E përjavshme Informative (Nr. 452) 1- 14 Dhjetor 2008 Çmimi 20 Lekë

Lexoni në faqen 14

Lexoni në faqet 7-8

Lexoni në faqen 4

Lexoni në faqen 2

Letërsi Profil

Shëndeti

Replikë

Editorial

Dita e Flamurit

Lexoni në faqen 9

Gati pesëqind vjet më parë në këtë datë, Skënderbeu kishte ngritur flamurin eprincipatës së tij në Krujë, duke shënuar fillimin e kryengritjes gjëmëmadhe

Jam shumëN A R C I S I S T...

Kobure në duarte mediokërve

Poeti, mëkatidhe dashuria

Kujdesi përmoshën e tretë

Arti i vërtetëfillon me sinqeritetin

E lexojmë vazhdimisht gazetënTuaj dhe kemi respekt për të dhepër bashkëpunëtorët e saj, të cilëttentojnë të pasqyrojnë me vërtetësingjarje dhe probleme të ndryshmeqë ka jeta në Qarkun tonë. Për këtëkemi dhënë edhe ne kontributintonë modest.

Kujdesi për vetveten nuk duhetmenduar kur afrohet kjo moshë,por disa dekada më parë.Kjo ka të bëjë me sigurimin gjatëmoshës aktive për punë, që kur tëvijë koha, të kesh një pension tëmjaftueshëm për vazhdimin ejetës normale.

Në mbrojtje të kuotës!

Fillimin do ta përkufizoja sifrikë të bukur. Para do viteshvetja më dukej sulltan italentuar, i cili kërkonte tëpushtonte kështjellën eKrujës (radio-televizionin) evetëm në Shqipëri

Të gjithë e dinë tashmë se kemi njëkod të ri zgjedhor, ndoshta për shkakedhe të zhurmës që bëri greva e urisëe 10 deputetëve

Nga Afroviti Gusho

Nga Vangjush Ziko

1 - 14 dhjetor 20082 Aktualitet

EDITORIAL

Gjendet nga bashkëfshatarët një i vdekur, ngaPojani. Po një tjetër i vdekur, shofer është gjendur nëmjetin që drejtonte. Të dyja vdekjet kanë ndodhur nënjë ditë, një në orët e para të mëngjesit dhe tjetra nëorën e mbrëmjes.

Pas kontaktit të parë që kanë bërë personat që kanëparë trupat pa jetë kanë lajmëruar policinë. Nga hetimet

Më tepër se një veprim përgrabitje, një gjimnaziste ka futur nëkurth një kambist të qytetit tëKorçës. Gjimnazistja në moshën 17vjeçare dhe kambisti në moshën 55-vjeçare janë bërë pjesë e njëpërleshje mes tyre, pasiadoleshentja e ka mashtruarkambistin duke i thënë se ajo do tëkëmbente 10 mijë euro, por që ikishte në shtëpi dhe kambisti duhet

Fut në kurth kambistintë vinte pranë pallatit të saj për tëbërë shkëmbimin e valutës.Kambisti Tahir Mëhalla e beson dhenjëkohësisht llogarit dhe fitimin qëmund të dilte, në kësi rastesh.

Këtu ka rënë në kthetrat emashtrimit Mëhalla, pasigjimnazistja D.K e ka luajtur mirëpjesën sipas një programi tëparapërcaktuar. Nxënësja e“Themistokli Gërmenjit” po luante

një skenar të studjuar mirë. Pallatiku u luajt kjo skenë e rrallë ndodhetnë qendër të Korçës. Në katin etretë vajza ndalon dhe hap çantënpër të nxjerrë prej andej çelësin,duke i thënë kambistit se atyndodhej shtëpia e saj. Por në vendtë çelësit të shtëpisë ajo ka nxjerrëthikën dhe ia ka ngulur në shpatullMësallës. Kambisti ka reaguar dheashtu i përgjakur e ka nxjerrë tëmiturën nga hyrja e pallatit dhe kakërkuar ndihmën e policisë për tëmarrë mjekim dhe për të dorëzuarmashtruesen.

I instaluar në spitalin e Korçës që në vitin 2005skaneri pak ditë është vënë në punë. Një aparaturëme probleme ka qenë për të gjithë drejtuesit e spitalit,të cilët janë ndërruar sipas oreksit dhe ndërrimit tëministrave. Një fond prej 44 milion lekë të reja përvitin 2005; ishte një nga aparaturat që do të zgjidhte

Në thertoren e qytetit të Korçës përpesëmujorin e parë të vitit 2008 janëtherur 2 krerë në ditë. Por konsumi isasisë së mishit si për lokalet edhe përpopullatën është disa herë më i lartë.Ku theret mishi që konsumojmë? Apovjen i therur? Dy krerë të therura nukdalin as për një gosti të zakonshme.Për pesëmujorin e parë vetëm kush kangrënë mish nga therja e dy krerëve,ka ngrënë mish të kontrolluar, për të

Skaneri, aparatura me problememjaft probleme të shëndetit të pacientëve dheklientëve. Po gjatë kohës skaneri më tepër ka qenë nëheshtje. Herë pas here janë bërë ndërhyrje, porriparimet e kanë vënë në punë për një periudhë kohetë shkurtër dhe tani skaneri i spitalit ka mbetur si njëaparaturë që nuk i gjendet shërimi.

e para dhe nga ekspertiza ka dalë se shkaku i vdekjesnë të dy rastet ka qenë natyror, por materialet iupërcollën prokurorisë.

Viktima e parë natyrore është gjendur në fshatinPojan dhe quhet Edison Sala 39 vjeç, ndërsa viktima edytë natyrorë është Agim Najkolli 52 vjet, shofer i njëfirme drush.

Ai drejtonte mjetin me targa ER 10-77A, tëngarkuar me dru për në Tiranë dhe është gjendur ivdekur brenda në mjet në hyrje të qytetit të Korçës.

Dy të vdekur në natyrë

Ku theret mishitjerët as vetë inspektori veterenar nuk edi. A thua se nuk e di ai se ku theretmishi përveç thertores. Mishi i thertoreskontrollohet nga mjeku veteriner dhe ivihet vula që e lejon për konsum. Po equan arritje Stefan Barka, shef iveterinarisë pranë bashkisë së Korçësse janë shtuar therjet nga 2 krerë nëpesëmujorin e parë në 9 krerë tani.Mund të tolerohet me një pëllëmbëasfalt, por me mishin nuk ka tolerim.

Shkolla 9-vjeçare FeritHymetllari, Alarup, me iniciativën edrejtorit Islam Bakollari, festoi 100-vjetorin e Kongresit të Manastiritme mësuesit dhe nxënësit në Gurine Kamjes (monument natyre). Ishinftuar edhe drejtues të komunaveÇërravë dhe Dardhas. Aktivitetifilloi me përshëndetjen e drejtorit tëshkollës, i cili foli për lidhjet e zonëssë Gorës dhe Gurit të Kamjes mengjarje të rëndësishme para dhe

Në 100-vjetorin e Kongresit të Manastirit

Mishi theret jashtë kushteve teknike.Kushtet teknike të therjes janë tekthertorja e qytetit. Në pikat periferike siçshprehet edhe vetë Barka i veterinarisë,as që bëhet fjalë për therje tëkontrolluara. Sipas tij lind nevoja eshtimit të numrit të inspektorëve për tëmarrë situatën në dorë. Therje tëkonsiderueshme bëhen tani në pragtë festave, pasi dhe kërkesa për tëkonsumuar mish është e lartë. Po tëpakontrolluara janë edhe bagëtitë qëtheren për pastërma dhe ato theren nëkushtet e shtëpisë.

pas Kongresit të Manastirit. Ndërsazoti Ilir Cane kishte përgatiturmaterialin me temë “100-vjetori iKongresit të Manastirit dhe realitetipost Kongres”. Në këtë materialtrajtohej ideja se Kongresi iManastirit ishte dhe mbetetkongresi i alfabetit shqiptar, ishtedallëndyshja e parë që solliunifikimin e gjuhës shqipe.

Ndonëse u lejua të festohej ngapakicat shqiptare i integruar në

shtetet ballkanike, Kongresi iManastirit, tashmë vetë qyteti quhetBitol, diçka e hidhur për vendin kulindi dituria kombëtare.

Përshëndeti kryetari i komunës,zoti Rushan Çela që falënderoidrejtorinë e shkollës për qëllimin dhevendin e zgjedhur për aktivitetin,duke e ftuar në aktivitete të tjeranë komunën e Dardhasit.

Esjona Hoxhallari, InaKapxhillari, Martin Camo

Të gjithë e dinë tashmë se keminjë kod të ri zgjedhor, ndoshta përshkak edhe të zhurmës që bëri grevae urisë e 10 deputetëve.

I parë nga këndvështrimi ibarazisë gjinore ky është Kodi i parëi Republikës sonë që përfshin“kuotën e grave”, aq shumë tëdiskutuar së fundmi nga aktorët epolitikës, medias, shoqërisë civile,po ashtu është mbështetur fuqishëmnga ndërkombëtarët.

Ja çfarë thotë Neni 67 i Koditzgjedhor:

5. Për çdo zonë zgjedhore tëpaktën tridhjetë përqind e listësshumëemërore dhe/ose një në treemrat e parë të listës shumëemëroreduhet t’i përkasë secilës gjini. Përzgjedhjet e organeve të qeverisjesvendore një në çdo tre emra në listëduhet t’i përkasë secilës gjini.

Nëse do ta analizojmë me qetësido të kuptojmë se në zgjedhjetparlamentare të vitit 2009, partitë dotë vendosin nëse do t’i rreshtojnëgratë në fund të listave, nëse do tëkenë një grua në tre vendet e para tëlistës e të tjerat përsëri në fund, aponë rastin më “fatlum” e gjithë lista dotë jetë e alternuar 2 plus 1 nga secilagjini. Pra çdo gjë do të varet ngavullneti politik i partive.

Reagimi i parë erdhi ngaambasadori amerikan Withers.

Pikërisht, më 25 Nëntor, në ditënbotërore kundër dhunës,Ambasadori i Shteteve të Bashkuaratë Amerikës në Tiranë, Xhon Withers,kërkoi nga politika shqiptare që tëbëjë realitet angazhimin e saj për tëpërfshirë sa më shumë gra nëvendimmarrje dhe ekzekutiv.

Si zakonisht në Shqipëri,sensibilizimi erdhi ngandërkombëtarët. Ne, kombëtarët,ishim disi të shokuar nga greva edeputetëve dhe ndoshta nuk engritëm dot zërin për “kuotën”. Po tëkishim më shumë sensibilizimndoshta do të kishim parë protestatë tjera për mënyrën se si fati “30 % igrave” është lënë nga Kodi Zgjedhornë dorën e partive.

Afroviti Gusho

Në mbrojtje të kuotës!

1 - 14 dhjetor 2008 3Aktualitet

Dita e Flamurit është kryefestakombëtare e shqiptarëve, dita eshpalljes së pavarësisë së kombitshqiptar, më 28 Nëntor 1912. Si e tillëajo përkujtohet kudo ku janë shqiptarët,si në trojet etnike, si nëpër bashkësitëe diasporës. Nuk ka një ditë si kjo që tëbashkojë shqiptarët; të tjerapërkujtimore shtetërore, fetare,botërore apo vendore, nuk kanë tënjëjtën jehonë.

