dyslecsia ac anawsterau dysgu penodol
DESCRIPTION
Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol. Yr Athro Amanda Kirby. Nodau’r drafodaeth. 1. Rhai ffeithiau sylfaenol am lythrennedd, dyslecsia ac anawsterau dysgu penodol (ADP) 2. Uchafbwyntiau o’r astudiaeth feincnodi ac o’r adolygiad o’r llenyddiaeth ar ddyslecsia ac ADP. Ffeithiau allweddol. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/1.jpg)
Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol
Yr Athro Amanda Kirby
![Page 2: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/2.jpg)
Nodau’r drafodaeth
1. Rhai ffeithiau sylfaenol am lythrennedd, dyslecsia ac anawsterau dysgu penodol (ADP)2. Uchafbwyntiau o’r astudiaeth feincnodi ac o’r adolygiad o’r llenyddiaeth ar ddyslecsia ac ADP
![Page 3: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/3.jpg)
Ffeithiau allweddol• Mae nodi anawsterau darllen yn gynnar yn bwysig er mwyn
dangos pa blant sydd angen cymorth ychwanegol• Mae ffoneg fel arfer yn dda i bawb• Mae’r holl anawsterau dysgu penodol yn gorgyffwrdd –
felly os oes gennych un anhawster mae’n debygol bod gennych heriau eraill hefyd
• Gall deall datblygiad nodweddiadol helpu i adnabod datblygiad annodweddiadol
• Gall anawsterau llythrennedd effeithio ar bob maes dysgu felly mae angen eu hystyried yn enwedig yng nghwricwlwm yr ysgol uwchradd, e.e. mathemateg, daearyddiaeth, a gwneud addasiadau rhesymol
![Page 4: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/4.jpg)
Angen meddwl am resymau eraill hefyd am y gall heriau llythrennedd
fod yn gysylltiedig â:• Nam iaith penodol• Dulliau addysgu anghyson• Nam gwybyddol• Anawsterau emosiynol ac ymddygiadol• Diffyg canolbwyntio (ADCG)
![Page 5: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/5.jpg)
Adroddiad Meincnodi Dyslecsia
Prif Ganfyddiadau
http://wales.gov.uk/topics/educationandskills/publications/researchandevaluation/research/
literacyreview/?skip=1&lang=cy >
![Page 6: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/6.jpg)
Adroddiad wedi’i gomisiynu gan Lywodraeth Cymru
• Yr Athro Markéta Caravolas • Yr Athro Angela Fawcett • Yr Athro Amanda Kirby • Kathleen Glendenning
![Page 7: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/7.jpg)
Adolygiad yn cynnwys gwybodaeth ar:
• Y diffiniadau presennol o ddyslecsia • Y prif adroddiadau damcaniaethol ac empeiraidd ar yr hyn sy’n achosi dyslecsia • Gwybodaeth gyfredol o’r ffordd y bydd dyslecsia’n ei amlygu ei hun
mewn gwahanol ieithoedd ac mewn unigolion dwyieithog • Adolygiad o ymchwil i anhwylderau datblygiadol a all gyd-ddigwydd â dyslecsia • Adolygiad o ddeilliannau addysgol a seicogymdeithasol tymor hwy unigolion
â dyslecsia • Trosolwg o faterion yn gysylltiedig â sgrinio ac asesu dyslecsia• Adolygiad o sail resymegol ac effeithiolrwydd dulliau ymyrryd llythrennedd y
credir ar hyn o bryd eu bod yn adlewyrchu’r arfer orau • Adolygiad o rai dulliau ymyrryd cydategol sydd ar gael yn fasnachol • Ystyried y goblygiadau i’r arferion gorau o ran cynorthwyo plant â dyslecsia ac
ADP eraill yn ysgolion Cymru
![Page 8: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/8.jpg)
Adolygiad Dyslecsia Rose 2009
Anhawster dysgu yw dyslecsia sy’n effeithio’n bennaf ar y sgiliau sydd ynghlwm wrth ddarllen a sillafu geiriau yn gywir ac yn rhugl.
