂RKê _âMZò _ù[ @]ôK ò̂KUZe Ée _~ðý« ùÂ~òùa û Gjûc¤ @ûce gòLòaû gòLûAaû aò]òe GK @bò^Ü @w eìù_ ]eû~òa û cû¤còK Ée gòlY Kû~ðýûakú @û\gðKê \éÁòùe eLò ò̂cÜùe \ò@û~ûA[òaû cû^K Z[û iìPK _âÉêZ Keû ~ûAQò û GjûKê flý Keò ^ò‰ðd Ke«ê ù~, ^òR ùgâYú Kl I iû[ú cûû ùgâYú Klùe GjûKê aûÉa I i`k eì_ûd^ Keòaû _ûAñ K’Y Keòùa ?

gòlKu gòlY Kû~ðýûakúe iû]ûeY cû^K Gaõ iìPK Ée - 1 eê 3

cû¤còK gòlûùe ùg÷lòKZû (gòLòaû - gòLûAaûe _âYûkú - _âKâòdû )iµKðùe a�ðcû^ _~ðý« _âÉêZ cûMð\gð^ @û]ûeùe - Ròfäûe cû¤còK ùgâYú Klùe ù~Cñ _eòa�ðê aògßûi ejòQò Zûe KòQò cû^K Gaõ iìPK eì_ùe ^òcÜùe ÆÁ Keû~ûAQò û _âgòlYùe Gjò cû^KKê ùcûUûùcûUò PûeòUò aòbûMùe C_iÚû_^ Keû~ûA _ûeòa û

8

1- QûZâ QûZâú cûûê eêPò, @ûjßû^ Gaõ Pò«ûcìkK ijbûMòZû KeûA ]û~ðý flý gòlY ÉeKê _j�ûAaû û

2- QûZâ QûZâúu iaðû]òK lcZû @^êiûùe Zûue gòlYKê iê ^ò½òZ KeûAaû û

3- QûZâ QûZâúuc^ùe G_eò iKûeûcôK bûa^û iéÁò Keû~òa, ù~_eò gòLòaû _ûAñ `k_â\ _âbûa _Wòa û

4- @û_Yu aò\ýûkd ùgâYú Kle aûÉa _eòiÚòZò cûûùe C_ùeûq cû^K MêWòKê Kû~ðýKûeú Keòùa û cû¤còK Ée _ûAñ _òfûu _âÉêZò (Secondary readiness) ùe Kâcgü _eòa�ð^ @ûYòùa û

ù~_eò @ûùc icùÉ @aMZ @Qêù~, gòlK eìù_ @ûcKê Gjò_eò @ù^K _âKûe Kû~ðýbûee i¹êLú^ ùjaûKê _Wò[ûG û ù~_eò- _ûVýKâce bûe, icde ÊÌZû.... AZýû\ò û G[ò_ûAñ Gjò cû^K MêWòKê Zòù^ûUò Éeùe ù~ûR^û Keû~ûAQò û GjûKê Kû~ðýKûeú Keòaû _ûAñ iekeê RUòk Kâcùe Gjò _âKûe eLû ~ûAQò ù~còZò @ûù¸ ùgâYú Klùe GjûKê ijRùe C_ù~ûM Keò _ûeòaû û G[òùe, RùY gòlK eìù_ @ûce aòKûg Keò _ûeòaû iùw iùw @ûùc cû¤còK Éee gòlY ùKøgkKê Mbúe eìù_ aêSò _ûeòaû Z[û Kû~ðýKûeú Keò _ûeòaû û G[òùe i´f_êe Ròfäûe aûÉaòK _eòiÚòZò MêWòK _âZò ¤û^ ù\A _ûeòaû û ^òRe _âMZòe iað\û @ûKk^ Keò ùeKWð eLò _ûeòaû bkò aýaiÚû Keû~ûAQò û ù~_eò ùgâYú Klùe Keòaû _ûAñ ijR ùjaû iùw iùw ^òRe _âMZòKê c¤ iìPûeê eìù_ @aùfûK^ Keû~ûA _ûeòa û Gjò icÉ iìPK GKû[eùK Keò_ûeòaû i¸a ^êùjñ û GjûKê _êeû Keòaû _ûAñ aùhð \êA ahð icd fûMò_ûùe û Gaõ Kâcgü GK, \êA, Zò̂ ò, _~ðýûdùe _ì‰ð Keû~ûA _ûeòa û

gòlKu gòlY Kû~ðýûakúe iû]ûeY cû^K Gaõ iìPK Ée -1

iKâòd @õg MâjY Gaõ @býûie iêù~ûM ù\aû iùw iùw ]û~ðý flý _ûVýKâcKê ê iµì‰ð Keòaû û

_âùZýK _òfûe gòlYKê iê̂ ò½òZ Keòaûö

_òfûu c^ùe G_eò iKûeûcôK bûa^û iéÁò Keòaû ù~_eò gòLòaû _ûAñ `k_â\ _âbûa _Wòa û

iÚû^úd _eòiÚòZòùe Kû~ðýKûeú Keòaû Z[û _òfûuê cû¤còK gòlû _ûAñ _âÉêZ Keòaû û

gòlû[ðú ijbûMòZû

- ùgâYú Klùe _òfûu c¤ùe aû�ðûfû_ Gaõ _eÆe @ûùfûP^ûe icé¡ Keòaû û

gòlY ù~ûR^û ùgâYú KlKê ~òaû _ìaðeê gòlY ù~ûR^û _âÉêZ Keòaû û Pk^úd

_òfûu bìcòKûKê aêSòaû Gaõ Zûue _ìaðû^êbìZòKê gòlYùe aýajûe Keòaû û

_òfûu @ ê̂bìZò Kê ùÂ gòlY Kû~ðý @ûe¸ Keòaû Gaõ Zûue ù\÷^¦ò^ Kû~ðýKkû_ ij GjûKê iê

_òfûu gòlY Éeùe @ù^K bò^ÜZû @Qò û ùKùZKu Ée @ûagýK Ée Vûeê @Zò ò̂cÜùe [ûA_ûùe û Zûue C_iÚû^ c¤ ò̂dcòZ ^êùjñ û Gjò_eò _òfûuê icû^ Éeùe gòLûAaû Kò_eò

9

- G bkò _âgÜ _Peû~òa ù~_eò icÉ _òfû _eÆe c¤ùe K[ûaû�ðû ùjûA _ûeòùa û -Kkû_Uû Kû~ðý Keê[òaû icdùe c¤ _òfûu ijòZ K[ûaû�ðû Keê[ôaûö

_ûVUúKû ^êùjñ, aeõ K’Y Keòaò Gaõ Kò_eò Keòaò ùi aòhdùe Pò«û Keòaû û

gòlY ùKøgke _âùdûM - Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[òaû gòlY ùKøgke _âùdûM Keòùaû - ùcøLòK gòlY Kû~ðý G_eò Keòùa ù~Cñ[ôùe icÉ _òfû ùLûfû c^ùe @õg MâjY Keò _ûeòùa û Gaõ ùgâYúùe aiòaû aýaiÚûùe c]ý _eòa�ð^ KeòaûKê _Wòa ^ûjó û

aòbò^Ü ùKøgke _âùdûM - iÚû^úd _eòiÚòZò ij iµKðòZ Keò _~ðýùalY Gaõ _âùdûMe iêù~ûM _â\û^ Keòaû Z[û _eòùageê C_f² aÉêKê gòlY iûcMâú eìù_ aýajûe Keòaû û

iµKðòZ Keòaû û gòlY _âûe¸ùe _òfûe _ìaðmû^ @^êba, ùKøgkKê @û]ûe Keò G_eò @ûjßûê aûZûaeY iéÁò Keòaû ù~_eòKò _òfû ^òùR Pò«û Gaõ aòùgähY Keò Keò gòLòaû \òMùe @ûùMA ~òa û

iê^ò½òZ ùja , G[ò_ûAñ - -ùKøYiò ì̂Z^ _âiw @ûe¸ icdùe Zû iµKðòZ _òfûu _ìaðmû^Kê _eLò ùâû I _òfûuê aêSòaû û - aòbò^Ü ÉeKê @ûLò @ûMùe eLò Z\^êeìù_ gòlYe @ûe¸ Keòaû, Gaõ _òfûuê ^ìZ^ _âiw gòLòaû _ûAñ _âÉêZ KeûAaû û - icd icdùe _êêûùfûP^û Keòaû ~ûjû `kùe _âùZýK _òfûe gòlYKê ^ò½òZ Keû~ûA _ûeòa û

gòlKu gòlY Kû~ðýûakúe iû]ûeY cû^K Gaõ iìPK Ée -2

iKâòd @õg MâjY Gaõ @býûie iêù~ûM ù\aû iùw iùw ]û~ðý flý _ûVý KâcKê iµì‰ð Keòaû û



iÚû^úd _eòiÚòZòùe Kû~ðýKûeú Keòaû Z[û _òfûuê cû¤còK gòlû _ûAñ _âÉêZ Keòaû û

10

gòlû[ðú ijbûMòZû

-_òfûu @ûMùe G_eò @ûjßûê aûZûaeY (_âgÜ, @ûùfûPý aòhd, flý) iéÁò Keòaû ù~_eòKò ùicûù^ ^òRe @^êbìZò Gaõ mûê aýajûeKê ùÂ gòLòaû _ûA @ûe¸ Keòùaö gòlY Kû~ðýûakú _âùdûM-

-Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[ôaû iìP^û KòQò KVò^ gòlY Kû~ðýûakúe @ûe¸ ù~_eòKò fòL^ Kû~ðý, \kMZ Kû~ðý, G_eò @býûi Kû~ðý ~ûjû iµKðùe gòlKcûù^ RûYòQ«ò Zûjû ijòZ gòlY iûcMâúe aýajûe Keò icÉ Kû~ðý KeûAùaö @ûùfûP^û cìkK _âgÜ-

-cêq _âgÜe @]òKeê @]òKZe _âùdûM Keòùa ~ûjû \ßûeû @ûùfûP^û Keû~ûA_ûeòaö aòùgh Keò KûjóKò, Kò_eò, Gaõ, ~\ò iµKðòZ _âgÜö fòL^ C_ùe-

-ùfLòaû - Kjòaû, aûLýû Keòaû Gaõ ùNûhòaû

gòlY ù~ûR^û-

ùgâYú KlKê ~òaû _ìaðeê gòlK _ûVUúKû _âÉêZ Keòùaö (ù~_eò _âiw _ûAñ @ûagýK gòlY iûcMâúe iõMâj) ^òR ù~ûR^û iµKðùe Uò®Yú c¤ ùfLòùÂ[ôùaö aòbò Ü̂ ùKøgke _âùdûM- Gaõ Gjò aòaò]ZûKê icé¡ò iû]^ KeòPûfòùaö

ùgâYú Klùe aòbò^Ü gòlY _¡Zò ÆÁ eìù_ ù\Lò _ûeòùa ù~_eò- _âùdûM, iûcêjòK @ûùfûP^û, @býûi, _âKÌ Kû~ðý, _ûeò_ûgßðòK Kû~ðý, ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe _âùdûM _âbéZòe ùKiþ ÁW (Ròa^ú)e _âùdûM Keòùaö ùaû]McýZûKê RûYòaû _ûAñ @ûKk^-

_ûVý _êÉKùe \ò@û~ûA[ôaû _âgÜ Gaõ Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[ôaû _eûcgð e _âùdûMö Giþ.Gfþ.dêe aýajûe iµKðùe _òfûcûûVûeê _Pûeò aêSòùaö Zûue KVò̂ ZûKê aêSòùa Gaõ

^òR c«aý aýq Keòaû _ûAñ iêù~ûM Gaõ aûZûaeY iéÁò Keòaûö

-@RðòZ mûê _âùdûM _ûAñ iêù~ûM iéÁò Keòùaö gòlû[ðúu Ê c«aý _â\û^ _ûAñ ù_âûiôûjòZ Keòùa Gaõ G \òMùe aûZûaeY iéÁò Keòùaö

ùgâYú Klùe \kMZ Kû~ðýKê ù_âûiôûjòZ Keòùaö bò^Ü bò^Ü Éee _òfûuê ùÂ \k MV^ KeûAùaö gòlYùe _Qê@û _òfûuê iûw iû[ú Vûeê ijù~ûM _âû¯òe aýaiÚû Keòùaö ùbøZòK i´k, iõMâjûkd aû _ûVûMûe e @bûa [ôaû iùZß iÚû^úd _eòùag, iêf² ùiâûZ Gaõ iõMâûjûkdKê gòlY _ûAñ aýajûe Keòùaö

11

_eµeû Vûeê @]òK Kâòdû gúk ùjûA gòlK ùgâYú Klùe Kû~ðý Keòùaö ùi ùKak aûLýûKê _òfûu iùaðû�c gòlY ùKøgk eìù_ MâjY Keòùa ^ûjóò Kò ùKak Zû C_ùe ^òbðe Keòùa ^ûjóö

Zûjûe ^òeûKeY Keòùaö

gòlKu gòlY ùKøgke iû]ûeY cû^K Gaõ iìPK Ée -3

iKâòd @õg MâjY Gaõ @býûie iêù~ûM ù\aû iùw iùw ]û~ðý flý _ûVýKâcKê iµì‰ð Keòaû û



iÚû^úd _eòiÚòZòùe Kû~ðýKûeú Keòaû Z[û _òfûuê ùiùKŠûeú gòlû _ûAñ _âÉêZ Keòaû û

gòlY ùKøgke _âùdûM -

- gòlK Uò.Giþ.dê. ijûdZûùe C^ÜZ cû^iòK ùKøgke aòKûg ijòZ i´§òZ gòlY ùKøgke _âùdûM Keòùaö - gòlY iûcMâúe _âùdûM,icÉ _âKûe Kû~ðýùe ÊZª iêù~ûMö aiòaû aýaiÚûùe @ûagýKû ê̂~ûdú _eòa�ð^ Keò Kû~ðý MêWÿòKê @ûùMA ù^ùa û ZZþ iùw iùw `k_â\ ùjC^[ôaû gòlY C_ùe c¤ @ûùfûP^ûe iêù~ûM ù\ùaö _âgÜûakúe _âùdûM – ùgâYúKl Kû~ðýùe ù^ZéZß ù^C[ôaû _òfûcû^uê ù_âûiôûjòZ Keû~òaö ùMûUòG ahòdaÉê C_ùe RùY @^ý ijòZ @ûùfûP^û Keò gòLôùaö - _âKâòdû @û]ûeòZ _âgÜûakúe @]òK aýajûe Keû~òaö ù~_eòKò _Wò@ûùe [òaû Nûie ùKùZûUò _Zâ @Qò ? GjûKê RûYòaû _ûAñ ùKøgk K’Y ùja ? KûeY C�e _ûAaû

gòlY ù~ûR^û

-Uò.Giþ.dê. Gaõ Rò.Uò.Rò. ùe \ò@û~ûA[òaû _eûcgð @^êiûùe ù~ûR^û Keòùa û ùaû]McýZûKê ^ò½òZ Keòaû _ûAñ @ûKk^-

- _ûVý _êÉKe _âgÜûakú Uò.Giþ.dê. e _eûcgð Gaõ Giþ.Gfþ.dê. C_ùe _òfûu _eûcgð @^êiûùe aòaò] Ée _âZò iùPZ^ ùjùa û

@ûcô _eò_âKûge iêù~ûM Gaõ aûZûaeY iéÁò Keòaû -

- _òfûu C_f² ùjC[ôaû aòKÌ c¤eê ^òùR Pd^ Keòùa, Gaõ ^òùR aûQò[òaû ùKøgk _âZò c«aý _â\û^ Keòaû _ûAñ _òfûuê iêù~ûM ù\ùaö

aòhd Gaõ _ûVýKâce ùaûS ^òeûKeY _ûAñ gòlK _òfûu ijòZ Zûu _âÉêZò iµKðùe cûMð _â\gð^ Keòùa û - ùgâYú Klùe iûwiû[ô ijù~ûMKê ù_âû›ûjòZ Keòùaö G_eò cûMð _âÉêZò Keòùa ù~_eò _òfûcûù^ ÊZÇê�ð bûùa gòLòaûe iêù~ûM _ûAùa û -_ûVý _êÉKùe KVò^ bûhûKê aýajûeòK C\ûjeY

12

@ù_lû _òfûuê G_eò _âgÜûakú \ßûeû Kû~ðýKeòaûe iêù~ûM còkòaö - G_eò _âgÜûakú _eòiÚòZòe _âùdûM \ßûeû _òfû ò̂ùR Pò«û Keòa Gaõ aòùgähY Keò_ûeòa û

G[òùe ZûjûKê ijù~ûM Keòùaö a�ðcû^ aýaiÚûeê @fMû Keò- ùNûhòù\A cù^ eLòaû ùKøgkeê cêq ejòaû _ûAñ gòlK ~[û i¸a ùPÁû Keòùaö icÉ _âgÜe icû]û^ Zûu _ûLùe @Qò ^bûaò ùKøgk Kâùc - C\ûjeY _ûAñ _òfûu _âgÜe iò]û C�e ù\aû @ù_lû @^ý _òfûVûeê Cq _âgÜe C�e jûif Keòaû _ûAñ @ûùfûP^ûe iêù~ûM iéÁò Keòaû ùKøgk @af´^ Keòùa û

_òfûu KÁ ùjC[ôaû Kû~ðýùe Zûuê ijûdZû ù\ùaö Ê @ûKk^ -

- Giþ.Gfþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû Ê @ûKk^ Gaõ Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû _eûcgð @^êiûùe _òfû ^òRe _âMZòe ^òùR @ûKk^ Keòùa û

cû]ýcùe iêMc Keòùa û - @]ôK _òfû[òaû ùgâYú Kl (ù~Cñ[òùe 40 eê @]ôK) Kê _eòPûk^û Keò _ûeòùa û

C_ùeûq gòlY iû]ûeY gòlY ùKøgk aýZòZ, aýqòMZ aòhd cûûe ^òRÊ gòlY ùg÷kú @Zý« MêeêZß _ê‰ðö AõeûRú, aòmû^ Gaõ MYòZ gòlûe flý ùKak mû^ @ûjeY ^êùjñ, aeõ _òfû GjûKê aêSò Zû’e ù\÷^¦ò^ aýajûeùú fMûAa CPòZþö aòmû^ gòlû _ûAñ ~[û ~[ ùKøgk Gaõ gòlKu Kû~ðýûakúe cû^K iû]ûeY bûaùe aòmû^ _ûAñ @ûce aò\ýûkdcûûùe, RûYòaû Z[ý, aòhd aÉê Gaõ Zûjûe RUòkZû C_ùe MêeêZß \ò@û~ûA[ûG û Gjûe _eòYûcùe _òfû ajêZ MêWûG Z[ý Gaõ iõmûKê ùNûhò ù\A[ûG, cûZâ ZûjûKê aêSò _ûùe ^ûjó û ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe Zûjûe iµKðKê RûYò_ûùe ^ûjó û Kò«ê a� ðcû^ _âZò lYùe ^ìZ^ K[û @ûaòÃûe, C\bûa^ _ûAñ MùahYû Keû~ûCQò û GùZ gòNâ aû Zêe« NUê[òaû aòKûgVûeê elû _ûAaû i¸a ^êùjñö iaêVûeê ^ì@û K[ûcû^ ùKùZùaùk ùjùf ùKøYiò iìZâeê i§û^ còkò ~ûA_ûùe û Kò«ê GjûKê VòKþ eìù_ aêSò_ûeòaû _ûAñ gòlûe @ûagýKZû ejòQò û Gjû GK cûîòK \lZû @ùU, ~ûjûe ijûdZûùe @ûcKê ì̂@û ^ì@û K[û Gaõ iìP^û MêWòK jûif Keò Gjû C_ùe ^û^û _âKûe _âKâòdû Keòaû \eKûe, Zû c¤ùe ejò[òaû cjZß_ì‰ð iµKðKê aêSò _ûeòaû I `kÊeì_ ]û~ðý flý iÚkKê _j�ò _ûeòaû û G[òùe ejòQò - 1- ^òRe @ûL _ûLùe [òaû _eòùag _âZò (Ròmûiû) RûYòaûKê Azû û

2- cìk @û]ûe C_ùe VòKþ ]ûeYû

3- mû^ @ûjeY _ûAñ aòbò^Ü ùKøgk

4- ^ìZ^ mû^ I @^êbìZò C_ùe ^û^û _âKûe _âKâòdû Keò _ûeòaû û

5- iûeccð I ò̂Re _eòùag iµKðùe @ûùc VòKþ aêSò _ûeòaû ~ûG _j� ò _ûeòaû û

13

_òfûcûû jé\dùe ùa÷mû^òK aû MùahYûe cù^ûbûa aòKûg Keòaû _ûAñ gòlK Zûu c^ùe Ròmûiû iéÁò KeûA[û«ò Gaõ Zûu c^ùe C›ûj beò ù\A _Xòaû @ûe¸ Ke«ò û ùi Zûuê _âgÜ _Pûeòaû I _eòKÌ^û iéÁò Keòaû _ûAñ ijûdZû Keò iûc[ðý _â\û^ Ke«ò û ~ûjû `kùe aòbò^Ü ùKøgkùe mû^ jûif Keò _ûeòùa û G iaêKê Uò_ò eLò Zû C_ùe Kû~ðý KeûAùa û (ù~_eò Zêk^û Keòaû, GKZâú KeY, Kâcûu aûQòaû, Kû~ðýUòe KûeY MêWòK ùLûRòaû @û\ò) ^òRe flýiÚk _~ðý« _j�òaû _ûAñ _âcûYe MêeêZß_ì‰ð bìcòKû C_ùe ù~ûe \ò@û ~ûA[ûG û Gjò _âYûkúùe bûhûe _âùdûM (~ûjû C_ùe ùagú ¤û^ \ò@û~ûG ^ûjó ) ù~còZòKò _òfûe iû]ûeY bûhûKê “ùa÷mû^òK bûhû”ùe _eòa�ðò^ Keû~ûGû Gjû ajêZ MêeêZß_ì‰ð @ùU û KûeY Gjû aòbò^Ü _~ðýûd Gaõ KûeY MêWòKê i¸a Keò[ûG û còkê[òaû _eòYûcKê c¤ MZògúk Keò[ûG û Gjûe ijûdZûùe _òfû mû^_âû¯ò _ûAñ Kû~ðýKeò flýiÚkKê _j�ò[ûG û ~ûjû \ßûeû Z[ý Gaõ _ìaðû^êbìZò c¤ùe iµKð iÚû_^ Keû~ûA[ûG û KûeY Gjû \ßûeû gòlY \éXúKeY NUò ò̂R _eòùag iµKðùe ì̂Z^ ]ûeYûMêWòKê iêic^ßòZ Keû~ûA _ûeòa û Gjò ùKøgkKê ùgâYú Klùe _âPk^ Keòaû _ûAñ Zòù^ûUò _âcêL \òM ejòQò - (K) aòmû^Kê gòLòaû

ò̂R jûZùe Keû~ûC[òaû Kû~ðý \ßûeû aòmû^ ic^ßòZ mû^Kê iVòKþ eìù_ aêSò \lZû jûif Keû~ûG Gaõ Gjû _Qùe ùKøZêjk eêPò Gaõ ÆÁZû @^êbìZ jêG û (L) aòmû^ iµKðùe gòLòaû -

aòmûê _âKâòdû Gaõ C_ _âKâòdû MêWòK ( ùKøgk aû ~êqò \ßûeû) iµKðùe mû^ Gaõ ùaû]McýZû jûif Keòaû , ù~Cñ[òùe Z[ýe bìcòKû I iÚòZò iµKðùe ùa÷mû ò̂K mûê ]ûeYû còkò[ûGö (M) aòmû^Kê Keòaû -

