droga Łotwy do strefy euro oraz skutki cz …...(13,7%), usługi noclegowe oraz gastronomiczne,...

- 1 -

Uniwersytet Łódzki

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

Studia podyplomowe ,,Mechanizmy funkcjonowania strefy euro”

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji

ekonomicznej

Piotr Sołtysiak

DROGA ŁOTWY DO STREFY EURO ORAZ SKUTKI CZŁONKOSTWA DLA GOSPODARKI ŁOTEWSKIEJ

Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem naukowym dr hab. Małgorzaty Janickiej, prof. nadzw. UŁ w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

Łódź, 2016

- 3 -

SPIS TREŚCI

WSTĘP……………………………………………………………………………….… 4

ROZDZIAŁ 1 ŁOTWA W UNII EUROPEJSKIEJ I W STREFIE EURO………… 5

1.1. Historia Łotwy………………………………………………………………………. 5

1.2. Gospodarka Łotwy………………………………………………………………….. 7

1.3. Przygotowania Łotwy do przyjęcia waluty euro……………………………………. 8

ROZDZIAŁ 2 PRZYGOTOWANIA ŁOTWY DO WPROWADZENIA WSPÓLNEJ

WALUTY - SPEŁNIENIE KRYTERIÓW KONWERGENCJI……………………. 15

2.1. Kryterium stabilności cen…………………………………………………………… 16

2.2. Kryterium długoterminowych stóp procentowych………………………………….. 16

2.3. Kryteria fiskalne…………………………………………………………………….. 17

2.4. Kryterium kursu walutowego……………………………………………………….. 19

ROZDZIAŁ 3 SYTUACJA GOSPODARCZA ŁOTWY PO WEJŚCIU DO STREFY

EURO………………………………………………………………………………….. 22

3.1. Wskaźniki gospodarcze po przyjęciu waluty euro przez Łotwę……………………. 22

3.2. Koszty i korzyści wiążące się z przystąpienia Łotwy do strefy euro……………….. 23

3.2.1. Korzyści związane z członkostwem w strefie euro……………………………. 24

3.2.2. Koszty wynikające z członkostwa w strefie euro……………………………… 25

BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………… 26

SPIS WYKRESÓW I TABEL………………………………………………………… 27

STRESZCZENIE……………………………………………………………………… 28

SUMMARY IN ENGLISH…………………………………………………………….. 29

- 4 -

WSTĘP

Łotwa wraz z innymi krajami przystąpiła do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Jako

kraj z derogacją zobowiązała się tym samym do przyjęcia wspólnej waluty euro, co miało

miejsce po niespełna dziesięciu latach od akcesji – 1 stycznia 2014 roku. Zanim to nastąpiło

Łotwa przeszłą długą drogę – począwszy od uczestnictwa w mechanizmie kursów

walutowych ERM II, do którego przystąpiła w 2005 roku, poprzez światowy kryzys

gospodarczy, który spowodował spadek PKB do poziomu -14,3%, kończąc na spełnieniu

kryteriów konwergencji, umożliwiających akcesje do strefy euro.

W pierwszym rozdziale niniejszej pracy została przedstawiona najnowsza historia

Łotwy, charakterystyka łotewskiej gospodarki oraz najważniejsze wskaźniki będące

przedmiotem analizy. Omówione zostały także przygotowania, jakie poczyniła Łotwa przed

przyjęciem wspólnej waluty euro. Drugi rozdział został w całości poświęcony wypełnieniu

przez Łotwę kryteriów konwergencji oraz porównaniu ich z wartościami referencyjnymi,

które zostały zawarte w traktacie z Maastricht. Trzeci rozdział przedstawia porównanie

wskaźników gospodarczych na Łotwie przed i po przyjęciu euro, a także bilans kosztów i

korzyści wynikających z członkostwa w unii walutowej.

Analiza przedstawiona w niniejszej pracy opiera się głównie na wskaźnikach

makroekonomicznych, których zadaniem jest pokazanie łotewskiej gospodarki. Dane

przedstawione w niniejszej pracy pochodzą głównie z bazy Eurostatu, oraz strony

internetowej Łotewskiego Banku Centralnego.

- 5 -

ROZDZIAŁ 1

ŁOTWA W UNII EUROPEJSKIEJ I W STREFIE EURO

Celem niniejszego rozdziału jest przedstawienie wydarzeń, które poprzedziły

wstąpienie Łotwy do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku oraz dziesięć lat później (1 stycznia

2014) do strefy euro. Z uwagi na ekonomiczny charakter pracy autor przedstawi główne

wydarzenia historyczne, mające wpływ na gospodarkę łotewską począwszy od upadku

Związku Radzieckiego z pominięciem wydarzeń wcześniejszych, które w ocenie autora nie

mają istotnego znaczenia w przypadku niniejszej pracy. W kolejnej części rozdziału zostaną

bliżej przeanalizowane wskaźniki gospodarcze Łotwy przed przystąpieniem do strefy euro.

1.1. Historia Łotwy

Łotwa po II Wojnie Światowej pozostawała pod okupacją Związku Socjalistycznych Republik

Radzieckich (ZSSR). Po zakończeniu działań wojennych na terenie kraju prowadzono

komunistyczną politykę w sferze gospodarczej i społecznej, która polegała na kolektywizacji i

nacjonalizacji, oraz napływie ludności rosyjskiej i represjach wobec rdzennych mieszkańców

Łotwy. Kiedy Michaił Gorbaczow objął kierownictwo w partii komunistycznej ZSRR na

Łotwie w 1988 roku powstał Front Ludowy Łotwy, którego zadaniem było uznanie paktu

Ribbentrop-Mołotow za nieważny i niezgodny z prawem międzynarodowym. Na czele frontu

stanęli m.in. dziennikarze Dainis Īvāns oraz Sandra Kalniete. W kwietniu 1990 roku Front

Ludowy Łotwy wygrał wybory do Łotewskiej Rady Najwyższej, przewodniczącym został

Anatolijs Gorbunovs1. 5 Maja 1991 parlament łotewski przyjmuje deklarację dotyczącą

przywrócenia suwerenności Republice Łotewskiej, którą początkowo próbował podważyć

Związek Radziecki, ostatecznie została jednak uznana 6 września 1991 przez ZSRR, a

1

encyklopedia.pwn.pl

- 6 -

następnie przez kolejne państwa świata. Łotwa w tym samym roku została również

członkiem ONZ2

.

Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości były dla Łotwy czasem trudnym,

zwłaszcza transformacja z gospodarki socjalistycznej do kapitalistycznej. Łotwa miała do

czynienia z gospodarką rynkową przed II Wojną Światową, jednak pomimo to proces

przekształcenia przebiegał podobnie jak w Polsce, czyli ciężko. Większość poradzieckich

przedsiębiorstw zbankrutowała, np. Valsts elektrotehniskā fabrika3. Podobnie jak w Polsce

bezrobocie z oficjalnego poziomu 0% przed transformacją nagle dramatycznie wzrosło. Lata

1991-1993 można określić jako czas chaotycznej prywatyzacji i braku kapitału. W latach

kolejnych pojawiły się nagłe i częste zawirowania na łotewskiej scenie politycznej, oraz

kryzys ekonomiczny. W wyniku niezadowolenia społecznego i frustracji w wyborach w roku

1995, powstał rząd składający się z sześciu partii. W ciągu kolejnych dwóch lat rządów kraj

odzyskał stabilność polityczną, a populiści stracili zaufanie społeczeństwa.

Jednym z głównych problemów Łotwy byli i nadal są poradzieccy imigranci. Po

odzyskaniu przez Łotwę niepodległości nie chcieli dobrowolnie opuścić terytorium kraju i nie

można było ich w żaden sposób zmusić do tego. Żołnierze radzieccy, a później rosyjscy

pozostawali na terytorium państwa łotewskiego do 1994 roku. W rozwiązaniu tego problemu

należało zachować dużą ostrożność, aby nie dopuścić do rozlewu krwi, jaki miał miejsce w

innych postsowieckich krajach Europy. Próba prawnego rozwiązania problemu spotkała się z

ostrym sprzeciwem Rosji oraz oskarżeniami Łotwy o dyskryminację. Ustawa regulująca

kwestie obywatelstwa była kilkakrotnie zmieniana, jednak do dnia dzisiejszego około 300 000

osób nie posiada właściwego paszportu4. Dane dotyczące grup etnicznych zamieszkałych na

Łotwie zostały przedstawione na wykresie 1.

W maju 1992 roku rząd łotewski wprowadził tymczasową walutę – łotewskiego rubla,

który został zastąpiony narodową walutą łatem (1 Łat = 100 santimów). W roku 1994 w pełni

przywrócono konstytucję łotewską z roku 1922, oraz rozpoczęto rozmowy o przyjęciu Łotwy

2 www.britannica.com; Encyklopedia Popularna PWN wydanie 26, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

1996

3 https://latvianhistory.com/

4 Tamże.

- 7 -

do NATO, co nastąpiło w Kwietniu 2004 roku. Łotysze opowiedzieli się również w

referendum za wstąpieniem do Unii Europejskiej, 67,5 % obywateli zagłosowało za

wstąpieniem kraju do UE, 32,5% było przeciw5. 1 Maja 2004 roku Łotwa wraz z 9 innymi

państwami (Cyprem, Republiką Czeską, Estonią, Litwą, Maltą, Polską, Słowacją, Słowenią i

Węgrami) wstąpiła w struktury Wspólnoty Europejskiej.

Wykres 1

Ludność największych grup etnicznych na Łotwie w roku 2011 (w %)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnego Biura Statystycznego Republiki Łotewskiej

http://www.csb.gov.lv/en

1.2. Gospodarka Łotwy

Łotwa jest jednym z najmniejszych państw w Unii Europejskiej. Jej powierzchnia wynosi 65

tys. km². Spośród ok 2 mln mieszkańców prawie 1/3 stanowią Rosjanie (zob. Wykres 1),

którzy niezbyt chętnie integrują się z Łotyszami. Gęstość zaludnienia jest relatywnie niska i

wynosi 31 osób na km². W kraju dominuje obszar nizinny, w dużym stopniu zalesiony, z

wieloma jeziorami polodowcowymi. Łotwa nie posiada zbyt wielu zasobów naturalnych poza

5 Tamże.

Narodowość

0

10

20

30

40

50

60

70

62,1

26,9

3,3 2,2 2,2 1,2 0,3 0,3 0,1 0,1 1,3

Łotysze

Rosjanie

Białorusini

Ukraińcy

Polacy

Litwini

Romowie

Żydzi

Niemcy

Estończycy

Inne

%

- 8 -

torfem, dolomitami, oraz dużą ilością lasów będących zasobem drewna.6 Łotwa jest położona

nad Morzem Bałtyckim, jej linia brzegowa wynosi 531 km.

Do najważniejszych sektorów gospodarki łotewskiej (2014) należą usługi – 63,8% w I

kwartale 2014 roku. Poza tym: transport i logistyka (10,6%), handel hurtowy i detaliczny

(13,7%), usługi noclegowe oraz gastronomiczne, przemysł (16,4%), jak również administracja

publiczna, edukacja, pomoc społeczna, opieka zdrowotna, obrona narodowa. Łotwa z uwagi

na swoje położenie jest silnie uzależniona od importu, jego wartość w 2014 roku wyniosła ok

12,6 mld euro. Łotwa importuje z Unii Europejskiej głównie wyroby przemysłu rolno-

spożywczego, kosmetycznego, motoryzacyjnego oraz mechanicznego. Do najważniejszych

partnerów handlowych Łotwy należy zaliczyć Litwę, Estonię, Niemcy, Rosję, Polskę oraz

Szwecję7.

Dla porównania w analogicznym czasie wartość łotewskiego eksportu wyniosła ok

10,2 mld EUR. Spośród łotewskich towarów eksportowanych do Unii Europejskiej należy

wymienić przede wszystkim wyroby przemysłu drzewnego, farmaceutycznego, oraz

metalurgicznego8. Deficyt na rachunku obrotów bieżących Łotwy w 2015 roku wyniósł -1,2%

PKB. Szczegółowe dane dotyczące tego wskaźnika zostały przedstawione w Tabeli 1.