![Page 9: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/9.jpg)
Dyma briod nodweddion dyslecsia: •Anawsterau o ran ymwybyddiaeth ffonolegol, cof geiriol a chyflymder prosesu geiriau. •Mae dyslecsia’n digwydd ar draws yr ystod o alluoedd deallusol.
Y peth gorau yw meddwl amdano fel continwwm, yn hytrach nag fel categori ar wahân, ac nid oes torbwyntiau clir.
![Page 10: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/10.jpg)
Cyd-ddigwydd (gorgyffwrdd, cydforbidrwydd)
Gall gyd-ddigwydd â’r canlynol:•anhwylderau iaith•anawsterau cydsymud echddygol•anawsterau cyfrifo yn y pen•anawsterau canolbwyntio •anawsterau trefnu personolOND nid yw’r rhain, ar eu pennau eu hunain yn arwyddion o ddyslecsia
![Page 11: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/11.jpg)
Mae siâp gwahanol i bob myfyriwr
Hawlfraint 2013 Amanda Kirby 12
![Page 12: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/12.jpg)
Amanda Kirby 2013
![Page 13: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/13.jpg)
Felly gallai myfyriwr fod yn wynebu heriau o ran:
• Darllen (ond yn gallu sillafu)• Ysgrifennu (ond yn dda mewn chwaraeon)• Siarad (ond yn deall yn dda)• Rheoli amser (ond yn gallu ei drefnu ei hun yn
dda)
Hawlfraint 2013 Amanda Kirby 14
![Page 14: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/14.jpg)
Mae gan bob myfyriwr fryniau gwahanol i’w goresgyn a… ffyrdd gwahanol o wneud hynny
Hawlfraint 2013 Amanda Kirby 15
![Page 15: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/15.jpg)
Ymateb i Ymyrraeth
Gellir cael syniad da o ddifrifoldeb a dycnwch anawsterau dyslecsig drwy edrych ar sut y mae’r unigolyn yn ymateb neu wedi ymateb i ymyrraeth resymol.
![Page 16: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/16.jpg)
Astudiaeth feincnodi i Gymru
• Cymerodd pob awdurdod lleol ran• Edrychodd ar sgrinio, ymyrraeth ac arferion
ADP ledled Cymru
![Page 17: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/17.jpg)
Amlygodd y canlyniadau: amrywioldeb
• Yn strwythur y gwasanaethau ADP a ddarperir gan ALlau
• Yn y ffordd y cynorthwyir plant â dyslecsia ledled Cymru
• Yn y dulliau a ddefnyddir i asesu am ddyslecsia• Yn y torbwyntiau a ddefnyddir i gael cymorth
ychwanegol ac i beidio â bod yn gymwys mwyach i gael cymorth ychwanegol
• Yn y llwybrau amlasiantaeth ar gyfer ADP gwahanol • Fodd bynnag, nod POB ALl yw cynorthwyo plant heb
fod angen diagnosis nac asesiad statudol
![Page 18: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/18.jpg)
Sgrinio
• Anghysondeb rhwng ALlau o ran sgrinio am ADP eraill
• Ni fydd Unedau Cyfeirio Disgyblion yn sgrinio’n rheolaidd am anawsterau llythrennedd er bod lefelau uchel o broblemau llythrennedd, NIP, ADCG ac ADP yn cael eu nodi (Place, 2000)
![Page 19: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/19.jpg)
Ymyriadau
• 69 o becynnau/dulliau ymyrryd gwahanol yn cael eu defnyddio
• Amlder yr ymyrryd yn amrywio ledled Cymru– Amrywio o ymyrryd yn yr ysgol yn ôl anghenion y
disgybl i 1 hanner diwrnod o ymyrraeth ddwywaith yr wythnos
• Amrywioldeb yn y ffordd y darperir ymyriadau– Yn yr ysgol– Tîm canolog o athrawon arbenigol– Prynu ymyriadau gan ddarparwr allanol