Kjo ditë përmban një simbolikë tëveçantë për kombin shqiptar. Sikursedihet, data 28 Nëntor nuk u zgjodhrastësisht. Në ato ditë të ftohta e të errëtatë fund-nëntorit të vitit 1912, kurPerandoria Osmane kishte pësuardisfatë dhe ushtritë e aleancësballkanike po marshonin nëpër tokatshqiptare si nëpër një tokë armike,duke plaçkitur, djegur e masakruar, nëmesin e delegatëve që po mblidheshinnë Vlorë, po qarkullonte ideja eshpalljes së pavarësisë pikërisht ditëne njëzet e tetë të muajit. Gati pesëqindvjet më parë në këtë datë, Skënderbeukishte ngritur flamurin e principatës sëtij në Krujë, duke shënuar fillimin ekryengritjes gjëmëmadhe kundërPerandorisë Osmane.

Fakti se kryengritja në planin historikkishte qenë një dështim, sepsekryqëzata kundërosmane e mbretëriveevropiane nuk u realizua dhe principatanuk i mbijetoi vdekjes së e tij, nuk kishte

dhe aq rëndësi më 1912. Për një sërëfaktorësh, episodi i shkurtër historik ikryengritjes skënderbeiane ishtepërzgjedhur pothuaj njëzëri ngarilindësit për të funksionuar si kryemitkombëtar i shqiptarëve. Së pari,Skënderbeu në Kuvendin e Lezhësmblodhi një pjesë të mirë të princaveshqiptarë të kohës dhe ndikimi iBesëlidhjes u shtri edhe në trevatshqiptare të papërfaqësuara nëKuvend. Edhe mbledhja për shpalljene pavarësisë më 1912 risillte në jetëatë kuvend, kuvendin e Prizrenit më1878 dhe kuvende të tjera tëshqiptarëve. Periudha e Skënderbeuu kujtonte shqiptarëve ekzistencën eshtetit mesjetar dhe miti i tij shërbentesi kordon jetëdhënës, që niste nga mitrae mesjetës e mbërrinte në lindjen eshtetit shqiptar në shek. XX. VetëSkënderbeu në kohën e tij shqiptarëveu kujtonte se ishte trashëgimtar iBalshajve dhe princit të Tarantos ishkruante se në Itali po zbarkonte përtë përsëritur lavdinë e Pirros së Epirit.Kështu miti i Skënderbeut ishte urëlidhëse e shqiptarëve në shek. XX metë tjera epoka të lavdishme historike qëmund t’i frymëzonin në vitin e vështirë1912.

Së treti, Skënderbeu, i mbështeturthuajse krejtësisht në forcat e veta, ikishte bërë ballë fuqisë më të madheushtarake të kohës dhe tani që

perandoria ishte mposhtur përballëaleancës ballkanike, Kuvendi i Vlorëskishte shpresë se edhe këtyre të funditshqiptarëve mund t’u qëndronin.Sikurse feniksi, Shqipëria do tëringjallej nga mesi i luftës ballkanike!Së katërti, Skënderbeu ishte shpallurnë kohën e tij si mbrojtës të Evropësdhe me simbolikën e shpalljes sëpavarësisë në atë datë, Ismail Qemalime shokët e tij shpresonin të tërhiqninvëmendjen e diplomacisë së fuqive tëmëdha te fati i shqiptarëve. Në njëfarëmënyre, ata prisnin që Evropa t’uakthente borxhin që u kishte shqiptarëve,këtu e pesëqind vjet më parë.

Rrjedhën e historisë të gjithë e dimë.Kuvendi i Vlorës shpëtoi atë që mundtë shpëtohej. Shteti shqiptar u krijua sinjë kompromis i përkohshëm: me t’ukrijuar rrethanat e favorshme, shqiptarëtshpresonin se trojet e tjera do t’ibashkëngjiteshin atij, kurse armiqtë etyre shpresonin ta zhbënin nga harta eEvropës. Megjithatë, mistika e datës së28 Nëntorit 1912 mbeti e fuqishme teshqiptarët kudo ku ndodheshin. Ajokremtohej si çasti i decizionizmit ikombit shqiptar, si çasti kur nga kaosi ikrijuar pas shembjes së renditperandorak, shqiptarët, të frymëzuarnga kujtesa historike e Sëkndërbeut,kryen aktin sovran të themelimit të rendittë ri, atë të shtetit të tyre kombëtar. Paçkase më shumë se gjysma e territorit të

atdheut mbetej jashtë shtetit, ishtehedhur hapi vendimtar përvetëvendosjen e shqiptarëve dhe ishtehapur rruga e bashkimit kombëtar nëtë ardhmen. Dita e 28 Nëntorit 1912për shumë kohë është festuarfshehurazi nga shqiptarët jashtëShqipërisë, në pritje të ditës kur do tëmund ta festonin hapur, të gjithë sëbashku.

A ka ardhur kjo ditë? Për fat të keqende jo. Në Shqipëri, prej shumë vitesh,edhe më parë se në Kosovë, 28 Nëntoripo kthehet pak a shumë si “Dita ekujtesës etnike”. Eshtë e vërtetë qënënpunësit dhe nxënësit e shkollave ebëjnë pushim, televizionet shfaqinfilmin “Nëntori i Dytë”, politikanëtmbajnë fjalime në sheshet e Tiranësdhe Vlorës, por ndër to diçka humbet,diçka tepër e vogël në dukje, porthelbësore: kumti për bashkiminkombëtar. Në këtë ditë dëgjojmë tëthuhet se jemi një komb, por me këtënënkuptohet që kemi një prejardhje,kulturë, gjuhë e histori të përbashkët,por nuk e thonë që edhe të ardhmenduhet ta kemi të përbashkët. Më falni,e thonë, por në trajtën “në të ardhmene përbashkët në Bashkimin Evropian”,që do të thotë se kufijtë shtetërorë qëkalojnë përmes trojeve etnike do t’iforcojmë dhe ruajmë vetë ne.

Si për të dobësuar mistikënpërbashkuese të kësaj dite, disapolitikanë në Shqipëri kryejnë homazhenë varrezat e dëshmorëve të Luftës sëDytë Botërore, për inatin e disapolitikanëve të tjerë që do t’i kryejnë tënesërmen. Populli i Shqipërisë duhetqë ta rimarrë këtë ditë përkujtimore ngaduart e politikës dhe ta kthejë nëkremtimin e qenies së tij pjesë e kombitshqiptar. Gjithashtu Kosova ka rastin ekësaj dite që me anë të manifestimevepopullore t’u tregojë Serbisë, ban-ki-munëve dhe ahtisarëvendërkombëtarë, si edhe politikanëveshqiptarë negociatorë me armikun, qënuk mund të pranojë që të vazhdojë tëdhunohet më sovraniteti i popullit. Yjete bardhë nuk do ta zëvendësojnë përnjë kohë të gjatë shqiponjën, sikursenuk mundi t’i qëndronte gjatë mbi kryetylli i kuq.

Në IRJM dhe Malin e Zi, mistikakombëtare e kësaj dite shërbeftë si njëtrysni mbi partitë politike të shqiptarëve!Së fundi, një urim i veçantë përshqiptarët në Luginën e Preshevës, qënuk lejohen ta kremtojnë hapur dhe përata të përzënë nga Çamëria, që edhekëtë vit do ta kremtojnë larg tokave dheshtëpive të tyre: Gëzuar Festën eFlamurit!

Enis Sulstarova

Gati pesëqind vjet më parë në këtë datë, Skënderbeu kishte ngritur flamurin eprincipatës së tij në Krujë, duke shënuar fillimin e kryengritjes gjëmëmadhe

Dita e FlamuritDita e FlamuritFlamuri kombtar nuk qa shka ban ndër ne,Po kje se dashtuni nuk kem’ p’r Atdhe!

Gjergj Fishta “28 Nanduer 1913”

1 - 14 dhjetor 20084

Ku ndodhet kyobjekt???Si e ka emrin???Pronë e kujtështë???

Replika

E lexojmë vazhdimisht gazetënTuaj dhe kemi respekt për të dhe përbashkëpunëtorët e saj, të cilëttentojnë të pasqyrojnë me vërtetësingjarje dhe probleme të ndryshmeqë ka jeta në Qarkun tonë. Për këtëkemi dhënë edhe ne kontributin tonëmodest.

Por kemi ndjerë keqardhje, kur nënumurin e fundit të “Nositi”-t, njëeveniment turistiko-artistik, që uorganizua nën logon “Vjeshtë letraro-artistike Boboshticë 2008”,përkundër pasqyrimit me seriozitetdhe vlerësimit sipëror të medjaveqendrore, në gazetën Tuaj upasqyrua nga një “pamfletist”mediokër, me nota të theksuaranegativiteti, vreri dhe keqdashjeje.Me të e keni ndyrë gazetën!

E nderuar zonjë! Ne mund tainjoronim këtë shkrim, të bënim sikurnuk e kishim vënë re dhe të heshtnim,por dashamirësia jonë ndaj shtypit tëshkruar dhe ndërgjegjja jonëkrijuese, na shtyn të protestojmëkundër tentativave për ta shndërruar

gazetën në një Kobure në duart emediokërve, cmirëzinjve dhekeqdashësve, të cilët duan të shfryjnëmllefin e tyre, të shtyrë prej kompleksittë inferioritetit.

Lidhja e Shkrimtarëve dheArtistëve të Korçës nuk është karteldroge dhe as përvetësuese fondeshtë taksapaguesve; sponsorizimet e sajjanë problem i atyre që i bëjnë dheLSHA u jep llogari vetëm atyre.Kooperativistët, që përpiqen t’ inominojnë çmimet e dhëna nga kjoshoqatë si fletë nderi, nuk kanë aftësipër të gjykuar me një mendësi tëtjetërllojtë vlerësuese dhe moderne.Vlerësimet që ndan LSHA nuk janëçmime që u jepen grafomanëve dheveprave të tyre pa vlerë, por krijuesvemë të spikatur në Qarkun e Korçës.Vetë emrat e të nominuarve flasin mësë miri për këtë gjë.

Ne, si LSHA kemi marrë përsipër,që me çmimet që japim, tërevokojmë figurat më të ndritura qëka sjellë kjo trevë dhe në vend që tëfalënderohemi për këtë, orvaten të na

përbaltin njerëz të papërgjegjshëmdhe pa as një lloj integriteti.

Nominimi me çmimin “Hilë Mosi”i zonjës së nderuar Prof.Dr. ElfridaZefi, ishte një ide e re, që ne kërkojmëta implementojmë, të shtyrë ngandjenja e mirënjohjes për të gjithëata njerëz fisnikë që përkrahin dhembështesin shkrimtarët dhe artistët,ndërmjet të cilëve mund të radhiteniedhe ju ...

Artikullshkruesi të mos ndërrojërrugën, kur kalojmë ne, dhe të mosmerret me thashesheme e me llaferrugësh, duke u bërë vegël e të tjerëvedhe duke e vënë veten në një pozitëqesharake; le të vijë të informohet tekne për legjshmërinë e LSHA Korçëdhe për aktivitetet serioze, të shumtae mbresëlënëse që ka zhvilluar ajo,ose të këshillohet me Web side-npërkatës në internet. Duke besuar sereplikën tonë të shkurtër, do ta botonipa asnjë paragjykim, shpresojmë nëmirkuptimin Tuaj e të “pamfletistit”përkatës.

Ju përshëndes,Hysen KOBELLARI,

Sekretar i L.SH.A. KorçëKorçë, më 25.11.2008

E nderuar Z.Afroviti Gusho,botuese e gazetës “Nositi”! Zoti Hysen!

