ebook carlo port a v1

734
5/13/2018 eBookCarloPortAv1-slidepdf.com http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 1/734  LETTERADURA IN MILANESE CARLO PORTA e-DraghBook Liber elettronegh curaa da El Dragh Bloeu Division per la Lengua V1.0 01/06/2006 www.eldraghbloeu.com [email protected]

Upload: luigi-martinelli

Post on 16-Jul-2015

273 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 1/734

 

LETTERADURA IN MILANESE

CARLO PORTAe-DraghBook

Liber elettronegh curaa da

El Dragh Bloeu

Division per la Lengua

V1.0 01/06/[email protected]

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 2/734

CARLO PORTA - Poesij 

2

CAPITOL PRIMM  

NATURA E PAESAGG

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 3/734

CARLO PORTA - Poesij 

3

AMOR RUSTICANO 

Calca l'aratro, è ver, fatica e sudaEl pover pisonnant sira e mattina;Scarso pane lo pasce, e sorte cruda;Ghe fa scusà la pell anch de marsina.

Ma appena Teti avvien che il sol racchiuda,El corr almanch content a la cassinaOve d'arti fallaci affatto ignudaEl le speccia la cara baciocchina.

Mille teneri motti e mille abbracciCh'hin tutt soeu senza tant rompamincioni

Quanto lieto lo fanno ancor fra stracci.Mò mò in scambi de quest gh'hoo el gran guston,Che traendomi amore ai tesi lacciScusi come l'insegna del vin bon. 

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 4/734

CARLO PORTA - Poesij 

4

CAMP, RONCH, BOSCH, PRAACamp, ronch, bosch, praa, mont, vall, rosg, fiumm, laghDan del gust anch a quell che no en ne voeur;Ma crost, sang marsc, gamb nizz, tegn sgritt e piaghHin robb de fà trà su fin che se Voeur.

Se on omm a sto colp d'oeucc el perd i braghOn omm che l'è poeu on omm, ch'el gh'ha del coeur;Sant March, i donn, i donn eh 'hin del sess fiacchPer tutt coss via de quand han de faa i pacch...................................................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 5/734

CARLO PORTA - Poesij 

5

CAR QUIJ MOSCH QUAND SE DISTACCHEN Car quij mosch quand se distacchenDalla marscia d'on cadaverE via a volo ve se tacchenSul mostacc e anca sui laver,Car quij mosch che toeu de mira

Quand s'è adree per fà quaicoss!Ve sonee s'giaffon de liraE lor via e poeu anmò adoss,Car quij mosch che se desseda,Alla nocc al ciar de lumm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 6/734

CARLO PORTA - Poesij 

6

CHE GUST ALLA MATINNA A LEVÀ SU Che gust alla matinna a levà suE senza tant incomod d'andà attornaTrovass subet lì stracch de podenn pu!Che gust trovass on sosc de mosch intornaChe pien de gratituden o appetitt

Sciscen margaj e ve fann di basitt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 7/734

CARLO PORTA - Poesij 

7

CIEL, TERRA, INFERNA, DIAVOL ABALOCCH (1819)

Ciel, terra, inferna, diavol a balocch,Tablò che paren quader de Tizian;La scalada ben bella di Titan;

La Pallerina brava coi so scocch;

Scherzitt de l'innocenza minga pocch,Gigant che porta i donn cont ona man,E on Giove lasagnent, martuff, giavan,Inciodaa sul so scagn comè on lifrocch;

Corni sul palch pussee de l'ordenari;Duu mort che moeuv nagott a compassion,E tant miracol in quant ai scenari:

Quest l'è el compost del ball, e in conclusion,- No podend avè ricch el vestiari -L'è on sforz d'ingegn, ma el secca on poo i cojon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 8/734

CARLO PORTA - Poesij 

8

DISEN CHE A BENEVENT GHE SIA ON NOSONON 

Disen che a Benevent ghe sia on nosononOn nosonon vecc vecc ch'el se spantegaOn mija intorna a foeusgia de ombrellonDove desott se unissen in congrega

Tucc i sabett de nocc strij e strionDove fan barilott e van in fregaCon bargniff ch'el ghe tocca la fortunnaMostrandegh el cuu biott al ciar de lunna.

Sott a sto gran pianton barlicch barlocchEl rezzev e el fa i patt coi soeu client

Chì el lambicca oss de mort e el fa el merdocchPer rendes invisibil a la gent;Chì l'insegna a groppì gringa e pajocchPer mett in di piumasc el striamentChì el dà lesg de fattur e ligadurPer sciscià foeura el sangu ai creatur.

Barlich barlocch in temp del barilottEl sta settaa su on gropp del nôs medemmCh'el sporg in foeura come on sgabelott;Ghe se ved ciar i segn formaa col gremm

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 9/734

CARLO PORTA - Poesij 

9

Del firon della cova e del squelott

E el luster faa col serc del diademmCome su j ass di côrd di noster fraaResta su l'onc del cuu che gh'hann pondaa.

Come se ved in gesa della croppaEl sit in dove i pret ponden la coppa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 10/734

CARLO PORTA - Poesij 

10

DOLOR DE DENT Dolor de dent ! on cazz che te bozzira,Olter che maa de coo, che maa de gotta !I hoo provaa sti dolor paricc dì in fira;Ma quel de dent! On corno che te fotta.

Ghe l'aveva tant fort l'oltrer de sira,Che gh'hoo daa al pader eterna del ballotta,Al so fioeu incarnaa del ciribira,E al spiret sant de l'usellasc de potta.

Oh sangua d'ona figa stravasciada,Creà i omen per dopo bozzaraj,

L'è on'ideja ben matta e strambalada.

Ma el partend poeu per rest de la parpoeura,Che s'abbia anch de lodaj e ringraziajL'è on partend, razza porca bò-e-foeura.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 11/734

CARLO PORTA - Poesij 

11

I QUATTER PART DEL MOND Dopo avevv faa girà de inscimma in fondI quatter part del mondSenza favv spend daneeNè in ost nè in barchiroeu nè in fiaccaree,Sciori ve tornemm a mett giò in Milan

Forsi on poo stracch e fors seccaa on tantinMa per dio grazia sanE de corp e de ment e de borsin.

Ah quest l'è on gran paes, diga chi voeur,E el bagna, proppi el nasA paricc, e han de grazia a stann de sott.

Chì gh'è roba, e gh'è coeurGh'è cera bonna e verità lejala,Gh'è l'amor della pasL'amor del prossem, ecc.Insomma i MilanesQuel che disen l'è quell nett come on specc,Se manden vun a fass sbolgirà l'è segn

Che n'even proppi pregn.E se riven a vun a dì te ringrazzi,Ve sont tant obbligaa,L'è on segn ben parnonziaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 12/734

CARLO PORTA - Poesij 

12

Che quella gratitudena in del dilla

No podeven pu seguilla.Con sto prenzippi figurev violterSe no n'avii de credOhe el ringrazià che femm in sto momentL'è minga on complimentMa ona cossa verissima e de fed?

VARIANTI

Forsi forsi on poo stracch on poo seccaaMa per div grazia come v'emm trovaaSe nol fuss che i avij quistaaDe vess stracch e seccaa

Diga chi voeur, n'el vera? ma MilanL'è on bell paes, magari ?E ghe n'è pocch che possa stagh in pari.Chì gh'è bon pan bon vinBon formaj bon butter gh'è bon tuttcossQuel che passa del goss.Ma gh' è de mej la ciera giovialaEl bon coeur..................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 13/734

CARLO PORTA - Poesij 

13

E LOR CHE IN STO MILAN GH'HIN VEGNUU GRIS 

E lor che in sto Milan gh'hin vegnuu grisGh'han coragg de stampann chì in sul musonChe in Milan forastee el voeur dì nemis ?Ah cara luu, almanch che tasen

Se de no diremm nun con pu resonChe el nomm de lor signori el voeur dì asen.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 14/734

CARLO PORTA - Poesij 

14

EL BUSSEREE DEL DOMM El busseree del dommFraa Filipp ex servitor che l'è on talChe in quanto sia a coss de religionL'è pien ras come on oeuv de rudizionL'ha trovaa anch lu de dì sul so giornal

Che quel pretend de dì ch'el CardinalFedrigh el predicass ai collaronE ai prêt de Toscana in di soeu sermonL'è ona vera pastoccia senza sal;E che anzi San Carlo, so cusin,(E chì ch'el nota ben che don FedrighEl gh'è andà adree in tutt coss proppi a pontin).

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 15/734

CARLO PORTA - Poesij 

15

EL CASIN DI ANDEGHEE (1818)

Prima che mì per sozi te proponnaL'è giust che te descriva el nost Casin.Dò stanz mobiliaa a la carlonna,Che spuzzen de ves'cios, de nisciorin;

On gabinett capazz d'ona personna;On bigliard, on camer, on camin,On vecc d'on camerer, ch'el par Simonna,Ona scala orba, ona lobbia, on cortin.

Quatter gatt, che no spetten i settant'ann,

Tutt professor d'ombretta e de tarocch,Che fan sproposet a chi pù po fann,

Che se roseghen, che se dan del gnocchE fan on ruzz, on baccan del malannDe dessedà, squas squan, Elia, Enocch.Ma quell che hoo ditt l'è pocch.

Se l'è d'estaa, chi ronfa, chi se mettLongh e distés sui scagn a fà on sognettE lassà corr di pett;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 16/734

CARLO PORTA - Poesij 

16

Se l'è d'inverna, gh'è l'assedi al foeughE, vegna pur chi voeur, no gh'è pù loeugh.Gh'è chi parla sul gioeugh,

Chi studia sui gazzett, chi rid a macca,Chi, fasend de savenn, no ne sa on'accaE toeu el bo per la vacca.

Vun spua, l'olter tossiss; vun l'è manesch,L'olter rabbiaa; chi è franzes, chi è todesch;A ritrai tucc stoo fresch;

Ma a San Michee se spazza, e se fa prategaDe trovà cà de on maester de grammatega.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 17/734

CARLO PORTA - Poesij 

17

EL TEMPORAL(1817)

Carolina, varda vardaCome sguizza la saetta...Che tronada malarbetta !Sent el turben che ingajarda.

Se quell ciall de don GaldinNol desmett con quij campann,El forniss cont el tirannOn quaj fulmen sul coppin.

Carolina, Carolina,

Minga in gesa, per amor !Và a toeu i ciav, prest prest, côrr côrr,Giò giò 'ndemm tutt duu in cantina.

Giò giò 'ndemm, no te dubìta,Che quij bej zifer morell,Pitturaa sott al bocchell

Del mezzin, salven la vita.Che s'ciarô !... Santa Maria !Franch, l'è on fulmen ch'è s'cioppaa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 18/734

CARLO PORTA - Poesij 

18

Che ? Perchè mi hoo bestemaa ?

Mi ?... Set matta ? Va on poo via.Varda i fiamm, vàrdej lassù;L'è s'cioppaa in del campanin...E mò, quell bevevel vin ?Bestemmavel anca lu ?

Giò giò, 'ndemm, senza tant ciacol,Che quij bej zifer morell,Pitturaa sott al bocchellDel mezzin, faran miracol.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 19/734

CARLO PORTA - Poesij 

19

EPITAFFI PER ON CAN D'ONA SCIORAMARCHESA(1815)

Chi gh'è on can, Che l'è mort negaa in la grassaA furia de paccià di bon boccon.Poveritt, che passee, tegnivv de bon,

Che de sto maa no vee mai pù su l'assa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 20/734

CARLO PORTA - Poesij 

20

FALÒ IN PIAZZA DI MERCANT (1810-1814)

Quand passi de la Piazza di Mercant,E che vedi a brusà di mercanzijIn mezz a on serc de ozios, de tôff, de spij,Ridi de coeur ch'hoo mai riduu oltertant.

Ingles mincioni, dighi, arzi-ignorant,Credévev fors che nun fussem de quijDe inorbì coi vost strasc, coi drogarij ?.On cazz, vardee, vij brusem ben d'incant !

Nè ve credissev nanch che sti falò

Se pizzassen domà per gust dei reIn publegh e sui piazz: mai, mai, ohibò !

I femm anch nun tra nun, per nost piasè,Anzi on disnà nol ne fa mai bon pròSe nol sa on poo de gremm del vost caffè.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 21/734

CARLO PORTA - Poesij 

21

HAAL VIST, SUR ARCIDUCA, EL NOSTER DOMM (1815)

Haal vist, sur Arciduca, el noster Domm,Sant Fedel, Sant Ambroeus, Sant Semplizian ?S'el gh'ha sto gust de vedè on poo Milan,

Gh'è robba de stordì, de scriv on tomm.

Olter ch'el Santo Crocefiss de Comm,Che i maravej de Sant Giovan Latran !Gês, capell, oratori ! On bon cristianEl gh'ha de slargà el coeur, de sentiss omm.

Hin quist, Altezza, i oggett de conservà;Quist fan l'onor, la gloria del paes:Ch'el ne scriva on rapport come ghe va,

Ma ch'el sara l'oreggia a certa gentChe voeuren, come a dì, filosofàPer drizz e stort su tucc i argoment.

Ch'el ghe creda nient:Hin tutt profanitaa, tutt invenzionPer toeunn a pocch a pocch la religion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 22/734

CARLO PORTA - Poesij 

22

" Tâs, tocco de mincion,El prenzep el respond, el to mesteeL'è de fà el nobel e de boffamm dedree ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 23/734

CARLO PORTA - Poesij 

23

HOO FAA ON GRAN SOGN CURIOS (1814)

Hoo faa on gran sogn curios. S'eva in d'on praaDove tresent somar de cent colorStaven, segond i regol, radunaaPer dà alla Società on superior.

Ghe n'eva on croeusc de trenta separaaE el rest intorna all'asen direttor:Faven in quell degnissem convocaa,On bordelL maladett, on gran sussor

L'eva colù on beffissem somaron,

Intendever al pari d'on pattan,Avend con pocch ingegn gran presunzion.

" Tornee a cà vostra, el dis, o tananan,Che nomina d'Egitt ! Sont mì el patron ".E tutti ghe responden: Ih han ! Ih han !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 24/734

CARLO PORTA - Poesij 

24

IN SU ON PASQUEE DE ROMAIn su on pasquee de Roma in temp indreeIn onor d'August, sì bon patron,Aveven i Roman drizzà su in peeOn statuon de sass magnificon.Ma sto omm de sass a furia de andà adree

A rezzev acqua vent sassad fustonEl s'è redutt a on pont che a volta làSe po' dì ch'el podeva domà stà.

I Roman che vorreven conservassLa memoria d'on re de quella sort,Pesseghen con di ferr e con di sass

A lavoragh adree de contraffort;Ma el ferr ch 'el gh 'andava denter proppi a fassL'ha daa camp a color che o drizz o stortBoeugna che parlen, che disessen giustSul Pasquee tal dì tal'ann l'ha ferraa August.

Intrattanta siccome sti Roman

A veven destinaa de fà bandoriaDe passà ona giornada de baccanE siccome in del gener de lêcoriaHin istess i Roman di Ambrosian

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 25/734

CARLO PORTA - Poesij 

25

Così han tolt foeura el dì de fà bandoria

A furia de paciad e de bevudA onor del...................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 26/734

CARLO PORTA - Poesij 

26

PREMESSA A DI SESTITT CONT SOGGETT PRINZIPAL ON STRASCEE 

Capp e prior de quej che porta el gerlaE sott sella la scova e la bajraPeder Ratt, pisonnant de Monsoree,Per la grazia de Dio e del patron

Tiraa sù fina al rango de ruee,L'è el soggett de sti mee vers buseccon,Che saran forsi pocch, forsi sossenn,Segond se podarà pu o manch avenn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 27/734

CARLO PORTA - Poesij 

27

LA COLAZION Oh don Peder ! - Oh el mè don Romuald,Come staal ? - Stoo benissem mì: e lu ? -Discretament anch mì. - Sentel sto cald ? -Marcadetta se el senti ! No en poss pu;Rivi adess de l'offizzi a Sant Caloss

E sont bagnaa che pari staa in d'on foss.

- Là, donch, che 'l vegna chì se l'è sudaa.Chì, chì, lontan de l'aria, el mè don Peder -- Grazie tant ! - Hal giamò cicolattaa ? -Nossignor, hoo bevuu on agher de zederCon dent on para de bescott del gerlo. -

Mo' bravo lu, la colazion del merlo !

Bottega !... el cicolatt ! - El fa bell dì,Don Romuald, a scoeudes i caprizzi:Lu el guadagna, lu el va de chì e de lì,Ogni bott lu el pelucca on quaj offizzi;Ma mì, con quella messa di des ôr.

Hoo pari a sbatt, no me capponi on bôr.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 28/734

CARLO PORTA - Poesij 

28

LACREM STE INDREE (1814)

Lacrem ste indree; no sbrottee foeura nò:Infin s'el voeur andà sto sur GiovannA semenà a Trevis i Tordorò,Ch'el resta pur servii, che l'è so dann.

Piantà Milan per on Trevis ! .. ohibòGhe mancava in Milan di bej tosannDe fagli ona donzenna de popòTant e quant poden fagh i Trevisann ?

Lacrem, lacrem, stee indree per caritaa,

Perchè quell sò piantann l'è on cert indizziCh'el gh'ha el pel in sul stòmegh inscì faa;

E no me stupirev ch'el fuss capazzDe drovà in st'occasion de sposalizziI noster lacrem de lavass el cazz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 29/734

CARLO PORTA - Poesij 

29

L'APPARIZION DEL TASS (1817)

Foeura de porta Ludoviga on mia,Su la sinistra, in tra duu fontanin,E in tra do fil de piant che ghe fa ombria,El gh'è on sentirolin

Solitari, patetegh, deliziôsChe 'l se perd a zicch zacch dent per i praa,E ch'el par giusta faaPer i malinconij d'on penserôs.

Là inscì, via del piss pissD'on quaj sbilz d'acqua che sbottiss di us'cioeu;

Via d'on quaj gorghegg d'on rosignoeu,O de quaj vers lontan lontanD'on manzett, o d'on can,No se ghe sent on ettChe rompa la quiett.

Tuttcoss, là inscì, l'aiutta la passion,

Nè s'ha nanch faa duu passTra quij acqu, tra quij piant, tra quell'ombria,Che se sent a quattass d'on cert magon,Se sent a trasportass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 30/734

CARLO PORTA - Poesij 

30

D'ona certa èstes de malinconia,

Che sgonfia i oeucc, senza savè el perchè,E sforza a piang, d'on piang che fa piasè.

Appont in de sto stat de scoldament,S'eva jer sol solett in sta stradella:Gh'aveva el Tass sott sellaE i soeu disgrazi in ment,

Quand tutt'on tratt, dove pu scur e fosche pu suturno per el folt di rammFan i arbor on bosch,Me senti a succudìDa on streppet improvvis in di fojamm;Me se scuriss el dì,

Me traballa la terra sott i pee,Starluscia, donda i piant, scolti on lumentSord sord, tegnuu, come d'on ventChe brontolla s'cincaa tra i filidur,Come el lument di mort e di pagur.

E vedi a spuntà su, Gesus Maria !Tra i rover e i fojascLonga longa on ombriaChe me varda e me slonga incontra i brasc.Foo per scappà... foo per sgarì... No poss:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 31/734

CARLO PORTA - Poesij 

31

Me se instecchiss i pee, voo in convulsion,

E el pocch fiaa di polmonEl rantéga, el se perd dent per el goss.

I pols, i laver, i palpér, i dent,I mascell, i narisSolten, batten, hin tucc in moviment,Già brancolli... già svegni.... borli giò...

E in quella che bicocchi, on ton de vôsAffabel e pietôsEl me rinfranca con premura, e el dis:" Spiret, Carlin, te me cognosset no ?Vardem... cognossem... sont on galantomm ".Sbaratti i oeucc... i fissi in quell'ombria,E no l'è pu on ombria, ma l'è on bell omm

D'oss, de carna, de pellChe me varda in d'on att de cortesia,E el sporg el volt vers mìCome sarant a dì... "E inscì mo adessSont quell o no sont quell ? parla, di sù ! ".

L'eva volt, compless, ben faa de la personna,Magher puttost che grass;L'ha el front quadraa, spazios,Arcaa, distint zijBarba, baffi, cavij

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 32/734

CARLO PORTA - Poesij 

32

Taccaa insemm, folt e bisc, tra el scur e el biond;

Oeucc viv, celest, redond,Sguard poetich, penseriôsPell bianca, nâs grandott, laver suttil,Bocca larga; do filDe dent piccol e spess, candid, inguai,Barbozz sporgent in foeura;Manegh, corpett, goriglia alla spagnoeura...

Dio, chi vedi mì !...Saravel mai,Saravel mai, dighi tremand, el Tass ?...E lù ceros, fasent i do foppellIn mezz ai do ganass," Sì, el me respond, sont quell, sont proppi quell ! ".

A sto gran nomm, me butti genoggion

Per adorall de coeur, per ringraziallDe tanta degnazion..."Lu, sclammi, on poetton de quella sort,L'onor di italian,Toeuss st'incommed per mì, lassà i soeu mortPer vegnì chì in personnaA parlà cont on tangher de Milan ?

Ma in dov'ela, sur Tass, quella coronnaChe ghe stava inscì ben su quella front ?...""Ah ! Carlo, el me respond,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 33/734

CARLO PORTA - Poesij 

33

Tirand su dai polmon

On sospiron patetegh e profond,Ah !, Carlo, la coronna strapazzadaNo la gh'è pu per mì... che on tal Manzon,On tal Ermes ViscontMe l'han tolta del coo, me l'han strasciada !..."

VARIANTE

Strofa 3Ch'el sforza a piang senza savè el perchéD'on piang che inteneriss, che fa piasè.

Strofa 6:Vorrev scappà vorrev sgarì... no possGh'hoo instecchii i pee... geraa i gamb i garonE el pocch fiaa di polmonEl se perd rantegand dent per la gora...Me salta el pols...Già... me va el coo.,, me se confond tusscossGià desvegni... barcolli... borli giòE in quella dall'ombria con un ton de voss...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 34/734

CARLO PORTA - Poesij 

34

MA ANDEMM SUR GIOVE, ALLON, COSS ELBOZZIRA

Ma andemm sur Giove, allon, coss el bozzira,Alto prest a cavall del so palchett,Giò ona bona donzenna de sajett,Dove soo mi, tutt alla cattafira,

Famm in scener sti ciribira,Sti letterati porch…..

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 35/734

CARLO PORTA - Poesij 

35

QUAND, PER I STRAVAGANZ DE LASTAGION (1807-1817)

Quand, per i stravaganz de la stagion,La campagna la va a fass bolgirà,

Ogni fedel ze-o-co subet el vaA toeussela con chi gha fa passion.

I picch ghe l'han coi vizzi di patron,I scrupolôs col tropp amoreggià,I sonaj col vorè filosofà,I quamquam con la strada del Sempion,

I magatton col stemegh desquattaa,I beatt coi bottegh avert in festa,I pessee coi vegili trascuraa;

E i pret, locch e stremii de la tempesta,Usand misericordia ai nost peccaa,

Ghe l'han, savii con chi ?... Con quell che resta...

VARIANTE

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 36/734

CARLO PORTA - Poesij 

36

Gh'è di giavan paricc in sto paes

Che, vedend i stranezz della stagion,Destacchen già de goff robba de pesContra al taj della strada del Sempion.Come sarav a dì che in tra al VallesE cà nostra gha fuss on murajonE che avendel sbusaa fuss passaa in zàTutt el mazz di bordej ch'eren de là.

Costor no veden minga che sta straaLa va dent per di mija a zicch e zacchTra do fil de montagn alt stermenaaMiss vuna dedree all'altra come a scacchE che quel pocch che gh'han minaa e scavaaL'è in confront ona presa de tabacch:

Che l'è più fazel cambià al clima in piazzaCol tra giò on spigol del caffè del Mazza;Ma anch quand la cossa la fudess sul tajDe quel che pensen lor, sti bon giavan,E i intemperi gh'avessen su i strivajE battessen la straa come i cristian...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 37/734

CARLO PORTA - Poesij 

37

QUARTINN (1815)

Semm d'accord, saran fors anchQuij fiôr bianch - che me disii;Ma per mì sien bianc o scur,L'è sicur - che sont servii.

Saran fiôr, quest'el capissi,Ma quand pissi - vedi i stell !Saran fiôr, ma bonna sira,Quand el tira - ahi el me usell !

Saran fiôr, ma i mee camìs

Hin mezz lìs - per el brusaccChe gh'è dent in quella fottaChe pergotta - dal pissacc.

Sissignora, saran fiôr,Ma el dottor - che me schizzetta,Con pù el varda, pù el se intesta,

Che l'è pesta - malarbetta.Ma per mì già impunemanchSien fior bianc - o scolament,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 38/734

CARLO PORTA - Poesij 

38

Ve poss dì de galantomm,

Che del nomm - m'importa nient;Perchè quand ghe disen roeusaAlla proeusa - di garonLa pò vess con tutt onorAnca on fiôr - la scolazion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 39/734

CARLO PORTA - Poesij 

39

RICCHEZZ DEL VOCABOLARI MILANES (1819)

Oh quante parentell han tiraa in peePer nominà i cojon ! Gh'han ditt sonaj,Toder, granej, quattordes sold, badee,Zeri, testiccol, rosc, ball, baravaj;

Gh'han ditt oeuv senza guss, bartolamee,Barlafus, fasoritt, menus, coo d'aj,Signori de cittaa, zeder, campee,Barolè, ballauster, e coraj.

Gh'han ditt gandôll, frittur, pês, contrapês

Segond nodar, ballottol, bicciolanE (no soo perchè coss) fin veronês.

E adess in grazia de Madamm BibinGh'è paricc che i domanden i Borsan.E la massima part i Gherardin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 40/734

CARLO PORTA - Poesij 

40

RIVI DE BARLASSINA APPENNA ADESS (1810)

Rivi de Barlassina appenna adessDove sont staa do nocc e tutt on dì.E de asnitt d'ogni etaa, de tutt i sess,N'hoo vist on milla, senza cuntamm mì.

Eppur per vess tant asen, e per vessEl so mês de incazziss e de sgarì,Ch'eell, che no eel, scior mio, resti de gess:Vun che l'è vun, no l'hoo sentii a zittì.

Se nol fudess che soo coss'hin i asen,

Besti goff, incapazz de riflession,Che no san perchè raggen, perchè tasen,

Podeva fors'anch ess, che ghe insegnassA scernì foeura on contrattemp pu bonDe sospend i soeu vers per reposass,

Che mì s'eva là a spassE minga per seccam i zebedeeDe supplì i soeu versori con i mee.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 41/734

CARLO PORTA - Poesij 

41

SCIMES, PURES, BORDOCCH, CENTPEE,TAVAN 

Scimes, pures, bordocch, centpee, tavan,Camol, mosch, pappatas, vesp, galavron,Formigh, zanzar, scigad, vermen, scorpion,Consolev, che l'estaa l'è pocch lontan,

Pover bestiolitt, pover badan!Mordinn, sciscènn, secchènn che sii patron;Caghènn in sui pitanz, in sul muson;Cribbiènn i pagn, i frutt, la carna, el gran,

Fee pur quell che ve pias, car bestiolitt,

Che el manch che possem fà per i vost meretL'è quell de lasav scoeud tutt i petitt:

Inscì magara ve vegniss a tajD'anda a quartér d'inverna in del preteretDe chi loda l'estaa coi soeu regaj!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 42/734

CARLO PORTA - Poesij 

42

SE NO T'AVESSET FAA EL ME CAR MILAN Se no t'avesset faa el me car MilanChe mett al mond di basger come mìGh'avaraven reson paricc de dìChe i Milanes hin fior de Tolipan;Ma in la patria d'on Longh, d'on Orian,

D'on Appian, d'on Pepp Boss.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 43/734

CARLO PORTA - Poesij 

43

SEMM GIÀ AI 28 APRIL(1817)

Semm già ai 28 d'april, gh'emm la stagionChe la pò minga vess pu mej d'inscì,E no se ved a comparì on rondon,Che j'oltr'ann l'eva ajbella ch'even chì.

Cossa dianzen èla la reson ?Stimi quel strolegh ch'el le poda dì;Parlen tucc, e tucc parlen a taston,E a taston diroo anmì la mia de mì.

Mì dighi, che avend vist in st'ann passaa

Come tratten con nun sti car pattan,Se sarann resolvuu de voltà straa.

Puttana - avaran ditt - se sti legrijPelen tant de suttir i cristian.Cossa faran con nun che semm usij ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 44/734

CARLO PORTA - Poesij 

44

ONA PIOVUDAMa coss'ela sta robba, car SignorChe l'abbia d'ess in aria tutt el dìQuel voster daquador......

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 45/734

CARLO PORTA - Poesij 

45

STAVAN LE GENTI STUPIDE ED INTENTE (1894)

Stavan le genti stupide ed intenteCon tant de bocca averta in su a vardà,Onde veder quei nume onnipotenteCh'el fa la luna inanz al sô passà.

Chi i lumi armati avea di fosca lente,Chi on veder rott de fumm fava sporcà,Chi salìa l'alte torri impaziente,Chi faseva i segg d'acqua in cort portà.

L'opra ammiranda incominciar dovea

Quand a vegnì on trombetta s'è veduuChe sì gridando al popolo dicea:

"El governo l'ecliss l'ha sospenduu !"Mesto il popolo allor ritorno feaDisend:"L'è Bonapart che inscì ha voluu".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 46/734

CARLO PORTA - Poesij 

46

VISITA A UN SALONE DEI GIARDINI PUBBLICI (1817)

Gh'è da ona part el bravo Monticell,El scolar dell'Appian,Che con tutta la forza del penell

El dà vita e respir a cert donettCon fioretton de tett,Ch'el par fin che ghe salten sott ai man.

Da on'oltra part el cavalier Cagnoeura,E l'architett Amaa,Metten in motto on mezz brovett de gent

Per fà duu monumentA dò dammazz sballaa.

De chì per la Sonzina BelgiojosaGh'è el Borda che scribaccia e che squinternaA mett insemma on'iscrizion latina,On poo in vers on poo in prosa,

Per dì all'antiga di virtù moderna;

De lì on pedocca cont i oggiaa sul nasEI fa anch lu quel ch'el pò per la Durina;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 47/734

CARLO PORTA - Poesij 

47

Intant che on cert Cambias

El ghe picciura i sò paroli su on coffenne fagh stà denter comod San Chistoffen!

De zà se indora arm e candiree,De là di ossamm in crôs con suu di crapp,E in mezz per terra, andandegh su coi pee,El Sanquiregh in capp

Con olter trii o quatter,El malediss i damm de suffragàPer pessegàA trà insemm on scenari del teater.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 48/734

CARLO PORTA - Poesij 

48

CAPITOL SEGUND 

Quell di dò

FOLKLORE

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 49/734

CARLO PORTA - Poesij 

49

BRINDES DE MENEGHIN ALL'OSTARIAPER EL SPOSALIZI DE SM L'IMPERATOR NAPOLEON CON 

MARIA LUISA ARZIDUCHESSA D'AUSTRIA

(1810)

Scià del vin - per MeneghinChe 'l moment - de fass onorFinalment - l'è soltaa foeura.Cattaloeura ! - El nost resgiô,El nost Pà, l'ImperatorEl se sposa! Scià del vin,Che l'è temp de fà glô glô.

Vuj trincammen on sidellDel pu bon che gh'ha el Perell:Vuj che i rimm del mè cervellSbilzen foeura come el mostDalla spinnaD'ona tinna.

Ch'el se beva el PegaseeTutta l'acqua d'Eliconna:Sto miracol di so pee,Che se 'l goden rann e sciatt;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 50/734

CARLO PORTA - Poesij 

50

Per mi l'acqua, se l'è bonna,

L'è domà per lavà i piatt.De sto liqued fatt e ciallDomà on gott ch'en beva in fall,Me va el flossFinna in di oss,Me va a stondera el coo, me donda i brasc,

Ruzzi adree i gamb che pari on omm de strasc.Quand mò, inscambi, ona caraffaPoss boffann de la ciavetta,O del scabbi de la staffa,Passi subet la stacchetta,E me senti anch mì poetta,

E voo via, via, via,Col cervell lontan di mija.

Alto donca, portee chìDel bon vin - per Meneghin:Vojenn subet ona tazza:Glô glô glô - glô glô, evvivazza !

L'hoo trincada. Ah che guston !Viva el gran NAPOLEON,Noster pà, resgiô, patron,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 51/734

CARLO PORTA - Poesij 

51

Coeur e amor di buseccon !

Viva semper la gran TOSACh'el se sposa !Che la possa, come i vid,Attaccass a lu polid,De fagh prest on bel basgioeuDe fioeu - tucc pari soeu.

Giò giò allegherDel vin negher;Sbegascemm,Che poeu dopo parleremm.

Che granada ! Varda varda !

Sent che odor !Che bel color !Viva Bust,E i so vidor !Quest chì sì l'è el ver bombasChe consola, che dà gust,Alla bocca, ai oeucc, al nas,Che piasè ! La boccalinnaCont ci cuu la varda el sô:Glô glô glô !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 52/734

CARLO PORTA - Poesij 

52

Viva viva el patriarca

Che mennava la gran barca:Per lu gh'hemm tinn e vassijCh'hin faa anch quij - sul gust de l'arca.Grazie, grazie, o gran Noè,Che 'l piasèTe n'hee daa de god el sughChe se spremm foeura di ugh:

Grazie grazie, o gran Noè !

Oh gran vin! Quanci miracolTe spantéghet su la terra:Ti te dee la lengua ai bacol,Ai soldaa la forza in guerra.

L'è per tì, cara vinajaChe 'l soldaa in d'ona battajaEl se scolda, el se fa fort,El se impippa de la mort.L'è per tì, per la tua tetta,Che anca mì foo de poetta:Per tì, infin, fastidi e cruzziNo deventen che minuzzi;Se pasenten - se indormentenFinna quij senza pescuzzi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 53/734

CARLO PORTA - Poesij 

53

Quanti prenzep e monarca

Al mè santo PatriarcaDovaran fors' i sostegnDel so imperi e del so regn !Che on biccer del so liquor,S'el sopiss i penser seri,El dà intant temp a l'amorDe trà insemma i suzzessor

Per el regn e per l'imperi.Me despias però, o Noè,Che te resta in st'occasionDe fà proppi pocch de chè;Che l'è gioven el patron,E la menna adree con lee

Tanci grazzi la miee,Che tutt quell che te pò fàCol to balsem calorosEl sarà - de confortà,De giustà - el stomegh di spos.

Presto, ovej, de la cantinna !Portenn scià ona caraffinnaDe quel fin de Gattinara,Vera gloria de Novara,Quest l'è on vin, l'è on vin de scior

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 54/734

CARLO PORTA - Poesij 

54

Ch'el pò vess bevuu magara

Anch dal primm Imperator.Varda chì, varda sta scummaSanguanon, comme la sfumma !La corr via dal biccerA saltand, come van via

Dal palpee brusaa i lughèr.

Quest l'è on vin che mett legria;L'è on pò gross, ma fa nagott;L'è eltertant pussee gustos,Pu mostôs, pu sostanzios;L'è on bon pader de mas'ciott.

Se volzass, Sacra Majstaa,

De sto vin miracolôsPresentaghen domà on fiaa,Sarev franch che cont on tôs,Cont on bell NapoleoninVegnaraven alla primmaCompii i vôt de Meneghin.

Cert pinciorla, cert pacciughSenza corp, senza colorHin vergogna, hin disonor,Di vidôr - di vid, di ugh.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 55/734

CARLO PORTA - Poesij 

55

Sti ciorlinn, - sti impiastra stomegh,

Guasta tinn, - guasta vassij,Domà on dì che comandass,Corponon, vorrev bandij !Podarav allora dassChe quij birbi de brugnonNo vendessen mai pu al tajEl so vin come i limon.

Che i mes'ciozz a MeneghinFan fastidi, fan ingossa:Mì puttost che on vin de vinBevarev... non so che cossa.

Ma coss'eel, car lampedin ?Cossa voeutt ? Perchè tontonnet ?...

Mì pientatt !... Mai pù: mincionnet !No sont minga insci côcô.Car amor, ven scià: glô glô !

Oh che balsem ! Adess mò,El mè ben, che te see giò,Che te see taccaa 'l mè coeur,Fagh coragg, digh che l'è vôraDa di su tutt quell ch'el voeurIn onor della Resgiôra.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 56/734

CARLO PORTA - Poesij 

56

L'è la nostra Patronscinna

Ona bella todeschinnaIn sul primm fior dell'etaa,Viva, pronta, spiritosaCome on vin noeuv domà faa.El cerin l'è on moscatellCh'el consolla, ch'el rallegraLusen i oeucc come do stell,

Negher pu de l'uga negra.La soa front l'è majestosa;I duu laver hin rubin;L'è la pell on lacc e vin.Bell el cool, el stomegh bell,Bej i brasc, bella statura:Per fornilla, l'è on modell

D'ona scoeura de pittura.Quanto sia poeu ai vertùDe sta bella Arziduchessa,Quant s'è ditt: «NapoleonL'ha sciarnida foeura lù»,La dev'ess la vertù istessa,Non se pò cercà de pù.Se ghe stass el paragon,Sarevv squasi lì per dìChe la quista opinion,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 57/734

CARLO PORTA - Poesij 

57

Come on ronch che comprass mì:

Quest l'è franch che in d'on mè sidGhe saravv di gran bonn vid.

Ma comè ! On olter biccer ?De chi eel mai sto bel penser ?Montarobbi ! Se badinna ?Montarobbi! Gh'è chi pò

Avegh coeur de ditt de nò ?...Ah ven scià, cara zajninna,Ven tra i brasc d'on to devott !Te vuj bev a gott per gott,Te vuj god a onza a onza;Savoritt - come i sorbitt,Stagh adree - del temp assee,

Come a beven ona bonza.L'è peccaa che el MontarobbiNol sia on mont largh milla mija,Che in d'on quaj cantonscellinGhe saravv forsi cà mia.Ma l'è on mont tant piscinin,Che tanc voeult quel pocch penserDe scuffiaghen on biccer,Boeugna proppi guarnall via.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 58/734

CARLO PORTA - Poesij 

58

Ma che serva ? La natura

Per i coss prezioss e carL'ha tegnuu curt la mesura,Giust per rendi pussee rar.Hin i perla, hin i diamantPiscinitt, e hin olter tantGross i anguri, gross i zucch.

Anca el gran Lissander MagnChe l'ha faa tant badalucchCol so coo, coi so campagn,L'eva piccol, eppur DariL'è andaà là coi pitt a l'ari.E poeu ai curt: Napoleon,El pu grand de tucc i grand,

No l'è minga on candiron.Catt incustra all'Inghilterra,Ai so trappol, ai so intrigh !S'hin i dagn de la soa guerraL'ess al bruso di so spezzi,Me n'importa proppi on figh,Che per mì quist hin inezzi.

Mì per mì, quand gh'hoo del scabbi,Del bon pan, del bon formaj,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 59/734

CARLO PORTA - Poesij 

59

Sont allegher come on matt,

No gh'hoo rabbi, - no gh'hoo guaj,Stoo de papa, stoo de re;Mandi a fass el ciccolatt,Me n'impippi del caffè.

L'ann passaa giust de sti dì,Me regord - che quij milord

Me l'han missa in cinqu quattrin;Ch'han tentaa de casciann chìDi bonn lamm per spongà el vin.

El san ben Buragh, Tradaa,Montaveggia, Oren, Magenta,Canegraa, Busser, Masaa,

Pilastrell, Siron, Groppell,Quanci lacrem, quanc sospir,Quanci affann, quanci dolorM'hin costaa quij so bej fir,Quij so toppi, quij vidor.

Adess mò hin fornii i pagurFiàdem, gòdem, semm sicur;L'Inghiliterra per adessLa pò fà liga coi pess,Che tra nun - gh'è pu nessun

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 60/734

CARLO PORTA - Poesij 

60

Che ghe loggia i so bambann:

L'ha bel pari lee a casciann,Ma denanz fanni rezev...Sì, côcô, doman de sira:Per mennà l'Europa a bevGhe voeur olter che la bira !

Intrattant semin franch del dent,

E i nost vinCont i vesinCont i amis, cont chi ne pias,I emm de bev eternamentCont el coeur viscor, in pâs,

Ma sto staat de quiett, de piasè,

A chi l'è - ch'el se dev chì giò in terra ?A la forza, al coragg, al savène l'omm unegh in pâs come in guerra.

L'ann passaa, de la brutta pagura,El n'ha tolt coi soeu solet miracol:Ma peu adess el ne franca e seguraDi bej secol de pâs senza raccol.