_òfûu gòLò_ûeòaû bkò ùa÷mû^òK _ûVýKâcKê eì_ùeL ù\aû, ZûjûKê _eòPûk^û Keòaû, Keê[òaû mû^ @ûjeYe @[ð aûjûe Keòaû Z[û eòù_ûUð Keòaû û GjûKê fûMê Keòaû _ûAñ gòlKcûûê GK ùKøgk iûeYúe @ûagýKZû @Qò û ZûjûKê @ûùc Pò«^ûcôK Kû~ðý _âYûkú Kjò _ûeòaû û gòlKue _ì‰ð \lZûe `k Êeì_ Gjû aòKûùgû à̂ëLò ùjûA[ûG û ùa÷mû^òK cù^bûa aòKûg Keòaû _ûAñ gòlK cûûe cêLý @ûPeY cû^K ùjCQò - 1- aòhdMZ _âùag (eêPòKe, i¸a Gaõ iû[ðK)

2- cûîòK Kû~ðýûakú, Pò«^ Z[û _âZò`k^ aû c^ùe RûZ ùjC[ôaû ]ûeYû _âZò ijù~ûM

3- iûeccð iõMâj Keòaû

14

aòmû^ gòlY Kû~ðýûakúe cûâ/iêPK 01 eê 03

ùiû_û^ aòhdMZ _âùag (eêPòKe, i¸a, Gaõ iû[ðK)

cûîòK Kû~ðýûakú, Pò«^ Z[û _âZò`k^ aû c^ùe RûZ ùjC[ôaû ]ûeYû _âZò ijù~ûMö

iûeccð iõMâj

Ée 1 _òfûcûûe _ìaðû^êbìZòe _âùdûM Keò eêPò iµ^Ü Z[û Ròmûiû iéÁò Keòaû - G_eò C\ûjeY \ò@û~òa ù~Cñ[òeê _òfû eêPò_ì‰ð Gaõ ~[û~[ @õgMâjY _ûAñ C›ûjú ùjùa ö - _ìaðû^êbìZò, eêPò, @û^¦ ùLke eìù_ @^êba, @û½~ðý Z[û ùKøZêjke aýajûe Keû~òaö

iìP^û, mû^ @ûjeY _ûAñ iû]ûeY Kû~ðý, ù~_eòKò Zêk^û Keòaû, icû^Zû aû _û[ðKý ùLûRòaû, K’Y fêKÑûdòZ @Qò ZûKê ùLûRòaû, aû _âcûY @^êiûùe @iw. iÚòZò / @aiÚûe @ûKk^ Keòaû û

iûaðR^úKeY (iõùl_Y) Keòaû icdùe _òfûe iõ_éq mû^ _ûAñ @ûC ùKCñ iaê @ûagýKZû ejòQò Gaõ ùijò aýa]û^ Kê Kò_eò _ìeY Keû~ûA _ûeòa ZûKê @^êba Keòaûö

Ée 2 -ù~Cñ ùKøgk aû mû^_âZò MêeêZß \ò@û~ûAQò, gòlK ùijò @^êiûùe _âYûkúKê aûQò ù^ùa û - mûZeê @mûZ \òMKê @Mâie ùjùa û - C_~êq ùKøgkKê _ìaðûRðòZ mû^ @^êiûùe aûQòù^ùa û

aòaò] Kû~ðýûakúKê aòùgähY KeûAùaö _òfûcûûê aMðúKeY Keòaûùe ijûdZû ù\ùa Z[û C_ûù\dZû MêWÿòK iµKðùe aêSòaû _ûAñ iûjû~ý Keòùaö

_òfûuê iûc[ðýaû^ Keòaû _ûAñ ùi ^òùR @Rð^ Keò[òaû \lZûKê ùijò_eò @^ý _eòiÚòZò ij iµKðòZ Keò _ûeòùa Gaõ ùKCñ _eòiÚòZò ijòZ Gjû C_~êq ^êùjñ RûYò_ûeòùa û (C_~êq cûê PòùjÜûUò KeY )

Ée 3 -_òfûu @RðòZ mû^ @^êiûùe gòlY _âKâòdûe Pd^ - mûZeê @mûZ _¡Zòe _âùdûM - G_eò gòlY _âKâòdû, _¡Zòe _âùdûM Keòùa ù~_eò _òfûe @RðòZ mû^ aêSò_ûeò @ûcôaòKûge iêù~ûM [òaö

^ìZ^ _eòKÌ^û iµKðùe G_eò Pò«û Keòùa, ù~_eòKò _òfûcûûê aòKûùgû^àëLú Keòaûùe ic[ð KeûAa @[ðûZþ _òfûu _eòKÌ^û C_ùe Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM iéÁò Keòa û

_òfûcûû ì̂Z^ _eòKÌ^û Gaõ Gjû C_ùe Keû~ûC[òaû _âùdûM, _eòYûcKê @û]ûe Kùe ^ìZ^ mûê aòKûg \òMùe iêù~ûM _â\û^ Keòùa û - ^ìZ^ mû^ ì̂Z^ @ûgû icìjKê ì̂Z^ Kû~ðý]ûeû ij iõ_éqò

Keòùa û

15

AõeûRú gòlY Gaõ gòlKu gòlY Kû~ðýakúe cû^K

AõeûRú _Xÿòaû _ûAñ @iêaò]û C_ùe @ûùc icùÉ bfbûaùe @aMZ @Uêö Gjò _eòiÚòZòùe @ûce CùŸgý ùjCQò ù~, _òfû ùcøLôK AõeûRú C_ùe GùZ \lZû jûif Keê, ù~_eò @ûMûcú \ò^ùe _ûVý_êÉK Kû~ðý @Zò ijRùe Keò_ûeòaö @ûce _òfûcû^u _éÂbìcòKê Z[û @ûagýKZûKê @ûLô @ûMùe eLô @ûce _âdûi ùjCQò ù~-

AõeûRú Kjò _ûeòùaö ]úùe ]úùe ^òR ùgâYú @^ê~ûdú AõeûRú _Xÿò_ûeòùaö AõeûRú _âZò ù~ùZ mû^ aXÿòa ùi ùiZòKò C^ÜZcû^ùe ùfLô _ûeòùaö

AõeûRú Kò_eò gòLôùa-

1. AõeûRú gòLôaû _ûAñ Zûjûe aýajûe Keòaû @ûagýK @ùUö KûeY aýajûe _ûAñ KòQò KûeY \eKûeö gòlKu bìcòKû ùjCQò, ùi ùgâYú Klùe AõeûRú aýajûee iêù~ûM iéÁò Keòùaö

2. _â[ùc _â[ùc _òfû _ûLùe ~ù[Á AõeûRú g± ^ [ôaö Kò«ê ZûKê cûZébûhûùe Kjòaûe ùKøgk RYû@Qòö aòhd aÉêe @[ð aûjûe Keò_ûeêQòö _â[c _~ðýûdùe Gjû aòùgh ijûdK ùjûA[ûGö ù~ùZùaùk _òfûcûù^ gâaY Keòaû _~ðýûdKê @ûi«ò ùiùZùaùk aòhd aÉêùe AõeûRúùe Kêjû~ûA[ôaû K[ûe @[ð aûjûe Ke«ê (@^êaû\ ^ Keò)ö Gjòbkò gêYòaûKê iKâòd gâaY Kêjû~ûGö

3. _â[ceê _òfû ~ûjûe _âùdûM IWÿò@ûùe Keû~ûG ùijò AõeûRú g± RûYò[ûGö iKâòd gâaY \ßûeû ùi @ûjêeò ^ìZ^ AõeûRú g± Gaõ Zû’e aýajûe Keòaû gòLô[ûGö ]ôùe ]ôùe ùicûù^ ^òùR AõeûRú g±e aýajûe Keò[û«ò Gaõ KjòaûKê c¤ @ûe¸ Keò\ò@«òö

4. ùcøLôK bûhûe ò̂e«e iµKð ~ûMêñ G_eò GK iìlà _âaûj iéÁòjêG ù~ _òfûcû^u _ûAñ _ûVý _êÉK ijR ùaû] jêG Gaõ ~ûjû RûYê^[ôùf ùi[ôùe @]ôK \lZû jûif Keò ^ò@«òö Gjò icÉ Keò_ûeòaû _ûAñ @û_Yu ijûdZû Êeì_ Uò.Giþ.dê Gaõ Giþ.Gfþ.dêùe ^òdc, gòlY Kû~ðýûakú, ùKøgk \ò@û~ûA @Qòö

AõeûRú gòlY Kû~ðûakúe iìPK- 1 eê 3

iû]ûeY- gâaY I K[^- _V^ I fòL^ -

Ée -1 Ée -1 Ée -1

- gòlK AõeûRú gòlY _ûAñ (aòùgh Keò ùcøLòK AõeûRúKê gêYòaû Gaõ aêSòaû _ûAñ) _âûe¸òK gòlY Kû~ðý jòiûaùe @ûe¸ Keò[û«ò û G[òùe iû]ûeYZü aÉê, PòZâ, NUYûakú @[aû @^êbìZòe aýajûe ejò[ûG û

-gòlK gâaY _ûAñ G_eò gòlY Kû~ðý Keùa, ù~Cñ _eòiÚòZòùe _òfû AõeûRú gêYò_ûeòa, ~ûjûKò Zûu _ûAñ eêPòKe ùja Gaõ ùi[ôeê iÚòZò /iûcMâú / @^ýû^ý ùLûeûK _ûA Zû cû]ýcùe @[ð aêSò_ûeòa û

- _âû[còK Éeùe _Xòaû Gaõ ùfLòaû C_ùe MêeêZß \ò@û~ûG ^ûjó û ~\ò I Uò.Giþ.dê Gaõ Giþ. Gfþ. Dê.ùe KòQò

16

- gòlK G_eò Keòùa ù~ _òfûuê cûZébûhûùe iKâòd gâaYe iêù~ûM còkê[ôaû bkò @ûjßû^ cìkK _eòiÚòZ iéÁò Keòùa û ~ûjû `kùe _òfû ^òùR Pò«û Keòa @[ð ùLûRòa aû g± / aûKý MV^ _ûAñ cù^û ò̂ùag Keòaö AõeûRúùe Keû~ûC[òaû @býûiùe gòlK _òfûcûûê IWò@ûùe C�e ù\aûKê iêù~ûM ù\C[ôùaö KûeY Zû \ßûeû _òfû ]òùe ]òùe AõeûRú _âZò @ûKhðòZ ùjûA @ûMKê _Xò _ûeòa û iaêVûeê MêeêZß _ì‰ð ahd ùjfû ù~, _òfû ^òR c^, cûîòK Pò«ê _âùdûM Keòa Gaõ bûa _âKûg Keòa û Gbkò ù_âeYû Gaõ @býûi _òfûuê AõeûRú gòlû _âZò @ûMKê @ûùMA ùÂ[ûGö - iû]ûeYZü ùgâYú Klùe _òfûcûûê bûhûgòlû _ûAñ ^òùR ^òùR Pò«û Keòaû Gaõ C_iÚû_^û Keòaû _ûAñ iêù~ûM \ò@û~ûG ^ûjó û G[ò_ûAñ Gjû GK cjZß_ì‰ð _\ùl_ @ùU û Gjû GùZUû ijR ^êùjñö G[ò _ûAñ Gjò _â[c Éeeê @^ý ÉeKê CVûAaû _ìaðeê ic^ßòZ Keòaûe GK _âû[còK @ûagýKZû ejòQòö

Ée-2

- gòlK _òfûcûûê ùcøLòK AõeûRú _ûAñ G_eò iêù~ûM ù\ùa ~ûjûKò ùicûù^ @ûMeê RûYòQ«ò aû Gjò _âKâòdûùe gòLêQ«ò û Gjûe aýajûe aòhdaÉêùe Gbkò Keû ~òa ~ûjûKò _òfûu _ûAñ eêPòKe GK ~[û[ð ùja û - gòlK _òfûuê IWò@û KjòaûKê iêù~ûM ù\A Zûue K[ûKê AõeûRúùe _êYò[ùe ù\ûjeûAùa û Gjò_eò _òfûuê AõeûRú K[û / bûhû gêYòaû_ûAñ iêù~ûM ù\ùa û ù~Cñ AõeûRú K[ûKê ùicûù^ gêYòùa, ~ûjûe @[ð _ìaðeê RûYò[òaû bkò ZûKê cù^ùjC[ôa û ~ûjû iaê Zûu \ßûeû iéÁò ùja Zûjû Zûu _ûAñ eêPòKe ùjaû ÊûbûaòK ùja û ~\ò gòlK Gjòbkò @âeZ _òfûuê ùcøLòK AõeûRúe @[ð aêSòaû \òMùe ijûdZû ù\ùa ùi AõeûRúe ]ß̂ ò, fd Z[û CyûeY ij _eòPòZ ùjûA~òùa, Gaõ ùaû]McýZû jûif Keò g± bŠûe icé¡ Keò _ûeòùa û __________________

Ée-2 - Gùa gêYòKeò aêSòaû _ìaðeê aû�ðûkû_ C_ùe MêeêZß \ò@û~òa û gòlK \ßûeû Kêjû~ûA[òaû K[ûKê ù\ûjeûAaû \ßûeû ^êùjñ aeõ ^òùR ^òR K[ûKê _âKûg Keòaû _ûAñ ù_âeYû \ò@û~òa û - _òfûcûù^ Kj«ê, G[ò_ûAñ gòlK G_eò aûZûaeY Gaõ iÚòZò iéÁò Keòùa ù~Cñ[òùe _òfûe Kjòaû _ûAñ \ßò]û ejòa ^ûjó û - iKâòd gâaY iÚùk Gùa iKâòd K[ê ùiû_û^ @ûiò ~ûAQò û ù~Cñ[òùe gê¡Zû C_ùe MêeêZß ^ ù\A aû�ðûkû_ Gaõ ^òùR @bòaýq Keòaû C_ùe MêeêZß \ò@û~òa û

gòlY Kû~ðý i ò́kòZ Keû~ûAQò Gaõ _ûVý _êÉK ij iµKð eLû~ûAQòö ___________

Ée-2 gòlK AõeûRú _V^ _ûAñ g±e @[ð RûYòaû C_ùe ùRûeþ ù\A @ûe¸ Keòùa û (g±, aûKý , @ ê̂ùz\) ù~Cñ[òùe _òfû ÆÁ aêSòùa ZûKê ù]d Keû~òa û _â[ùc _â[ùc

17

_òfûcûù^ ù~_eò AõeûRú Kjò _ûeòùa ùi[ò_ûAñ gòlK Zûuê icd Z[û ijù~ûM _â\û^ Keòùaö

ùQûU eêPòKe Gaõ RYûgêYû iûcMâúe ijûdZû ùÂ _ûeòùa û ]òùe ]òùe RUòk @ûWKê MZò Keò @_eòPòZ aòhd aÉê @ûWKê @ûùMA _ûeòùa û - gòlK _òfûe iûc[ðý aé¡ò Keòaû _ûAñ - RyûYêYû M_, KaòZûe _ûeû, _õqò _Xÿòùa - aòeûc, Kcû, _ê‰ðùQ\Kê ¤û^ ù\A _Xÿòùa - _âiw ijòZ g± cûûe @[ð RûYò_ûeòùa û - ZûfòKû, PòZâ, cû^PòZâ, ^Kèû, PûUð @û\òKê aêSò _ûeòùa - fòLòZ ^òùŸðgKê aêSò _ûeòùaö - aòhdaÉêe aòùgähY Keò _ûeòùa - gòlK _âûe¸òK fòL^ @býûi c¤ @ûe¸ Keòùa û ù~_eòKò PòZâ a‰ð̂ û, ijR _âgÜ C_ùe iõùl_ C�e ùfLòaû Kò´û _eòPòZ g±Kê ùÂ géZfòL^ ùfLòaû û - _ûVý_êÉKe ~ù[Á iKâòd aýajûe Keò_ûeòùaö

18

Ée-3 Gjò Éeùe gâaY, K[^, _V^ Gaõ fòL^ iµKðòZ gòlY Kû~ðý bò^Ü bò^Ü eì_ùe Keòaû @ûagýK ùja ^ûjó - - gòlK, _V^ Gaõ fòL^ iµKðòZ gòlY Kû~ðý ~ù[Á KeûAùa û - _ìað Éecûûùe gòLô[ôaû iûc[ðýKê ùÂ, gòlK _ûVý _êÉKKê `k_â\ aýajûe Keò_ûeòùaö - gòlK _òfûcûûê AõeûRúe CùŸgý_ì‰ð aýajûe Keòaûe iêù~ûM ù\ùa ù~_eòKò - - _òfûu ò̂R @^êbìZò C_ùe @û]ûe Keò aû�ðûkû_ùe ijcZ aû @ijcZ aýq Keòaûe iêù~ûMö - ^û^û _âKûe gòlY Kû~ðýe ùKøgk _âùdûM Keòùa ù~_eò - @bò^d, lê\â̂ ûUòKû, cêK @bò^d, ZKð, @ûùfûP^û

AZýû\òö - \êA aû @]òK C_ôû\^, aòmû_^, ùiaû Gaõ aÉê iµKðùe _eÆe ij Zêk^û Keòaû Z[û Zûjûe C_ù~ûMòZû

iµKðùe ^òRe c«aý _â\û^ û - ò̂Re aòbò Ü̂ @^êba C_ùe @û]ûeòZ iûeccð @[aû c«aý ù\aû û - KûeY Gaõ C\ûjeY ijòZ ò̂Re c«aý ù\aû û @û_Yu _ûAñ @býûi -

C_ùe \ò@û~ûA[òaû cû^K c¤eê ùKøYiò ùMûUòG aû \êAUò aûQ«ê û Gaõ Zûjû ò̂R ùgâYú Klùe i`kZû ij jûif Keòaû_ûAñ ùKCñ iaê ùKøgk @af´^ Keeû~ûA _ûeòa ùfL«ê –

cû¤còK MYòZ gòlY _ûAñ ùg÷lòK aòmû^ (PEDAGOGY) AMÜi A.@ûeþ.Rò

@ûc PZê_ûgßðùe [ôaû _eòùag aòhdùe Pò«û Keòaû, RûYòaû ij Zû’e _eòcûY Gaõ ùi iaêe _e¿e c¤ùe [ôaû iµKð aòhdùe RûYòaû ùjCQò MYòZö Gjû _òfûcûûê _eòùag iµKðùe RûYòaû, ù\÷^¦ò^ Rúaê iciýû MêWÿòKê aò^û \ßò]ûùe icû]û^ Keòaû _ûAñ iûjû~ý Keò[ûGö ~jóùe bêf aêSûcYûe @ûù\ø @aKûg ^ [ûGö cû¤còK gòlûùe MYòZe flý Gaõ CùŸgý

MûYòZòK _ûe\gðòZû _ûAñ ùKùZK ê̂ý^�c @ûagýKZû ejòQòö Zùk \ò@û~ûA[ôaû ZûfòKû ijûdZûùe ùi iaêe aòKûg Keû~ûA_ûùeö _òfûcûù^ G[ôeê -

1. _âiwe aû�ðûKê C�c eìù_ aêSò_ûeòùaö 2. ò̂¡ðûeòZ gòlY _eòieKê C�c eìù_ RûYò_ûeòùaö 3. _òfûu Ée @^ê~ûdú MYòZe iciýû MêWÿòKê icû]û^ Keò_ûeòùaö 4. ~êqò ~êq _âcûY \gðûA Zûjûe aýajûe Keò_ûeòùaö 5. MûYòZòK Pò«^, aòùgähY, icû]û^ @û\òe @býûi Keò_ûeòùaö 6. ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe MûYòZòK _eòiÚòZòe _âùdûM Keò_ûeòùaö

cû¤còK Éeùe MYòZ Kò_eò _XÿûAaû

_òfûcûû Ée, adi, @ ê̂bìZò @û\ò RûYòò MYòZ gòlû\ûê CùŸgýKê @û]ûe Keò Zòù^ûUò ùiû_û^ ^ò¡ðûeY Keû~ûAQòö ö RùY gòlK bûaùe -

19

1. _òfûcûû @õg MâjYKê ^ò½òZ Keòùaö 2. aòhdaÉêKê aêSòaû Gaõ _eò_âKûg KeûAaû ^ò½òZ Keòùaö 3. _âùdûM _ûAñ Ciôûj ù\ùaö

C_ùe \ò@û~ûA[ôaû _âùZýKUò K[û \êAUò ^ò¡òðÁ Kû~ðý @«bêðq @ùU- 1. _òfûcûû @õgMâjYKê ^ò½òZ Keòùaö

K) _~ðýùalY iêù~ûM ù\aû Gaõ _òfûu c^ùe ùKøZìjk iéÁò Keòaû- ~[û: MYòZ K[û aÉêKê ùÂ gòlK @ù^K MêWÿûG ùKøZìjk_ì‰ððð / @û^¦ \ûdK _âgÜ _Pûeòùaö _òfûcûù^

C\ûjeY ijûdZûùe ùi iaêe C�e ùLûRò _ûAùaö L) _òfûcûù^ iciýû MêWÿòKe icû]û^ ^òùR ^òùR KeòaûKê iêù~ûM ù\ùa – ~[û: gòlK ÊZª eìù_ KòQò _âgÜ aûQò aû Zò@ûeò Keò icû]û^ Keòaû _ûAñ _òfûcûûê Kjòùaö _òfûcûù^

ZûKê icû]û^ Keòùa Gaõ ùi[ôeê K’Y RûYòùf ùKcòZò RûYòùf ^òùR Kjò _ûeòùaö 2. aòhd aÉêKê aêSûA _ûeòùa Gaõ _eò_âKûg KeûAùaö

_òfûcûûê aýqòMZ eìù_ iciýûe icû]û^ Keòaûe iêù~ûM ù\fû _ùe gòlK ZûKê @ûùfûP^û cû¤cùe aòùgähYûcôK bûùa aêSûAù\aû @ûagýK @ùUö _òfûcûù^ ^òùR ^òRe ùaû]McýZû jûif Keòaû _ûAñ ò̂cÜùe \ò@û~ûA[ôaû ùiû_û^ \êAUò ò̂jûZò @ûagýK @ùUö K) iciýûe icû]û^ _òfû ^òRÊ Xÿwùe Keò _ûeòaû \òMùe CiôûjòZ Ke«êö @ûagýK iÚùk aýajûe

Keê[ôaû _âYûkú Zûuê aêSûA \ò@«ê Gaõ baòhýZùe c¤ ùi aòhdùe @ûùfûP^û Ke«êö L) MYòZ icû]û^ _âYûkú _Qùe ejò[ôaû ~êqò~êq KûeY ùLûRò _ûAaû _ûAñ _òfûuê Pò«û Keòaûe @aKûg

\ò@«ê ~[û- gòlK GK iciýûKê ^úea bûùa Kkû_Uûùe icû]û^ Keò\ò@«êö _òfûuê _âùZýKUò ùiû_û^ KûjóKò ^ò@û~ûAQò aêSûAaûKê Kêj«ê Gaõ _ea�ðò ùi_û^ùe K’Y ùja _Pûe«êö

3. _âùdûM \òMùe Ciôûjú KeûAùaö K) gòLô[aû aòhdaÉêòKê _âùdûM Keò _ea�ðò icdùe @^ý iciýû ij ~[û~[ iõ_éqò Keò_ûeòùa I