Së pari vlerësojmë kontributintuaj disavjeçar si bashkëpunëtori “Nositit”. Gazeta jonë ka qenëdhe do të jetë gjithmonë e hapurpër të gjithë, duke respektuarkodin etik dhe lirinë e shprehjes.Duke respektuar edhe të drejtëne autorit dhe kërkesën tuaj, ebotuam të plotë replikën tuaj, pai ndryshuar asgjë. Këtë e bëjmëqë të mos krijohen keqkuptimepër ndërhyrje në shkrimin tuaj.Në replikën tuaj ju shkruani seme çmimet që jepni merrnipërsipër të revokoni figurat mëtë ndritura (mos doni të thoni “tëevokojmë”?) dhe kjo është vërtetdiçka për t’u përgëzuar në ditëttona kur më shumë ka përbaltjesesa vlerësime të figurave tëshquara të kulturës. Në këtëkuptim jemi përpjekur edhe tëpasqyrojmë aktivitetet kulturoretë grupimeve të ndryshme tëartistëve, pa asnjë dallim.

Nuk e vëmë në dyshimkontributin tuaj si LSHA nëzhvillimin e kulturës në qark. Përmë tepër kur është krejtësisht eligjshme dhe e pasqyruar sikursethoni ju në Website përkatëse nëinternet. Eshtë shumë i drejtëedhe krahasimi juaj i fjalës mekoburen; sigurisht që fjala vretdhe për ta provuar këtë mjaftont’ia kthesh grykën nga vetja.Miqësisht vërejmë se nuk ështëas në etikën e gazetës sonë, asmidis kolegësh e shokësh njëfjalor i tillë si: "kooperativist,mediokër, me nota të theksuaranegativiteti, vreri dhe keqdashjeje,i papërgjegjshëm, pa integritet,cmirëzi..."

Ne përpiqemi t’i shmangimato me mirëkuptim që gazeta tëmos “ndyhet” siç thoni ju, dukeua lënë vendin vetëm opinionevetë lira dhe argumenteve. Së fundipërsërisim edhe njëherë që jenitë mirëpritur në faqet e gazetëssonë ju dhe kushdo që do të japëkontribut për fjalën e lirë dhedemokracinë.

Redaksia

Kobure në duart e mediokërveShënim i redaksisë

Provonita gjeniProvonita gjeni

1 - 14 dhjetor 2008 5Reklamë

1 - 14 dhjetor 20086 Profil

1-Ushtroni mësuesinë (jepniletërsi), shkruani poezi si dhe jenigazetar. Në të vërtetë një lidhje meskëtyre ekziston, por nëse do të duhejtë identifikoheshit me njërën syresh,të prezantoheshit thjesht me njëpërcaktim, cilën do të zgjidhnit?

-Sigurisht që do të zgjidhjagazetarinë. Ajo mbetet primare përmua. Në të gjitha rastet më vjen nëndihmë parimi i ajzbergut, ku një eshtata i përket gazetarisë, e cila ështëe dukshme për sy e veshë shikuesishdhe gjashtë të shtatat janë mbijetesësizifjane në përditshmëri, qëpërbëhen nga bota akademike në

nga dëshira për të lexuar dhe parëgjthçka në ekranin e televizorit apokinemasë. Ndonjëherë më dukej seisha rritur para kohe. Më vjen mirë që

prindërit asnjëherë nuk më privuannga dëshirat e mia, andaj sa herëkthehem në fëmijëri dhe jo vetëm,ndiej që kam qenë i sukseshëm, vetëm

Jam shumëUniversitetin e Korçës, pranë të cilitjap mësim dhe krijimtaria ime letrare.Këtë kalvar e vërteton edhe aliteracioniqë sapo përdora...

2-Merret me mend se ka diçkabrenda jush që ju ka shtyrë drejt këtyreangazhimeve profesionale: përderisashkruani poezi, nuk duhet të ketë qenëe rastësishme zgjedhja e degës sëletërisë për të studiuar; përderisa jenidiplomuar për letërsi, nuk duhet të ketëqenë e rastësishme lidhja megazetarinë… prandaj: a mund tapërshkruani rrugën nëpër të cilën keniecur për të mbërritur këtu? Atë pjesëtë parë të rrugës që zë fill në fëmijërinëtuaj?

-E vetmja ngjizje tek unë ka ardhur

N A R C I S I S T...

Fillimin do tapërkufizoja si frikë tëbukur. Para do vitesh

vetja më dukej sulltan italentuar, i cili kërkonte

të pushtonte kështjellëne Krujës (radio-

televizionin) e vetëm nëShqipëri. Regjisori YlliPepo në daljen time tëparë në ekran më tha:

“Kujdes, në këtë momentpo hyn në çdo familje

shqiptare”. Pata frikë, eritheksoj dhe gëzim

njëherësh.

falë tyre.3-Ka diçka genetike në këtë pasion

tuajin? Qoftë edhe të fshehur… A kalidhje të tjera në familjen tuaj meletërsinë? Sa e kanë inkurajuarpasionin tuaj ndaj letërisë në familje?

-Askush në familje nuk është marrëme letërsi. Ndërkaq fshehur meje, sime fije të padukshme qëndronkumbarja ime. Ajo është Ana Jovani,mësonjëse letërsie aso kohe nëPogradec, sot folëse në RadioVatikan, personazh real i prozëspoetike lasgushiane “Vizitat ezonjushës Ana në kullën time”. Madjee ndjera mamaja ime më ka treguar,që edhe emrin, kumbarja ma kazgjedhur. Prindërit donin të quhesha

Unë gjithmonëkëmbëngulja të vijojastudimet e larta përregjisurë. Jam përgatiturpër konkurs me Pavlinadhe Pirro Manin, por nëfund vendimmarrja imemë hodhi honesh letrarë.

vijon në faqen 7

Ilir Shyta

1 - 14 dhjetor 2008 7Profil

Pirro, por falë Anës emri im mendojqë mbetet plotës i kuadratit artistik qëvazhdon të më shoqërojë edhe sot nëpadukshmëri.

4-Ndodh që prindërit t’u sugjerojnëfëmijëve profesione “më me këmbë nëtokë”, njëfarësoj më siguruese për tëardhmen, pse jo fitimprurëse. Çfarë kandodhur në rastin tuaj?

-Babai mbetej gjithmonë utilitaratyre vitesh. “Mbaro një profesion qëtë ta kenë nevojën të tjerët”, - mëthoshte gjithmonë. Në vitet ’90 tëshekullit të kaluar për gjithëkëndshkolla e lartë mbetej luks, mjafton tëkishe një diplomë dhe aq. Unëgjithmonë këmbëngulja të vijojastudimet e larta për regjisurë. Jampërgatitur për konkurs me Pavlina dhePirro Manin, por në fund vendimmarrjaime më hodhi honesh letrarë.

5-A ju kujtohet libri i parë që kenilexuar kur sapo kishit mësuarabetaren? Apo, ndoshta libri që ju katërhequr vëmenendjen që nga vitrinae librarisë… tek e fundit një titull apodisa që konturojnë fëmijërinë tuaj?

-Sigurisht që më kujtohet. Ka qenë“Rosak topolaku”. Ndërsa libri, të ciline kam parë në raftin e librarisë dhedëshiroja me ngulm që prindërit të mablinin ishte “Arushi që nuk bëntebanjë”. Atë ditë nuk kam vajtur as nëkopësht. Tituj të tjerë që më kanë rriturmesa mbaj mend janë “Rududuja”,“Shtatë kotelet”, “Çufoja dhe bubikaçurrel” e plot të tjerë. Nuk e di, porfëmijëria ime kishte vizatime e ngjyramë të bukura se këto të librave tësotëm. Mjafton të shohësh dizajnin eabetares...

6-Kur keni filluar ta krijonibibliotekën tuaj personale?

-Koha kur isha në gjimnaz, shkollae lartë dhe sigurisht vitet e tashme.Gjithëherë blej libra, të cilët janë jovetëm artistikë, ndërsa më falin plot tëtillë më autografe krijues të vjetër dhetë rinj...

7-Si ka ndikuar Pogradeci nëlidhjen tuaj me letrat? Vendi, natyra,klima, njerëzit, poetët…?

-Në rastin tim, Pogradeci ështëvendoazi i frymëzimit për të gjitha punëte mia të deritashme. Ndjehem me fatqë jam pjesë e çmërsit Mitrush eLasgush. Më lejoni të hap një

parantezë vlerësuese në hierarkinë evlerave të tyre. Ka qenë Kuteli që ebotoi për herë të parë veprën poetiketë Lasgushit, por edhe atë Nolit mëvonë. Kështu, i pari në panteoninkombëtar letrar qëndron Mitrushi,pastazaj të tjerët, pse jo edhe lirikuLasgush.

8-Pse keni zgjedhur të jetoni nëPogradec? Aq më tepër kjo pyetje kavlerë përballë faktit se fillimet tuajaprofesionale kanë të bëjnë meTiranën, për me tepër me Radio-Tiranën apo më pas me TVSH-në?

-E kush tha që do jetojpafundësisht në Pogradec! Eshtë evërtetë që fillimet e mia gazetareskejanë në institucionin e vetëm mediatiktë asokohshëm të kryeqytetit.

Kam qenë fatlum dhe për këtëfalënderoj gazetarin big Reis Çiço,njeriun që më ndihmoi të hedh hapatë sigurtë. Mendoj t’i rikthehem sërishTiranës...

9-Meqë jemi këtu: fillimet tuajaçfarë ndjenjash ju sjellin më së shumtindërmend- frikë, emocion, vështirësi,pamundësi, hapje rrugësh nga tëtjerët… apo çfarë?

-Fillimin do ta përkufizoja si frikëtë bukur. Para do vitesh vetja më dukejsulltan i talentuar, i cili kërkonte tëpushtonte kështjellën e Krujës (radio-televizionin) e vetëm në Shqipëri.Regjisori Ylli Pepo në daljen time tëparë në ekran më tha: “Kujdes, në këtëmoment po hyn në çdo familjeshqiptare”. Pata frikë, e ritheksoj dhegëzim njëherësh. Ndërkaq gjithëenumeracioni i mësipërm që jupërmendni, ishte real.

10-Le të heqim disa paralele, tëbëjmë disa krahasime: cili ështëdallimi sipas jush midis ekranit dhemedias së shkruar? Ç’ju jep njëri eç’ju le mangut tjetri?

-Dallimi mendoj është i thjeshtë.Ndërsa ekrani të bën të njohur për çdogrupmoshë, media e shkruar të leanonim. Në çdo rast, ato të ofrojnëshumë miq, ndonjëherë edhe “armiq”.

11-Dhe sërish në të njëjtin kontekst:cili është dallimi mes mësuesisë dhegazetarisë? Apo më tej, dallimi mesnjë televizioni në Tiranë e nëPogradec; apo dallimi mes shfaqjessë emrit në një kopertinë libri apo mbi

krye të një artikulli në gazetë…-Dallimi mes mësuesit dhe

gazetarit është fare i vogël. Të dyjarastet i bashkon moderatoriprofesionist që thyen kufijtë endryshimit. Ndërsa nuk mendoj se kadallim mes një televizioni në Tiranëdhe Pogradec. Në të gjitha rastetgjithkush, kudo, di ta bëjë mirë punëne tij. Mendoj se ka ikur koha emodestisë. Sot jam i zoti dhe pikë,nesër s’i dihet, mund të mos jem më itillë... Në këto nëntë vjet unë kampunuar në Koha Radio-Televizion nëTiranë, por edhe në dy televizionet ePogradecit. Nëse në kryeqytet koha tëhyjnizon, në provincë ajo të mund...