Donch, bevemm, e col fumm di biccerVaga in aria di evviva scialôs,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 61/734

CARLO PORTA - Poesij 

61

E di vôt i pu cald e sinzer

Per la vitta contenta di spôs.Che se beva e a ogni gott che se canta:Sti vassij, sti caraff, st'abbondanzaHin el frutt de la liga pu santaDi do cà de Lorenna e de Franza.

Sbegascemm, scudellemm, femm bandoria,Che l'è quest el temp giust de scialalla,E onoremm tucc i agn la memoriaDe sto dì col glô glô, con la balla !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 62/734

CARLO PORTA - Poesij 

62

BRINDES DE MENEGHIN ALL'OSTARIA 

PER L'ENTRADA IN MILAN DE SOVA S.C. MAJSTAA I.R.A.FRANCESCH PRIMMIN COMPAGNIA DE SOVA MIEE L'IMPERATRIZ MARIA LUVISA(1815)

Alto, allon, trinche vàin, trinche vàin !Portee scià mezz e zàin - e peston,Trinche vàin, trinche vàin, prest, allon !

Mi denanz de mia trippa vollerD'ogni sort de caraff, de biccer,Mi voller metter surba in vassell,E vodara cantina a Perell !

Ah che bev ! Ah che bev che vuj fà !

Vuj sgonfiamm,Vuj negamm - vuj s'cioppà,Vuj scarpamm,Sgarbelamm - col cantà,Col fà evvivaAl Gran Mêtter che riva,Al Patron, car carac, bon Patron,

Ch'el ven scià con la brocca d'oliva,Senza ruzz nè sparad nè baccan,A proved ai besogn de Milan.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 63/734

CARLO PORTA - Poesij 

63

Alto, allon, trinche vàin, trinche vàin !Portee scià mezz e zàin - e peston,Trinche vàin, trinche vàin, prest, allon !

Se i speranz de la pàs ses agn fàM'han faa bev a sto post tanto vinDe fà corr di barchitt, di molin,

Tanto mej l'è incoeu el di de boffà,De spongàDe sugàDe negà,Che la pâs no la manca - l'è franca,Che l'è chi, che la pò pu scappà.

Alto donch, trinche vàin ! Scià del vin,Ch'el mè stomegh l'è secch come un ciod !Scià on martinDe Buscaa, ch'el vuj godCon savôrIn onôr - del Patron !Quest l'è bon !Cara, cara, che fiôrDe bôbô - che l'è quest! Oh che gust !Glò, glô, glô - Benedetta la terraDe Buscaa, di contorna de Bust:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 64/734

CARLO PORTA - Poesij 

64

Che ve staga lontana la guerra,

Che i tempest, i stravent, la scighera,Vaglien tucc a pestass in brughera !

Viva semper quel patronChe manten grass el terren,Ch'el sa spend in piantagionE in repar quell che conven !

Che l'è giust cont i pajsan,Che in del spend ci va corrìr,Che ai fattôr el liga i man,Ch'el sa viv e lassa viv !

Viva semper quel patron

Che va, ved, e che proved;Che sa cred ai relazionQuell ch'el cred de podè cred !

Ogni sces, a on patron su sto taj,La deventa ona vigna pientada,Sgrazzononn d'ugonona inscì fada,De stantà col stanghett a portaj

A on patron de sta sort tucc i ughChe fan vin, ghe van tucc in cantina

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 65/734

CARLO PORTA - Poesij 

65

Nissun grippa, nissun fa pacciugh,

Hin inutel i ciav su la spina.Donch' glô, glô, - viva, viva el RESGIO',Gloria e onor dì Lombard, di TODESCH,Donch glô, glô, - viva viva FRANZESCH !

L'è Franzesch quel patron - tanto bon,

Tacc el san, el san tucc che l'è lùQuel patron caregh ras de vertù,Ch'el ven scià senza ruzz nè baccanA proved ai besogn de Milan !

Ohe baroni,Brugnoni

Slandroni !Pientamm chì,Giuradì,De parmìOn trattinCol martinSenza vin ?On intortDe sta sortAl bosin ?Prest, canaj,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 66/734

CARLO PORTA - Poesij 

66

Razzapaj,

Mort o vin !Pâs, pâs, pâs - che l'è chi lù el bombâs.Canegraa - del Modron ?...Sanguanon !Pâs, pâs, pâs !Hoo fallaa - i mee brugnon.

Che Toccaj, che Alicant, che Sciampagn,Che pacciugh, che mes'ciozz forester !Vin nostran, vin di noster campagn,Ma legittem, ma s'cett, ma sinzer:Per el stomegh d'on bon MilanesGhe va roba del noster paes.

Nun che paccem del bell e del bonFiôr de manz, de vedij, de cappon,Fiôr de pan, de formaj, de buttérNo emm besogn de fà el cunt coi biccér;E per quest la gran mader naturaLa s'è tolta la santa premuraDe vojann giò de bev col boccaaFiôr de scabbi passant e salaa,Fiôr de scabbi mostôs e suttirDi nost vign di nost ronch di nost fir.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 67/734

CARLO PORTA - Poesij 

67

Vin nostran, vin nostran, torni a dì,De trincà col coeur largh, e a memoria,Che di vin forestee la gran boriaPer el pu la va tutta a fornìIn d'on pôff, fumm e scumma, e bott li !

Ma, ovej là, giunt mò lu, sur Perell,

Scià on bon fiaa de vinett, ma de quellSavorii limped luster e s'cettChe se catta sui ronch del Gergnett.

Con sto scabbi, che in pont de lejalL'è el retratt del nost coeur tal e qual,Gh'hoo intenzion - de intonà ona canzon

In onor de la nostra patronna,Che poeu infin se l'è bella, L'è bonna,Se l'è dolza, graziosa - e giusosa,Foo el mè cunt che l'è on rasol anch leeD'ona vid - ben sciarnida - e scialosa,Insedida - e cressuda in sto sitGrazia a l'aria e a l'influss del Verzee !

Scià, manch ciaccer: vint, trenta caraff !Paghi mì - Chi voeur bev vegna chì,Chi voeur bev presto chì - paghi mì !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 68/734

CARLO PORTA - Poesij 

68

Creppa, s'cioppa in sto dì - l'avarizia,

E che viva la pâs, l'amicizia !Alto, andemmSù, sbragemm - sù, cantemm,Che la solfa l'è questa che chì:Alto là, intoni mì - citto lì !

Viva, viva la nostra patronna,

BusecconnaTant lee come nun,Che intuitùDe bellezza e virtù,Per brio bacco, le zed a nissun !

St'anemìna del ciel delicada

DestinadaA stà ai fianch del patron,L'è el ritrattDe la pâs che l'è in attDe fà a sciosc con la giusta reson.

Dopo i tòrber, i guaj, la deslippaChe la pippaN'han rott per tant ann,Lee la venCome l'arcobalen

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 69/734

CARLO PORTA - Poesij 

69

A prometten la fin di malann.

Viva, viva la nostra ResgiôraProtettôraDi bon Milanes,No gh'è benFin ch'el ciel le mantenChe nol poda sperà el nost paes !

Car vinitt del Monsiasch savorii,Che gh'aviiGiustaa el stomegh de tosa,Tornee adessA giustaghel l'istess,conservenn la soa vita preziosa !

Trinche vàin, trinche vàin, prest, allon !Ghe l'è inscì che forniss la canzon.

Puntum chì: adess ghe voeur on crostinTant per rump, per distingu vin de vin...Cribbi, cribbi, che pan piscinin !Hin pu grand i paroll de la metta,Hin pu gross i botton del lapôff:Se me catta ona famm de poetta,M'en sgandolli on mezz gerla in d'on bôff.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 70/734

CARLO PORTA - Poesij 

70

Ma andemm là - che la Pâs, ch'el PatronEl ven chì a sigillann in personna,La farà - scomparì sti botton.

Manch aggravi, commerzi, daneeOn bon prenzep che faga on quaj spicch,,El san tucc, fina el Miggia e el Simonna,

Ch'hin el mantes che sgonfia su i micch.Ora, intant che l'abbondanzaL'è in viagg cont el Resgiô,Vuj spassamm per la Brianza

Anmò on bott a fa glô glô.

Gh'hoo el petitt de impi el bottanCont on fiôr de firisellChe se fà in d'on cantunscellSu la volta de Vedan.Ah che vin, pader abaa,Limped, viv e savorii !De quest chi in del vin de triiNo ghe n'è proppi mai staa.

Se sto vin tal e qual l'èEl podess deventà on omm,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 71/734

CARLO PORTA - Poesij 

71

E mi anmì deventà on re,

No vorrev de galantomm,Che sto scior vin de VedanEl me stass on brazz lontan...

Ma, eel fors lu che denanz dagh el saggEl me cascia in del coeur el coraggDe voltamm, per brio bacco, a descor

Col medemmNoster re e imperator ?Ah sì ben, che l'è lu !... Saldo... andemm...Alto, spiret, sur Carla !... Politto...Via, ch'el parla - Moxtill... spiret... citto !

Cont el fumm de sto vin. SACRA MAJSTAA.

Come procurador del popol bass,Ghe stampi in ciel pu mej che nè sul sassEl giurament de amor, de fedeltaa !Adess, MAJSTAA, mò el leggiarà adritturaSul vôlt de tucc la carta de procura.

Anem tucc: trinche vàin, prest allon !Viva semper FRANZESCH nost PATRON !

Chee ?... Vin bianch ?Quest poeu nò, nol vuj nanch

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 72/734

CARLO PORTA - Poesij 

72

S'el fudess de Masaa del pu s'cett.

Nò, nol vuj, malarbetta la pressa !Vin de messa ? Sont pien de respett,Hin bon vin, tutt sostanza e savôr,Ma però van bevuu de per lôr,Che no lighen coi vin de colôr.

Mì, piuttost, vorrev fann ona toma

Col vin ross de Masaa de cà Roma,Cordial, nett e s'cett come on specc,Semper bon stupendon - quand l'è vecc.

L'è peccaa, sanguanon, ch'el me venterNol sia largh come el fond d'ona tinaPodarev insci metteghen denter

De sti fior de siropp de cantina,Che n'emm proppi a mucc, a balocch,Che a lassaj me va l'anema in tocch !

Pagareva no soo cossa... on million !Che in quij dì - che sta chì - el nost PATRONPossess mì - fagh in cà el cantineeMa con patt che i dottor de la côrt,Fôrt! s'intend, stassen foeura di pee.

Vorrev mettegh lì tucc in spallera

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 73/734

CARLO PORTA - Poesij 

73

I nost scabbi, scialôs e baffiôs:

Quell bel limped e sodo d'Angera,Quell de Casten brillant e giusôs,Quij graziôs - de la Santa e d'Osnagh,Quell magnifegh de Omaa, de Buragh,Quell de Vaver posaa e sostariziôs,Quell sinzer e piccant de Casal,Quij cordial - de Canonega e Oren,

Quij mostôs - nett e s'cett e salaaDe Suigh, de Biassonn, de Casaa,De Bust piccol, Buscaa, Parabiagh,De Mombell,de Cassan, Noeuva e Dês,De Magenta, de Arlun, de Varês,E olter milla milion - de vin bon,Che s'el riva a saggiaj, el PATRON,

Nol ne bev mai pu on gott forestee,Fors el loda, chi sa, el cantinee,E fors'anca el le ciamma, el ghe ordennaDe inviaghen quaj bonza a Vienna.

Scià de bev anca mò, che sont succ,Che no poss pu menà la tappella !...

Franco in gamba... voj là... ch'el se ponda...Vej, s'el donda - ch'el sbassa la vellaSì, s'el voeur voltà là la caraffa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 74/734

CARLO PORTA - Poesij 

74

De quell tal inscì faa de la staffa...

Che caraffa, che vella d'Egitt !Gaviraa ?... del sur duca ?... del mej ?Vuj sgonfiammVuj negamm, - l'hoo già ditt !Foo on sequester su tucc i vassej,Che l'è quest el ver dì - de boffà

De spongàDe sugàDe negaChe la pâs no la manca - l'è franca,Che l'è chì - che la pò pu scappa.

Alto, allon Trinche vàin, paghi mì:

Chi gh'ha sêt, chi voeur bev, vegna chi !Foo poeu cunt che la pâs in d'on mêsLa ne paga la ciocca coi spês.

Cara pâs, santa pâs sospirada,Tant cercada comprada e pagada,T'emm cattada - pur anch, se Dio voeur !Ah, sta chì ! Pientet sceppa radisa,No destacchet mai pu dal nost coeur !

Te faran de ciel limped, de sô

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 75/734

CARLO PORTA - Poesij 

75

I vertù de Franzesch, de Luvisa;

Te faran de difesa - e de scesa,Gratitudena e amor di Resgiô;Finalment te faran de rosadaSta granadaE sti gôtt de glô glô.

Svint, su alegher ! Coi tazz in di man

Femm evviva al PATRON de MilanTucc unii in d'ona sola fameja,Gent de toga, de spada e livreja,Gent de cappa, de gippa e de penna,Venezian, Busecconi, Todesch,Bevemm tucc, su sbragemm - su cantemmFin che cascia la spinna e la lenna:

Viva viva la CÀ DE LORENNA !Viva viva evvivazza FRANZESCH !Ch'el ne possà durà sto ResgiôFin che al mond ghe sarà del glô glô !

Trinche vàin, trinche vàin, femm bandoria,Che l'è quest el temp giust de scialalla," E onoremm tucc i ann la memoriaDe sto di col glô glô, con la balla ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 76/734

CARLO PORTA - Poesij 

76

DESGRAZI DE GIOVANNIN BONGEE (1812)

De già, lustrissem, che semm sul descorsDe quij prepotentoni de Frances,Ch'el senta on poo mò adess cossa m'è occorsJer sira, in tra i noeuv e mezza e i des,

Giust in quell'ora che vegneva via,Sloffi e stracch come un asen, de bottia.

S'eva in contraa de Santa MargarittaE andava inscì, bell bell come se fa,Ziffoland de per mi su la mia dritta,E quand sont lì al canton dove ghe sta

Quel pessee che gh'ha foeura i bej oliv,Me senti tutt a on bott a dì: Chi viv ?

Vardi inanz, e hoo capii de l'infileraDi cardón e del strèpet di sciavattChe s'eva daa in la rondena, e che l'eraLa rondena senz'olter di crovatt;

E mì, vedend la rondena che ven,Fermem lì senza moeuvem: vala ben ?

Quand m'hin adoss, che asquas m'usmen el fiaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 77/734

CARLO PORTA - Poesij 

77

El primm de tucc, che l'eva el tamborin,

Traccheta! sto asnon porch del MonferaaEl me sbaratta in faccia el lanterninE el me fa vedè a on bott sô, luna, stell,A ris'c de inorbimm lì come on franguell.

S'era tanto dannaa de quella azionChe dininguarda s'el fudess staa on olter !

Basta, on scior ch'eva in pari a sto birbon,(Ch'el sarà staa el sur respettor senz'olter),Dopo avemm ben lumaa, el me dis: Chi siete ?Che mester fate ? In dove andee ? Dicete !

Chi sont ? respondi franco, in dove voo ?Sont galantomm e voo per el fatt mè:

Intuitù poeu del mestee che foo,Ghe ven quaj cossa de vorrell savè ?Foo el cavalier, vivi d'entrada, e mòGhe giontaravel fors quajcoss del sò ?

Me par d'avegh parlaa de fioeu polid;N'eel vera ? e pur, fudessel ch'el gh'avessOna gran volentaa de taccà lid,O che in quel dì gh'andass tusscoss in sbiess,El me fa sercià sù de vott o des,E lì el me sona on bon felipp de pes.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 78/734

CARLO PORTA - Poesij 

78

Hoo faa mi do o tre voeult per rebeccammTant per respondegh anca mi quejcoss,Ma lu el torna de cap a interrogammIn nomo de la legge, e el salta el foss;E in nomo de la legge - già, se saSansessia, vala ben ? - boeugna parlà.

E lì botta e resposta, e via d'incant:Chi siete ? - Giovannin. - La parentella ?Bongee. - Che mester fate ? - El lavorantDe frust. - Presso de Chi ? - De Isepp Gabella -In dove ?-In di Tegnon. - Vee a spass ? - Voo al cobbi -In cà de voi ? - Sur sì. - Dove ? - Al Carrobbi. -

Al Carrobbi ! In che porta ? - Del piattee. -Al numer ? - Vottcent vott. - Pian ? - Terz... E inscìEel satisfaa mò adess; gha n'hal assee ?...Fussel mò la franchezza mia de mì,O ch'el gh'avess pu nient de domandamm,El va e el me pienta lì come on salamm.

Ah, lustrissem, quest chi l'è anmò on sobett,L'è un zuccher fioretton resguard al rest;El sentirà mò adess el bel casettChe gh'era pareggiaa depôs a quest

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 79/734

CARLO PORTA - Poesij 

79

Propi vera, lustrissem, che i battost

Hin pront come la tavola di ost.Dopo sto pocch viorin, gris come on sciatt,Corri a cà che no vedi nanch la straa;Foo per dervì el portell, e el troeuvi on trattNient olter che avert e sbarattaa...Sta a vedè, dighi subet, che anca chì

Gh'è ona gabola anmò contra de mì.Magara inscì el fudess staa on terna al lott,Che almanch sta voeulta ghe lassava el segn !Voo dent... ciappi la scara... stoo lì on bott,Doo a ment... e senti in sui basij de legn,Dessora iniscima, arent al spazzacà,

Come sarav on sciabel a soltà.Mi a bon cunt saldo lì: fermem del pèDe la scara... e, denanz de ris'cià on pienCol fidamm a andà sù, sbragi: "Chi l'è ?"Coss'en disel, lustrissem, vala ben ?A cercà rogna inscì per spassass via,Al dì d'incoeu s'è a temp anch quand se sia.

Intant nissun respond: e sto tricch tracchEl cress, anzi el va adree a vegni de bass...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 80/734

CARLO PORTA - Poesij 

80

Ghe soni anmò on " Chi l'è ? " pu masïacch,

Ma oh dess, l'è pesg che ne parlà coi sass !Infin poeu a quante mai sbragi: Se pòSavè chi l'è ona voeulta, sì o nò ?

Cristo, quanti penser hoo paraa viaIn quell'atem che s'eva adree a sbagià !M'è fina vegnuu in ment - esussmaria ! -

Ch'el fuss el condam reficciô de cà,Ch'el compariss lì inscì a fà penitenza -De quij pocch ch'el s'è tolt su la conscienza.

El fatt l'è ch'el frecass el cress anmò,E senti ona pedana, oltra de quell,Propi d'ona persona che ven giò;

Mi, allora, tirem lì attach el portell.Che de reson, s'el se le voeur cavàL'ha de passà de chì, l'ha de passà.

Che semm nun chì al busilles ! FinalmentVedi al ciar de la lampeda de straaAvegnimm a la contra on accidentD'on cavïon frances de quij dannaa,Che inscì ai curt rl me diss: Ett vô el marìDe quella famm che sta dessora lì ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 81/734

CARLO PORTA - Poesij 

81

Mi, muso duro taut e quant e lù,

Respondi: Ovì, gè sui moà; perchè ?Perchè, el repìa, voter famm, monsù,L'è tre giolì, sacher dioeu, e me plè,O giolì o non, ghe dighi, l'è la fammDe moà de mi: coss'hal mò de cuntamm ?

S'è che moà gè voeù coccè con ell.

Coccè ? respondi, che coccè d'Egitt ?Ch'el vaga a fà coccè in San Raffajell;Là l'è el loeugh de coccè, s'el gh'ha el petitt !Ch'el vaga foeura di cojon, che chìNo gh'è coccè, che tegna: avè, capì ?

Cossa dianzer ghe solta, el dis: Coman,

A moà cojon ?... e el volza i man per damm.Ovej, ch'el staga requi cont i man,Ch'el varda el fatte sò de no toccamm,Se de nò, dia ne libra, sont capazz...E lu in quel menter mollem on scopazz.

E voeuna, e dò! Sangua de dì de nott,Che nol se slonga d'olter, che ghe doo !E lu zollem de capp on scopellott !Vedi ch'el tend a spettasciamm el coo,E mi sott cont on anem de lion...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 82/734

CARLO PORTA - Poesij 

82

E lu, tonfeta, on olter scopazzon !

Ah sanguanon ! A on colp de quella sortMe sont sentuu i cavii a drizzà in pee,E se nol fudess staa che i pover mortM'han juttaa per soa grazia a tornà indree,Se no ciappi on poo d'aria, senza fallSta voeulta foo on sparposet de cavall.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 83/734

CARLO PORTA - Poesij 

83

EPISTOLA DE MENEGHIN TANDOEUGGIA ALSCIOR DON ROCCH TAJANA(1818)

Sicchè, don Rocch, che no el se cruzzia pu,Che adess davvera gh'avaremm i fraa,

Ch'el n'ha ottegu el decrett, ch'el sa poeu lu.

Pover omasc, l'ha tanto faa e pregaa,Che poeu el resgiò l'ha lassaa giò i colzon,E per quant el fuss stitegh ghe l'ha faa!

Se dis che hin quatter i corporazion

Che tornaran in flore come prima:Barnabita, Somasch, Oblatt, Biotton.

Paren un poo pocchitt, a tutta prima,Ma trattandes che semm sul comenzà,Se pò ess content de infiragh dent la scima.

El rest a pocch a pocch el vegnarà:Ciappemm sti quatter e lassemm fà a lòrA slargà foeura i âl quand saran là.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 84/734

CARLO PORTA - Poesij 

84

Per mi gh'hoo tanta fed in quel bon sciôr,

Che inanz ch'el moeura, ha de tornà MilanTutti gris anmò de fraa d'ogni color.

Speri de vedè anmò i Domenican,Com'even prima che Giusepp SegondEl se intrigass de drizzà i gamb ai can.

Oli che bei viv che l'era, allora, al mond!Con quatter ciaccer, senza toeuss la pell,Pioveva l'ônc lu de per lu sul tond.

Se andava al taff a son de campanell,E quand vegneva el pont de la s'cioppadaSe se trovava in ciel senza savell;

Che i suffragg e i offizzi a furugada,E i mess e i ottavari a milionNe giustaven la lista inanz vess fada.

Adess mo i pover mort stan de mincion,No ghe croda pu on ghell sôra quij fiamm,No gh'è PII pu on pret che moeur de replezion.

Moriraven paricc, anzi, de famm,Se no 'l fuss on inzert de cotta e stolla

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 85/734

CARLO PORTA - Poesij 

85

El post de mennà a spass i can di damm.

Ma de già che gh'emm l'oeuv sott a la polla,Ch'el lassa nass, don Rocch, quell ch'ha de nass,E i oss se logaràn, gh'en doo parolla.

Già el pian l'è di pu mej che poda dass,Maduraa come i nespol a l'ombria,

In del temp di bordej e di frecass;E l'han faa fior de drolli in compagniaDe quij che fan la polta e san menalla,Anch su la barba de la polizia;

E per quell che soo mi de vun de balla

Han scompartii de moeud tutt i mestee,Che ghe gionti el melon se el colp el falla.

I fraa, quij coi ciapp biott, con biott i pee,Hin destinaa a dà ment a la gent bassa,A menà per el nas quij del vivee.

Quist chì, cont el pretest de batt la cassa,Petten l'oreggia e i oeucc finna al quart pian,E spionnen se gh'è el lôff dal pel ch'el lassa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 86/734

CARLO PORTA - Poesij 

86

Barnabita e Somasch, pussee magnàn,

Ciappotten i conscienz di bescottinComodand la moral cont i fasàn;

E menand i damazz per i dandinn,Ghe spigolen el mond ch'han vendembiaa,Col gust de fagh fà intrigh e reussinn.

Quant ai scoeul, san ben lor quell che va faaPer tegni i scinivij di secolarA riva riva col buell di fraa.

E se i lassaran fà, come ch'el par,Sto illuminaa d'on secol gloriôsPodarav dass che no 'l fass pu tant ciar.

In quant poeu a drizzà i pee di religiôsCapazz de falla sott col TambôrinCoi argoment del manegh de la crôs

Gh'è i Oblatt, che se i ciappen de bambin,E i tiren su teolegh e dottorTutt a furia de s'giacca e bottaggin,

Poen i manden in la vigna del Signor,Che han imparaa de lor, a lavoralla,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 87/734

CARLO PORTA - Poesij 

87

Con pu l'è granda con pussee savor.

Sicchè el ved, sur don Rocch, ch'olter no calla,Per dagh l'ultima sciampa ai nost legrij,Che de vedè el governo a mett in stalla

Quanto prima sti quatter fratarij.

VARIANTEStrofa 7 e segg.:

E speri de vedè i DomenicanCom'even prima de Giusepp secondCol Crist in ari e con la miccia in man

Che on poo de foeugh per cert marsciur profondMe sa duvis, el vera lu, don Rocch,Che sia el remedi pussee spicc del mond

Ah sì, el ghe voeur per brio, che ogni pocch pocchChe sti marscunr, Signor, se lassen cressLa fed la voeur giontagh la penna e i occh

E semm asquasi a quella al temp d'adessCh'el stanta a tirà insemma on sazerdott

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 88/734

CARLO PORTA - Poesij 

88

Fin la pocca elemosena di mess.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 89/734

CARLO PORTA - Poesij 

89

L'ISTORIA DE ON RATT DE ZITTÀ E ON DE ON RATT DE CAMPAGNA

Ona nocc, on moriggioeuL'ha invidaa on ratt de campagnaA paccià quatter ranzajDe salamm e de formaj,

Che i patron de la soa càHan traa in terra in del disnà.

Ratt paisan, mezz mort de fammEl sent nomà a dì «salamm»,Ch'el respond on tocch d'on sìGrand e gross pussee de mì.

Ditt e fatt, ratt zittadin,Mènna el picch in d'on stanzin.

E lì subet ghe dan dentCoi ranzaj allegrament.In sto menter, tutt a on tratt,Salta foeura on porch d'on gatt

Ch'el trà salt d'on mia l'un…

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 90/734

CARLO PORTA - Poesij 

90

MENEGHIN BIROEU DI EX MONEGH (1820)

Bravo, bravo ! L'ha faa proppi polidA toeuss d'intorna quij bagaj, inscìPoss cuntagh ona scenna de fall rid,Che la cuntava pu se staven chì:

Che di voeult, nee, già el sa, se dis pu e men,E ogni busca per lor l'è on car de fen.

Quatter ex monegasc, suor Benedetta,Suor Anna, snor Usebbia, e suor Martina,Viven insemma e fan tra lor casettaTu cà d'on collaron della dottrina,

Foeura di pee del mond, là passaa el foss,Tra Sant Vincenz di matt e Sant Caloss.

Paghen el ficc a furia de rosari,Gh'han el so bon livell, gh'han la pension,Do convers che je serv senza salari,la soa gesa lì arent voltaa el canton,

Ei so comed e el pozz denter de l'uss,E el so bravo stornel che dis Esuss.

De teolegh, de pret, de confessor,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 91/734

CARLO PORTA - Poesij 

91

Tra quij che disna dai padron de cà,

E tra quij olter che van su de lorA portagh cott e cames de rizzà,Che n'han in frega tutt'i dì on brovettDe podess consultà su tutti i pett.

Oltra el rest di vantagg, gh'han sôra numerQuel de stà arent de cà a la mia personna,

Che fan corr tutt el di per trii cocumer,E quell'olter de vegh anch la mia donna,Cha fa la sarta, e la ghe dà i tassijPer fà i abet, i agnuss e i covercij.

Hin quatter donn, insomma de la somma,Che podaraven, a vorrend, sta mej

Milla voeult pussee lor ch'el papa a Romma,E andà in paradis grass come porscej;Eppur, sur sì, che ghe n'han semper vunaDe cruzziass, de marsciss, de batt la luna.

On poo ghe l'han perchè in del sabet grassBallen fina passaa la mezza nott;On poo per via di donn che van a spassCon la coppa, coi brasc, col stomegh biott;On poo coi vestinn strenc e tiraa-in-cull,Che mostren tutta la grazia del baull.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 92/734

CARLO PORTA - Poesij 

92

On dì ghe l'han, perchè Monscior ScirinL'han traa in despart de ministrà la cresma,On dì perchè se stampa el Tamborin,O perchè fan teater in Quaresma,O perchè a Monscia voeuren fa arzipretOn nan de fà scurtà tutti pianet.

Lor se cascen, perchè de venerdìVan vôltra i polliroeu a vend i pollaster;Per i scoeul di tosan che ban de dervìCerti scoeul, soeuja mi, faa cont l'incaster;Per i stamp scandalos, per i picciur,Per quij che pissa in straa lontan del mur.

Ma el bordell, el bôesg, el diavoleriL'è sta jer e l'oltrer: streppet, deliqui,Girament, convulsion, on affar seriChe ha traa sott sôra asee, spiret, reliqui,Pret, ciccolat, ex fraa, chiffer, devott,E trasaa mezz la scorta di bescott.

E tutt sto ruzz, tutt sto spuell per viaD'on besasc d'on beliet che hoo portaa a cà,Che ha rezevuu de Romma don Tobia,E che m'han mandaa a toeu fina giò là

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 93/734

CARLO PORTA - Poesij 

93

A Sant Vittor, in tra la voenna e i dò,

Dove ei dis messa per mezz oeucc de bò.Don Disma, don Rodolf, don Tranquillin,Don Lorenz, don Clement, don Mansuett,Don PIo, don Saveri, don Igin,Don Cels, don Samuell, don Anicett,Don Romuald, don Lazzer, don Fedel

Gh'hin côrs adoss pesg che nè i mosch al mel.L'han leggiuu tante voeult e releggiuu,Gh'han faa su tant calmeri e tant paroll,L'hoo sentuu tante voeult e strasentuu,Che, sanguanon, ghe giughi l'oss dei coll.Se no gh'el disi su ciar, nett e s'cett,

Senza toeugh via nè giontagh on ett!Amico caro, el dis, Romma, li sediciAprilo milla e votto cento vinti,Pur troppo, el dis, no hin lingui maledici,Ne cosse, el dice, menzonieri o fintiQuelle che, el dis, se diceno de voiCirca al Governator nostro de noi.

"Ma Dio, el dis, per nostro vilimentoL'ha talmente ceccato, che de doppo

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 94/734

CARLO PORTA - Poesij 

94

Trasato in donne e giogo, el puntamento,

E prenduto gran debiti sul groppo,Non l'ha possuto, el dice, condemeno,E dacchi e dacchi, de sbottire on pieno.

"Se dice, el dis, che el Cardinal decaneA furia de dà mente a la gran spesa,Naccorgèndes, el dis, che el dava mane,

Asca al resto, el dinaro de la Gesa,El sia corruto a squajar tutto al Pappa,Che l'ha ordenato subet ch'el se ciappa.

"Ma lu, ci puttasca, el dis, ch'el s'eva datoChe se tendeva de cattarlo ladro,L'ha fatto el quonia, el dice, e l'ha curato

El contrattempo, el dis, che el Santo PadroL'eva in estasi in l'aria in del dir messa,E cho t'ha fatto... l'è girato in pressa.

In circa al resto, el dis, la più seguraL'è ch'el sia navigato in del Levante,en dove a st'ora, el dice, addio tonsura,L'è forse già quattata col turbante;E in dove a st'ora, forse, addio prepuzzi!Con che sono di voi, Monsignor Nuzzi".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 95/734

CARLO PORTA - Poesij 

95

Sott poeu gh'eva on poscritt, che in del sentill

Sguagniven tutt e quanti come scin;On poscritt malarbett, che per capillBoeugna vess religios, savè el latin;Ma mi ignorant, in quanto sia de mì,N'hoo capii olter ch'el diseva inscì:

Poscritto: "Monsignore Monticello

L'è stato jeri in pubblico cattato,Ch'el fava, el dice, de Guglielmo Tello,E l'infilzava el pommo ad un soldatoSguizzero de la Guardia Pontifizia,E fu menato sopra alla giustizia".

Chi inscì, d'accord tutt quant in tra de lor

Che sti scandol no hin che conseguenzDi nost peccaa, de l'ira del Signor,S'hin miss a intrequerì, quij reverenz,De che razza fudessen sti boltrigh,Che ne tirava al ghicc sta sort d'ortigh.

Don Romuald, don Lazzer e don Pio,Che hin in cura d'anem tutt e trii,Han ditt ch'el fuss el pocch timor de DioDe dà certi candir stremii stremiiIn di battesem e in di funeral,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 96/734

CARLO PORTA - Poesij 

96

E de vorrè tassa i list parrocchial;

Che in di busser di ges e in quij de stradaNo ghe se troeuva d'olter che quattritt;I mess scars, l'elemosina impiccada,I parròcchi infesciaa de poveritt,La crôs de legn in aria a tutt i vent,E la becca frustada per nient.

I francescan don Cels e don ClementVorreven che nassess tutt el bordellDall'avegh tolt a lor i soeu convent;E l'ex domenican don SamuellEl giurava che l'eva per resonD'avè abollì la Santa Inquisizion.

Suor Usebbia, anca a nomm di camarada,La pretendeva inscambi che st'istoriaLa prozedess de quella baronadaDe avej descacciaa lor de la Vittoria,Soggiungend tutt insemma a quatter vôs:Che semm quei che candidava i nôs.

Don Fedel, don Igin, che hin pret de càD'ona marchesa e d'ona baronessa,Daven la colpa a quella de faj stà

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 97/734

CARLO PORTA - Poesij 

97

Degiun fina al mezz dì per digh la messa;

E on poetta d'on pret, on cert don Disma,Le trava tutt'adoss al Romantisma.

Finalment, on rangogn d'on pretascion,Ch'el m'era settaa giò giusta per mira,Ch'el ciammen el Polpetta de rognon,E el pesarà, pes brutt, cent trenta lira,

EI me infilza in del muso ona vistadaDe can cors, e via el va con sta parlada:

Mi ghe diroo, mi sì che ghe diroo,I reson perchè Dio el ne svargella,Senza nanca dì: "varda che te doo!"Hin i altar stravaccaa su la bradella,

I ges in vituperi, e i sazerdottSu per su, mort de famm, magher e biott.

Hin al gran ciallonismo di marìDe lassass menà a voltra per el nas(E chì el vardava fiss in faccia a mì),Dai miee e lassagh fa quell che ghe pias:Spes sôra spes, senza vardass d'intornaSe vegnen de la guggia oppur dai corna.

Hin la golascia, la leccardaria

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 98/734

CARLO PORTA - Poesij 

98

De sti operari, de sti mezz-camis:

In cà miseria, raccol, calestrìa,La baldoria in di boeucc, in di bois;Ciocch sora ciocch, robba, danee, temp pers...(E, zonfeta! on'oggiada de travers).

Hin la birbada de lassà i fioeuIn strusa per i straa, per i pasquee,

A fà l'ozios, el toff, ci borsiroeu,Senza dà a ment se sbiggen el mestee,Se van a messa in festa e a la dottrina...(E lì, traffeta! on'oltra lampadina).

Hin quell'oss in la s'cenna, quij bosij,Quij côrs in sui fattur, in su la spesa,

Quel pettà i vizi a caregh di loeugh pij,Quel godegh tutt a gratis a la gesa,Quel dì maa di patron tutt quant el dì...(E lì, daj! quij duu oeucc adoss a mì).

Hin l'ardiment de sti spantega strascDe toeuun nun prct per gent come se sia,De tirà el nost tabacch con quij didasc,De settass giò a descorr in compagnia...Balossi... porci... malcreati, infamm!(Acqua, sta voeulta l'ha volsuu bisiamm!)

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 99/734

CARLO PORTA - Poesij 

99

Ah fiol d'ona negra! adess capissi- Dighi in del coeur - con chi el parla sto can:Me se s'ciara el cervell, me secudissi,Pesseghi a alzà del scagn el fabrian,E polid sì, ma franco, ma dannaa,Te ghe respondi in sta conformitaa:

Senza tant ch'el se scolda a descutì,Col ris'c de deslenguass ona mezzenna,Anca mi ghe i diroo, ghe i diroo anmì,I reson perchè Dio el ne peccenna,I reson perchè el tas e ci lassa côrDe quij bej coss cossett di so monscior.

Hin l'avarizia porca malarbetta,Che in paricc de lor sciori l'è quel vizzi,Ch'el par taccaa a la vesta e a la goletta,On obblegh meneman come l'offizzi:Quell ch'ha inventaa sacchitt, bùsser, bascir,Noll de cardegh e dazzi de candir.

Hin quel mercaa de incert de cotta e stolla,De mess, de vôs, de aria de polmon;De esequi, de micchitt de sant Nicolla,De catafalch, suffragg, benedizion:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 100/734

CARLO PORTA - Poesij 

100

Quel traffegh d'angonij a on tant al bott,

E quel fà mai nagotta per nagott.Hin quij corp, quij trasport de caritaa,Quij vesper, quij compiett, quij mattutinPettaa là de nojaa, de desgarbaa,Intersiaa de flatti e cicciorin,De sbaggiad, de sbarloeugg de scià e de là,

E de no vedè l'ôra de andà a cà.Hin quel dass a d'intend de vess dritt drittIn su la straa battuda de Gesù,Cont el dà mai nagott ai poveritt,Col trattaj d'alt in bass e casciaj sù,E col vess de so pè critegh eterna

De tutt i novitaa che fa 'l Governa.Hin quel predicà semper el digiun,E cercà i mej boccon d'empi el tarlis;Quell de dà del golos, del porch, a nun,Per on poo de bojacca de bois,E credes lôr l'ottava maravigliaA spazzà vott, des piatt, anch in vigilia.

Hin quell de fà servì la religionE i obblegh de conscienza per roffian

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 101/734

CARLO PORTA - Poesij 

101

Di soeu vendett, di soeu persecuzion,

O per fà dà on impiegh a on ballandran,A on stortacoll, a on furb, che gh'abbia el meretD'avegh basaa la tonega e el preteret.

Quist chì, quist chì, puttost, hin i beleeChe moeuv la pest, la famm, la calastria,Che fà vegnì de Romma quij palpee

Che scriv monsignor Nuzzi a don Tobia.Hin quist, per brio! e no gh'è ball che ten..N'ee vera lu ? Ch'el diga, hoo parlaa ben ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 102/734

CARLO PORTA - Poesij 

102

MENEGHIN CLASSEGH SONETTIN COI COVON(1817)

Mi romantegh? Soo ben ch'el me cojonna !Mi sont classegh fin dent al môll di oss,Mangi, bevi, foo el porch in Eliconna,

E ai romantegh ghe guardi nanch adoss.Mi quand canti i mee vers, Apoll el sonna;I "Mus", se i ciammi, pienten lì tuttcoss;Se vuj on temporal, Giove el me tronna;Se vui fa el ciall, Amor me la fa in scoss.

Vener e i Grazzi, quatter sgarzorinChe hin bej de tutt i part, stan lì per mìE me serven de tavola e molin.

Minerva in di travaj la me consolla,Morfee si me ninna e poeu el me fa dormì,Bacch el me se scolda el coo e el me dà la tolla:

Gh'hoo Pan che el me pascollaQuij quatter pegor che m'han faa ci favôrDe damm a Romma quand m'han faa pastôr:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 103/734

CARLO PORTA - Poesij 

103

Gh'hoo Flora che la côrA cattamm roeus, vioeur, gilli, s'ciopponPer tutt i sort de loffi e paragon.

Su tutt quij possessionCh'ho a ficc del Tass invers Gerusalemm,Cerer, Vertun, Pomona, Trittolemm

Ghe stronzonnen insemm;La stà de mi, d'on mè comandament,L'avegh quand vuj o acqua o succ o vent,

Chè gh'hoo amis on spaventDe Ninf pissonn capazz, se la ven fada

De fà on deluvi cont ona pissadaE sont tutt camaradaD'Eol, re de cert vent razza de canChe bôffen come el prôs di franzescan.

Se mai quaj tolipanEl me secca la bózzera e 'l me sgenna,Ven voltra Momo ch'el me le peccenna

Fina in fond de la s'cenna,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 104/734

CARLO PORTA - Poesij 

104

E s'el scalza, s'el mord e s'el repetta,

Ciammi Nemesia, e foo la mia vendetta.Se me noeus la bollettaPluto pietôs, el re di tesoree,El dessoterra on olla de danee

Sconduda i temp indree,

E pliff e plaff, me je sgandolla lì,Che l'è ona maraviglia de stordì.

Se vuj intenerìEl coeur de tigher d'ona quaj valdrappa,O fà stà a post quaj vergina cilappa,

De qui, che inziga e scappa,Gh'hoo el dio Nettun che me sbaratta el mar,El me Tassa toeu su quell che me par,

Perla bej, gross e rar,Coraj stupendi de fà moeuv perfinI balzann impiombaa di sottanin

Di damm del bescottin.Se me ciappa la fevera, i dolôr,Gli'hoo Esculappi, Chiron, gh'hoo Igea che côr,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 105/734

CARLO PORTA - Poesij 

105

E s'hin minga assee lôr,Gh'ho in fresch per on amis on dio monellCoi âl fina ai strivaij, fina al cappell.

