DRUG SAFETY DAY

โรงพยาบาลสรรพสทิธปิระสงค์ จงัหวดัอุบลราชธานี

การบรหิารยาคำาสัง่สดัสว่นและการคำานวณเบื้องต้น

ภญ.วนัสนันท์ วรรณสพุริง้ห้องจา่ยยาผู้ป่วยใน 4

ml : milliter, ccL : Littre tsp : ชอ้นชาtbsp : ชอ้นโต๊ะ

μg : microgrammg : milligramGm : gramgr. : grans

มาตราชัง่ ตวง วดั

1000 μg = 1 mg1000 mg = 1 Gm1000 Gm = 1 Kg1 gr. (grain) = 64.8 mg

(60mg)

1000 ml = 1 L

1 tsp (ชอ้นชา) = 5 ml

1 tbsp(ชอ้นโต๊ะ) = 15 ml

หน่วยนำ้าหนัก หน่วยปรมิาตร

มาตราชัง่ ตวง วดั

1. ความเขม้ขน้ของสาร•นำ้าหนักปรมิาณ สารสำาคัญ ที่อยูใ่น ปรมิาณสาร

ทั้งหมด คิดเป็น 100 Gm (Gm/Gm) •10% salicylic 100 Gm (10%w/w)

หมายถึง ม ีsalicylic 10 Gm อยูใ่น base 90 Gm (รวมปรมิาณสารทั้งหมด 100 Gm)%w/w

•นำ้าหนักปรมิาณ สารสำาคัญ ที่อยูใ่น สารละลายทั้งหมด คิดเป็น 100 ml (Gm/ml)•10%E.KCl (10%w/v) หมายถึง ม ีKCl 10 Gm ใน

สารละลายทั้งหมด 100 ml•นำ้าเกลือ D-10-S หมายถึง ม ีdextrose 10 Gm ใน

สารละลายทั้งหมด 100 ml

%w/v

สารละลาย สารละลาย (solution) หมายถึง ของผสมท่ีมี

ลักษณะเป็นเน้ือเดียวกัน ประกอบด้วย ตัวทำาละลาย กับ ตัวถกูละลาย2. วธิกีารคำานวณความแรงของสารละลาย

1 สารละลาย A มปีรมิาตร 50 ml มตัีวยาอยู ่10 Gm จะมีความแรงเทาไรวธิคิีด ปรมิาตรสาร 50 ml มตัีวยา 10 Gmถ้า ปรมิาตรสาร 100 ml มตัีวยา = 10100 = 20%

50สารละลาย B มปีรมิาตร 100 ml มตัีวยาอยูป่รมิาตร 25 ml จะมคีวามแรงเทาไรวธิคิีด ปรมิาตรสาร 100 ml มตัีวยาปรมิาตร 25 Gmถ้า ปรมิาตรสาร 100 ml มตัีวยา = 10025 = 25%

100

สารละลาย

2. วธิกีารคำานวณความแรงของสารละลาย2 สารละลายอัตราสว่น 1:200 เทียบเป็นความแรงของ

สารละลายจะได้เท่าไรหมายถึง ในสารละลาย 200 ml มตัีวยาสำาคัญอยู ่1 Gmถ้า ในสารละลาย 100 ml มตัีวยา = 1100 = 0.5%

200

สารละลาย

3. การลดและการเพิม่ความเขม้ขน้ 3.1 วธิกีารคำานวณ โดยใชส้ตูร

C1V1=C2V2C1 = ความเขม้ขน้ของสารละลายชนิดท่ี 1C2 = ความเขม้ขน้ของสารละลายชนิดท่ี 2V1 = ปรมิาตรของสารละลายชนิดท่ี 1 V2= ปรมิาตรของสารละลายชนิดท่ี 2

3.2 วธิ ีAllegation method

สารละลาย

3.1 การลดและการเพิม่ความเขม้ขน้ โดยการคำานวณ

3 รพ.มนีำ้าเกลือ D-10-N ถ้าหากต้องการนำ้าเกลือ D-5-N 1000 ml จะต้องเตรยีมอยา่งไรD-10-N หมายถึง นำ้าเกลือ 0.9%NSS ม ีdextrose 10% (C1)D-5-N หมายถึง นำ้าเกลือ 0.9%NSS ม ีdextrose 5% (C2)C1 คือ ความเขม้ขน้ของ D-10-N =10% V1 คือ ปรมิาตรของ D-10-N ท่ีต้องการหาC2 คือ ความเขม้ขน้ของ D-5-N =5% V2 คือ ปรมิาตรของ D-5-N=1000mlจากสตูร C1V1=C2V2วธิคิีด 10 V1 = 5 1000

V1 = 5 1000/10 = 500 mlวธิเีตรยีมสามารถเตรยีมนำ้าเกลือ D-5-N 1000 ml จาก D-10-N โดย นำา D-10-N มา 500 ml แล้วเติม 0.9%NSS จนได้เท่ากับ 1000 ml

สารละลาย

3.1 การลดและการเพิม่ความเขม้ขน้ โดยการคำานวณ

4 แพทยส์ัง่ 10%Albumin 50 ml จะต้องทำาอยา่งไร (ใน รพ.ม ี20%Albumin 50 ml/ขวด)

C1 = 20% V1= ??? Albumin ท่ีมีใน รพ.