MûYòZòK iciýû icû]û^ùe i`kZû _ûA_ûeòùaö L) ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe MYòZe aýajûe Keò_ûeòùaö

MYòZ gòlY _ûAñ cêLý Kâòdû Kkû_

MYòZùe _òfûu _êaðû^êbìZò- Gjò adiùe _òfûcûûe MYòZ _âZò ~ù[Á @^êbìZò ejò[ûGö Nùe @ûPeY / _â\gð^ Keê[ôaû, ùicûù^ aýajûe Keê[ôaû iû]^ / iûcMâú, KòYû aòKû Keê[ôaû iûcMâú, ^û^û _âKûe aYÖ^, PòVû _âÉêZò, Kéhò, aûYòRý, @^ýû^ý Pkò@ûiê[ôaû RòaúKûùe RWÿòZ ejò @ù^K MûYòZòK ùKøgk RûYò[û«òö \kMV^, Rò^òhe @ûKûe _âKûe, IR^, icd, \ìeZû, Kcþùagú, Zêk^û, MYòaû Gaõ jòiûa Keòaû, Uuû _Aiû Kûeaûe, jâûi Gaõ aé¡ò _eòcûY G_eò @ù^K MêWÿòG @bòmZû MYòZ gòlY _ûAñ ejòQòö ^òcÜùe KòQò _âÉûa \ò@«ê-

20

_òfûcûûe Gjò @ ê̂bìZò MêWÿòKê gòlK Kò_eò aýajûe Ke_ûeòùa ? G \òMùe @û_Y gòlKcûûê ù\aûKê Pûjêñ[ôaû ùKùZK _eûcgð ^òcÜùe ùfL«ê- C_~êq _âYûkú aû _âKâòdû, VòK C�e @ù_lû @]ôK MêeêZß _ì‰ð-

MYòZ gòlû\û^ _ûAñ _âKâòdûKê aêSòaû ÊûZªúdZû ejQò – ù~ùZùaùk _âKâòdû / _âYûkúKê VòKþ eìù_ aêSò~òùa, ùiùZùaùk _òfûcûù^ ò̂RÊ C�e aûjûe Keò _ûeòùaö gòlK GK ^ò¡ðòÁ _âYûkú C_iÚû_^ Keò_ûe«ò Kò«ê _òfûcûù^ Zûu ^òRÊ Xÿwùe c¤ iciýûe icû]û^ KeòaûKê iêù~ûM ejòaû @ûagýKö \ò@û~ûA[ôaû _âiw _ûAñ aòbò^Ü _¡Zò Gaõ ^òRÊ _¡Zò aýajûe Keòaû _ûAñ _òfûe _ûe\gðòZûKê aé¡ò Keòaû MêeêZß _ì‰ððð @ùUö ù\A[ôaû C�eKê ù\Lôaû _eòaù�ð _òfûUò iciýû icû]û^ Kò_eò KeòQò _òfûKê _Pûeò aêSòaû @]ôK aýajûe C_ù~ûMú ùjûA_ûeòaö MYòZ gòlû\û^ _ûAñ C_~êq _âYûkú VòKþ C�e @ù_lû @]ôK MêeêZß_ìYððö Gjû C_ùe gòlKuê K’Y iaê _eûcgð ù\ùa, ùKùZK C\ûjeY GVûùe CùfäL Ke«ê – ùNûhòù\A cùêLôaû ^û’ @býûi Keòaû?

gòlYùe ù~ùKøYiò aòhd aÉêKê aêSòaû _ûAñ \lZû aé¡ò Keòaû @Zý« @ûagýKö Kò«ê ^ò½òZ ùjaûKê _Wÿòa ù~, Gjò aêSòaûe MbúeZû Gaõ iÚûdúZß ùKùZ? ^òe«e @býûi Keòaûe @ûagýKZû, Gjò @býûi aû _eòPûk^ûKê @ûMKê ùâû _ûAñ ùKøgk, @ûagýKû ê̂~ûdú @^êgúk^ Keòaûe iêù~ûM ù\aû AZýû\ò- G[ô_ûAñ C\ûjeY Pò«ûKe«ê Gaõ ^òcÜùe ùfL«ê – cûî c^Ú^ MYòZ –

_òfûu c¤ùe cûî c^Ú^ MYòZ _ûe\gðòZû iéÁò KeûA[ûGö G[ô_ûAñ _òfûcûûê \ò@û~ûA[ôaû _âgÜ Zûu Rúa^ Gaõ _eòùag iµKðòZ ùjaû aû‚^údö Gjû c^bòZùe eLô _eòPûk^û Keòaû @ûagýKö Gjû\ßûeû ùicûù^ iaê\òù^ Gjû Keê[ôaû bkò @^êba Keê[ôùaö _òfûcûù^ Zû _Qùe ejò[ôaû KûeY iµKðùe Pò«û Keò_ûeê[ôùa Gaõ Zûjûe `kû`kKê iµKðòZ Keò_ûeê[ôùaö MYòZ gòlK K’Y Keòùa ^ûjó-

MYòZ gòlKu gòlû\û^ Kûkú^ @ûPeY _ûAñ ùKùZK _eûcgð – aêSòaû @ù_lû ùNûhû _âKâòdû C_ùe @ûùfûK_ûZ Ke«ê ^ûjòñö _òfû ijòZ @ûùfûP^û Keòaû @ù_lû aûLýû C_ùe @]ôK MêeêZß \ò@«ê ^ûjóö

21

@ù^K _âKûe _¡Zò aýajûe ^ Keò ùMûUòG C_ùe iúcòZ ej«ê ^ûjóòö _òfûe @^êba, iù¦j ùcûP^ Z[û bêf Kê ÊûMZ ^ Keò ùKak VòKþ C�e _ûAaûKê ùPÁû Ke«ê ^ûjóö ù\÷̂ ¦ò̂ Rúa^ C_ùe gòlY _âKâòdûKê @ûùfûK_ûZ ^ Keò ùKak _ûVý _êÉK C_ùe @ûùfûK_ûZ Ke«ê ^ûjóö

G iaêe _eòYûc Êeì_ G_eò Kò, iû]ûeY MûYòZòK K[ûaÉê C_ùe c¤ _òfûcûû _âûdZü c^cCkò ~ûA[ûGö gòlK Zûu ùgâYú Klùe G bkò @ûPeYeê ^òaé� ùjaû _ûAñ @û_Y K’Y Keòùa?

gòlKu MYòZ gòlY Kû~ðýûakú cû^K I iìPK 1 eê 3

Kû~ðýùe iõ_éqòKê ^ò½òZòKeY K[ûaÉêKê aêSòaû _ûAñ Gaõ _eò_âKûg _ûAñ Kû~ðý _â\gð̂

_âùdûM \òMùe CiôûjòZ Keòaû

01 (K) _eò\gðê iêù~ûM ù\aû Gaõ _òfûu c^ùe Ròmûiû iéÁòö

01(L) _òfûcûûê ^òùR iciýû icû]û^ Keòaû \òMùe iêù~ûM _â\û^ö

02 (K) aêSòaû _ûAñ Ciôûj _â\û^ I @ù^K _âKûe gòlY Kû~ðý _â\gð^ö

02(L) MYòZ icû]û^ _âYûkú _Qùe ejò[ôaû ~êqò ~êq KûeY I Pò«û Keòaûö

03(K) gòLô[aû aòhdaÉêKê _âùdûM Keò _ea�ðú Kûkùe @^ý iciýû ij iõ_éqò Keòaûö

03(L) ù\÷^¦ò^ Rúa^ ij MYòZKê iõ_éqò Keòaûö

22

Ée-1

KêjêK MYòZ, _âû[còK K[ûaÉê @û]ûeòZ MYòZ, ùQûU ùQûU @ûùcû\ \ûdK _âgÜ @û\ò _Pûeò gòlK _òfûu c^ùe Ròmûiû / ùKøZêjk I @ûMâj iéÁò KeêQ«òòö

ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_ùe gòlY Kû~ðý Ke«ò ùiùZùaùk _âiw @«bðêq _ìaðûRðòZmû^ Kê _êêûùfûP^û KeêQ«òö

_âZòKéZò (ùcûùWÿf) Qaò, bòWÿòI, @û\ò _òfûuê ^ìZ^ mû^ ù\aû icdùe aýajûe Keò[û«òö iciýûe icû]û^ _ûAñ KòQò iùuZ I iìP^û ù\CQ«òö

gòlK ^úeaùe ùKùa ùKùa ùKøYiò iciýûe icû]û^ Kkû_Uûùe Keòù\CQ«ò, Gaõ _âùZýKUò ùiû_û^ _Qùe ejò[ôaû KûeY _òfûcûûê _PûeêQ«òö

ejiý @û]ûe @u / ùKøZêjk @u C_iÚû_^û Kfû_ùe G bkò ^ì@û ^ì@û @u _âÉêZ Keòaû _ûAñ (GKû bkò iêù~ûM _ûAñ) _òfûuê KjêQ«òö

ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_^úZ ùjCQò ùiùZùaùk _eòiÚòZòKê Rúa« eìù_ C_iÚû_^ Keò_ûeêQ«òö

_òfûu _ìaðû^êbìZòKê MYòZe ^ìZ^ _âiw ij ù~ûWÿò _ûeêQ«òö ~[û- aýûu Kò_eò Kû~ðý Kùe? _é[ôaú Gaõ iì~ðý c¤ùe [ôaû \ìeZûKê @ûùc Kò_eò cû_ò _ûeòaû? AZýû\ò

_âùZýK _òfûuê iêù~ûM ù\CQ«òö

_òfû Kjò[ôaû K[ûKê C\ûjeY ij MâjY aû @Mâûjý Keòaûe iêù~ûM _òfûcûûê ù\CQ«òö

_ìað_âiwùe [ôaû ]ûeYû / aû�ðû MêWÿòK ZûfòKû KeòaûKê KÿjêQ«òö ~ûjû ^ìZ^ _âiwKê aêSòaû _ûAñ ijû~ý KeêQòö

_òfûu aýqòMZ Rúa^ùe ò̂¿� ò ^ò¡ðûeY _ûAñ MYòZKê aýajûe \òMùe gòlK _òfûcûûê CiôûjòZ KeêQ«òö ~[û- ùKCñVûeê KòYòùa? \ìeZû, \e, icde @ûagýKZû AZýû\òö

aò\ýûkd aûjûùe [ôaû i´kKê aýajûe KeêQ«òö (~[û- aýûu iêaò]û iêù~ûM, Rò^òh_Zâ AZýû\òKê ùÂ ùgâYúKlùe @ûùfûP^û KeêQ«òö)

ù~ùZùaùk _òfû ijûdZû _ûAñ Pûùjñ ùiùZùaùk ZûKê GK iûùuZòK iìP^û ù\A CiôûjòZ KeêQ«òö

~ûjû _âgÜ Zò@ûeò _ûAñ ùK¦âaò¦ê ùi ia _âiwKê _òfûuê ùLûRòaû _ûAñ KjêQ«òö

23

Ée-2 cêq C�e cìkK _âgÜ aýajûe PÿeêQ«òö ~[û- C�e Kê Kjòù\A _fûuê _âgÜ Zò@ûeò KeòaûKê Kjòaû aû ùMûUòòG iõLýû iµKðùe Zêùc K’Y Kjò _ûeòa G bkò KòQò _PûeêQ«òö

ùKøYiò GK iciýû ù\A _òfûu ^òRÊ Xÿwùe icû]û^ KeòaûKê KjêQ«òö iµì‰ð eìù_ iciýûe icû]û^ Keòaû @ù_lû _òfûu \ßûeû KeûCQ«òö

_òfûcûù^ iciýûe icû]û^ Kò_eò Keò_ûeòùa G[ô_ûAñ ÊZª eìù_ Pd^ Keû~ûA[ôaû ejiý @û]ûe @u, ùKøZêjk @u @û\òe gòlK aýajûe KeêQ«òö

iciýûe icû]û^ _òfûcûûê Zûu ^òRÊ Xÿwùe KeòaûKê iêù~ûM Gaõ Zû _Qùe ejò[ôaû ~[û[ðZû ~êqòKê C_iÚû_^û KeòaûKêêù~ûM ù\CQ«òö

_òfûcûûê ùKùa ùKùa ^ìZ^ _âiwKê Zûu eêPò_ì‰ð Pò«û]ûeûùe C_iÚû_^û KeûCQ«òö

^òŸðòÁ aûÉa Rúa^ùe MYòZKê aýajûe Keòaû_ûAñ _òfûcûûê gòlK iêù~ûM ù\CQ«òö Gjû ijòZ _eòaûe c¤ùe ^ò¿� ò ^ò¡ðûeY Gaõ iûcûRòK aýaiÚû, G_eò Kò – Kò_eò bûùa aò\ýûkd @^ê\û^ Lyð ùja Gaõ aò\ýûkd _ûAñ _ûY×ò MéjúZ ùja Gaõ _ûY×ò _â\û^ _ûAñ KûeY @û\ò GK _âKÌ _ûAñ _âÉûa @ûMZ Keò_ûeòùaö

_eòcòZò gòlû ù\aû icdùe aò\ýûkd ò̂cðûY _ûAñ ù~ûR^û, Ne ^òcðûY _ûAñ ùcûU _eòie, ùcûU AUû, aûfò, iòùcYÖ @û\òe @ûagýKZû @UKk Keòaû-

24

AQêK _òfûcûù^ _eòaûee @ûdaýd @UKk C_iÚû_^û Keò_ûeòùa aû GK @û\gð _eòaûee @ûdaýd @UKk _â\û^ Keò _ûeòùaö

ùMûUòG _âiw _ûAñ @ù^K _âKûe @û^¦ \ûdú _âKâòdû aýajûe KeêQ«òö(~[û - _âgÜcû¤cùe, MÌ Kjò, MûYòZòK Z[ý ù\A, gòlY Kû~ðý AZýû\ò)

~\ò _òfûcûù^ ijûdZû cûM«ò, ùZùa gòlK _âgÜ Qkùe ijûdZû \ò@«òö ù~_eò Kò – K’Y aûjûe Keòaûe @Qò ? ùi[ô_ûAñ ùicûù^ K’Y RûYòaûKê PûjêñQ«ò? K’Y RûYòaû @Zò Reêeú cù^ KeêQ«ò? G iµKðùe ùicûù^ K’Y RûYòQ«ò? ùicûù^ RûYò[ôaû K[ûKê ù^A @ûagýK ejò[ôaû K[û Kò_eò RûYò _ûeòùa AZýû\ò?

Gjò _âiwUò Kò_eò fûMòfû? @]ôK @býûi Keòaûe @ûagýK cù^ KeêQ«ò Kò? ùKCñ @õgUò KÁ iû¤ cù^ KeêQ? _âiwe ùKCñ @õg _ûAñ @]ôK aûLýû PûjêñQ? GjûKê KòG aûLýû Keòaû _ûAñ _âÉêZ @Q? AZýû\ò _âgÜ _òfûuê _PûeêQ«òö

_ûVý_êÉKùe \ò@û~ûA[ôaû @býûi Kû~ðý, _âgÜûakú @û\òKê aMðúKeY Keòaû Gaõ ùKCñ @û]ûeùe aMðúKeY KeòQ«ò ZûKê aêSûAaû _ûAñ gòlK _òfûcû^uê KjêQ«òö

gòlK ÊZª eìù_ GK iciýû akú, _òfûuê iûjû~ý Kfû bkò _âÉêZ KeêQ«òö ^údc Gaõ _âiw bò� òùe ^ì@û eìù_ _âgÜûakúe icû]û^ _ûAñ aýajûe KeêQ«òö

_òfûu c¤ùe @ûjßû^ iéÁò

gòlK _òfûu bêfKê ÊûMZ

_âiwUòKê ÆÁ eìù_ iõùl_ùe

25

KeêQ«òö (~[û- ùMûUòG @ue aòbò Ü̂ iÚû^ùe aýajûee ZûfòKû Keö ù~øMòK, ùcøkòK iõLýûe ZûfòKû Ke AZýû\ò)

KeêQ«òö @ûùfûP^û KeêQ«ò Gaõ _òfûu @ic[ð iÚùk KòQò iùuZ ù\AQ«òö

aêSûAaû_ûAñ _òfûu c¤ùe @ûjßû^ iéÁò KeêQ«òö

Ée-3 @]ôK ^ò¡ðòÁ @ûjßû^ C_ùe gòlK C_iÚû_^û KeêQ«òö (~[û- Gjò iciýûe Zòù^ûUò icû]û^ _^Úû @Qòö Gjò Zòù^ûUò ~ûK _^Úû ùLûRò _ûeòa Kò?

GK ^òŸðòÁ C�e iµKðùe MêeêZß ^ ù\A, _òfûcûù^ ùLûRò[ôaû iciýûe icû]û^ _âYûkú C_ùe gòlK _Pûeò[û«ò?

_òfûcûû ijûdZû _ûAñ aòbò^Ü ^údc, _âiw @û\òKê @û]ûe Keò ÊZª eìù_ GK _âgÜûakú _âÉêZ KeòQ«òö

_òfûcûù^ Keò[ôaû bêf MêWÿòKê (Zûu ^ûc ^ ùfLô) ZûfòKû KeêQ«òö _òfûcûûê Zûjû aMðúKeY KeòaûKê KÿjêQ«òö G bkò _âùZýK bêf _Qùe ejò[ôaû KûeY ùLûRò aûjûe KeòaûKê _òfûcûûê KjêQ«òö

_òfûcûù^ Keê[ôaû bêfKê gòlK iû\eùe MâjY KeêQ«òö GjûKê gòlY _âKâòdûe GK @õg Êeì_ cû^ýZû ù\CQ«òö Gjò bêfKê _eÆe c¤ùe iõùgû]^ Keòaû \òMùe CiôûjòZ KeêQ«òö

aòbò^Ü aòbûMe @û�kòK aýqòaòùghKê gòlK @ûcªY Keò Zûu Kû~ðýùlZâùe MYòZKê Kò_eò aýajûe KeêQ«ò _òfûcûû _ûLùe aûLýû KeòaûKê KjêQ«òö

_âùZýK gòlY Kû~ðý _Qùe GK aû�ðû iéÁò Keò _ûeêQò«òö (~[û- “eòjûZò ù\aû” K[ûaÉê _Qùe Mê¯þ ejiý K’Y @Qò?)

iõmû aû ^údcKê bò^Ü _âKûùe Kjòaû _ûAñ gòlK _òfûcûûê _PûeêQ«òö ~[û – ùMûUòG ZâòbêRe Zò̂ òùKûYe icÁò 1800ö

GK ^òŸðòÁ _âKûe iciýûe icû]û^ _^Úû @]ôK ùaMùe VòKþ eìù_ Keòaû Gaõ Zû _Qùe [ôaû KûeY iµKðùe _òfûcûûê

ùgâYú _eúlY, GKK _eúlY _ûAñ _âgÜ Zò@ûeò Keòaûe iêù~ûM _òfûcûûê ù\CQ«òö

LaeKûMR, aýûu iêaò]û iêù~ûM @UKk iµKðòZ Z[ý, iûeYú Z[ýûakú AZýû\ò ~ûjûKò aûÉaRúa^ ùlZâùe aýajéZ ùjûA[ûG ùiiaêKê ùÂ MYòZ iµKðòZ

26

bò^Ü eì_ùe _Pûeû~ûA _ûùe –~[û- Zûjû GK ZâòbêR ~ûjûe . . . . .

_PûeêQ«òö @ûùfûP^ûKê aòhd eìù_ MâjY I ZZþ iùw MYòZe aýû_K aýajûe iµKðòZ @ûùfûP^û KeêQ«òö

Zûue ^òRÊ MYòòZ _âiw _âÉêZò _ûAñ gòlK _òfûcû^uê iûjû~ý KeêQ«òö ~[û - ~\ò aò ùicûù^ PûfòMùf, _òfûcûù^ @ ê̂ba Keòùa ù~ ùicûù^ ^òùR ZûKê ùLûRò _ûeòùaö

27

@¤ûd 3

Ròfäû iû]^ Kcòð (Rò.@ûeþ.Rò) K’Y Gaõ KûjóòKò ? cû¤còK aò\ýûkde ùg÷lòK aòKûg _ûAñ Ròfäû aû aäKþ Éeùe ùKøYiò ijûdK _âKâòdû ^ûjó û _âgûi^òK Kû~ðýùe

iõ_éq aýqòu _ûLùe @^ýû^ý ajêZ Kûc @Qò ù~ Zûu _ûLùe ùg÷lòK Kû~ðý _ûAñ icd aûjûe Keòaû KÁ iû¤ @ùU û _ìùað cû¤còK gòlKu _âgòlY _ûAñ SCERTe GK aòbûM eûRý jò¦ú iõiÚû, AõeûRú bûhû _âgòlY iõiÚû, eûRý aòmû^ iõiÚû aû iòùcUþ \ßûeû iúcòZ cûZâûùe Keû~ûA[ôfû û ùjùf icÉ gòlKuê ù~ûR^û a¡ bûaùe _âgòlòZ Keû~ûA _ûeò^ûjó û Ròfäû Éeùe gòlK ùg÷lòK ijûdZû Kû~ðýùe ò̂e«eZû ^ûjó û Ròfäû gòlû @]ôKûeúu \ßûeû ùKùa ùKùa aò\ýûkde ^úeòlY Keû~ûCQò û Kò«ê Zûue Kû~ðý aòùgh Keò ùg÷lòK aýZòùeK _âgûi^òK @ùU û ùKùa ùKùa ajêZ Kc gòlû\û^ iµKðòZ @ûùkûP^û jêGö @ûeþ.Gcþ.,Giþ. G. ùe gòlK ijûdZû _âYûkú Gùa aò ÆÁ ^êùjñ û gòlK cûû Zûfòc _ûAñ _û� \ò^ ]û~ðý Keû~ûAQò û Kò«ê Gjò Zûfòc Kò_eò `k_â\ ùja, _ea�ðú ijûdZû Kò_eò Keû~òa Gjû iµKðùe _ì‰ð ÆÁZû ^ûjóòû ùg÷lòK ijûdZû aò^û gòlûe MêYa�û @ûYòaûùe Zûfòce icýK _âbûa ùjCQòö gòlûe _eòa�ð^ _ûAñ _âdûiKê @]òK _âbûagûkú Keòaû _ûAñ gòlK ijûdZû _âKâòdûe @ûagýKZû ejòQò Gaõ Gjû iÚû^úd Éeùe C�c aýqòuê ùÂ GK \kMV^ ùjaû \eKûe û C\þbaKê ZéYcìkÉe _~ðý« VòKþ Xwùe Kû~ðýKûeú Keòaû _ûAñ Ròfäû Éeùe GK ùg÷lòK ijûdK \k _ûAñ Pò«û Keû~ûCQò û ù~Cñcûù^ gòlK cûûê _âZýl ijûdZû Keòaû ij _âKÌe aòbò^Ü iû]^Kcðúu c¤ùe GK iõù~ûRK eì_ùe Kû~ðý Keòùa û bìcòKû – Ròfäû iû]^ Kcðò cûûe Zòù^ûUò cêLý bìcòKû ejòQò – 1.1- iûcMâú _j�ûAaû/ _eòa� ð^Kê i`k eì_ûd^ Keòaû û