Se mai vuj portà ai stellI prodezz sanguanent d'on quaj soldaa,Can de dio, rabbios, desfogonaa,

Gh'hoo lì buijent prontaaArrosti caldi sott'a la pattonna,Pallad, Mart, Briaree, Ercol, Bellonna,

Con tutta la coronnaDi soeu berlicch berlocch Megera, Alett,

E Tesifon, e Atropp di forbesett;E Vulcan del boffett,E i Ziclopp regolzaa cont adree on muccDe spad, de lanz, de frecc, de picch, de gucc,

E, per ultem de tucc,La Majstaa sova del gran re PlutonCol ghicc su on coffen de decorazion.

Se mai ven l'occasion

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 106/734

CARLO PORTA - Poesij 

106

Che stanta a parturì quaj comarina,

Ghe mandi Egeria o la comaa LuzzinaA dagh ona manina,E col so ajutt, in manch che ad se dis,La fa lì on bell Adon, on bell Narzis

O on olter magnaris,

Che col passà de vuna in l'oltra manDe Cunina de Edusa e de Statan,

El pò fass su on magnanCapazz, chi sa ? col temp, de deventàOn fior de ciolla de strappà la cà.

Se vun le stanta a fà,Ghe foo fà on vôt a Cloazzina, e tracch !Besogna recorr subet al tabacch.

Gh'hoo fin, per chi fuss stracchDe tegnì indree quaj fiaa che sforza i port,El dio Crepet cont el passaport,

E guaj a fagh intort !Quand che se tratta de pettà in castell,Gh'hoo Com ch'el tira a voltra el bon e 'l bell;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 107/734

CARLO PORTA - Poesij 

107

E se infesci el buellGh'hoo la Dea Carna, ona zerusegonna,Ch'anch che la serva per Santa Coronna,

No la fa la cojonna.Se me tacca a la vita on indiscrettD'on creditor, che no me lassa quiett,

Voo già a cavà al fiumm LettQuell'acqua che fa el gioeugh de incojonì,E se nol voeur bev lu, la bevi mì,

E tiri inanz inscì.Se vuj viv a la moda e damm del spacc

Con fà in commedia de paricc mostacc,Gh'hoo Gian de quatter facc,Gh'hoo Proteo al mè comand, e gh'hoo DianaChe ne fa giusta sett la settimana;

Se me batt la mattana,La patturgna, la motria, la scighera,La corr Lubenzia de la bella cera

A mettem lì in spallera,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 108/734

CARLO PORTA - Poesij 

108

Gratis-amore-dei, tanti piasè,

Domà occasion de scernigh foeura el mè.Se no poss andà a pè,O per reson di pee o del calzolâr,Nè andà in tirôsa come tanc somâr,

Gh'hoo lì con largh i âr

El Pegas che me porta a sgorattonIn terra e in ciel, senza slisà i colzon,

E gh'è anca quest de bonCh'el scolda minga i ciapp al cavalier,Come quij che i Todisch dan in quarter.

Se vegni del parerD'andà in barchett, magara a dì a Cassan,O dininguarda anca pussee lontan,

Gh'hoo subet li ona manDe Driad, de Amadriad, e TritonAdree ai cord, a la para, adree al forcon,

E gh'hoo fin col spontonPolluz e Castor su la straa lanzanaA cascià inanz la casa Gambarana.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 109/734

CARLO PORTA - Poesij 

109

Se la giustizia umanaLa me pariss on cert socchè in su l'oss,O prest o tard gh'hoo Each, gh'hoo Minoss

Che giusten lor tuttcoss.Gh'hoo per i donzellett, per i sartinn,Per tutti i cantarinn, i ballarinn,

I serv, i madaminnLa Dea Voluppia, che la pensa leeA tiraj giò di banch e del pajee,

E portaj sui duu peeSu fior de soffaron tutt a recamm

In pari al venter e al baull di damm.Infin, per no struziammA nominann a vun a vun di fass- Che no l'è cossa classega el struziass -

El preghi a ingegnoeuggiass,A dobbià ben la s'cenna e sbassà el coo,Per l'ultema che adess nominaroo.

Questa, per quell che soo,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 110/734

CARLO PORTA - Poesij 

110

L'è la gran protettriz di sacerdott,

Di damm, di cavalieri, di divott,Di comich, di cercott,Di maester normal, di sonador,Di scolar, di lettor, di professor,

Di serv, di servitor,

Di impiegaa regg, di ricch, di postïon,Di ciarlatan, di musech, di castron;

E l'è senza eccezion,La morosa, la mamma, l'amisonnaDe tutta quella razza bella e bonna,

Che viv in Eliconna,E che gh'han certi nomm tucc in battista,Come sarav a dì mitologista,

Classicista, ellenista.L'è le che mantèn tutta sta brigadaA furia de piatton de Pappa fada

E de robba passada;L'è lee quella che spianna e slarga e nettaLa strada del Parnass ai soeu poetta,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 111/734

CARLO PORTA - Poesij 

111

E je porta in spallettaAl tempi de la Gloria come Scior,Dove, quand gh'hin, se freghen tra de lor.

Infin, sta Dea d'amor,Per digh chi l'è, l'è la Dea Murcia, ossiaLa gran metrèss de la poltronaria !

Ch'el varda mò, usciuria,Se me pò convegnì de renonziàA tanti comod, per andà a cercà

Sta rogna de grattà;Ch'el varda lu se occorr ris'ciagh la pell,

Lussà i bej vialon per di stradell;Sudà come on porscellPer vess sicur, quand sont rivaa a bottega,De trovagh nanca on asen che me frega.

No, no, no vuj sta bega;Classegh sont, e vuj stagh; saront fors anchOn cojonn ma on cojon classegh almanch !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 112/734

CARLO PORTA - Poesij 

112

VARIANTI

Strofa 1:E ai romantegh mi ghe la foo adoss

e anche:E ai Romantegh mi ghe caghi adoss.

strofa 4:Bacch el me rasa i orzoeu, Priapp m'je scôlla.

eBacch el me scolda el coo; Piapp la c...

e anche

Bacch e Priapp me scolden la midolla.

Strofa 41:Ch'el gh'ha on trott comod e leger.

Strofa 47:I serv, i scuffierinn

Strofa 52:Di scolar, di lettor, di confessor.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 113/734

CARLO PORTA - Poesij 

113

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 114/734

CARLO PORTA - Poesij 

114

NOEUVA E VERA BOSINADA SU LA FESTA...Forestee corij a MilanSe vorij god on baccanDi più bej che sia staa faaDa che el mond l'è staa pientaa......................................

.....................................

La comenza a dà di dottA quij spos che gh 'ha nagottPerchè possen quattà el biott..........................................................................

Alla sira gh'è on gran foeughE a vedell ve faran leoughEl cont Strada e el cont CantonTutt'a forza de button.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 115/734

CARLO PORTA - Poesij 

115

OLTER DESGRAZI DE GIOVANNIN BONGEE (1814)

Quand se nass deslippaa, lustrissem scior,L'è inutel toeuss el coeur, che l'è tuttuna:No gh'è pù nè fadigh nè pont d'onorChe poda mett in cas de fà fortuna:

Vegnen adoss i bott de traditor,Nè s'ha nanca fornii de toeunn su vuna,Che in manch de quella ghe sen tacca adreeSett, vott, come ona salva de mortee.

Mi, che pari nassun in de quel momentCh'el Signor l'ha creaa i pu gran travaj,

Come sarav a dì el dolor de dentE quel caro sur Lella per strappaj,Hoo già provaa ai me dì tanti azzident,Che ghe vorav on secol a cuntaj,De moeud che no me specci, a fornì l'ascia,Che on quaj copp in sul coo che'l me spettascia.

Vussustrissema el sa se mi sont vunDe quij che van in volta a fà quarell,Che, grazia a i pover mort, no gh'è nissunChe pò cusamm d'avegh storgiuu on cavell:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 116/734

CARLO PORTA - Poesij 

116

Anzi, quand gh'è di rogn tra quejghedun,

Regola generala, ficchi el vell,Che no vuj minga, per on gust de ciall,Andà in peltrera a toeu sù on reff in fall.

E pur, con tutt el me fà de cojon,Col me bon pè de pombi e l'arà drizz,Giust perchè sont nassu in quel dì birbon,

Ogni bott borli dent in quaj pastizz:E poeu, senza stà chi a fà tant reson,Se vussustrissem el gh'ha flemma on sgrizz,Ghen cunti vuna che m'è occors adess,Ch'el le farà restà propi de gess.

Quand per vedè el Prometti trii mes fà

El correva a la Scara tutt MilanE vegneven giò a tropp de là e de sciàI forestee de tante mija lontan,Tant che per ciappà post boeugnava ess làCol disnà mezz in gora e mezz in man,Vedend tutta sta truscia e sto spuell,Me sont resolt anmì d'andà a vedell.

Oltra el rest, me premeva, a dì el coeur ciar,De satisfà in quaj moeud anca la donna,Che dopo quel scappusc col paracar

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 117/734

CARLO PORTA - Poesij 

117

L'ha miss giò el coo davvera, e la dragonna;

Poverascia ! anca lee la gh'eva carDe andà a vedè on vesin de la soa nonna,Che l'è quell che vestì comè on pollinL'andava a beccà sù el prim ballarin.

Intrettanta, el bell dì de Tutt i Sant,Dopo i dottrin, invers l'ora di trè,

Ciappi la donna in aria de marciant,E content tutt e duu come duu rèS'invïem a la Scara ben d'incant;E là se postem, per i primm, del pèDe la porta sarada del lobbion,Col noster bravo cuu pondaa a l'us'cion.

Passa i tre, passa i quatter, i cinq ôr,Se impieniss de personn tutt el pasquee;Chi mangia, chi gingina, chi descor,Chi ziffola, chi rid, chi fa el scocchee;Chi se scolda la pissa e fa sussorA contra di impresari del soree,Che goden i soeu comed e fan grassa,E no gh'han nanca el pubblegh per la cassa.

Ma a furia de speccià, poeu finalmentSolten voltra anca lor, sti lizonon,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 118/734

CARLO PORTA - Poesij 

118

Che in mezz ai urla e ai fis'c, plazidament,

Se derven la calchera coi button,E quand me riven lì ben ben d'arent,Quell denanz con i ciav e col lampionCon tutta grazia el me sgombetta el venterE el me dis. Allon, fôrt, s'emm d'andà denter.

Mi però tant e tant tegneva dur;

Ma in tra che l'eva l'uss d'on'anta sollaDe derviss in canton attach al mur,E in tra che in del derviss la cress la folla,Zonfeta ! tutt a on bott me tran là al scurA giugà appôs a l'anta al tiramolla,Tant che, s'ciavo miee, s'ciavo primm post,L'è ona grazia del ciel a salvà i cost.

Ma ch'el varda, lustrissem, se 'l par veraChe m'abba de suzzed tusscoss a mì !E pur questa l'è anmò la pù leggera,Come el sentirà adess, se 'l voeur sentì.Appenna liberaa de caponera,Vardi intorna per tutt de chi e de lìPer cercà Barborin... Ma odess, descor,L'è inutel; dove l'è, le sa el Signor.

Barborin senza mi, senza danee,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 119/734

CARLO PORTA - Poesij 

119

Senza on can che tampocch le cognossess,

L'eva su a mitaa scara, de per lee,Senza savè in che mond la se fudess:No la podeva andà nè inanz nè indree,Perchè per andà inanz ghe va del pess,E per tornà indree sola, a quij ôr là,Ghe va manch carna indoss che no la gh'ha.

Basta, voo su anca mi a la fenitiva:Se incontrem, se demm part di nost desgrazi,Femm rid on poo ai nost spall la gent che riva,E poeu marcem inanz, paghem el dazi;E a vedè, qnand se dis, rivem a pivaDe trovà tant e tant assee de spaziDe settass giò tutt duu in loeugh competent,

On poo cusii sigur, ma almanch arent.Lì, intrattant che la gent coi ziffolin,Col pestà, col sonee !... se spassen via,Se comenza a smorbià, a taccà ballinCon quij ch'è pussee arent de cottaria;Oh, chi lassa fà a lee, la Barborin,Che, minga per dì a di che la sia mia,Ma in tra che l'è buffonna anca de sort,L'è inutel già, la farav rid i mort !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 120/734

CARLO PORTA - Poesij 

120

Besognava sentilia sta mattocca

In temp de l'opra per creppà del rid;La n'ha ditt pur anch de quella bocca !Tra i olter n'ha ditt vuna inscì polidContra de quel spettacol de quell'occaChe canta inscì de sbergna e inscì inivid,Ch'anch che la fuss la prima cantarinna,Per tutta sira se n'è faa toninna.

Sì, tutta sira on corno, che per miFornissen tucc i spass, tutta a ona sort;Anzi, quand rivi a god in pâs on dì,L'è el ver mijorament del pônt de mort,Ch'el voeur dì che l'è in brusa de sbottìOn malann col segond de contraffort,

E on terz de foeudra, e on quart de guarnizion,Come m'è giust suzzess in st'occasion.

Defatt, dopo sto rid strasordenari,Quand sul pu bon del ball m'era duvisvess anmì coi nivol su per l'ariE de vedè a andà a spass in paradisTucc i sant in di soeu reliquïari,Coi lumitt pizz intorna a la cornis,Tutt a on tratt Barborin la trà su on sguagnTant guzz e fort ch'hoo mai sentuu el compagn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 121/734

CARLO PORTA - Poesij 

121

Ch'eel, che no eel, l'è che on despresiosEl te gh'aveva refilaa dedreePropi a cuu biott on pezzigòn rabbios.Mi allora, sanguanon ! me volti indree,E con duu oeucc de brasca e besiosVardi in motria a on pomper e a on lampedee,Disend: Per Cristo, vorrev anch cognoss

Quell'asen porch che fa sta sort de coss !Paricc, col lampedee, fan l'indian,Ma el soldaa se le scolda in sul moment,El me dà on pugn e el dis: Tasi lì, can,Che te fotto in platea, saprament !Mi, che sont pesg d'on azzalin bressan,

Che tacchi foeugh appenna a strusamm dent,Volzi la vôs de prepotent anmì,E ghe respondi: On can te saret tì !

Vien de fora, el repia, marmotton,Che te la darò mì, mummia d'Egitto !Che vegni foeura, dighi, di cojon !...T'insegnaroo anca chì a parlà politto.Intrattant depertutt in sul lobbionNo se sent che " Silans ! abbasso ! citto...E lu, el giudee, rebuttonandem su,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 122/734

CARLO PORTA - Poesij 

122

Se pò trovà ? el sbraggia "citto" anch lu.

S'eva lì lì, vedel, lustrissem scior,Per fann vuna de quij d'andà in gazzetta;E se no gh'era i mee sant protettorA jutamm e portamm propi in spalletta,Vuj dì a famm borlà adoss on respettor,A l'improvvista come ona saetta,

Ghe soo dì mì ch'en reussiva on scempiDe cuntass de chì inanz per on esempi.

Basta, la cossa l'è fornida lì,Almanch resguard ai ciaccer e ai quarell;Ma intuitù de quell che voeubbia dì,Bona voja e indrittura de buell,

S'ciavo, quella l'è andada a fass rostì,De moeud ch'el ball, per quant el fudess bell,- Ch'el faga el locch s'el ved el Viganò -Nè a mi nè a Barborin l'è piasuu nò.

Già: besogna poeu anch dì che on gran motivDe vess critegh e brusch come l'asee,L'eva, con pocch respett, quel lavativDel soldaa semper lì inciodaa dedree,Che de giônta al sgognamm e al mangiamm vivCont i oeucc, domà on poo vardass indree,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 123/734

CARLO PORTA - Poesij 

123

El s'eva anch tiraa arent cert camarada,

Che dininguarda, Cristo, in su ona strada.Mi, che cognossi on poo el mè natural,Che soo fina a che pont poda fidamm,Vedend proppi in d'on specc che sto animalEl me tirava a perd con l'inzigamm,Lott lott a dondignand voo invers i scal...

Foo segn a Barborin de seguitamm,E al bell trà, giò fioeui, speccia ch'el ven !Chi gh'ha prudenza, l'usa: vala ben ?.

Adess mò che gh'hoo daa in pegn on canton,Giontandegh tutt quel spass che gh'hoo giontaa,Lustrissem, el sarà de opinion

Che i coss audassen soeuli come on daa,Cioè, che dopo on para de boccon,E ona bona scorada de boccaa,El pover Giovannin, lontan di rogn,El fuss in lecc al cold in del prim sogn.

Lustrissem sì: el sarav propi induvinSe se trattass de tutt'oltra personna,Ma trattandes del pover Giovannin,L'è ben dolz anca lu, ch'el me perdonna.Sì, adess el sentirà che bescottin:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 124/734

CARLO PORTA - Poesij 

124

Olter che in lecc al teved con la donna;

Preson, cadenn, ballin, sbirr, rabbi, frecc,Quist hin staa i mee bej sogn, quist el mè lecc !

Ah, el mè car lecc. Sì, te set dur, l'è vera,Te set tutt a carpotter, a montagn;Ma l'è franch el primm cas che in cà BongeraTe siet staa voeuj per on baratt compagn !

Disill vujolter, banch, pajon, testera,Piumitt, covert, disill se in tresent agnAvii mai vist olter lughér nè sbirChe quij del scoldalecc e di candir.

Ma de già che, lustrissem, l'è tant bon,Che l'è despost a dà de scolt al rest,

Per no desabusamm di soeu attenzionFaroo de tutt almanch per sbrigall prest.Donca, appenna sghimbiaa giò del lobbiòn,Per fà la straa pu curta, butti lest,E senz'olter boitrìgh che me incoronnaRivi a cà, in quatter salt, con la mia donna.

Pian pian dervi el portell, pian pian voo suDi scal, che no s'accorgen i vesin,Dervi el mè bravo uss bell bell anch lu,Rngatti el fogoraa col zoffreghin,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 125/734

CARLO PORTA - Poesij 

125

Pizzi el lumm. Barborina, ove sei tu?

La vedi là col coo sôra i cossinTravers al lecc, cont ona man sul ghicc,Che la tirava su grev grev el ficc.

-Cossa gh'ét, Barborin? - Me doeur... - Dov'è ?Chì inscì... - Sul cuu ? Cojonet !... - Proppi chì... -N'eel staa fors ?... - Sì, quel porch... - Lassa vedè -

Mi nò... - Perchè mò nò ? sont to marì... -Gh'hoo vergogna... - Set matta ?. fa piasè...Là, sta savia... - Fa pian... - Lassa fà a mì... -Basta, infin cont i dolz l'hoo missa a termenDe lassassel vardà biott comè un vermen.

Cribbi, lustrissem, se l'avess veduu !

Minga cojonarij, tant de svargellRoss, scarlatt, ch'el quattava on quart de cuu,Con de gionta duu gran barbis morell !Bona ch'el ciel el gh'ha mò proveduuOn fior de timpen con tiraa la pell:Che se l'era on poo froll, disi nient,Che boccon de zaffagna el ghe fa dent.

Mi però, soeuja mi, quij duu barbisM'hin pars come on poo tropp in simetria;Defatt ghe strusi dent, e ghe foo on sfris;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 126/734

CARLO PORTA - Poesij 

126

Freghi, e vedi ch'el negher el ven via;

Torni a fregà, e me resta i didd tutt gris,Tacchent e luster de besonciaria;Finalment usmi, e senti on odoruscCome d'oeuli ordenari e de moccusc.

Ah canaja, ah baloss d'on lampedee !L'è chì el prozzess, l'è chi el corp del delitt:

Olter che fà la loeuggia e el foresteeE che fà mostra de cuntà i travitt...Ma va pur là: se te me dee in di pee,Non t'avaree d'andà a Roma a pentitt;Te l'hoo giurada mi, brutto desutel,E quand rivi a giurà, varda, l'è inutel.

Negher come on sciavatt tal e qual s'era,Foo on spiret de no dà a la Barborin;Ma infin, per cascià via la scighera,Rezzipe, dighi, on bon biccer de vin.Ti parcura intrattant in quaj maneraDe tegnitt su bagnaa di piumazzin,Che adess tornaroo mi col tocca e saldaDe quattordes boritt Rocca Grimalda.

In quatter solt sont lì de l'Antongina,In d'on esuss me sbrighi, e torni indree

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 127/734

CARLO PORTA - Poesij 

127

Col mè bravo peston de bombasina;

E quand sont lì a la porta del cartee,In dove mett giò banca la Rosina,Ch'el disa on poo chi catti in sul mestee ?Roba minga de cred ! catti l'amis,Quel lampedee insci faa di duu barbis.

Vedell e sentì el sangu a surbuì,

Sentimm a quattà i oeucc, perd la reson,L'è staa tuttuna. No me poss tegnì;De slanz ghe sari adoss cont on button,E ghe disi: Toeu su, quest l'è per tìA cunt de quel to credett del lobbion;Portel mò via e impara, o porch fottuu,A toccà i donn e a pizzigagh el cuu.

Vedend ch'el resta lì come de sassSenza nè repettà nè tirà el fiaa,L'hoo creduu per un martor ch'el purgasscon tutta la pascienza el so peccaa.Me tiri allora indree per dagh el pass,E lu in ringraziament, sto renegaa,Lassem voltà, e poeu, zonfeta ! sul cooOn pugn, senza dì varda che te doo.

Acqua. Coss'el deventa el Giovannin !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 128/734

CARLO PORTA - Poesij 

128

I tigher, i lion gh'hin per nagott;

Volzi in l'ari el mè bon peston de vin,E, zinf zonf, dov'el va, fin che l'è rott:Giò la cassa de l'oeuli e di stoppin,Giò i transilli tutt quant a barilott,E giò anca nun, coi ong in di cavij,A tomborlon per straa comè vassij.

El mè pu gran tracoll in sta tomadaL'è staa a restagh dessott giust col mostacc,E col stomegh schisciaa contra la stradaDel rest, se nol gh'aveva sto vantacc,No ghe disi nagott che peccenada !Gh'en dava proppi fin che s'eva sacc !Ma el maa l'è staa, resguard al pestà giò,

Che lu l'eva de comed, e mi nò.L'unega macciavella in sto moment,L'era quella de mettem a sgarì,Per vedè de juttamm col fà corr gent;E de fatt con sta tattega che chìS'era asquasi redutt a salvament,Se el dianzen nol fa capità lì,Senza besogn a cress la compagnia,Quatter o cinqu dannaa de polizia.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 129/734

CARLO PORTA - Poesij 

129

Costor con quij so vacch de cappellon

Che somejen on meder de barchett,Fan on ruzz, on sussôr, che sanguanon,Noi ne pò fà de pu el medemm Parfett;Lì ne vegnen adoss cont i baston,Come fudessem can senza collett,E ne sercen su streng cont on spuell,Pesg ch'avessen avuu de toeu el Castell.

Con sta sort de tavàn taccaa a la vitta,Spongiuu, casciaa per straa tucc i moment,Se va on trattin vers Santa MargarittaCon dedrevia on santa cros de gent,Che paren poresitt taccaa a la pitta.In sto moeud, tutt dojos, tutt sporscellent,

Se consegna in guardinna on Giovannin,Pesg che nol fuss on Jacom Legorin.

Eppur ch'el varda, a dì quell ch'è de dì,In mez ai mee travaj, ai mee cuntee,Me restorava tutt a vedì lìIn l'istessa mojascia el lampedee,Catto ! In Milan, diseva in tra de mì,Gh'è giustizia, e ghe n'è tant che sia assee,E quand me sentiran, ghe giughi el cooChe ona satisfazion ghe l'avaroo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 130/734

CARLO PORTA - Poesij 

130

Intant che padimava i mee dolorCon la giusta giustizia ch'han de fann,Che tirava su el cunt fin del valorChe podeva partend per spes e dann,Ecco lì che compar el respettor,Che adrittura el comenza a interrogannChi semm e chi no semm, in dove stemm,

Patria, porta, cà e tecc, che mestee femm.Sui primm respost el dava nanca a mentCom'el fuss ona statova de saa;Ma appena el lampedee l'ha tiraa dentLa gran reson de vess regio impiegaa,Dighi nagott, hin deventaa parent !

Ma già l'è inscì: tra lor utoritaa,Fuss sansessia, già, se dan de man:Proppi vera che can no mangia can.

De fatt tutt i attenzion, tutti resguardHin staa per l'illustrissem lampedee,E per mi on corno come fuss bastard.Anzi perchè on dò voeult sont soltaa in peeA dagh, com'eva giusta, del bosard,Merda de gatt, com'el m'ha saraa adree !...Citto là voi; non voglio, o temerari,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 131/734

CARLO PORTA - Poesij 

131

Che se parla in la mane al lampedari !

Cont ona protezion tant spiattarada,Senza d'olter desperdes in reson,El pò domà capì come l'è andada:No s'è parlaa ona sverza del lobbion,Del pizzegh in sul cuu ona sbolgirada;De moeud che el prepotent, el birbonon,

El boja, can, sassin l'è staa el Bongee.E li, allon, spettasciell, già che sii adree !

Vedend ona ingiustizia de sta sort:No, hoo ditt intra de mi, m'han de ligà,M'han de mett sott ai pee, de damm la mort,Ma vuj parlà, l'è inutel, vuj parlà.

E lì, per brio, me sont miss al fortD'ona manera tal che, andà a cercà !Sant March ! l'ha avuu de grazia el respettorDe mett giò i ari e de iassamm descor.

Foeura i manegh ! E lì come on molinVoo via senza mett parola in fall;Ghe cunti de l'affront faa a BarborinIn sul pubblegh lobbion, in temp del ball;Dighi e sostegni che l'è cinqu in vinCh'el rejo l'è staa lu, che poss giurall;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 132/734

CARLO PORTA - Poesij 

132

E che quel mè primm impet del button

L'è giusta staa on formaj sui maccaron.Gh'en diseva inscì anmò; ma quel balossD'on lampedee, malign come on demoni,El me dà su la vôs, negand tuttcoss,E domandand i proeuv e i testemoni.Allora el respettor el solta el foss,

E el ghe fa el lecco senza zerimoni,Disend: Sur sì, le prove, affar finito,Le prove, sur Giovanni riverito !

I proeuv - respondi - i proeuv ?... Cisto maria !Anca i proeuv gh'hoo de dà ? questa l'è bella !Con quij facc de scappusc d'intorna via,

Cribbi e boffitt, ghe calarav anch quella !...Gh'hoo daa ona bettegada longa on mija...Me s'è geraa sul pizzegh la tappella,E quella proeva tal de faj stordì,Quella del sett, l'hoo soffegada in mì.

Ma ch'el disa on poo lu, lustrissem scior,Coss'avaravel faa in del Giovannin ?Avaravel ris'ciaa ch'el respettorEl mandass a cà a toeu la Barborin,E ch'oltra del stremizi, se l'occor,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 133/734

CARLO PORTA - Poesij 

133

L'avess avuu de voltà là el sesin

A descrezion de quij carna de coll ?Oh qnest chì sì ch'el sarav staa on bell noll !

S'ciavo, pascienza per i pover mort !Infin, per maa che la me poda andà,E el pu che sentì el giudes a damm tort,E che toeu su on felipp de portà a cà !

Intrattanta che foo on cunt de sta sort,Vedi che in santa pas el toeu su e el va,Ch'el fa on cert segn, e poeu el me dis a mì:Parlarete, ci mè omo, martedì.

Grazia tant de la soa caritaa !Foo per corregh adree a basagh la man,

E per sentì a che ôr l'è in libertaa,Per no vessegh de incomed posdoman;E in quella che sont lì che l'hoo rivaa,Me senti a tirà indree per el gabban...Chi l'è ? L'è on sbirr, che in aria de sgognammEl me prega a fagh grazia de fermamm.

- Fermamm, ghe dighi, ehe fermamm d'Egitt !Oh questa sì che la sarav mincionna !Se fuss Michee ! Vuj andà a cà dritt dritt,Ch'hin tre ôr che l'è là a specciamm la donna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 134/734

CARLO PORTA - Poesij 

134

Intant costù el va adree a famm i galitt

E a sfognatamm per tutta la personna,Tant che a la fin sont poeu vegnun in sentorDe quel segn inscì faa del respettor.

Ah che segn l'è staa quell, che segn birbon !Tant come quell de Giuda Scariott.L'è on segn che m'ha fottuu in d'ona preson

A piang come on bagaj tutta la nott.Sissignor, no gh'è staa pu remission:Dopo d'avemm palpaa finna sul biott,M'han miss sott a tant ciav e cadenazz,Che no gh'en va oltertant a fà on palazz.

Ah, Giovannin de la mala fortuna,

Dov'eel ch'el t'ha redutt el to destin ?Varda:chì su on ballin, saraa in comunaTra i misèri, la spuzza e i malandrin !Ma quest l'è anmò nagott, l'è anmò tuttuna:E la povera mia Barborin ?Cossa farala adess senza de mi ?Ah, destin fioron, dimmei mò ti !

La Barborin, de quella brava donnaChe l'è, come sustrissema già el sa,Intant che mi biassava sta coronna,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 135/734

CARLO PORTA - Poesij 

135

L'eva intorna per tutt a sciavattà

Per cattà noeuva de la mia personna,E l'ha faa tant col spiret che la gh'haChe inanz dì la saveva el comm e el rommDe podeghel cuntà al lanzian dei Domm.

Sponta nanch l'alba che la torna a côrSenza requi, sta povera meschina,

Di parent, di amis, di protettôr,E infin la catta foeura ona pedinaInscì fada a resguard del respettorChe in vers i des, pocch pu, de la mattina,Quand me la specci manch, me sont veduuA dervì l'uss, e chi n'ha avuu n'ha avuu.

Voeurel mò adess, lustrissem, sentinn vunaDe quij de fà restà de marzapan ?Sont nanca foeura mezz de la comuna,Che m'incontri in del sbirr, quel del gabban,Che, com'el fuss staa lì a minamm in cuna,El partend on trattin la bona man...Anca la bona man ?... Ma ghe n'è anmò,Car Signor, di angarij de mandà giò ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 136/734

CARLO PORTA - Poesij 

136

PARICC PENSER BISLACCH D'ON MENEGHIN REPUBBLICAN (1800)

Santa Democrazia, che on dì t'è faaChe i omen tra de lor se cognossessen,E che perfettament in libertaa

Tra de lor se trattassen e vivessen,Santa Democrazia, tant decantadaIn sto secol sapient filosofista,Comprada prometuda e regalada,Dove seet? Cossa feet? no t'hoo mai vista...

Passeggiava on dì, sôra penser,

Scorrend col coo sui coss de la giornada,Disend intra de mì: -Sia ringraziaa i Franzes -Semm liber, semm eguaj che l'è quant dìChe hin tucc d'on eguai pesI mee reson e i reson d'on cavalier.Gh'è on impiegh de dà via?

Se gh'hoo del meretVoo inanz a chi se sia.Deffatt mò, par che legg e che dirittI nobel asen

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 137/734

CARLO PORTA - Poesij 

137

Han de vess stimaa, impiegaa

Pussee che i vertuvos cittaditt ?Per Dio, gh'hoo gust,Almanch adess no vedaroo andà a tornaSti cilapp soperciant, che per vess nobelNe trattaven comè fuston de verz.Semm tucc egual - semm tucc fradii e solaLa vertù la ne farà destingu ...

Quand, taccheta! on button, nient nientEl me trà in del Navili, e per quel spazziCh'hoo lassaaMalavida in libertaa;Passa vun in gran divisa, galonada,Sbarlusent come el sô

Tutt a bijoux,Che de gionta el me dà ona strapazzadaPer el delitt de no essem minga accortChe lu el passavaE che ghe imbarazzavaEl pu bel sentiroeu de la contrada.Pien di mè idej de libertaa, me voltiE disi: Cittadin, me pararavChe ghe fuss di maner pussee graziosD'avvisà de fà post, de tirà sùSenza dà di button. - Coss'el fa lu?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 138/734

CARLO PORTA - Poesij 

138

El sfoeudra tant de sciabolon e el respond:

Tas là, oligarch fottuu, fescia del mondSe de nò t'en doo voeuna sul coppinChe in manch de quellLa te porta a discor col Pacciarin.

Tasi: voo via lott, e avend trovaa,Strada fasend, on me parent, ghe disi:

El cognosset quell là? - Catt, el respond,L'ann passaa l'eva on gioven de mercant,Adess, in grazia della DemocraziaL'è a on pù mej post che no ghe sia,E l'ha guadagnaa tantoChe s'el va a torna a pè, l'è degnazion.Ma l'è mo in sta manera...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 139/734

CARLO PORTA - Poesij 

139

PORCINELLAFAVOLA(1815)

M'han cuntaa che PorcinellaOn dì el fava el prepotent,Menestrand con la canella

Bott a tucc allegrament.El sur Lelli, el Dottorazz,El Tartaja, el PantalonN'han faa e ditt de tutt i razzPer redull a la reson.

Ma con pu ghe la pettaven,Reussiven a nagott,E de gionta anca buscavenQuaj razion doppia de bott.

L'eva appont in sto travajLa gran cà del Romanin,

Quand ghe riva proppi a tajEl famoso Truffaldin.

Truffaldin, che l'eva staa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 140/734

CARLO PORTA - Poesij 

140

Al servizi d'ona stria,

El gh'aveva giust grippaaOn bacchett con la magia

E con quell l'è andaa a incontràQuell birbon de Porcinella,E spiff splaff te l'ha miss làIncantaa lu e la canella.

Malappenna che l'han vistDur e immobel come on mort,Foeura tucc i baracchist !Ghe n'han faa de tutt i sort;

Gh'an daa bott, gh'han spuaa in faccia,

Gh'an ditt roba malarbetta,Ma i pu spert a dagh la caccia,I pu brav hin staa i poetta.

Quist che chì ghe s'hin taccaaCome can per i lustrissem,E gh'han scritt e gh'han stampaaPoesij proppi bellissem.

Ma coss'è ?... Se romp l'incant,Porcinella el torna viv:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 141/734

CARLO PORTA - Poesij 

141

Alto, a gamb, mollen tucc quant

Quij che baja e quij che scriv !Ora mò cossa crediiCha nassess de sta lezion ?...Ch'abbien miss el coo a partii ?Andee là che sii ben bon...

Per fortuna PorcinellaL'è andaa ai quondam a fà cà,Se de no serem a quellaDe vedej anmò a scappà.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 142/734

CARLO PORTA - Poesij 

142

21 AVRIL 1809 Ehi, sura Cecca, che la daga a trà,Gh'hoo de cuntagh di robb de fà stordì,Ma no vuj famm intend de so marì,Perchè l'è vun de quij, sì... già se sa !

Basta, adess anca lù el se voltarà,Perchè, - ma che la guarda a no zittì -

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 143/734

CARLO PORTA - Poesij 

143

CAPITOL TERZ  

Quell di trì

SATIRA

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 144/734

CARLO PORTA - Poesij 

144

A CERT FORESTEE CHE VIVEN IN MILAN E CHE SE DILETTEN DE DINN ROBA DE CIOD (1814)

Merda ai vost ariezz,Marcanaggi pajasc de forestee !Andee foeura di pee,

Tornee pu per on pezz:Fénnela sta regina di finezz !

I avessem nanca vistCol fagottell sott sella a intrà in Milan,Biott, descolz, a pescian,Magher, umel e trist,

Sti gran bondanz, sti malarbetti crist !

Hin staa chì, s'hin faa suLenc e petard col noster cervellaa,Che a bonora el gh'ha faaSlongà el coll come i gru,E adess, porconi, el ghe fa ingossa anch lu !

Nun, pover buseccon,Se semm strengiuu in di cost per fagh el loeughDe scoldass al nost foeugh;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 145/734

CARLO PORTA - Poesij 

145

E lor cont el carbon

Se spazzen via a tengen el muson.Merda, ve torni a dì,Marcanaggi pajasc de forestee !Andee foeura di pee;E inanz de tornà chì,Speccee de prima che vel diga mì.

E chi hin sti foresteeChe se scolden tant contra Milan ?Hin Chines, hin Persian ?Sur no: hin tutt gent chì adree,Hin d'italia anca lor... Peuh, la minee !

O italia desgraziada,Cossa, serv andà a toeulla cont i mort,In temp che tutt el tortDe vess inscì strasciadaL'è tutt de tì, nemisa toa giurada ?

Sur sì, se te seet senzaLegg e lenguagg, se tutt hin forestee,I to usanz, i mestee;Se, a dilla in confidenza,Te tegnen i dandinn, l'è provvidenza.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 146/734

CARLO PORTA - Poesij 

146

E fin ch'el naturalNol te giusta on deluvi o on terremott,L'ess inscì l'è nagott:Mej i Turch coi soeu pal,Che l'invidia e i descordi nazional.

Ma stemm a la rason:

Eel sto porch d'on paês che ve despiâs ?Lassèll in santa pâs;Andemm, spazzetta, allon !V'emm forsi ligaa chì per i mincion ?

Alto, donca, tabacch,Andee foeura di ball, sanguadedì !

Già che podem guarìLa piaga del destacchForsi mej col buttèr che coi triacch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 147/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 148/734

CARLO PORTA - Poesij 

148

L'È MORTA BAMBORIN Allegher fioeu, bona noeuva! Jer de sira...Adess... ch'el speccia on poo... sont tutt sudaa,Hoo cors come... L'ha de savee...Che l'induvina! Oh dess! Oh cara!Che gust! Poss nanch fiadà! Tutt in d'on bott:

L'è morta Barborin....................

E l'è morta del franc, l'hoo vista miStringada in lecc, con la boccascia storta;Gh'hall fin daa el foeugh per falla revegnì,Ma, oh dess, l'è morta freggia.Oh cara, oh che guston, che gustonon!

Me par de vess no soo nanch mi che cossa.

Adess vedarii a correm dreeI tosann della porta come matt,No diran minga pu el gh'ha giald i peeCome di ........................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 149/734

CARLO PORTA - Poesij 

149

ANCA CHE ST'ANN Anca che st'ann milla vottcent dersettNol sia compagn compagn de sti ann indreeImpunemanch sur marchesin boffettQuant al boffà el ne pò boffà dedree,

Che chi boffa al present per i crosettO per cunt di messee, disi messee,L'è bel egual d'on cuu che boffa i pettPer cunt de la provvista del verzee.

Pertant l'è mei ch'el guarna la fadigaPer boffà a temp e loeugh con pussee onor

Su quij boccon che leven la vessiga

Cioè a dì per boffà in quell occasionChe ghe daran del marchesin de figaDel Patriarca di cojon in via de descor

che già el po' viv quiett

Ch'anca stand a sti patt ghe calla puOn mottiv de boffà fin ch'el voeur luCh'el se quista..............

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 150/734

CARLO PORTA - Poesij 

150

BEN CHE IN CÀ MARTINELLA CERTI SCIALLBen che in cà Martinella certi sciallNo la sia frutta foeura, de stagionNè l'abbie de besogn con certi ballD'avegh adree on librett de spiegazion,

Perchè però nissun possa toeu in fallLa festa de sto gran sorbettonon,Donna Peppa, sont chì mi a analizzallOssia a mett in ciar i soeu intenzion.

Donca sto gran stracchin che impiss el tondEl significa giust giust quel prepotent

Ch'el tegneva sott gamba tutt'el mond,

Quel zuccher, quij pistacch e quij cedraaE quij spezzi prezios ch'el gh'ha de dentVoeuren dì el bell e el bon che l'ha raspaa.

Quel pien, quel costipaa

Significhen i sgrisor di familliDi pà, di mamm, di gent miss in scompilli

Da quell tocch d'on besbilli;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 151/734

CARLO PORTA - Poesij 

151

E nun che semm chì intorna coi cugiaa

Semm la figura di coalizzaaChe infin l'hall deslenguaa.La donna Peppa che la paga i spesLee per esempi la po' vess l'Ingles;

El po' vess l'ongaresL'avvocat so fradell, che in quant onor

Franchezza e fedeltaa l'è inguaa de lor;El pader cercadorEl po' scusà per el NapolitanCh'el menna i ciapp per guadagnass el pan;

L'ingegnee Marian

Col Lombardia maester de volgarL'on Saxen Gothu, l'olter Saxvejmar,

Don Carlo ex regolarE la Teresa hin quij del gran FedrighChe parlen franco e no ghe importa on figh.

Ghe lassi mo l'imbrighAi trij Boss, ai Maran, e a quij che vanzaDe sciarniss foeura la rappresentanza,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 152/734

CARLO PORTA - Poesij 

152

Perchè vedi in sostanza

Che a fà i part giust tirrand innanz inscìLa porzion del Cosacch la resta a mì.