Përsa i përket dallimit të emrit mbinjë kopertinë libri dhe një shkrimi nëgazetë, duke u nisur nga përvojapersonale them që ai nuk ekziston fare.Të dyja herët ndjehesh mirë, mirë fare.

12-Në shkrime të tjera apointervista, objekt i të cilave keni qenëju, është folur më së shumti përprofesionin a profesionet tuaja. Cili jeniju përtej kësaj? Pasi keni dalë ngastudioja televizive, pasi keni mbyllurpas vetes derën e klasës ku kenidhënë mësim apo keni shtypur

butonin e kompjuterit pas një shkrimitë mbaruar…

-Mos kujtoni se ndodh ndonjëmetamorfozë e pandodhur. Përsërijam Iliri i të gjithëve, i studentëve,televizionit, botës krijuese, afeksionitpersonal..., mbi të gjitha shumënarcisist. Shpesh e më shpesh themfaleminderit Zot që ka gjumë, qetësi,riciklim ndjenjash dashurore...

13-Cila është familja juaj, apodashuria juaj… a e keni gjetur shpirtintuaj binjak? Apo si do ta përshkruanitatë? Tek e fundit, qoftë edhe teorikishtsi duhet të jetë gjysma tjetër e juaja?

-Dashuria ime ka sy të kaltër... Ajoqë do të përshkruaja është njëlloj sinë një vargun tim, ku dashuria mbetetnjë e tërë mes meje dhe asaj... nëtërësinë tonë nuk do të doja tëekzistonin gjysmat, nuk do të doja tëmerrej vesh ku fillonte dashuria e njëritdhe ku mbaronte dashuria e tjetrit...

14-Dhe në mbyllje në ç’raportqëndron tek ju, jeta profesionale meatë personale?

-Në këtë aspekt jeta profesionaleqëndron një hap para personales.Shpresoj që ky raport të përmbyset vitintjetër. Thënë me një fjali, do të merremmë tepër me anën time shpirtërore.

Faleminderit!

Përsa i përket dallimit të emrit mbi njëkopertinë libri dhe një shkrimi në gazetë,duke u nisur nga përvoja personale themqë ai nuk ekziston fare. Të dyja herëtndjehesh mirë, mirë fare.

vijon nga faqja 6

1 - 14 dhjetor 20088 Kulturë

“Therrë Murrizi” është pseudonimii Ramadan Zaplluzhës, të cilin lexuesite njohin që 40 vjet.

Ky emër, përkatësisht pseudonimshëtiti nga njëra gazetë në tjetrën, nganjëri lexues te tjetri, nga njëra shtëpi tetjetra dhe kështu për 40 vjet jo vetëmqë përkrahu fizionominë e vet, por edhe

u bë pjesë e pandarë e të gjithashtresave të lexuesve, sidomos efëmijëve, të cilëve u ofroi vizatime estripe ndër më të dashurat. Dihet, stripetjanë vepra më të dashura për fëmijët,sepse një ngjarje e tërë, një epokë etërë thuhet nëpërmjet vijave, nëpërmjetvizatimeve duke i ilustruar me ndonjë

Plot një gjysëm shekulli më parëzë fill jeta artistike e RamadanZaplluzhës, që njihet me pseudoniminartistik vetëm si Therrë Murrizi. Viti1954 dhe “Zani i Rinisë” do të jenëprijatarët e asaj, që më vonë do tështrihet në hapësirën kohore 50-vjeçare dhe në atë gjeografike, në 65gazetat e revistat e ndryshme nëKosovë, Shqipëri, Maqedoni, Itali,Turqi, Zvicër, etj. Vitet e para ai do tëbotojë vizatimet për fëmijë, te“Pioneri”, “Gëzimi” dhe “Rilindja”,kurse krijimtarinë karikaturiste do tafillojë më 1958, në gazetën “Rilindja”dhe vetëm dy vite më vonë ai do tëpagëzohet me Therrë Murrizi. Dhekështu do të vazhdojë “të therrë” pandalur të keqen dhe të shëmtuarën,të keqin dhe injorantin, por edhe atëdo ta “therin”, e ndoshta shumë herë,pa arsye. Numri 3000 sot mund tëpërdoret lirshëm si shenjues ipunimeve të karikaturave të tij, disa ngatë cilat janë përmbledhur në trialbume: “S’më ha palla për kopalla”më 1997, “Vizga me thepe 1” dhe“Vizga me thepe 2” më 2003. Këto dytë fundit janë të dedikuara për fëmijëdhe në një mënyrë e plotësojnëhapësirën boshe të kësaj specifike nëlëmin e artit pamor te ne. Shumë kush

U lind në Prizren (republika e Kosovës) më 28.IV.1938. Shkollënfillore dhe gjimnazin e ulët i kreu në vendlindje. Shkollën Normaleshqipe e kreu në Prishtinë në vitin 1957. Në fillim punoi si mësues nëRahovec, në Bajë (Malishevë), në Zaqisht, në Korrishë dhe së fundminë shkollën fillore “Lekë Dukagjini” në Prizren, prej nga doli në pensionpas 42 vjetëve punë në arsim. Artin figurativ z.Ramadan Zapllusha ekishte dëshirë që nga bankat e shkollës fillore, kishte prirje dhe talent,prandaj vizatonte çdo gjë dhe shkarraviste çdo gjë. Kështu vizatimin eparë e botoi në vitin 1954 në revistën “Zani i Rinisë”, ndërsa karikaturëne parë e botoi në gazetën “Rilindja” të Prishtinës. Deri në ditët e sotmeai ka botuar mbi 2000 karikatura nëpër 74 gazeta e revista të Kosovës,të Maqedonisë, Itali, Zvicër, Turqi, Serbi etj.

Ka hapur 6 ekspozita personale me karikatura dhe 4 ekspozitakolektive. Ka marrë pjesë në të gjitha sallonet e karikaturës qëorganizoheshin asokohe në Prishtinë, para lufte. Në sallonin e funditmë 1998 iu dha çmimi i parë (First Price) për karikaturë.

fjalë apo dialog.Krijimtaria e Ramadan Zapllushës,

siç e thamë edhe më lart, shtrihet nënjë periudhë 40-vjeçare.

Kjo veprimtari shtrihet në dy fushakryesore: në atë të stripit për fëmijë dheatë të humorit për të rritur, pra tëkarikaturës, e cila gjithnjë qe nëfunksion dhe në hap me kohën, meaktualitetin. Si bashkëpunëtor i shumëgazetave dhe revistave, RamadanZaplluzha stripet e veta i botoi nëpërrevistat e gazetës, si “Pionieri”, “Gëzimi”,“Rilindja për fëmijë”, etj. Mjafton tëkujtojmë stripet e botuara në revistënletrare “Pionieri”, si “Trimi”, “Nikë Peta”,“Beteja e Otonetës”, “Fëmijët në luftë”,“Teknika ilegale”, “Hakmarrja”, etj.ndërsa në revistën “Gëzimi që botohetnë Shkup ka botuar stripet: “Beteja eMokrës”, “Beteja e Oranikut”, “Vocat eDibrës”, “Liman Kaba”, “Xha Emini”, etj.Po ashtu në “Rilindjen për fëmijë” kabotuar në vazhdime stripet: “Vëzhgimi”,“Arrestimi”, “Operacioni”, “Korrieri ivogël”, etj. Të gjitha këto vepra letraree historike, të cilat Ramadan Zapllushai përjetësoi nëpërmjet stripit, formës mëtë dashur dhe më të afërt për fëmijët,bënë që ky emër të bëhet shumë idashur për ta, madje edhe ipaharrueshëm. E kjo është meritë dhefrut i punës 40-vjeçare, i një pune tëpalodhshme dhe vetëmohuese që tëmishërohet me psikikën e fëmijës dukei ofruar atij përherë atë që ai më sëshumti e do. Ndërsa një kaptinë tjetër eveprimtarisë së Ramadan Zaplluzhës,

është karikatura, të cilët ky e kultivoi poashtu që katër dekada nëpër faqet eperiodikut. Funksionaliteti i krijimeve tëtij në këtë lëmë është gjithnjë në hapme kohën, gjithnjë aktual, therës aty kuduhet, në shërbim të identitetit tonëkombëtar e shoqëror. Karikaturat eTherrë Murrizit, qoftë në shtyp, qoftënëpër libra, të cilat i ilustroi, flasinkrahas me teksin e ilustruar eshpeshherë edhe më shumë se vetëteksti.

Prandaj, pseudonimi TherrëMurrizi më shumë se çdo gjë tjetër, ipërgjigjet gjithë atyre të metave nëshoqëri që murrizi duhet t’i therë pamëshirë, duhet t’i flakë nga mjedisi,duhet t’i flakë nga mjedisi në të cilinjetojmë. Edhe Rebuset, Enigmat,Figurat që ky krijues u ofron fëmijëvenëpërmjet faqeve të “Pionierit” janë tëdashura dhe të mirëpritura nga lexuesite vegjël.

Po ashtu vlen të përmenden këtuedhe dy librat-stripe, të cilat RamadanZaplluzha i botoi para shumë vjetësh ei ribotoi më 1994 “Pionieri”, që flasin seky është ndër të parët te ne që e ushtroime sukses këtë lloj krijimtarie.

Këto janë stripet tashmë të njohurapër lexuesit e vegjël “Arbëri nuk vdeskurrë” dhe “Trimi i Skënderbeut”, kunëpërmjet vizatimeve vë në spikamëluftërat për liri dhe pavarësi tëshqiptarëve gjatë shekujve,vetëmohimin e rrallë dhe të pashoq,duke filluar nga prijësit luftarakë e deritek ushtarët e thjeshtë.

Me rastin e 40-vjetorit të krijimtarisë

mund ta kujtojë stripin “Arbëri nuk vdeskurrë”, me temë nga beteja e Torviollit,sipas tekstit të Marin Barletit, që ubotua në 500-vjetorin e vdekjes sëGjergj Kastriotit -Skënderbeut, të gjithaato tabllo nga beteja dhe të shumëluftëtarëve si të gjalla, do na i sjellëpara Therrë Murrizi. Mirëpo, nuk duhetlënë anash edhe “Hakmarrja”, “NikPeta”, “Lirimi”, “Korrieri i vogël”, “IbePalikuqi”, “Shega”, etj. Gjithashtu, aika ilustruar edhe shumë libra për tëvegjëlit.

Me punën e tij të pandalshme, aideri më tani ka hapur ekspozitë përushtarët e KFOR-it gjerman në Prizrendhe përveç kësaj ka hapur edhe triekspozita personale dhe dy kolektive.Po ashtu ka marrë pjesë në të gjithasallonet e karikaturës qëorganizoheshin në Prishtinë, kurse nësallonin e fundit më 1997, iu ndaçmimi i parë. Ai po ashtu ka botuarpunimet e tij karakteristike në shumëtë përditshme si dhe revista që dalinnë Kosovë, si te “Rilindja”, “Bota sot”,“Ditët e shpresës”, (ditore e KFOR-itgjerman), “Zëri i Rinisë”, etj.Karikaturisti ynë që është edhe veterani arsimit tani ka në dorëshkrim edhedy albume: “Xha Murrizi për të vegjëlit”dhe “Beteja e Otonetës”.