Ròfäû iû]^ Kcðò ZéYcìk Éeùe _eòa� ð̂ e GùR� @U«ò û G[ò_ûAñ ùicûù^ ^òR ò̂R Éeùe iÚû^úd _eòiÚòZò MêWòKê RûYòaû iùw iùw ù~ûR^û Keòùa Z[û bò^Ü bò^Ü Éee iû]^Kcðú cûû ij còkòcògò _eòa� ð̂ e i`k eì_ûd^ Keòùa û 1.2 - iûwiû[ú ù^ZéZß -

gòlK iû[ú cûû ijòZ cògò ù^ZéZße Kû~ðý Keòùa û Zûu ijòZ cògòù~ûR^û Keòùa û còkòcògò aêSò aòPûeò ùKøYiò Kû~ðýKê @ûùMA ù^ùaö

28

1.3- @û\gðe _âZúK-

@^ýû^ý gòlK cûû _ûAñ @û\gð ùjùa û ùKak @^ýe ijûdZûùe _eòa�ð^ @ûYòaû flý ^êùjñ û aeõ ^òùR ^òR aò\ýûkdKê @^ýe i¹êLùe @û\gð aò\ýûkd eìù_ aòKûg KeûAùa û 2- \ûdòZß

Ròfäû iû]^Kcðú i\iý eìù_ @û_Yu \ûdòZß ùja ù~ - 2.1- C�c gòlK ùjûA ejòaû -

Ròfäû iû]^ Kcðú ùjûAMùf @^ý gòlKu Vûeê bò^Ü aû ùgâÂ ùjûAMùf GK[û VòKþ ^êùjñ û ^òRe Kû~ðý \lZûKê iað\û ùfûKu c¤ùe GK gòlK eìù_ C Ü̂Zeê C^ÜZ Keò eLòaûKê _Wòa û 2.2- C›ûjú jê@«ê -@^ý cûûê c¤ C›ûjòZ Keò eL«ê - KòQò ùjûA _ûeòa ^ûjó û - G_eò K[ûeê \ìeùe ejòaûKê _Wòa û ùfûKuê c¤ \ìeùe eLòaûKê ùja û KòQò icd G_eò c¤ @ûiò_ûùe ù~ùZùaùk ùfûKu c¤ùe ù^÷eûgýZû ù\Lû ù\aö @û_Yuê G_eò _eòiÚòZò ij cêKûaòfû Keòaû _ûAñ _âÉêZ ejòaûKê _Wòa û 2.3- iciýû icû]û^ Keòaûùe iûjû~ý Keòaû -

Gjû \êA _âKûe ùja û _â[cZü KòQò G_eò NUYû @ûiòa ~ûjûKê @û_Yu Éeùe iûùw iûùw icû]û^ KeòaûKê _Wòa û \ßòZúdùe ù~Cñ iaê @û_Yu Éeùe i¸a ^êùjñ ZûjûKê AMÜiþ Uòcþ _~ðý« _j�ûAaûKê _Wòa û 3- Kû~ðý -

Ròfäû iû]^Kcðú eìù_ ùcûUû ùcûUò Pûeò _âKûe Kû~ðý KeòaûKê _Wòa û Gjû aýZúZ ZZþlYûZþ @ûagýKZû @^êiûùe KòQò Kû~ðý c¤ @ûiò_ûùe ùi[ô_ûAñ _âÉêZ ejòaûKê ùjaö 3.1- ZûfòKû MâjY Gaõ _â\û^ - AMÜiþ \ßûeû @ûùdûR^ ùjaûKê [òaû Zûfòc Kû~ðýKâcùe iKâòd @õg MâjY Keòaû û icd icdùe gòlKcûûê Zûfòcþ ùe iûjû~ý Keòaû û _ùe _ùe ^òùR Zûfòc _â\û^ Keòa û

29

3.2 - aò\ýûkd _eò\gð^ Gaõ _âZýl ijûdZû -

ò̂R @û�fòK aò\ýûkd MêWòKê cûiK @«Zü [ùe _~ðýùalY Keòùa û ùgâYú Kl _~ðýùalY Keò Z\ûeL `Ÿð _ìeY Keòaû Gaõ aò\ýûkd Z[ýe aòùgähY Keòaû Gaõ Z\^ê~ûdú MêYa�û _âZò _âZòKûeûZàK _eûcgð Z[û _\ùl_ ù^aû û gòlK I _â]û^gòlKu ijòZ còkòcògò ù~ûR^û Keòaû Gaõ ù~ûR^û MêWòKê Kû~ðýKûeú Keòaûùe iûjû~ý Keòùa û 3.3- cûiòK ùa÷VK -

_âZò cûie ùgh g ò̂aûe \ò^ Zò ò̂ eê PûeòN�ûe GK ùa÷VK ùja û ù~Cñ[òùe Zò^ò _âKûee Kû~ðý Keû~òa û MZ cûie icúlû Keòaû (Z\ûeL Z[ýûakú @^êiûùe ) @ûMûcú cûi _ûAñ ù~ûR^û Keòaû Gaõ aò\ýûkd _~ðýùalY icdùe @^êba Keò[òaû KVò^Zû C_ùe @ûùfûP^û I cZûcZ _â\û^ Keòaûö 3.4- aòaeYú fòL^ -

^òR Kû~ðýe G_eò Xwùe aòaeYú ùfLò eLòùa ù~ G[òeê @û_Yue _âMZò ÆÁeìù_ _eòflòZ ùjC[òaö ùi[òeê còkê[òaû iê`k MêWòKê @ûMûcú \ò^ cû^uùe _âùdûM Keû~ûA _ûeê[ôa û 3.5- @^ýû^ý, ZZþlYûZþ @ûagýKZû @^êiûùe -

Giaê aýZúZ @^ý Kû~ðý c¤ KeòaûKê _Wò_ûùe û ù~_eò gòlY iûcMâú aòKûgùe _eûcgð _â\û^ û ^òùR gòlY iûcMâú _âÉêZ Keòaû û ]û~ðý flý _âû¯ò _ûAñ ù~ùKøYiò @ûagýK Kû~ðý Keòaûö @û_Yu _ûAñ @býûi

Gjò bò^Ü bò^Ü aòhdùe @ûMKê @ûjêeò @aMZò Keû~ûAQò û GVûùe _âùZýKu bìcòKû, \ûdòZß Gaõ K�ðaý iµKðùe @Zò iõùl_ùe _â\û^ Keû~ûAQò û K’Y Gjû VòKþ @ùU ? ^òR _ûAñ ùcøLòK bûùa _âùZýK icdùe @ûV / \g aûKý ùe K[û Kêj«ê û ~ûjû VòKþ Gaõ Reêeú cù^ ùja ZûKê GVûùe ùfL«ê û bìcòKû -

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

30

\ûdòZß -

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Kû~ðý –

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

31

@¤ûd 4 ùcûe ùgâYú Kl – GK ^cì^û ùgâYú Kl

ò̂R ùgâYú KlKê GK C\ûjeY eìù_ _â\gðòZ Keòaû _ûAñ K’Y Keòùa ? @û_Y @ ê̂cû^ Keê[ôùa ù~ _â[ùc Gjûe K[û KûjóKò Kêjû~ûCQò ? ^òR ùgâYú KlKê VòKþ eìù_ ù\Lòaû, _eLò ùâû Gaõ iRûWò eLòaû _ûAñ KòQò iìPK iéÁò Keû~ûAQò û ùi[òùe Kêjû~ûAQò ù~- gòlKu @ûcô icúlû `Ÿð- (gòlKu gòlYKû~ðýûakúe cû^K / iìPK ‘iû]ûeY’Ée 1 eê 3 )

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) ùjC^[ôaû Kû~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?)PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò_þ_Yú Nùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û (K) Pò«ûcìkK @õgMâjY Gaõ @býûie iêù~ûM ù\aû iùw iùw gòLòaû _ûAñ [òaû _ûVýKâcKê iµû\^ Keòaû û

Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

1 cêñ K’Y ùgâYú Klùe _òfûcûûê Gaõ ^òR ^òR bòZùe @ûùfûP^ûKê ù_âû›ûjòZ KeêQò û GcòZò KòQò _âgÜûakúe _âùdûM KeêQò ~ûjû _òfûcûû c¤ùe K[ûaû�ðû Keò, Keòaûe iêù~ûM iéÁò KeêQòö

2 Kkû _Uû Kû~ðý Keòaû icùd _òfûu ijòZ K[ûaû�ðû KeêQòö 3 Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû gòlY Kû~ðKÿê aýajûe KeêQòö 4 ùgâYú Kl aýaiÚûùe aò^û _eòa�ð^ Keò c¤ G_eò ùcøLòK gòlY Kû~ðý

KeêQò ~jóùe icÉ _òfû c^ùLûfû @õgMâjY KeêQ«ò û

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée -2 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

5

cêñ K’Y _âgÜ, aòhd, flýKê ùÂ aòhdKê Gbkò bûùa @ûe¸ KeêQò ù~còZò _òfû ^òRe @ ê̂ba Gaõ _ìaðûRðòZ mû^Kê aýajûe Keò gòLô _ûeêQòö

6 Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû KòQò KÁKe gòlY Kû~ðýeê @ûe¸ KeòQò ù~còZòKòò fòL^ Kû~ðý, iûw iû[úij Kû~ðý, ijR C_ûd ùÂ ùKøYiò Kû~ðýKê iµì‰ð Keòaû AZýû\òö ZZþ iùw iùw gòòlY iûcMâúe aýajûe Keò Kû~ðý icìj iµû\^ KeêQòö

7 cêq _âgÜûakúe iaðû]òK _âùdûM KeêQò ~ûjû C_ùe @ûùfûP^û ùjûA _ûeòaö aòùgh Keò KûjóKò Kò_eò Gaõ ~\ò iµKðòZ _âgÜ û

8 cêñ K’Y PKþ-UKþ aûLýû Gaõ ùNûhòaûe _eµeû Vûeê \ìùeA ~òaû _ûAð ùPÁû KeêQòö ùKak aûLýû Kê _òfûe gòLòaû _ûAñ iùaûð�c ùKøgk aû GK cûZâ ùKøgk ùaûfò bûaê ^ûjó û

32

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée-3 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

9 cêñ U.Giþ.dêe C Ü̂Z cûîòK ùKøgk aòKûg iµKðòZ gòlY Kû~ðý ~[û: gòlY iûcMâúe aýajûe iûcêjòK Kû~ðýùe ÊZª iêù~ûM ùgâYúMéj aýaiÚûùe @ûagýK _eòa�ð^ KeòQòö GcòZò KòQò KeêQò ~ûjû iµì‰ð C�e @ûKk^ Keû~ûA ^ _ûùeö

10 ùcû ùgâYúùe gòlY _âKâòdûùe _òfûcûù^ GKûVò ^òùR ^òùR gòLêQ«ò, iûw cûû c¤ùe @ûùfûP^û Keò gòLêQ«òö

11 _âKâòdû @û]ûeòZ _âgÜûakúe @]òK _âùdûM KeêQò û ù~_eòKò _Wò@ûùe [òaû Nûie _ZâiõLýû ùKùZ ? GjûKê RûYòaû _ûAñ KòQòò C_ûd @Qò? C�e _ûAaû @ù_lû _òfûcûûê Gbkò _âgÜe icû]û^ _ûAñ _âZýl Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM ù\CQò û

12 Gbkò _âgÜûakú, _eòiÚòZòe iéÁò KeêQò ~ûjû \ßûeû _òfûcûù^ Pò«^ Gaõ aòùgähY KeêQ«ò û G[òùe ùicûûê iûjû~ý c¤ KeêQò û

13 ùNûhû _¡Zòeê ~[û i¸a \ìùeA ~òaû _ûAñ ùPÁû KeêQò û ò̂R _ûùL icÉ _âgÜe C�e @Qò, Gjò bûa^ûeê \ìùeA ejêQò û C\ûjeY Êeì_ - _òfûcûû _âgÜe iò]û C�e ù\aû @ù_lû @^ý _òfûcûû Vûeê Gjò _âgÜe C�e _ûAaû ùKøgk @ak´^ Keò @ûùfûP^ûe iêù~ûM iéÁò KeêQò û

(L) _âùZýK _òfûue gòlYKê ^ò½òòZ Keòaû û

gòlY Kû~ðýe cû^K / iìPK Ée -1 c«aý iõlò¯ Uò®Yú 14 ùgâYú KlKê ~òaû _ìaðeê gòlY ù~ûR^û _âÉêZ KeêQò û PkYúd _ûVUúKû ^êùjñ

aeõ K’Y KeòaûKê @Qò , Kò_eò Keòaò Gjû Pò«û KeêQò û

15 _òfûcûûê iÚû^úd _eòùage _â\gð^ Gaõ iÚû^úd _eòiÚòZòe _âùdûM _ûAñ iêù~ûM ù\CQò û @ûL _ûLeê còkê[òaû Rò^òh MêWÿòKê ùÂ gòlY iûcMâú eìù_ aýajûe KeêQò û

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée -2 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

16 gòlK ùgâYú KlKê ~òaû _ìaðeê _ûVUúKû _âÉêZ KeêQò û ( ù~_eò _âiw _ûAñ @ûagýK gòlY iûcMâú iõMâj ) ^òR _ûVUúKû iµKðùe iõlò¯ ù^ûUþ c¤ KeêQò û

17 ùcû ùgâYú Klùe aòbò̂ Ü gòlY _¡Zò _âùdûM Keû~ûCQò û ù~_eò - _âùdûM, iûcêjòK @ûùfûP^û, @býûi, _âKÌ Kû~ðý, aûjýRMZ iµKðúZ Kû~ðý, ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe C_ûù\dZû, ùKiþ ÁWòe (Rúa^ò) _âùdûM AZýû\ò û

18 _ûVý _êÉK \� _gÜûakú Gaõ Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû icû]ûê _âùdûM, Giþ. Gfþ.dê. e aýajûe iµKðùe _òfûcûûe cZûcZKê ùÂ

33

Zûue @iêaò]ûKê Ée I ùaû]McýZûe @ûKk^ Keòaû @ûe¸ KeòQòö gòlY Kû~ðýakúe cû^K / iìPK Ée -3 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

19 Uò.Giþ.dê Gaõ Rò.Uò.Rò. ùe \ò@û~ûA[òaû _eûcgð @^êiûùe ^ìZ^ ù~ûR^û KeêQò û

20 _ûVý _êÉK \� _gÜûakú Gaõ Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû icû]ûê _âùdûM, Giþ. Gfþ.dê. e aýajûe iµKðùe _òfûcûûe cZûcZKê ùÂ Zûue @iêaò]ûKê Ée I ùaû]McýZûe @ûKk^ Keòaû @ûe¸ KeòQòö

21 Giþ.Gfþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû @ûZà icúlûe _âgÜûakú Gaõ Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[òaû _eûcgð @^êiûùe _òfûcûù^ Zûue _âMZòKê ^òùR @ûKk^ Keòaû _ûAñ iûjû~ý KeêQòö

(M) _òfûu ijòZ ùiøjûŸðý_ì‰ð iµKð eLòaû, ù~_eòKò Zûu gòlûYùe iKeûZàK _âbûa _Wòa û

gòlY Kû~ðýakúe cû^K / iìPK Ée -1 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

22 cêñ _òfûcûû _éÂ bìcòKê jé\þ ùaû] KeòQò Gaõ Zûue _ìaðû ê̂bìZòKê gòlY icdùe aýajûe KeêQò û

23 cêñ _òfûu mû^Kê ùÂ gòlY @ûe¸ KeêQò Gaõ Zûue ù\÷^¦ò^ Kû~ðýKkû_ ijòZ iµKð iÚû_^ KeêQò û

24 _òfûcûû _ìaðûRðòZ mû^, @^êbìZò, ùKøgkKê @û]ûeKeò ùgâYú Klùe GK _âKûe @ûjßû^ _ì‰ð aûZûaeY iéÁò KeêQò ~ûjû \ßûeû _òfû ^òùR Pò«ûKeò Gaõ aòùgähY Keò gòlY Éeùe C^ÜZò @ûYò_ûeêQ«òö


25 _òfûcûù^ @ûjeY Keò[òaû mû^Kê, _eò_âKûg Keòaûe iêù~ûM ù\CQòö 26 iZùe K’Y cêñ _òfûcûûê iûjû~ý KeêQò Gaõ iêù~ûM iéÁò KeêQòö gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée -3 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

27 ùgâYú Klùe _òfûcûûê Zûu \ßûeû Pd^ Keû~ûA[òaû aòKÌ Pò«û C_ùe ~êqò Keòaûe iêù~ûM ù\CQò û

(N)iÚû^úd _eòiÚòZò MêWòKê _âùdûMKeòaû Z[û _òfûcûûê cû¤còK gòlû _â\û^ _ûAñ _âÉêZ Keòaû û gòlY Kû~ðýe cû^K /iìPK Ée -01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

28 ùKøYiò ^ìZ^ _âiwe @ûe¸ Keòaû _ìaðeê Zû iµKðòZ _òfûu _ìaðûRðòZ mû^Kê aêSòaûKê ùPÁû KeêQòö

29 aòbò^Ü Ée @^êiûùe gòlYKû~ðý KeêQòö ^ìZ^ _âiwKê gòLòaû _ûAñ _òfûcûûê _âÉêZ KeêQò û

30 icd icdùe _êêûùfûP^û KeêQòö ~ûjû\ßûeû _âùZýK _òfûe gòlYKê iê^ò½òZ Keò_ûeêQò û

34


31 \kMZ Kû~ðýùe ù_âûiôûj^ ù\CQò, aòùgh Keò ù~CñVò aòbò^Ü Ü Éee _òfûcûû _ûAñ iûwcûû ijù~ûM iéÁò KeûC @Qòö

32 ùbøZòK i´k ~[û _eúlûMûe aû _ûVûMûee @bûa [ûA c¤ iÚû^úd _eòùagKê I i´kKê aýajûe Keò ùi Pò«ûeê C_eKê @ûiòQòö

gòlYKû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée -03 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

33 _ûVýKâc I _ûVýKâce ùaûSe ^òeûKeY _ûAñ cêñ _òfûuê _âÉêZò KeêQò û ùgâYú Klùe iûwiû[ú iùj~ûM _âZò MêeêZß ù\CQò I ÊZüÇê� ð @õg MâjYKê aýajûe KeêQòö

34 _ûVý_êÉKiÚòZ bûhû MZ KVò^ZûKê aýajûeòK C\ûjeY cû¤cùe iek I ùaû]Mcý KeûA_ûeòQòö

35 ùagú _òfû[òaû ùgâYúKlKê (40 eê C¡ßð iõLýK _òfû) _òfûcûû ijù~ûMùe _eòPûk^û Keò_ûeêQòö

AõeûRú gòlKu @ûcô icúlû `¡ð iõLýû-03

(AõeûRú gòlK gòlYKû~ðýûakúe cû^K Ée 01eê 03)

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) ùjC^[ôaû _û~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?) e PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®YúNùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û iû]ûeY Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

1 ùcû ùgâYúùe AõeûRú gòlY _ûAñ (aòùgh Keò ùcøLòK AõeûRúKê gêYòaû Gaõ aêSòaû _ûAñ) _âûe¸òK gòlY Kû~ðý cû¤cùe @ûe¸ Keû~ûC@Qò û G[òùe iû]ûeYZü aÉê, PòZâ, NUYûakú aû @^êbZòe aýajûe Keû~ûC@Qòö

2 ùcûe ùgâYú Klùe _òfûcûûê cûZébûhûe iKâòd gâaY Keòaûe iêù~ûM còùk Z[û Kjòaûe iêù~ûM còùk @ûjßû^ _ì‰ð _eòiÚòZò ùjùf ù~CñVò _òfûcûûê Pò«û KeòaûKê _ùWÿ, @[ð ùLûRò _ûAaû _ûAñ aû ^ìZ^ iõù~ûR^û Keòaû _ûAñ _ùWÿ û AõeûRúùe Keû~ûC[òaû @býûi Kû~ðýKê IWò@ûùe C�e ù\aû _ûAñ iêù~ûM \ò@û~ûGö ~ûjû`kùe _òfû ]òùe ]òùe AõeûRú _âZò @ûMâj _âKûg KeêQ«ò û iaêVê MêeêZß_ì‰ð K[û ùjCQò, _òfû ò̂Re c^, cûîòK Pò«ê _âùdûM KeêQò I bûhûùe _âKûg Keòaûe ùg÷kúe aýajûe Keò_ûeêQò û Gjò cù^ûbûa Gaõ @býûi AõeûRú _âZò @ûKhðòZ Keê@Qòö

35

gâaY - K[^ gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée -01

c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

3 ùcûe ùgâYú Klùe gâaY _ûAñ G_eò gòlY Kû~ðý Keû~ûG, ~ûjû\ßûeû _òfû AõeûRú gêYò[û«ò Gaõ Zûu _ûAñ eêPòKe ùjûA[ûG, ~ûjûe @[ðKê \ò@û~ûA[ôaû iÚòZò iûcMâú, aû\ \ò@û~ûA[ôaû Z[ýùe iìP^û _ûA Zû cû¤cùe @[ð aêSò_ûeêQ«ò û

4 cêñ _òfûcûûê ùcøLòK AõeûRú _ûAñ G_eò iêù~ûM ù\CQò, ~ûjûKò ùicûù^ @ûMeê RûYòQ«ò aû Gjò _âKâòdûùe gòLêQ«òö aòhd aÉêùe Gjûe aýajûe Gbkò Keû~ûCQò ~ûjûKò _òfûu _ûAñ eêPòKe Gaõ ~[û[ð @ùU û

5 _òfûcûûê IWò@û KjòaûKê iêù~ûM ù\A Zûue K[ûKê AõeûRúùe _êYò[ùe ù\ûjeû ~ûCQò û Gbkò bûaùe AõeûRú Kêjû~ûCQò ù~, ~ûjûe @[ð ùicûù^ @ûMeê ùi iaê g±e @[ð _âûdZü RûYò[û«ò û Gjû ùicûû \ßûeû Zò@ûeò @ùU ùZYê Zûu _ûAñ eêPòKe ùjaû ÊûbûaòK û ~\ò Gjòbkò @âeZ _òfûuê ùcøLòK AõeûRúe @[ð aêSòaû \òMùe ijûdZû \ò@û~ûG, ùZùa ùi AõeûRúe ]ß̂ ú, fd Z[û CyûeY ij _eòPòZ ùjûA~òùa Gaõ gêYò gêYò ùaû]McýZû jûif Keò g± bŠûeKê icé¡ Keò _ûeòùa û


6 a�ðcû^ ùcûe MêeêZß ùaû]McýZû ij gòYòaû ^êùjñ aeõ _òfû ^òùR ^òR K[ûKê @[ð _ì‰ðbûaùe _âKûg Keòaû _ûAñ @]ôK MêeêZß \ò@û~ûCQòö

7 cêñ GcòZò @^êKêk _eòiÚòZò, _eòùag iéÁò KeêPò ù~Cñ[ôùe _òfûuê Kjòaû _ûAñ iêù~ûM còkêQò Gaõ ^òbðdùe Kjò_ûeêQ«òö

_V^ fòL^ gòlYKû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée -01

c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

_âû[còK Éeùe _V^ Gaõ fòL^ _âZò _é[K bûaùe MêeêZß \ò@û~ûA^ûjó û Uò.Giþ.dê Gaõ Giþ.Gfþ.dêùe cûZâ gòlY Kû~ðý @Qò Gaõ _ûVý_êÉK ijòZ iµKð iÚû_^ Keû~ûAQò û

8 AõeûRúùe _Vê @ûe¸ g±û[ð, LŠ aûKý aû ùQûU ùQûU aûKýeê Keû~ûCQò û (g±, aûKý aû @^êùz\) ~ûjûKò _òfû aêSò _ûeêQò û _â[ùc _â[ùc ùQûU ùQûU eêPòKe Gaõ RYû gêYû K[ûeê @ûe¸ Keò ]úùe ]úùe RUòk I @_eòPòZ aòhdaÉê @ûWKê @ûùMA ~ûCQòö