C2 = 10% V2 = 50 mlAlbumin ท่ีต้องการจากสตูร C1V1=C2V2วธิคิีด 20*V1 = 10*50

V1 = 10*50/20V1 = 25 ml

ดังนัน้ จะต้องดดู 20%Albumin มาปรมิาตร 25 ml ผสมกับ SWFI 25 ml (จะได้ปรมิาตรท้ังหมด 50 ml ) ก็จะได้ 10%Albumin 50 ml ตามต้องการ

สารละลาย3.2 การลดและการเพิม่ความเขม้ขน้ โดยวธิ ีAllegation method

5 ถ้าต้องการเตรยีม D-10-W 100 ml โดย รพ.ม ีD-5-W 100 ml และ 50%glucose

5% 40 ml D-5-W10

50% 5 ml 50%glucose40+5= 45 สว่นของ D-10-W

ดังนัน้ ใช ้D-5-W 40/45*100= 88.88 ml 50%glucose 5/45*100= 11.11 ml

สามารถเตรยีมนำ้าเกลือ D-10-W 100 ml ได้ โดย1 .นำานำ้าเกลือ D-5-W ขนาดขวด 100 ml 1 ขวด แล้วดดูท้ิง

11.11 ml (จะเหลือนำ้าเกลือในขวด 88.88 ml)

2. ดดู 50%glucose 11.11 ml แล้วเติมลงไปในนำ้าเกลือ D-5-W (ปรมิาตรรวมเท่ากับ 100 ml ตามท่ีต้องการ)

สารละลาย

1. คำาสัง่ใชย้าแบบสดัสว่น คืออะไรสดัสว่น คือ ปรมิาตรยา ต่อ ปรมิาตรสารละลายทั้งหมด เชน่Dopamin 2:1 หมายถึง Dopamin 2 mg ในสารละลาย 1 ml

2. อัตราเรว็ในการให้ยา (rate)mcd/min = ml/hr เชน่ แพทย์สัง่ Dopamin (2:1) iv drip 20 mcd/min 20 mcd/min = 20 ml/hr หมายถึง การให้ยาทางหลอดเลือดดำา 20 ml ใน 1 hr

4. คำาสัง่ใชย้าแบบสดัสว่น

สารละลาย

5. การบรหิารยาตามคำาสัง่สดัสว่น

6 แพทยส์ัง่ Dopamin (2:1) iv drip 20 mcd/minวธิคิีด Dopamin 2:1 หมายถึง Dopamin 2 mg ใน D-5-W 1 ml

โดย คิดจากนำ้าเกลือ D-5-W ขวด 100 mlเทียบบญัญัติไตรยางศ์จากคำาสัง่ 2:1 D-5-W 1 ml จะม ี Dopamin 2 mg

ดังนัน้ D-5-W 100 ml จะต้องใช ้Dopamin 2*100/1 mg =200 mgเน่ืองจาก Dopamin ใน รพ.ม ีamp ขนาด 250 mg/10 ml จะต้องใช ้Dopamin = 200*10/250= 8 ml วธิเีตรยีม1 .เตรยีมจากนำ้าเกลือ D-5-W ขวด 100 ml โดยดดูออก 8

ml2. ดดู Dopamin 8 ml ผสมลงไปในนำ้าเกลือ D-5-W (ตาม

ขอ้ 1) ปรมิาตรทั้งหมดจะได้ 100 ml

สารละลาย

5. การคำานวณปรมิาณยา จากอัตราเรว็ในการให้ยา

7 การแปลงหน่วย mcg/kg/min เป็น mcd/min ตัวอยา่ง Levophed (1:25) iv drip 5 mcd/min จะต้องใช ้Levophed ก่ี vial และ D5W เท่าไรวธิคิีด mcd/min=ml/hrขัน้ท่ี 1 หาปรมิาตรรวมท่ีต้องใชใ้น 1 วนัก่อน โดยคิดจาก 1 วนั ม ี24 ชัว่โมง

5 mcd/min= 5 ml/hr ดังนัน้ จะใชส้ารละลายปรมิาตร 5*24 = 120 ml ขัน้ท่ี 2 หาปรมิาณยาท่ีต้องใช ้โดยคิดจากท่ีแพทยส์ัง่

Levophed 1:25 หมายถึง Levoped 1 mg ใน D-5-W 25 ml จากความเขม้ขน้ Levophed ใน D-5-W 25 ml ต้องใช ้Levoped 1 mg ถ้าคิดใน 1 วนั ปรมิาตรทั้งหมด 120 ml ต้องใช ้Levoped = 120*1/25

ต้องใช ้Levoped = 4.8 mg

สารละลาย

ดังนัน้ 1 วนั (24 ชัว่โมง) จะต้องใช ้Levophed 4.8 mgขัน้ท่ี 3 Levophed ท่ีมใีนโรงพยาบาลมขีนาด 1mg/1ml (ขนาด 4 mg/4 ml)

ต้องการใช ้4.8 mg จะต้องเบกิ 2 vial D-5-W เบกิขนาด 100 ml จะต้องเบกิ 2

ขวดห้องยาจา่ย Levophed 2 vial และ D-5-W

100 ml 2 ขวด

5. การคำานวณปรมิาณยา จากอัตราเรว็ในการให้ยา

ขอบคณุค่ะ