Ramadan Zapllusha,alias: Therrë Murrizi

Për pesë dekada duke “therrur” të keqen

Në pesë ekspozita

1 - 14 dhjetor 2008 9Letërsi

Fjala “mëkat” është fjala më eanatemuar në Librin e

Shenjtë. Adami dhe Eva bënë mëkatine parë biblik, mëkat i cili i zboi ata ngaparajsa dhe na bëri edhe nevetrashëgimtarë të ferrit tokësor.Njerëzimi, njeriu i thjeshtë aposhoqëria njerëzore, ka mëkatuar nërrjedhën e kohërave dhe ose ështëpërpjekur ta fshehë mëkatin,ose iështë lutur Perëndisë që t’ia falë.Poetët, në përgjithësi, e kanë shpallursheshit duke i kënduar mëkatit papasur ndroje dhe frikë nga asgjë.

Paradoksale! Në përmbledhjen ezgjedhur “Digjen meteorë” të poetitSkënder Rusi, të përpiluar me kujdesdhe me dashamirësi nga poeti imirënjohur dhe studiuesi i apasionuardr.Moikom Zeqo, janë përfshirë mbitridhjetë poezi që i këndojnë “mëkatit”.Fjala është për “mëkatin e mishit”. Kymëkat është bir apo bijë e pasionitnjerëzor. Eshtë trill apo fiksion, njëprovokim i natyrës njerëzore qëlakmon atë që nuk e ka dhe i pëlqenta ketë të tijën, qoftë dhe për një çasttë vetëm. Për poetin Skënder Rusi, kymëkat vjen si një trill i moshës sëthinjave, që kërkon të kompesojëdeficitet e paplotësuara të rinisë(“Tepër vonë”, “Në atë mbrëmjestudentësh”) kur njeriu e ndjen veten“një diell të perënduar” që i duket senuk ka për të rilindur më (“Mëkatar pafaj”) dhe kërkon të jetë ndopak içmendur në këtë botë të trishtuar (“Nëkëtë botë të trishtë”,”Shtëpia ebrengave”). Mëkati për të është një“rrebesh ndjenjash”, që vjen rrallë, portë bën të mëkatosh, të ndërrosh shtrat(“Lumenjtë”)... Ky “mëkat” është dyllojesh: “i shenjtë” dhe “zgjedhjefatale”. Shenjtëria e të parit justifikohet

nga poeti me misionin profetik tëkrijuesit, “kush kryqëzohet me poetin/o bëhet Krisht,/ o Perëndi”(“Kryqëzim”). I dyti është pasojë e vesitbiologjik njerëzor që “dashurinëkërkon gjer tek e pamundura” (“Gruajamëkatare”). Të dyja llojet e mëkatit,letrarisht, janë të barazvlefshëm, najapin të njëjtin produkt letrar me emrin“poezi lirike”. Dhe për këtë poezi poflasim. Poeti Skënder Rusi nuk i përketgrupit të poetëve “bohemë”, apopoetëve që u këndojnë trilleve tëdashurisë “pa dorashka”. Ai është sa ipërmbajtur, delikat aq edhe “ipacensuruar”, spontan në ndjenjat eveta. Duke i kënduar “mëkatit”, ai nukharron për asnjë çast se, mbi të gjithandjenjat dhe pasionet njerëzoreqëndron dashuria e vërtetë dhe eshumanshme. Për heroin lirik të poetitdashuria është një formë eekzistencës së qenieve njerëzore tëdy të dashuruarve, që thithin ajër ngafryma e njëri-tjetrit (“Çuditërisht”). Ajo ingjall ndjenjën pasionante të joshjesdhe të sakrifikimit (“Meditim”); ai dhenë dy varre do të pranonte të tretej,vetëm që femra, që ai dashuron, tëmos kishte asnjëherë vdekje (“Që ti tëmos vdesësh”). Largimi, qoftë dhe ipërkohshëm, i femrës së dashuruar ingjall trishtim dhe e bën të harrojëvetveten (“Natën buzë Nilit”). Kjo ështënjë dashuri reciproke dhe enatyrshme, që nuk ka të bëjë aspakme dashurinë platonike. Sekretin ekësaj dashurie e ruan të shenjtë zemrae poetit (“Zemër poeti”).

Zemër që ditka dhe sekretin e“mëkatit”.

Midis “poezive mëkatare”, nëvëllim gjejmë edhe poezinë “Gratë epoetëve”. Gruaja e poetit, na thotëpoezia, është fillimi i çdo vjershe dhefundi i çdo marrëzie të madhe,“engjëlli shpëtimtar”. Më duketinteresant fakti që kjo vjershë ështëshkruar në një vend të huaj, në njështet europian. Ajo më tingëllon si një“apologji” apo “autokritikë” e heroit lirik.Siç duket, bota e huaj, me shfaqjet esaj, e ka bërë të reflektojë për një çast.Ajo i ka nxjerrë përballë “modelin” enjeriut (dhe të krijuesit artist) që“unazën martesore” të vënë përparaaltarit të Zotit dhe librit të Ligjit (opinionitshoqëror) e ka shkrirë me kohë nëlaboratorin e alkimisë martesore dhe

përpiqet të nxjerrë në dritë “gurinfilozofik” të lirisë individualiste, tëbashkëjetesës së dashurisë dhe tëmëkatit bashkëshortor. Mbi heroin liriktë shqiptarit Skënder Rusit (dhe jovetëm të tij), për heroin lirik të poezisësonë, në përgjithësi, vigjëlon akomahija e “herezisë”. Kjo “bashkëjetesë”,na thotë poeti, është një dramë qëmund të shkaktojë “rrënoja të njëtradhtie të mundshme” dhe “dimërndjenjash bashkëshortore” (“Gratë epoetëve”). Ky hero lirik jeton me unazëne artë në gishtin e katërt të dorës sëmajtë (ose të djathtë), kurse në ëndërrai vë dhe unazën e padukshme të“dashurisë mëkatare”; në ëndërr dhe...në një çast “rebelimi” të pasionit...Skënder Rusi në poezinë “Ndodhi njëditë” na përmend Seremben dheEseninin. Domethënë lirikën e tyre.Poezia e Serembes është modeli ipuritanizmit lirik dashuror. Lirika eEseninit është modeli ishkapërderdhjes së dashurisëtragjikisht andej-këtej nëpër mëkatefatale. Poeti ynë përpiqet t’i gërshetojëqë të dyja këto modele. Në poezinë etij, pra, bashkëjetojnë “dashuria” dhe“mëkati”. Asgjë paradoksale. Edhe nëjetë të kundërtat rrinë pranë e pranë.Poezia e Skënder Rusit është midismë të lexuarave, ajo është joshëse përçdo moshë dhe seks. Ajo ka tërhequrme kohë vëmendjen dhe pëlqimin elexuesit. Eshtë bërë e njohur nëshkallë kombëtare. Në një mitingpoetik kushtuar kësaj poezie (unë kamparë videokasetën) publiku, qëmbushte sallën, duartrokiste edhepoezitë “mëkatare” të autorit, që urecituan nga aktorë të njohur.Duartrokiste poezitë apo aktorët?Sigurisht, të dyja. Dhe, patjetër,“mëkatin”. Paradoksale! Por realitet.Kjo, për mua, do të thotë se kjo poezipasqyron një raport të ri midis këtyredy të kundërtave edhe tek ne. Kodi ietikës sonë morale, si komb, nuk e kapranuar hapur tradhtinëbashkëshortore. Atë e ka dënuarKanuni. Siç e pat dënuar dheDekalogu i profetit Moisi dheTestamenti i Ri. Bile, shqiptari nuk eka praktikuar në jetë lirinë kuranorepër t’u martuar me më shumë se njëgrua. Ndërsa kultura mijëvjeçare eqytetërimit europian e ka sfiduar mekohë këtë, ka toleruar dhe toleron.

Sistemi i vlerave tona morale, siçduket, është lëkundur. Dhe SkënderRusi, poezia e tij, nuk mund taanashkalonte këtë dukuri. Dhe poezialirike jeton me kohën e vet. Sigurisht,vetë poezia nuk e ndryshon botën, ajondihmon për ta kuptuar dhe për taduruar këtë botë të mbushur mëshumë me mëkate se sa me dashuri.Joshja poetike e poetit ndaj “mëkatit”nuk është gjë tjetër veçse një ritualsinqeriteti përpara Muzës,perëndeshës virtuale të poetëve. Pra,nuk kishte se si të ndodhte ndryshedhe me poetin tonë. Vetëm Hyjnisënuk i fsheh dot asgjë. Dhe jo vetëmkësaj. Edhe përpara idhujtarve(lexuesve) poeti nuk mund të shfaqetveçse me fytyrën e tij të vërtetë.Ndryshe nuk të beson, nuk të adhuronaskush. Arti i vërtetë fillon mesinqeritetin. Dhe veçanërisht dheekskluzivisht Lirika.

Skënder Rusi është poet i mirëfilltëdhe i pastër lirik. Eshtë poet që del mezemrën në dorë përpara lexuesit të vet,siç del përpara llauzit predikuesi mekupën e kungimit. Poeti del me kupëne Poezisë të mbushur me gjakun ezemrës së tij, qoftë ky gjak i përzjerëdhe me... “uthullin e ëmbël”. Ç’kuptimdo të kishte po ta mbushte vetëm me“verën e shenjtëruar”! Tempulli i tij(Poezia) do të mbetej bosh pabesimtarë (lexues) bashkëkohës.

Dhe, për ta mbyllur këtë meditimtë pjesshëm rreth lirikës së SkënderRusit (ai trajton dhe tema të tjera tërëndësishme, si raporti midis jetësdhe vdekjes, miqësisë dhe pabesisë,cmirës), për të qenë i sinqertë dhe isaktë plotësisht (jo për një “happyend”), poeti jo vetëm na dëshmon qëkjo botë është e mbushur me mëkate,ai e dënon këtë “marrëzi të bukur”, qëe shtyn njeriun gjer në ekstrem sa tëkërkojë “dashurinë” edhe atje ku nukmund të gjendet, në “zanatin më tëlashtë në botë”...

Eshtë e kotë dhe e turpshme, nathotë ai, që ky “mëkatar” apo“mëkatare” të kërkojë falje për një gjëqë do ta përsëritë (“Gruaja mëkatare”).Kredon e tij të vërtetë morale poeti nae shpall natyrshëm në poezinë “S’duatë të humb”: “Nuk jam perëndi/ siç mëke ditur./ as kam qenë ndonjëherë/Krisht.../ Në se do më ndodhë/ qëndonjërës,/ T’ia fal gjysmën më tëmirë/ timen,/ Kjo do të jesh ti/ që kekuptuar,/ se mëkati vdes/ prejdashurive”. Po!

Në qoftë se mëkati lind atje ku kavdekur një dashuri, ai vdes në çastinkur lind dashuria e vërtetë.

Vangjush Ziko

Poeti, mëkati dhe dashuriaArti i vërtetë fillon me sinqeritetin

1 - 14 dhjetor 200810 Reklamë

Enxhel Icka

1 - 14 dhjetor 2008 11Tradita

Ishte 10 dhjetori i vitit 1916. Lufta eParë Botërore ishte në zhvillim e sipër.Shqipëria ishte bërë shesh lufte midisforcave ndëluftuese. Ushtritë italianedhe franceze kishin zënë Shqipërinë eJugut, kurse ushtritë austro – hungarezee bullgare Shqipërinë e Mesme. NëKorçë ishin vendosur forcat pushtuesegreke. Rreziku i coptimit dhe ianeksimit të Shqipërisë së Jugut ngashovinistët grekë ishte i madh. Pikërishtnë këtë periudhë kaq të vështirë, forcatpatriotike ngritën popullin në këmbëpër t’i dalë zot vendit. Në krahinën eKorçës vepronin çetat e ThemistokliGërmenjit dhe Sali Butkës. Gjithashtupatriotët, vecanërisht ThemistokliGërmenji, duke përfituar nga rasti ishtrirjes së ushtrisë franceze në Korçëdhe në qarkun e saj, ngritën njëkomision dhe në emër të popullsisë sëkrahinës u kërkuan forcave francezelargimin e grekëve nga Korça dhengritjen e një administrate shqiptare.