36

9 _òfûu aòKûg _ûAñ cêñ- - _eòPòZ Gaõ eêPòKe M\ýûõg aû _\ýûõg _XÿêQòö - aòeûc ijòZ, _ì‰ðùz\, Kcû _âZò ¤û^ ù\A _XÿêQòö - _âiwiÚòZ g± cûûe @[ðKê aûjûe KeêQòö - ZûfòKû, PòZâ, ^Kèû, PûUð AZýû\òKê ù~ûWÿò aêSûCQòö - fòLòZ ^òùŸðgKê aêSûCQòö - aòhd aÉêe aòùgähY Keò aêSûCQò û

10 _âûe¸òK fòL^ @býûi c¤ @ûe¸ KeòQò û (ù~_eòKò, PòZâe a‰ð^û, ijR _âgÜ C_ùe iõlò¯ C�e ùfLòaû Kò´û _eòPòZ g±Kê ùÂ gîZfòL^ ùfLòaû )G[ô_ûAñ _ûVý_êÉKe iKâòd aýajûe KeêQò û


Gjò Éeùe gâaY, K[^, _V^, Gaõ fòL^ iµKðòZ Kû~ðýKkû_e _é[Kþ _é[Kþ eìù_ Keòaû @ûagýK ùja^ûjó û

11 cêñ ùgâYú Klùe _òfûcûûe _V^ Gaõ fòL^ gòlY Kû~ðýKê @]ôK MêeêZßij KeêQòö

12 a�ðcû^ _~ðý« iµû\òZ Kû~ðýûakúKê @û]ûe Keò _ûVý_êÉKùe \ò@û~ûA[òaû _âiw cûû aòùgh _âbûagûkú Xwùe Kû~ðý Keò_ûeêQò û

13 _òfûcûûê AõeûRúe CùŸgý_ì‰ð aýajûe Keòaûe iêù~ûM ù\CQò û ù~_eòKò - _òfûcûû ^òR @^êbìZò C_ùe @û]ûeòZ K[ûaû�ðûùe ijcZ aû @ijcZ aýq Keòaûe iêù~ûM û -aòbò^Ü _âKûee ùKøgk, Kû~ðýakúe _âùdûM ù~_eò - @bò^d, lê\â^ûUòKû, cêK @bò^d, ~êqò ZKð, @ûùfûP^û AZýû\ò û - \êA aû @]òK aÉê, aòmû_^, ùiaû iµKðùe _eÆe e Zêk^û Keòaû Z[û Zûjûe C_ûù\dZû iµKðùe ò̂RÊ cZ _â\û^ Keòaû û - ^òRe aòbò^Ü @^êba @û]ûeòZ iûeccð aû cZûcZ _â\û^Keòaû û - KûeY Gaõ C\ûjeY ijòZ ^òRÊ c«aý _â\û^ Keòaûö

37

aòmû^ gòlKu @ûcôicúlû `¡ð iõ-03 (aòmû^ gòlZû Kû~ðýûakúe cû^K Ée 1 eê 3 )

aòmû^ gòlKu @ûcô iaúlû `Ÿð iõ-3 aòmû^ gòlY _û~ðýûakúe cû^K Ée 1 eê 3

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) ùjC^[ôaû Kû~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?) e PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®YúNùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û

@û^¦, i¸ûa^û ij aòhd _âùag -


1 cêñ _òfûcûû _ìaðû^êbìZòKê _âùdûMKeò eêPòiµ Ü̂ Z[û Ròmûiû iéÁò KeêQòö 2 G_eò C\ûjeY \ò@û~ûCQò ù~, ù~Cñ[ôeê _òfû eêPò_ì‰ð Gaõ ~[û~[ @õg

MâjY _ûAñ Ciôûjú ùjCQ«òö

3 _òfûcûûe _êaðû^êbìZò, eêPò, @û^¦, ùLkeìù_ @^êba, @û½~ðý Z[û ùKøZêjke aýajûe Keû~ûCQòö

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

4 aòhdaÉêe ùKøgk aû mû^ _âZò MêeêZß ù\A gòlY _âYûkúKê aûQò _âùdûM Keû~ûCQòòö

5 cêñ mûZeê @mûZ @ûWÿKê ~ûCQòö 6 ùgâYú Klùe _òfûcûû _ìaðûRðòZmû^ @^êiûùe C_~êq gòlY ùKøgke

_âùdûM Keû~ûCQòö


7 aòhdaÉê @^êiûùe _òfûu _ìaðûRðòZ mû^Kê ùÂ, mûZeê @mûZKê ~òaû _ûAñ gòlY _âKâòdû Keû~ûCQòö

8 ]ûeYûKê \éXÿòbìZ Keòaû _ûAñ gòlY _âKâòdû Keû~ûCQòö `kùe _òfûe @ûcôaòKûge iêù~ûM ejòQòö

cûîòK Kû~ðûakú, Pò«^- Z[û aòhd _âùag \òMùe ijù~ûM Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

09 iìP^û, mû^ @ûjeY _ûAñ iû]ûeY Kû~ðý, ù~_eòKò Zêk^û Keòaû, icû^Zû aû _û[ðKý ùLûRòaû, K’Y fêKÑûAZ @Qò ZûKê ùLûRòaû aû K’Y _âcûY @^êiûùe @iwZ @ùU, aòbò^Ü iÚòZò / @aiÚûe @ûKk^ Keò_ûeòaûe iêù~ûM iéÁò KeêQòö


10 aòaò] Kû~ðýakúKê aòùgähY Keò aMðúKeY Keòaû Kâc RûYòaû Z[û Kû~ðýùe _âùdûM Keòaû _ûAñ ijûdZû \ò@û~ûCQòö

38


11 ^ìZ^ _eòKÌ^û iµKðùe Pò«û Keû~ûA _òfûcûûê aòKûg^àëLú ùjaûùe ic[ð Keû~ûCQòö @[ðûZþ _òfûu _eòKÌ^û C_ùe Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM iéÁò Keû~ûCQòö

^òÃhð I icû_^ Keòaû Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

12 icû_^ Keòaû icdùe _òfûcûûê iêù~ûM _â\û^ Keû~ûCQò, ù~còZò Kò ùKCñVûùe @ûjêeò gòlYKû~ðý \eKûe I ùKcòZò aýa]û^Kê \ìeKeò ùja Zûjû RûYò_ûeêQòòö


13 _òfûcûù^ iûc[ýðaû^ ùjûA Zûu _ìaðû{ðòZ mû^Kê ^ìZ^ mû^ ij Kò_eò ù~ûWÿò_ûeòùa Gaõ ùKCñiÚùk Gjû C_~êq ùja ^ûjó Zûjû RûYò_ûeòùaö G \òMùe cûMð\gð^ Keû~ûCQòö


14 _òfûcûûê ^ìZ^ _eòKÌ^û Gaõ Gjû C_ùe Keû~ûC[ôaû _âùdûMe _eòYûcKê @û]ûeKeò ^ìZ^ mûê aòKûg Keòaû \òMùe iêù~ûM \ò@û~ûCQòö

15 ^ìZ^ mû^, ^ìZ^ @ûgû icìjKê ^ìZ^ Kû~ðýû]ûeû ij iõ_éqò Keû~ûC@Qòö

@û_Yu _ûAñ @býûi –

Gjò iaêKê Pò«ûKeòaû _ûAñ ^òRÊ `Ÿð _âÉêZ Keò _ìeY Ke«êö gòlKu @ûcôicúlû `¡ðKê c¤ @ûLô@ûMùe eL«ê Kò Gjò Kûc _ûAñ `ŸðUòKê Kò_eò aýajûe Keò_ûeòùa?

Gjò Kû~ðý iû[ô gòlK cûù^ c¤ Zûu ^òR _ûAñ Keò_ûeòùa, G[ô_ûAñ @û_Y K’Y Keòùa? Zûjû c¤ CùfäL Ke«ê –

39

MYòZ gòlû\û^ _ûAñ @ûcô icúlû `¡ð

gòlY Kû~ðýûakú cû^K Gaõ iìPK Ée 1 eê 3

c«aý Nùe VòKþ _ûAñ (√) bêfþ _ûAñ (x) iù¦j _ûAñ (?) PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®Yú Nùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û 1- cêñ Keê[ôaû Kû~ðýûakúe @ûcôicúlû Kùe Kò? 1(K)- cêñ _~ðýùalY / _eò\gð^e iêù~ûM Gaõ _òfûu c^ùe Ròmûiû / ùKøZìjk iéÁò KeêQò Kò? Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

01 KêjêK MYòZ, _âû[còK K[ûaÉê @û]ûeòZ MYòZ, ùQûU ùQûU @ûùcû\ \ûdK _âgÜ @û\ò _Pûeò cêñ _òfûu c^ùe Ròmûiû / ùKøZêjk I @ûMâj iéÁò KeQòò Kò?

02 cêñ _òfûu _ìaðû^êbìZòKê MYòZe ^ìZ^ _âiw ij ù~ûWÿò _ûeêQò Kò? ~[û- aýûu Kò_eò Kû~ðý Kùe? _é[ôaú Gaõ iì~ðý c¤ùe [ôaû \ìeZûKê @ûùc Kò_eò cû_ò _ûeòaû?

03 aò\ýûkd aûjûùe [ôaû i´kKê cêñ aýajûe KeêQò Kò? (~[û- aýûuùe còkê[ôaû iêaò]û iêù~ûM, Rò^òh_Zâ AZýû\òKê ù^A ùgâYúKlùe @ûùfûP^û KeêQò Kò?)

gòlY Kû~ðýûakú iìPK Ée-02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

04 cêñ cêq C�e cìkK _âgÜ aýajûe KeQò Kò? ~[û- C�e Kê cê Kjòù\A _fûuê _âgÜ Zò@ûeò KeòaûKê Kjòaû aû ùMûUòòG iõLýû iµKðùe Zêùc K’Y Kjò _ûeòa G bkò KòQò _PûeêQò Kò?

05 cêñ ùMûUòG _âiw _ûAñ @ù^K _âKûe @û^¦ \ûdú _âKâòdû aýajûe KeêQò Kò? (~[û - _âgÜcû¤cùe, MÌ Kjò, MûYòZòK Z[ý ù\A, gòlY Kû~ðý Keò AZýû\ò)

06 cêñ _òfûu c¤ùe @ûjßû^ iéÁò KeêQò Z? (~[û- ùMûUòG @ue aòbò^Ü iÚû^ùe aýajûee ZûfòKû Keö ù~øMòK, ùcøkòK iõLýûe ZûfòKû Ke AZýû\ò)


07 @]ôK ^ò¡ðòÁ @ûjßû^ C_ùe cêñ C_iÚû_^û Kùe Kò? (~[û- Gjò iciýûe Zòù^ûUò icû]û^ _ Ú̂û @Qòö Gjò Zòù^ûUò ~ûK _^Úû ùLûRò _ûeòa Kò?

08 cêñ _âùZýK gòlY Kû~ðý _Qùe GK aû�ðû iéÁò Keò _ûeêQò Kò? (~[û- “eòjûZò ù\aû” K[ûaÉê _Qùe Mê¯þ ejiý K’Y @Qò?)

40

01 (L) _òfûcûù^ iciýû MêWÿòKe icû]û^ ^òùR KeòaûKê iêù~ûM ù\CQò Kò? Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

09 ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_ùe gòlY Kû~ðý KeêQò ùiùZùaùk _âiw @«bðêq _ìaðûRðòZmû^ Kê cêñ _ê^eûùfûP^û KeêQò Kò?

10 cêñ _âùZýK _òfûuê iêù~ûM ù\CQò ùaûfò Kjò_ûeòaò Z? 11 ù~ùZùaùk _òfû ijûdZû _ûAñ Kùj cêñ ZûKê GK iûùuZòK iìP^û ù\A

CiôûjòZ KeêQò Kò?


12 ùKøYiò GK iciýû ù\A _òfûu ^òRÊ Xÿwùe icû]û^ KeòaûKê KjêQò Kò? cêñ iµì‰ð eìù_ iciýûe icû]û^ Keòaû @ù_lû _òfûu \ßûeû KeûCQò Kò?

13 ~\ò _òfûcûù^ ijûdZû cûM«ò, ùZùa cêñ _âgÜ Qkùe ijûdZû \òG Kò? ù~_eò Kò – K’Y aûjûe Keòaûe @Qò ? ùi[ô_ûAñ ùicûù^ K’Y RûYòaûKê PûjêñQ«ò? K’Y RûYòaû @Zò Reêeú cù^ KeêQ«ò? G iµKðùe ùicûù^ K’Y RûYòQ«ò? ùicûù^ RûYò[ôaû K[ûKê ù^A @ûagýK ejò[ôaû K[û Kò_eò RûYò _ûeòùa AZýû\ò?

14 cñê _òfûu bêfKê ÊûMZ Kùe, @ûùfûP^û Kùe Gaõ _òfûu @ic[ð iÚùk KòQò iùuZ ù\A[ûG ùaûfò cêñ \éXÿZûe ijòZ Kjò _ûeòaò Kò?


15 GK ^òŸðòÁ C�e iµKðùe MêeêZß ^ ù\A, _òfûcûù^ ùLûRò[ôaû iciýûe icû]û^ _âYûkú C_ùe cêñ _Pûeò [ûG Kò?

2- K[û aÉêKê aêSòaû _ûAñ, Gaõ _eò_âKûg _ûAñ KòQò Keò[ûG Kò?

2(K) aêSòaû _ûAñ @ù^K _âKûe gòlY Kû~ðý I _âdûi \òMùe cêñ CiôûjòZ Keò[ûG Kò? Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

16 _âZòKéZò (ùcûùWÿf) Qaò, bòWÿòI, @û\ò _òfûuê ^ìZ^ mû^ ù\aû icdùe aýajûe Keò[ûG Kò? iciýûe icû]û^ _ûAñ KòQò iùuZ I iìP^û ù\A [ûG Kò ?

17 _òfû Kjò[ôaû K[ûKê C\ûjeY ij MâjY aû @Mâûjý Keòaûe iêù~ûM

41

_òfûcûûê ù\C @Qò Kò? gòlY Kû~ðýûakú iìPK – Ée-02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

18 _òfûcûù^ iciýûe icû]û^ Kò_eò Keò_ûeòùa G[ô_ûAñ ÊZª eìù_ Pd^ Keû~ûA[ôaû ejiý @û]ûe @u, ùKøZêjk _ì‰ð @u @û\òe aýajûe cêñ Keê@Qò Kò?

19 Gjò _âiwUò Kò_eò fûMòfû? @]ôK @býûi Keòaûe @ûagýK cù^ KeêQ Kò? ùKCñ @õgUò KÁ iû¤ cù^ ùjCQò _âiwe ùKCñ @õg _ûAñ @]ôK aûLýû PûjêñQ? GjûKê KòG aûLýû Keòaû _ûAñ _âÉêZ @Q? AZýû\ò _âgÜ _òfûuê _Pûeê @Qò Kò?

20 _âiwUòKê ÆÁ eìù_ iõùl_ùe aêSûAaû_ûAñ _òfûu c¤ùe cêñ @ûjßû^ iéÁò Keê@Qò Kò?

gòlY Kû~ðýûakú iìPK – Ée-03 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

21 _òfûcûû ijûdZû _ûAñ aòbò^Ü ^údc, _âiw @û\òKê @û]ûe Keò ÊZª eìù_ GK _âgÜûakú _âÉêZ KeòQòKò?

22 iõmû aû ^údcKê bò^Ü _âKûùe Kjòaû _ûAñ cêñ _òfûcûûê _PûeêQò Kò? ~[û – ùMûUòG ZâòbêRe Zò^òùKûYe icÁò 1800ö bò^Ü eì_ùe _Pûeû~ûA _ûùe – Zûjû GK ZâòbêR ~ûjûe . . . . . . .

23 Zûue ^òRÊ MYòòZ _âiw _âÉêZò _ûAñ cêñ _òfûcûûê iûjû~ý Keê@Qò Kò? ~[û - ~\òI ùi iaê MYòZ bòZùe @Qò Kò«ê _òfûcûù^ @^êba Keòùa ù~ ùicûù^ ^òùR ZûKê ùLûRò _ûeòùaö

2. (L) MYòZ icû]û^ _âYûkú _Qùe ejò[ôaû ~êqò ~êq KûeY ùLûRò _ûAaû _ûAñ _òfû Pò«û KeêQ«ò Kò? Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

24 cêñ ùKùa ùKùa ùKøYiò iciýûe icû]û^ Kkû_Uûùe ^úeaùe Keòù\CQò Kòò, Gaõ _âùZýKUò ùiû_û^ _Qùe ejò[ôaû KûeY _òfûcûûê _PûeêQò Kò?

25 _ìað_âiwùe [ôaû ]ûeYû / aû�ðû MêWÿòK ZûfòKû KeòaûKê KjêQò Kò? ~ûjû ì̂Z^ _âiwKê aêSòaû _ûAñ ijû~ý Keòaö

26 ~ûjû _âgÜ Zò@ûeò _ûAñ ùK¦âaò¦ê ùi iaê _âiwKêê cêñ _òfûuê ùLûRòaû _ûAñ KjêQò Kò?


27 iciýûe icû]û^ _òfûcûûê Zûu ^òRÊ Xÿwùe KeòaûKê iêù~ûM Gaõ Zû

42

_Qùe ejò[ôaû ~[û[ðZû @û\òKê C_iÚû_^û KeòaûKê cêñ iêù~ûM ù\CQò Kò? 28 _ûVý_êÉKùe \ò@û~ûA[ôaû @býûi Kû~ðý, _âgÜûakú @û\òKê aMðúKeY

Keòaû Gaõ ùKCñ @û]ûeùe aMðúKeY KeòQ«ò ZûKê aêSûAaû _ûAñ cêñ _òfûcûûê KjêQò Kò?


29 _òfûcûù^ Keò[ôaû bêf MêWÿòKê (Zûu ^ûc ^ ùfLô) ZûfòKû KeêQò Kò? _òfûcûûê Zûjû aMðúKeY KeòaûKê KjêQò Kò? G bkò _âùZýK bêf _Qùe ejò[ôaû KûeY ùLûRò aûjûe KeòaûKê _òfûcûûê KjêQò Kò?

30 GK ^òŸðòÁ _âKûe iciýûe icû]û^ _ Ú̂û @]ôK ùaMùe, VòKþ eìù_ Keòaû Gaõ Zû _Qùe [ôaû KûeY iµKðùe cêñ _òfûcûûê _PûeêQò Kò?

3. _âùdûM \òMùe cêñ CiôûjòZ KeêQòò Kò? 3.(K) gòLô[ôaû aòhd aÉêKê _âùdûM Keò _ea�ðòKûkùe @^ý iciýû ij ~[û~[ iõ_éqò cêñ _òfûcûûê KeûA _ûeêQò Kò?

Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

31 cêñ ejiý @û]ûe @u / ùKøZêjk @u C_iÚû_^û Kfû_ùe G bkò ^ì@û ì̂@û @u _âÉêZ Keòaû _ûAñ _òfûuê KjêQò Kò?


32 cêñ ùKùa ùKùa _òfûcûûê ^ìZ^ _âiw MêWÿòKê eêPò_ì‰ð Pò«û]ûeûùe C_iÚû_^û KeòaûKê KjêQò Kò?

33 cêñ _òfûuê iûjû~ý Kfû bkò ÊZª eìù_ GK iciýûakú, _âÉêZ KeòQò Kò? ^údc Gaõ _âiw bò� òùe ^ì@û eìù_ _âgÜûakúe icû]û^ _ûAñ aýajûe Keê@Qò Kò?


34 _òfûcûù^ Keê[ôaû bêfKê iû\ùe MâjY KeêQò Kò? GjûKê gòlY _âKâòdûe GK @õg Êeì_ cû^ýZû ù\CQò Kò? Gjò bêfKê _eÆe c¤ùe iõùgû]^ Keòaû \òMùe CiôûjòZ KeêQò Kò?

35 ùgâYú _eúlY, GKK _eúlY _ûAñ _âgÜ Zò@ûeò Keòaûe iêù~ûM cêñ _òfûcûûê ù\CQò Kò?

36 _ìað _ûVe _êêûùfûP^û _ûAñ cêñ _òfûcûûê iêù~ûM ù\CQò Kò? 3.(L) cêñ ù\÷^¦ò^ Rúa^ ij MYòZKê iõ_éqò KeûA _ûeêQò Kò?

Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

37 ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_^ÜúZ ùjCQò ùiùZùaùk _eòiÚòZòKê Rúa«

43

eìù_ C_iÚû_^ Keò_ûeêQò Kò? 38 _òfûu aýqòMZ Rúa^ùe ò̂¿� ò ^ò¡ðûeY _ûAñ MYòZKê aýajûe \òMùe cêñ

_òfûcûûê CiôûjòZ Keê@Qò Kò? ~[û- ùKCñVûeê KòYòùa? \ìeZû, \e, icde @ûagýKZû AZýû\òö


39 ^òŸðòÁ aûÉa Rúa^ùe MYòZKê aýajûe Keòaû_ûAñ _òfûcûûê cêñ iêù~ûM ù\CQò Kò? Gjû ijòZ _eòaûe c¤ùe ^ò¿� ò ^ò¡ðûeY Gaõ iûcûRòK aýaiÚû, G_eò Kò –

Kò_eò bûùa aò\ýûkd @^ê\û^ Lyð ùja Gaõ aò\ýûkd _ûAñ _ûY×ò MéjúZ ùja Gaõ _ûY×ò _â\û^ _ûAñ KûeY @û\ò GK _âKÌ _ûAñ _âÉûa @ûMZ Keò_ûeòùaö

_eòcòZò gòlû ù\aû icùd aò\ýûkd ^òcðûY _ûAñ ù~ûR^û, Ne ^òcðûY _ûAñ ùcûU _eòie, ùcûU AUû, aûfò, iòùcYÖ @û\òe @ûagýKZû @UKk Keòaû-



40 aòbò^Ü aòbûMe @û�kòK aýqòaòùghuê cêñ @ûcªY Keò Zûu Kû~ðýùlZâùe MYòZKê Kò_eò aýajûe KeêQ«ò _òfûcûû _ûLùe aûLýû KeòaûKê KjêQò Kò?

41 LaeKûMR, aýûuùe iêaò]û iêù~ûM, @UKk iµKðòZ Z[ý, iûeYú Z[ýûakú AZýû\ò ~ûjûKò aûÉaRúa^ ùlZâùe aýajéZ ùjûA[ûG ùiiaêKê ùÂ MYòZ iµKðòZ @ûùfûP^ûe aòhd eìù_ MâjY I ZZþ iùw MYòZe aýû_K aýajûe iµKðòZ @ûùfûP^û Keê@Qò Kò?

