Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2015; 17(2): 70-72 70

1 Nagihan Sarı

2 Sevinç Şahin

1 Emel Kıyak Çağlayan

1 Levent Seçkin

1 Mustafa Kara

1 Yaprak Engin Üstün

1 Bozok Üniversitesi, TıpFakültesi, Kadın Hastalıkları veDoğum AD, Yozgat.

2 Bozok Üniversitesi, TıpFakültesi, Patoloji AD, Yozgat.

Submitted/Başvuru tarihi:

26.11.2014

Accepted/Kabul tarihi:

28.02.2015

Registration/Kayıt no:14.11.394

Corresponding Address /Yazışma Adresi:

Nagihan Sarı

Bozok Üniversitesi, TıpFakültesi, 66200, Yozgat.

Tel: 0354 2127011E-posta:opdrnagihansari@yahoo.com.tr

ÖZETAmaç: Bu retrospektif çalışmanın amacı endometrial örneklemelerin klinik ve histopatolojiktanıları arasındaki korelasyonun ve amaca uygunluğunun araştırılmasıdır. Yöntem: Bu çalışmada, Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde Ekim 2012-Ekim 2014tarihleri arasında jinekolojik nedenler ile endometrial örnekleme yapılan 495 olgununendometrial biyopsi sonuçları retrospektif olarak değerlendirildi. Veriler elektronik ortamdahasta dosyalarından ve Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı arşivinden alındı.Bulgular: Endometrial örnekleme en sık anormal uterin kanama endikasyonu ile 283 (%57.2)olguya uygulandı. Anormal uterin kanama nedeniyle endometrial biyopsi yapılan 283 olgununen sık patoloji sonucu proliferatif endometrium (108 olgu-38,2%) idi. Servikal polip nedeniyleyapılan endometrial biyopsilerin 17’sinde (%60,7) endometrial polip saptandı. Bir olguda iseadenokarsinom saptandı.Sonuç: Sonuç olarak, endometrial biyopsinin uygulanmasında jinekologların daha seçicidavranması gerekmektedir. Anahtar kelimeler: Endometrial örnekleme, anormal uterin kanama, endometrium kanseri.

ABSTRACT Aim: The aim of this retrospective study was to evaluate the correlation betweenhistopathological and clinical diagnosis of the endometrial samplings and examine the relevanceof the indications.Method: Endometrial biopsies of 495 patients who applied to Bozok University School ofMedicine between October 2012 and October 2014 were included this study. Data were obtainedfrom patients file in electronic background and the archives of Department of Medical Pathology.Results: The most frequent indication of endometrial biopsies was abnormal uterine bleeding(283 cases-57.2%). Among the biopsies which were performed with the indication of abnormaluterine bleeding (283 cases), the most common diagnosis was proliferative endometrium (108cases-38.2%). Among the endometrial biopsies which were done with the clinical diagnosis ofcervical polyp, 17 cases (60.7%) were diagnosed as endometrial polyp histopathologically. Onecase was diagnosed as adenocarcinoma histopathologically. Conclusion: As a result, it is suggested that the gynecologist should be more selective inendometrial biopsy practice. Key words: Endometrial sampling, abnormal uterine bleeding, endometrial cancer.

GİRİŞ

Anormal uterin kanama jinekoloji polikliniklerinde en sık görülen semptomdur(1).Postmenopozal dönemde malignite şüphesi, menopoz öncesi dönemde ise aneminin en sıksebebi olması nedeniyle anormal uterin kanamanın tanı ve tedavisi jinekoloji pratiğinde önemliyer tutmaktadır (2). Anormal kanaması olan 35 yaşın üzerindeki kadınlara ve 35 yaşından gençolup hormonal tedaviye dirençli anovulatuar kanaması olan kadınlara endometrial biopsiönerilmektedir (3). Endometrial örnekleme teknikleri; dilatasyon ve küretaj (D/C), aspirasyon(ofis biopsi) ve histeroskopi olarak üç ana başlık altında toplanabilir (4). D/C, endometrialörnekleme için en önemli yöntemdir. Geçmişte yaygın olarak kullanılmıştır fakat anestezigerektirmesi ve yüksek maliyet gibi nedenlerle uygulaması azalmıştır ve birçok çalışmadamaliyeti nedeniyle gerekliliği sorgulanmıştır (5,6). Poliklinik şartlarında uygulanabilenörnekleme yöntemleri uygulanması kolay, daha ucuz ve iyi hasta uyumu nedeniyle daha popülerhale gelmiştir. Günümüzde pipelle en popüler endometrial örnekleme aletidir (7). Bununlaberaber, son zamanlarda endometrial biopsinin maliyeti, morbiditesi ve anksiyete kaynağı olmasınedeniyle anormal uterin kanamanın değerlendirilmesindeki yeri sorgulanmaktadır (8). Bunedenle kliniğimizde Ekim 2012-Ekim 2014 tarihleri arasında endometrial biopsi yapılan