Francezët ishin të interesuar tëshuanin “vatrat e zjarrit” dhe të kishinsiguri e qetësi në prapavijat e tyre. Përkëtë arsye komandanti francez i zonëssë Korçës, koloneli Dekoen, sipasudhëzimeve të komandës së Armatëssë Lindjes vendosi të largonte ngaKorça venizelistët grekë dhe hyri nëbisedime me udhëheqësit e lëvizjesshqiptare.

Dhe ishte pikërisht 10 dhjetori i vitit1916. Sipas njoftimeve që jep gazeta“Adriatiku” që dilte ato ditë në Korçë,po që është pak e njohur, ajo ditë ukthye në një festë të vërtetë.

Njerëzit u mblodhën në shkollën eshën Gjergjit që në orën 9 të mëngjesit.Aty vjen Themistokliu dhe paria eKorçës. Ndërsa përpara prefekturës,ushtarët francezë, veshur me uniformefestive, qëndronin për nder armë.Themistokliu u rrëfeu njerëzve shkakune mbledhjes: “Do të deklarohetvetëqeverimi i Shqipërisë, -tha ai, -prandaj duhet të kemi vëllazëri edashuri midis nesh.” Foli edhe zoti VasilKondi.

Pastaj komisioni prej 14 vetash, 7të krishterë dhe 7 myslimanë u nisënpër në prefekturë. Në këtë komision qëmori përsipër barrën e kujdesjes përvendin dhe u paraqit përpara kolonelit,bënin pjesë Rafail Adhami, KostandinNocka, Nikolla Vangjeli, Vasil Singjeli,Vasil Kondi, Llambro Mborja, ThimiCale, Shaqir Shabani, Tefik Rushiti,

Hysen Dishnica, Emin Rakipi, QaniDishnica, Sali Babani, dhe HakiShemshedin. Aty i priti koloneli Dekoendhe oficerë të tjerë francezë veshur meuniforma ushtarake dhe me grada.Dr.Haki Mborja i drejtohet komandantitfrancez e i tregon qëllimin e ardhjes setyre. Komandanti i priti me buzëqeshjedhe tha se duhet bërë protokoll. Dheprotokolli u bë.

Sipas protokollit të 10 dhjetorit, qytetii Korçës, Bilishti, Kolonja, Opari dheGora, formonin një Krahinë“autonome” që do të administrohej ngashqiptarët nën mbrojtjen e autoritetevefranceze. Krahina do të administrohejnga një këshillë administrativ i përbërëprej 14 vetësh, i cili do të kishte edhexhandarmëri për të mbajtur rregullin.Gjuha zyrtare në dava, kërkesa, qarje,kontrata do të ishte shqipja dhe flamurii Krahinës “autonome” ai shqiptar menjë shirit të trengjyrëshit francez. Si ubënë këto biseda, të cilat u përkthyennga dr.Noke, protokolli u firmos nga tëdy palët. Pastaj Themistokliu doli nëballkon dhe ngriti flamurin. Ushtriafranceze i rrinte për nder flamurit, kurse

populli thërriste me gëzim: -RroftëShqipëria! Dikush këndonte e dikushhiqte valle. Entusiazëm, një ditë e vërtetëfestive.

Pastaj, nën tingujt e muzikës,ushtarët parakaluan me armët ngjeshur.Themistokliu me shokët hynë brenda,uruan njëri-tjetrin dhe u nisën për nëkatundari. Dekoeni i përcolli me buzënë gaz deri tek porta. Në katundarikomisioni i kërkoi Themistokliut tëmarrë drejtimin e policisë. Ai pranoi dhepjesëmarrësit e uruan. Sekretar ipërgjithshëm u zgjodh Petro Harizi.

Masa të rëndësishme u morënedhe për arsimin ku u mbyllën shkollatgreke dhe u hapën 60 shkolla filloreshqipe dhe një shkollë e mesme.Bashkë me francezët u arrit që të ngrihetnjë sistem i rregullt postar, të shtypenpulla të reja si dhe monedha tëKrahinës “autonome.”

Krahina “autonome” pati veprimtariedhe në drejtime të tjera. Në numrin 30të gazetës jepet lajmi se posta povepron. Po meqenëse markat e para tëzëna prej grekëve u sosën, u vendos qëtë dalin marka të reja (pulla). Dhe ato

dolën. Ishin të bukura në formë. Nëmes shqiponja me dy krerë, në kryefjala “Korçë”, në të majtë -vetqeverim -në të djathtë -Shqipëri dhe në mesvlefta e markës. Pak a shumë këto fjalëishin vënë edhe në monedhat e rejaqë u prenë, njëfrangëshe e poshtë. Dheushtarit francez që gdhendi klishenë emonedhave, iu dhurua një orë eflorinjtë.

Por Republika “autonome” eKorçës, megjithë sukseset që pati, nukjetoi gjatë. Veprimi i gjeneral Sarrait,komandant i Armatës së Lindjes, kishterënë si bombë në kancelaritë e fuqivetë mëdha, ndaj ato bënin presion përshfuqizimin e protokollit të 10 dhjetorit.

Në këto kushte gjenerali Sarrai udetyrua të largonte nga Korça kolonelinDekoen në maj të vitit 1917,megjithëse e çmonte lart veprimtarinëe tij. Pas largimit të tij nga Korça ngjarjetu zhvilluan me shpejtësi. Në muajinnëntor të këtij viti elementë grekomanëdhe bejlerë të Korçës, montuanfshehur një proces kundër ThemistokliGërmenjit, duke e akuzuar atë përtradhëti dhe si agjent të austriakëve.Me shpejtësi të madhe një gjyqushtarak i Armatës së Lindjes nëSelanik e dënoi atë me vdekje dhe eekzekutoi më 9 nëntor 1917.

Qëndrimi i Themistokliut përparagjyqit dhe përpara ekzekutimit ishteburrëror dhe dinjitoz. Ndërsa një oficerfrancez ,i cili e pa me sy vrasjen, epërshkruan kështu ngjarjen: “E kamnjohur Themistokli Gërmenjin dhe undodha i pranishëm kur u pushkatua.Ai nuk tregoi asnjë shenjë frike përparavdekjes. Të gjithë sa ishim aty mbetmëtë mahnitur. Ai ishte i veshur me rrobakombëtare dhe ecte me hapin e qetëdhe plot dinjitet." Vrasja e ThemistokliGërmenjit ishte një humbje e madhepër Krahinën “autonome” të Korçësdhe lëvizjen kombëtare shqiptare.

Pas kësaj komanda franceze nëKorçë më 16 shkurt 1918 abrogoiprotokollin e 10 dhjetorit dhe krahinëne Korçës e mori drejt për drejt nënadministrimin e saj. Megjithëkëtëautoritetet ushtarake franceze nukguxuan të zhduknin të gjitha fitoret earritura nga përpjekjet dhe lufta epatriotëve shqiptarë. Në krahinëvazhdoi të ngrihej flamuri shqiptarkrahas atij francez dhe shkollat që uhapën vazhduan të ekzistonin.

Nga Apostol Bitraku

92 vjet më parë

Krahina Autonome e Korçës

“E kam njohur Themistokli Gërmenjin dhe u ndodha ipranishëm kur u pushkatua. Ai nuk tregoi asnjë shenjëfrike përpara vdekjes. Të gjithë sa ishim aty mbetmëtë mahnitur. Ai ishte i veshur me rroba kombëtare dheecte me hapin e qetë dhe plot dinjitet."

1 - 14 dhjetor 200812 Tradita

Përpjekjet e popullit tonë për tëshkruar e për të mbrojtur gjuhënshqipe janë nga faqet më prekëse emë të lavdishme të historisë sonëkombëtare. Dhe Korça bashkë mekrahinat e Shqipërisë Juglindore rrethsaj kanë një vend nderi në këtopërpjekje. Fjalët e pavdekshme tëNaim Frashërit “Lumja ti moj Korç’ olule ...” shprehin një mirënjohjekombëtare për këtë trevë, që i dhagjuhës shqipe Abetaren e parë,Rilindjes Shqiptare Abetaren emendimit e të veprimit dhe kombitshqiptar këngën e krenarisë dhe tëdinjitetit tonë, “Rreth Flamurit tëpërbashkuar ...”.

Shkrimi i gjuhës shqipe ishteçelësi për të ringjallur vetëdijen dhekrenarinë kombëtare të fashitur nënzgjedhën e huaj. Në këtë qytet uhodhën dhe themelet e arsimitkombëtar në gjuhën shqipe. Dhe nëkëtë qytet shpërtheu si askund tjetërdashuria e masave të popullit për tëmbrojtur shkronjat shqipe të Kongresittë Manastirit. Ato shkronja atëherësimbolizonin Shqipërinë që do tëbëhej, Shqipërinë “më vete, të lirë dhetë mosvarme”, siç u shpall më 28Nëntor 1912 në Vlorë. Kur po afrohej50-vjetori i Shpalljes së Pavarësisë,historiani i mirënjohur korçar, prof.Petraq Pepo, i dashuruar gjer në palcëme idealet dhe frymën e RilindjesKombëtare, pati një shtysë tëbrendshme që t’i nxirrte edhe një herëpërpara syve dhe vëmendjes sëpërgjithshme ngjarjet e asaj kohe dhepërjetimet e njerëzve që e mbajtënndezur vravashkën e lirisë dhe që ebënë Shqipërinë. Ai kishte punuar prejkohësh për ta qëmtuar, për tambledhur e për ta ruajtur këtë vlerëhistorike. Prof. P.Pepoja vinte dendurnë zyrën tonë, për të diskutuar çështjetë ndryshme me prof. Mahir Domin,ish-nxënësin e tij të shkëlqyer nëLiceun e Korçës. Një ditë ai i kërkoiprof. M.Domit që të më ngarkontedetyrën e redaktorit letrar të librit. Kjoishte prova ime e parë në këtë fushëdhe në fushën e botimeve nëpërgjithësi, pasi pas redaktimit endoqa gjithë procesin e botimit të librit

me teknikën e atëhershme të shtypit,derisa doli nga shtypshkronja. Ky libëri vëllimshëm me 510 faqe të formatittë madh u botua nga Universiteti iTiranës me titullin “Kujtime nga Lëvizjapër Çlirimin Kombëtar (1878-1912)”.Materialet që lexoja e redaktoja njërinpas tjetrit ishin për mua një udhëtimprekës nëpër Shqipërinë e asaj kohedhe një takim mallëngjyes me njerëzitqë nuk u ndalën nga asgjë, derisa ebënë të valojë edhe një herë siç i kahije Flamurin e Pavarësisë. Pjesët mëtërheqëse të atij libri dhe që më kanëlënë më shumë mbresa, janë: “Luftapër shkrim e këndim në gjuhënamtare (1878-1808”) dhe “Shkollashqipe dhe alfabeti kombëtar” (1908-1912). Janë rreth 80 shkrime qëpërbëjnë një antologji më vete tëdashurisë dhe të adhurimit tëshqiptarëve për gjuhën e vet dhe përshkrimin e saj, për librat shqip që imbanin në gji. Prandaj kënga që thotë:“... me libra në gji” shpreh një realitettë kohës, nuk është një figurë letrare.Ky është një fakt prekës dhe që na bëntë ndihemi krenarë1. Një pjesë e mirëe shkrimeve kushtuar gjuhës dhealfabetit në librin e prof. P.Pepos kanëtë bëjnë me qytetin dhe me krahinëne Korçës. Jo sepse ai ishte vetë korçar,po sepse në luftën për shkrimin shqipdhe për gjuhën shqipe Korça u sul “sitrimi në ballë” (si trimi në ballë u sule...– N.Frashëri). Korça qëndroi në ballëedhe për të mbrojtur Alfabetin e gjuhës

shqipe në ngjarjet që rrodhën pasKongresit të Manastirit. Këtu lindikënga “Alfabeti shqip”, që thotë:

Sot është dita ShqipëtarëTë përpiqemiAlfabetin ton’ ta mbrojmëShpejt o burraniShkronjat tona jan’ të artaKëto duamë ...Armiqtë o ShqipëtarëPo përpiqenëShkronjat turçe dhe greqishteTë na japinëLe t’i mbajnë ata për veteKemi tonatë...