44

@¤ûd 5

gòlK ijûdZû Gaõ ic[ð^ - aò\ýûkd _eò\gð̂

@û_Y RûY«ò ù~, @û_Yue cêLý Kû~ðý I \ûdòZß ùjCQò gòlKcûûê Zûu ùgâYú Klùe i`kZû jûif Keòaûùe iûj~ý Keòaû û Gjû aò\ýûkd _eò\gð^ cû¤cùe Keû~ûA_ûeòaö

aò\ýûkd _eò\gð^ -

aò\ýûkdùe gòlK cûûê K’Y Gaõ Kò_eò ijûdZû ù\ùa Zûjû Ròfäû iû]^ Kcðú (Wò.@ûeþ.Rò) u _ûAñ GK MêeêZß_ì‰ð _âgÜö Zò^ò N�û c¤ùe aò\ýûkdKê _eò\gð^ Keò ùKCñ Kâcùe Kû~ðý iµ^Ü Keû~òaû VòKþ ùja, Zûjû _â[ceê iÚòe Keòaû @ûagýKû aò\ýûkd _eò\gð^ Kû~ðý MêWòKê bò^Ü bò^Ü aòbûM Keò aû�ò ù\ùf Zûjû ijûdZû _ûAñ C_ûù\d _ì‰ð ùja û K) aò\ýûkd _eò\gð^ _ìaðeê -

-_â[ùc RûYòùâû CPòZ ù~ _eò\gð^ _ûAñ ~ûC[òaû aò\ýûkdùe @ûRò QêUò ^ûjóZ ? ùKùZUû icdùe aò\ýûkdKê _j� òaû C_~êq ùja ? - gòlK Äêfþùe ^[ûA QêUòùe [òùf K’Y Keû~òa ? - ^òRe ù~ûR^û @^êiûùe ùKCñ iûcMâúe @ûagýK ùja ? - _â]û^gòlKuê _eò\gð^ aòhdùe @aMZ KeûAaû Gaõ ò̂Re Kû~ðý]ûeû iÚòe Keòaû û (L) _eò\gð̂ icdùe -

_â[c _~ðýûd - _â]û^ gòlK I gòlK cûû ijòZ ic^ßd elûKeòaû iað_â[c Kû~ðý ùja û Gjû cû¤cùe ^òRe _eò\gð^ ù~ûR^û aòhdùe ùicûû iûùw @ûùfûP^û Keòùa û ~ûjû\ßûeû ùicûû _eûcgð còkò_ûeòa Gaõ ù~ûR^ûKê VòKþò Xwùe Kû~ðýKûeú Keû~ûA _ûeòa û ~[û- - gòlY Kû~ðýùe @iêaò]û / iciýû C_ùe @ûùfûP^û Keòaû - ùgâYú Kle iÚòZò iµKðùe _ìaðû^êcû^ Keòaû _ûAñ icýKþ ]ûeYû còkò_ûeòa û \ßòZúd _~ðýûd -

aò\ýûkd _eò\gðê \ßòZúd _~ðýûdùe ùgâYú Kle aûÉaòK iÚòZò C_ùe _êvû^ê_êv @ûùfûP^û Keò aêSòùaö G[ô_ûAñ Ròfäû iû]^Kcðú aòùgh aò¦ê cûûê @ûLòùe eLò ùgâYúKû~ðý _eò\gð^ Keò_ûeòùa û flý ùja ù~-

45

_òfûcûù^ K’Y Keê[òùf ?

- _òfûcûù^ iKâòd KeûAaû, Zûu ijòZ gòlY Kû~ðý Keòaû aû @ûùfûP^û Keòaû _ûAñ gòlK K’Y iaê Keê[òùf? -gòlK @ûC K’Y iaê _\ùl_ ùÂ _ûeò[ûù« ? (GVûùe ^òŸðòÁ aû aýajûeòK û Kû~ðý iaê ù^ûU Keû~òa) - ùgâYú Klùe gòlK G_eò K’Y iaê Keê[òùf ~ûjûKò _âgõi^úd [òfû ? ZéZúd _~ðûd-

Gjò aò\ýûkd _eò\gðê @«òc lY @ùU û Gjò icdùe gòlKuê _eûcgð \ò@û~ûA_ûùeö ~ûjû `kùe gòlK ^òRe ùgâYúKlKê @]òK bf Keò _ûeòùa û _òfûcûû i¹êLùe gòlKuê _eûcgð ^ù\A ÊZª bûùa \ò@û~òaû _âZò ¤û^ \ò@û~òaû Reêeú @ùU û _eûcgð ù\aû @ûMeê KòQò _gÜ cû¤cùe aêSûA \ò@«ê ù~ ~ûjû gòlK Pò«û Keò ùgâYú KlKê @ûiò[òùf Zûjû iû]òZ ùjfû Kò ^ûjó ? cSòùe KòQò _eòa�ð^ KeòaûKê _Wò[òfû Kò ? _òfûuê Kò_eò fûMòfû ? ù~ùZùaùk gòlKu ijòZ K[ûaû�ðû Qkùe Gjû ÆÁ ùjûA~òa, ùiùZùaùk ^òR Zeèê MêeêZß_ì‰ð _eûcgð _â\û^ Ke«ê û ù~_eò _òfûcûûê iKâòd Keòaû _ûAñ Kj«ê – “~\ò ùcû iÚû^ùe Zêùc [û’« ùZùa Gjò KûcKê Kò_eò Keò[û«? @[aû Kj«ê ùgâYúKlùe _òfûuê \êAbûMùe aòbq Keò _âgÜ C�e Kû~ðý Keò _ûeòùa û (M) _eò\gð̂ e _ùe

_eò\gð^ eòù_ûUð ùfLòùa û gòlKu i`kZû MêWòKê @^ý iû[ò gòlKu ij aò ò̂cd Keòùa û iaêVûeê MêeêZß ùjCQò Gjò gòlKu ùgâYú Kl _ea�ðò _eò\gð^ ùaùk @û_Yuê @ûC K’Y iaê _âÉêZò KeòaûKê _Wòa ? Gjû aýZúZ RûYòaûKê _Wòa ù~ G_eò K’Y aòhd @Qò ~ûjû C_ùe cûiòK ùa÷VKùe @ûùfûP^û KeòaûKê _Wòa Gaõ ùKCñ K[ûKê @ûMKê RYûAaûKê _Wòa û aò\ýûkd _eò\gð^ Z[û gòlK ijûdZû iûeYú iû]ûeY Ée 1 eê 3

iû]ûeY ùgâYú Kl _eò\gð^

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) ùjC^[ôaû Kû~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?) e PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®YúNùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û

46

(K) Pò«ûcìkK @õgMâjY Gaõ @býûi _ûAñ iêù~ûM ù\aû iùw iùw _ûVý KâcKê iµì‰ð Keòaûö

Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 01 c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

1 ùgâYú Klùe _òfûu c¤ùe aû�ðûkû_ Gaõ _eÆe @ûùfûP^ûKê ù_âû›ûjòZ Keû~ûCQò û Gbkò _âgÜ _Peû~ûCQò ù~_eò icÉ _òfû _eÆe c¤ùe K[ûaû�ðû ùjûA _ûeòùa û

2 Kkû_Uû Kû~ðý Keê[òaû icdùe c¤ _òfûu ij K[ûaû�ðû Keû~ûCQòö 3 Uò.Giþ.dê. ùe \ò@û~ûA[òaû gòlY ùKøgke _âùdûM Keû~ûCQò û 4 ùcøLôK gòlY Kû~ðý Gbkò Keû~ûCQò, ù~Cñ[òùe icÉ _òfû ùLûfû c^ùe

@õgMâjY KeêQ«ò Gaõ ùgâYú Kl ùa÷VK aýaiÚûùe c¤ _eòa�ðê @ûagýK ùjC ^ûjó û


5 _òfûcûû @ûMùe G_eò @ûjßûê aûZûaeY (_âgÜ, @ûùfûPý aòhd, flý) iéÁò Keû~ûCQò ù~Cñ[òeê ùicûù^ ^òRe @^êbìZò Gaõ mû^ MZ aýajûeKê ùÂ gòLòaû _ûAñ @ûe¸ KeêQ«ò û

6 Uò.Giþ.dêùe \ò@û ~ûA[òaû iìP^û - KòQò KVò^ aòhd aÉê C_ùe gòlY Kû~ðý @ûe¸ ùjC@Qò û ù~_eòKò fòL^ Kû~ðý, iûw iû[ú ij cògò Kû~ðý Keòaû, \kMZ @býûi Kû~ðý, Gaõ gòlY iûcMâúe aýajûe Keò icÉ Kû~ðý Keû~ûC@Qò û

7 cêq _âgÜe @]òKeê @]òKZe _âùdûM Keû~ûC@Qò ~ûjû C_ùe @ûùfûP^û Keû~ûA _ûeòa, aòùgh Keò KûjóKò, Kò_eò Gaõ ~\ò iµKðòZ _âgÜ Keû~ûCQò û

8 ùfLòaû – Kjòaû, aûLýû Keòaû Gaõ ùNûhòaû _eµeû Vûeê \ìùeA ~ûA gòlK ùgâYú Klùe Kû~ðý KeêQ«ò û ùi ùKak aýLýûKê _òfûu iùaûð�c gòlY ùKøgk ùaûfò MâjY Keê^ûjûñ«ò Kò ùKak Zû C_ùe ^òbðe Keê^ûjûñ«ò û

gòlY Kû~ðýûakú cû^K / iìPK Ée - 3 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

9 gòlK Uò.Giþ.dê ijûdZûùe cûîòK aòKûg ùKøgk iµKðòZ Kû~ðýûakú - iûcMâúe aýajû. Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM, @ûagýKû^ê~ûdú aiòaû aýaiÚûùe _eòa� ð̂ KeêQ«òö ~ûjû @ûgû Keû~ûC^[ôfû ùi_eò iÚòZòe c¤ @ûùfûP^û Keòaûe iêù~ûM ejòQòö

10 ùgâYú Kl _âKâòdûùe _òfûcûû ù^ZéZßKê ù_âûiôûjòZ Keû~ûCQòö ùMûUòG aòhd C_ùe ùicûù^ cû¤cùe RùY @^ýVûeê gòLêQ«òö

11 _âKâòdû @û]ûeòZ _âgÜûakúe @]ôK aýajûe Keû~ûCQò ù~_eòKò, _Wÿò@ûùe [ôaû

47

Nûie _Zâ iõLýû ùKùZ ùKcòZò RûYòa? C�e _ûAaû _ûAñ _òfûuê G_eò _âgÜûakú \ßûeû Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM \ò@û~ûCQòö

12 G_eò _âgÜûakú, _eòiÚòZòe _âùdûM ~ûjû_âZò _òfû Zû’e ÊPò«^ Gaõ aòùgähY Keò _ûeêQò Gaõ G[ô_âZò ZûKê ijù~ûM Keû~ûCQòö

13 ùNûhòù\A cùêLôaû ùKøgkeê cêq ejòaû _ûAñ gòlK ~[û i¸a ùPÁû KeêQ«ò, bûaê ^ûjñû«ò ù~, icÉ _âgÜe icû]û^ Zûu _ûLùe @Qòö C\ûjeY _ûAñ ùi _òfûu _âgÜe iò]û C�e ù\aû @ù_lû, @^ý_òfûcûû Vûeê _âgÜe C�e jûif Keòaû _ûAñ @ûùfûP^ûe iêù~ûM iéÁò KeêQ«òö

(L) _âùZýK _òfûu gòlYKê ^ò½òZ Keòaû

Kâ:iõ: gòlY Kû~ðýûakú cû^K / iìPK Ée - 01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

14 ùgâYúKlKê ~òaû _ìaðeê gòlK ù~ûR^û _âÉêZ KeêQ«òòö Pk^úd _ûVUúKû ^êùjñ aeõ K’Y Keòùa Zû’jû Pò«û KeêQ«òö

15 iÚû^úd _eòiÚòZò ij iµKðòZ Keò _~ðýùalY Gaõ _âùdûMe iêù~ûM \ò@û~ûC@Qòö _eòùageê C_f² aÉêKê gòlY iûcMâú eìù_ aýajûe Keû~ûCQòö


16 gòlK ùgâYú ~òaû _ìaðeê _ûVUúKû _âÉêZ KeêQ«òò (ù~_eò _âiw _ûAñ @ûagýK gòlY iûcMâú iõMâj) ^òR ù~ûR^û iµKðùe iõùl_ùe Uò®Yú c¤ ùfLôù^CQ«òö

17 ùgâYú Klùe aòbò^Ü gòlY _¡Zò @af´^ Keû~ûC@Qò ù~_eò- _âùdûM, iûcêjòK @ûùfûP^û, @býûi, _âKÌ Kû~ðý, _eòùag _~ðýùalY cìkK Kû~ðý, ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe _âùdûM _âbéZòe ùKiÁWÿò (^cì^û) Keû~ûC@Qòö

18 _ûVý _êÉKùe \ò@û~ûA[ôaû _âgÜ Gaõ Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[ôaû _eûcgðe _âùdûM Keò _òfûcûûe ùaû]McýZûKê @ûKk^ Keû~ûCQòö Gi.Gfþ.dêe aýajûe iµKðùe _òfûuVûeê icùd icùd _Pûeò aêSò ùÂ Zûue @iêaò]û MêWÿòKe ^òeûKeY Keû~ûC@Qòö


19 Uò.Giþ.dê Gaõ Rò.Uò.Rò.ùe \ò@û~ûA[ôaû _eûcgð @ ê̂iûùe gòlK _ûVý ù~ûR^û _âÉêZò KeêQ«òö

20 _ûVý _êÉKùe _âgÜûakú Uò.Giþ.dêe _eûcgð Gaõ Giþ.Gfþ.dê C_ùe _òfûu Vûeê _eûcgð ùÂ Zûu aòaò] gòlY Éee iùPZ^ @Q«ò Gaõ _òfûu @iêaò]û ijûdZû KeêQ«òö

48

21 Giþ.Gfþ.dêùe \ò@û~ûA[ôaû @ûcô icúlû Gaõ Uò.Giþ.dêùe \ò@û~ûA[ôaû _eûcgð @^êiûùe _òfûcûù^ ^òùR ^òRe _âMZòKê @ûKk^ KeêQ«òö

L

_òfûu c^ùe G_eò iKeûcôK iµKð iéÁò Keòaû, ù~_eò Zûu gòlYùe C�c _âbûa _Wÿòaö


22 _òfûu bìcòKûKê gòlK jé\ùaû] KeêQ«ò Gaõ Zûu @^êbìZòKê gòlY _ûAñ aýajûe KeêQ«òö

23 _òfûu @^êbìZòKê ùÂ gòlY Kû~ðý @ûe¸ Keû~ûCQò Gaõ Zûue ù\÷^¦ò^ Kû~ðýKkû_ ij GjûKê ù~ûWÿêQ«òö

24 _òfûe _ìaðmû^, @^êbìZò, ùKøgkKê @û]ûe Keò ùgâYúKlùe G_eò @ûjßû^ cìkK aûZûaeY iéÁò Keû~ûCQò ù~_eòKò _òfû ^òùR Pò«û Gaõ aòùgähY Keò @ûMKê aXÿò _ûeòaö


25 _òfûe @ûjeY Keò[ôaû mû^, Keò[ôaû Kû~ðýKê ùgâYú Kle _â\gð^ Keòaûe iêù~ûM \ò@û ~ûCQòö

26 ùgâYú Klùe _òfûe ^òRÊ c«aý _âKûge iêù~ûM \ò@û~ûC@Qò Gaõ G[ô _ûAñ aûZûaeY iéÁò Keû~ûCQòö


27 ùgâYú Klùe _òfûcûû _ûùL [ôaû aòKÌ _^ÚûKê ^òùR aûQò Zûjû _Qùe [ôaû c«aý _â\û^ _ûAñ iêù~ûM \ò@û ~ûCQòö

(M) iÚû^úd _eòiÚòZòKê C_ù~ûM Keò _òfûu cû¤cK gòlû _ûAñ _âÉêZò KeY


28 ùKøYiò ^ìZ^ _âiw @ûe¸ icdùe Zû iµKðòZ _òfûu _ìaðûRðòZ mû^Kê _eLô ùÂ _ûV _Xÿû @ûe¸ Keû~ûCQòö

29 aòbò^Ü ÉeKê @ûLô @ûMùe eLô Z\^êiûùe gòlYe @ûe¸ Keû~ûCQò Gaõ ì̂Z^ _âiw gòLûAaû _ûAñ _òfûu ij gòlY Kû~ðý Keû~ûCQòö

30 icd icdùe _êêûùfûP^û Keû~ûCQòö ~ûjû`kùe _âùZýK _òfûe gòlYKê ^ò½òZ Keû~ûA_ûeêQòö


31 ùgâYú Klùe icÉ _âKûe Kû~ðýKê CiôûjòZ Keû~ûCQòö aòbò^Ü Éee _òfûuê

49

ù^A \kMV^ Keû~ûCQòö gòlY _Qê@û _òfûuê Zûu iûwiû[ô Vûeê ijù~ûM còkê @Qòö

32 ùbøZòK i´k, iõMâjûkd, _ûVûMûe @bûa [ôaû iÚùk, iÚû^úd _eòùag Gaõ i´ke ùgâYúKlùe _âùdûM _eû~ûC@Qòö


33 _ûVýKâce ùaûS ^òeûKeY _ûAñ gòlK _òfûcû^u ij _âÉêZ iµKðùe gòlY Kû~ðý KeêQ«òö ùgâYú Klùe iûwiû[ô ijù~ûMKê ù_âûiôûjòZ Keû~ûCQòö G_eò gòlY Kû~ðý Keû~ûCQò ù~Cñ[ôùe _òfûcûù^ ÊZüÇì� ð bûùa gòLôaûe iêù~ûM _ûCQ«òö

34 _ûVý _êÉKMZ bûhû KûVò^ýZûKê C\ûjeY cû¤cùe iek Keû~ûCQòö 35 @]ôK _òfû[ôaû ùgâYúKl (_òfûiõLýû 40 eê @]ôK) [ôaû KlKê gòlK

_eòPûk^û Keò _ûeêQ«òö

50

aòmû^ ùgâYúKl _eò\gð̂ Gaõ gòlK ijûdZû

aòaeYú _Zâ (aòmû^ ùgâYúKl _eò\gð̂ )

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) ùjC^[ôaû Kû~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?) e PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®YúNùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û aòhdùe _âùag (eêPòKe, i¸a, iû[ðK)


1 ùgâYúKlùe _òfûcûûe _ìaðû^êbìZòe _âùdûM Keò eêPòKe Ròmûiû iéÁò Keû~ûCQòö

2 G_eò C\ûjeY \ò@û~ûCQò ù~, _òfûcûû eêPò I @ûgû^êeì_ @õgMâjY _ûAñ CiôûjòZ ùjCQ«òö

3 ùgâYúKlùe _òfûcûû _êaðû^êbìZò, eêPò, @û^¦ ùLkÊeì_ @^êba, @û½~ðý Z[û ùKøZìjk aûZûaeY C_ûù\d _ì‰ð ùjCQòö

gòlY Kû~ðýûakú cû^K / iìPK Ée – 02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

4 gòlY Kû~ðý cû¤cùe ù~Cñ ùKøgk aû ùaû]Mcý _âZò MêeêZß \ò@û~ûG ùijò @ ê̂iûùe gòlY Kû~ðýe _âùdûM Keû~ûCQòö

5 ì̂Z^ mû^ _â\û^ _ûAñ “mûZeê @mûZ @ûWÿKê” MZò Keòaû _¡Zò _âùdûM Keû~ûCQòö

6 ùgâYúKlùe _òfûcûû iµKðùe còkò[ôaû Z[ý @^êiûùe C_~êq gòlY ùKøgk e _âùdûM Keû~ûCQòö


7 _òfûe @RðòZ mû^ @^êiûùe gòlY _âKâòdûe Pd^, mZeê @mûZ _¡Zòe _âùdûM Keû~ûCQòö

8 G_eò gòlY _âKâòdû, gòlY _¡Zòe _âùdûM Keû~ûCQò ù~Cñ[ôùe _òfûcûû ùaû]McýZûe iêù~ûM @Qòö

cûî c^Ú^, Pò«^ Gaõ Zûjûe aûÉa _âùdûM _ûAñ ijûdZûö


9 iìP^û ùaû]McýZû _ûAñ iû]ûeY Kû~ðý, ù~_eòKò Zêk^û Keòaû, icû^Zû aû _û[ðKý ùLûRòaû, K’Y fêKÑûAZ @Qò ZûKê ùLûRòaû aû ZKð eìù_ @iwZ [ôaû

51

Z[ý iÚòZò / @aiÚû @û\òe @ûKk^ Keòaû Kû~ðý Keû~ûCQòö gòlY Kû~ðýûakú cû^K / iìPK Ée - 02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

10 _òfûcûû _ûAñ aòbò^Ü _âKâòdûùe aòùgähY Keò gòlY Ciô PòjÜòaûùe I Zû’e Kû~ðýKûeòZû iµKðùe aêSòaûùe ijù~ûM iéÁò Keû~ûC@Qòö


11 ùgâYúùe ^ìZ^ _eòKÌ^û iµKðùe @ûùfûP^û Keû~ûCQòö _òfûcûûê _âÉêZ Keû~ûA[ôaû _eòKÌ^û @^êiûùe Kû~ðý KeòaûKê iêù~ûM \ò@û~ûC@Qòö

iûeccð, iõMâj

12 icû_^ Keòaû _ûAñ _òfûcûûê iêù~ûM \ò@û ~ûCQò, ~ûjû\ßûeû ùicûù^ ùKCñVûùe @ûjêeò Kû~ðý Keòaûe @ûagýK @Qò Gaõ ùijò aýa]û^Kê Kò_eò _ìeY Keû~ûA_ûeòa RûYò _ûeêQ«ò û

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée - 02 13 ^òùR ùLûRòaûjûe Keò[òaû iûeccðKê Kò_eò @^ý _eòiÚòZòùe ù~ûWò _ûeòùa

Gaõ ùKCñ _eòiÚòZòùe Zûjû C_~êq ^êùjñ ZûKê RûYòaû _ûeòaû _ûAñ _òfûcûûê iûc[ðýaû^ Keû~ûCQò û (C_~êq Kû~ðýùg÷kú RûYò_ûeòùa )

14 ì̂Z^ _eòKÌ^û Gaõ Gjû C_ùe Keû~ûA[òaû Kû~ðýeê _âû¯ _eòYûc @û]ûeùe ^ìZ^ mûê aòKûg Keòaû _ûAñ _òfûcûûê iêù~ûM \ò@û~ûC@Qòö

15 ^ìZ^ mû^, i¸ûa^û icìjKê ^ìZ^ _eòù_âlú ij iõ_éqò Keòaû iêù~ûM \ò@û~ûC@Qò û

AõeûRú ùgâYú Kl _eò\gð^ Gaõ gòlK ijûdZû aòaeYú `Ÿð (AõeûRú ùgâYú Kl _eò\gð̂ )

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (√) bêfþ ùjC ^[ôaû Kû~ðý _ûAñ (x) KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ (?) e iùuZ \ò@«ê û Reêeú cù^ Kùf Uò®Yú Nùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée - 01 c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

01 gòlK AõeûRú gòlY _ûAñ (aòùghKeò ùcøLòK AõeûRúKê gêYòaû Gaõ aêSòaû _ûAñ) _âûe¸òK gòlY Kû~ðý cû¤cùe @ûe¸ KeêQ«ò û G[òùe aÉê, PòZâ, NUYûakú @[aû @^êbìZòe aýajûe KeêQ«ò û

02 gòlK G_eò C_iÚû_^ KeêQ«ò ù~, _òfûKê Zûe cûZébûhûùe ~ù[Á gêYòaûe iêù~ûM còkòaû bkò @ûjßû^ _ì‰ð aûZûaeY iéÁò ùjCQòò û ~ûjû `kùe _òfû ^òùR Pò«ûKeêQò, @[ð ùLûRò_ûAaû I g± / aûKý MXòaû _ûAñ ilc ùjCQò û AõeûRúùe Keû~ûC[òaû @býûiùe gòlK _òfûcûûê IWò@ûùe C�e ù\aûKê