VARIANTI

Che on poo che tira innanz a svojà el sacchMe restarà indree quella del Cosacch

Sperand che per creanzaNo voraran poeu minga famm el smacchDe lassam permì quella del CosacchChe ghe lassen vanzà per el PoettaQuella del Russo della perteghetta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 153/734

CARLO PORTA - Poesij 

153

BRAVO LU, EL ME SUR CONT ! (1815)

Bravo lu, el me sur Cont ! Col vemm negaaQuij quatter guadagnaa coi mee servizzi,L'ha faa, come se dis, in d'ona straaE in d'on medemm viacc, duu benefizzi.

Lu, col negammi, fors l'ha comenzaaA quistass l'opinion d'omm de giudizzi,E mì, per via de no avej ciappaa,Quisti quella d'on omm bon senza vizzi.

Perché lu, s'el fudess proppi tolt via

Per quel spenseradon che dis Milan,L'avarav mai pu fan sta spiossaria;

E mì, perché se fuss on impostor,O on amis d'ona crappa, o on quaj roffian,No sarev restaa senza i soeu favor.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 154/734

CARLO PORTA - Poesij 

154

CHI M'HA IN DEL VENTER STRAVOLTA I BUVIJ ? 

Chi m'ha in del venter stravolta i buvij?Che cassia de squittà m'ha miss tant voeuja?Car el me Cont, me ciappa adess la doeuja.Smerdi se no foo prest fassa e pattij.

Parem mi e el camer proppi duu fradijCaghi giald, caghi ross e per mia noeujaL'è dura anmò sta malarbetta moeujaCaghi i oeucc i busecch i scinivij.

Come me doeur i oss, Jesus Maria !

Come me senti sloffi e giò de bria,Sont tant scianscii pari domà l'ombria.

L'è on pezz ma on pezz che soo cosa l'è el cuuMa di pitt ona tanta battariaNè tant scialli de merda hoo maj veduu,

Se duren on dì o duuSti boffèr, el me Cont, sti bej istoriVoo a nettamel, per brio, in purgatori.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 155/734

CARLO PORTA - Poesij 

155

No so capì come alcun torca il naso

E ch'el daga del porch, del malcreaaA chi noma la merda o qualche vasoChe a rezzevela dent l'è destinaa.

Manca forse di cul tal babuasoOppur s'el caga, càghel mel rosaa?Se cacca merda com ogn'altro?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 156/734

CARLO PORTA - Poesij 

156

CONTRO LA TASSA POSTA AGLI ESENTUATI DAL SERVIZIO DELLA GUARDIANAZIONALE 

Donca per mantegnì quatter giudeeMezz sguanguaraa, desutel e poltron,On pover pader con fioeu e miee

L'ha de vess trebullaa e miss in setton?Ah nol pò vess: ghe giughi i zebedeeCh'el sovran nol gh'ha minga st'intenzion

VARIANTI

a) L'eva trii agn che stava 1ì quacc quacc

Senza pagà la guardia nazional

b) L'eva trii agn che no pagava on sold

c) In d'on Stad militar come l'è questCapissi anch mì che i guardi nazionalHin necessari

d) I guardi nazional hin necessariIn d'on Stad militar pussee ch'el pan,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 157/734

CARLO PORTA - Poesij 

157

Perchè in sta sort de guardi, d'ordenari,

Ghe se forma el vivee di brav soldaa.Ma quand di balossoni temerariSguangaraa…

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 158/734

CARLO PORTA - Poesij 

158

COSS'EL VOEUR, EZZELENZA, CHE RESPONDA ? (1815)

Coss'el voeur, Ezzellenza, che responda?Ch'el diga quell ch'el cred che l'è patron,E s'el ghe paress pocch dammm del cojon,

Ch'el droeuva ona parolla pu rotonda.

E che nol creda mai che me confonda,Che ghe patissa o gh'abbia suddizion;Anzi deslengui de consolazion,Compagn ch'el me fass re de Trebisonda:

Perchè a damm del mincion, l'è come on dimmChe sont in straa per guadagnà quel ternaChe no quistaroo mai cont i mee rimm;

E defatt vedend lu che l'è pagaaCon tante milla lira dal governa,No me par che i cojon se tratten maa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 159/734

CARLO PORTA - Poesij 

159

DEE A TRÀ, MARCHIONN Dee a trà, Marchionn: alzee on poo quel parioeuE fec arent quij do tapp, che vedi miChe no scolden d'olter per incoeuSe quell'infesc el seguita a sta lì.Boffe mò adess: oh, bravo! vedij mò:

S'hin i legn che vorreva tacca nò.

Aria, aria e poeu aria per fà foeughSe de no, Marchionn, farii del fummFarii spuzzà la carna e sarii on coeughDi me ce-o-co... là là demm chi quel lumm,Mettim scià el breviari, e via settev

Col voster gatt in scoss e indormentev.

Pover miscion, va là, lassem quiettChe, con i toeu trassad, i toeu carezz,Te me impiastret de pel tutt i colzett;Faghi pur a Marchionn i to finezzVa là... mollegh i ong in di colzon

E tegnel dessedà seccamincion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 160/734

CARLO PORTA - Poesij 

160

DISEN CH'EL VIAGGIÀ CONT ATTENZION Disen ch'el viaggià cont attenzionBarattand i paes e i compagniiEl jutta a empì la ment de cognizionMej che ne tutt i tomm di librarij.Eppur o che mi sont on gran minciôn

O che sti coss che disen hin bosijPerchè mi barattand gent e paesHoo quistaa de fà rid domà a me spes.

Staghela lì el fà rid! Me son quistaaDe inrabbim come on can che l'è anmò pesg.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 161/734

CARLO PORTA - Poesij 

161

E DAJ CON STO CHEZ-NOUS ! MASANGUANON ...(1810)

E daj con sto chez-nous ! Ma sanguanon,Subet che gh'han sta gran cuccagna in Franza,Ghe va tant a andà foeura di cojon,

E tornà a cà a godella sta bondanza ?

In quant a nun, se ne usassen st'attenzion,Gh'en tegnaravem grata recordanza,Quand anca per aveghi in del forlonGhe n'abbiem di reson tante ch'en vanza.

Anzi, che varden, rivaravem finnaA pregai che ona volta tornaa a cà,Parlassen maa de nun sira e mattinna

Inscì almanch ghe sarav de lusingassChe tanti mangiapan, dandegh a trà,Salassen giù el petit de spatriass.

VARIANTEInscì almanch podaravem lusingass,Che quella protesion che ven de là.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 162/734

CARLO PORTA - Poesij 

162

Dopo quattordes agn la se fermass.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 163/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 164/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 165/734

CARLO PORTA - Poesij 

165

HOO SEMPER SENTUU A DÌ FIN DE FIOEU Hoo semper sentuu a dì fin de fioeuChe i prenzep boeugna amai e respettajE anch che ghe fuss reson de odiajBoeugna fà el locc e tend per i fatt soeu.

E sto prezett ghe l'hoo tant ferma in coeurChe l'è impossibil......................................................

Cosse me vegnen donca a romp la pippaCont el famm mi autor de cert sonitt?Hin matt? Hin ciocch......................

...............................................

Voeuren capilla no sti dottorazzChe platten su tuttcoss e san nientChe mi sont minga ona ciolla on vis de cazzDe toeulla cont i re cont i potent?

Veden intorna on strasc d'on sonettinE subet mel reffilen...................Sotta squas, i cialitt, i caga in l'olla;Sont doma mi che scriv in milanes?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 166/734

CARLO PORTA - Poesij 

166

Ghe n'è fors minga almanca vott o des

Tra bravi tra manch bravi e tra on poo ciolla?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 167/734

CARLO PORTA - Poesij 

167

I DONN DE MILAN CHE RICORREN AL SUR MARESCIALL BELLEGARD CONTRA EL DECRETT MISS FOEURA ALLA CANOBBIANA CHE NO SE POSSAPU PALPIGNAGH NE TETT NE CUU

Lu lustrissem, sur cont, sur maresciall,Giacchè l'è de coeur tener e ladinEl scusarà se vègnem a seccall,Ma ch'el disa: Coss'eel sto viorin !Coss'ela st'ordinanza di mè ball,Ch'han miss foeura jer sira al teatrin ?Chi è staa quell'asen, quell baron fottuuCh'ha proibii de palpignann el cuu ?

Possibel, car signor, che in sto MilanGh'abbia d'ess tutt'i di dì novitaa ?Possibel, che nun, bonn come gadan,Abbiem d'ess ogni tratt martirizzaa ?Semm semper staa trattaa per pesg di can,Pù pesg che i matt del noster ospedaa,E per gionta gh'ha d'ess di lègg per ariFin contra i noster pover taffanari ?

Cossa gh'hann faa sti pover taffanariDe proibigh anch sto freguj de gust,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 168/734

CARLO PORTA - Poesij 

168

De lassass palpignà dai ciollandari,

Che i beven sù per noeuv anch quand hin frust;Toeunn sto piasè, che l'emm inscì de rari,I mee car slapper, l'è on proced ingiust !Ch'eel che no ha de dì che sii cilapp,Se proibii de palpignann i ciapp ?

Vardee se no l'è propi ona cialada

Quell de mett la pramatega sui cuu:Disen che l'indecenza l'era andadaA on segn de digh a on omm l'è becch fottuu;Che indecenza d'Egitt! L'han battezzadaPer indecenza i pret ch'hin palpa-cuuAnch pesg di olter. Cazz! se ghe l'emm sottEl sesin, ghe l'emm minga per nagott!

Vardee s'hii mai sentii che in nissun loeughSe sia mai 'nibii de palpignà:Dio guarda ! la sarav robba de foeugh,Robba de fass a squasi lapidà,E sì che de per tutt se fa sto gioeugh,Per quell che cunta quij ch'è staa a girà,E domà chì emm d'ess tant marcadittDe no podè dovrà la cà di pitt ?

E poeu, sia malarbett, se fa tant fott

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 169/734

CARLO PORTA - Poesij 

169

Sui corridor, sui scal e in di palchett,

Se menna, se semenna, e se strafôttE no gh'è mai nissun che disa on ett,E per ona cazzada de nagottS'ha de fà quella ciolla d'on decrett ?S'ha de fà tant spuell, tant bulardee.Per ona palpignada de merdee ?

Perchè on quaj ciollandari che se sita(Se pur l'è vera quell ch'ha ditt Cecchett,)Fors imbriagh de pipa e d'acquavitaL'ha tolt el bus del cuu per on boffet,E in loeugh del sèdes alla MargaritaL'ha toccaa el ghicc a on certo offizialett,S'ha de fà quella légg inscì de can

Che pù nissun ne tocca el fabrian ?San Carlo benedett ! Eel minga assee,Sti voster barbis, sti pattatocch,Per la paura de no spend daneeNe lassen vegni sù la muffa ai socch,Robb che no succedeva sti ann indree,Che gh'avevem bej omen a balocch,Che de maross n'avii de proibì,Che col bombè se pódem divertì ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 170/734

CARLO PORTA - Poesij 

170

Coss'han de dì quij pover carampann

Che no gh'han olter ben che 'l carnevaa,Che gh'han domà sta poca voeulta l'ann,Per pondaghela in barba ai pret e ai fraaE per fass palpignà comè tosann ?Coss'han de dì se con sta novitaa,Se con st'editt carogna del dì trèdesSe proibiss de palpignann el sèdes ?

Coss'han de dì quij pover donnascioeurChe in sti temp de miseri hin disperaa,E che per guadagnass quatter parpoeur,Tant de scoendes i butti o ben o maa,Van in teater a mennà de coeur,E troeuven chi ghe paga on quai boccaa;

Coss'han de dì toeujendegh sto radrizzDe scoeud la famm coi palpignad de sizz ?

Che !.... Lu el ne rid in faccia ! Oh per dianna !Eel fors che no ghe piasen sti reson ?Oh questa sì, che la sarav putanna !Cojònem minga, sal, disen de bon,L'è la necessitaa che la ne scannaA vegnì fors a rompegh i cojon;Ma cazz! nanca in del tempo di duca viccS'è proibii de palpignann el ghicc !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 171/734

CARLO PORTA - Poesij 

171

Sur maresciall, sur cont, ch'el daga a trà:S'el voeur che i noster donn chì de MilanGh'abbien de vorrè ben pussee che a on pà,Ch'el ghe rimedia cont on att sovran,Ch'el manda sul moment a fà strasciàQuel decrett sora i cuu, decrett de can,E nun donn per on orden inscì bell

Ghe basaremm, se 'l voeur, anca el forell.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 172/734

CARLO PORTA - Poesij 

172

I PUTTAN AI DAMM DEL BESCOTTIN Malarbette slandronn del Bescottin,Tanto ruzz, tant spuell contra i puttann !Perchè ? Perchè la dànn per pocch lanfannE la dànn minga sotta al balducchin ?

Vergogna ! tasii là ch'el semm anch nunPerchè cossa bajee; bajee: bajeePerchè... sii vecc strangòsser che morbee,Che no voeur reffilàvel pù nissun.

E quand sèrev bej, gioven e grassott,E stagn e prosperôs, disii, o damazz: -

Sevev allora inscì nemis del cazz ?La davev forsi via per nagott ?

Nagott on corno! i mee delicadonn !Domandeghel on poo ai voster servent,Coss'hann spes ogni voeulta a mettel dentIn quij vost illustrissen figazzonn.

E i palch, e i caroccett, e i sorbettitt,E i faravost, e i scenn, e i mascarâd,E i accord, e i beliett, e i fest, e i entrâd

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 173/734

CARLO PORTA - Poesij 

173

Hin danee, facc de porch, o fasoritt ?

E poeu gh'avii el mostacc, veggiann calvari,De romp el cuu al Governo per fà escludQuij tosann che la dànn per on mezz scud ?Citto là ! sii nanch degn de stagh in pari.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 174/734

CARLO PORTA - Poesij 

174

I SETT ORIGEN DELLA GRAN FORTUNNAI sett origen della gran fortunna,Citto fioeuj, dee a scolt al sogn ch'hoo faaE allegher che quij fall nient pauraChe no sont on poetta spaventaaDe quij che tocca al prossem la bruttura,

L'è on sogn ch'hoo faa dopo avè ben scaffiaaIn lecc al cold in bona positura,E l'è, grazia al Signor, de quella sortDe augurass a on fradell in pont de mort.

M'è pars de vess on fior d'on negoziantA di pocch, a di pocch, de pell d'inguilla,

Vestij tutt de veluu scarlatt fiammantIn borsa spada pizz fibbi de brill,Botton de azzal, anei de diamant,Duu relogg, cadenna d'or, tant de sigill,Insomma on gran sciurazz: vardee de questSe el sogn no l'era bell, e sentii el rest.

Stava giust sopressandem i rescijPer cant al specc e studiand el passQuand vegnen a visamm che han miss i brijE che faga piasè d'anda de bass.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 175/734

CARLO PORTA - Poesij 

175

Vo giò, taratabuch, i tri basij

D'on bel bombee anmò de sladinass,Me metti dent, alzi el cristall e vooDisem dovè? on moment e vel diroo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 176/734

CARLO PORTA - Poesij 

176

IN PRENZIPPI CAN BOJA SCURIEE In prenzippi can boja scurieeBaloss d'ogni paes e d'ogni sortS'hin miss a guerreggià contra el daneeCol pretest de vorrè libertaa o mortE li sacchegg ai ges, ai monastee

Accus, trappol, regir per nettà l'ortE lì contribuzion pretest impostE nun, sacra majstà, semper arrost.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 177/734

CARLO PORTA - Poesij 

177

LA BOLLETTASe han avuu i sò difensorE la fevra e'l maa de testaSe gh'è staa quell bell'umorCh'ha lodaa finna la pesta,L'è vergogna d'on poetta

Se no'l loda la bolletta.

Voj cojonet! vun me dis,La bolletta! oh che porscell!Pian, respondi, de camisGh'è bolletta e de scarsell;E mi lodi quella netta,

Idest l'ultema bolletta.

Saltem donch in la ghittara,Musa magra di fallii,Ruga, inversa, musa cara,I saccocc del mè vestii,Intonand on'arïetta

Sui virtù de la bolletta.La bolletta la guzza el cervellOlter bell - che i staffi di collêg

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 178/734

CARLO PORTA - Poesij 

178

No gh'è lêg - vun ch'è gross l'è anmò quell,

Se i sardell - no l'ingrossen anca pêg;Ma ogni baccol doventa profetta,In virtù de la santa bolletta.

I pitocch imbindaa per i stradSan ben lor - senza tanta teorica,Dà on color - a quij sò caragnad,

Che ve paren precett de rettorica:Che facondia la pù marcadettaIn virtù de la santa bolletta!

L'Eliconna, el Parnâs, el CavallCont i âr - per podè sgorattà,L'è tropp ciar - ch'hin sproposit, ch'hin ball,

Ch'hin fandoni che ponn minga stà,E nun vedem che canta i poettaIn virtù de la santa bolletta.

Quij frattòn borlonent e petard,Ross in faccia, con luster i oeucc,Liss de pell - con tre dida de lardSul borell - di beati genoeucc,Porchi in grassa scampaven a crettaIn virtù de la santa bolletta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 179/734

CARLO PORTA - Poesij 

179

Quanta robba se ved sui poggioeu

Che l'è in mostra per chi ne comanda,E tetton, e tettinn, e tettoeu,Mezzanella, grandella, pù granda,Mercanzia de vendes perfettaIn virtù de la santa bolletta.

Quand che vun - l'è in sul succ, e l'è sbris,

Gh'è nissun - che le faga stremì -Ponn vegnì - i perteghett, i barbis,I Franzes, i Spagnoeu ponn vegnì,Che per lù no gh'è on Crist che l'inquiettaIn virtù de la santa bolletta.

Ven i lader, e lù'l se n'impippa;

I tempest lù ghe boffen dedree;L'esattor el le manda a la lippa,Secca pippa - quell rampa perdee!Lù nol tremma quand ven la saetta,In virtù de la santa bolletta.

Semper viscor, allegher, mezz matt,No'l gh'ha lit, che ghe rompen el coll:A la larga di dent di avocatt -Di scribatt - del register, del boll,De la turba rampina indiscretta,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 180/734

CARLO PORTA - Poesij 

180

In virtù de la santa bolletta.

No ghe gira d'intorna a la càNè barbee, nè dottor che indottora;E per quest el gh'ha'l don de scampà,Tirand là - fla che ven la soa ora,Che la mort intrattanta la spettaIn virtù de la santa bolletta.

Scampand vecc, gh'è nissun che ghe doeura,E despecc - ghe n'han minga i ered:Nanca i pret preghen minga ch'el moeura,Che l'è foeura - de tacc i sò sped,Che in su l'ultem fan sabet spazzettaIn virtù de la santa bolletta.

Quand l'è mort, gh'è nissun che le stora.Nanch'allora - vorendegh fà ciarI scolar - no ghe canten dessora -Fôra fôra - el ved nanca l'altar;Giò del lecc el va in ciel in carrettaIn virtù de la santa bolletta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 181/734

CARLO PORTA - Poesij 

181

LA CASSETTA DEL CAFFÈ ALBANELLI AGLI AVVENTORI PEL NATALE

(1815)

Col boeucc avert e cont in aria el venterSont chì a speccià quaj coss,Sciori mettimel denter,Gh'avaroo pussee gust con pù l'è gross;Se poeu arrivassev a impregnamm ben prestPrima che passa i fest,V'accorgiarii quanta memoria lassenI voster benefizzi;E sì, che in punt de fà certi servizziL'è mej fà regordà che regordassen.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 182/734

CARLO PORTA - Poesij 

182

LAMENT DI MARCHIONN DI GAMB AVERT 1Morôs dannaa, tradii de la morôsa,Pien de loeuj , de fastidi, e pien de corna,Sercêmm chì tucc d'intorna;Stee chì a sentì l'istoria dolorosaDel pover Marchionn,

Del pover Marchionn, che sont mi quell,Striaa e tiraa a bordellDe la cappa de tucc i bolgironn.

Godeva la mia vita i mês indree,Proppi in campagna, in pâs e in libertaa;I varoeul j'eva faa;

S'eva foeura di busch quant al mestee;E in grazia di desgraziChe de bagaj m'han recoltaa i garett,Aveva anch passaa nettEl pu malarbetton de tucc i dazi.

S'eva, in somma, la incia de Milan,

El capp di locc, el pader di legrij;E in tucc i cottarijNo se parlava d'olter che del Nan.De gionta anca sonava

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 183/734

CARLO PORTA - Poesij 

183

Fior de sonad in su l'armandorin,

E se andava a on festin,Gh'eva subet la gent che se portava.

E appont in su la sara del Battista,In dove fava el primm sto carnevaa,Me sont trovaa imbrojaaCome on merla in di lazz a l'improvvista.

Mi, inscì come se fa,Giubbianava per spass con la Tetton;E lee con quij oggionLa me dava mej ansa a giubbianà.

Che fitt che foi, mi la vardava lee,E lee de scrocca la vardava mì;

I nost oeucc even lìSaldo adoss vun de l'oltra inanz indree;Ma infin, daj e redaj,Doeuggia sbarloeuggia quij duu oggion de foeugh,Sont rivaa, in coo del gioeugh,A brusattamm i âr come on parpaj.

Ma el colp che m'ha traa là come on pér cott,L'è staa quand, ona sira, sta baltroccaLa m'ha strappaa de boccaLa caraffa lì lì in su l'ultem gott,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 184/734

CARLO PORTA - Poesij 

184

E postandela in mezz

De quij duu làver ch'even de bornis,Sur Marchionn - la dis -Bevi, con pocch respett, i soeu bellezz !

In quel pont ona vampa de calorLa m'ha quattaa la faccia, el coeur, el coll;Soltaven i paroll,

E i oeucc vorreven soltà foeura anch lor;E fin l'armandorin,Che ghe l'eva de câr come on fradell,El m'è borlaa anca quellDebass del pè di pee de l'orchestrin.

A vedella, chì inscì, con che premura

La s'è sbassada giô per toeummel su !Cisto, n'hoo possuu pu !Che bombè, che gambott, che inquadradura !La m'ha daa de marossTra el manegh e i biroeu ona strengiudinaDe man tant moresina,Che hoo sentuu i sgrisor fina in mezz di oss.

S'ciavo, sur primm: per tutta quella siraHoo tirà giò a campann va là che vegn,E gh'eva el còcch a on segn

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 185/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 186/734

CARLO PORTA - Poesij 

186

Col so gimach anch lee;

E lì ghe cunti su i mee resonasc,E per dagh a capìChe l'eva proppi el coeur che ghe parlava,Di tant in tant ghe davaDi strengiudin de brasc col mè de mì

Ghe parli de morôs ? Par che cojonna !

D'amor ? ... No la sa nanca coss'el sia !E de sciguettaria !Pesg che pesg, sitta squas, la par nanch donna !Lee, tutt el so defàL'è sguggià, dragonà, l'è fa giô fir,E per sparmì i candir,Quand i nocc hin tant longh, l'è andà a ballà.

"E i omen?" "'mporta a mi, bej capital !""Ma el coeur ?" "El coeur, sant March, ch'el staga lì !""Ma on tocchell de marì ?...""Oh quest poeu... se sa ben... l'è natural:Ma però, impunemanch,Se nol catti a mè genni... in sul so fà...Vuj puttost restà in càA speccià i sepoltô cont el pann bianch."

Donca, mi ghe sont minga indeferent ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 187/734

CARLO PORTA - Poesij 

187

Caspeta, fa besogn ? Vorrev savè

A chi pò despiasèOn omm del so mostacc, del so talent !E in quella la me inciodaOn'oltra oggiadonna, ma de quijChe sbusa i scinivij:E andemm là, sur mincion, ch'el se le goda !

Ona reson dree l'oltra in su sto fà,Rivem, che m'en despias, al Malcanton.E lì, la volponon,Infirand el portell de la soa cà,Fôra fôra a cuu indree,Denanz che l'oltra la ghe riva arent,La me dà el pontament

De trovass del Battista anch el dì adree.Ghe stampi sul buttér de quij soeu manOn basin s'ciasser, stagn, proppi sul biott,Ghe doo la bona nott,Resti in quell per l'affare de doman;E dopo d'avè faaCon la mamma e el miscee quatter dover,Regoeuji i mee penser,E voo drizz a cà per la mia straa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 188/734

CARLO PORTA - Poesij 

188

Cribbi, che noce de can ! Povera mì !

Che striament fioeul d'ona settimanna !Volta, revolta, danna,Sont mai staa muso de possè dormì.Domà che reussissA carpiamm domà on poo, domà on'ombria,Soltava subet via,Giust come quand se insogna de stremiss.

Quei babbi, quij paroll, quij oggionon,Quij manitt moresinn, quij bej brasciott,Quli relêv sora e sott,Quij gamb de portà intorna anca on canon,No faven oltra vitaChe ballamm la forlana in del cervell,

E cress fiamma al fornell,Comme a stravaccagh su de l'acquavita.

Finalment l'alba tance voeult spionada,L'è comparsa anca lee di filidur;E inscì, tra el ciar e scur,Hoo pessegaa a vestimm e a corr in strada.Doveva andà a patronOn trattin del Liron fina in di Fior,E i pee, lor de per lor,Te m'han menaa de posta al Malcanton.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 189/734

CARLO PORTA - Poesij 

189

E denanz che sti marter de sti peeIn quell di me ruzzassen a bottia,N'han pur anch faa di miaTra el Cappell e eli Falcon inanz indree !Brusava de possèSpeggiamm dent in quell vôlt, ma perchè giustEl m'eva allora on gust,

L'è staa assee quest per no possell godè !Sont staa a bottìa, e hoo poncignaa per scusa,Che a chi tocca quij pont, povera lor !Nè hoo possuu famm onor,Sangua de dì de nocc, nanch a la busa.Amor me se specciava

Ch'el possess ben rostimm in la legria,Ma ch'el me brusass viaL'appetitt e la sogn, mai pu el pensava.

Mi, che infirava i mee vôtt or de sloffenSoeuli, seguent e senza nanch voltamm,Mi, mi che, articol famm.Avarev mangiaa i pee de sant Cristoffen;Mi adess, pover quajò,Pisorgni e scummi inscambi de dormì,E, intuitù tra chì,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 190/734

CARLO PORTA - Poesij 

190

Ses colp ogni boccon per mandall giò.

Basta: anch sto dì, per quant el me parissVun di pu longh che m'abba mai passaa,Infin l'è deslenguaa,E primma, primma on pezz ch'el se scuriss,S'eva giammò in Quadronn,Che no gh'eva anmò insegna de pizzà,

Nè gh'eva nanmò a càNè el Battista, nè i guardi, nè i stellonn !

Ah, quand che pensi, sangua de quel can,Che gh'eva in tra i stellonn la Firisella,On trattin la pu bellaE la mej ballarina de Milan;

E quand pensi che s'eraEl patron mi de toeulla quand se sia,Cristo gesusmaria,Me ven la fevra adoss proppi davvera !

Porco mi milla voeult, porcon, porcasc !A vedè che posseva in tra mi e leeGuadagnamm tant asseeDe famm on scior e de tra via i strasc;E mi, porcasc, porcon,Con pussee la me fava la giangiana,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 191/734

CARLO PORTA - Poesij 

191

Ghe andavi a la lontana

E ghe giugavi adree de repetton.E giust in quella sira, me sovvenChe essend rivada lee prima de tucc,S'eva come in di guccA savè minga come fà a fà ben,Che sarev piuttost mort

Che no ris'cià di voeult che la TettonL'avess avuu occasionDe cred che fuss capazz de fagh intort.

Intant a liberamm de sti martiriRiva el Battista, i guardi, i sonador,E infin riva el mè amor,

La cara Tetton d'or, el mè deliri.La gh'eva su on corsettDe velù ross scarlatt, strengiuu sui fianch,Con sott on percall bianchCh'el rivava domà al fior di colzett.

El sên bianch com'el lacc, cômor, grassottL'eva dent voltiaa in d'on panettinInscì suttil e fin,Ch'el diseva sì e nò tra el quattaa e el biott;I cavij a la zoeura,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 192/734

CARLO PORTA - Poesij 

192

Spartii in duu su la front negher e folt,

Ghe faven parì el vôltOn rosin lì per lì per derviss foeura.

Quij duu popoeu de foeugh, luster, strion,Che in dove varden lassen el sbarbaj,Spionaven de duu tajBislongh come la sferla di maron;

E di lavritt ridentCompariva ona fira de dencittBej, inguaj, piscinitt,Come ona fira de perlinn d'argent.

Quij gambott inscì faa, redond, polpôs,Che se vedeven sott ai socch a pend

Andaven via morendDe suttir in suttir fina a la nôs,E forniven in boccaD'on para de scarpett curt e streccinnE pussee piscininnChe no ponn vess duu covercij de rocca.

Oltra poeu de vess lì tutta de god,Viscora, drizza, avolta, traversada,E de vess prepontadaDe ciccia bianca e stagna come on ciod,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 193/734

CARLO PORTA - Poesij 

193

La gh'eva anca in so ajutt

La bellezza, regina di bellezz,Desdott annitt e mezz,Quel gran roffian che dà marì anca ai brutt.

L'eva inscì pu nè manch in quel momentChe l'ha alzaa la pattonna de la sara,E che tucc gh'han faa ara

Per podè remiralla a vegni dent;Tucc quant ghe daven sottCont ona quaj reson, foeura de mì,Che s'eva restaa lìChe a cavamm sang no m'en vegneva on gott.

Mi, al primm vedella, sont restaa adrittura

Locch e geraa, coi did come indormentSui cord de l'istrument,E sont staa lì in sto stat de ingermaduraFintant che coi soeu oggionL'è vegnuda a sciarnimm lee in l'orchestrin,E la m'ha faa on ghigninCome sarant a dì: T'el là el cojon !

Allora m'è tornaa l'anema in sen,E hoo ditt e hoo faa tutt quell che fa on morosQuand l'è bujent e ansios

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 194/734

CARLO PORTA - Poesij 

194

De demostrà al so ben ch'el ghe voeur ben;

E lee anca lee, con mìUmanament l'ha faa tutt quell che faOna tosa, che gh'haOn brus al coeur e el le voeur dà a capì.

Inscì de amor e accord, per tutta siraS'è ballaa, s'è sonaa, s'è boccalaa,

S'è smorbiaa, s'è scoccaa,S'è fa cinad e giubianad de lira;Tant che inanz mezzanott,Per vegnì ai curt, sevem giamò mi, lee,La mamma e el so misceeA la Commenda a prozionà el risott.

E lì tra el cold del foeugh, tra quell del scabbi,Tra i'intrigh di genoeucc contra genoeucc,Tra el tempestà di oeuccE el gioeugh de cert descors faa come i cabbi,Me sont, a bagn maria,Trovan ciappaa, ligaa, bell e impromissDenanz che reussissA portà foeura i verz de l'ostaria.

Dopo che m'han leggiuu dent in del coeurCome a legg intramezz d'on impollin,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 195/734

CARLO PORTA - Poesij 

195

El compaa zoffreghin,

Che l'era on primm sargent in di sapoeur,Nol se possuu tegnìDe basamm, de famm millia esibizion,Sibben che in sul pu bonEl me pientass lì el cunt de pagà mì.

Ma poeu in de l'andà a cà, dighi nient,

Che porch d'on scior ch'el me vorreva fà !El vorreva famm dàL'appalt di scarp de tutt el reggiment,El vorreva famm 'vèOn post in sui foragg, sui proviand,On post de gatt in grand,De fornì a mett bottìa mi del mè.

E mi, tamberla, andava tutt in broeudaIn tra i soeu loffi e quij de la fioeura,E me sgonfiava foeuraTal e qual on pollin che fa la roeuda,E cantava ogne pocchIn del respond ai coss che parponéven,Tutt quell che lor vorréven,Come on dord sott ai smorfi del lorôcch.

Rivaa a cà che semm staa, tucc a ona vôs

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 196/734

CARLO PORTA - Poesij 

196

Me s'hin miss a l'intorna a fà on frecass

De dessedà anca i sass:Reverissi, sur spôs ! grazie, sur spôs !M'han vorsuu gibollàCont i cinqu e cinqu des, cont i attenzion;E infin m'han faa patron,Come l'eva giust, d'andagh in cà.

Magara inscì in de quel fottuu momentCh'hoo profittaa el dì adree di soeu favor,Me fuss vegnnu a mi o a lorOn dianzen sui corna o on accident,Che no sarev in st'oraQuell pover Marchionn desfortunaa,Tradii, desonoraa,

Magher e biott, e in l'ultema malora !Ma s'ciavo, inutel, chi l'ha dent s'el tegna !Per mi no gh'è reson che me suffraga,Che l'è a quell pont la piaga,Che el remedi del maa l'è a Zilavegna.Per mi l'unegh confortL'è quell de svojà el goss, piang e sgarì,E de sentimm a dì:Pover dianzen, el gh'ha minga tort.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 197/734

CARLO PORTA - Poesij 

197

Se gh'havii visser donch, se g'havii flemma

De scoltà on desgraziaa che se lumenta,E se nol ve spaventaEl trovass forsi in câs de piang insemma,Stee chì, no ve movii,Che sentirii di coss strasordenari,Di azion de scurì l'ari,Gabol e tradiment mai pu sentii.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 198/734

CARLO PORTA - Poesij 

198

LAMENT DI MARCHIONN DI GAMB AVERT 2 Dopo ona nocc in largh e in logh godudaTra la pisorgna e tra ci dormì in ombria,Cont in coeur quella stria,Semper fissa inciodada e rebattuda,Sont soltaa su al primm segn,

E, dopo avè sgrossaa in pee in pee ona messa,Sont cors a gamb in pressaAl Malcanton, su per quij scar de legn.

Ciamann cunt, vess a l'uss, l'è staa on moment,E, mesurand el sò dal mè piasèTiri in pee l'alzapè,

E tracch, butti in là l'uss e voo de dent !E denter che sont staa,Cribbi e boffit, fuss puttost mort in strada !La bella improvvisadaHin staa i dò donn in mezz a trii soldaa.

Vun negher e pelos comè on cavron,

Ei se fava la barba a on tocch de specc,E vun de fianch del lecc,L'eva adree a lazzà el bust a la Tetton;E el sur sargent in gippa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 199/734

CARLO PORTA - Poesij 

199

El se scoldava i ciapp voltaa al cammin,

Intant che la mamminL'eva scrusiada a nedrugagh la pippa.

A sto colp, tutt a on bott hoo sentuu in senOn voltiament come a s'cioppamm la fel,E gh'è staa calaa on pel,Tant s'eva irato, che nassess on pien;

Ma on luzzid intravallEl te m'ha daa on parer de cristian:S'cioppee, razza de can!E dittum fattum, vòltegh tant de spall.

E giô a ses, sett, a vott basij per voeultaSegond vegneven, per quij scar infamm,

A ris'c de spettasciammI scinivij in d'ona girivoeulta;E lor anch lor, i donn,Adree a la gamba, a salt, come livree,Me tendeven adreeSbraggiand: Sur Marchionn, sur Marchionn !

Dess vegn ! scarpév el goss ! Ma giust in quellChe s'eva lì per infirà la straa,Pondi i pee in su on bagnaaE, ponf in terra, come on fass de squell !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 200/734

CARLO PORTA - Poesij 

200

Inlora la Tetton

La gh'ha 'vuu el contrattemp de possem giông,De francamm in di ông,De tornamm a trà al coll el cavezzon.

La fu... l'è staa... l'è on sart... l'è on me cusin...El staa l'è che a vedella in sorioeura,Mezza sbarlada foeura,

A piang, a sospirà, a strusamm vesin,Tutta la billa e el spuellHin fornij in quei freguj de fôra fôraE in del tornà de soraUmel e mansuett come on agnell.

Fada la pâs, tornada la legria,

Andaa per i fatt soeu quij dun soldaa,Per on pezz no gh'è staaOlter guaj che di voeult quaj poo d'ombria;Però de quij nebbijttChe, se sa, ne se ponn de condemenTra gent che se voeur ben,Salsettinn brusch che guzzen el petitt.

Domà, ch'anch sti nebijtt e sta salsettaHan comenzaa anca lor, de lì on des dì,A spessiss e a vegni

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 201/734

CARLO PORTA - Poesij 

201

Scighér folt e senavra malarbetta,

Ch'hoo savuu del sicurChe quel can d'on soldaa, quel porch d'on sartEl gh'andava in la partDe nascondon de mi, in tra el ciar e el scur.

E cont tutt che tant mader che fioeura,In quanto sia giurà, negà e sconfond,

Fussen primm e segond,Dò canonegonn vecc de bonna scoeura,Impunemanch però,Sott a on Marchionn gh'è staa nagott de noeuv,Che j'hoo cattaa suj oeuv,E pussee d'ona voeulta e pu de dò.

Ma poeu ona sira, infin di facc, che s'eraNegher dannato malarbettament,Che l'hoo vist mi a corr dentIn dei comed in fond de la linghera,Me sont pientaa in del mezz,Dur come on ciod, de la linghera anmì,E hoo dit: Se te set lì,Stagh almanca, birbon, per on bel pezz !

E lì intrattant che i donn me rebuttavenDe tutt i part, per tiramm dent in cà,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 202/734

CARLO PORTA - Poesij 

202

E che mi, saldo là,

Me stinava de pu, con pu bajaven,Torna indree quel canaja,Ch'el me ven col muson fin sul musonA domandamm resonDe quel rebuttament, de quella guaja.

E poeu infin, demostrand, se l'eva lì,

De vessegh per parlà al sargent maggior,E d'avenn nanch mi e lôrPer el boeucc de la cassa del tartì,El te me dà del monna,Del can, dei marmotton, de l'impiccaa,Del pilatt inciodaa,E via ci va sbroffand ch'el par che tronna.

I donn, allora, ch'han capii el latin,Dighi nagott che plajt, che trebuleri !M'han ditt giò vetuperiDe fà corr in su l'uss tucc i vesin,E s'hin scoldaa talmentCh'hoo 'vuu paria denanz cavann costrutt:Che lor... pascienza tutt,Ma in l'onor, dininguarda, a strusagh dent !

Inscì, con tutt el mè stà de sguajton

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 203/734

CARLO PORTA - Poesij 

203

E con tutt el defà de avej squajaa,

Sont restaa lì sgognaa,Pien de vergogna e lôcch come on tappon;E tutt quel mè sussorL'è forni anch in compagn de l'olter guaj,Anzi, cont el pregajA dì nagotta al sur sargent maggior.

De l'ora inanz, allon, me sont miss dentCoi man, coi pee per pessegà a sposalla,Me sont vestii on poo in galla,Ho ginstaa su la cà passantament,E el rest di pocch ciovittVanzaa on poo col sonà, on poo col mestee,Gh'i hoo faa soltà 'dree a lee,

Scoeudendegh vun per un tucc i petitt.Gh'aveva giamò tolt i peritt d'or,La guggia d'ora, el coll de granadinn,La cros de perla finn,E quaj barlafùs d'olter de valor,Quand la m'ha daa occasionDe capì che pu mej che nè i peritt,L'avarav 'vuu el petittDe avegh on quaj bel para de anellon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 204/734

CARLO PORTA - Poesij 

204

E mi adrittura, catt ! corri in del Bin,

Quel che stà là schisciaa in del post di antDei volton di Mercant,E con quatter bej ses-des-e-on-quattrinTe me petti in saccocciaDuu bravi anellonon d'or badial,Grand asquas tal e qualDe duu sercion de roeuda de caroccia.

E via a gamba, torni indree de trott,Voo a toeù la mia Tetton, vemm del Battista,Tegni ben ben de pistaIn dove che la mett giò el manicott,E quand la me ven fada,Bell bell, bell bell, ghe bárzeghi d'arent

Per faghi sghimbià dent,E dagh el giùbel de l'improvvisada.

Mò sur sì, che intrattant che foo el giughett,E che ghi foo passà d'ona guadina,Marcia passa cammina,Squitta foeura de l'oltra on beliett.Mi prest, allon, su on pè,Ghe stoo on poo adoss fasend el peder sloffi,E poeu, ciaff! me 'l gaioffiE torni in l'orchestrin per el fatt mè.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 205/734

CARLO PORTA - Poesij 

205

Sonni, stoo alegher, la compagni a cà,Doo a ment se vedi a moeuv el manicott,Se la se incorg nagott,Se di voeult mai la scolti a descartà;Ma oh dess ! ch'eel che no eel,Che fors no la tovess quel mè palpeePer l'olter so de lee,

Nè l'ha 'vert bocca, nè l'ha most on peel.Se lassem, donca, tutt e duu al portell,Descognet del regall che gh'emm indoss;Ma el pu grev, el pu grossMel s'eva andaa a toeù mi senza savell;Ch'el mè l'eva on regall

Pien, caregh ras de pever e de spezzi,E che mai pu a quel prezziNo me sarev creduu de guadagnall.

Ecco, fioeuj, dee a trà, scoltee, sentiiCoss'el diseva quel fottuu beliett;No ghe baratti on ett,Scoltell, che ghe l'hoo in ment piccaa e scolpii:Caro mio dolcie coreHo receputo el tuvo belietto,Del qualo te imprometto

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 206/734

CARLO PORTA - Poesij 

206

Che te sarò fidele in del me amore.