Pse kjo vendosmëri aq e zjarrtëpër të mbrojtur “shkronjat tona” dhepse “shkronjat tona jan’ të arta”, siçthotë kënga? Një brez pas NaumVeqilharxhit (1844), Shoqëria e tëShtypurit Shkronja Shqip, ose siçnjihet ndryshe Shoqëria e Stambollit,me të drejtë nuk e pa më të nevojshmeqë karakterin e veçantë të gjuhësshqipe dhe të kombit shqiptar tambështeste edhe me një alfabet krejttë veçantë, origjinal. Për 36 tingujtfonema të gjuhës shqipe ajo përdori26 shkronjat e alfabetit latin dhe për10 fonemat e tjera huazoi shkronja tëalfabetit grek e në njady raste përdorishenja diakritike. Hartuesit e atijalfabeti u udhëhoqën nga parimi “njëtingull me një shkronjë dhe njëshkronjë për një tingull”. Zbatimi i këtij

parimi teorikisht të drejtë për njëalfabet ideal, sillte si pasojë përzierjene shkronjave të alfabetit latin meshkronja të alfabetit grek e me ndonjëshkronjë tjetër të veçantë dhe krijonteprobleme në shtypshkrim. Për tështypur libra e gazeta shqip,shtypshkronjat duhej t’i kishin të gjithakëto shkronja të posaçme.

Gjuhët e tjera të kontinentin tonë ekishin ruajtur karakterin homogjen tëalfabetit latin.

Për të shënuar fonemat që atokishin më shumë se latinishtja ose tëndryshme prej saj, ishin përdorur dyrrugë: krijimi i dyshkronjëshave (osetrishkronjëshave) dhe përdorimi ishenjave diakritike. Në këtë mënyrëme 26 shenjat e alfabetit latinshënoheshin shumë më tepërfonema2.

Shkronjat tona të arta Një pjesë e mirë eshkrimeve kushtuargjuhës dhe alfabetit nëlibrin e prof. P.Peposkanë të bëjnë me qytetindhe me krahinën eKorçës. Jo sepse ai ishtevetë korçar, po sepse nëluftën për shkrimin shqipdhe për gjuhën shqipeKorça u sul “si trimi nëballë” (si trimi në ballë usule... – N.Frashëri).

Shkrimi i gjuhës shqipe ishte çelësi për të ringjallur vetëdijen dhe krenarinë kombëtare

vijon në nr. e ardhshëm

EMIL LAFE

1 Kështu, Grigor Gjirokastriti, redaktoridhe botuesi i “Dhiatës së Re” të përkthyernga Vangjel Meksi (1770-1823), nguli këmbëqë ajo të shtypej në dy libra, sepse“Shqiptarët e kanë zakon t’i mbajnë librat nëgji”.

2 Në sistemet shenjore (semiotike)gjithnjë është e këshillueshme që të mos rritetnumri i shenjave në përputhje me numrin etë shenjuarve, por me një numër të caktuarshenjash, në kombinime ose kontekste tëcaktuara të mund të shenjohen të gjithaelementet e inventarit përkatës të sendeve enocioneve. Kështu të gjithë numrat emundshëm shkruhen vetëm e 10 shenja; nëgjuhë polisemia (një fjalë me disa kuptime)bën që të mos rritet pa fund inventari i fjalëve,siç rritet inventari i nocioneve e i sendeve.

SHENIME

1 - 14 dhjetor 2008 13Reklamë

Libra të rinj të Sh.B."D.I.J.A - Poradeci"

Qyteti nuk u përgjigjTregime

Përktheu: Arjan KallçoFaqe 160Çmimi: 300 lekë

Brenda qenies sëadoleshencës

Tufëza eseshAutor: Bujar BrahoFaqe 128, Çmimi: 400 lekë

Krua i mërguarPoezi

Autor: Ramadan DinoshiFaqe 80Çmimi: 300 lekë

Ç'u bëmë kështuPoezi

Autor: Edmond ShallvariFaqe 112Çmimi: 300 lekë

“Dhuna ekziston,unë dua ta parandaloj atë”

Gazeta “Nositi” në bashkëpunim me shoqatën “Unë, Gruaja”,Pogradec shpall konkurs për ese rreth dhunës ndajgrave e vajzave me temë “Dhuna ekziston,unë dua ta parandaloj atë”.

Konkurruesit mund të paraqiten edhe me ngjarje tëjetuara rreth kësaj teme.Krijimet do të dorëzohen brenda datës 30 nëntor 2008 në adresën:Email: une_gruaja@yahoo.com ose redaksianositi@yahoo.comOse pranë gazetës “Nositi”, Pogradec.

Konkursi është i hapur për të gjithë.Secili nga pjesëmarrësit mund të paraqitet me jo më shumëse dy ese, maksimumi 2 faqe të daktilografuara, me 32 rreshta.Do të shpallen brenda datës 10 dhjetor 2008, 10 fitues, me dhurata dheshpërblime (5000 lekë të reja).

Në prag të 16 ditë fushatë kundër dhunës ndaj grave25 Nëntor – 10 Dhjetor

1 - 14 dhjetor 200814 Shëndeti

Rritja është një fenomenuniversal i botës së gjallë

dhe mosha e tretë apo siç quhetrëndom, pleqëria, është stacioni ifundit i saj. Por nga ana tjetër duhettheksuar se ky fenomen biologjik,ku të gjitha veçoritë morfologjike efunksionale kompromentohen methellimin e moshës, nuk duhet tëidentifikohet domosdoshmërisht mesëmundjen. Vende të ndryshmekanë standarde të ndryshme përsai përket kufirit të pleqërisë, por njëmesatare do të ishte: mbi 60-65 vjeçquhen të moshuar dhe mbi 80 vjeçquhen shumë të moshuar.

Por i gjithë ky kontigjentnjerëzish, që për shkak tëpërmirësimit të shumë kushtevesocial-ekonomike, po shtohet ngaviti në vit, kërkon përkujdesje, pasisiç dihet, me rritjen e moshësshtohen sëmundjet, hallet epreokupacionet. Ky kujdes duhet tëfokusohet në ruajtjen e aftësivefunksionale për një jetëgjatësi sa mëdinjitoze. Pra kujdesi geriartrik(pleqëror) është një aspekt tjetër ikujdesit shëndetësor publik, me njëndikim të drejtpërdrejtë nëjetëgjatësinë. Kujdesin për moshëne tretë e përbëjnë tre hallkakryesore: kujdesi mjekësor, kujdesisocial dhe kujdesi për vetveten.

Kujdesi mjekësor përfshin jovetëm kujdesin që duhet të tregojëmjeku i familjes kundrejt kësajmoshe, por edhe kujdesin e të gjithëpersonelit tjetër mjekësor. Ataduhet të kenë parasysh se për shkaktë ndryshimit të procesevebiologjike dhe uljes së imunitetit, tëmoshuarit bëhen më të prekshëmnga sëmundjet akute, shtohenmundësitë për sëmundje kronikedhe simptomat e ndryshme mundtë jenë atipike ose jo aq tëshprehura.

Në këtë rast merr kuptim tëplotë kujdesi parandalues nga anae personelit shëndetësor, të cilëtduhet t’u paraprijnë shqetësimeveapo simptomave akoma tëpadeklaruara nga i moshuari.Kujdesi parandalues ndahet në trenivele; në primar, sekondar eterciar. Kujdesi parandalues primarka të bëjë me parandalimin esëmundjeve nëpërmjet edukimit dhepropagandës shëndetësore si dheme imunizimin (vaksinimin) përsëmundje të veçanta.

Kujdesi parandalues sekondarka të bëjë me obligimin e mjekut përtë ushtruar depistimin dhegjurmimin e rastit gjatë punës sëpërditshme. Kujdesi terciar ka tëbëjë me parashikimin dheparandalimin e komplikacioneve teknjë person që tashmë i është shfaqursëmundja. Një vëmendje të veçantëmjeku duhet t’i kushtojë momentittë dorëzimit të recetës, duke ishpjeguar mirë pacientit të moshuarsa dhe si duhet t’i marrëmedikamentet.

Një ndihmesë tjetër do të ishtegatishmëria për të kryer vizitën nëbanesë sa herë që do të ishte enevojshme. Veç të tjerave personelii mesëm duhet të angazhohet edheme rehabilitimin e të moshuarve tësëmurë dhe me trajnimin efamiljarëve mbi mënyrën e sjelljessë tyre, pasi siç dihet, për tëmoshuarit rimarrja e vetes ështëvërtet një problem shumë mëshqetësues se sa sëmundja vetë.

Kujdesi social jo më pak irëndësishëm përfshin normat, etikëndhe legjislacionin për përmirësimine jetës së të moshuarve. Tek tëmoshuarit në mënyrë të veçantëproblemet sociale dhe atoshëndetësore janë shumë të

ndërthurura. Ky kujdes fillon që nëfamilje. Pjestarët e familjes duhettë sillen butë me të moshuarit dhetë mos krijojnë situata stresuese.Një fjalë e ëmbël, një bashkëbisedimi ngrohtë apo një lavdërim për njëpunë të kryer, do ta bënin tëmoshuarin me krahë dhe ta ndienteveten të dobishëm.

Nuk duhet të harrojmë se tëmoshuarit janë personifikim iurtësisë, mençurisë dhe dashurisë.Kujdes duhet të tregohet memedikamentet. Mirë është që imoshuari të mos i marrë vetë ato,por t’ia japë një pjestar tjetër ifamiljes për të evituar ndonjë gabimtë mundshëm. Kujdesi përushqyerjen e shëndetshme të tyreështë i një rëndësie tepër tëveçantë. Edhe jashtë, në jetën epërditshme, çdo qytetar duhet tënderojë, të respektojë dhe të krijojëlehtësira për të moshuarit. Kushnderon të moshuarin, ka nderuarveten.

Përsa i përket vëmendjes sështetit, kjo nuk ka të bëjë vetëm mehartimin e politikave dhe zbatimin eligjeve apo rregulloreve nëmbështetje të të moshuarve, poredhe me aksione konkrete sikrijimin e parqeve dhe ambienteve

Kujdesi përmoshën e tretë

ku ata të kalojnë në mënyrë tëkulturuar kohën e lirë. Gjithashtu përata të moshuar që kanë mbeturvetëm, të ngrihen me kujdesje samë optimale shtëpi për të moshuar,ku të kalojnë me dinjitet vitet që ukanë mbetur.