Tabela 1 Saldo rachunku obrotów bieżących na Łotwie (w % PKB)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rachunek

bieżący (% PKB) -11,9 -20,9 -20,8 -12,4 8,1 2,3 -2,8 -3,3 -2,4 -2,0 -1,2

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Centralnego Republiki Łotewskiej.

1.3. Przygotowania Łotwy do przyjęcia waluty euro

Spośród państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku, każde posiadało

status kraju z derogacją, która zobowiązuje go do przyjęcia wspólnej waluty euro, po

spełnieniu warunków zawartych w traktacie z Maastricht. Do tej pory uczyniły to Estonia,

6 E. Gostomski, Łotwy droga do strefy euro, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Nr

369, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2014

7 Informator Ekonomiczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP,

http://www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl/pl/europa/lotwa/

8 Tamże.

- 9 -

Litwa, Łotwa, Słowacja oraz Słowenia. W przypadku tych krajów należy podkreślić istotny

czynnik, jakim jest relatywnie krótka historia państwowości w ostatnich czasach, a co za tym

idzie - brak przywiązania do waluty krajowej. Pozostałe państwa pozostają w fazie

przygotowań do przyjęcia euro, z uwagi na ogólnoświatowy kryzys gospodarczy perspektywa

ta oddala się9.

W gospodarce łotewskiej przed przyjęciem waluty euro można wyróżnić trzy okresy:

okres rozkwitu gospodarczego (w latach 2004-2007), okres załamania gospodarki (w latach

2008-2010), oraz okres ożywienia gospodarczego (lata 2011-2013). W pierwszym z

wymienionych okresów tempo wzrostu PKB wahało się pomiędzy 8 a 12% (Wykres 2). Za

taki stan rzeczy odpowiadał głównie popyt wewnętrzny (nakłady inwestycyjne brutto mające

finansowanie z kredytów, oraz spożycie indywidualne). Było to możliwe z uwagi na napływ

kapitału zagranicznego z zachodniej Europy10

.

Wykres 2

Roczne tempo wzrostu PKB na Łotwie (%, rok)

9 E. Dziwok, Wyzwania dla polityki pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego wobec poszerzonej strefy

euro o kraje Europy Środkowo-Wschodniej, "Studia Ekonomiczne" nr 123, 2012, s. 98.

10 NBP, Przygotowania Łotwy do członkostwa w strefie euro i pierwsze doświadczenia związane z

wprowadzeniem wspólnej waluty, Warszawa, 2014 s. 15

- 10 -

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.

Na Łotwie został utworzony nowoczesny system bankowy. Było to możliwe dzięki

zaangażowaniu banków zagranicznych, szczególnie skandynawskich, oraz kapitału

niemieckiego w proces restrukturyzacji łotewskich banków i powstaniu w tym kraju nowych

jednostek kredytowych przypominających polskie Społeczne Kasy Oszczędnościowo-

Kredytowe. Pod koniec 2007 roku na Łotwie funkcjonowało 31 banków, w tym oddziały

banków zagranicznych. Łącznie dawało to ok 680 placówek oraz blisko 13 000 pracowników.

Aktywa sektora bankowego były czterokrotnie wyższe niż w roku 2003 i sięgały 30,8 mld

euro11

.

Wysokie tempo wzrostu gospodarczego w latach 2004-2007 znalazło przełożenie na

spadek bezrobocia do poziomu 6,1%. Miało ono również wpływ na wzrost rocznej stopy

inflacji HICP – z 6,2% w roku 2004 do 10,1% w 2007. Szczegółowy poziom inflacji na

Łotwie w latach 2004 -2015 został przedstawiony na wykresie 3 niniejszego podrozdziału.

Wykres 3

11 E. Gostomski, Łotwy droga do strefy euro, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Nr

369, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2014

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

8,3

10,711,9

10

-3,6 -14,3 -3,8

6,24

3 2,4 2,7

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 11 -

Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych na Łotwie (HICP)


Wzrost inflacji z kolei przyczynił się do deprecjacji łotewskiego łata, co w efekcie

rzutowało na pogorszenie konkurencyjności cenowej oraz zwiększenia kosztów. W tym

samym czasie realne stopy procentowe pozostawały na relatywnie niskim poziomie, co

przekładało się na wzrost zadłużenia zarówno gospodarstw domowych, jak również

przedsiębiorstw. Należy podkreślić, iż większa część kredytów była udzielana w walutach

obcych. Łotwa, najszybciej rozwijająca się dotąd gospodarka Unii Europejskiej, zaczęła

odczuwać nadchodzący kryzys gospodarczy, nie wiedząc jeszcze, że spowoduje on

największe załamanie wzrostu gospodarczego wśród państw członkowskich UE.

W latach 2008-2010 Łotwa doświadczyła załamania gospodarczego, wskutek

światowego kryzysu ekonomicznego. Wzrost PKB z poziomu 10% w roku 2007 w następnym

roku spadł o -3,6%, a w roku 2009 wzrost osiągnął rekordowo niski poziom -14,3%. Główną

odpowiedzialność za taki stan rzeczy ponoszą spadek nakładów inwestycyjnych, oraz

spożycia indywidualnego. Łotewskie banki znacząco ograniczyły udzielanie kredytów

zarówno przedsiębiorstwom, jak i klientom indywidualnym, co skutkowało spadkiem popytu

wewnętrznego. Bezrobocie z relatywnie niskiego poziomu 7,7% w roku 2008 osiągnęło dwa

-5

0

5

10

15

20

6,2 6,9 6,6

10,1

15,3

3,3

-1,2

4,22,3

0,7 0,2

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 12 -

lata później poziom 19,5%. Czynniki te miały bezpośredni wpływ na pogorszenie finansów

państwa. Dług publiczny z poziomu 8,4% PKB w roku 2007 wzrósł do 47,5% PKB w roku

2010. Szczegółowa analiza kształtowania się długu publicznego została zawarta na wykresie

4. W skutek odpływu kapitału zagranicznego niezbędna okazała się międzynarodowa pomoc,

która została przeznaczona na sfinansowanie większości długu.