Domane sò de guardia tutto el gorno,Poso ce vedaremo. Sta segura;Ma ti però parcuraDe scasciarte quell'aseno de intorno.Basta ne vedo l'oraCh'el ti abbia tolto questo tuo accidento,

Per fornire el tormentoDe far sta vita. Addio anema dora.

Ona févera cutta, on maa de pett,On azzident, on copp in sul tegnon,Saraven staa on bonbonIn pari a sto baloss d'on beliett.

Hoo comenzaa a buì,A strasudà, a fumà come on caldar,E sont daa foeura a sgar,Matt, matt affacc, de no possemm tegnì.

Amor, rabbia, vergogna e millia infernaMe strasciaven, me faven a freguj.Cribbi, che cattabuj,Che malarbetta nocc, che nocc eterna !Se sarava palpera,No vedeva che sangu, che beccaria,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 207/734

CARLO PORTA - Poesij 

207

E tracch ! soltava via

De la pagura ch'el podess vess vera.S'eva col coeur in mezz a sti cortij,Quand senti a Sant Ambroeus a sonà i ses,E poeu per tutt i ges,De lì on poo, a scampanà i avemarij.Al son de quij campann

Me regordi in bon pont de Quell lassù,E ch'olter che nè lùPò jutamm e salvamm de sti malann.

E inscì cold cold de fed, voo giò di scar,E corri via de vôl, foeura de cà,Per andamm a buttà

In di so brasc del pè d'on quaj altar;Ma appenna faa duu pass,Doo mò giust dent in del sargent maggior,Che, al frecc e de quij ôr,El me impastoccia d'ess intorna a spass.

El me trà i brasc al coll, el me strascinaPer pagamm l'acquavita a tutt i stee;El me sta tant adree,El me frega, el me vergna e el me mojna,Che infin, sto malarbett,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 208/734

CARLO PORTA - Poesij 

208

El me cava del coeur la confession

De quel mè gran magon,E el me strappa di ong el beliett.

E lì cont ona longa filastroccaEl me fa comparì el negher per bianch,E el me proeuva, nient manch,Ch'el beliett l'ha scritt lu per fà ona scocca,

E che l'è bell capìChe domà el termen d'asen che gh'è su,L'è assee lu de per luA desmostrà che nol pertocca a mì.

Infin, per calcamm sù mej la reson,El me ciappa sott brasc, che hoo pari a sbattem,

E el me menna in su l'attem,De bon compagn, a cà de la Tetton,Che la m'ha faa ona festaE ona truscia de sort, che i mee travajM'hin calaa in di strivaj...E bravament hoo bevuu su anca questa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 209/734

CARLO PORTA - Poesij 

209

LAMENT DI MARCHIONN DI GAMB AVERT 3 Intrattant in su l'assa dei BrovettGh'eva giamò ei mè nom bell e impastaa;Tuttcoss eva prontaa,Finamai i cumò, la dotta, el lett;L'eva giamò fin stada

Intorna lee, la spôsa, coi benis,A pertegà i amisE i post e i cavalier de la contrada.

S'eva, insomma, già in brusa de sposalla,E l'eva anca de gionta fissaa el dì,Quand el bel giovedì,

Giust l'antegrass, voo al solet a trovalla.L'eva on'ora de sira.Vedi la lumm per terra in 'on canton,E troeuvi la TettonSul lecc che se lumenta e che sospira.

La mamm, tutta mordacc, col did sul nas

La fa segn de tasè e de andà pian pianResti de marzapanDe la pagura de sentì on quaj cas;E quand ghe sont del pè,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 210/734

CARLO PORTA - Poesij 

210

Lee medemm, la Tetton, la solta su:

Ah, sur Marchionn, mai puCredeva incoeu possell tornà a vedè !

Ah, car mort beneditt ! Perchè sta cossa ?Me trema i gamb, voo tutt in d'on sudor,E in quell ch'el car amorL'eva adree a impastocciamen vuna grossa,

Riva denter on tôsChe, voltaa vers la mamma, el sbragia : "Ej lee,L'ha ditt el mascaree..."E bott lì: ghe se sóffega la vôs.

Sangua d'on can barbin ! Me solta in testaChe quel maa nol fudess on cremesì

Per liberass de mìE andà a la Canobbiana a god la festa;E mi, de maladett,Ghe molli el vada a lee de parnonziàS'hoo de andà o s'hoo de stà,E sto spionand in dove la se mett...

Ma lee, senza fà tante zerimoni,La gradiss el boccon, l'imbrocca el vada,E la me dà l'alzada,In moeud che ditt e fatt me la capponi;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 211/734

CARLO PORTA - Poesij 

211

E quand sont su la scara

Me senti tant a messedà el ghignon,Che foo la conclusionDe rivà a tutt i cunt a l'acqua ciara.

E, sitta bolgiraa l'intrigh e i gabel !Voo a toeù on vestii de turch d'on mascaree,Long e largh tant assee

De possemm scond con la pelanda i sciabel;E de trott e galopp,Pettegasciand per terra la balzana,Corri a la CanobbianaA curà el legoratt con tant de s'ciopp.

E su e giò, inanz indree, gira e regira

Per la platea e el palch, e intorna i scagn,Varda gent, varda pagn,Scolta vôs, spionna andann, tira, bestira,Finalment de lì on poo,Tra on gropp de gent che balla la monfrina,Vedi ona mascarinaChe l'è lee, tutta lee, giugagh el coo !

So tal e qual el taj de la personna,La grazia in del fà el pass, so el perovett,So el sporg inanz di tett,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 212/734

CARLO PORTA - Poesij 

212

E el svergnà el cuu de fianch a la s'cianconna,

So quij brasciott redond,So el color di cavij, so el portament,So quij oggion sbirent,Insomma so tuttcoss de in scima in fond.

Ah sguanguana de tucc i sguanguanonn !L'è chi la bolgironna, l'hoo cattada,

L'è chi col camaradaA sbavazzass ai spall de Marchionn !Sangue de fraa de legn,No manca pu che de squajatt la vôs,E poeu te pesti i nôs,Che per on pezz t'ee de portann el segn !

S'eva foeura de mi d'ona maneraChe no sont staa mai pu tanto dannaa:Ghe voo dree infuriaaDe per tutt, foeura e dent per la calchera,No scolti pu nagott,No doo a tra pu a reson; vedi lee e luOn bott a brasciass su...E mi giò ona firada de cazzott.

Alto lì, allon, l'è deciaraa la guerra !Daj redaj, para pia messeda, tira

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 213/734

CARLO PORTA - Poesij 

213

Pugn e pesciad de lira,

Reussìssem tucc trii col cuu per terra;Ne riva adoss infinDe quatter o cinqu turch pesg che ne mì,Gendarma vestii inscì,Che ne menem de slanz in camarin.

Lì on bravo respettor, grazios, compii,

El scolta di do part tutta la scenna,E poeu con pâs l'ordennaDe tirà via i mascher a tutt trii.Me drizzi allora in peePer vardalla on poo mi, la porconon,A desquattà el faccion,E... disii mò, fioeuj !... l'è minga lee !...

Cara Madonna ! Ajutt, coss'hoo mai faa !Ghe domandi perdon, confessi el fall,Ghe sebissi mendallMagara a tutt danee, s'han volentaa;Piangi e preghi de sortChe se giusta tusscoss; foeura che mìBoeugna che staga lìPer la reson de mandà su el ripport.

Scoltee mò adess, fioeuj, cossa che nass,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 214/734

CARLO PORTA - Poesij 

214

E vardee, quand se dis di coss del mond !

Quel respettor, che in fondL'eva on bon pastorott, on persegh lass,Vedend che in de quel loeughSarev geraa del frecc, el me toeu suSott brasc, lu come lu,Per menamm in quarter coi guardi, al foeugh.

E in quella ch'el derv l'uss, che voo de dentCribbi, chi troeuvi mi !... Ah, fioron !Lee, giust lee, la TettonCon la mamma, col sart e col sargent !Gh'aveven a la boccaTutt quatter la caraffa, e hin restaa lìCojoni a vardamm mì

Senza nè batt on oeucc nè fà ona mocca.El primm a falla foeura a romp l'incant,Sont staa mi, che hoo bajaa d'ona maneraCha nanch on turch davveraNo l'avarav possuu bajà oltertant:Per lee s'eva in cantégora,Per lee in preson, per lee s'eva a sto pass;Podii donch fegurassChe cagnazz s'eva mi dedree a sta légora.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 215/734

CARLO PORTA - Poesij 

215

Ma lee, franca francona, la spergiura

El ciel, la terra; la me fa parìCh'el traditor sont mi,Che l'è on pezz che le sa, che la me cura;La dis che la s'è tradaMarada apposta per vegni a cattamm;Che cont on porch infamm...E giò, a l'uso di donn, ona lucciada !

Mi, che poss vedè a piang nanca per rid,A pocch a pocch deventi moresin,Me se setti vesin,On poo betteghi, on poo ghe strengi i did;Lee on poo la me sgorattaCome on usell per no lassass ciappà,

Ma infin poeu la se dà:Caraff in l'aria, e Pacie cielebratta !

No me calava adess che de podèGiustà sù el primm pastizz col respettor,E el sur sargent maggior,Che l'è quel bravo mennapolt che l'è,Ditt e fatt el corr via,E el truscia tant ch'el porta indree on croson,De quij che ai rogazionOgni vun ciappa sott ses o sett mia.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 216/734

CARLO PORTA - Poesij 

216

A sta noeuva, alto, allon, sont mi che paga:Giò alegher, fioj, on'oltra boccarada !La motria l'è passada:Viva nun, porchi i sciori, e che la vaga !E adrittura cold, cold,Torni, smorbiand coi donn, in su la festaA god tutt quell che resta

Fina a l'altemm quattrin del mè vint sold.De sto pont finamai al sabet grass,Con tant che semm sta in voeulta de chì e lì,A dì quell ch'è da dì,No gh'hoo avuu el minem che de lumentass.Lee se l'eva a on festin,

La ballava con mi, con mi la stava,Con mi la cicciarava,E mi e lee, e lee e mi, saldo vesin.

Tal e qual anca in cà. Per quant ghe siaAndaa in vers in quij dì d'ora e strasora,No gh'hoo trovaa dessoraMai, mai nissun che podess darara ombria:Lee saldo là, impesadaCol cuu su la cardega, adree a sguggià,La ghe dava a tutt dà

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 217/734

CARLO PORTA - Poesij 

217

A god tucc i retaj de la giornada.

Che brava tosa, che desgaggiadonna,- Diseva in tra de mì - che tosa d'or !L'ha d'ess proppi el restorEl dio-fece de la cà Marchionna !E matt adree st'ideja,Cuntava ansiôs e recuntava i dì

Ch'aveva de patìDenanz menamm a cà sta maraveja.

Finalmente quel bell dì, quell di trii sô,Saludaa al primm spontà d'on battajonD'occh, barbasgian, cappon,Quajott, gasgiott, lorôcch, merla e cocô,

Quel di fissaa là suPer compagnamm con tutt sti razz d'usijE compì i mee legrij,L'è compars finalment, dighi, anca lu.

L'eva el bel sabet grass; tutt eva in pront:La Tetton, per la prima, in gran parada;Giò fin la fiacca in strada,Ona fiacca campagna e de tutt pontDe moeud che inanz mezzdìL'eva già adree in Brovett el Bolognin,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 218/734

CARLO PORTA - Poesij 

218

In faccia ai duu padrin

E ai soeu scricciat, a bolognalla a mì.Fornii el facc in Brovett, alto lì, allon,Se va trott e galopp anca a la cura,Poeu al pastegg adrittura,Poeu al cors, poeu a la rassegna di ballon,Poeu al Carchen, al Lentâs,

Al Re, a la Canobbiana, e poeu al risott,Poeu a la messa ai Cà Rott,Poeu ai tortij, poeu al resoli in del Cambiâs.

Infin, quand semm staa sagg de possen pu,Che no possevemm dagh nè lee nè mì,Semm andaa a cà a dormì

Giust in l'ora che j olter leven su.Adess mò, orôcch, cappon,Merla, cocô, quajott, occh, barbasgian,Fis'cee, fee pur baccan,Degh dent a scarpagoss, che semm al bon

Tant'è, fioeuj: intramm dent lee in de l'uss,Vegnimm lee in cà, e vedemm a scappà viaQuel poch rest de legriaE de pâs di dì indree, l'è staa on esuss.De sto pont desgraziaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 219/734

CARLO PORTA - Poesij 

219

No ghe staa pu che guerr, che cattabuj,

Trappol, pastizz, garbuj,Gir e regir, e corna stermenaa.

Lee cagna, lee ciocchera, lee bosarda,Lenguasciona, leccarda, desgarbada;Lee imbrojona, sfacciada,Starlattona, lunatega, testarda;

Lee zavaj, lee slandrôsa,Lee sguanguana, lee cappa di baltrocch;Vardee, fioj, in pocch,Che boccon de belee l'eva sta spôsa !

Adrittura el primm dì, su e giò di scarD'ôra e strasôra gent come i corrér:

Soldaa, roffian, pattér,Can borian pussee che on port de mar.La cà l'eva on faxall,Ogni bott gh'eva lì on seccamincion;S'eva nanch pu patron- Con licenza - on besogn de possè fall.

Se poeu derviva bocca, a revedess !Giò la cà e 'l tecc, bestemmi a cattafira,Sbragiad, bajad de lira !Del porch fottuu l'è el manch che me vegness;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 220/734

CARLO PORTA - Poesij 

220

E gh'eva ogni moment

La conclusion per aria de cusammDenanz a quij bonn lammDel soldaa sart e del soldaa sargent.

E sti duu galantomm, mei che nè mìComandaven i fest lor in cà mia;Lor la menaven via,

Senza nanca dì catt, de nocc, de dì;E sont fin rivaa a quella,Che via di quij pocch ôr del pasteggià,Che allora l'eva in cà,L'eva grazia a dormì de possè avella.

Podii domà pensà con che dolôr

La vedeva inscì matta e desbriada,Sibben giamò visadaMillia voeult del curat, del cogitôr.Del piang, del desperassN'hoo faa pur anch, se n'hoo possuu mai fà;E adree a l'onor de càGhe deslenguava anmò de i'istess pass.

Ma infin poeu, a tajagh su sta vita strambaE' soltaa foeura on sgonfiamentCol so compagnament

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 221/734

CARLO PORTA - Poesij 

221

De gomit, de rincress, de mal in gamba;

De moeud che, balcaa i ari,Hoo quistaa on poo de requi per quaj mes,Pagaa però bon pesCol spendegh in petitt tutt el salari.

Ma se ! Pascienza spend: quant ai daneeVan e vegnen, e inscì fussen staa bon

De fagh intrà reson,Che sarav staa nagotta a traghi adree,Ma on corna... Sentii questaChe l'è l'ultema, infin, la pu gajarda,E che el Signor ve guardaQuante mai, fuss on can, de sta tempesta.

L'eva ses mes che s'eva spos, pocch pu,E i coss andaven via con l'andanaDe la fever terzana,On dì ben, on dì maa, on poo giò, on poo su,Quand ona bella sira,In del tornà a cà, al solet, de bottìa,Me son vist dree on'ombrìa,Come de vun che me tujess de mira.

Mi, che sont omm che rendi ai fatti mee,Com'è de giust ch'abben de fà la gent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 222/734

CARLO PORTA - Poesij 

222

No gh'hoo squas nanch faa a ment,

E andava inà senza voltamm indree:Ma quand sont staa al Liron,Lì inscì voltaa el caffè, costù de slanzEl me fa on solt inanz,E el me trà contra el mur cont on button.

L'eva costù on demoni d'on cilan

Vestii in s'giacchè, con su duu colzonascDe tira de pajasc,Col volt tutt a barbis come on magnan:El fava poeu sgarìInanz indree per l'aria on nisciorin,Da fagh streng el sesinA mezza ona Boemia, olter che mì.

Denanz, e giust in mira al mè portell,Gh'eva in mezz a la strada on'oltra ombrìa,Che, inscì per famm legrìaLa pestava sui prej cont on tarell.El sarav staa el mè câsDe rebatt cont i gnocch la prepotenza:Mi inscambi hoo usaa prudenza,E hoo faa sto sagrifizi per la pâs.

Tutt inutel però. che in de quel menter

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 223/734

CARLO PORTA - Poesij 

223

Che ghe molli on sghimbiett per scappà in cà,

Me sont sentuu a ciappàSul portell mitaa foeura e mitaa denter;E lì coi pee in del cuu,Tal e qual s'eva, inscì a gatton sui sass.Me fan desgorgà el pass,E vegnen dent in cort anca lor duu.

"Oh pover mi ! Signor ! La vita in don !Sbragiava a tutta vós del pè di scar;E lor, adree ai mee sgar,Giò insci a l'orba, pesciad, legnad, s'giaffon !Infin, compar on lumm,I lobbi se impienissen de sabett,E quij, senza dì on ett,

Ciappen a gamb la porta e van in fumm.La Tetton che me ved a comparì,Tutt sporch, tutt rabuffaa, tutt sanguanent,La va in tanto spavent,Che ghe ciappa i dolor del parturì;Ghe solta i conversion,Che la sguizza sul lecc come on'inguilla,D'avè de fà a tegnilla,E de gionta, deliqui e strangojon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 224/734

CARLO PORTA - Poesij 

224

Alto prest, el zerusegh, la comaa,

Acqua. solass, foment, pann cald. asee !Vesinn inanz indree:Tucc dottoren, tucc platen, fan mercaa;Intant ven mezza nott,Gajarda el maa, la donna la peggiora,E in pont al bott de l'onaOèe, oèe ! Cossa l'è ? L'è on bel mas'ciott.

E hin andà i coss ben, grazia al Signor,L'è stada tanta la satisfazionCh'hoo avuu in quell'occasionPer sta proeuva inscì granda del so amor,Che, s'ciavo, hoo pensaa puNè ai gnaj del temp indree. nè ai soeu caprizzi,

Nè al priguer del stremizzi,Nè al brusor del buratt che hoo cattaa su.

Ma, cold e matt d'amor, ghe stava adree,Ch'avarev fin vorsuu famm in freguj,E a furia d'oeuv, de puj,De formaj del mejor di cervellee,.E a furia de struzziamm,De stà di nocc intregh senza dormì.L'hoo missa in quindes dìA la portada de possè pagamm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 225/734

CARLO PORTA - Poesij 

225

E 'l pagament l'è staa, che ona mattina,Tornand de la bottìa per disnà,Troeuvi netta la càDe possè ballagh denter la monfrina;Pu ona camisa, un strasc,Pu on lenzoeu, ona coverta, on piatt, on ramm,E lee, la ladra infamm,

Scappada a fà la crappa, el soldarasc.Gesuss, che infamitaa, che tradiment !Troeuvi in terra ona motta de palpee;Leggi i letter de lee,Vedi l'intrigh col sart ciar e patent,E vegni in cognizion

Che so l'eva el beliett, quell del guantin,So el ladrament, so, infin,Anch quel birba d'on fatt del buratton.

In quel stat de passion, de primm bullôrMe sarer fors scannaa, mi, come on can,Se a tertegnimm la manNo me vegneva in ment quel car amôr,Quel car angerottell,Quel pover innocent del mè bambin,Che l'è nanch settemin,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 226/734

CARLO PORTA - Poesij 

226

E el par squasi d'on ann, tant che l'è bell.

Fioeuj, tender de coeur, che sii staa chìA scoltà i mee lument con cortesia,Inanz de passà via,Compatimm, consolemm, piangii con mì;Piangii col Marchionn,Col pover Marchionn, che sont mì quell,

Striaa e tiraa a bordellDa la cappa de tucc i bolgironn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 227/734

CARLO PORTA - Poesij 

227

L'È MÒ VORA E MAI TEMP, SCIORI ROMAN L'è mò vora e mai temp, sciori Roman,Che fornii de seccam la divozionE de impiastrà i nost mur AmbrosianCoi pataffi di voster quistion;

Cossa n'importa a nun chì inscì in MilanDi vost improvvisad, di vost vision?Che siev scimm d'omm o de basgian.Fior de robba oppur scumma de birbon?

No mangee tutt e duu, no bevii mej,No sij intappaa polit e comm se dè,

Quand prima ne gh'avevev gnanch tri ghej?

Per mi sont de parer che el mej guadagnEl sarav quell de mettela in tasè,God e mocalla lì coi voster sguagn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 228/734

CARLO PORTA - Poesij 

228

L'È ONA GRAN BRUTTA COSSA LABOLLETTA(1816-1817)

L'è ona gran brutta cossa la bolletta,Brutta quand l'è bolletta del dedreeBrutta quand l'è bolletta de palpee

Brutta quand l'è de quella de poettaMa però gh'è de bon...Che alla prima ghe pensa el lavandeeMa ai olter do bollett senza danee

La bolletta l'è semper bollettaCredem pur, l'è bel pari a lodalla

Ma .................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 229/734

CARLO PORTA - Poesij 

229

L'EDUCAZION DI OMEN E DI BESTI Cossaa che no pò fà l'educazion!Tigher, ors, lionE millia d'olter besti sanguinari,Che domà a nominaj metten pagura,A furia de educaj

Desmenteghen anch lor la soa natura,E deventen mansuett come bagaj.

Vedem, all'incontrari,Giust per la forza medemma de prenzipiOn cagnoeu de BolognaTaccass ai gamb de tucc, mord e rognà,

Quand el so istintL'è piuttost de tasè, tremà e scappà.E finna el bee, ch'è semper staa mansuett,Descritt e pecciuraaPer el ver simbol de simplizitaaDe innozenza e pazienza,Se el nass e el viv sott a on cattiv pastor

El deventa insolent e truzzador.Ecco el perchè se troeuva tra nun omen,Birbon e galantomen.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 230/734

CARLO PORTA - Poesij 

230

Besti d'istess istint, d'egual natura,

Diversament educaa,Part tenden a fà ben, part a fà maa.El ciel vorress che la canaja, almanch,La fuss la minor part de sto bestiamm!Ma per nostra disgrazia,I gent d'onor hin rar come i mosch bianch.Part hin mal educaa per pregiudizzi

De natura.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 231/734

CARLO PORTA - Poesij 

231

L'INTOLLERANZA RELIGIOSA(1810)

De già che sti accademegh hin contentChe diga su anca mi quaj cossorina,Gh'hoo on fattarel curios e noeuv noventDe cuntav inscì in lengua meneghina:

Sto fatt el fa al nost cas, e poeu el gh'ha quellDe vess almanca curt, se no l'è bell.

On reverendo pader del cavicc,Dottor emeret de teologia,Cont trii barborz de grassa e on bel botticcDe cinqu brazza de corda almanch che sia,

L'eva on mes fa, per la trippa e per juss,President de la congrega del Suss.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 232/734

CARLO PORTA - Poesij 

232

MA SAL, EL MÈ SUR LELLA, CHE, A DÌ POCCH (1815)

Ma sal, el mè sur Lella, che, a dì pocch,El merita de vess casciaa in galera ?Asen fottuu, ch'el vaga a strappà i sciocch,

E minga a strappà i dent in sta manera !

Per cavamm on dent guast, tramm tutta in tocchLa gengiva e on bon quart de restellera !Ah, sur Lella, ona porca de tarocchCome lu no la gh'è proppi davvera !

Soo che parland di strappadent in massaSe diseva ona voeulta che costorO che strappen el dent o la ganassa;

Ma lu, sur Lella, senza avegh la flemmaDe fà vuna di do, come fan lor,El strappa el dent e la ganassa insemma.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 233/734

CARLO PORTA - Poesij 

233

MANGI PUR DEL GRAN AJ QUAND PER I STRAA

Mangi pur del gran aj quand per i straaMe incontri in zerti nobilitt sgonfionChe schiven el salud o saludaaTiren drizz come astratt fond de cojon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 234/734

CARLO PORTA - Poesij 

234

MERCANAGG I POLITEG SECCABAL(1814)

Marcanagg i politegh seccabal,Cossa serv tanc descors e tanc reson ?Già on bast, in fin di facc, boeugna portall,E l'è inutil pensà de fà el patron.

E quant on bast ghe l'emm d'avè sui spall,Eternament e senza remission,Cossa ne importa a nun ch'el sia d'on gall,D'on'aquila, d'on'oca o d'on cappon ?

Per mi credi che el mej el possa vess

El partii de fà el quoniam e pregàDe no barattà tant el bast de spess.

Se de no, col portà d'on sit a l'olterI durezz di travers, reussiràOn spelament puttasca e nagott d'olter.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 235/734

CARLO PORTA - Poesij 

235

MÒ SISSIGNOR, NO G'HOO VERGOGNA ADILL(1815)

Mò sissignor, no gh'hoo vergogna a dill,Hoo vorsuu ben anmì a Napoleon,E finna tant che l'è staa lu el patron

Gh'hoo faa onor col servill, con l'ubbedill;

E adess dighi, e sont pront a sostegnill,Ch'anca a Franzesch mi ghe vuj ben benon:Cazzo, el me paga, e sarev ben birbonSe avess minga de amall, de benedill !

E quest ghe provarà che mì i sovranI rispetti, i ubbedissi e i lassi fà,E ghe sont grato quand ghe mangi el pan:

Che infin poeu el voeur di quest, che in del me coeurAlmanch quaj coss de bon ghe sta de cà,Che in del sò ghe sta fors quell che Dio voeur.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 236/734

CARLO PORTA - Poesij 

236

NO ME PAR MINGA VERA CHE A STO MOND No me par minga vera che a sto mondSe daga di balocchInscì gross de legnamm inscì redondChe podend acquistass meret con pocchSe redusen al pont della soa mort

Senza avè preparaaOn pò de ben de contrappon al maa.

Va là, Valeria, vorrev anca dìSe per quistass del meretEl fudess nezessariA stà tutt quant el dì

Cont on flagell in l'ari.

Dio nol partend che ve battì el preteret,Dio nol partend che andee vestii de sacch,Che portee barba longa e coo pelaa,Che staghev in genoeucc puttost che impee,Che sbraggee de danaa,

Che gh'abbiev di cilizziDi pioeucc o di immondizzi,Che siev sporch come besti e che spuzzee;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 237/734

CARLO PORTA - Poesij 

237

Nè Dio el partend d'esclud del Paradis

Quij che in soa vitaNo hin staa monega fraa pret eremitaE no hann mangià di erb e di radis;Se pò a sto mond viv ben andà a spassMangià ben bev mej e poeu salvass,Basta domà ingegnass a temp e loeughA tegni ..................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 238/734

CARLO PORTA - Poesij 

238

O TI POVRA FRANZISCH, CRANI PALLOCCH O ti povra Franzisch, crani pallocch,Ti credutt Napollion metter in sacch,Mazzar Franzosa, e tajar Franza in tocchE nasar Jacobina per tabacch.

Ti credutt diventar patrona in pocchDe Tallian, de Paver, de Pollacch,E prenzipa de Rena venir locchA domandar perdòna in sto bivacch.

Ma adess tì, cojonatt de tò Arziducch,Marcia per scappa, Imperator del tecch

Con toa corona rotta sul mazucch.

Adess che ti star povra, e star mendicchGira el mond cont usella de duu becch,Fa vedè per casott, per mangià micch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 239/734

CARLO PORTA - Poesij 

239

PARACAR, CHE SCAPPEE DE LOMBARDIA(1814)

Paracar, che scappee de Lombardia,Se ve dann quaj moment de vardà indree,Dee on'oggiada e fee a ment con che legriaSe festeggia sto voster san Michee.

E sì che tutt el mond sa che vee viaPer lassà el post a di olter forestee,Che, per quant fussen pien de cortesia,Vorraran anca lor robba e danee.

Ma n'havii faa mo tant, violter baloss,

Col ladrann, e coppann gent sôra gent,Col pelann, tribolann, cagann adoss,

Che infin n'havii redutt al pont puttannaDe podè nanca vess indifferentSulla scerna dei boja che ne scanna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 240/734

CARLO PORTA - Poesij 

240

QUAND LEGGI QUEL TO LIBER CONTRA ELBOSS (1812)

Quand leggi quel to liber contra el Boss,Te me pàret on canChe sott i dent el faga scrizzà i oss.

La sarà famm de gloria, e la saràOna famm onorada;Ma per dio bacco, no se pò negàChe no la sia ona gran famm rabbiada !

Ma quand poeu pensi che on italian,Anzi on nost buseccon,

El le toeu contra on olter per stringall,Per tajall a boccon,Per divorall,No poss a manch de dì che te see on ommVerr de fatt e de nomm:

Perchè el cas che on fradell mangia i fradej

L'è on cas che no el se dà che in di porscej.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 241/734

CARLO PORTA - Poesij 

241

QUAND VEDESSEV ON PUBBLEGH FONZIONARI (1812)

Quand vedessev on pubblegh funzionariA scialalla coi fiocch senza vergogna,Disij pur che l'è segn ch'oltra el salari

El ghe mett lù del sò quell che besogna.

Quand savessev del franch che a l'incontrariNol gh'ha del sò che i ball ch'el ne bologna,Allora, senza nanch vess temerari,Disij ch'el gratta senza avegh la rogna.

Quand intrattant ch'el gratta allegramentVedessev che i soeu capp riden e tasen,Disij pur che l'è segn che sann nient.

Ma quand poeu ve sentissev quaj ribrezz,Perchè a dì che sann nient, l'è on dagh de l'asen,Giustemmela... e disij che fan a mezz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 242/734

CARLO PORTA - Poesij 

242

RECORS Al Cavicc, Gran LoeughtenentIn Milan de la FortunaPrim minister del nient,Segretari della luna,Protettor de crôs e lettera

Con cinquanta mila etzetera.

Petizion d'on Desaviaa,Pien de fumm e senza rost,Ch'è nassuu descaviggiaa,Che l'è al mond perchè gh'è post,Per avè, se ghe fuss strada

Ona bona incaviggiada.

RECORS

Eccellenza, desfand giòSto Recors, el credaràCh'el sia fors d'on quaj gogò

Ch'el le voeur vegnì a seccàCon quij solet resonascTaja giò col cortellasc.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 243/734

CARLO PORTA - Poesij 

243

Nossignori! l'è giust vun

Che l'è inutel! sanguanon!No'l gh'ha fiffa de nissunQuand la vaga a avè reson,E reson che no se pòPropi minga digh de no.

In del Codes Caviggin

Ai cap terz de incaviggiandaLeg ottava vers el fin,Gh'è, che tutt quij che domandaLa patent de incaviggiaaHan d'avè tre qualitaa.

Omnes illi, in conclusion,

(Citti i sò prezios paroll)Ch'hin sfacciaa, bastard, mincion,S'incaviggien finna al coll;Nec caviggium l'entra adossQuibus manchen sti tre coss.

Ezzellenza Caviggioria,Mi me piasen i coss spicc;Ghe presenti sta MemoriaScongiurandel d'on cavicc,E ghe foo vedè in d'on fiaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 244/734

CARLO PORTA - Poesij 

244

Che gh'hoo tutt sti qualitaa.

Vegnend donca a l'occorrenzaQuanto sia al petulant,Per provaghel, Ezzellenza,Ghe voeur minga pù che tant;Che l'osserva in A, B, C,Qui, tre Fed che ven adree.

A, la fed d'ess staa impiegaaAl Register in Milan,B, la fed de nobiltaa,C, la fed d'avè avuu man,Benchè 'l fuss per aliam via,In di coss de polizia.

Eccellenza! eel persuas?Gh'hal nient de dì su quest?Ben... ch'el guarda... l'istess casMi ghe foo de tutt el rest.E vorend parlà resguardAl quesit de vess bastard,

Ghe diroo, che sont nassuuIn facciada d'on convent,Ch'even grass, ben mantegnuu

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 245/734

CARLO PORTA - Poesij 

245

Quij padrin che gh'era dent,

Ch'even forsi cent desdott,On trattin tutt zoccolott:

Che mia mader, mezza monega,La gh'aveva devozionDel sudari, de la tonega,Del capucc e del cordon

De quij pader zoccolee(Allegaa D, E, F, G).

Mi me paren sufficientSti reson, che gh'hoo portaa,Per provà 'l bastardamentD'on armada de soldaa;

Cent desdott de quij monsùImbastarden on Perù!

No me resta de provàC'el terz pont de vess sonaj,E poeù dopo semm a cà,Semm al strenges di stroppajZentilissem Caviggion,Cossa en disel, gh'hoo reson?

Per vess ascen; giust... descor!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 246/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 247/734

CARLO PORTA - Poesij 

247

Basta inscì: gh'hoo faa cognossCome vun e vun fa duu,Che mì gh'hoo tutt e tre i cossChe la leggia l'ha volsuu;Quell ch'hoo ditt, ghe l'hoo provaaE l'è pura veritaa.

Preghi donca soa Zellenza,Perchè el voeubbia toeuss l'impiccDe proved a l'occorrenza,Regalandem on caviccDi pù longh che gh'è in l'imperi,Come implori e come speri.

Intrattant gh'hoo l'onorDe inchinall, de deciarammSò umilissem servitorMeneghella di Baltramm,Dottor, nobel in malora,Accademegh come sora!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 248/734

CARLO PORTA - Poesij 

248

SE IN RATA PROPORZION DEL GRAN SALARI 

Se in rata proporzion del gran salariSe scodess a la cassa anca la scienza,E la vertù de fass andà a longh i affariLa cressess in mesura d'insolenza,

Chi podarav allora stagh in pari?Franch che nissun podarev stagh in pariAlla vostra grandissima Eccellenza.L'è perchè cert a sora al legendariDi omen vertuos...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 249/734

CARLO PORTA - Poesij 

249

SE MAI EL GH'AVESS GUST, SUR INTANAA(1816)

Se mai el gh'avess gust, sur intanaa,De fà sott a cazzott in poesia,Sont chì pront a servill, e manco maaCh'el me strusa in d'on tast de simpatia.

Ma con patt de trattà de bon soldaaE d'omm d'onor, minga poggià e corr viaA mettes in sicur in sul segraaDe la Regia Cesarea Polizia.

Foeura, sur vis-de-cazz, quel mostaccion,

Ch'el regna a battes cont on'arma pari,E minga col cortell di delazion;

O a tutta manca, se nol pò resistAl gust de fà el sassin, de fà el sicari,Ch'el metta inanz la pell come fan quist.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 250/734

CARLO PORTA - Poesij 

250

SE QUELLA SOA SACRA MAJESTAASe quella soa Sacra MajestaaChe comanda in Milan, la trass on buiE la me dass a mi l'autoritaaPer quindes dì de fà tutt quel che vui;

Vorrev prima de tutt fà on'ordenanzaChe tucc i caroccee... Ma... adess, bell bell,Prima de tutt vorrev andà in finanzaA svojà i cass, e no lassagh on ghell..

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 251/734

CARLO PORTA - Poesij 

251

SISSIGNOR, SUR MARCHES, IN L'È MARCHES (1815)

Sissignor, sur marches, in l'è marches,Marchesazz, marcheson, marchesonon,E mi sont al sur Carlo, milanes,

E bott lì, senza nanch on strasc d'on "don".

Lu el ven luster e bell, e el cress de pes,Grattandes con so comod i mincion,E mi, magher e biott, per famm i spesBoeugna che menna tutt el dì el fetton.

Lu, senza savè scriv, nè savè leggE senza, direv squas, savè descor,El god, salamelecch, carezz, cortegg;

E mì, destinon porch, col mè stà suSul palpee tutt el dì, gh'hoo nanch l'onorD'ess saludaa d'on asen come lu!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 252/734

CARLO PORTA - Poesij 

252

CAPITOL QUART  

Quell di quatter

SATIRA e GESA

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 253/734

CARLO PORTA - Poesij 

253

A MONSIGNOR STEFANO BONSIGNORI VESCOVO DI FAENZA(1810)

Monscior reverendissem, quel lodammCome se fuss on'arca de sapienza,El me par tant parent del tavanamm,

Che asquas gh'el metti a caregh de conscienza.Ma saal, che se voo là insci de Baltramm,E no me metti minga in avvertenza,I lod d'on pari sò podeven fammOn scherz d'ona quaj brutta conseguenza?

Podeva sgonfiamm foeura con reson,Damm a d'intend de vess on bell'ingegn,E famm toeu via intant per on mincion;

Tanto pu che paricc hin a sto segnDomà per on quaj gest de approvazionDe quaj prenzep arcadegh de Seregn.

VARIANTEStrofa 3 e 4:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 254/734

CARLO PORTA - Poesij 

254

Podeva a tutta manca sgonfiamm foeura

Damm ad intendE fors'anca partend de tegnì scoeura,

Defatt n'hoo vist inscì ch'hinn rivaa al segnDe vorrè dà a tucc i scrittor la gambiroeuraPer vess piasuu a on quaj arcad de Seregn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 255/734

CARLO PORTA - Poesij 

255

CATOLEGH APOSTOLEGH E ROMAN (1814)

Catolegh apostolegh e roman,Gent che cred in del papa e in di convent,Slarghev el coeur che l'è rivaa el momentHin chì i Todisch, hin chì, quij car pattan !

Adess sì che Milan l'è 'l bel Milan !Predegh, mess, indulgenz, perdon a brent !Emm de andà in paradis anca indorment,Anca a no aveghen voeuja, meneman.

E, senza meneman, conclud nagott

Voeuja o no voeuja, tucc: no gh'è reson,Devem andà su tucc, o crud o cott,

Che n'han miss tucc in stat de perfezionCol degiun, col silenzi, col trann biott,E col beato asperges del baston.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 256/734

CARLO PORTA - Poesij 

256

COSS' ÉVELA LA MANNA CH'EL SIGNOR (1816)

Coss'évela la manna ch'el SignorEl fava pioeuv del ciel per i soeu Ebrej ?L'eva on certo compost d'ogni savorFaa a boccon press a pocch comè i tortej.

Sti savor se portaven de per lorIn di bocch a mesura di sò idej:Vorreven figattej... puj... cavolfior ?...Mangiaven cavolfior, puj, figattej.

Pur gh'han avuu anmò faccia, sti canaj,

De digh a nost Signor che n'even sacc;E lu, al de là de bon, màndegh di quaj!

Se s'eva mì el Signor, stampononazza,Ghe vorreva fà pioeuv in sui mostaccOna manna de stronz longh quatter brazza!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 257/734

CARLO PORTA - Poesij 

257

DISEN I PRÊT Disen i prêtChi eel che ha strappaa el sfragellDe man de Dio e poeu v'ha tegnuu sù in peeLa cà la vacca i boeu vjolter medemm?Chi eel che v'ha impij el granee

De forment formenton ris mej e segher,Semm fots minga staa nunNun cont el coll morell e i colzon negher?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 258/734

CARLO PORTA - Poesij 

258

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 1**SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJMENEGHINN STRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARIINTITOLAA: «BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Largo, largo che passa don Giavan

Cont el gran valison di soeu talent !Poffar de brio, pò vess, ma el gh'ha fin dentEl gran secrett de drizzà i gamb ai can !

Alto, presto a lor sciori a dass de manPer l'etichetta del rezeviment;Foeura coeugh, palch, carrocc, appartament,

Pilla, salamelecch, trusc e baccan !

Don Giavan l'è on omon strasordenari,L'è el Papa del gran tempi de la Gloria,L'Imperator di articol letterari.

L'è el gran Kan de l'onôr, del disonôr;

Per donna de servizi el gh'ha l'Istoria,E i poster tucc dedree per servitôr.

Donca, i mee sciori, a lôr

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 259/734

CARLO PORTA - Poesij 

259

A leccall, a palpall, a morisnall,

A impienill, sôra tutt, e a sagolall,Perchè nol faga el ciall;Che dininguarda, Esuss Maria, a nunS'el smolla la valis anmò digiun !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 260/734

CARLO PORTA - Poesij 

260

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 2 **SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJMENEGHINN STRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARIINTITOLAA: «BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Grazie, obbligato a quel so bel penserChe n'ha procuraa on post sul so giornal !

Mai pu Magg, Tanz, Parin e Balestrer,Se posseven speccià on onor egual !

E anben che in del dà aria al so parerEl ne tratta de goff, de trivial,Pomm vess content però in tutt i maner,Che la spesa la vâr el servizial.

E poeu l'è ciar come duu e duu fan quatter,Ch'ognun, tant in del ben come in del maa,El lavora segond el so caratter.

Lu, come bullo e come sacrenon,El ne voeur consegnà all'eternitaa,

Cont ona s'cioppettada in del s'cennon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 261/734

CARLO PORTA - Poesij 

261

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 3 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Conzess per vera, el me car sur Giavan,Che lu el parla con pasta de zecchin,

E che a l'incontra nun goff de MilanPàrlem con pasta sgresgia de quattrin,

Ch'el me traga on poo in spezz sto bel sovran,Disendem chì, tra lu e nun meneghin,Sarav pu scior cont ona dobla in man,Nun tutta in ramm, o lu tutta in or fin ?