ENDOMETRİ̇AL ÖRNEKLEME SONUÇLARIMIZ: 495 OLGUNUNANALİZİ

Results of Our Endometrial Samplings: Analysis of 495 Cases

© 2012 Düzce Medical Journale-ISSN 1307- 671Xwww.tipdergi.duzce.edu.trduzcetipdergisi@duzce.edu.tr

DÜZCE TIP FAKÜLTESİ DERGİSİDUZCE MEDICAL JOURNAL

ORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE

olgularda endikasyonları ve patoloji sonuçlarını değerlendirip,elde edilen bulgularla endometrial biopsi endikasyonu içinstandart protokol oluşturulmasına katkıda bulunmak istedik.

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu çalışmada, Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ndeEkim 2012-Ekim 2014 tarihleri arasında jinekolojik nedenler ileendometrial örnekleme yapılan 495 olgunun endometrial biopsisonuçları retrospektif olarak değerlendirildi.

Elektif gebelik sonlandırılması, gebelik komplikasyonu nedeniyleyapılan tahliye küretaj olguları ve patoloji sonuçları yetersizmateryal olarak değerlendirilen biyopsiler çalışma dışı bırakıldı.Veriler elektronik ortamda hasta dosyalarından ve Tıbbi PatolojiAnabilim Dalı arşivinden alındı.

Dokular patoloji laboratuvarına %10’luk nötral formalin içerisindegönderildi. Makroskopik incelemede, dokuların hacmi vegörünümü kaydedilmiş olup total olarak örneklendi. Dokularotomatize doku takip cihazında (Thermo Scientific-Excelsior ES)bir gece boyunca takibe alınmış olup doku gömme cihazında(Thermo Scientific-HistoStar) parafin bloklar hazırlandı. Parafinbloklardan mikrotomda (Shandon-Finesse ME+) 3-6 µmkalınlığında kesitler alınmış olup otomatik boyama cihazında(Thermo Scientific-Varistain Gemini) hematoksilen-eozin (H-E)boyandı. Tüm kesitler bir patolog tarafından ışık mikroskobunda(Olympus, BX53F) incelendi. Endometrial örneklemeendikasyonları; menometroraji, postmenopozal kanama,postmenopozal asemptomatik endometrial kalınlık artışı (≥5mm),myoma uteri nedeniyle histerektomi öncesi preoperatif, myomauteriye bağlı menometroraji ve servikal polip olarak sınıflandırıldı.Patoloji sonuçları ise atrofik endometrium, endometrit, proliferatifendometrium, sekretuar endometrium, ekzojen progesteronetkisinde endometrium, düzensiz proliferasyon gösterenendometrium, endometrial polip, endometrial hiperplazi,endometrium adenokarsinomu olarak gruplanmıştır gruplandı.İstatistiksel analiz için SPSS18.0 programı kullanılmış,tanımlayıcı istatistik yapılmıştır.

BULGULAR

Polikliniğimize başvuran 26687 olgunun 495’ine (%1,85)endometrial örnekleme uygulandı. Hastaların yaş ortalaması 46,6olarak bulundu. Yaş aralığı 21-84 idi. Olguların 439(%88,7)’sinden poliklinik şartlarında pipelle ile, 56(%11,3)olgudan ise ameliyathane koşullarında genel anestezi altında D/Cyöntemiyle endometrial biyopsi alındı. Endometrial örnekleme ensık anormal uterin kanama endikasyonu ile 283 (%57,2) olguyauygulandı. Diğer endikasyonlar sıklık sırasına göre şu şekildesıralanmakta idi: postmenopozal kanama ve postmenopozalendometrial kalınlık (88 olgu-%17,8), myoma uteriye bağlımenometroraji (65 olgu-