W drugiej połowie 2008 roku jeden z największych banków na Łotwie – Parex Banka

stanął w obliczu masowego wycofywania depozytów i wymiany ich na waluty obce. Winą za

taki stan rzeczy obarczono rząd szwedzki, który znacząco wsparł swoje banki, również te

działające na rynku łotewskim. Wielu klientów Parex Banka zdecydowało się w takiej sytuacji

na przeniesienie swoich aktywów do tych właśnie banków. Tylko dzięki pomocy łotewskiego

rządu, który dokapitalizował bank otrzymując w zamian 85% jego akcji, Parex uchronił się

przed bankructwem12

.

Łotwa otrzymała w czasie kryzysu międzynarodową pomoc finansową, w której skład

weszły:

1. Pożyczka od Unii Europejskiej w kwocie 3,1 mld euro,

2. pożyczka z Międzynarodowego Funduszu Walutowego – około 1,7 mld euro,

3. pomoc od państw nordyckich (Dania, Estonia, Finlandia, Norwegia i Szwecja) – 1,9

mld euro,

4. pomoc Banku Światowego w kwocie 400 mln euro,

5. pomoc łączna Banku Odbudowy i Rozwoju, Czech i Polski w kwocie 400 mln euro.

Wykres 4

Dług publiczny na Łotwie (w % PKB)

12 Tamże.

- 13 -


Pomoc została udzielona pod warunkiem zobowiązania łotewskich władz do

wprowadzenia rygorystycznych programów naprawczych. 12 grudnia 2008 został

zatwierdzony Program Stabilizacji Gospodarczej i Ożywienia Wzrostu, który miał na celu

umocnienie sektora finansowego, zredukowanie nierównowagi fiskalnej, a także zachowanie

kursu wahań łotewskiej waluty w strefie ERM II.

W efekcie podjętych reform oraz pomocy finansowej z zewnątrz, gospodarka łotewska

zaczęła przezwyciężać kryzys. W roku 2011 Łotwa zanotowała wzrost PKB na poziomie

6,2% (Wykres 2). W kolejnych latach wzrost ten cały czas utrzymywał się na relatywnie

wysokim poziomie. Taki stan rzeczy łotewska gospodarka zawdzięcza wzrostowi popytu

wewnętrznego, a także eksportu netto13

. Inflacja z poziomu 4,2% w roku 2011 systematycznie

spadała (Wykres 3). Na poprawę sytuacji gospodarczej wskazuje również wskaźnik

bezrobocia, które spadło do 11,9% w roku 2013 (Wykres 5) oraz spadek zadłużenia

publicznego do poziomu 39,1% PKB (Wykres 4).

Wykres 5



0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

14,311,8

9,9 8,4

18,7

36,6

47,5

42,8 41,439,1 40,8

36,4

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 14 -

Poziom bezrobocia na Łotwie (w %)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu .

Powyższe dane pokazują, iż wskutek pomocy finansowej oraz podjętych reform Łotwa

odbudowała swoją gospodarkę, oraz spełniła kryteria konwergencji, które są koniecznym

warunkiem przystąpienia do strefy euro. Warto podkreślić rolę i determinację łotewskiego

rządu w dążeniu do przyjęcia wspólnej waluty, oraz elastyczność rynku pracy, jak również

przedsiębiorstw do przystosowywania się do dynamicznej zmiany sytuacji na rynkach

światowych oraz rynku wewnętrznym.

* * *

W kolejnym rozdziale zostaną przedstawione oraz szczegółowo omówione kryteria

konwergencji, jakie musiała spełnić Łotwa przed przyjęciem wspólnej waluty euro.

0

5

10

15

20

25

11,710

76,1

7,7

17,519,5

16,215

11,910,8

9,9

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 15 -

- 16 -

ROZDZIAŁ 2

PRZYGOTOWANIA ŁOTWY DO WPROWADZENIA WSPÓLNEJ WALUTY -

SPEŁNIENIE KRYTERIÓW KONWERGENCJI

Celem niniejszego rozdziału będzie opis, oraz analiza powyższych kryteriów w

kontekście wypełnienia ich przez Łotwę przed przyjęciem wspólnej waluty. Artykuł 140

Traktatu o Unii Europejskiej jasno definiuje warunki, jakie każdy kraj członkowski z

derogacją musi spełnić, aby wstąpić do strefy euro. Stanowi on, iż:

Co najmniej co dwa lata lub na wniosek Państwa Członkowskiego objętego derogacją,

Komisja i Europejski Bank Centralny składają Radzie sprawozdania w sprawie

postępów dokonanych przez Państwa Członkowskie objęte derogacją w wypełnianiu

ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej.

Sprawozdania te określają, czy ustawodawstwo krajowe każdego z tych Państw

Członkowskich, w tym statuty jego krajowego banku centralnego, jest zgodne z

artykułami 130 i 131 i ze statutem ESBC i EBC. Sprawozdania określają również, czy

osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji, analizując, w jakim stopniu

każde Państwo Członkowskie spełniło następujące kryteria.14

Łotwa, jako ostatni z trzech nadbałtyckich krajów byłego Związku Radzieckiego,

przyjęła wspólną walutę. Podobnie jak wszystkie inne państwa wstępujące do strefy euro,

Łotwa musiała sprostać spełnieniu kryteriów konwergencji. Zaliczamy do nich:

1. Kryterium stabilności cen,

2. Kryterium długoterminowych stóp procentowych,

3. Kryteria fiskalne,

14

Traktat o Unii Europejskiej (2008/C 115/01), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

- 17 -

4. Kryterium kursu walutowego.

Sprawozdania dotyczące spełnienia konwergencji wydane w 2013 roku przez Komisję

Europejską, oraz Europejski Bank Centralny wskazują, że Łotwa spełnia kryteria w sposób

trwały, jednakże pozostają obawy odnośnie do ich trwałości w dłuższym okresie.

Jednocześnie Komisja Europejska zleciła uchylenie względem Łotwy procedury nadmiernego

deficytu15

.