Kujdesi për vetveten nuk duhetmenduar kur afrohet kjo moshë, pordisa dekada më parë. Kjo ka të bëjëme sigurimin gjatë moshës aktivepër punë, që kur të vijë koha, të keshnjë pension të mjaftueshëm përvazhdimin e jetës normale. Tjetërinvestim është edukimi i mirë ifëmijëve, që pleqërinë të mos ekalosh i vetmuar. Një fjalë e popullitthotë: “Të rinjtë duhen edukuar, tëmoshuarit duhen nderuar.”

Nga ana tjetër, për asnjë llojarsye nuk duhet të bini nëdembelizëm, plogështi e apati.Lëvizja të mban gjallë, madje edhekur jeni të sëmurë. Kujtohuni tëmerrni medikamentet në orar dhepër shqetësimin më të vogël mosmerrni guximin të vetëmjekoheni,ose të merrni opinionin e njërit osetjetrit, por konsultohuni me mjekune familjes. Së fundi po kujtojmë njëalegori të bukur: “Balona që ngrihetlart e më lart, vjen një moment qëduhet të lirohet, që të mund tëvazhdojë të ngjitet.” Po kështu edhei moshuari vit pas viti duhet tëlirohet, diku nga një detyrim, dikunga një preokupacion etj. nëse dotë dëshirojë të shtojë edhe disa vitejetë.

Dr.Andrea KocaqiMjek familjeje, Libonik -

Korçë

Kujdesi për vetvetennuk duhet menduarkur afrohet kjomoshë, por disadekada më parë.Kjo ka të bëjë mesigurimin gjatëmoshës aktive përpunë, që kur të vijëkoha, të kesh njëpension tëmjaftueshëm përvazhdimin e jetësnormale.

Të moshuarit janë personifikim i urtësisë, mençurisë dhe dashurisë

1 - 14 dhjetor 2008 15

Horoskopi javor i “Nositit”

Akrepi (23.10-22.11)

Peshqit (20.2-20.03)

Ujori (21.1-19.2)

Bricjapi (23.12-20.1)

Shigjetari (23.11-22.12)Binjakët (21.5-21.6)

Gaforrja (22.6-22.7)

Luani (23.7-23.8)

Virgjëresha (24.8-23.9)

Peshorja (24.9-22.10)Dashi (21.3-20.4)

Demi (21.4-20.5)

Horoskop & Vipa

Do të keni përmirësimetë ndjeshme në efiçencëntuaj në punë dhe në çështjetpersonale e familjare.

Këtë javë mund ta liniveten në dorë të kolegëve.Xhelozia do t’ju mundojëshumë, edhe pse pa arsye.

Do t’ju duhet tëevitoni kritikat ndaj atyreqë kanë ide të ndryshme,për të shmangur situatatë papëlqyeshme.

Do të ndodheni nëudhëkryq, duke qenë në dilemëpër të zgjedhur një rrugë si emëparshmja apo një të re.

Mund të kërkoni tëlargoheni përkohësisht ngamjedisi i punës për të mos idhënë shkas prishjes sëhumorit.

Duhet të lejoni tëkalojnë natyrshëm

divergjencat me ata që jurrethojnë. Fati mund të jetëme ju.

Po të vini re në aktivitetintuaj një pengesë tëpaparashikuar, merrni masatë përmirësoni diçka.

Këtë javë do tëdetyroheni të impenjohenimë tepër në punë,veçanërisht po të keni lënëpas dore diçka.

P ë r m i r ë s o n imarrëdhëniet me tëafërmit sepse ata janëdrejt acarimit. Më shumëkurajo e optimizëm.

Nuk do të jetë evështirë të kaloni pengesatqë do t’ju dalin para.Duhet të lëvizni me kujdes.

Do të kaloni një javëme hallakatje brendashoqërisë tuaj të preferuar.Më shumë durim e qetësi.

Java do të jetë shumë mefat në krahasim me shenjate tjera. Gjithçka që dëshironido të vijë spontanisht.

Milioneri-E, more burrë, e pe kushëririn tënd? Kur iku jashtë shtetit nuk kishte

veçse një këmishë në trup. Tani ka miliona.-Po ku ka kohë të veshë kaq milionë këmishë?

BetimiKur u martuan, u betuan të ndajnë bashkë të mirat dhe të këqijat. Ajo

të këqijat, ai të mirat. Atij i shtuan edhe një përqindje ndershmërie: vjehrrën.

Ikje-Çfarë bën një burrë, pasi bën për vete një femër?-Ia mbath me të katra.

Në pritje të burrit-Mama, ma jep pak, të lutem, atë shkopin tënd të trashë.-Nuk mundem. Pres burrin tim.

Kush ishte i çmendur?-Gruaja e tij besonte se ishte e çmendur, kur u martua me të.-Jo ajo, ai.

Kur Nikole Kidman u divorcua me Tom Kruiz, shumëkushmendonte se Nikolandjehej vetëm dhe ishte edëshpëruar. Dëshira e sajpër të qenë vetëm për disakohe, u interpretua sireagim pas një dashurie tëpërfunduar keq. Por pasdisa vitesh, Kidman equan “marrëdhënie tëpështirë”.

”Mbeta vetëm për 6 vite, -tha aktorja -por ishte më mirë sesa tëjetoja me të, marrëdhënia jonë ishte e pështirë”.

Kidman, tashmë është e lumtur si mama dhe grua. Shumëkushpyet nëse dhe Keti Holms, e cila hyn herë-herë në krizë me TomKruiz, do të ketë kurajon të denoncojë po të njëjtën gjë. Fiksimet edivit, shpesh herë janë zmadhuar nga media, por do të jetë valleNikole e vetmja grua që ia nxjerr të gjitha të palarat?

Majkëll Xhekson është bërë myslimanMajkëll Xhekson është bërë mysliman dhe tashmë quhet Mikael.

Një e përditshme britanike, tregon seceremonia e konvertimit të tij duhet të jetëbërë në shtëpinë mbi kodrën nëHollywood të Steve Porcaro, tastieristiToto-s që ka kompozuar edhe muzikën e“Thriller”, atje ku edhe popstari ështëprezantuar përpara Imamit i veshur membulimin islam. Duke u bazuar tek kjo epërditshme por duke ruajtur anonimatin,Xhekson ka vendosur te largohet ngalëvizja e Dëshmitarëve të Jehovait për tëpërqafuar Islamin, teksa është duke regjistruar albumin e tij të funditnë shtëpinë e Porcardos. ”Producenti Phillip Bubal dhe shoqëruesikanadez David Wharnsby, janë kthyer në myslimanë dhe janë miq

të këngëtarit Jusef Islam, një herë e njëkohë i njohur si Kat Stivens, kanë parëse Majkëll ndodhej në gjendje tërënduar”, kanë theksuar burimetkonfidenciale. “Në këtë mënyrë ata kanënisur të flasin me të për besimin e tyrefetar, pasi është më mirë që të jesh njëperson i konvertuar. Majkëll ka filluar tëpëlqejë idenë e ndërrimit të besimit. Atakanë thirrur një Imam nga xhamia dheMajkëll ka thënë nga goja “shahada” qëështë edhe shenjë e dëshmisë së besimitmysliman.” Sa për emrin e ri të

këngëtarit, zgjedhja është bërë për emrin Mikaelle (quhet kështunjeri nga engjëjt e Allahut), i preferuar i Mustafait, që do të thotë “ipërzgjedhuri”. Dhe teksa Xhekson mendon të rrugën drejt Mekës,avokatët e tij shpresojnë që Gjykata Mbretërore e Londrës të mos enjohë si fajtor për djegien e 7 milionë eurove për Abdullah bin HamadAl Khalifa, 33-vjeçari, djali i dytë i sheikut të Bahreinit, pasi ai kishtekërkuar që t’i dhurohej një libër, një disko dhe një koncert, të cilatjanë nën hetim, pasi këngëtari ia kishte premtuar si dhuratë.

Kidman - Lidhja ime me Tom Kruiz

1 - 14 dhjetor 200816

Enti Botues: "D.I.J.A. Poradeci" -PogradecAdresa e Redaksisë: Rruga "Rinia", Pallatet 7-katësh, Pogradec

Tel: +355 832 2905, Mobil: 069 2143753e-mail: afrovitig@yahoo.com;

redaksianositi@yahoo.com

Botues: Ilir DUKA & Afroviti GUSHONë kompjuter: Edlir PODALexoni gazetën në: www.poradeci.comGazeta shpërndahet në Qarkun Korçë

Përgjigjet e fjalëkryqittë numrit të kaluar (Nr. 451)

Fjalëkryq & Reklama

Horizontalisht: 1.Adhamudhi 6.Ata 9.Lir 10.Kadri12.Filadelfia 15.Les 16.Ali 17.Anton 21.Iso 22.Adisabeba26.Ki 27.SP 28.Era 29.Al 30.Eviton 31.Ta 32.Zi 33.Al35.Dasha 38.Neva 39.Hu 40.Mio 41.Mentor 43.Ati 45.Nip47.Art 49.Niko 50.Vit 51.Edi

Vertikalisht: 1.Al 2.Difensive 3.Hristo 4.Dielli 5.IKF6.Adam 7.TR 8.Aida 11.Ai 13.Da 14.Li 15.Laike 18.Napoleon19.Maradona 20.Abazhur 23.Set 24.BA 25.Alia 27.Stani34.Kampi 36.Shote 37.Stan 40.Mik 42.TR 44.Ti 46.Iv 48.Di

Horizontalisht: 1.Janë banorët e Islamabadit 9.Qeni australian13.Tip makine 14.Basketbollistja Shehu 15.Lëvizjq e ajrit 16.Eshtëpartia e Sabri Godos 20.Mat kohën 21.Ka kryeqytet Mogadisho22.Lloj muzike vallzimi 24. ...Dë Mopasan 25.Inicialet e Tolstoit27.Aktorja italiane Muti 28.Lumë në Siberi 30. ...Demaçi 34.Asunë e as ti 35.Lidhëse 36. ...Qezari 37.Eugjen... i Balzakut 39.Ishpolitikani hungarez Nagi 40.Gazi më i përhapur në ajër 41.Po përrusët 42.Ti ke, unë... 43.Aktorja Xhuvani 46.Shah ku nuk ka sh47.Targa e Tiranës 48.Peshëngritësi Kafarani 50.Tenisti Sampras52.Tokë e punuar 54.Radio televizioni 56.Ka dy pala 57.Atdheu iLes Valesas 58.Eshtë muzika e operave

Vertikalisht: 1.Shpretka ndryshe 2.Metal fisnik 3.Janë banorëte Seulit 4.Quhet skuadra e futbollit e Librazhdit 5. ...Karizi, këngëtaritalian 6.Lumi... në Egjipt 7.Shpikësi i llampës elektrike 8.Andon...Çajupi 9.Zhvillohet kur hidhet dorashka 10.Janë banorët eKatmandusë 11.Targa e Gramshit 12.Stacioni i beduinëve në Saharë17.Lidh dy brigje 18.Inicialet e Moisiut 19.Qytet në Japoni 23.Malnë vendin tonë 26.Inicialet e volejbollistes Nikolla 29.Kryeqyteti iKazakistanit 31.Aktori Hyskja 32.Shëron pacientët 33.Simboli ikombit 37.Këngëtare kosovare 38.E bukura e Butrintit 41.Ku di...ç’është tagjia 44.Thyhet me dy kafshata 45.Hidhet për shesh-besh47.”Njeriu me...”, roman i D.Agollit 49.Kanuni i ...Dukagjinit51.Emri i Kapones 52.Inicialet e Nevskit 53.Ka dy pala 55.Inicialete aktores Kurti