%13,1), myoma uteri (preoperatif) (31olgu-%6,3), ve servikalpolip (28 olgu-%5,7). Anormal uterin kanama nedeniyleendometrial biopsi yapılan 283 olgunun en sık patoloji sonucuproliferatif endometrium (108 olgu-%38,2) idi. Myoma uteriyebağlı menometroraji nedeniyle endometrial örnekleme yapılan 65hastada ise benzer şekilde en sık patoloji sonucu proliferatifendometrium (28 olgu-%43,1) olarak bulundu. Servikal polipnedeniyle yapılan endometrial biyopsilerin 17’sinde (%60,7)endometrial polip saptandı. Postmenopozal kanama vepostmenopozal endometrial kalınlık artışı (≥5 mm) nedeniyleendometrial örnekleme yapılan toplam 5 (%5,6) olguda (2 olguatipili, 3 olgu atipisiz) endometrial hipeplazi saptandı.Postmenopozal kanamalı 1 olguda ise adenokarsinom saptandı.Bu olgu 62 yaşında idi, hipertansiyon ve diyabet öyküsü mevcuttu.Son bir ayda 5-6 kez lekelenme tarzında vajinal kanaması

olmuştu. Myoma uteri nedeni ile anormal uterin kanaması olanolgularda ameliyat öncesi yapılan endometrial örneklemelerinhiçbirinde operasyonunun yönünü değiştirebilecek bir patoloji(malignite vs.) saptanmadı.

TARTIŞMA

Toplam 495 olgunun 21’inde (%4) endometrial hiperplazi (18 olguatipisiz, 3 olgu atipili) saptandı. Sadece bir olguda (%0,2) iseadenokarsinom saptandı. 10 yıldır menopozda olan bu olgu; 62yaşında idi, hipertansiyon ve diyabet öyküsü mevcuttu. Son birayda 5-6 kez lekelenme tarzında vajinal kanaması olmuştu. D/Cyöntemiyle endometrial örnekleme yapılmıştı. Postmenopozalkanama veya asemptomatik kalınlık artışı nedeniyle yapılanendometrial biopsilerden 88 olgunun birinde adenokarsinomsaptanmasına ilaveten, 5 (%5,6) olguda hiperplazi (3 olgu atipili2 olgu atipisiz) izlendi. Tuncer ve arkadaşlarının 676 olguyukapsayan çalışmalarında endometrial hiperplazi %9 oranında,endometrium karsinomu oranı ise %0,1 (1 olgu) olaraksaptanmıştır. Endometrium karsinomlu olgu 67 yaşında, 10 yıldırmenopozda, obez ve nullipar imiş (8). Çakmak ve arkadaşlarının400 olgu içeren çalışmasında, 23 olguda (%9,2) endometrialhiperplazi, bir olguda (%0,4) ise adenokarsinom tesbit edilmiştir.Postmenopozal kanama nedeniyle başvuran 51 yaşındaki buolguda diyabet ve hipertansiyon öyküsü mevcutmuş (2).Endometrial biyopsi, karsinom, endometrial hiperplazi veyaendometrial polip riski altındaki hastalara uygulanmaktadır.Endometrial biyopsinin gebelik komplikasyonları dışında anormaluterin kanamalı olgularda kanamanın durdurulması için terapötiketkinliğinin olduğunu savunan çalışmalar olmasına rağmen bukonuda yeterince kanıt bulunmamaktadır (9,10). Endometrialbiopsinin asıl amacı endometrial neoplazinin ekarte edilmesidir.Bizim çalışmamıza ve ülkemizde yapılan diğer çalışmasonuçlarına dayanarak postmenopozal kanamanın veasemptomatik endometrium kalınlık artışınındeğerlendirilmesinde endometrial biyopsinin radikal uygulanmasıyerine daha sınırlı ve seçici olması gerektiği sonucuna varılabilir.Myoma uteri nedeniyle histerektomi öncesi preoperatifendometrial biopsi uygulanması gerekliliği tartışılan, fakat birçokklinisyenin terk edemediği bir alışkanlıktır (11). Myoma uterisiolan hastalarda histerektomi öncesi endometrial patolojiyi ekarteetmek için rutin olarak endometrial örnekleme birçok klinikteyapılırken, çalışmalar bunu desteklememektedir (12,13) Bizimçalışmamızda da myoma uteri nedeniyle yapılan histerektomilerdepreoperatif alınan endometrial örneklemelerin hiçbirindeoperasyonun şeklini değiştirecek bulgu saptanmadı. Bu olgulardaendometrial örneklemeyi rutin uygulamak yerine seçici olmakta

Sarı ve ark.

Tablo 1. Endometrial örnekleme yapılan olguların dağılımları.

Tablo 2. Postmenopozal endometrial örnekleme yapılan olguların sayıve yüzdeleri.

Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2015; 17(2): 70-72 71

fayda olduğu sonucu çıkarılabilir. Servikal poliplerin semptomatikolup olmamasına bakılmaksızın çıkarılması ve beraberindeendometrial inceleme yapılması önerilmektedir (14). Biz deçalışmamızda benzer şekilde bu öneriyi doğrulayan sonuçlaraulaştık. Servikal polip nedeniyle endometrial örnekleme yapılan28 olgununu 17’sinde (%60.7) eş zamanlı endometrial polipsaptadık. Servikal polibi olan 165 olguyu kapsayan bir diğerçalışmada servikal polip saptanan olgulara diagnostik histereskopiyapıldığı ve % 26.7 oranında endometrial polip ile birlikteliksaptandığı bildirilmiştir (15).

Sonuç

Endometrial biyopsinin uygulanmasında daha seçicidavranılmasının daha uygun olduğu düşünülmektedir. Myomauteri nedeniyle histerektomi öncesi rutin endometrialörneklemenin gereksiz olduğu, postmenopozal kanaması olanhastalarda daha seçici olmak gerektiği düşünülmektedir. Öteyandan servikal polip nedeniyle polipektomi yapılacak hastalaraeş zamanlı endometrial polip olasılığı yüksek olması nedeniylemutlak ileri endometrial incelemenin ilave edilmesinin yararsağlayacağını düşünmekteyiz.

KAYNAKLAR

1. Doraiswami S, Johnson T, Rao S, Rajkumar A,Vijayaraghavan J, Panicker VK. Study of endometrialpathology in abnormal uterine bleeding. 2011 Aug;61(4):426-30,

2. Bülent Çakmak, Ahmet Karataş, Gupse Turan. EndometrialÖrnekleme Sonuçlarımız: 400 Olgunun Analizi Selçuk TıpDerg 2012;28(3):163-166.

3. O. Schorge, I. Schaffer, M. Halvorson, L. Hoffman, D.Bratshaw,F. Cunningham. Polikistik over sendromu vehiperandrojenizm. In the Williams Jinekoloji. Nobel tıpkitapevleri 2009: 394.

4. Oehler MK, Rees MC. Menorrhagia: an update. Acta ObtetGynecol. 2003;82(5):405–422.

5. Word B, Gravlee LC, Wideman GL. The fallacy of simpleUterine curettage. Obstet.Gynecol.1958;12(6):642–648.

6. Stock RJ, Kanbour A. Prehysterectomy curettage. ObstetGynecol. 1975;45(5):537–541.

7. Rodriguez GC, Yaqub N, King ME (1993) A comparison ofthePipelle device and vabra aspirator as measured byendometrial denudation in hysterectomy specimens: thepipelle device samples significantly less of the endometrialsurface than the vabra aspirator. Am J Obstet Gynecol.1993;168(1):55–59.

8. Tuncer R, Uygur D, Kış S. Ankara Zübeyde HanımDoğumevi 2000 Yılı Endometrial Biopsi Sonuçları: 676Olgunun Analizi. MN Klinik Bilimler&Doktor. 2003;9:97-99.

9. Brill AI. What is the role of hysteroscopy in the managementof abnormal uterine bleeding? Clin Obstet Gynecol.1995;38:319-45.

10. March CM. Bleeding problems and treatment. In: Perime nopause (Lobo RA ed.) Clin Obstet Gynecol 1998;41:928-939.

11. Tosun AK, Tosun I, Suer N,Guzın K. Benign EndikasyonlarlaYapılan Histerektomilerde Preoperatif EndometrialÖrneklemenin Gerekliliği. Abant Medikal Journal2014;2(3):156-160.

12. Bokhman Ya, Tkeshelashvili VT, Vishnevsky AS, VolkovaAT. Myoma uterus as a marker of oncogynecological

pathology in pre and postmenopause. Eur J Gynaecol Oncol1988;9(5):355-9.

13. Tamay AG, Yıldırım Y, Buğday S, Koltan OS, Güvenal T,Koyuncu FM, Altaş İ, Kandiloğlu AR. Necessity ofpreoperative endometrial sampling for hysterectomies withbenign indications. Cumhuriyet Med J. 2010;32:329-333.

14. Younis MT, Iram S, Anwar B. Women with asymptomaticcervical polyps may not need to see a gyneacologist or havethem removed: an observational retrospective study of 1126cases. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2010;150:190-194.

15. Coeman D, Van Belle Y, Vanderick G, De Muylder X, DeMuylder E. Hysteroscopic findings in patients with a cervicalpolyp. Am J Obstet Gynecol 1993;169(6):1563-1565.

Sarı ve ark.

Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2015; 17(2): 70-72 72