2.1. Kryterium stabilności cen

Powyższe kryterium zostało określone w punkcie 1 artykułu 140 Traktatu o Unii Europejskiej

jako wynikające „ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech Państwach

Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen”. Innymi słowy

oznacza to, iż zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP) nie powinien

przekroczyć średniej stopy inflacji, mierzonej w trzech państwach, (w których stopa ta

odznacza się najniższym poziomem) o 1,5 pkt. proc. Powyższe kryterium często nazywane

jest również kotwicą inflacyjną16

.

Dwunastomiesięczny wskaźnik inflacji na Łotwie przekraczał określone w przypadku

tego kraju wartości podczas oceny dokonanej w 2012 roku. Wartość współczynnika inflacji w

okresie 12 miesięcy do kwietnia 2013 wyniosła 1,3%, znacznie mniej od wartości

referencyjnej 2,7%. Jednym z powodów spadku inflacji było obniżenie podatku VAT przez

łotewski rząd w lipcu 2012 17

. Łotwa tym samym wypełniła kryterium stabilności cen. Dane

przedstawiające zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP) zostały przedstawione

na wykresie 3 w poprzednim rozdziale.

2.2. Kryterium długoterminowych stóp procentowych

Europejski Bank Centralny podkreśla w swoim raporcie z 2013 roku fakt, iż przez 10 lat



16 M. Markiewicz, (2010), Integracja Litwy, Łotwy i Estonii z Unią gospodarczą i Walutową w kontekście

nominalnych kryteriów konwergencji, Acta Universitstis Lodzienis, Folia Oeconomica 238

17 NBP, Przygotowania Łotwy do członkostwa ...", op. cit., s. 25

- 18 -

poprzedzających ocenę długookresowe stopy procentowe na Łotwie charakteryzowały się

relatywnie dużym wahaniom. W czasie kryzysu gospodarczego nastąpił znaczący wzrost

oprocentowania łotewskich obligacji (do 12,36% w roku 2009), natomiast w kolejnych latach,

wskutek poprawy sytuacji makroekonomicznej oprocentowanie stale zmniejszało się.

Szczegółowe dane dotyczące długookresowych nominalnych stóp procentowych zostały

przedstawione na Wykresie 6.

Wykres 6

Długookresowe stopy procentowe na Łotwie (w %, dane roczne)


Średnia roczna wartość długookresowych stóp procentowych na Łotwie w czasie oceny od

kwietnia 2012 do kwietnia 2013 wyniosła 3,8%, znajdując się tym samym poniżej wartości

referencyjnej, która kształtowała się na poziomie 5,5%. Powyższe kryterium zostało przez

Łotwę spełnione18

.

2.3. Kryteria fiskalne

18 Tamże.

0

2

4

6

8

10

12

14

4,13

5,28

6,43

12,36

10,34

5,91

4,57

3,342,51

0,96

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 19 -

Do kryteriów fiskalnych zaliczamy:

1. Kryterium deficytu sektora finansów publicznych,

2. Kryterium długu publicznego.

Celem pierwszego z nich jest wdrożenie ograniczeń w sferze wydatków budżetu państwa w

odniesieniu do przychodów. Agresywna polityka fiskalna jest bez wątpienia bodźcem

pobudzającym gospodarkę w czasie kryzysu, jednakże deficyt nie może być głównym

źródłem pokrycia kosztów w gospodarce. Restrykcjom podlega także zwiększanie długu

publicznego, które ma na celu uzyskanie stabilizacji budżetowej w długim czasie. Zapisy

traktatu o Unii Europejskiej przewidują, iż deficyt budżetowy kraju członkowskiego nie może

przekroczyć 3% PKB, a dług publiczny 60% PKB.

Łotwa w chwili publikacji raportu dotyczącego konwergencji (czerwiec 2013)

znajdowała się w procedurze nadmiernego deficytu. Było to konsekwencją dużego wzrostu

wydatków budżetu państwa w czasie kryzysu gospodarczego (8,5% PKB w roku 2010). W

skutek podjętych działań fiskalnych, m.in. obniżenia płac, redukcji zatrudnienia w sektorze

publicznym, oraz podniesieniu podatku VAT19

udało się zredukować nadmierny deficyt,

poniżej wymaganych 3% PKB. Dane dotyczące deficytu budżetowego zostały przedstawione

na wykresie 7.

Wykres 7 Saldo budżetu na Łotwie (w % PKB)

19 NBP, Przygotowania Łotwy do członkostwa ...", op. cit., s. 20

- 20 -


Procedura nadmiernego deficytu została zdjęta decyzją Rady Europejskiej w dniu 21 czerwca

2013, dając tym samym Łotwie możliwość przystąpienia do strefy euro.

Kolejne kryterium, jakim jest wysokość długu publicznego również zostało spełnione.

Dług nawet w czasach kryzysu gospodarczego nie przekroczył na Łotwie wartości odniesienia

- 60% PKB, osiągając najwyższą wartość w roku 2010 – 47,5% PKB. Rokroczne zestawienie

długu publicznego przedstawia wykres 8.

Wykres 8

Dług publiczny Łotwy (w %PKB)

-10

-9

-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0-0,6 -0,7 -4,1 -9,1 -8,5 -3,4 -0,8 -0,9 -1,6 -1,3

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 21 -


Kryterium fiskalne zostało przez Łotwę spełnione.

2.4. Kryterium kursu walutowego

Kryterium kursu walutowego jest związane z wejściem do systemu ERM II. W ramach tego

systemu kraj zobowiązuje się do wprowadzenia kursu stałego waluty, który może się wahać w

przedziale ± 15% od wyznaczonego parytetu w okresie co najmniej 2 lat, w tym czasie nie ma

możliwości dewaluacji wyznaczonego parytetu. Często jednak kraje jeszcze bardziej zawężają

ten parytet, np. Dania utrzymuje pasmo wahań na poziomie ± 2,25% 20

.