52

iêù~ûM ù\CQ«òö ~ûjû\ßûeû ùi ]úùe ]úùe AõeûRú _âZò @ûKhðòZ ùjûA @ûMKê aXò _ûeêQò û iaêVûeê MêeêZß_ì‰ð ùjfû ù~, _òfû ^òR c^, cûîòK Pò«ûe _âùdûM Keò AõeûRúKê aýajûe Keò_ûeòaû û G bkò ù_âeYû Gaõ @býûi _òfûKê AõeûRú _âZò @ûMâj iéÁòKeò @ûùMA ù^CQò û

gâaY - K[^ gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée - 01

c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

03 gòlK gêYòaû _ûAñ G_eò gòlY Kû~ðý KeêQ«ò ~ûjû \ßûeû _òfû AõeûRú gêYòaûùe Gaõ Zûu _ûAñ eêPòKe ùjCQò Gaõ iÚòZò / iûcMâú iêaò]û _ûCQò gòlKu Vûeê còkò[ôaû Z[ýeê @[ðKê @Zò ijRùe aêSò_ûeêQ«ò û

04 gòlK _òfûcûûê ùcøLòK AõeûRú _ûAñ Gbkò g± _âùdûMe iêù~ûM ù\CQ«ò ~ûjûKò ùi @ûMeê RûYòQ«ò aû Gjò _âKâòdûùe gòLêQ«ò û Gjûe aýajûe aòhd aÉê _ûAñ Gbkò Keû~ûCQò ~ûjû _òfûu _ûAñ eêPòKe Gaõ ~[û[ð @ùU û

05 gòlK _òfûcûûê Zû’u cûZébûhûùe Kjò _êYò ZûjûKê AõeûRúùe ù\ûjeûCQ«ò û _òfûuê Gjò_eò AõeûRú bûhû gêYòaû _ûAñ iêù~ûM còkê@Qò ù~_eò ùicûù^ Gjò AõeûRú g± @ûMeê RûYò [ôùf û Gjû Gbkò ùcøLòK @ùU ~ûjû Zûu \ßûeû iéÁò Keû~ûCQò û GYêñ Zûu _ûAñ Gjû eêPòKe ùjaû ÊûbûaòK @ùU û ~\ò gòlK Gjòbkò bûùa @âeZ _òfûuê AõeûRúe @[ð aêSòaû \òMùe ijûdZû ù\ùa, ùZùa _òfûcûù^ AõeûRú ]ß^ú, fd Z[û CyûeY ij Lêaþ gúNâ _eòPòZ ùjûA~òùa Gaõ ùaû]McýZû jûifKeò g±bŠûeKê icé¡ Keò_ûeòùa û

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée - 02 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

06 ùgâYú Klùe gâaY Keò ùaû]McýZû _ìaðeê aû�ðûkû_ C_ùe MêeêZß \ò@û~ûCQò û gòlKu \ßûeû Kêjû~ûC[òaû K[ûKê ù\ûjeûAaû \ßûeû ^êùjñ aeõ ^òR c^K[ûKê aýq Keòaû _ûAñ CiôûjòZ KeêQ«òö

07 _òfûcûù^ Kj«ê G[ò_ûAñ gòlK, G_eò aûZûaeY Gaõ _eòiÚòZò iéÁò KeêQ«ò, ù~Cñ[òùe _òfûe Kjòaû _ûAñ \ßò]û ejê^ûjó û

53

_V^-fòL^ G[òùe _Xòaû I ùfLòaû _ûAñ @fMû bûaùe MêeêZß \ò@û ~ûA^ûjó û a�ðcû^ _ûAñ Uò.Giþ.dê Gaõ Gfþ. Giþ.dê. ùe KòQò gòlY Kû~ðý i¹òkòZ Keû~ûAQò Gaõ _ûVý _êÉK ijòZ iµKð c¤ iÚû_^ Keû~ûAQò û Kâ.iõ. gòlY Kû~ðýûakúe cû^K /iìPK Ée - 02 c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

08 gòlK AõeûRú _V^ _ûAñ g±e @[ð RûYòaû GKK C_ùe ~[û-(g±, aûKý aû @^êùz\)C_ùe ùRûe ù\CQ«ò, ~ûjû\ßûeû Kò _òfûcûù^ _âiweê aêSò_ûeêQ«òö _â[ùc _â[ùc ùi ùQûU, eêPòKe Gaõ RYûgêYû iûcMâúe ijûdZû ùÂ ]úùe ]úùe RUòk @ûWKê MZòKeò @_eòPòZ aòhdaÉêe aýajûe KeêQ«òö

09 _òfûcûû ^òcÜfòLòZ \lZûe aòKûg KùÌ Keû~ûC[òaû Kû~ðý - - _eòPòZ Gaõ eêPòKe - _âaûj ijòZ aòeûc, ù~Cñ[òùe _ì‰ðùz\, Kcû _âZò ¤û^ \ò@û ~ûCQòö - _âiw iÚòZ g± cûûe @[ð RûYò _ûeêQ«ò û - ZûfòKû, PòZâ, ^Kèû, PûUð @û\òKê aêSò _ûeêQ«ò û - fòLòZ ^òùŸðgKê aêSò Z\^êiûùe Kû~ðý KeêQ«ò û - K[ûaÉêe aòùgähY Keò _ûeêQ«ò û

10 gòlK _âûe¸òK fòL^ @býûi c¤ @ûe¸ KeòQ«ò û ù~_eòKò PòZâe a‰ð^û , ijR _âgÜ C_ùe iõùl_ C�e ùfLòaû Kò´û _eòPòZ g±Kê ùÂ gîZfòL^ ùfLòaû _ûVý _êÉKe ~ù[Á iKâòd aýajûe Keò_ûeêQ«òö

gòlY Kû~ðýûakúe cû^K / iìPK Ée - 03

c«aý

iõlò¯ Uò®Yú

Gjò Éeùe gâaY, K[^, _V^ Gaõ fòL^ iµKðòZ Kû~ðýKkû_Kê bò^Ü bò^Ü eì_ùe Keòaû @ûagýK ùja^ûjó û

11 gòlK _V^ Gaõ fòL^ iµKðòZ gòlY Kû~ðý ~ù[Á KeûCQ«ò û 12 a�ðcû^ _~ðý« Keû~ûA[òaû gòlY Kû~ðýKê @û]ûe Keò _ûVý_êÉK ùe

\ò@û~ûA[ôaû _âiw C_ùe ~ù[Á _âbûagûkú Xÿwùe gòlY Kû~ðý Keò _ûeêQ«ò û

13 gòlK _òfûcûûê AõeûRúùe CùŸgý_ì‰ð aýajûe e iêù~ûM ù\CQ«ò û ù~_eò - -_òfûu ^òR @^^êbìZò C_ùe @û]ûe Keò K[û aû�ðû KeûA ùicûù^ G[òùe ijcZ Kò @ijcZ aýq KeòaûKê iêù~ûM ù\CQ«òö

54

- ^û^û _âKûe ùKøgk, gòlY Kû~ðýe _âùdûM KeêQ«òö ù~_eò @bò^d, lê\â^ûUòKû, cêK @bò^d ZKð, @ûùfûP^û AZýû\ò û - \êA aû @]òK C_ôû\^, aòmû_^, ùiaû Gaõ aÉê iµKðùe _eÆe ij Zêk^û Keòaû Z[û Zûjûe C_ù~ûMúZû iµKðùe ^òRe c«aý _â\û^ KeêQ«ò û - ^òRe aòbò^Ü @^êba C_ùe @û]ûeòZ iûeccð @[aû c«aý ù\A _ûeêQ«ò û - KûeY Gaõ C\ûjeY ijòZ ^òRe c«aý ù\CQ«ò û

@û_Yu _ûAñ @býûi

ù~_eò- gòlKu ijòZ @û_Yu iµKð aXò aXò ~ûCQò û Gjò _eò\gð^ _Zâ @û_Y ùicû^u ijòZ c¤ cògò _âÉêZ Keò _ûeòùa û Kj«ê Gjû \ßûeû K’Y fûb ùjûA _ûùe ? @ûC ùKCñ _âKûe @iêaò]û @ûiò_ûùe ? Gjò @iêaò]ûKê @û_Y Kò_eò cêKûaòfû Keòùa ? @¤ûd -05 Kê _Xòaû _ùe GVûùe CùfäL Ke«ê ù~- aò\ýûkd _eò\gð^ _ìaðeê ùijò aò\ýûkde \êA Zò^ò cûi _ìað Z\ûeL Z[ýeê @û_Y K’Y ijûdZû ù^ùa ?

55

MYòZ gòlY _ûAñ gòlKu Kû~ðýûakú icúlû `¡ð gòlY Kû~ðýûakú cû^K Gaõ iìPK Ée 1 eê 3

c«aý Nùe VòKþ _ûAñ (√) bêfþ _ûAñ (x) iù¦j _ûAñ (?) PòjÜ \ò@«ê û @ûagýK iÚùk Uò®Yú Nùe @Zò iõùl_ùe ùfL«ê û 1- Kû~ðýfò¯ [ôaû ^ò½òZòKeYö 1(K)- _~ðýùalY / _eò\gð^e iêù~ûM Gaõ _òfûu c^ùe Ròmûiû / ùKøZìjk iéÁò Keòaû? Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

01 KêjêK MYòZ, _âû[còK K[ûaÉê @û]ûeòZ MYòZ, ùQûU ùQûU @ûùcû\ \ûdK _âgÜ @û\ò _Pûeò gòlK _òfûu c^ùe Ròmûiû / ùKøZêjk I @ûMâj iéÁò KeêQ«òò?

02 _òfûu _ìaðû^êbìZòKê MYòZe ^ìZ^ _âiw ij ù~ûWÿò _ûeêQ«òö ~[û- aýûu Kò_eò Kû~ðý Kùe? _é[ôaú Gaõ iì~ðý c¤ùe [ôaû \ìeZûKê @ûùc Kò_eò cû_ò _ûeòaû? AZýû\ò

03 aò\ýûkd aûjûùe [ôaû i´kKê aýajûe KeêQ«òö (~[û- aýûuùe còkê[ôaû iêaò]û iêù~ûM, Rò^òh_Zâ AZýû\òKê ù^A ùgâYúKlùe @ûùfûP^û KeêQ«òö)


04 cêq C�e cìkK _âgÜ aýajûe KeêQ«òö ~[û- C�e Kê Kjòù\A _fûuê _âgÜ Zò@ûeò KeòaûKê Kjòaû aû ùMûUòòG iõLýû iµKðùe Zêùc K’Y Kjò _ûeòa G bkò KòQò _PûeêQ«òö

05 ùMûUòG _âiw _ûAñ @ù^K _âKûe @û^¦ \ûdú _âKâòdû aýajûe KeêQ«òö(~[û - _âgÜcû¤cùe, MÌ Kjò, MûYòZòK Z[ý ù\A, gòlY Kû~ðý Keò AZýû\ò)

06 _òfûu c¤ùe @ûjßû^ iéÁò KeêQ«òö (~[û- ùMûUòG @ue aòbò^Ü iÚû^ùe aýajûee ZûfòKû Keö ù~øMòK, ùcøkòK iõLýûe ZûfòKû Ke AZýû\ò)


07 @]ôK ^ò¡ðòÁ @ûjßû^ C_ùe gòlK C_iÚû_^û KeêQ«òö (~[û- Gjò iciýûe Zòù^ûUò icû]û^ _ Ú̂û @Qòö Gjò Zòù^ûUò ~ûK _^Úû ùLûRò _ûeòa Kò?

08 _âùZýK gòlY Kû~ðý _Qùe GK aû�ðû iéÁò Keò _ûeêQò«òö (~[û- “eòjûZò ù\aû” K[ûaÉê _Qùe Mê þ̄ ejiý K’Y @Qò?)

56

01 (L) _òfûcûù^ iciýû MêWÿòKe icû]û^ ^òùR KeòaûKê iêù~ûM ù\CQ«òö Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

09 ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_ùe gòlY Kû~ðý Ke«ò ùiùZùaùk _âiw @«bðêq _ìaðûRðòZmû^Kê _êêûùfûP^û KeêQ«òö

10 _âùZýK _òfûuê iêù~ûM ù\CQ«òö 11 ù~ùZùaùk _òfû ijûdZû _ûAñ Pûùjñ ùiùZùaùk ZûKê GK iûùuZòK

iìP^û ù\A CiôûjòZ KeêQ«òö


12 ùKøYiò GK iciýû ù\A _òfûuê ^òRÊ Xÿwùe icû]û^ KeòaûKê KjêQ«òö iµì‰ð eìù_ ^òùR iciýûe icû]û^ Keòaû @ù_lû _òfûu \ßûeû KeûCQ«òö

13 ~\ò _òfûcûù^ ijûdZû cûM«ò, ùZùa gòlK _âgÜ Qkùe ijûdZû \ò@«òö ù~_eò Kò – K’Y aûjûe Keòaûe @Qò ? ùi[ô_ûAñ ùicûù^ K’Y RûYòaûKê PûjêñQ«ò? K’Y RûYòaû @Zò Reêeú cù^ KeêQ«ò? G iµKðùe ùicûù^ K’Y RûYòQ«ò? ùicûù^ RûYò[ôaû K[ûKê ùÂ @ûagýK ejò[ôaû K[û Kò_eò RûYò _ûeòùa AZýû\ò?

14 gòlK _òfûu bêfKê ÊûMZ KeêQ«òö @ûùfûP^û KeêQ«ò Gaõ _òfûu @ic[ð iÚùk KòQò iùuZ ù\A[û«òö

gòlY Kû~ðýûakú iìPK - Ée-03 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

15 GK ^òŸðòÁ C�e iµKðùe MêeêZß ^ ù\A, _òfûcûù^ ùLûRò[ôaû iciýûe icû]û^ _âYûkú C_ùe gòlK _Pûeò[û«ò?

2- K[û aÉêKê aêSòaû _ûAñ, Gaõ _eò_âKûg _ûAñ Kû~ðý _â\gð^ö

2(K) aêSòaû _ûAñ @ù^K _âKûe gòlY Kû~ðý I _âdûi \òMùe gòlK CiôûjòZ Keò[û«òö Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

16 _âZòKéZò (ùcûùWÿf) Qaò, bòWÿòI, @û\ò _òfûuê ^ìZ^ mû^ ù\aû icùd aýajûe Keò[û«òö iciýûe icû]û^ _ûAñ KòQò iùuZ I iìP^û ù\A[û«òö

17 _òfû Kjò[ôaû K[ûKê C\ûjeY ij MâjY aû @Mâûjý Keòaûe iêù~ûM _òfûcûûê ù\CQ«òö


18 _òfûcûù^ iciýûe icû]û^ Kò_eò Keò_ûeòùa G[ô_ûAñ ÊZª eìù_ Pd^

57

Keû~ûA[ôaû ejiý @û]ûe @u, ùKøZêjk @u @û\òe aýajûe gòlK KeêQ«òö

19 Gjò _âiwUò Kò_eò fûMòfû? @]ôK @býûi Keòaûe @ûagýK cù^ KeêQ Kò? ùKCñ @õgUò KÁ iû¤ cù^ KeêQ? _âiwe ùKCñ @õg _ûAñ @]ôK aûLýû PûjêñQ? GjûKê KòG aûLýû Keòaû _ûAñ _âÉêZ @Q? AZýû\ò _âgÜ _òfûuê _PûeêQ«òö

20 _âiwUòKê ÆÁ eìù_, iõùl_ùe aêSûAaû_ûAñ _òfûu c¤ùe @ûjßû^ Gaõ @û^¦ iéÁò KeêQ«òö


21 _òfûcûû ijûdZû _ûAñ aòbò^Ü ^údc, _âiw @û\òKê @û]ûe Keò ÊZª eìù_ GK _âgÜûakú _âÉêZ KeòQ«òö

22 iõmû aû ^údcKê bò^Ü _âKûùe Kjòaû _ûAñ gòlK _òfûcûûê _PûeêQ«òö ~[û – ùMûUòG ZâòbêRe Zò^òùKûYe icÁò 1800ö bò^Ü eì_ùe _Pûeû~ûA _ûùe – Zûjû GK ZâòbêR ~ûjûe . . . . .

23 Zûue ^òRÊ MYòòZ _âiw _âÉêZò _ûAñ gòlK _òfûcûûê iûjû~ý KeêQ«òö ~[û - ~\ò aò Zûjû MYòZ c¤ùe @Qò _òfûcûù^ @^êba Keòùa ù~ ùicûù^ ^òùR ZûKê ùLûRò _ûeòùfö

2. (L) MYòZ icû]û^ _âYûkú _Qùe ejò[ôaû ~êqò ~êq KûeY ùLûRò _ûAaû \òMùe Pò«û Keòaûö Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

24 gòlK ùKùa ùKùa ùKøYiò iciýûe icû]û^ Kkû_Uûùe ^úeaùe Keòù\CQ«ò, Gaõ _âùZýKUò ùiû_û^ _Qùe ejò[ôaû KûeY _òfûcûûê _PûeêQ«òö

25 _ìað_âiwùe [ôaû ]ûeYû / aû�ðû MêWÿòK ZûfòKû KeòaûKê KjêQ«òö ~ûjû ì̂Z^ _âiwKê aêSòaû _ûAñ ijû~ý KeêQòö

26 ~ûjû _âgÜ Zò@ûeò _ûAñ ùK¦âaò¦ê ùi iaêKê _âiw _òfûuê ùLûRòaû _ûAñ KjêQ«òö


27 iciýûe icû]û^ _òfûcûûê Zûu ^òRÊ Xÿwùe KeòaûKê iêù~ûM Gaõ Zû _Qùe ejò[ôaû ~[û[ðZû @û\òKê C_iÚû_^û KeòaûKêêù~ûM ù\CQ«òö

28 _ûVý_êÉKùe \ò@û~ûA[ôaû @býûi Kû~ðý, _âgÜûakú @û\òKê aMðúKeY Keòaû Gaõ ùKCñ @û]ûeùe aMðúKeY KeòQ«ò ZûKê aêSûAaû _ûAñ gòlK _òfûcûûê KjêQ«òö

58


29 _òfûcûù^ Keò[ôaû bêf MêWÿòKê (Zûu ^ûc ^ ùfLô) ZûfòKû KeêQ«òö _òfûcûûê Zûjû aMðúKeY KeòaûKê PÿjêQ«òö G bkò _âùZýK bêf _Qùe ejò[ôaû KûeY ùLûRò aûjûe KeòaûKê _òfûcûûê KjêQ«òö

30 GK ^òŸðòÁ _âKûe iciýûe icû]û^ _^Úû @]ôK ùaMùe VòKþ eìù_ Keòaû Gaõ Zû _Qùe [ôaû KûeY iµKðùe _òfûcûûê _PûeêQ«òö

3. _âùdûM \òMùe cêñ CiôûjòZ KeêQòò Kò? 3.(K) gòLô[ôaû aòhd aÉêKê _âùdûM Keò _ea�ðòKûkùe @^ý iciýû ij _òfûcûûê ~[û~[ iõ_éqò KeûAaûö

Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

31 ejiý @û]ûe @u / ùKøZêjk @u C_iÚû_^û Kfû_ùe G bkò ^ì@û ^ì@û @u _âÉêZ Keòaû _ûAñ (GKû bkò iêù~ûM _ûAñ) _òfûuê KjêQ«òö


32 _òfûcûûê ùKùa ùKùa ^ìZ^ _âiwKê Zûu eêPò_ì‰ð Pò«û]ûeûùe C_iÚû_^û KeûCQ«òö

33 gòlK ÊZª eìù_ GK iciýû akú, _òfûuê iûjû~ý Kfû bkò _âÉêZ KeêQ«òö ^údc Gaõ _âiw bò� òùe ^ì@û eìù_ _âgÜûakúe icû]û^ _ûAñ aýajûePÿeêQ«òö


34 _òfûcûù^ Keê[ôaû bêfKê gòlK iû\ùe MâjY KeêQ«òö GjûKê gòlY _âKâòdûe GK @õg Êeì_ cû^ýZû ù\CQ«òö Gjò bêfKê _eÆe c¤ùe iõùgû]^ Keòaû \òMùe CiôûjòZ KeêQ«òö

35 ùgâYú _eúlY, GKK _eúlY _ûAñ _âgÜ Zò@ûeò Keòaûe iêù~ûM _òfûcûûê ù\CQ«òö

36 _ìað _ûVe _êêûùfûP^û _ûAñ gòlK _òfûcûûê iêù~ûM ù\CQ«òö 3.(L) ù\÷̂ ¦ò^ Rúa^ ij MYòZKê iõ_éqò KeûAaûö

Kâ:iõ gòlY Kû~ðýûakú iìPK, iìPK - Ée-01 c«aý iõlò¯ Uò®Yú

37 ù~ùZùaùk ^ìZ^ _âiw C_^úZ ùjCQò ùiùZùaùk _eòiÚòZòKê Rúa« eìù_ C_iÚû_^ Keò_ûeêQ«òö

38 _òfûu aýqòMZ Rúa^ùe ^ò¿� ò ^ò¡ðûeY _ûAñ MYòZKê aýajûe \òMùe gòlK _òfûcûûê CiôûjòZ KeêQ«òö ~[û- ùKCñVûeê KòYòùa? \ìeZû, \e, icde @ûagýKZû AZýû\òö


59

39 ò̂ŸðòÁ aûÉa Rúa^ùe MYòZKê aýajûe Keòaû_ûAñ _òfûcûûê gòlK iêù~ûM ù\CQ«òö Gjû ijòZ _eòaûe c¤ùe ^ò¿� ò ^ò¡ðûeY Gaõ iûcûRòK aýaiÚû, G_eò Kò –

Kò_eò bûùa aò\ýûkd @^ê\û^ Lyð ùja Gaõ aò\ýûkd _ûAñ _ûY×ò MéjúZ ùja Gaõ _ûY×ò _â\û^ _ûAñ KûeY @û\ò GK _âKÌ _ûAñ _âÉûa @ûMZ Keò_ûeòùaö

_eòcòZò gòlû ù\aû icùd aò\ýûkd ò̂cðûY _ûAñ ù~ûR^û, Ne ^òcðûY _ûAñ ùcûU _eòie, ùcûU AUû, aûfò, iòùcYÖ @û\òe @ûagýKZû @UKk Keòaû-



40 aòbò Ü̂ aòbûMe @û�kòK aýqòaòùghuê @ûcªY Keò Zûu Kû~ðýùlZâùe MYòZKê Kò_eò aýajûe KeêQ«ò _òfûcûû _ûLùe aûLýû KeòaûKê KjêQ«òö

41 LaeKûMR, aýûu iêaò]û iêù~ûM @UKk iµKðòZ Z[ý, iûeYú Z[ýûakú AZýû\ò ~ûjûKò aûÉaRúa^ ùlZâùe aýajéZ ùjûA[ûG ùiiaêKê ùÂ MYòZ iµKðòZ @ûùfûP^ûe aòhd eìù_ MâjY I ZZþ iùw MYòZe aýû_K aýajûe iµKðòZ @ûùfûP^û KeêQ«òö

60

@¤ûd 6

Z\ûeL Gaõ Z[ýe _âùdûM

_âPkòZ _â[û @^êiûùe Z\ûeL ^ûc gêYòùf bd iéÁò ùjûA[ûG û Kò«ê Zûe aûÉa Zû_ô~ðý ùjCQò

iÚòZòKê ~[û~[ eìù_ jé\þùaû] Keò G_eò ùiøjûŸðý_ì‰ð ijù~ûM Keòùa, ~ûjû`kùe A_þiòZ `k ijRùe jûif Keû~ûA _ûeòa û

Gjò Zû_ô~ðý @^êiûùe ~\ò _âùZýK i¯ûjùe ^òR aäKþ iÚòZ aò\ýûkd cû^ue Z[ý @û_Yuê còùk ùZùa @û_Y Zûjûe _âùdûM Kò_eò Keòùa ?

iað _â[c Kûc ùjCQò Z[ýûakú icìjKê GKZâòZ Keòaû, Zû_ùe _âKûe ùb\ @^êiûùe @fMû Keòaû, ~ûjû`kùe @ûMûcú \ò^ VòKþ eìù_ _\ùl_ ù^A _ûeòùa û

Z[ýûakúe GKZâúKeY Keòaû -

Kâ. iõ.

iìPK gòlK1u ^ûc___

gòlK2u ^ûc___

gòlK3u ^ûc___

gòlK4u ^ûc___

gòlK5u ^ûc___

gòlK6u ^ûc___

1 ? x ? x ? √ 2 x ? x x ? ? 3 ? x x ? √ 4 x ? √ x ? ? 5 ? x x x ? √

Gjò Z[ýKê “_Xòaû”

C_e iûeYúKê ù\Lò ùKùZ _âKûe iìP^û RûYò _ûeêQ«ò -

- ùKCñ gòlKu gòlYKû~ðý C�c @ùU ?