E quand lu col so or, nun col nost rammVegnissem a coo a coo in di medemm spês,Che differenza mai pôrràl trovamm ?

Credi, el mè sur Giavan, che tutt al puLa differenza la starà in del pês..

Oh ,se la va a leggèr l'ha reson lu !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 262/734

CARLO PORTA - Poesij 

262

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 4 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Donca senza savè el lenguagg toscanNo ghe pò vess moral, nè ziviltaa ?

E sti virtù gh'hin mò giusta toccaaCome la vôs de bass ai bicciolan ?

E nun, salvadegoni de Milan,Ghe vemm a moccià via senza pietaaQuij menùs tant prezios quij inscì faaCh'in el gran meret de l'abaa Giavan ?

E quell ch'è pesg nun goff, lorôcch, battista,Ghe insegnem la moral al taffanari,Cont i Arcad toscan, coi Petrarchista ?

E poeu sel civilizzem coi giornaj,Dove gh'è su i soeu articol letterari,

Ch'hin tutt faa de paroll bej finamaj ?Ah ! per schivà sto guaj,Car sur Abaa, ch'el faga d'ona cossa:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 263/734

CARLO PORTA - Poesij 

263

De chì inanz che je stampa in carta grossa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 264/734

CARLO PORTA - Poesij 

264

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 5 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Cazzo, el me dis che i soeu paroll toscannHin tutta grazia, tutta ziviltaa,

E poeu el ne sgogna dopo, a brazz de pann.Senza che gh'abbiem faa nè ben nè maa ?

Ma cazzo, s'el vorreva strapazzann,El doveva almanch fall in sbottasciaa,Sbassass, com'el dis lu, trattann, parlannCont el lenguagg di goff e di rabbiaa !

Insci mò, coss'hal faa con la soa platta ?L'ha sassinaa de pianta i soeu argoment,E el s'è desfaa lu de per lu la fatta;

E col vorrè stà su e fà el caga in l'olla,L'ha obblegaa a volzass nun per stagh arent,

E a digh su in bon toscan: Stelle che chiolla !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 265/734

CARLO PORTA - Poesij 

265

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 6 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Se i Milanes col scriv in milanêsPretendessen de trà in terra el toscan

Mi per el primm vorrav che don GiavanEl te ghe sonass giò sardell de pês;

Ma siccome l'è pubblegh e palês,Manifest e patent a tutt Milan,Ch'hin gent senza pretês e bon vivan,Vorrav mo inscambi ch'el ghe fuss cortês

Tanto pu che, stampand, stampen per lor,E in cà sova, e per so divertiment,E con licenza di superior;

E che infin dodes tomm n'hin minga asseeDe portà el minem dagn ai soeu talent,

In d'ona Italia pienna de pessee.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 266/734

CARLO PORTA - Poesij 

266

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 7 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Se on viaggiator el se fudess propostDe descriv on paës, puta Milan,

E che appenna rivaa al Borgh di ortolanEl fermass la carroccia in del primm ost;

E che là senza mai moeves del postEl scrivess giò, triff traff, robba de canContra i fabbregh, i donn, el ciel, el pian,I costumm e el savè del popol nost:

Costù, domandì mì, saràvel somm,Fatov, malign, tambèrla, malcreaa,Birbon, canaja, bestia, oppur on omm ?

Oibò ! El sarav fradell de quell'abaa,Che in grazia che no 'l pò capì on primm tomm,

El ne strapazza vundes nanmò faa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 267/734

CARLO PORTA - Poesij 

267

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 8 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Poggi anca mì, de già ch'el poggia lu,ch'el sia el rid on sollev di nost miseri,

E se i miseri gh'hin, poggi de pu,Ch'el sia mej toeuj in rid che toeuj sul seri.

Ora, on liber che gh'abbia la virtùDe barattà in tant rid i piangisteri,Per mì poggi ch'el vara on mezz Perù,Senza tanci prezett che rompa i zeri.

Che se lu poeu el se poggia e 'l se repoggiaOstinaa come on mull suj soeu prezzett,Cossa serv tante ball ch'el ne je sfoggia ?

Perché, fin che a dispett del breviariEl va adree a poggiann ciaccer e progett,

L'è palpee ch'el ne poggia al taffanari.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 268/734

CARLO PORTA - Poesij 

268

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 9 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

No no, bell bell, car sur abaa Giavan,Intendemmes polit ! Vuna di dò:

O che sto noster pòpol de MilanEl sa legg, el pò legg, o el sa legg nò.

S'el sa legg, l'è padron de tirà a manTant on liber di nost, come di so;Se no 'l sa legg, l'è inutel fà baccanPer on'acqua che corr giò per el Po.

E s'el legg, e el pò legg, e l'è patronDe legg tant el toscan ch'el meneghin,Cossa gh'entrel lu a rompegh i mincion ?

Per fà la guerra ai gust, sur abadin,Ghe va coo, coeur, giudizzi, educazion:

Tutt quell che lu el gh'ha minga, in fin di fin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 269/734

CARLO PORTA - Poesij 

269

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 10 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Quand pensi a quella motta de comentChe soffèghen el test del pover Dant,

E rifletti che tanta e tanta gentHin anmò de cà al Limbo anch tant e tant;

E quand pensi che finna i stess sapientOgni tratt se battezzen de ignorant,Resoffegand el test de s'ciariment,De lumm, de lumm, de lumm, de variant,

Me s'è duvis che anch lu, quel gran poetta,Sott al codez penal de don Giavan,El voeubbia stantà on poo a passalla netta.

Anzi me par vedell, a cunt fornii,A sta pesg de nun goff ambrosian,

Che almanch de cent vint milla semm capii,E in sto numer compii,Già de reson, gh'è dent anch i mejôr,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 270/734

CARLO PORTA - Poesij 

270

Esclus, s'intend, e' gran legislatôr.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 271/734

CARLO PORTA - Poesij 

271

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 11SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Quand i nost vicciuritt e fiaccareeMènen intorna on milanes a spass,

Ghe diraven, a chi gh'el domandass,Che mènen in carroccia on forestee.

Quand i nost sciori inviden on viveeDi so amis milanes a refiziass,Hin solet digh al coeugh de regolassChe gh'han di forestee, tant che sia assee;

E lu, ch'el sta chì inscì a s'ceppà i radis,L'ha el coragg de stampann in sul musonChe in Milan forestee el voeur dì nemis ?

Ah, on'oltra voeulta, inanz trà lì secch secchDe sti goffad con tanta presunzion,

Ch'el consulta el cervell, minga i busecch !

VARIANTE

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 272/734

CARLO PORTA - Poesij 

272

E lor, che in sto Milan gh'hin vegnuu gris,

Gh'han coragg de stampann in sul musonChe in Milan forestee voeur dì nemis !Ah, cari lor, almanch almanch che tasenSe de nò diremm nun, con pù reson,Ch'el nomm de lor signori el voeur dì asen.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 273/734

CARLO PORTA - Poesij 

273

DODES SONITT ALL'ABAA GIAVAN 12 SORA LA SOA DISSERTAZION CONTRA LA RACCOLTA DI POESIJ MENEGHINNSTRAMPADA SUL SEGOND NUMER DEL GIORNAL LETTERARI INTITOLAA:«BIBLIOTECA ITALIANA».

(1816)

Per fagh vedè e toccà proppi con manChe, anch senza vess nassuu in d'on'aria fina

E avè tettaa de bajla firentina,Se pò fass foeura i busch anch in Milan,

Ch'el me sporgia on poo chì, sur don Giavan,El fregaoeucc de quella soa manina,E ch'el tocca, ch'el studia e ch'el combinaSti pocch donzenn de nomm italian.

S'el leggiarà polit cont attenzion,E se de gionta el vorrarà notàSti nomm sul mennabò di citazion

Sur don Giavanin d'or, ch'el lassa fàChe ghe mettaroo insemma on regalon

Ch'el vorrarà stantà a portall a cà.Prest, donch, ch'el vegna zà,

Leggemm: Letteratura: Muss, Gigee,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 274/734

CARLO PORTA - Poesij 

274

Rivola, Castion, Magg, Balestree,

Litta, Tanz, Borromee,Settala, Ripamont, Gian Marlian,Carchen, Magenta, Ajrold, Venust, Cardan,

Ferrari Ottavian,Castion d'Alfons, Berchet, Scott, Purisell,Peregh, Manzon, Luin, Pozzobonell,

Gianella, Gambarell,

Torti, Panigaroeu, Bellott, Parin,Verr Lissander, Oltrocch, Rejna, Venin.Storia: Sass, Calch, Giulin,

Verr, Simonetta, Coeuri Bernardin.Medesina: Majner, Lanfranch, Baldin

Cros, Concorezz, Tadin,Salvadegh, Mennaben, Griff, Lampugnan,

Duu De Grad, duu Caimm, Manara Alban,Simonetta, Giussan.Rovida, Della Porta, Castion,Moscati, Pravesin, Casaa, Boldon,

Boss, Assander, Siton.Anatomega: Buzz, Gasper Asell,Carchen, Bianch, Bium, Monteggia, Magistrell,

Tron, Cuni, Mazzucchell,E Riboli, e Paletta, e l'Ospedaa.Chimega: L'Aleman, Monguzz, Poraa.

Scienza d'antighitaa:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 275/734

CARLO PORTA - Poesij 

275

Trivulz, Ferrari Ottavi e Ottavian,

Fumagall, Allegranza, Boss anzianE Cattani Gaitan.Fisega: Fris, Raccagn, De Regis, Pin.Meccanega: Isimbard, Elli, Sonzin,

E Beccaria Ballin.Argentaria: Cardan, Brambilla, Gross,Luccignoeu, Scorza, Arzag, e quel pess gross

Del Foppa Caradoss.Incision: Giusepp Long e la soa scoeula.Architettura: Bass, Mangon, Vignoeula,

Solar, Meda, Cagnoeula.Pittura: Cresp, Boltraffi, Bramantin,Melz, Lomazz, Foppa, Zeser Sest, Luin,

Panfil, Oggionn, Figin,

Del Cajro, Michelin, Pepp Boss, Appian,Peregh, Gallear, Sanquiregh, Landrian,Canna, Levaa, Vaccan,

E in tra i donn la Milesi, la Legnana,La Belleria, la Cornea, la Vedana,

L'Olivazza, l'Appiana.Scultura: Porta, Biff, Fontana, Agraa,Solar, Bambaja. Giurisprudenza: Alziaa

Papà di dottoraa,Pusterla, Ares, Taegg, Cajmm, Carpan,Manfred Settala, Gian Luis Toscan,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 276/734

CARLO PORTA - Poesij 

276

Piroven e Giussan.

Politega: Moron, Verr, Beccaria.Matematega, Calcol, Stronomia:Ceva, Agnesa Maria,

Caravagg, Mazzucchell, Zeser, Carlin,Lecch, Cavalier, e on Orian che in fin

L'è on lumm de vott stoppin.Milizia: El gran Trivulz, Melz Luduvigh,

Medez, Castald, e Belgiojos Albrigh,E i nost Viscont antigh.Musega: Cadenazz, Mess, Palladin,Minoja, la Grassina, Sant Martin,

E Luvis Marchesin.Diplomazia: El cardinal Moron,Archint, Taverna, Cresp, Melz, Castion

E el Boss de Provvision.Teologia: Moron, Branca, Bonscior,E in Domm, on para l'ann, dedree del cor.

Artegian poeu, descor !

Ona motta, on vivee on mucc, on brovett;Perfett, arziperfett, plusquam perfett:Basta dì che on Ronchett

L'instrivalla tutt l'ann re e imperator;E che a Londra e a Paris ne fan l'onor

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 277/734

CARLO PORTA - Poesij 

277

De dà la metta a l'òr

Coi noster bravi balanzitt nostranFabbricaa in st'aria grossa de Milan.

Ora, sur don Giavan,

Che l'ha leggiuu polit e che l'ha vistChe sto paes no l'è poeu tanto trist,

Nè insci biott e sprovvistDe gent che vara tant e quant e lù,Se per modestia no 'l voeur dì de pù,

Ch'el se toeuva mò sù

Inscì a la bonna, e senza zerimoni,

Quella motta de liber che ghe doni.Lì gh'è dent el Sigoni,

El Siton, el Murator, gh'è l'Argellaa,Tucc in foeuj, stampaa ciar e ben ligaa;

E quist chì, sur Abaa,

Che mostraran in tucc i ôr ch'el stima,Tanc olter nomm de omenon de scima,

Che in grazia de la rima,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 278/734

CARLO PORTA - Poesij 

278

E in virtù de la santa discrezion,

Hoo dovuu per disgrazia in st'occasionLassaj in d'on canton.

Infin, per la bonne bouche, gh'è on breviariPien ras e comor de indulgenz plenari

Tolt foeura del Bollari

De Lissander segond, Gregori, Urban,E de duu d'olter papa de Milan.E quest chì, don Giavan,

Speri ch'el ghe farà proppi serviziE per l'obblegh ch'el gh'ha de dì l'offizi,

E per el benefizi

De quij sant indulgenz ch'el pò quistassInscì col stecch in bocca andand a spass;

Che l'è mej che struziass

A dragonà, studià, perzepitàPer vegnì in cul a tucc, come ch'el fa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 279/734

CARLO PORTA - Poesij 

279

EL MISERERE (1816)

Vuna de sti mattinn, tornand indreeDe la scoeura de lengua del Verzee,Con sott la mia scorbettaCaregada de tucc i erudizion

Che i serv e i recattonDan de solet "a gratis" ai poetta,Me troeuvi, senza asquas vessem accort,Denanz a San Fedel, che foeura e dentL'eva tutt quant e mai paraa de mort.

Me fermi sui duu pee come on gadan,

Leggi el gran cartellon,Che l'eva tal e qual a on sorascrittD'ona cassa de scuffi e cappellitt,Con su in fond fina i P.P. del posa pian;

E m'accorgi che tutta sta paradaA rebesch e fioramm,

(Senza invidia però) l'eva pientadaPer on gran personagg passaa ai "quondamm".Esuss per lu, dighi in del coeur, fin chìMej do voeult lu che mì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 280/734

CARLO PORTA - Poesij 

280

Ma siccome de spess mi sont on tôs

On freguj curiôs,Mò sissignor che m'è soltaa el petittD'andà in gesa a vedèChe differenza gh'èTra el ben di sciori e quell di poveritt.

Gh'eva in mezz a la gesa ona baracca

Fada a guglia a trii pian, volta comè,Con settaa su per suDi bej statov de rivi e de bojaccaRappresentant la motta di virtùCh'el mort el gh'eva, o el ghe doveva avè.

Intrattant di canton

Sbrodolaven giò scira in sui relevQuatter candireronPien de torc de Venezia a l'uso sev.Intorna via del pè del cattafalchCantaven come merli i sazerdott,Col so bell candirottE el so liber in man,Segond che comandava l'abaa Alban,Che svelt come on usellEl tendeva per tutt spacciadament,No lassand nanch mancà, denter per dent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 281/734

CARLO PORTA - Poesij 

281

I soeu bravi coppon

Ai ceregh che patissen l'astrazion.Giust in quella che intravi, even lì adreePer daghela a cantà el Miserere:E mì, ch'el soo anca mì,Pondem de dree di pret in genoeuggionPer ajutall a dì,

E profittà intrattant de l'occasionDe fà on quaj poo de ben de mett inàPer quand ghe sarà el cunt de comodà.

Mò el credarissev, fioeuj, che hoo avuu bell pariA segnamm e a cercà de tend a mì,Che no gh'hoo possuu proppi reussì !

Gh'aveva de denanz duu strafusariDe pret vicciurinatt, ch'a ogni tocchellDe salmo e de versett,Te ghe incastraven denter on tassellDe descors de politega e polpett:De moeud che i mee intenzion de fà del benHin andà a fass squartà,Nè hoo possuu condemenDe guzzà tant de orecc per dagh a trà.

Ecco chì come faven:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 282/734

CARLO PORTA - Poesij 

282

Ma siccome v'hoo dit che i prêt cantaven,

Besogna donca, se no ve rincress,Che me lassee ancamì cantà l'istess.Miserere mei Deus - E a disnà ?Secundum magnam - Do cosett o tre...Misericordiam tuam et secundumMultitudinem - ... de quist.E el scabbi come l'è ?

Et multum lava meAb injustitia mea, ed a delicto...E el câr ? - Puttasca ! E subet: munda me -

Oh mi poeu el vin... - Tibi soli peccavi -S'el vâr pocch, me la cavi !Et malum coram te feci... in sermonibus

Tuis, et vincas cum judicaris.Chi inscì, per intermezz, scôra ona gottaDe scira colda de la gestatoriaChe la sbròdola e scottaVun di duu sazerdott che l'eva in gloria;Soa reverenza el scrolla in pressa i did,Sclamand: Che porca d'ona scira, cisti !E i olter canten, podend pu del rid:Ecce enim in veritatem dilexisti.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 283/734

CARLO PORTA - Poesij 

283

In seguet fan el nom

A paricc ostarijIn dove ghè vin bon, ost galantomm,E mejor compagnij.Vun loda l'ostaria de la Nôs,L'olter el Monte Tabor,E poeu, tracch, a do vôs:Domine... asperges me.

Hyssopo... et super nivem dealbabor.Finalment ven de dent on militar,Che a l'abet el pareva on paracar,E lì tornen de capp: Vedel quell mèus ?Libera me de sanguinibus Deus,Deus salutis meae, -

Che te possa vegnì la dïarea,Porch fe-o-fo - et exultabit lingua mea...Domine labia... aperies, et os meumAnnuntiabit - birboni ! - laudem tuam.Oh per adess han pari a sbatt sti... - Quoniam

Si voluisses sacrificium... - L'eva vôra,Gh'han ben la resca in gôra !Con contritum - No serv ! - et humiliatumDeus non spernit - La ghe passaràInsemma con la spua ! - Benigne fac

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 284/734

CARLO PORTA - Poesij 

284

Domine in bona voluntate tua...

Voeurrel mo dì ? - Ut aedificentur muriJerusalem - Gh'el giuri !... Vedaremm...Ghe gionti sto sciloster,Se rivi a liberammen.On olter anca mi... - Et clamor nosterAd te perveniat nunc et sempre, amen.

Me volzi allora in pee,Stuff e sagg de sta scenna, e ciappi postDenanz l'altar maggior,E preghi nost Signor,Che in del mè dì tremend del bulardee.El daga a trà puttostAl dolor de chi paga i spes di esequi,

Che a quij che canta de sta sort de requi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 285/734

CARLO PORTA - Poesij 

285

EL VIAGG DEL FRAA CONDUTT (1816)

In sul defà de sant Ambroeus andemm,Ch'el trottava, el trottava, e via viaEl se trovava saldo al post medemm,Lassand de part on bott la secrestia,

Ghe diroo coss'è occors st'estaa passaaAl noster fraa Condutt, fraa desfrataa.

Fraa Condutt, come lor san mej de mì,Per quella gran golascia del dinar.Comè ?... El cognossen minga ?... Oh questa chìLa me reussis proppi singolar !

Corpo del bio bion, possibel mòChe sien lor soll che nol cognossen nò ?

Oh ben, come l'è inscì, nagott de maa !In pocch paroll ghen daroo mi l'ideja,E se per sort l'incontraran in straa,Me savaran poeu dì s'el ghe someja,

Che un capp rar de sta sort sora tuttcossVar la fadiga de possell cognoss.

Fraa Condutt l'è on magrozzer, on carcamm

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 286/734

CARLO PORTA - Poesij 

286

D'on pret, longh longh ch'el par on campanin,

Cont on dianzen d'on pomon d'AdammCh'el ghe sbaggia in là on mija el collarinLendenon, coi palpêr besinfi, inninz,E el vôlt a boeucc come el formaj de sbrinz.

Sott a duu zij de ruff e scarpignaaGhe sbarluscia duu boeucc de scoldalecc,

E poeu sott, duu stupendi carimaa,E anmò sott, on bocchin fina ai orecc,E in su quell la seggella del molettaChe gotta giò tabacch su la basletta.

A cressegh i bellez el gh'ha anca i pagnChe, comenzand di scarp fina a la lumm,

Hin de cinqu o ses negher descompagn,Tanè, pures, bordocch, martor e fumm,Intersïaa a tassij, strattaj, listin,Pussee che nè on sciffon del Maggiolin.

Ah, ahn, quest l'è fraa Sist !... Sicchè mò han vist ?S'el soo mì che l'aveven de cognoss !Sissignor, l'è lu, proppi fraa Sist,Fradell de don Bernard del Bôrgh di goss,Che in quant ghe dan el nomm de fraa Condutt,L'è perchè l'è on porcon che bocca tutt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 287/734

CARLO PORTA - Poesij 

287

Lu defatt per on sold el canta, el balla;Lu el fa la roeuda in terra, el fa la tomma:Lu el va magara con la cotta in spallaDedree d'ona vicciura fina a RommaLu el contratta la messa, i esèqui, i offizi.Come i oeuv e i pollaster de pendizi.

Adess che semm d'accord fina d'avanzQuant al porch - salv però quell ch'el maneggia -Ciappi el fil de l'istoria e tiri inanzDrizz drizz senza desperdem de careggia.Sicchè, i mee sciori, me ghe diseva...Adess, bell bell.. che pensa in dove s'eva.

Donca fraa Sist, per quella gran golasciaDel dinar che el le rod e el le sassina,El s'è trovaa on bel dì in de la mojasciaCon trii impegn tutt al cuu in d'ona mattina:Messa con ciocolatt al Paradis,Corp con candira in Bôrgh, torcia a Bovis.

E siccome per tend de chì e de lìNon gh'era minga terra de fà ball,Nè a pè se ghe podeva reussì,L'ha resolt de cavassela a cavall,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 288/734

CARLO PORTA - Poesij 

288

E, s'cioppa l'avarizia, l'ha faa el spicch,

De già che l'eva in Bôrgh, de toeu on boricch.Fornij el corp, faa el so noll, prontaa l'asnin,El se segna, el bettega on'orazion,Poeu el ghe solta de posta in sul sesin;Jae, vallae !... do fiancad cont i tallon,On'impennada, quatter salt de cuu,

Do legnad, do scoreng, e via tutt duu.L'eva on'ora, o pocch pu, de la mattina,E el ciel luster e bell come on cristall;Tirava on' aria sana remondinaChe ghe fava ballà i lenden sui spall;E el brucc, sbroccand i ramm che sporg in strada,

El ghe strollava i toder de rosada.Parascioeur e piccit de brocca in broccaGhe sgoraven denanz a fagh besbilli,E fraa Sist, cont avert tanto de bocca,L'andava per el gust in vesibilli,Ruminand i favor particolarCh'el ciel el ghe compart a lu e al somar.

Inscì in èstes, godend on paradisL'aveva giamò faa ses o sett mia,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 289/734

CARLO PORTA - Poesij 

289

E inscì l'andava fors fina a Bovis,

Se a dessedall no ghe vegneva viaVun de quij taj besogn che fa andà a pèE desmontà del trono fina i re.

L'ha avuu de grazia, donch, de scavalcà,De ligà in straa a ona pianta el so compagn,De traversà la sces, de andà a cercà

On quaj trôs giò de man per i campagn,In dove fà al so oeuv foeura del casChe i Sinod possen reffignagh el nas.

Intrattant che scrusciaa in d'on busegatterFraa Sist ci provvedeva ai soeu interess,E a quij de l'indelebil so caratter,

L'asen ci se ingegnava in drizz e in sbiess,Se gh'eva un'erba, de pippalla sù,Segond el so caratter anca lù.

E vòltes e revòltes col dedree,Per el longh de la corda de chì e lì,A vôra che fraa Sist l'è tornaa indree,L'è vegnu giusta in ponta a reussìVoltaa col magasin di saresitt,Vers la regia zittaa di missoltitt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 290/734

CARLO PORTA - Poesij 

290

Fra Sist, che l'era minga quel tal omm

De sospettà del prossem malament,Savend d'avell lassaa voltaa vers Comm,L'ha creduu ch'el dovess stagh permanent,E senz'olter cercà nè bianch nè negher,Le desliga el le monta e el va là alegher !

Domà che, repassand per certe sit

Che ghe pareven e no ghe pareven,El ciamava a quaj picch s'el va polît;E quij, credendel smorbi, respondevenCome s'usa respond a sti smorbion:Semper drizz (in di ciapp) ch'el va benon.

Fraa Sist, assuefaa a fass cojonà,

El tirava de longh e el fava el vecc;Quand finalment el ved, va che te va,A spontà on campanin, poeu dopo on tecc.E poeu duu, e poeu trii, poeu vott o des,E, on freguj pussee inanz, tutt on paes.

Alto, adess mò ghe semm ! Daj, pesta, trottaSpùess sui did, cavezzess i cavij,Deslazza el fagottell, destend la cotta,Scorliss la vesta, spièghegh i rescij,Nèttes, frèghes, parègges a la via

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 291/734

CARLO PORTA - Poesij 

291

Domà causa de corr in secrestia.

Già l'è in riva ai primm cà, già el ved in straaCarr, navasc e carrett in cattafira;Ogne scur el le cred on pret e on fraa,Ogne bianc on torcion de quatter lira,Ogne botta de incusgen, de bronzinEl le toeu per el terz de mattutin.

Finalment el desmonta a l'ostaria,El va in cort, el se incontra in d'on amis:"Oh don Sist !..." "Oh el mè car don Zaccaria !Anca lu chì a l'offizi de Bovis ?""Bovis!..., offizzi ?"...." Zaccaria el respond,E resten lì cojon prim e segond.

Intant che se des'ciara la borlanda,Compar foeura stallee, coeugh, camerer.El padron del boricch, de la locanda,El curat, el secrista, el cangelerFraa Sist el cava on sgarr fina di pee,E, pônfeta, giò in terra col cuu indree !

Acqua, asee ! Prest, corrii ! Tira, pessega,Mettill chì, mettill lì: gent de per tutt !L'equinozi in d'on bott el se spantega,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 292/734

CARLO PORTA - Poesij 

292

Tutt el Borgh rid ai spall de fraa Condutt...

E intrattant ch'el sgambetta, on gatt monellEI se serv de la cotta e del cappell.

Fraa Sist a pocch la voeulta el torna in pee,E el se troeva ancamò in Borgh di ortolan,Senza torcia, cappell, cotta e danee,Bolgiraa per Bovis e per Milan,

Giacchè per fagh passà el maa pussee in pressaGh'han rott anca el degiun, nol pò dì messa.

In sta manera el noster fraa ConduttL'ha imparaa a spesa sova la moral,Che l'è impossibel podè tend a tutt,Che se romp l'oss del coll coi salt mortal,

E che, cont el vorell caregà tropp,Se perd la polver e se creppa el s'ciopp.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 293/734

CARLO PORTA - Poesij 

293

FRAA ANGIOL DE GAVRIN Sicchè donca perchè in d'on monasteeGhe sarà dent on fraa becco fottuuSarà becco fottu tutt el convent?Quest chì l'è proppi on resonà col cuuOn resonà de ciolla de massee,

On resonà consimel de coluuChe in grazia d'on fraa sant el pretendessChe tucc i fraa fussen tucc sant l'istess.

In tucc i stat, in tucc i condizionIn tucc i sit del mond dove gh'è gentGh'è la soa part de gramm, la soa de bon,

E inscì el sarà... eternament.Ognun l'è responsabil di sò azionE no gh'è patt tra omen e istrumentCh'obbliga in solid...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 294/734

CARLO PORTA - Poesij 

294

FRAA DIODATT (1815)

Fraa Diodatt de Tolosa, guardïan,Anzi definitor di zoccolott,Ammalastant el pes del fabrianE de cinqu brazza in roeuda de trippott,

El stava tutt i nocc sospes in l'ariParicc ôr, in sul fà d'on lampedari.

Cioè, me doo d'intend ch'el stava suMinga tacaa a quaj asa o quaj rampon,Ma in èstes, bandonaa lu de per lu,Come sarav i gemm faa col savon:

Miracol ch'el sarav gross in cà mia,Ma che in di fraa l'è ona mincionaria.

Ora, ona bella sira d'on estaa,Cantand devotament, fraa Diodatt,El so vesper in còr coi olter fraa,El s'è vist a volzass tutt in d'on tratt

E andà su su, bell bell, cont on faccinMostôs, com'el scisciass on busecchin.

E su su; quand l'è squass lì ch'el tocca

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 295/734

CARLO PORTA - Poesij 

295

El soffit cont i brasc, el sta lì on bott,

El fà ona giravoeulta, e poeu l'imbroccaOn bravo finestron con su nagott:Molla i brasc, sbassa el coo, sterza on poo 'l cuu,E fort, foeura di ball ! chi na avuu n'ha avuu.

Foeura i fraa tucc in troppa a la serennaPer vedè el vol de sova reverenza;

Ma per quant corren, riven malapennaA vedell grand pocch pu d'ona carsenza.Defatt quij di pee dolz come sont mì,E quij cont el cuu grev, han scusaa inscì.

Passa l'ora del côpp d'incoeu e domanPassa ona settimana, passa on mês.

Meneman l'è chì l'ann, e el guardianEl seguita anca mò a stà giò di spês.Resten i fraa ogni tratt coi oeucc per ariLôcch e mincion pussee de l'ordenari.

Perchè infin, per quant fussen persuasCh'el so Diodatt el fudess sant de bon,Nonostant ghe pareva ch'el so casNol fudess minga quell d'on'ascension:"Oh catt - diseven - nanch ch'el fuss Enocch,Elia, o la Madonna, quel marzocch !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 296/734

CARLO PORTA - Poesij 

296

Marcanagg ! Coss'hal faa de sorprendentDe guadagnass la fin de sant Franzesch ?Che utel ghe n'ha avuu de lu el convent ?Se no gh'era i cercott, sì, stavem fresch !Sì, l'ann passaa, che hin mort squas tucc i vid,Se stava a lu vorevem bev polid !

Basta, se vedarà ". Quand poeu han veduuCh'el specciall l'eva on'opera de matt,Han faa on olter guardian pu bottoruu.E pussee grev al doppi de Diodatt,Han miss di bonn ferrad ai finistron,E, s'el voeur sgorà anch lu, l'è bon patron.

Però, a gloria del santo fondator,El pader general l'ha faa on decrett,Che de sto vôl no s'en dovess descorSott pena de scomunega e interdett,E che leva assee a dì, quant a Dïodatt,Che l'è passaa a la patria di beatt.

De lì cent dodes ann (sentii sto câsE restee li de stucch se sii cristiann),Intant che i fraa scennand in santa pâsNo pensaven che al mond ghe fuss on can,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 297/734

CARLO PORTA - Poesij 

297

Senten invers la porta del convent

On malarbetto scampanellament.Corr el fraa portinee mezz a tastonn,Bestemmïand la pressa e quel che sonna,E dopo d'avè vist dai boeucc del spionChe l'eva on fraa, o el pareva, a la pattonna:Benedicite el dis... (Razza de muj,

S'cioppa i fasoeu de fà tant cattabuj ?)."Pax vobis - respond quell - e lì el se invia,Malapenna ch'el derv, al refettori." Pian, ferma, cossa fal ? " - l'olter el cria;Ma lu, senza fagh olter responsori,El slonga el pass, de moeud ch'el portinee

Per sta voeulta el pò dagh el nâs dedree.Ve sii mai imbattuu in quaj ostaria,A fallà l'uss dopo vess staa a pissà,E andà in mezz a tutt'oltra compagniaCantand cont i colzon mezz de lazzà ?Ben: fee cunt, press a pocch, che per adessEl cas del refettori el sia l'istess.

Resten i fraa de gess, come incantaa,A vedess lì denanz, vun del so croeucc,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 298/734

CARLO PORTA - Poesij 

298

Tutt a filapper, sporch e spaventaa,

Ch'el gira intorna mezza spanna d'oeucc;E resten tant de gess, che pienten lìFin de bev e mangià, che l'è tutt dì.

El guardian, credendel el dïavolCh'el vorress fagh passà ona mala sira,Gattònes a la mej in pee del tavol,

E lì cont on coragg de mila lira,Com'el fuss sant Dominegh in personna,Trinciegh giò on bel croson con la coronna.

" In nomm del Dio tremend di cristian,Parla, el dis, chi te sêt ? Fa minga el sord... ̄ ." Per quell lì - lu el respond - sont el guardian,

Ma... mi no soo... me senti tant balord,Che, se nol fuss che s'eva chì inscì arent,Credarev squas d'avè fallaa el convent ".

" Daj, daj - sbraggen su tucc - daj che l'è on matt:Fermèll, lighèll denanz ch'el daga foeura !"." Alto là - lu el repia - sont fraa Diodatt,No ve slonghee, fraa becchi bo-e-foeura,Perchè quel Dio che m'ha faa sgoràEl ve darà del franch noeuva de cà ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 299/734

CARLO PORTA - Poesij 

299

Per fortuna el guardian fraa Gianmaria,

Di norantatrii fraa de quel convent,L'eva l'unegh che fuss staa in libraria,E per fortuna gh'è vegnun in la mentD'avè leggiuu, in no soo qual occasion,D'on vôl de fraa Diodatt scritt su on carton.

E tirandesel mej in la memoria,

El le interroga a taj del fatt leggiuu;E lu el ghe squitta lì tutta l'istoria,Da la qual se capiss, che avend creduuD'ess staa in èstes mezz'ora. a falla grassa,El gh'eva staa cent dodes ann e passa.

Giò tucc i fraa in genoeugg, pesg che nè in pressa

A domandagh perdon d'avegh faa on sfris.Lu el ghe perdonna, el scenna, el se confessaEl dorma, el moeur, el torna in paradis;E i fraa, in memoria, en fan l'anniversariCon do pitanz de pu de l'ordenari.

Se vorrii mò savè el perchè percommCent dodes ann gh'hin pars ona mezz'ôraCiappee el Prato Fiorito, stampaa in Comm,Del milia ses cent-quindes, da un tal Fiôra;Là, a foeuj dusent-settantacinqu, se troeuva

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 300/734

CARLO PORTA - Poesij 

300

Sta cossa frusta che par semper noeuva.

Là se legg, come stand soa ReverenzaIn gran contemplazion di coss eterna,Massem del vers del salmo che comenzaEt mille anni taquam dies aeterna,Gh'è compars on usell che innamoravaE se no l'eva uman pocch ghe calava.

Sto usell, come per forza d'attrazion,L'è lu che l'ha tiraa dove v'hoo ditt;Lu che gh'ha siffolà quella canzonChe fa passà i cent ann come i foghitt:Infin se l'ha goduu quajcoss de bellSe ved che l'è staa in grazia de sto usell.

VARIANTEStrofa 5:

E se speccien anmò on minutt o duuN'el veden grand che come el bûs del cuu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 301/734

CARLO PORTA - Poesij 

301

FRAA ZENEVER (1811-1815)

Bagaj che sii amoros, che sii intendever,De già che gh'avii gust de damm a trà,Vuj cuntav on bei cas de fraa Zenever,Ch'ei ve farà restà de mascabà.

Vel cunti senza franz, nè saa, nè pever,Tal e qual l'hoo sentii anca mi a cuntà,L'ann passaa de sti dì, de quel panscionChe predicava al Carmen la mission.

Avii donch de savè inanz a tusscossChe fraa Zenever l'eva on bon vivan,

Tutt scisger e buell, tutt carna e ossCol medemm fondator di Franzescan;E ch'anzi quell beato requieppossChe adess goden in ciel sti duu cristian,L'han quistaa insemma in l'istess loeugh tutt duu,Vun con l'offizzi, e l'olter col cazzuu.

Ma per quant tutt e duu per santitaaFudessen do mosch bianch in religion,Impunnemanch però voeuren che i fraaGh'avessen pussee amor per el ratton.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 302/734

CARLO PORTA - Poesij 

302

Se s'eva fraa anca mi, già, sarev staa,

Dighi el coeur, de l'istessa opinïon,Perchè in convent, almanca, fraa ZeneverQuajcossa el ghe portava per la fever.

Defatt, quand che lu el fava el cercador,A furia de panzanegh e tabacch,De coronn e majstaa coi pajett d'or,

Ogni esuss l'eva a cà a vojà i bisacch;Sant Franzesch el podeva cantà in corSira e mattina fin che l'eva stracch,Che fin che lu el batteva la cattòlegaL'eva franch l'interess de la buccòlega.

Oltra de tutt i sloffi di cercott,

L'eva anch famôs per cent olter cossett,Cioè per giustà zent e braghee rott,Solassà, strappà dent, mett i coppett,Tajà caj, componn acqu, sugh e decottPer còlegh, toss, bugnon, brosôr de pett,De moeud che i medegh, per desperazion,El ciamaven Padrin Rompa-cojon.

Ma i fraa che hin semper fraa, e come fraaNo se diletten tant de cortesia,Giust appont per sta poca abilitaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 303/734

CARLO PORTA - Poesij 

303

Pòndegh anca sul goeubb l'infermaria;

E lu content e stracontent, inguaaChe se gh'avessen daa la libraria,ti portava i duu pès con quel savorChe mi portarev quell de senator.

Oh chi inscì sì - el diseva el missionari -Besognava vedell sto religios !

Con pu gh'eva occasion de vess in l'ari,Pussee el pareva ch'el fudess a spôs;Lu el vojava spuin, vas, orinari,Com'el vojass di impoll d'oeuli de rôs,Lu el nedrugava piagh, marsciur e crostCom'el nedrugass quaj de coeus a rost.

Quand se trattava, poeu, de tend adreeA on amalaa d'on maa de conseguenza,L'eva proppi offellee fa el to mestee;Fraa Zenever dov'eel ? Con reverenza,El gh'eva saldo lì del pè di peeTutta la santa nocc, anca in sentenzaDe restà in del patton di settimann,Dritt dritt come el battacc in di campann.

Ma el fà stringh de la pell in di occasionL'eva anmò, direv squas, on bescottin,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 304/734

CARLO PORTA - Poesij 

304

Ch'el n'ha faa fin de quij, giurabaccon,

De fass cred sassinaa in di mezzanin;E per quest sant Bernard ci gh'ha resonLà in dove el tratta de l'amor divin,El che el dis ciar e nett, ve ziti el test,Che Amor quaedam sancta insania est.

Adess mò, i mee bagaj, che cognossii

Fraa Zenever con tutt i so virtù,Stee quïett, démm a trà che sentiriiQuel fatt che v'hoo promiss de cuntav sù.Col dà ascolt, chi sa fors che no podiiDeventà tanc Zenever come lù;Se de no restarii tanci Gervas,Baciocch, Michee, Pasqual, quell ch'a Dio pias.

Ora sappiee che tra i tanc ammalaaCh'el gh'ha avuu fraa Zenever per i man,Gh'è capitaa ona voeulta on certo fraaCh'el ciamaven fraa Sist de Fabrian;L'eva Sist in sul fior de la soa etaa,E se dis che on trattin, quand l'eva san,L'avarav daa de fà a tendegh adreeA on para de bottegh de prestinee.

Fraa Sist, che a colezion, a disnà, a scenna

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 305/734

CARLO PORTA - Poesij 

305

E a tucc i marenditt, che inscì gh'en fuss,

El ris'ciava là on stomegh de balenna,Che l'avarav sbertii i ostregh col guss,Adess, senza appetitt e senza lenna,Desf de stomegh e magher come on uss,El deslenguava in man de fraa Zenever,Senza on dolor de coo nè on fil de fever.

I medegh e i zerusegh de la cura,Avend faa i soeu rifless che a no toccallEl se inviava al babbi per vicciura,E el marciava per posta a medegall,Han dezzis de lassagh a la naturaEl scrupol de conscienza de coppall,E se n'hin lavaa i man col streng i laver,

Alzà i oeucc, e scrusciass el coo in del baver.Ma Zenever, per quella cognizionCh'el gh'aveva del stomegh de fran Sist,El s'eva tolt l'impegn in religionDe fagh vedè ai dottur che gh'han stravist." Tutt sta che l'aggradissa el primm boccon,- El diseva - e vuj ess on becch fottristSe adree vun l'olter nol redusi in casDe mangiass i sciavatt in alabras ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 306/734

CARLO PORTA - Poesij 

306

E lì, allon, fa su insemma in d'on fagott

Polver, pinol, trïacch, elettuari,Impoll, groppitt, tollitt, mestur, decott,E giò per el condutt del necessari !E poeu mettegh el post de sti ciappottDi bon pèccher de vin vecc ordenari,De quell però che scuffien tra de lorQuand fan capitol i deffinitor.

E poeu a furia de broeud e geladinn,De ressumad legger e de oeuv fresch,De pantrid. de pappinn e de nozzinn,De zinivella fritta e pan todesch,Te l'ha tiraa a quel segn de sbalordinnPerfina l'istess pader sant Franzesch,

Ch'el sclamava dì e nocc: Integram horumOpto silvam habere Juniperorum.