Łotewski łat został włączony do mechanizmu kursów walutowych ERM II 2 maja

2005 roku, co stanowi okres zdecydowanie dłuższy niż wymagane 2 lata. Łotewskie władze

zobowiązały się do utrzymywania stałego kursu łata do euro o dopuszczalnej marży wahań ±

1% w stosunku do kursu centralnego. W opinii Europejskiego Banku Centralnego oraz

Komisji Europejskiej Łotwa spełniła kryterium kursowe będąc w systemie ERM II. Okres

referencyjny na potrzeby raportu EBC został ustalony od 17 maja 2011 do 16 maja 2013 roku,

w tym czasie nie stwierdzono „poważnych napięć”. Jednocześnie raport EBC podkreśla

20 Borowski J. (2011), Integracja monetarna. Wyzwania dla Polski, PWE, Warszawa

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

9,98,4

18,7

36,6

47,5

42,8 41,439,1

40,8

36,4

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Rok

%

- 22 -

konieczność wsparcia polityki strukturalnej i fiskalnej z uwagi na znaczącą wartość

zadłużenia zagranicznego21

.

Pomimo dużej zmienności makroekonomicznej na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat

Łotwa spełniła kryteria konwergencji nominalnej, podsumowanie tych kryteriów zostało

przedstawione w Tabeli 1.

Tabela 2 Spełnienie kryteriów konwergencji przez Łotwę (rok 2012)

Nazwa kryterium: Wartość na Łotwie Wartość

referencyjna

1. Kryterium stabilności cen 1,3% HICP 2,7% HICP

2. Kryterium długoterminowych stóp procentowych 3,8% 5,5%

3. Kryterium deficytu budżetowego -0,8% PKB -3% PKB

4. Kryterium długu publicznego 41,4% PKB 60% PKB

5. Kryterium kursu walutowego Odchylenie ± 1% Odchylenie ±15%


Skutkiem wypełnienia powyższych kryteriów Rada Europejska decyzją z dnia 9 lipca

2013 uchyliła derogację dotyczącą członkostwa Łotwy w strefie euro. 1 stycznia 2014 roku

Łotwa jako 18 kraj dołączyła do unii walutowej.

* * *

W następnym rozdziale zostanie przedstawiona sytuacja gospodarcza Łotwy po przyjęciu

wspólnej waluty euro na podstawie dostępnych na chwilę obecną (maj 2016) danych i

wskaźników gospodarczych.

21 EBC, (2013), Raport o Konwergencji, https://www.ecb.europa.eu/

- 23 -

- 24 -

ROZDZIAŁ 3

SYTUACJA GOSPODARCZA ŁOTWY PO WEJŚCIU DO STREFY EURO

W niniejszym rozdziale zostaną przeanalizowane wskaźniki gospodarcze, oraz

dokonane analizy kosztów i korzyści przyjęcia wspólnej waluty przez Łotwę. Jest ona 18

krajem wspólnoty europejskiej, który przystąpił do strefy euro 1 stycznia 2014 roku. Kurs

wymiany euro - łat wyniósł 1 EUR – 0,703 LVL. Po upływie dwóch tygodni od akcesji łaty

zostały wycofane.

3.1. Wskaźniki gospodarcze po przyjęciu waluty euro przez Łotwę

Łotwa wstępując do strefy euro osiągała roczne tempo wzrostu na poziomie 3% PKB (w roku

2013). Szczegółowe dane dotyczące PKB zostały przedstawione na wykresie 2. w pierwszym

rozdziale niniejszej pracy. W całym okresie badawczym tempo wzrostu PKB na Łotwie było

zróżnicowane. Po światowym kryzysie gospodarczym, w 2011 roku PKB w porównaniu z

rokiem poprzednim wzrósł o 6,2%. W latach kolejnych tempo wzrostu stale malało, do

poziomu 3% PKB w roku poprzedzającym akcesję do strefy euro (2013). Jak wynika z w/w

wykresu po przyjęciu wspólnej waluty roczne tempo wzrostu nieznacznie zmalało wynosząc

odpowiednio 2,4 i 2,7% PKB w latach 2014 oraz 2015. Międzynarodowy Fundusz Walutowy

przewiduje stopniowy wzrost łotewskiego PKB do 2021 roku22

.

Kolejny wskaźnik, jakim jest współczynnik inflacji HICP wzrósł z poziomu 0% w

roku 2013 do 0,7% oraz 0,2% w latach 2014 i 2015. Wzrost cen był jednym z powodów

zaniepokojenia obywateli Łotwy przed akcesją do strefy euro. Istniały obawy odpływu

rosyjskiego kapitału, oraz środków lokowanych w łotewskich bankach przez osoby nie będące

22

https://www.imf.org/en/data

- 25 -

rezydentami Łotwy23

. Tzw. „iluzja euro”, czyli postrzeganie inflacji w pewnym odchyleniu od

faktycznego wskaźnika wywołała krótkotrwały wzrost cen. Spowodowane to było

gromadzeniem przez Łotyszy artykułów codziennego użytku na początku funkcjonowania

waluty euro. Na szczęście w dłuższej perspektywie czasowej wskaźniki inflacji nie uległy

dużym zmianom.

Poziom bezrobocia na Łotwie począwszy od 2010 roku systematycznie maleje.

Akcesja do strefy euro nie wpłynęła na wzrost bezrobocia, ani też na jego znaczący spadek

(zob. wykres 5 w pierwszym rozdz. pracy).

Czynnikiem wartym wspomnienia i krótkiej analizy jest również poziom zadłużenia

publicznego (zob. wykres 4). Od 2010 roku dług publiczny na Łotwie systematycznie spadał,

do poziomu 39,1% PKB w roku 2013. W pierwszym roku po akcesji dług wzrósł do poziomu

40,8% PKB, natomiast w 2015 spadł do najniższego poziomu od 2009 roku – 36,4% PKB.

Saldo bilansu obrotów bieżących w odniesieniu do PKB - wskaźnik pokazujący skalę

równowagi zewnętrznej kraju, także kształtuje się na relatywnie korzystnym poziomie. W

roku 2015 wyniósł on -1,2% PKB, w porównaniu do -3,3 w roku 2012 i -2,4 w 2013.

Szczegółowe dane dotyczące bilansu płatniczego Łotwy zostały zawarte w tabeli 1 w

pierwszym rodziale niniejszej pracy.