- ùKCñ gòlKu iÚòZò Pò«ûR^K @ùU ?

- ùKCñ @û]ûeùe @û_Y @û_Yu ]û~ðýflý jûif Keò_ûeòùa ?

_âKûe ùb\Kê PòjÜòaû-

1- ùKCñ iìPKùe iaêVê Kcþ Kû~ðý ùjûAQò, Kò_eò RûYò ùja ?

- C_e iûeYúùe iìPK-02 iµKðùe K’Y KjòaûKê PûjêQ«ò ?

61

- ùKCñ gòlKu Vûùe iaêVê ùagú bêfþ aû _âgÜ PòjÜ ù\Lû~ûCQò, Zûu _ûAñ _êYò Pò«û KeòaûKê, ijûdZû ù\aûKê @ûagýK ejòQò û ~òG iaêVê Kcþ Kûc KeòQ«ò Zûuê icùÉ ijûdZû ù\aûe Reêeú @Qò û Gjò ijûdZû cûiòK ùa÷VK, Zûfòc aû gòlY iûcMâú \ßûeû Keû~ûA _ûeòa û Kò«ê ùKCñ KûeYeê iìPKUò iµû\òZ ùjfû^ûjó Zûjû RûYòaû Reêeú @ùU û ù~_eò Zûu _ûLùe ~ù[Á icd ^ûjó aû KeòaûKê @ûMâjú ^êjñ«ò aû iìPK _âZò mû^e @bûa @Qò aû @^ý KòQò ...

2- ùKCñ ùgâYúùe Kcþ iìPK jûif Keû~ûAQò ?

gòlK(4)u aòhdùe @û_Y K’Y bûaêQ«ò -

-ù~Cñ iìPK @]òKûõg gòlKu \ßûeû jûif ùjûA _ûeêQò aû @]ôKûõg @ûe¸ Keò iûeòQ«ò Zûue icKl ùKCñ gòlK Keò _ûeê^[òaû iÚòZòùe ejòQ«ò ?

G[ô_ûAñ Zûu _ûLKê ~ûA iûjû~ý Keòaû C_ûù\d _ì‰ð ùja û Kò«ê ùKCñ KûeY ù~ûMêñ ùKCñ gòlK Gjû Keò _ûeê^ûjûñ«ò ZûKê RûYòaû ^òjûZò \eKûe @ùU û ùjûA_ûùe gòlK RYK Zûfòcùe C_iÚòZ ^[òùf aû @]òK iõLýK _òfûuê gòlY Kû~ðý KeûCQ«ò aû Gjòbkò @^ýKòQò iciýû Rûkùe Q¦ò ùjûA [ûA _ûe«ò û Zûu aò\ýûkdKê ~ûA KûeY MêWòKê ¤û^ ij ^òeúlY Kfû_ùe _\ùl_ ^ò@«ê û

i`kZû \òMùe -

@û_Yu flý ùja ù~ _âùZýK ‘x’ Kê @Zò Kcþùe ‘?’ ÉeKê @ûY«ê Gaõ KòQò icd c¤ùe ‘√’ ùe _eòa�ð^ KeòaûKê ùPÁû Ke«ê û iaðû]òK ùgâYú Klùe @]òK iìPKùe ‘√’ PòjÜ _~ðý« _j�òaû @ûc flý @ùU û

GVûùe \ò@û~ûA[òaû _âKâòdû ù\Lòaû _ûAñ ijR @ùU û Kò«ê Keòaû _ûAñ ijR ùaûfò bûa«ê ^ûjó û Kò Kò @iêaò]û @ûiò_ûùe ? ùgâYú Kl cû^ue cûiòK ùeKWð Kò_eò eLòùa ? Zûjûe aòùgähY Kò_eò Keòùa? ~ûjû`kùe KòQò ^ò‰ðdûcôK _\ùl_ CVû~ûA _ûeòa û

Gjò icÉ _âgÜ C_ùe Pò«ûKe«ê û AMÜiþ iû[òu ij K[ûaû�ðû Ke«ê Gaõ ^òRÊ _eûcgð GVûùe ùfL«ê-

62

@¤ûd 7 gòlK ijûdZû Gaõ ic[ð^ - cûiòK ùa÷VK

ùgâYú Klùe ùKCñ _âKûe _eòa�ð^ ùjaû @ûagýK ? C\þba gòlK ijûdZû Kû~ðýKâc Gjû C_ùe _~ðýùaiòZ û Kòbkò _eòa�ð^ ùgâYú Klùe @ûYòaûe @Qò ? G[ò_ûAñ gòlK cûû ijòZ cûiòK ùa÷VK Keòaû GK MêeêZß_ì‰ð Kû~ðý û Ròfäûiû]^ Kcðò (AõeûRú, aòmû^, MYòZ) cûù^ Zûu aäKþ cû¤còK gòlK cûû ij cûie ùgh g^òaûe c¤ûjÜ ùbûR^ _ùe ùa÷VK Keòaû `k_â\ ùja û Gjò ùa÷VK ùMûUòG Äêùfùe ^Keò bò^Ü bò̂ Ü Äêfþùe Keòùa û Gjò ùa÷VKùe _â]û^ gòlKcûù^ @õgMâjY Kùf @ûjêeò bf ùja û CùŸgý -

- ùgâYú Klùe iµ^Ü ùjC[òaû C�c Kû~ðýMêWòK @û\û^ _â\û^ ùjûA _ûeòa û Zûfòceê gòlK ~ûjû RûYòùf ZûKê ùgâYú Klùe aýajûe Keò_ûeòùa û

- gòlKcûù^ ijûdZû _ûAùf _eòa�ð^ @ûYò _ûeòùa û - gòlKcûù^ _eÆe c¤ùe @ûùfûP^û Keò _ûeòùa û @ûMûcú \ò^ _ûAñ ù~ûR^û Keòùa û iµû\òZ Kû~ðýe icúlû

Keò_ûeòùa û aêSûcYû iìZâùe iciýû MêWòKe icû]û^ cûMð ùLûRò _ûeòùa û _âKâòdû -

cûiòK ùa÷VK Zò^òN�û _ûAñ ùja û ù~Cñ[ôùe Zò^ò _âKûe Kû~ðý Keû~ûA_ûùe û @ûagýKZû^ê~ûdú icd a�^ ^òRÊ Xwùe Keòùa û 1- icúlû Gaõ @ûMûcú cûMð\gð^-

MZ cûiùe ^ò¡ðûeòZ Kû~ðý MêWòKe icúlû _ûAñ _âgÜ, Gjûe ùK¦â aò¦ê ùjûA_ûùe - - _òfûcûù^ ùKùZ gòLòùf? K’Y ejòMfû? K’Y Kùf ùKùZ i`kZû _âû¯ ùjfû ? K’Y iaê iciýû ejòMfû?

Zûjû_ûAñ K’Y iaê KeûMfû ? - _âùdûM Keû~ûA[òaû gòlY iûcMâú Ée Kò_eò [òfû ? ùKùZ Kûc Keû~ûA_ûeòfû? _òfûcûû Kû~ðý Keòaûùe

@bòù~ûM K’Y ? - ò̂¡ðûeòZ icd iúcûùe gòlY Kû~ðý ùjfû Kò? K’Y iêaò]û [òfû ? iciýûKê ijR Keòaû _ûAñ ùKCñ ùKCñ ùKøgk

@af´^ KeûMfû ? - _òfûcûû _ùe Ròmûiû Cù\âK _ûAñ @û_Y K’Y Kf? Gjòò i`kZûe @^êba Gbkò gòlK Kùf Kò? ~ûjû iaê

Zûfòc icùe \ò@û~ûA[òfû ZûKê Kû~ðýKûeú Ke«ê û @û_Yu _ûLùe aò\ýûkd _eò\gðê @^êbìZò @Qò û Zu _ûLùe c¤ ùMûUòG cûie gòlY @^êbìZò @Qò û Zû’jûKê cûiKe Kû~ðýC_ùe icúlû Ke«ê û ijûdZû _â\û^ -

@]òKûõg ùgâYúKlùe ù\Lû~ûCQò û Gjû iµKðùe ùa÷VKùe ijûdZû (A^þ_êUþ) ù\aûKê _Wòa û

63

_ùQA ~ûA[òaû - ùKøYiò gòlK Keò_ûeê ^ûjûñ«ò Zûuê aò\ýûkd _eò\gð^ icùd ijûdZû \ò@«ê û ~\ò @û_Y ajêZ gòlKu _ûLùe GKû bkò iciýû ù\Lôùf, ù~còZò Kò _òfûuê _âgÜ _Pûeò, ùicûûê bûaòaûKê icd ^ ù\A ò̂ùR Keòù\CQ«ò, Zû’ùjùf icÉ gòlK cûûK ij _ùe Gjò K[û ùjùaö @û_Yu ijûdZû _êeû Mâê_ _ûAñ ùjaö

@^ý _lùe ~\ò RùY Kò \êA RY gòlKue KòQò iciýû @Qò Zû’Kê Mî_Kê ^ @ûYò, ùicûûe K[û jê@«êö ùMûUòG aûU ùjfû _â[c[e aò\ýûkd _eò\gð^ icdùe ^ ùjùf ù~ûR^û icdùe Zû’u ij K[û jê@«ê Gaõ _eûcgð \ò@«êö 2- (ùLûeûK ù~ûMûAaû) _eûcgð _â\û^ - _eò\gð^ Keò[òaû Äêfcûûê ù\aûKê [òaû _eûcgðKê _â[ceê _âÉêZ KeòùâûKê _Wòa û ùMûUòG K[ûC_ùe aòùgh MêeêZß ù\ùa - ù~Cñ gòlK @]ôK iìPK jûif Keò iûeòQ«ò Zû’Kê ùÂ _âÉêZòKeY Kû~ðý ^ò½òZ eìù_ Keû«ê û ^òRÊ Xwùe _eûcgð ^ù\A gòlK iû[òcûûê _Pûeò _eûcgð ù\ùf @]òK `k_â\ ùja û Gjûe ùMûUòG ùKøgk ùjûA_ûùe Kò, _â[ceê PûUð fMûA ù\A Kjò \ò@«ê, “ù~Cñ aòhd C_ùe @ûùfûP^û Keòaû Reêeú cù^ KeêQ«ò ZûKê PûUðùe ùfL«ê û” ùKCñ aòhd _âZò ùKCñ _âKûe ùKøgk VòKþ ùja Gaõ ZûKê KòG _eòPûk^û Keòùa, icùÉ cògò iÚòe Ke«êö 3- @ûMûcú cûi _ûAñ ù~ûR^û -

@iµì‰ð ejò[òaû aòhd icìjKê iµì‰ð Keòaû \òMùe iû]ûeYZü ù~ûR^û ùja Kò«ê @ûcKê Zûjû iµû\^ Keòaû _ûAñ ijR Gaõ iek @af´^ KeòaûKê _Wòa û

GVûùe iìPK MêWòK C_ùe @ûùfûP^û KeòaûKê _Wòa û G[òeê ù~CñMêWòK ùjûA_ûeòa ùiMêWòKê aûQò ù~ûR^û KeòaûKê _Wòaû gòlK @ûcôicúlû `Ÿð c¤ ù\LòaûKê _Wò_ûùe û @û_Yu _ûAñ @býûi-

_ìað \êA Zò^ò cûie Z\ûeL Z[ý ijûdZûùe @û_Yu aäKþ iÚòZ Äêf cûûe iìPKKê ùÂ iµKðùe @û_Y ùa÷VK _ûAñ Kû~ðýiìPú Kò_eò _âÉêZ Keòùa ? icÉ gòlKcûû _ûAñ cûiòK ùa÷VK C_ûù\d ùjC, G[ô _ûAñ @ûC K’Y Keòaûe @ûagýKZû ejòQò ?

64

@¤ûd 8

@ûcôicúlû, icúlû, cûiòK ù~ûR^û Gaõ aòaeYú fòL^

_âKéZùe _ìað @ûùfûPòZ aòhd iaê ù~ùZ @]òK Kû~ðýKûeú ùja @ûc _ûAñ flý _âû¯ò ùiùZ ijR ùja û @ûùc @ûce Kûc, I _âMZòKê icùd icùd @^ê¤û^ Keòaû @ûagýK û Ròfû iû]^ Kcðò jòiûaùe @ûce ~ûjû \ûAZß ejòQò Zû’Kê iìPûeê eìù_ ZêfûAaûKê ùjùf, @ûcKê ^òe«e @ûce ùKøgk, Pò«û I mû^Kê aé¡ò KeòaûKê ùjaö @ûùc @ûce KûcKê KòQò iìPKe iûjû~ýùe _eúlû Keò Pûfò[òaû û

Ròfäû iû]^ Kcðú @ûcô icúlû `Ÿð

c«aý Nùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ ‘√’ ùjC ^[ôaû Kû~ðý _ûAñ ‘x’ KòQò _eòcûYùe ùjC[ôaû Kû~ðý _ûAñ ‘?’ e iùuZ \ò@«êö @ûagýK iÚùk iõùl_ùe Uò®Yú ùfL«êö


01 cêñ ùKak gòlK Kû~ðýûakú Kû~ðý iµû\^ Keê@Qò û 02 gòlKcûû ijòZ ^òdcòZ ùa÷VK Keê@Qò û 03 @ûgû^êeì_ i`kZû _ì‰ð Kû~ðýûakú-

icÉuê ~[ûiû¤ i¹û^ _â\û^ KeêQò û icÉu K[û ù]÷~ðý Gaõ ¤û^ ijKûùe gêYêQò û icÉu aòPûe]ûeûKê MêeêZß ù\CQò û

Ròfäû iû]û^ Kcðò gòlY Kû~ðýûakúe cû^K Gaõ iìPK Ée -2

c«aý iõlò¯ Uò®Yú

04 cêñ ùKak gòlK Kû~ðýûakú 02e Kû~ðý iµû\^ Keê@Qò û 05 gòlK ùKCñ Éee cû^K, gòlY Kû~ðýûakú Keò_ûeêQ«ò ùgâYú Kl _eò\gð̂ Keò

RûYò _ûeê@Qò û

06 _eòa�ð^ ùjûA _ûeê^[òaû, ÆÁeìù_ aêSò _ûeê^[òaû K[û aÉêKê @ûcôaògßûi ijòZ aýq Keò _ûeêQò û

07 _ùQA[òaû aòhde _âZòKûe Gaõ @ûMûcú Éee cû^Kê @ûMùe eLò gòlKcûûê Kû~ðýlc ùjfû_eò _eûcgð ù\A _ûeêQò û

08 ùgâYúKleê còkò[òaû aûÉa iÚòZò Gaõ gòlKu @ûagýKZû @^ê~ûdú (Z[ýKê @û]ûe Keò) ù~ûR^û _âÉêZ Keò _ûeê@Qò û

09 iÚû^úd i´k / aòhd @û\òKê RûYò _ûeêQòö @ûagýKZû @^êiûùe ùi iaêe aò̂ òù~ûM Keê@Qò û

10 @ûgû^êeì_ i`kZû _ì‰ð Kû~ðýûakú - ^òRe K[ûKê cùÂ ùâûùe Rò\þ eLê

65

^ûjó aeõ ùfûKu K[ûKê i¹ûê ij MâjY KeêQò ö G_eò _eûcgð ù\CQò ù~, ù~_eò KûjûeòKê Leû_ fûMòa ^ûjó û

11 ^òRe mû^, ùKøgkKê aé¡òKeòaû iùw iùw @^ýcûû c¤ mû^, ùKøgk aé¡ò CiôûjòZ KeêQòö

Ròfäû iû]^ Kcðò gòlY Kû~ðýûakúe cû^K/iìPK Ée - 03

c«aý iõlò¯ Uò®Yú

12 cêñ ùcû ùgâYúùe gòlK Kû~ðýûakú 03 e Kû~ðý iµû\^ Keê@Qò û 13 @ûgû Keû~ûC[ôaû _eòa�ð^ _ûAñ cêñ GcòZò ùKøgk @af´^ KeêQò ù~còZò Kò,

gòlK cûù^ _eòa� ð̂ Kê aêSòaû ijòZ CiôûjòZ ùjûA _eòa�ð^ @ûYòùaö

14 _ùQA ~ûA[òaû aòhde _âZòKûe Gaõ @ûMûcú Éee cû^KKê fl eLò Kû~ðýlc ùjfû_eò _eûcgð ù\C@Qò û Zûjûe ù~ûR^û Gaõ Z\ûeL c¤ Keê@Qò û

15 aòhd aÉê I gòlY ùKøgk C_ùe ùcûe G_eò ^òRÊ \lZû eLòQò ù~, @ûagýKû^ê~ûdú C_~êq icdùe gòlKuê cûMð\gð^ Keò _ûeòaòòö

16 Z\ûeLKê @û]ûeKeò _eò\gð^ ùeKWð eLêQò, Z[ýûakúe aòùgähY Keò _ûeêQò Gaõ Zû _âZò C_~êq _\ùl_ùe ^òe«e _eòa�ð^ Z[û _âMZò \òMùe iê]ûe @ûYò _ûeêQò û

17 ùg÷lòK ùa÷VKe @ûùdûR^, _eòPûk^û, @ûùfûP^û KeûA ù^CQò, ijbûMòZû Kû~ðý KeêQòö i`kZû / iciýû icû]û^ Keò iûcêjòK @õgMâjY KeûA _ûeêQò û G iaêe ^òdcòZZû ejòQò û

18 iÚû^úd i´k / aòhd aÉê iµKðùe RûYòQò Gaõ @ûagýK @^êiûùe _âùdûM Keê@Qò û

19 i`kZû _ì‰ð Kû~ðýûakú- \kMZeìù_ Kû~ðý KeêQò û iZKð ejò cZaýq KeêQò aû _eûcgð _â\û^ Keê@Qò û

20 ^òRe mû^ ùKøgkKê aé¡ò Keòaû iùw iùw @^ý cûû mû^, ùKøgk @û\òKê icé¡ Keòaûùe iûjû~ý ùjCQòö

21 ^òRe aòKûg _ûAñ \ûAZßaû^ @Qòö (^òR aòKûg _ûAñ Z_ôe @Qò û) ^òR @ûagýKZûKê RûYò_ûeêQ, _âùdûM KeêQò, ^òe«e icúlû KeêQò Gaõ flý jûif _ûAñ iað\û _âdûi Keê@Qò û)

GZ\þ aýZúZ @ûC @]òK KòQò iìPK ~ûjû @û_Y ^òR _leê ù~ûWòaûKê Pûjûñ«ò Zûjû CùfäL Ke«ê - ~\ò KòQò iìPK @û_Yu _ûAñ ùaû]Mcý ^êùjñ aû ùjC ^ûjó Zû’_ûAñ @û_Y K’Y Keòùa-

66

ùcûe @ûMûcú cûi ................... _ûAñ ù~ûR^û ^ûc - aòhd - aäKþ- cûi - (?) Kê (√) ùe _eòYZ Keòaû _ûAñ ùcûe ù~ûR^û @ùU û (x) Kê (√) ùe _eòYZ Keòaû _ûAñ ùcûe ù~ûR^û @ùU û cûie _eò\gð^ ù~ûR^û –

cûiòK ùa÷VK _ûAñ Kû~ðýiìPú –

@^ýû^ý (~ûjû _ù\l_ ùâûKê Pûjûñ«ò) aòaeYú eLòaû

- i`kZû I flýe gê¡Zû _ûAñ KòQò Z[ýKê VòKþ Xwùe eLòaû ùjaö aò\ýûkd _eòaZþZð^ `ŸðKê VòKþ bûùa _ìeY Keòaû ùjaö ùicûûê Z^Ü Z^Ü Keò _eLôùf @ûùc ahðc¤ùe aò\ýûkd aòKûg aòhdùe RûYò _ûeòaûö

ùKùZK Kû~ðýûakú aòaeYúKê ùfLò eLòaû \ßûeû fûb còkò[ûG û aò\ýûkd _eò\gð̂ , cûiòK ùa÷VK iµKðùe iõùl_ aòaeYú ùfLò eLòaû Gaõ ZûKê ò̂eê_òZ bûaùe ù\Lòaû @ûagýKö

Gjò aòaeYú icìj @ûc ^òR _ûAñ @ùU û KûeY @ûMûcú _eò\gð^ icùd Gjû @ûce @û]ûe ùja û Gjò aòaeYú @û]ûeùe @ûùc aò\ýûkd Z[û ùgâYú Kle aòKûg KâcKê RûYò _ûeòaû û

@ûC GK MêeêZß _ì‰ð Kû~ðý ùjCQò ù~, i\û iað\û ^òR Kû~ðýe aòùgähY Keòaû û

Ròfäû iû]^ Kcðòu cû^K Kê ùÂ _âZòcûiùe GK aòùgähYûcôK eòù_ûUð KeòaûKê ùjaö

Zûfòc aû Kcðgûkûeê _ûA[ôaû / aýajûe Keò[ôaû ù^ûUþ aêKþ Kê ùÂ K’Y Keòùa ?

@û_Y @ûC ùKCñ ùKCñ Rò ò̂h ùeKWð eLòaûKê Pûjóùa ? Zû iµKðùe GVûùe ùfL«ê û

67

@¤ûd 9

Ê aòKûg Gaõ i´ke C�c aýajûe @û_Y @û_Yu \ûdòZß iµû\^ _ûAñ, Kû~ðý \lZû I ùKøgk icé¡ò iû]^ _ûAñ K’Y Keòùa ? @û_Yu @ûL_ûLùe G_eò Kò Kò i´k ejòQò. ùiâûZ ejòQòö ~ûjûKê ùgâYúKle iê]ûe @ûYòaû _ûAñ aýajûe Keò_ûeòùa Gaõ Kò_eò Keòùa? @û_Yu c«aý Gaõ _eûcgð -

Gjò cûMð\gðòKûKê @ûjêeò C^ÜZ Keòaû _ûAñ @û_Yu c«aý Gaõ _eûcgðe MêeêZß ejòQò ? @û_Yu _âgÜ Gaõ _eûcgð GVûùe ^ò½d ùfL«ê Gaõ ùi iaêKê @ûcKê ^òdcòZ @aMò KeûC[û«êö

drg manual - odia

Education