![Page 20: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/20.jpg)
Adnoddau
Diffyg cyfartalwch rhwng adnoddau Cymraeg a Saesneg– I asesu anawsterau– I gynorthwyo plant ag anawsterau– Sawl ALl yn datblygu eu deunyddiau da eu hunain
yn y Gymraeg
![Page 21: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/21.jpg)
Y Ddarpariaeth Gymraeg
• Diffyg deunyddiau asesu/ymyrryd• Prinder arbenigwyr cymwysedig sy’n siarad
Cymraeg– E.e. Seicolegwyr Addysg
![Page 22: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/22.jpg)
Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SIY)
• Wedi’u tangynrychioli yn yr ystadegau, o bosibl yn cael eu hanwybyddu
• 59% o ALlau yn annog cydweithredu rhwng arbenigwyr dyslecsia a staff cymorth SIY
• Canran fach o staff cymorth SIY sydd â chymhwyster mewn dyslecsia neu ADP
• Nododd hanner yr ALlau eu bod yn cael trafferth gwahaniaethu rhwng problemau llythrennedd Iaith 2 a dyslecsia
![Page 23: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/23.jpg)
Hyfforddiant
• Nid oes gan lawer o ALlau gronfa ddata o athrawon sydd wedi cael hyfforddiant ADP
• Roedd yr holl ALlau yn cynnig hyfforddiant anachrededig i staff
• Roedd 68% yn cynnig hyfforddiant achrededig i staff
• Roedd 59% yn cynnig hyfforddiant yn y Gymraeg a’r Saesneg
![Page 24: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/24.jpg)
Rhieni
• Mae’r holl ALlau’n annog rhieni i gymryd rhan yn y broses o asesu a chynorthwyo
• Peth gwybodaeth dda i rieni ar gael ledled Cymru– Angen ei chyfieithu i wahanol ieithoedd lleiafrifol
• Mae 32% yn cynnig hyfforddiant i rieni gan ysgolion
• Mae 32% yn cynnig hyfforddiant gan yr ALl
![Page 25: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/25.jpg)
Hysbysu am ADP
• Anawsterau wedi’u nodi o ran codau hysbysu– Anodd disgrifio’n foddhaol ddisgybl ag ADP sy’n
gorgyffwrdd
![Page 26: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/26.jpg)
Adroddiad Meincnodi Dyslecsia
Goblygiadau’r Prif Ganfyddiadau
![Page 27: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/27.jpg)
Cynllunio Angen grŵp Gorchwyl a Gorffen ar gyfer Cymraeg– Cydgysylltu’r gwaith o ddarparu adnoddau ar
gyfer adnabod, asesu a chymorth trwy gyfrwng y Gymraeg
– Adnoddau’n cael eu datblygu’n annibynnol ac mae angen eu cyfuno er mwyn i bawb eu defnyddio
– Nodi bylchau yn y ddarpariaeth a datblygu adnoddau
– Dylai adnoddau gael eu datblygu’n broffesiynol a dylent fod ar gael trwy storfa ganolog, e.e. GCaD
![Page 28: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/28.jpg)
Ymchwil i Gymorth Cymraeg
• Angen deall y ffordd orau o gynorthwyo plant ag anawsterau llythrennedd yn y cyd-destun dwyieithog Cymraeg/Saesneg
• Angen ystyried amrywiaeth sefyllfa’r cartref o ran iaith
• Angen datblygu dulliau sgrinio ac asesu priodol yn Gymraeg
![Page 29: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/29.jpg)
Canllawiau i Awdurdodau Lleol
• Egluro pa ddulliau sgrinio/asesu sy’n briodol ac yn ddilys– Dylid ymchwilio i’r ‘bylchau’ yn y dulliau
• Ystyried diffinio’r meini prawf ar gyfer cychwyn/terfynu ymyrraeth er mwyn osgoi loteri cod post
• Llwybrau amlasiantaeth clir ar gyfer yr holl ADP i ddisgyblion o oedrannau gwahanol ac mewn cyfnodau gwahanol