Ma fin chi gh'è nagott de stravagant,Me dirii, perchè hin coss che al dì d'incoeu,Senza dass a d'intendes de vess sant,I fan a l'ospedaa fina i pezzoeu.Sì, bonna, bravi, me rallegher tant!Savii nanmò nagotta, i mee fioeu...Ma basta: sentii questa e sappièmm dìSe i pezzoeu ne san fà de quist che chì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 307/734

CARLO PORTA - Poesij 

307

Quand fraa Sist, grazia al ciel, l'è staa a la viaDe fà ballà coi dent i duu polsitt,Zenever saldo arent come l'ombriaNol fava che inzigagh tutt i petitt,Per scoeudeghi poeu tucc fuss sansessia,Come fann i mamm grand coi biadeghitt:Savend che quell che pias nol fa descapit,

E che el proverbi el dis: Nutrit quod sapit.Ma a forza de fregagh el culiseo,Sur sì mò che on bel dì ghe solta in mentDe vorrè on pè de porch a scottadeo;E Zenever, dolz dolz e compiasent,El ghe respond col solet Laus Deo,

E poeu el corr come on matt per el conventA cercà on porch de quij de quatter pè...Ma de quatter, sì adess, ciappa ch'el gh'è!

El resta sui so duu come de strasc,Come in att de dà a trà a on'ispirazion;Poen, va in cusina, ranca on cortellasc,Regolzes fina al sedes el patton,Ciappa la straa pu curta a on cassinasc,Solta foss, scarpa sces, sforza on us'cion,Branca on bel porch per on pescioeu dedree,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 308/734

CARLO PORTA - Poesij 

308

Zonfeta! tàjel via, e scappa indree.

I sguagn del pover porch e quij d'on tôsCh'era staa testemonni de l'azion,Desseden on vespee de curiôs,Che van inanz indree come in fonzion,Intant per el paes la corr la vôs,E la riva a l'oreggia del patron,

Ch'el sent e el ved el cas, e el buj e el fumma.Come la birra che va tutta in scumma.

E inscì cold cold de rabbia, el va sul fattA cattà sant Franzesch proppi in personna;E lì el comenza a scartagh giò bagatt,Disendegh adree robba bolgironna;

Che ghe voeur olter che portà i zappatt,El coo pelaa, el cuu biott e la coronna:Che predegà el degiun, scoeudend a ôffTutt i petitt con la reson del lôff.

Ch'el vegniss e el vedess che sort de spassEl s'eva tolt con la vun di soeu fraa;Ch'el vegniss, e 'l vedess e el giudicassSe no even cainaj, lader de straa...De moeud che a no sfondagh tutt do i ganassGh'è vorsuu la pascienza e l'umiltaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 309/734

CARLO PORTA - Poesij 

309

D'on Sant pacifegh come on sant Franzesch:

Se l'eva sant Ambroeus, el stava fresch!Ma Franzesch, mansuett come on agnell,El ghe lassa con flemma svojà el goss,El compassiona el stat del so porscell,El confessa anca lu ch'el fall l'è grossPoeu el le ruzza a la porta inscì bell bell,

Promettendegh on mondo de bej coss;E el se cava infin del brutt impacc,Col saragh la pusterla in sul mostacc.

A on pover capp de cà che gh'ha interessDe couservà i provecc d'ona fameja,Ghe lassi on poo pensà s'el ghe rincress

A Franzesch el trovass in sta boreja!Intant, per medegà el maa ch'è suzzessCol pel de quell che ha avuu sta bella ideja,Dio el ghe spira de ciamà a rassegnaTucc i fraa, tant ratton che de colmegna.

Appenna sonaa ci côpp, fiocchen i fraaIn di sal del Capitol a balocch,Che quand se tratta de curiositaaCorraraven descolz su i articiocch:Se setten, stan lì zitt che no tran fiaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 310/734

CARLO PORTA - Poesij 

310

A vardà sant Franzesch, che in ton patocch

El ghe squaquara giò, con pocch paroll,Tutta la relazion de sto bell noll.

Paricc a sta borlanda comenzavenA ninà per la bila el taffanari:Paricc inscambi, manch fogôs, tremavenSu la cerca del vin che l'eva in l'ari;

Paicc d'olter, pu agher, mormoraven,E faven di giudizzi temerari,Quand Zenever, a on tratt, el sbalza in mezz,E el rèzita assa brutta sto bel pezz:

" Se in d'on paes cattolegh e romanSe stima pussee on porch che nè on fradell;

Se la var manch la vita d'on cristianChe ona strascia de gamba d'on porscell;Gh'avii reson, sont mi el razza de can,Sì, reverendi pader sont mi quell.Tajee giò pur alegher la sentenza,Che s'hoo faa el maa faroo la penitenza.

Ma ve avvisi però ch'el fatt che hoo faa,L'hoo faa per scoeud i butti de fraa Sist,Per dà la vita a on pover ammalaa,A on omm similitudina de Crist;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 311/734

CARLO PORTA - Poesij 

311

L'hoo fan perchè e Signor me l'ha ispiraa,

Perchè la mia passion l'è a fann de quist,Che in fin men vanti, e che poss ben vantamen,Se quell ch'hoo faa l'hoo faa ad Dei gloriam: Amen".

Ah, Zenever, Zenever! sti reson -El sclamma sant Franzesch - hin bonn, hin bej,Varen, di côpp in su, di milion,

Ma chi, in terra, no paghen i porscej.Ora però che l'è staa faa el scarpon,Besogna giustall su a la bella mej,E perchè mò te pias de parlà inscì,Fa on poo giust el piasè de giustall tì".

Fan l'ecco tucc i fraa a la provvidenza

E al mezz termen del pader general.E Zenever, che in pont d'ubbidienzaEl corr ladin pussee d'on servizial,Appenna l'ha sentii la soa sentenza,El va a cercà el patron de l'animal,E el le catta sui oeuv che l'era adreeA dinn di Franzescan tant che sia assee.

E lì, allon, vagh adoss saraa adritturaCon di argoment che tacchen a la pell,Con di pass de Vangeli e de Scrittura,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 312/734

CARLO PORTA - Poesij 

312

Col paragon tra Sist e tra el porscell:

E el sa trovagh tant ben l'infilzadura,Che d'on torrion che l'eva del Castell,In manch d'on'ave e on gloria el me deventaOna torr de lasagn e de polenta.

E Zenever, ch'el ved la mudazionChe suzzed in quell'omm a oeucc battent,

El tocca via de longh de l'istess ton,Fin che tutt sbaguttii, tutt maccarentEl ghe se butta in terra in genoeuggion,E el le prega a gradì e portà in convent,Tu segn de componzion vera e sincera,Quel porsceil de tre gamb tal e qual l'era.

Zenever trionfant e gloriôsL'entra in convent cont el porscell in spalla:Ghe fan cortegg intorna i religiôs,Che in st'occasion no ghe n'è vun che calla:Se canta on bell Te Deum a sett vôs,E dopo in refettori la se scialla,E se sent fina i fraa pu scompiaseverA sbraggià a tutt sbraggià: Viva Zenever!

Bagaj, ch'oltra a vess bravi e savi e bon,Sii timoraa de Dio e sii devott,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 313/734

CARLO PORTA - Poesij 

313

No lassèv vegnì in coo la tentation

De imità al dì dincoeu sto fraa cercott,Perchè col codez de Napolèon,A l'articol tresent e vottantott,Ve costarav st'ispirazion divinaCinqu o ses ann de ferr e la berlina.

VARIANTEStrofa 15:

Propi de quel che scuffien tra de lor.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 314/734

CARLO PORTA - Poesij 

314

IN OCCASION CHE IN LA GESAPARROCHIAL DE CIVAASE METT LA SCOEULA DEL SANTISSIM SACRAMENT E DE LA CARITÀCRISTIANA

Dopo tant contrast, cruzzi e sudor,A despett di factotum dell'inferna,Emm alzaa la bandera del SignorPer quistà combattend la gloria eterna.

Ma i nost arm principal han d'ess amor,Timor de Dio e caritaa fraterna,Minga sul fà de quella de colorChe han casciaa so fradel in la scisterna.

L'ha da ess amor de Dio senza passion;Minga de quelle del Farisee sfacciaaCh'el le adorava per ostentazion.

I nemis de combatt hin ozzi, gnocca,Ongia, lengua, golascia, odi ostinaa,Azzidia, invidia, gioeugh, bettola e ciocca.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 315/734

CARLO PORTA - Poesij 

315

LA FINE DI ALCUNI VERSI AL PADRE GARIONI 

Marcanaggia l'usanzaDe scriv certi memori d'importanzaSui retaj de palpee; pesc anmò l'altraDe no guarnaj o de lassaj a voltra

In dove gh'è di donne di bagaj!Senza vess Ovidi Nason,In manch temp de specciajSalta foeura i pù bej trasformazion:Ona voeulta on sonettM'el sont trovaa on barchett,Ier, quij pocch nott

Ch'hoo faa depodesnaa per amor sò,Ch'el diga mò?I hoo trovaa in d'on jesuss tanc papigliott ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 316/734

CARLO PORTA - Poesij 

316

LA GUERRA DI PRET (1820)

Canti la guerra santa e i breviari,I piatt, i micch, i peccher, i peston,I calott e i barett ch'è sgoraa in arE han gibolaa la cerega e ci melon

A vintiquatter pret, che in cappa e vestaCelebraven a tavola ona festa.

O gran pader di vers e de la bissaPromotor di barnff e di legrij,Ti, che a costor te gh'ee scoldaa la pissa,Scoldem anch mi, te preghi, i scinivij,

In manera che possa famm onorCon di rimm degn de mi, de ti e de lor.

El di de Sant Lorenz, a on sit de foeuraQuatter pass de Milan, se fa on festonIn onor del gran sant cott in brasoeura:I fustusc de la gesa hin confession,

Panegirich, campann, mess, sinfoniaE decott de cacao in sacrestia.

Ma on compadron del loeugh, ch'el voeur moccass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 317/734

CARLO PORTA - Poesij 

317

Tutt i indulgenz che se despensa in gesa

Senza mettes al ris'c de confessass,Bl ghe regalla ai pret a tutta spesaOn disnaron sui moll, che je tra lìIncojonii mezz mes a digerì.

Memoria, ti che cont la toa sapienzaTi fet corr tutt i ann a sta pacciada,

S'ceremji sott ai oeucc tutt in sequenza,Comè denanz a on general d'armada,Dimm chi hin, chi no hin, che cossa varen,Cossa fôtten al mond, cossa bozzaren.

Prima de tucc ghe ven don Mansuett,Fioeu del coeugh de monsignor Fabrizi;

I "entremè" de so pader e i polpettGh'han procuraa a bonn'ora on benefizi,Poeu on post in Seminari, poeu ona cura,E per ultem on fior de prevostura.

Adess che l'è bel lenc, la soa passion,Oltra quella, s'intend, de spassass via,L'è d'andà intorna a fà tutt i fonzion,Per drovà 'l pastoral e la bosìa,E per fà addoss ai picch la gibigiannaCon quel topazz in did largh ona spanna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 318/734

CARLO PORTA - Poesij 

318

Quell'olter ch'el gh'ha ai fianc, con quella trippaChe ghe s'giaffa i gallon, l'è don Tadee,On ex-fraa zoccolott, ch'el se n'impippaDe tutt i sgenadur del galatee:El mond l'è so de lu, el lassarav côrAnch in presenza de l'imperatôr.

Quij trii insemma in d'on gropp, don BeroaldDon Gian Paol Maria e don Lucrezzi,Hin trii panpossonon nè fredd nè cald:Pur ch'el papa e el forment staghen in prezzi,No patissa i vidôr viva i moron,E creppa i sciori, lor hin contenton.

Quei negron lôsch, pelôs comè on demoni,De per lu soll, in vesta e cappellinna,L'è on can de Dio, on certo don Carboni,Resiatt, cospetton, de man ladinna:L'ha cavaa pussee dent lu a man destesaChe nè 'l Bonella con la ciav inglesa.

El gh'ha avert duu prozess, l'è staa sospesOn cinqu voeult de la messa: in mezz a questEl gh'è a tutt i fonzion, per tutti i ges,A tutt i funeral, a tutt i fest.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 319/734

CARLO PORTA - Poesij 

319

Nissun l'invida, ma el fa tant paura

Che in dove el va l'è padron lu adrittura.Quel bon veggett che scond i man depôs,Che vorraven basà tutt i pajsan,L'è el curat de San Sist, don Fruttuôs,Che vegnen a vedell di mija lontan:L'è on angiol del Signor, pien de virtù:

Se gh'è on sant a sto mond l'è proppi lù.Sostegn di fiacch, confort di desgraziaa,Franch, tollerant, discrett, giojal, sincer,Caritatevol senza vanitaa,Prodigh pu de danee che de parer;Tucc el rispetten, tucc ghe voeuren ben,

Tucc ghe fan largo come a on car de fen.E perchè bon fa bon, quell ch'el gh'ha arentA man drizza, che l'è el so cappellan,De desgarbaa che l'era e sognorent,Te n'ha faa foeura on fior de cristian,Disinvolt, amorevol, esemplar,Degn, insomma, de lu, degn de l'altar.

Magher magher, longh longh, color di loff,Cont in coo on borromee tutt pien de tegna,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 320/734

CARLO PORTA - Poesij 

320

E ona vesta de quatter o cinqu stoff,

L'è chi don March, quel martor ch'el se ingegnaDe sollevà i miseri de la gentImprestand cont el pegn al vint per cent

In tra quij duu che paren duu fradij,Sbrodolaa tutt e duu d'onc de cusina,E 'l mostacc con su el tarter di vassij,

Ghe ven comè on pagodo de la China,Dondand i ciapp e 'l coo, don Giorg Braghetta,Col collett e coi gamb color d'ughetta.

L'è staa a Roma, l'ha faa de segretariA on cardinal, sebben nol savess scriv;Per licenziall, l'han faa protonotari

Apostolich, e quest l'è el gran motivChe adess el boffa pesg che nè on boffett,E ch'el va a voltra con quij bei colzett.

Quell coi brasc in sui fianch, sul gust d'on'olla,L'è don Prosper de razza ex-cappuscina:De novizzi el ciamaven fraa Biciolla,Ma de che l'è tornaa de PalestinaEi spara de quij sit ball senza fin,E el passa per on Tulli in collarin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 321/734

CARLO PORTA - Poesij 

321

Cacciador per la vita, ostariatt,

Col don de Dio d'avè semper set,Ecco, ven don Vittôr, del nas scarlatt:L'è staa pret, poeu soldaa, poeu ancamò pret,Comich, fraa, vicciurin: l'è tornaa adess,Fin che nol gh'ha de mej, a dì di mess.

Quel pret che ven bell bell, palpaa palpaa,

Coi oeucc pass, gonfi, pien, ross comè foeugh,L'è el pover abaa Ovina, desgraziaa,Ch'el cerca tapinand de loeugh in loeughDe fà sorà el dolor che le bozzira,Nè 'l pò trovà sollev per quant el gira.

El viveva, el bon pret, su ona montagna

Dessora de Sciresg in sul lagh d'OrtaQuiettament cont ona soa compagna,Quand l'invidia del ben, che l'è mai morta,La gh'ha scadenaa contra on becch fottuuA desturbagh la pas a tutt e duu.

L'eva on pezz che on abaa de quij contornaL'aveva pettaa i oeucc su la Luvisa,Ch'el ghe girava e barzegava intorna,E ei ghe tendeva i ret per falla amisa:Ma la Luvisa, fedela al so padron,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 322/734

CARLO PORTA - Poesij 

322

La stava dura come on torrion.

L'eva Luvisa ona montagnerotta,In carna e fresca come ona gioncada,Truscionna, resolutta, rustegotta,Ma d'on'anema finna e delicada,Capazza de quel fior de sentimentChe no se porta foeura di convent.

L'abaa Ovina, leal, senza sospettDel malann che quel birbo el ghe covava,Ogni voelta ch'el fass on disnarett,O quaj pocca truscetta, el le invidava,Ajutand, pover'omm, senza savell,A pientass sott i pee el so trabucchell.

Che incazzii, quell'infamm, da la passion,Dal comod de vedella e de inzigalla,Desperaa dai refud, dai repetton,De no podè nè toeulla nè impattalla;Negher, dannaa, gelôs de tutt e duu,Infin poeu el gh'ha taccaa sta brugna al cuu.

L'ha comenzaa, sott via, in tra i divott,A lassà corr di frizz contra l'Ovina;Qualment senza resguard d'ess sacerdott

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 323/734

CARLO PORTA - Poesij 

323

El se tegniss in cà ona concubina,

E el se accostass al santo sacrifiziCol concili de Trento in quel servizi.

Qualment, oltra al stà insemma d'ona crappa,El fuss on giansenista malarbett,Con pocca fed in di indulgenz del Pappa,E manch in la scudella de Lorett,

Che noi credeva necessari i fraaE milla coss de sta conformitaa.

E perchè in pont de santo mormoràI devott e i beatt hin fior de gent,Basta dagh domà el ton de comenzà,Han faa i coss tant polid che in d'on moment

La povera Luvisa e l'abaa OvinaHin sta miss tutt duu pesg che in berlina.

In d'on moment i sciori, i picch, i pretGhe s'hin revoltaa contra come arpij,Gh'han sconduu i caliz, gh'han negaa i pianet,Gh'han saraa in faccia i ges, i sacristij,Gh'han faa di satir, gh'han faa corr di sass:Roba, sangua d'on can, de desperass !

Ma quest l'è anmò nagott. Ei traditor

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 324/734

CARLO PORTA - Poesij 

324

L'è cors a compì l'opera a la Curia,

L'ha tant ditt, l'ha tant faa che quij monsciorGh'han spedii on orden, all'Ovina, in furia,De lassà la Luvisa "immediate"Sott'a censura "de sententiae late".

Orfana, senz'amis, senza parent,Malconscia dai travaj, trista, malada,

Luvisa tutta coeur, tutt sentiment,La sarav stada missa su ona strada,Se l'Ovina nol fuss staa fort asseeDe ris'ciass lu per el so ben de lee.

Menter però l'Ovina el se battevaCon tutt la forza de la soa reson,

Sott man la Curia la ghe desponevaIn de l'Isola d'Orta ona preson,Dove de nott e temp te l'ha faa mett,Ch 'anema viva no ha savuu pu on ett.

Ma infin poeu el Ciel, che de quel fond de tôrEl scoltava i reclamm de l'innocenza,El gh'ha dessedaa in Curia on protettor,On pret dabben, ch'el s'è faa lu conscienzaD' andà in personna a interquerì lu i fattE de fagh fà giustizia a tutt i patt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 325/734

CARLO PORTA - Poesij 

325

L'ha faa confront, indagin, sindacaa,No l'ha badaa a viacc, spes, nè fadighPer arrivà a scoprì la veritaa,E quand l'ha avuu cattaa el fil de l'intrigh,L'è cors de la Luvisa a scoprì el rest..."Gesuss", che colp, che inconter l'è staa quest!

El l'ha trovada, la meschina, in manDel so assassin, pu morta che nè vivaSenza speranza de soccors uman;Che ogni soccors uman ghe le impedivaL'ansia del pret de toeussela di pee,De mett sott terra el so delitt con lee.

No l'ha volsuu pu d'olter: adritturaL'ha provist ai bisogn de la Luvisa,L'ha daa el sfratt a quel moster de natura;L'ha illuminaa la Curia e el l'ha decisaA ona pronta giustizia: in conclusionL'ha liberaa l'Ovina de preson.

L'eva ona nocc d'inverno di pu fosch,La nocc che l'è sta miss in libertaa.Per i gôl de quij mont, dent per quij bosch,Ziffolaven i vent infuriaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 326/734

CARLO PORTA - Poesij 

326

E sbattevan travers a rosc, a ondad,

La nev e l'acqua giò per i vallad.Per i voeuj di caverna a la lontanaIn tra 'l ruggì di turbin, di torrent,Se sentiva el dan... dan... d'ona campanaChe rebombava interpolatament,E in del coeur de l'Ovina el dessedava

On fantasma ogni colp che 'l le scaggiava.Ah che pur tropp el coeur l'è ona gran spia!Pur tropp gh'era on malann ch'el presentiva!Eren quij bott i bott de l'angoniaDe la povera donna che moriva;De Luvisa, che in pont de vessegh tolta

L'eva scritt ch'el vedess l'ultema volta.Quella meschina, tutta rassegnadaAl tremendo viagg de l'olter mond,La compagnava con la vôs panadaI ultem orazion di moribond,Quand strabuffaa, moisc, convuls del frecc,La s'è vista el so Ovina ai pee del lecc...

VARIANTEStrofa 2:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 327/734

CARLO PORTA - Poesij 

327

O gran pader di vers e de la ciocca,Promotor di baruff e di legrij,Ti, che t'ee scoldaa i corna a sti pedocca...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 328/734

CARLO PORTA - Poesij 

328

LA MESSA NOEUVAOn collarôn del Domm, on baciocconPien dei Signor finna dessoravia;On omm tutt secrestia,Tutt covin, tutt foldon, tutt breviari,Proppi de quij giangian levaa a boccon

Su la bradella di confessionari,Vun de sti dì l'è soltaa su a bonôra,On bel pezz prima che spuntass el sô,E mettendes de sbalz in ordiôDe andà foeura di ball in pressa in pressa,El ghe dis a la sciora:" Tendii, Peppa, a la cà, che mi voo a messa ".

La sura Peppa, orevesa a l'insegnaDe la cappia d'argent con l'usell d'or,Donna sapienta e pregnaDe temma del Signor,La ghe respond: " Lodato sia Gesù,Semm in l'ottava appont di pover mort.

Bravo, bravissem lù! "E sbadagiand e destirand i quart,La se volta intrattant de l'oltra part.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 329/734

CARLO PORTA - Poesij 

329

El va, el mè bacioccon, coi so coll stort

La ciera fosca e tanto de muson,Barbottand e vardand tutt in travers,Col sguard torber e trist,Come fan per el pu, sti magatton,Che creden de dà lod a Gesù CristCol mostrass villan porch, torber, invers:Squasi che nost Signor

El fuss on vis de torta come lor.El và, el mè bacioccon, ma no l'è nanchRivaa tra i Borsinee e el Rebecchin,Che, in tra l'Angiol Custod ch'el gh'eva al fianch,E quei bozzaronazzo del ciappin,Se tacca on cattabuj, on tribuleri,

Ma seri, dighi, per Dio santo, seri!L'Angiol Custod, de spiret galantomm,El vorreva tirallA tutt i cunt in Domm,E Barlicch e Barlocch, spiret rebell,El fava d'ogni sforz per desturball,E menall a bordell:El primm, el ghe messeda in del gipponL'offizi e la coronna,E l'olter el ghe sonna,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 330/734

CARLO PORTA - Poesij 

330

In de l'oltra saccoccia, e in di colzon,

On zecchin fals, striaa, malefiziaa,Che in dove el strusa dentEl ciappotta, el besinfia in sul moment;Vun le scorliss per fagh sentì i campannChe ghe la dan de frisa,E l'olter el pessegaA fagh remirà el sedes di tosann,

Ch'el porten a bottegaQuattaa giò amalastant con la camisa.

Infin, daj e redaj,In grazia de sti guaj,El pover galantommEl ved el Domm, e el te le solta via;

El passa Pescaria,El va giò di Farinn, vers Sant Protas,E quand l'è asquas lì lì per dagh el nâs,Quel birbo de ciappinCont ona gambiroeuraEl me le volta in l'Aquila, al casin:E el pienta lì l'Angiol Custod de foeura.

Ah, sura Peppa, che la dorma s'ciasser,Ma s'ciasser ben, fin che gh'el dighi mìE se dormend la se vedess intorna

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 331/734

CARLO PORTA - Poesij 

331

A girà el stamp di corna,

Niente pagura, che la staga lì!Se hin de part del so omm, bon come l'è,Saran corna anca lor,Ma corna del Signor,Faa sul meder di corna de Mosè.

Chì, poeu, intanta che el nost car bacioccon

L'ha avuu goduu in tre lir de roba fina,El presenta con grazia a la daminaEl zecchin fals, come el fudess staa bon,E col bravo pretestDe no avegh olter spezzi, el cerca el rest;La damina, in bolletta,La le porta a madamm la governant,

Che la ghe n'ha oltertant;La madamm la le passa al controlloeur,Che tutta cà, tutt coeurEl le ciocca, el le sperla, e poeu el corr viaA fagh dà ona pesada a l'ostaria.

L'Angiol Custod, che ben ch'el fuss in stradaL'aveva vist tusscoss,Come de foeura d'ona invedriada,No vorrend lassà corr senza vendettaOn tratt inscì baloss,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 332/734

CARLO PORTA - Poesij 

332

L'aveva già depost

In quel pont duu giandarma ai flanch de l'ost,Che fermen el zecchinFermen el controlloeur, e in d'on batt d'oeuccSgoren sôra in casin,Dove con la damina in su on genoeuccCatten el balandran,Che l'eva tant lontan

De specciass quel rinfresch di duu giandarma,Come che sarev mìDe deventà dì a dì... duca de Parma.

Intrattant se montonna in del streccioeuOn formighee de ozios, de curios,On nivol de fioeu,

Tucc di primm sbiggiador de la dottrina,Che, malappenna el veden vergognosA spontà sul basell de la portina,Se reffen del brusor de la bacchetta,Cont ona siffolada malarbetta:E tutt intorna adree,A furia de turee !Tel compagnen in Santa Margaritta.

Là, appenna dent, dessott a la palpadaDel segondin che ghe galitta i quart,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 333/734

CARLO PORTA - Poesij 

333

Ven voltra ona sventrada

De milla baravaj devott e pij:Crist, reliqui, Agnus Dei, majstaa, terz part,List de predicator, de confradij,Abet, medaj, confess de mess e offizzi,Avis de giacobitt de bozzarass,De mort de suffragass,Ritratt del Papa, disciplinn, zilizzi;

E infin, de bravo cristian, cold coldEl cunta su addrittura el so peccaa,Disend d'avè compraaQuella moneda per quaranta sold,E d'avè concepìi el santo progettDe scamottagh a quella creatura

Des lira e mezza nett...Asca el temp, e l'ingossa, e la fattura.

L'Angiol Custod, per quell che stava a luEl l'eva miss in vun de quij intrighDe stantà a trovà el cunt de giustall su,Che i legg hin ciar, e pelen minga i figh;Ma el gran Barlicch Barlocch,Che de per tutt el gh'ha on bordell d'amis,E che el ghe n'ha de quij proppi coi fiocch,Tant el perora e el dis,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 334/734

CARLO PORTA - Poesij 

334

El truscia, el corr, el sa desverges foeura,

Che in manca de do ôrLa sura Peppa la gh'ha el gran confortDe brascià el consort in la streccioeura,Fresch come on oeuv, viscor e in gamba asseeDe corr a messa granda... anca con lee.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 335/734

CARLO PORTA - Poesij 

335

LA NOMINA DEL CAPPELLAN (1819)

A la marchesa Paola Travasa,Voeuna di primm damazz de Lombardia,Gh'era mort don Gliceri, el pret de casa,In grazia d'ona peripneumonia,

Cha la gh'ha faa quistà in del sforaggiass,A menagh, sul mezz dì, la Lilla a spass.

L'eva la Lilla ona cagna maltesa,Tutta goss, tutta pêl, e tutta lard,E in cà Travasa, dopo la marchesa,L'eva la bestia de maggior riguard;

De moeud che guaja al ciel falla sguagnì,Guaja sbeffalla, guaja a dagh del tì !

El l'ha savuda el pover don Galdin,Che in de la truscia de l'elevazionAvendengh inscì in fali schisciaa el covin,Gh'è toccaa, lì all'altar, dei pret mincion,

E el so bon tibi, appenna in segrestia,De mett giò la pianeda e trottà via.

In mezz a quest, appenna don Gliceri

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 336/734

CARLO PORTA - Poesij 

336

L'ha comenzaa a giugà a la môra el fiaa,

È cors de tutt i part on diavoleriDe reverendi di busecch schisciaa,Per vedè de ottegnì la bona sortDe slargaj foeura, in loeugh e stat del mort.

Che, in fin di fatt, se in cà de donna PaolaNo gh'era per i pret on gran rispett,

Almanca gh'era on fioretton de taola,De fà sarà su on oeucc su sto diffett,Minga domà a on galupp d'on cappellan,Ma a paricc di teolegh de Milan.

Gh'eva de gionta la soa brava messaA trenta bôr, senza manutenzion,

Allogg in cà, lavanderia, soppressa,Cioccolatt, acqua sporca a colezion,Bona campagna, palpiroeu a Natal:Sicchè se corren, catt, l'è natural !

Ma la marchesa, che no la vorrevaSeccass la scuffia con la furugada,L'ha faa savè a tucc quij che concorreva,Che dovessen vegnì la tal giornada,Che dopo avej veduu e parlaa con tutt,L'avria poi fatt ciò che le foss piaciutt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 337/734

CARLO PORTA - Poesij 

337

Ecco che riva intant la gran mattina,Ecco el palazz tutt quant in movinient:Pret in cort, pret sui scal, pret in cusina,Pienn i anticamer de l'appartamentGh'è i pret di fèud, el gh'è i Cors, gh'è i nost,Par on vôl de scorbatt che vaga al post.

El gran rembomb di vôlt, el cattabujDe la mormorazion che ghe fan sott,El strusament di pee, di ferr de muj,Che gh'an sott ai sciavatt quij sacerdott,Fan tutt'insemma on ghett, on sbragalismoCh'el par che coppen el Romanticismo.

Baja la Lilla, baja la marchesa,Tutt e do dessedaa del gran baccan:I pret, che hin solet a sbraggià anca in gesa,Ghe la dan dent senza rispett uman,Qnand on camerleccaj, dolz come on ôrs,El corr a strozzagh lì tutt i descôrs.

" Semm in piazza, per dincio, o in dove semm ?Sangua de dì, che discrezion l'è questa !Alto là, citto, quij duu in fond, andemm,Che la marchesa la gh'ha tant de testa !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 338/734

CARLO PORTA - Poesij 

338

Hin mò anca grand e gross, e on poo de quella,

Per Dio sacrato, el sarav temp d'avella !"Dopo quel poo de citto naturalChe ven de seguit d'on'intemerada,Vedend sto ambassador del temporalChe no gh'è intorna on'anima che fiada,ti muda vôs, el morbidiss la cera,

E el séguita el descors in sta manera:" Se poeu, anch de prima de parlà con leeDi voeult gh'avessen genni de sentìQuaj hin i obbligazion del so mestee,Senza fà tanti ciaccer, eccoj chi:Inscì chi voeur stà, stà, chi non voeur stà,

El ghe fa grazia a desmorbagh la cà "." Pont primm: in quant à l'obblegh de la messa,O festa o no, gh'è mai ôr fiss de dilla;Chi è via a servì n'occor che l'abbia pressa,I ôr hin quij che lee la voeur sentilla;Se je fass paraa do, tre, quattr'ôr,Amen, pascienza, offrìghel al Signor ".

" La messa poeu, s'intend, puttost curtina,On quardoretta, vint minutt al pù;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 339/734

CARLO PORTA - Poesij 

339

Do voeult la settimana la dottrina

Per i donzell e per la servitù;De sira semper la soa terza part,Men che a tarocch no ghe calass el quart ".

Chi mò, sentend che on pont insci essenzialL'eva quell de savè giugà a tarocch,Ghe n'è staa cinqu o ses ch'han ciappa i scal,

E tra i olter, peccaa !, certo don Rocch,Gran primerista fina de bagajChe el giuga i esèqui on mes prima de faj.

E quell el tira inanz: " Portà bigliett,Fà imbassad, fà provvist, toeuss anch adreeDi voeult on quaj fagott, on quaj pacchett:

Corr del sart, di madamm, del perucchee,Menà a spass la cagnetta, e se l'occor,Scriv on cunt, ona lettera al fattor ".

Anca chì el n'è sblusciaa de on sett o vott,Vun per quella reson de la cagnetta,On segond per reson de quij fagott;E i olter cinqu o ses han faa spazzettaPer no infesciass coi penn, coi carimaa,E ris'cià de sporcà i dit consacraa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 340/734

CARLO PORTA - Poesij 

340

In tra sti ultim che han veduu andà via,

Gh'è staa un cert Don Giorg de ZuccojrinMaester d'eloquenza e poesiaDel famoso sur Carlo Gherardin,E autor d'on codez de beccopulenzaStampaa da Isepp Forlan de Porta Renza.

E quell el tira inanz: " Quant al disnà,

De solet el gh'è el post con la padronna;Via giust che no vegna a capitàOn disnà de etichetta, o quaj personnaD'alto bordo o d'impegn, che in sto cas chìMàngem tra nun, con i donzell, e mì.

In camdagna, poeu, el cas l'è different:

Vegniss el papa, disnem tucc con lee.Là la se adatta anch con la bassa gent,Magara la va a brazz col cangelee:Tutt quell de pesg che là glie possa occorL'è quell de lassass god d'on sojador.

Del rest, rid e fà el ciall, no contraddì,No passà la stacchetta in del respond;A tavola che s'è, lassass servì,No fà l'ingord, no slongà i man sul tond;No sbatt la bocca, no desgangaralla,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 341/734

CARLO PORTA - Poesij 

341

No mettess a descorr denanz vojalla.

Tegnì giò i gombet, no fà pan moin,No rugass in di dent con i cortij,No sugass el sudor cont el mantin...In fin, nissuna affatt di porcarij,Che hin tant fazil lor pret a lassà côr,Come se el mond el fuss tutt so de lôr ".

Chì, vedend quel baloss d'on camarerChe quij bon religiôs stan lì quacc quacc,Senza dà el minim segn de disparer,Foeura d'on quaj reffign, d'on quaj modacc,D'on salt el passa al fin de l'orazionCont el reciocch de sta perorazion:

" Quell che ghe raccomandi pu che possL'è quella polizia benedetta !Che se regorden che col tanf indossDe sudôr de sott-sella e de soletta,E con quij ong con l'orlo de velù,Se quistaran del porch e nient de pù.

" Certi lenden sui spall, cert collarinChe paren faa de foeudra de salamm,Certi coll de camis, de gipponin

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 342/734

CARLO PORTA - Poesij 

342

Hin minga coss de portà inanz ai damm:

Omm visaa, se soeul dì, l'è mezz difes:Hoo parlaa ciar, e m'avaran intes ".

Stremii, sbattuu, inlocchii come tappon,Quij pover pret s'hin miss tra lôr in croeucc,E infin, fussel mò effett de la session,O d'on specc che gh'avessen sott ai oeucc,

Fatto sta che, d'on trenta, a malapennaEl se n'è fermaa lì mezza donzenna.

A sto pont, ona gran scampanelladaLa partezipa a tucc che soa EccellenzaDonna Paola alfin la s'è levada,E che l'è sul prozint de dà udienza.

El camarer allora el corr, el truscia,E i pret fan toilette con la bauscia.

La marchesa Travasa, in gran scuffion,Fada a la Pompadour cont i fioritt,Coi so duu bravi ciccolattinonDe taftà negher sôra di polsitt,E dun gran barbison color tanè,L'eva in sala a specciaj sul canapè.

Ma la Lilla, che l'eva arent a lee

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 343/734

CARLO PORTA - Poesij 

343

Quattada giò cont on sciall noeuv de Franza,

Appenna che la sent quij dodes pee,La salta in terra, scovand giò per stanzaEl sciall noeuv, e bojand a pu no possCon tutt e quant el fiaa di so trii goss.

E bôja, e bôja, e rogna, e mostra i dent,Don Malacchia, che l'era on poo fogôs,

Vedendes saraa in bocca el compliment,El perd la flemma, e el ghe dà su la vôs;E menter el ghe dà de la seccada,El fa l'att de mollagh ona pesciada.

On'orsa, come disen i poetta,Che la se veda toeu da on cacciador,

O ferì, on orsettin sott a la tetta,No la va in tanta rabbia, in tant furorCome la va sustrissima a vedèDon Malacchia con in aria el pè !

Per fortuna del ciel che la Lillin,Con quell intendiment che l'è tutt sò,L'ha savuu schivà el colp in del sesinCol tirà a rent la cova e scrusciass giò:Del restant, se no gh'era sta risorsa,Vattel a pesca cossa fa quell'orsa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 344/734

CARLO PORTA - Poesij 

344

Schivaa el colp, descasciaa don Malacchia,Even i coss asquasi quiettaa,E già dondava la cappellanìaSui ceregh de quij pocch cinqu candidaa,Quand on olter bordell, on olter câs,El ne manda anmò on para in santa pâs.

E l'è che l'illustrissema padronna,Menter la và a cuu indree sul canapèPer mett in statu quoniam la personna,Stada in disordin per l'affar del pè,In del lassass andà, cajn, cajn!...La soppressa col sèdes la Lillin.

Don Telesfor e don Spiridion,Duu gingella che riden per nient,Dan foeura tutt a un bott in d'on s'ciopponDe rid inscì cilapp, inscì indecent,Che la marchesa, infin, stuffa e seccadaLa dà foeura anca lee con sta filada:

" Avria suppost che essendo sacerdottAvesser on poo più d'educazion,O che i modi, al più pegg, le fosser nottDe trattar con i damm de condizion:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 345/734

CARLO PORTA - Poesij 

345

M'accorgo invece in questa circostanza

Che non han garbo, modi, nè creanza." Però, poi che l'Altissim el ci ha postIn questo grado, e siammo ciò che siamm,Certissimament l'è dover nostDi farci rispettar come dobbiamm.Saria mancar a noi, poi al Signor,

Passarci sopra, e specialmente con lor." Quant a lor duu, o maliziôs o sempiChe sia el lor fall, basta così: che vaden !Quanto agli altri, me giova che l'esempiJe faccia cauti, e me ne persuaden.Cossì è... Serva loro!... Adesso poi

- Lillin ? quietta ! - veniamo a noi ".La cagnetta, che fina a quel pont làL'eva stada ona pesta indiavolada,L'ha comenzaa a fà truscia, a trepilà,A fà intorno la frigna e l'inviziadaE a rampegà sui gamb a don VenturaOn pretoccol brutt brutt de fà pagura.

Don Ventura, che l'era in tra quij triiEl pussee bisognôs del benefizzi,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 346/734

CARLO PORTA - Poesij 

346

El stava lì drizz drizz, stremii stremii,

Per pagura de fass quaj pregiudizzi:El sentiva a slisass quij pocch colzett,Eppur, pascienza, el stava lì quiett.

Ma la marchesa, che con compiacenzaLa dava d'oeucc a quella simpatia,Con tutt che la gh'havess a la presenza

Duu prett de maggior garb e polizia,Vada todos, premura per premura,La decid el so vôt per don Ventura.

Appenna s'è savuu de la famigliaChe l'eva deventaa lu el cappellan,Se sbattezzaven tucc de maraviglia,

No podend concepì come on giavan,On bacilla d'on pret, on goff, on ciall,L'avess trovaa el secrett de deventall.

Col temp, poeu, s'è savuu ch'el gran secrettL'eva staa nient olter finalmentChe l'avegh avuu adoss tre o quatter fettDe salamm de basletta, involtiaa dentIn la Risposta de Madamm BibinDe quell'olter salamm d'on Gherardin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 347/734

CARLO PORTA - Poesij 

347

VARIANTEStrofa 5:Ma a trii quart di teologh de MilanMa a trii quart de Sorbonna meneman.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 348/734

CARLO PORTA - Poesij 

348

LA PREGHIERA(1820)

Donna Fabia Fabron De-FabrianL'eva settada al foeugh, sabet passaa,Col pader Sigismond, ex franzescan,Che intrattant el ghe usava la bontaa

- Intrattanta, s'intend, ch'el ris coseva -De scoltà sto discors che la faseva:

Ora mai anche mì, don Sigismond,Convengo appien ne la di lei pauraChe sia prossima assai la fin del mond,Che vedo cose di una tal natura,

D'una natura tal che non ponn darsChe in un mondo assai prossim a disfars.

Congiur, stupri, rapinn, gent contro gent,Fellonij, uccision de princip regg,Violenz, avanij, sovertimentDe troni e de costumm, beffe e mottegg

Contro il culto, e perfin contro i natalDel primm cardin de l'ordine social.

Questi, don Sigismond, se non son segni

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 349/734

CARLO PORTA - Poesij 

349

Del complemento de la profezia,

Non lascian certament d'esser li indegniFrutti de l'attual filosofia;Frutti di cui, pur troppo, ebbi a ingojarTutto l'amaro, come or vò a narrar.

Essendo jeri venerdì de marz,Fui tratta da la mia divozion

A Sant Cels e v'andiedi con quel sfarzChe si addice a la nostra condizion:Il mio copè con l'armi, e i lavorinTanto al domestich quanto al vetturin.