Ostatnim z omawianych wskaźników jest współczynnik Giniego, który jest miarą

nierówności rozkładu dochodów w danym kraju, wyrażoną najczęściej w ułamku

dziesiętnym. Wartości mogą wahać się od tych bliskich 0, gdzie większość obywateli danego

kraju ma taki sam, równy dochód, do wartości bliskich 1, gdzie nieliczni osiągają wysoki

dochód, a pozostali niski24

. Tabela 2 przedstawia wartość współczynnika Giniego dla Łotwy

w latach 2005 – 2015.

Tabela 3 Wartość współczynnik Giniego na Łotwie w latach 2005 - 2015

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

0,362 0,389 0,354 0,375 0,375 0,359 0,351 0,357 0,352 0,355 0,354


23 http://www.forbes.pl/lotwa-stanie-sie-nowym-cyprem-nowy-raj-dla-rosjan,artykuly,159653,1,1.html

24 G. Kołodko, Wędrujący świat, Prószyński i S-ka,Warszawa 2008

- 26 -

Są to wartości należące do najwyższych w całej UE. Średnia unijna dla wszystkich 28

państw członkowskich Unii Europejskiej wynosiła 0,309. Najniższym współczynnikiem

Giniego spośród państw wspólnoty charakteryzowała się Islandia – 0,227, Najwyższym zaś

Estonia – 0,356. Łotwa znalazła się tuż przed nią25

.

3.2. Koszty i korzyści wiążące się z przystąpieniem Łotwy do strefy euro

3.2.1 Korzyści związane z członkostwem w strefie euro

Pierwszą z korzyści, jakie przyniosło Łotwie wstąpienie do strefy euro, była redukcja ryzyka

kursowego. Obecność Łotwy w mechanizmie ERM II pociągała za sobą duże koszty. Brak

obaw odnoszących się do zmienności relacji kursowych skutkował zaciąganiem kredytów w

walutach obcych, szczególnie w euro. Zbyt wysoki kurs łata przełożył się na obniżkę płac

oraz spadek cen, a także obniżenie rezerw łotewskiego banku centralnego, który musiał

utrzymywać stabilny kurs łotewskiej waluty.26

Po wejściu do strefy euro ryzyko kursowe w

odniesieniu do transakcji zawieranych w euro zostało zniesione.

Kolejną z korzyści wprowadzenia wspólnej waluty jest eliminacja kosztów

transakcyjnych, które są połączone z ryzykiem kursowym. Zaliczamy do nich m.in. eksport i

import towarów i usług, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, oraz koszty zabezpieczenia się

przed ryzykiem kursowym27

. Warto podkreślić zmniejszenie kosztów przedsiębiorców z

uwagi na fakt, iż większość transakcji w handlu zagranicznym jest rozliczana w walucie euro.

Korzyścią dla Łotwy było również obniżenie stóp procentowych. Stopy

długoterminowe były narażone na relatywnie duże wahania. Od momentu wprowadzenia

waluty euro długoterminowa stopa procentowa utrzymuje się na stale niskim poziomie

(0,96% w 2015 roku, 0,88% w pierwszym kwartale 2016)28

. Sprzyja to pozyskiwaniu

środków przez przedsiębiorców, wpływa na niską cenę kredytów, oraz ich dostępność.

Zniknęło również ryzyko kursu walutowego dla osób, które wzięły kredyty w tej walucie

25 Dane Eurostat

26 http://www.forbes.pl/wprowadzenie-euro-na-lotwie-kosztowalo-nawet-219-mln-

euro,artykuly,171203,1,1.html

27 J. Borowski, Integracja monetarna. Wyzwania dla Polski, PWE, Warszawa 2011

28 Dane Łotewskiego Banku Centralnego https://www.bank.lv/

- 27 -

jeszcze przed jej przyjęciem przez Łotwę.

Jedną z niewątpliwych korzyści członkostwa jest także wzrost bezpieczeństwa oraz

stabilności łotewskiej gospodarki. Walutę euro uważa się za drugą najważniejszą (po dolarze

amerykańskim) walutę na świecie. Blisko 25% światowych rezerw walutowych jest

przechowywanych właśnie w tej walucie. Euro zapewnia zatem względną stabilność, choćby

w sytuacji nagłych i nieprzewidzianych zdarzeń w światowej gospodarce. Jest mało

prawdopodobne, aby Łotwa będąc członkiem Unii walutowej doświadczyła kolejnej zapaści

gospodarczej wynoszącej -14,3% PKB, zważywszy nawet na silne uzależnienie łotewskiej

gospodarki od eksportu.29

3.2.2. Koszty wynikające z członkostwa w strefie euro

Głównym kosztem przyjęcia wspólnej waluty jest utrata niezależnej polityki pieniężnej. Bank

Centralny Łotwy utracił możliwość samodzielnego ustalania wysokości stóp procentowych.

W strefie euro kompetencje te przejmuje Europejski Bank Centralny, który określa je na

podstawie analizy makroekonomicznej całej Unii Gospodarczej i Walutowej. Nie zawsze

polityka EBC jest adekwatna w stosunku do potrzeb danego kraju. Jednym z podstawowych

celów działania EBC jest utrzymanie stabilności cen na obszarze całej strefy euro, a nie w

poszczególnych państwach. Może dojść do sytuacji, w której stopy procentowe ustalone przez

EBC będą zbyt wysoki lub niskie w odniesieniu do inflacji.

Kolejnym aspektem jest rezygnacja z kursu płynnego waluty krajowej i zastąpienie go

kursem stałym, w momencie wejścia do strefy ERM II. Kursy płynne charakteryzują się

brakiem określonej marży wahań, oraz nie obligują banku centralnego do interwencji w

przypadku aprecjacji lub deprecjacji waluty30

. Kosztem akcesji do strefy euro jest również

przekazanie znacznej części rezerw dewizowych do Europejskiego Banku Centralnego.

Lista kosztów i korzyści z pewnością nie jest ostateczna. Oprócz tych przedstawionych

powyżej pojawią się inne, jednakże będzie to wymagało dłuższej perspektywy czasowej. Z

uwagi na relatywnie krótki czas od przyjęcia waluty euro przez Łotwę, nie wszystkie dane

29 D. Tomaszewski, Euro przychodzi na Łotwę, Raport Fundacji im, Roberta Schumana, Warszawa 2014

30 J. Bilski, Międzynarodowy System walutowy, PWE, Warszawa 2006

- 28 -

pozwalające na szerszą ocenę korzyści i kosztów są obecnie dostępne. Kwestia ta pozostaje

nadal przedmiotem analizy oraz przyszłych badań naukowych.