![Page 30: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/30.jpg)
Argymhellion Eraill
• Adolygiad o godau CYBLD i sicrhau bod disgrifiadau’n gywir ac y gellir nodi gorgyffwrdd
• Sgrinio’r holl blant a dderbynnir i Unedau Cyfeirio Disgyblion am anghenion dysgu ychwanegol– Darllen, sillafu, ysgrifennu, mathemateg,
dealltwriaeth o leiaf• Dylid cynnwys llais y disgybl yn y penderfyniadau
cynllunio• Paratoi canllawiau ar gynorthwyo ADY ac SIY a
lledaenu’r arferion gorau
![Page 31: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/31.jpg)
Argymhellion o ran Hyfforddiant• Angen iddo gynnwys gwybodaeth ar ddatblygiad nodweddiadol fel
y gellir adnabod anghysonderau (mae LlC bellach wedi creu modiwl.. http://learning.wales.gov.uk/improvementareas/child-adolescent-development/;jsessionid=DCF2732530FE17DAD515EC2077845D2E?skip=1&lang=cy#/improvementareas/child-adolescent-development/?lang=cy
• Dylai pob athro ar draws holl bynciau’r cwricwlwm gael hyfforddiant ar ADP hyd at lefel ofynnol
• Dylai pob ANG a holl staff yr Unedau Cyfeirio Disgyblion gael hyfforddiant ar adnabod a chynorthwyo dyslecsia ac ADP eraill
• Dylai fod o leiaf 1 athro arbenigol ADP i bob clwstwr o ysgolion• Dylai pob Awdurdod Lleol gadw cronfa ddata o hyfforddiant ac o
staff sydd â chymwysterau ADP
![Page 32: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/32.jpg)
Argymhellion o ran Arferion• Dylai asesiadau llythrennedd gynnwys pob
agwedd ar anawsterau llythrennedd– Darllen a deall, cyflymder darllen, sillafu, gallu i
ysgrifennu, darllen geiriau unigol– Ystyried cynnal profion am anawsterau gweld
• Cymorth ar gyfer ADP eraill yn unol â dyslecsia• Storfa ganolog o wybodaeth a deunyddiau
mynediad agored i athrawon, rhieni ac eraill• Cyfieithu gwybodaeth i rieni i brif ieithoedd
cymunedau a sicrhau ei bod ar gael yn rhwydd
![Page 33: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/33.jpg)
Cofiwch
![Page 34: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/34.jpg)
Mae gan bob myfyriwr fryniau gwahanol i’w goresgyn a…
ffyrdd gwahanol o wneud hynny
Hawlfraint 2013 Amanda Kirby 35
![Page 35: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/35.jpg)
Take 10 students all with a diagnosis of Dyslexia (literacy difficulties)
Amanda Kirby 2013
![Page 36: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/36.jpg)
Sgoriau Graddfa Deallusrwydd Oedolion Wechsler (WAIS)
Amanda Kirby 2013
![Page 37: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/37.jpg)
Is-sgoriau
Amanda Kirby 2013
![Page 38: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/38.jpg)
Amanda Kirby 2013
Faint sy’n nodi anawsterau talu sylw
Cyf: Kirby, Do-IT Profiler,2013
![Page 39: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/39.jpg)
Amanda Kirby 2013
…Ac anawsterau cymdeithasol
![Page 40: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/40.jpg)
Amanda Kirby 2013
….Ac anawsterau cydsymud/trefnu
![Page 41: Dyslecsia ac Anawsterau Dysgu Penodol](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062301/5681587a550346895dc5da7e/html5/thumbnails/41.jpg)
Amanda Kirby 2013
…a’u ffyrdd o astudio …