- 29 -

BIBLIOGRAFIA

Bilski J. (2006), Międzynarodowy system walutowy, PWE, Warszawa

Borowski J. (2011), Integracja monetarna. Wyzwania dla Polski, PWE, Warszawa

Dziwok E. (2012), Wyzwania dla polityki pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego wobec

poszerzonej strefy euro o kraje Europy Środkowo-Wschodniej, Studia Ekonomiczne nr

123, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice

EBC, (2013), Raport o Konwergencji, https://www.ecb.europa.eu/ (dostęp: 07.05.2016)

Encyklopedia Popularna PWN wydanie 26 (1996), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Gostomski E. (2014), Łotwy droga do strefy euro, Prace naukowe Uniwersytetu

Ekonomicznego we Wrocławiu Nr 369, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław

Informator Ekonomiczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP,

http://www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl/pl/europa/lotwa/ (dostęp:10.05.2016)

Kołodko G. (2008), Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, Warszawa

Latvia - Encyclopaedia Brittanica, www.britannica.com (dostęp: 07.05.2016)

Latvian History, https://latvianhistory.com (dostęp: 07.05.2016)

Łotwa - Encyklopedia PWN, encyklopedia.pwn.pl (dostęp: 07.05.2016)

Łotwa stanie się nowym Cyprem? Nowy raj dla Rosjan, http://www.forbes.pl/lotwa-stanie-

sie-nowym-cyprem-nowy-raj-dla-rosjan,artykuly,159653,1,1.html(dostęp: 07.05.2016)

M. Markiewicz, (2010), Integracja Litwy, Łotwy i Estonii z Unią gospodarczą i Walutową w

kontekście nominalnych kryteriów konwergencji, w: Acta Universitstis Lodzienis, Folia

Oeconomica 238, Łódź

NBP (2014), Przygotowania Łotwy do członkostwa w strefie euro i pierwsze doświadczenia

związane z wprowadzeniem wspólnej waluty, Narodowy Bank Polski, Warszawa

Traktat o Unii Europejskiej (2008/C 115/01), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej,

http://europa.eu/eu-law/decision-making/treaties/index_pl.htm (dostęp: 07.05.2016)

- 30 -

Tomaszewski D. (2014), Euro przychodzi na Łotwę, Raport Fundacji im, Roberta Schumana,

Warszawa

Wprowadzenie euro na Łotwie kosztowało nawet 219 mln euro,

http://www.forbes.pl/wprowadzenie-euro-na-lotwie-kosztowalo-nawet-219-mln-

euro,artykuly,171203,1,1.html (dostęp: 07.05.2016)

Źródła internetowe:

Baza danych Eurostat, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database (dostęp: 07.05.2016)

Baza danych Łotewskiego Banku Centralnego, https://www.bank.lv/ (dostęp: 07.05.2016)

Baza danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, https://www.imf.org/en/data

(dostęp: 07.05.2016)

Spis wykresów i tabel:

Wykres 1. Ludność największych grup etnicznych na Łotwie w roku 2011 (w %)............... 7

Wykres 2. Roczne tempo wzrostu PKB na Łotwie (%, rok).................................................. 9

Wykres 3. Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych na Łotwie (HICP)....................... 10

Wykres 4. Dług publiczny na Łotwie (w % PKB).................................................................. 12

Wykres 5. Bezrobocie na Łotwie (w %)................................................................................. 13

Wykres 6. Długookresowe stopy procentowe na Łotwie (w %, dane roczne)....................... 17

Wykres 7. Deficyt budżetowy na Łotwie (w % PKB)............................................................ 18

Wykres 8. Dług publiczny Łotwy (w % PKB)....................................................................... 19

Tabela 1. Deficyt na rachunku obrotów bieżących na Łotwie (w % PKB)............................ 8

Tabela 2. Spełnienie kryteriów konwergencji przez Łotwę (rok 2012).................................. 20

Tabela 3. Wartość współczynnika Giniego na Łotwie w latach 2005 – 2015......................... 23

- 31 -

- 32 -

STRESZCZENIE

Celem niniejszej pracy była analiza kosztów i korzyści wynikających z członkostwa Łotwy w

Unii Walutowej. Autor przedstawił historię kraju, krótką charakterystykę gospodarki

łotewskiej, jak również przygotowania poczynione przez Łotwę przed przyjęciem wspólnej

waluty. W pracy zostały zaprezentowane wskaźniki, na podstawie których dokonano

porównania stanu łotewskiej gospodarki przed i po wstąpieniu do strefy euro. W pracy

opisano także kryteria konwergencji, jakie musiała spełnić Łotwa przed przyjęciem wspólnej

waluty, jak również dokonano opisu kosztów oraz korzyści wynikających z przyjęcia euro

jako waluty narodowej. Autor podkreślił, iż w jego przekonaniu ocena kosztów i korzyści

powinna być przedmiotem dalszych analiz oraz badań naukowych, z uwagi na relatywnie

krótki czas od przyjęcia wspólnej waluty przez Łotwę, a co za tym idzie niewielką ilość

dostępnych danych.

- 33 -

SUMMARY

The aim of this thesis was to analyse costs and benefits from joining Latvia to Euro Zone. The

author presents history of the country, a brief characteristic of Latvia's economy, and also

preparations which had to be fulfilled before the access to monetary union. In the work, the

indicators according to which a comparison of the state of the Latvian economy before and

after joining the euro zone were presented. The work also describes the convergence criteria,

which had to meet Latvia prior to adoption of the common currency, as well as the description

of the costs and benefits of adopting the euro as the national currency. Author emphasized that

in his opinion, assessment of costs and benefits should be subject of further analysis and

research, due to the relatively short time since the adoption of the common currency by

Latvia, and thus a small amount of available data.

droga Łotwy do strefy euro oraz skutki cz …...(13,7%), usługi noclegowe oraz gastronomiczne,...

Documents