Tutte le porte e i corridoj davantiAl tempio, eren pien cepp d'ona faragin

De gent, che va, che vien, de mendicanti,De mercadanti de librett, de immagin,In guisa che, con tanto furugozz,Agio non v'era a scender dai carozz.

L'imbarazzo era tal, che in quella appuntCh'ero già quasi con un piede abbass,Me urtòron contro on pret sì sporch, sì unt,Ch'io, per schivarlo e ritirar el pass,Diedi nel legno on sculaccion sì graud,Che mi stramazzò in terra di rimand.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 350/734

CARLO PORTA - Poesij 

350

Come mi rimanessi in un frangentDi questa fatta, è facil da suppor:E donna e damma in mezzo a tanta gent,Nel decor compromessa e nel pudor,È più che cert che se non persi i sensFu don del Ciel che mi guardò propens.

E tanto più, che appenna sorta in pièSentij da tutt i band quij mascalzoniA ciuffolarmi dietro il " va-via-vè !":Risa sconce, mottegg, atti buffoni,Quasi fuss donna a loro egual in rango,Cittadina... merciaja... o simil fango.

Ma, come dissi, quei Ciel stess che in curaM'ebbe ognor sempre fino da la culla,Non lasciò pure in questa congiunturaDi proteggermi, ad onta del mio nulla,E mi spirò nel cuor tanta costanza,Quant c'en voleva in simil circostanza.

Fatta maggior de mì, subit impongoAl mio Anselm ch'el tacess, e 'l me seguiss;Rompo la calca, passo in chiesa, giongoAi piedi de l'altar del Crocifiss,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 351/734

CARLO PORTA - Poesij 

351

Me umilio, me raccolgo, e po' a memoria

Foo al mio Signor questa giaculatoria:Mio caro e buon Gesù, che per decretoDell'infallibil vostra volontàM'avete fatta nascere nel cetoDistinto de la prima nobiltà,Mentre poteva, a un minim cenno vostro,

Nascer plebea, un verme vile, un mostro;Io vi ringrazio che d'un sì gran beneAbbiev ricolma l'umil mia persona,Tant più, che essend le gerarchie terreneSimbol di quelle che vi fan corona,Godo così di on grad ch'è riflession

Del grad dei Troni e di Dominazion.Questo favor, lunge dall'esaltarm,Come accadrebbe in un cervel legger,Non serve in cambi che a rammemorarmLa gratitudin mia ed il doverDi seguirvi e imitarvi, specialmentNella clemenza con i delinquent.

Quindi in vantaggio di costoro anch'ioV'offro quei preghi che avii faa Voi stess

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 352/734

CARLO PORTA - Poesij 

352

Per i vostri nemici al Padre Iddio,

Ah sì, abbiate pietà dei loro eccess,Imperciocchè, ritengh che mi offendesserSenza conoscer cosa si facesser !

Possa st'umile mia rassegnazion,Congiontament ai meriti infinittDella Vostra acerbissima passion,

Espiar le lor colpe e i lor delitt,Condurli al ben, salvar l'anima mia,Glorificarmi in cielo, e cosi sia.

Volendo poi accompagnar coi fattLe parole, onde avesser maggior pes,E combinare con un pò d'éclatt

La mortificazion di chi m'ha offes,E on esempio alle dame, da seguirNei contingenti prossimi avvenir;

Sorto a an tratt de la chiesa, e a quej pezzentRivolgendem in ton de confidenza:Quanti siete, domando, buona gent ?Siamo veut'un, risponden, Eccellenza !Caspita, molti, replico... Vent'un !!Non serve... Anselm ! Degh on quattrin per un.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 353/734

CARLO PORTA - Poesij 

353

Chì tas la damma, e chì don Sigismond,

Pien come on oeuf de zel de religion,Scoldaa dal son di forzellin, di tond,L'eva lì per sfodragh on'orazion,Che se Anselm no interromp con la suppera,Vattel a cattà che borlanda l'era !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 354/734

CARLO PORTA - Poesij 

354

OLTER SONETT A L'ABAA GIAVAN Natan profetta - e questa, sur abaa,L'è moral de la bonna e de la bella -L'è andaa de David, dopo quel peccaaCh'el sa poeu lu, a cuntagh sta storiella:

" David, giustizia ! On rich pien ras sfondaaDe bee, de boeu, de becchi, de scarsella,L'ha traa in setton de pianta on desgraziaaRobandegh ona poca pegorella ".

David, che l'eva un re piuttost fogôs:" In dov'eel, el respond, sto becco etzettera,

Ch'el poda fà inciodà sôra una crôs ?"

" Bell bell " - allora Natan el repia -" Manch foeugh, che a redù i cosa proppi a la letteraTi te see el ricch, e el desgraziaa l'è Urìa ".

Istess cont usciurìa

Bajaroo on poo anca mi, Natan nostran...Com'è ?... Lu che l'è dent coi pee, coi man,Col coo, col fabrian

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 355/734

CARLO PORTA - Poesij 

355

In di rimin de Toscana, e ch'el ghe n'ha

De fà lecc a cavaj, de impinn di cà,El gh'ha el coragg de fà

La guerra a sti pocch nost dodes tomitt ?A l'unega berina di bositt ?

Lu, dighi, el gh'ha el petitt

De sgognann, soppedann, rompen la pippa ?Che azion de porch, sur David de la lippa !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 356/734

CARLO PORTA - Poesij 

356

ONA VISION (1812)

On certo reverendo don Pasqual,Omm de gran pes in qual se sia manera,Tant a toeul de la part spiritual,Come a toeull de la part de la stadera

Vun de sti dì, de podisnà, al camin,Pien come on porch, el fava on visorin.

L'eva in cà de do damm bonn religiôs,Che per no disturbagh quella quiett,Mormoraven intant a bassa vôs,E pregaven de coeur Dio benedett,

Ch'el sterminass, con la soa gran bontaa,Tuce quij che secca i pret dopo disnaa.

Da on'altra part don Dieg, ex-zenturon,Teolegh, canonista e missionari,On poo el juttava la mormorazion,E on olter poo el sfojava el breviari,

Per tirass, intrattant, foeura di peeQuel matutin cojomber del dì adree.

Ora mò, don Pasqual, l'è de notass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 357/734

CARLO PORTA - Poesij 

357

Ch'el s'eva quistaa el nomm, coi soeu sudor,

De sant e de paccion de prima class;Tant che paricc credeven ch'el Signor,Giusta in l'ora del chilo e del sognett,El le mettess a part di soeu secrett.

A bon cunt, col conzett ch'el se godeva,Soa Reverenza l'eva dispensaa

Da ogni att de creanza, anzi el podevaRonfà tutta la santa podisnaa,Senza pericol mai che i do lustrissemGhe dassen del villan porch solennissem.

Ma sta voeulta, dormend, sto don PasqualEl fava cert versari e certi mocch,

Inseì foeura de l'orden natural,Che i damm s'hin spaventaa minga de pocch,Per paura che quaj vision tremendaLa ghe fass perd la famm per la marenda.

Basta, quand pias a Dio, finalmentEl se desseda torber come on ors,E vedend i do damm tutt in spavent,Curios de savè cossa gh'è occors:" Che se consolen, marchesinn - el dis -Che rivi adess adess dal Paradis ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 358/734

CARLO PORTA - Poesij 

358

" Caspita, che bej coss l'averà vist ? "Esclamen tutt do i damm in compagnia." Certament! Hoo veduu - el dis - Gesù Crist,La soa Mader Santissima Maria,E de sant e beatt, no cunti baj,N'hoo vist assee de fann lecc ai cavaj ".

"Dunque l'averà vist nostra cucinaLa baronessa, a cui ci han scritt la vita,Poi altre dame molte, e qualch pedina,Scritt nel Suss e dirett dai Barnabita ? "" Cara lor, s'hoo de dilla tal e qual,N'hoo vist nanch voeuna " - el respond don Pasqual -

" Neanch'una ! Come mai ? In tanta gloriaGhe sarebber fors mai sfuggii de vista ?Catto, i Pader Devecc, bonna memoria,Han sem per ditt ch'el Ciel l'è di Sussista!Dunque - repien - chi è che c'è lassùDe nostra conoscenza e soa de lù ? "

Per esempi - el respond - gh'è Mascaron...Gh'è Alfier.,. Parin gh'è el sò pessee de cà...Gh'è Metastasi... gh'è l'ost del Falcon... "." Metastasi !... - i damm sclammen - se pol dà !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 359/734

CARLO PORTA - Poesij 

359

Quel prett che abbiamm sentitt coi nost orecc

A biasimar tant volt dal bon Devecc ?E d'alter chi hal veduu, ch'el dica on pò? ""Ho vist Bovara, hoo vist Battaja - el dis -Mosca... Pensa... Vian... ". "Ohibò, ohibò, ohibò,Anch de sta sort de robba in Paradis?No sâl che son de quej che l'ha daa in lista

El Devecc per Massoni a noi Sussista?In Paradis i Franchi Murator?Se burlem? Ma sâl minga, don Pasqual,Che solament a conversar con lorSe incorre in la scomunica papal ?Ma, caro lei, car don Pasqual, ch'el taccia,

Ch'el par che Dio el ci abbia voltaa faccia ".Intant, per toeulla curta e vegnì al sugh,Con sto sogn cumtaa su inseì de salamm,L'ha ris'ciaa, don Pasqual, de fass dà el rughDa la cà e da la tavola di damm,Se el canonista e teologh don DieghNo 'l ghe trovava subet on ripiegh.

Costù el gh'ha faa vedè che don Pasqual,Per vess sta in del disnà on poo intemperant,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 360/734

CARLO PORTA - Poesij 

360

L'ha squilibraa col fisegh el moral,

Ch'hin i potenz in sogn predominant,Che "distinguendum est in casu taliQuod detur causae physicae aut morali".

E l'ha conclus, infin, che l'avè vistEl Paradis coi sant e coi beatt,L'è effett moral che ven de Gesù Crist,

Ma che "eadem ratione" el ten per fattChe l'avegh vist insemma i Frammasson,L'è effett fisegh che ven d'indigestion.

VARIANTI

Strofa 2:

Ch'el fass la grazia de geragh el fiaaA quij che secca i pret dopo disnaa.

Strofa 8:E de angior e tron sant e beattN'hoo vist de imbrojà i cunt a on ragionatt.

Strofa 11:Quell Poetta, che schiumm de ReligiosGridaven altament pericolos?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 361/734

CARLO PORTA - Poesij 

361

Strofa 11:

Quel poeta che schiumm de ReligiosGridaven altament pericolos.

Strofa 12:No sal, che son de quij, che don LeonEbbe in forte sospett d'esser Masson.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 362/734

CARLO PORTA - Poesij 

362

PROMETTI E GIURI COL VANGELI IN MAN (1819)

Prometti e giuri col Vangeli in man,Prima de tutt de amà chi m'ha creaa,E, subet dopo, sto mè car MilanChe impesa chi anch quij ch'en parlen maa.

Giuri vess grato a chi me dà ci mè pan.De no fà mai nè lit nè sigurtaa;De lassà raggià i asen, bajà i can,De tirà semper drizz per la mia straa.

Giuri de scriv di vers fin che me par,

De dì el me sentiment dove el me occorCon tutta libertaa, redond e ciar:

E se manchi a sti coss, per me castigh,Me contenti perfin del disonorD'on encomi stampaa sul Cattabrigh.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 363/734

CARLO PORTA - Poesij 

363

RELIGION SANTA DI MEE VICC DE CÀReligion santa di mee vicc de cà,Che, in mezz ai tribuleri di passion,No t'ee faa olter che tirat in là,In fond in fond, scrusciada in d'on canton:

A speccià i temp mijor col tò bel tràDe tornà voltra a repià reson,No te offend, no, se in sui vintiquattr'or,Gh'hoo faccia anmò de fà di vers d'amor.

VARIANTEStrofa 1:

Che, in mez al cattabuj di mee passion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 364/734

CARLO PORTA - Poesij 

364

SANT'AMBROEUS (1799)

Sant Ambroeus, quel gran dottor,L'ha negaa all'imperatorChe l'entrass col muso in Domm:Sanguanon, l'è sta on grand'omm!

Ma Filipp, quel gingiuvari,L'ha faa tutt a l'incontrari:

Con la mitria e'l puvïaaL'è andaa in Domm e'l l'ha incensaa,Dandegh fina la soa drittaA on eretegh moscovitta.

A on eretegh! Sanguanon,Cojonee o disii de bon?

Mi mò tutt a l'incontrari,Quand me spioeur el taffanari,Tiri pitt, molli di loff,Dand l'incens a Sovaroff:

Chè se dev a on porch fottuuQuell'incens che ven dal cuu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 365/734

CARLO PORTA - Poesij 

365

UN PRETE PULITO E UN FRATE SPORCO IN UN'OSTERIA

Don Polidor Moschetta,Dottor de teologia,E fraa Biass de Pontida, zoccolottProfessor de baslott,

Ona sira d'estaaS'hin trovaa tucc duu a on bott a un'ostaria,Lontan de la zittaa.

El molto reverendo Don Moschetta,Che'l viaggiava settaa,L'eva leccaa

Come on gattin sott alla tetta,E fra Biass de Pontida,Che camminava a pè,Con adoss quel pannasc èrtegh do dida,L'eva impiastrà comè.El primm saveva odorD'acqua de milla fior;

L'olter el ternegava on pass lontanDe spuzza de magolc, de tanf de sell,De ruff de pee, de man, come on porscell.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 366/734

CARLO PORTA - Poesij 

366

Quand l'ost je avvisee che nol gh'aveva

Che on lecc in libertaa,Che per conseguenza dovevaDormì insemma con l'oltra reverenza,Fraa Polidor Moschetta el restè in botta

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 367/734

CARLO PORTA - Poesij 

367

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 368/734

CARLO PORTA - Poesij 

368

CAPITOL CINQ 

FATT E

AVVENIMENT

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 369/734

CARLO PORTA - Poesij 

369

21 AVRIL 1809 Ehi, sura Cecca, che la daga a trà,Gh'hoo de cuntagh di robb de fà stordì,Ma no vuj famm intend de so marì,Perchè l'è vun de quij, sì... già se sa !

Basta, adess anca lù el se voltarà,Perchè, - ma che la guarda a no zittì -I noster car Todisch prest prest hin chì,Me l'ha ditt el curat on'ora faa

Ah sura Cecca, che consolazionDe vedè on'oltra voeulta in sti paês

Quij bej soldaa, quij cari barbison !E i noster giacobitt paghen i spês,E col so fagottell, pien de magon,Fan i gambett insemma ai so Franzês.

Ma coss è sto cannon ?

Cossa sbraggen ?... Oh Vergine Maria !Pover Todisch, hin tornaa a dà in la stria !

No soo come la sia...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 370/734

CARLO PORTA - Poesij 

370

Pur a la fin, bisogna che convegna

Che chi ghe l'ha in del proeus ch'el se le tegna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 371/734

CARLO PORTA - Poesij 

371

CHI SOTT GH'È EL CORP DEL SUR CONSEJER SPECH (1888)

Chi sott gh'è el corp del sur consejer spechChe l'è staa in vita sova on gran boricch,Bravo domà per fà salamelech,

Col coeur de Giuda e el muso de Berlicch.El mond cont la soa mort l'ha perduu pocchE ha quistaa on sant el paradis di occh.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 372/734

CARLO PORTA - Poesij 

372

AH, CRIBBI CRIBBI, CHE MORTALITAA(1816)

Ah, cribbi cribbi, che mortalitaa:Quanti scioroni ch'è sballaa in sti dì !Pover Milan, se la va inanz inscì,Prest prest te restet senza nobiltaa.

In sti cinqu mês, se no me son fallaa,Hin desdott che ha faa mostra de morì:L'imperatriz, el duca Melz del Grì,El Somaja, el Cusan e l'Arconaa;

La Litta Modignana, el Delfinon,La Spinola, el Sormann, el cont Caprara,Bazzetta, Archint, Rosales, Martignon;

La Carcassoeula, se no l'hoo cuntada,El Secch, el Carchen, e poeu quella caraCagnetta de don Peder Lattuada.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 373/734

CARLO PORTA - Poesij 

373

IN MORT DEL CONSEJER DE STAT CAVALIER STANISLAO BOVARA(1812)

In d'on secol che asquas tucc i poettaSe la caven coi sogn e coi vision,Domà mì dovaroo stà a la stacchetta ?

Domà mì dovaroo avè suddizionDe vestimm a la moda, perchè sontOn poetta baloss e buseccon ?

Mai pu ! Resguard, rossor, vergogna, a mont;L'è mè el vestii, nissun me l'ha imprestaa;

Chi ha d'avè vegna a scoeud, i pioldi in pront.Musa, che te m'ee vist indormentaaA saltà per el lecc come un usell,Juttem a cuntà su el brutt sogn che hoo faa.

Comenza in prima a spacciugà el pennell

In la seggia del negher, e picciural'a cà in dove sont staa cont el cervell.

La cà la gh'ha ona porta scura scura

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 374/734

CARLO PORTA - Poesij 

374

Fada a bocca de dragh con tant de dent,

E sui dent gh'è ona riga de scricciuraChe la dis "Pover lu quell che va dent !"Su la porta on lecchee cont i pee d'occaEl fa lumm ai paroll coi torc de vent.

Me senti i sgrisor pesg de quand el fiocca

A pensà come el dragh tirand el fiaaEl m'ha sorbii de pianta dent in bocca.

Lì in d'ona crenna d'on dentasc oggiaaMe sont trovaa sbattuu e mes'ciaa su insemmaA ona missoeulta d'anem condannaa,

Invers la gora, dove la fa on'emma,L'ugola col canaa che va ai busecch,Gh'è settaa in trono Soa Majstaa Supremma.

Una corna stort sul gust de quij d'on becchGhe formen pedestall a la coronaChe l'è de ferr coi ragg guzz come stecch.

Intornavia de la soa personaCoi forchitt in di sgriff, el gh'è on fregottDe ciappitt che fa i mocch e che minciona.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 375/734

CARLO PORTA - Poesij 

375

Belzebù l'è quel re; i olter rabottHin Asmodee, Uriel, Saroth, Boora,Ur, Moria, Cedon, Oreb, Astarhott,

Tutta canaja istessa sott e sora,Che cascien i anem coi forchitt a muccE i sfonden giò a forcad per quella gora.

Mì tormentava come fuss sui gucc,Specciand la mia infilzada ogni moment,Quand el re el sbraggia, e se quietten tucc.

Chi ela mò costee che rea de dentSonand i castagnoeur e s'giaccand fort,

Tricch e tracch, i pee biott sul paviment ?Chi l'è ?... L'è nient olter che la Mort,E la ven gloriosa o stracontentaA fagh a Belzebù sto bel rapport.

" Vedet, la dis, sta ranza sanguanenta ?Quest l'è on colp ch'hoo faa adess ! Rid, Belzebù:T'hoo mazzaa on omm ch'el reffen minga in trenta.

L'eva on omm pien de meret e vertù,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 376/734

CARLO PORTA - Poesij 

376

E giust perché el guastava el to mestee,

Zaccheta ! hoo stimaa ben de tajall sù ".Allora re Bargniff el solta in pee,El ghe trà i brasc al coll e el diss: " Oh cara,Viva ti, viva i medegh e i speziee !

Ma sta gioja del mond, sta perla rara

Se pò savè chi l'è ?" - el repia el re.E lee la ghe respond "Sì: l'è Bovara !".

A sto nomm Belzebù el torna a tasèEl scrolla do o tre voeult el so mazzucch,E poeu el dis sospirand ! " Gh'hoo despiasè ".

La Mort la resta lì comè de stucch,Ma poeu dopo con rabbia la ghe dis:" Spièghem on poo sto enimma, o re tarlucch.

N'evel forsi Bovara on to nemis ?N'evel forsi el papà di bisognos,Largh de coeur e de man, senza vernis ?

N'evel forsi el modell de tucc i spos,L'esempi di parent e di tutor,L'amis ver de l'amis, l'omm vertuos ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 377/734

CARLO PORTA - Poesij 

377

No l'eva forsi el magistraa d'onorCh'el se drovava senza fin segondTant a prò del pitocch come del scior ? ".

" Tutt va ben - Belzebù allora el respond -Ma per mì foo el mè cunt, per la mia vistaChe l'eva mej ch'el fuss restaa anmò al mond:

Che fin ch'el stava là, tanc gabolista,Becch, avar, leccacuu, biassarosariVegneven de galopp sir la mia lista;

Che vedend di vertù strasordenariSta gent invidiosa per natura,

L'a crepava pu prest de l'ordenari:Adess mò ridaran senza mesura,E guariran fors'anca in st'occasionQuij ch'even giàmò mezz in sepoltura ".

Sentend a dì, la Mort, de sti reson:"Hoo vist - la sclama - per dà gust a tìDe chì inanz copparoo domà i mincion ".

E giust in quella la se volta a mì,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 378/734

CARLO PORTA - Poesij 

378

Moland la ranza contra el dent oggiaa...

Per fortuna che a furia de sgarìHoo schivaa el colp col vessem dessedaa !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 379/734

CARLO PORTA - Poesij 

379

IN OCCASION CHE S.S.C.M. L'IMPERATOR E RE FRANZESCH PRIMM E L IMPERATRIZ E REGINA MARIA LUVISA**ONOREN CON LA SOA PRESENZA ONA RAPPRESENTAZION COMICA E ONACANTADA IN MUSEGA CHE LA SOZIETAA ACCADEMEGA DI FILODRAMMATEGHLA GHE TRIBUTA IN DEL SO' TEATER LA SIRA DEL 6 MARZ 1816

Musa nostrana, che te gh'ee el coeur pienD'amôr, de gratitudena, de stimaVers on sovran che te voeur tanto ben,Va là, digh su quaj rimaCol to solet lenguagg s'cett e leal,Tant ch'el veda anca LùL'impronta naturalChe stampen de per tutt i so virtù.

Sacra Majstaa, la veritaa l'è vuna,Ma on prenzep che se degna de sentilla,E de fagh cera, l'è ona tal fortunaChe se dà minga in milla;Per quell Lu el god del santo don del cielD'aveghela darrentInterpreta fedelDei batticoeur de tant million de gent.

Per quell, denanz a Lu se dan de manE ciappen spiret tutt i noeuv sorell,Gloria di nost ingegn italian;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 380/734

CARLO PORTA - Poesij 

380

E l'è giusta per quell

Che, cold bujent de tanta proteziôn,Procuren in sta siraDe respondegh a tônDe quella istessa lenna ch'el ghe inspira.

Oh, quante voeult in su sti scenn l'AlfieriEl n'ha faa corr el frecc giò dei firon

Col depengen al viv cuntee e miseriDe re prepotenton !Inscì, per la magia di pittor,Ona nocc fosca e negraLa cress forza e splendorAl contrappost d'ona bell'alba allegra.

E chi sa, fors, che intorna del so bustNol sgoratta l'Alfieri con l'ombria,E che in sto pont no'l goda, fors, con gustL'effett de sta magia !Inscì spionaven i pittor antigh,Fassaa su in del tabâr,L'effett di soeu fadigh,Battend la ronda intorna ai soeu telâr.

Ah sì, Sacra Majstaa, la soa clemenza,L'amor paterna che ghe scolda el coeur,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 381/734

CARLO PORTA - Poesij 

381

La soa giustizia, l'alta soa sapienza

Hin i roeus, i vioeur,Hin el lumm de quell'alba incarnadinaChe corr denanz a lùA dà ona scorlidinaE a dessedà del sogn tucc i virtù !

Nun, sôra tutt, la sentem l'importanza

De sto descantament, e giust per questOn dì de tanta gloria e de esultanzaNo l'imbrojem col rest,Ma el segnem anzi incoronand Goldon,Che, quand el n'ha retraaI pu car di passion,L'ha appont depengiuu i so, Sacra Majstaa.

Inscì tucc quij fadigh e tucc quij spêsCh'emm faa, che femm e semm despost a fàPer mejorà i costumm del nost paês,Ne vegnaran a dàQuel frutt che cerchem,Ch'emm fissaa in la ment.Degià che no se pòRivà mej a l'intentChe presentandegh on modell par sò.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 382/734

CARLO PORTA - Poesij 

382

Adess a lee mò, sura Patronscina,

A spiegagh al Patron sti vers nostran;A lee con quella soa bella grazijnaA voltaghi in toscan;Ah sì, Sacra Majstaa, se lee la voeur,La pù fà che sti rimm,Che hin buttaa là dal coeur,Deventen de maròss anca sublimm !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 383/734

CARLO PORTA - Poesij 

383

IN OCCASION DEL TEDEUM PER I VITTORI DE NAPOLEON (1812)

Quand el s'è accort, Gesù, che in su la terraCantaven i nost pret a tutt cantà,Perchè l'aveva in guerra

Defês Napoleon, padron de cà,Gh'eva ciappaa tant cald,Che Dio ne guarda se no 'l tegnen sald !

" L'è nanca on'ora - el dis - che tucc costorM'han pregaa in di secrettDe fagh trà l'ultem pett,

E adess canten per lu, birbi impostor !E me serven inscì ? Pocch pocch me callaA brusaj tucc con la livreja in spalla !"

Infin, pensandegh sù,El repìa: " Conven che ghe perdonna:Se sa che, dal pu al men, la servitù,

Già l'è tutta canaja bozzaronna ".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 384/734

CARLO PORTA - Poesij 

384

LA NASCITA DEL PRIMM MAS'C DEL CONT POMPEE LITTANEVOD DELL'ECCELLENTISSEM SUR DUCA

(1819)

Che sogn, che sogn d'Egitt ! Che sogn del Lella !Vision, vision real, patenta e vera:

S'è faa dent in del ciel ona scorleraE hoo vist on bott sta poca bagattella !

On salon longh un mij tutt d'or massizz,On bel trono in del mezz de diamant,Con su madamm Luzzina in guardinfant,Diademma, toppè, scuffion de pizz.

La gh'eva el scettro in man, del pè on pavon,De fianch de zà e de là do fil piegaaDe taborè d'argent, con su settaaDei e Deess vestii a la gran façon.

Vèner la fava un spicch proppi di soeu,

Col cappellin montaa a la Bolivar,Vestina e camisoeu curtitt e rar,E i so pellegattinn pettaa al poggioeu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 385/734

CARLO PORTA - Poesij 

385

Minerva, in andrienn, con cera brusca,

L'eva astratta in su l'aria del componn,Cont in man quel'usell, simbol di donn,Scrusciaa sul dizionari de la Crusca.

Apoll, come on oblatt, in gran zimara,El se spassava via a improvvisàSott vôs, su l'aria del Baruk-Abà,

Strusand dent con la frusta in la ghittara.Ganimed, stinch e drizz come on palett,Cunt el cuu in foeura e fassaa su in di fianch,El trava lôcch i donn coi colzon bianchE duu fiur de cuturni del Ronchett.

Marte, toeuss di fadigh, sgennaa di caj,Pien de ferr e de azzâl denanz, dedree,El pareva ona cassa de daneeCollogada dessôra a duu strivaj.

Bacch, quel bon fasorott, in vesta e cappa,Col so coo ingarbiaa dent in di frasch,el dormiva poggiaa sul coll d'un fiasch,Come una guardia svizzera del Pappa.

Flora, Cerer, Pomòna, tutt tre arent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 386/734

CARLO PORTA - Poesij 

386

In bust e socca e cappellin de paja,

Tiraven giò del birba e del canaja,A campann doppi contra el re di vent;

E lu tirato come un candiree,Cont ona faccia de pappun de gess,El pareva a quij donn ch'el respondess:" Savii coss'hii de fà ? buffemm dedree... ".

Infin, per toeulla curta e vegni a nun,Gh'eva tucc i Dei fin, tucc i ordenari,De moeud che a riscontraj col dizionariSe sarav vist che no en calava vun.

La sòleta lusnada, el sòlet tron

Je trà lôcch tucc come de consuett;Se fa silenzi, no se sent un ett,E se alza sù in pee madamm Giunon.

Messieurs e dames, la comenza, savoirChe v'hoo faa incomudà col mè perchè,Che vorrev de vujolter un piasè,Ona finezza che me sa de car:

La contessa Litta de MilanL'è lì per mett al mond un bel duchin:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 387/734

CARLO PORTA - Poesij 

387

Inscì gh'è scritt sul liber del Destin,

Se no l'ha leggiuu maa el me cappellan.Ceci vrai, come già el sarà verissim,Mì no mancaroo franch del mè dover:Se corri meneman per i porter,Figurass per un duca ezzellentissim !

Ma trattandes però d'un'occasionStrasordenaria come questa chì,J'aurai plaisir de mennà giò con mìOn cortegg, me capii, degn de Giunôn:

Vorrev che tutt i mas'c in borsa e ciod,E i donn in andrienn, gioj e mantò,

Vegnissen al battesim del popò,Che già no mancarà quajcoss de god.

A sta proposta quel desgarbadonDe Pluton, tutt vestii de velù negher,El ghe volta eI furell e 'l dis: " Allegher !"E 'l fa per andà foeura di mincion.

I tre Grazzi che hin tutt de casa Litta,Ghe traversen el pass per tegnill dent,E lu, tràccheta ! el sbusa el paviment,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 388/734

CARLO PORTA - Poesij 

388

E fourt debass, come el ghe andass in slitta.

Intrattant un tremendo cattabujEl trà sottsôra tutta la brigada:" Nun battesem ? - esclamen. Che cinada !Nun cui stoll e coi cott ? Hala traa un buj ?

Nun debass mes'ciaa su cont i prevost,

Coi canonegh e i pret a fagh legria ?In pagament de quella cortesiaChe n'han faa col grattam tutt ci fatt nost ?"

L'eva lì lì per rompes l'udienza,Quand monta in pee del scagn madamm Minerva,E lì allon, citto tucc, citto che derva

El bocchin de giulepp madamm Sapienza." Cossa l'è sto smargess, sia malarbett !"La dis cont una vôs de cardeghee" V'hala forsi invidaa a scenna d'AtreeA invidavv a cà Litta a toeù i sorbett ?

Malarbetti sonaj ! Mì che sont mì,Fioeura de la crappa del patron,Gh'hoo tanta boria, tante pretension ?No voo debass magara tutt i dì ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 389/734

CARLO PORTA - Poesij 

389

E inscì mò, se semm Dei del temp dei GreghN'han fors traa abass del tutt al dì d'incoeu ?Insègnen minga a cred forsi ai fioeuSquas pussee a nun che a chi n'ha tolt l'impiegh ?

E mì, no corri giò per tutt i fraaFina a avegh la bontaa de lassamm mett

Con la mia brava faccia in sui vignett,E 'l me lurôcch dessôra ai tês stampaa ?

Domandi mì, gh'è baccul a PaviaChe se dottora, che se fa ingegnee,Che no me tiren subet per i pee ?Mì che patissi, malarbetto sia ?"

Chì la forniss, e mastegand cadenn,Trand zipria de per tutt, la se le molla.Allora Apoll el ciamma la parolla,E el le ferma intrattant per l'andrienn:

" Madamm Minerva - el dis - la gh'ha reson,E minga vuna, la ghe n'ha cinquanta:E mì, sont minga vun de quij che cantaPer ogni razza de fedel mincion ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 390/734

CARLO PORTA - Poesij 

390

No me tocca de andà tutt el dì in strusa

A intonà ghitaritt, zanforgn e flutt ?Me lassen god in pâs mezz on minuttTanti accademegh de la zucca busa ?

No me tocca, dumà articol sonitt,De fann giò di miee de milion ?E per quest me ritiri, foo el lizon,

Me lamenti, pajasci marcaditt ?E Marte, quel belee d'un general,El minga in ball anch lu tutt quant el dì ?No ghe tocca di voeult, tant come mì,De sta sott a la mitria e al puvial ?

E Amor, sangue d'on can, no l'è anca lùTutt el dì su la terra in mezz ai tonegh,Strapazzaa, spennaggiaa dai fraa, dai monegh,E perfin, poverett, scurattaa sù ?

E Esculappi, quel scimma de dottôr,No'l serv debass de insegna ai speziarij,Tal e qual fan servì per i ostarijE per i bettul i so sant de lôr ?

Corraran dunca Mart Giunon Minerva,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 391/734

CARLO PORTA - Poesij 

391

E violter ve starij chì inscì settaa ?

Violter, pajasc, sarij la nobiltaa,E lôr, in pocch paroll, fioeu de la serva ?"

A duu squarc d'eloquenza de sta razzaSe quietten i spiret " S'ciavo suo,Responden tucc, et cum spiritu tuo !Viva Luzzina e fortunaa el Tirazza !"

Anzi, per quel fenomen ordinariChe s'è veduu tant voeult in sti ann passaa,I primm a voltà vella hin giusta staaQuij pussee cold in del partii contrari.

Adess tucc i discors hin quij de andà,

Di vestii, di etichett, di zerimonni,Del duchin che ha de nass, del duca Antonni,Di sorbitt, di bombon, de gajoffà.

Tucc voeuren fà quajcoss per quel bambin:Minerva la voeur vess lee la madrina,Mettegh lee in bocca el saa de la dottrina,Ricamagh coi so man fina el scuffin.

Apoll el voeur cantagh la falananaQuand el gh'abbia besogn de indormentas;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 392/734

CARLO PORTA - Poesij 

392

I tre Grazzi ninnall, purtall a spass;

Igéa mantegnigh la bajla sana;Marte el voeur dagh la forza e Bacco el brio,Véner el mostaccioeu de la mammin;Amor quij vergnarij, quel fà gognin,Ch'han de rubbà i basitt al duca zio.

Dighi nagott i Mus ! Fan un tarleschChe paren minga noeuv, ma un centenee;Hin fina rivaa a dì che a sant MicheeToeuven cà sul Liron de sant Franzesch.

Credeva che tuttcoss finiss chì inscì,Che un'oltra potentissima tronada

L'avess de licenzià quella brigada,E mì restass in libertaa anca mì.

Quand, sissignori che madamm GiunônL'alza una spanna i zij, e la me pettaOn'oggiada d'Ix Ipsilon e Zetta,De fà andà un classicista in convulsiôn.

E la me dis:" Coss'è sta petulanzaDe spionà i fatte nost, brutto linoeucc ?Tiret indree del pass, bassa quij oeucc,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 393/734

CARLO PORTA - Poesij 

393

Che dessadess te insegni la creanza !

Allon, presto, respond, dì chi te see !Seet Arcad, seet Intrepid, IntronaaUmid, Concord, Ombros, infarinaa ?Foeura i manegh, andemm, mostra i palpee ".

Mì, che sont minga vun, grazia al Signor,

Che gh'abbia suddiziun di Dej de baja,Che soo come va tolta la canaja,Ghe respondi anca mì de sto tenor:

" Cossa te dêt d'intend, veggia pelada,Marcanaggia priora di sabett !Che ghe sia besogn de toeu al beliett,

Per vegnì chì a vedè una pajasciada ? "" Pajasciada ! - la sclamma. - " Sissignôra,Sì, pajasciada - ghe respundi mì -Pajasciada, l'hoo ditt, gh'el torni a dì,E el sarav mej fornilla, che l'è vôra.

Credii che la cà Litta abbia besognDi voster protezion, di vost regaj ?Car i mee sciori, com'hin mai sonajA mettess in la ment sta sort de sogn !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 394/734

CARLO PORTA - Poesij 

394

I Litta him ricch, sfundaa in di milion,Pien fina ai oeucc de titol e de onôr,Nobil de nobiltaa che han quistaa lôrE che san mantegniss cont i soeu azion.

El duchin che ha de nass l'è già in bonn man,Che un fioeu d'ona cà come l'è questa

El ghe n'ha de la gent che ghe fa festa,Senza rompegh el coo col vost baccan.

Cossa vorii insegnagh, violter dej ?Forsi i voster virtù ? Me cojonee ?Vorrissev tirann foeura on bel belee:El vorrav imparann proppi de bej !

Vorrij insomma on parer de galantomm ?Fee a mè moeud, stee on poo foeura di mincion,Se de no, se ve veden sul Liron,Minga sorbitt, voeur toccà di pomm !".

Segond el solet di vision, me vediTutt i dej contra mì: dà una lusnada,Se sent anmò la solita tronada,E anch mì, segond el solit, me dessedi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 395/734

CARLO PORTA - Poesij 

395

VARIANTEStrofa 32:

Domà articol sonitt, che hin poeu sonettNo en foo minga de mila million ?Mi me lamenti, malarbetti asnonMe lamenti mì asnoni malarbett ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 396/734

CARLO PORTA - Poesij 

396

PER EL MATRIMONI DE LA SURAVIOLANTINA PORTA COL SUR ANTONI LANDRIAN ACCOMPAGNATÒRI D'ON SERVIZZI DE DESSERT(1814)

Per no lassav andà foeura de càSenza nanch dav adree quaj testimoniDe quell che gh'hoo intenzion de vorè fàPer trepudi del voster matrimoni,

Ve mandi quatter piatt ben de drovàPer quand no vorii stà sui zerimoni;

Hin giust per frutta, e serven a spiegàChe l'è per frutta che ancamì vi doni.

Oltra quest, quand vorressev dà do mentA l'uso che se fa de certi capp,Ponn serviv de auguri e compliment

A tuttamanch però perchè hin s'giandôs,Serviran tutt i voeult che van in ciappA far dì per mè cunt Evviva i spôs !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 397/734

CARLO PORTA - Poesij 

397

PER EL MATRIMONI DEL SUR CONT DON GABRIELL VERR CON LA SURACONTESSINA DONNA GIUSTINA BORROMEA(1819)

Stracch de voltà tanti penser in ment,Che se follaven a donzenn per vòlta,

Forsi per castigamm de l'ardimentDe vorrè cascià el nas in sta raccolta;Stracch, come ghe diseva, sur contin,Bell bell sont crodaa là in d'on visorin.

E siccome il cervell l'eva incordaaSul poettegh, conforma l'intenzion,

Anca sì ben che fuss indormentaaEl tirava là aumò de l'istess ton;Vuj mò dì, che hoo faa vun de quij taj sogn,Che hin l'ajutt d'on poetta in d'on besogn.

E lì m'è pars de vess su ona collinaPienna de inscimma a fond de pegoree,

Ma de quij pegoree de lanna fina,Nett, sbarbaa, peccennaa de perrucchee:Gh'aveven tucc un liri ghittarin,N'è se sentiva olter che frin frin

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 398/734

CARLO PORTA - Poesij 

398

Gh'era a duu pass de mì on abaa secch secch,Ch'el se storg, ch'el se svida, ch'el se mennaA dagh a quel frin frin tanto de plecch,Cont i pee, cont i man, e cont la s'cènna,Sclammand cont on bocchin de pien de offell:" O cari ! Oh bravi ! Oh che delizia ! Oh bell ! "

Me tiri arent a lu... vardi... saludi;Torni a fissall... Insomma de la somma,Sal mò chi l'era ?... El mè prefett di studi,Quell medemm che m'ha faa spedì el diplommaD'Arcad in cartapegora, che l'èQuell che adess droeuvi de bagnà el rapè.

Appenna che anca in lu m'ha cognossuu,No ghe dighi nagotta che allegria !In de l'istess moment el m'ha vorsuuPresentà a tutta quella cottaria;Arcad lor, Arcad mì, el pò figurass,De magg, con tanti Arcad, che frecass !

Me sèrcen su tucc quant come in coronna,Tucc me sbraggen adree: Su, su, dessôra !M'accorgi intant de vess su l'Eliconna,Vedi el tempi de Apoll, l'asen che sgôra,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 399/734

CARLO PORTA - Poesij 

399

Vedi el bosch di olubagh, el fontanin,

E i ciòcch d'acqua che fan el ciòcch de vin.La portinara del patron de cà,Appenna che la ved l'abaa sganzerla,Paratatagh ! la ghe sbaratta làContro el mur i do ant e la pusterla,Per lassà passà innanz soa reverenza,

E mi con lu, e tutta la sequenza.Al primm entrà se troeuva on gran salonCont i mur tapezzaa tutt de librazz:Gh'è in mezz on vecc settaa su on cardegon,Ch'el volta, el volta, i foeuj d'on scartafazzScritt per rubrica, in ordin d'alfabett,

In sul gust di stat d'anem del Brovett.El gh'ha la pell che la ghe borla giò,L'è senza dent, el gh'ha el melon pelaa,Ma in mezz a quest el ghe traspàr anmòQuajcossa de quell bell ch'el sarà staa,Come traspàr el lumm in d'on lampion,Anca a travers de l'onc e di taccon.

" Chi l'è coluu ? " - domandi al camarada." Conòssel minga Apoll ? - el me respond.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 400/734

CARLO PORTA - Poesij 

400

" Apoll !... Con quella zucca inscì pelata ?

Ma in collêg nol m'ha ditt che l'eva biond ?Oh, el bel biondin d'amor !... Con quella zucca ?El sarà biond anch lu quand l'è in perucca ".

Ghe guardi ai pagn: el g'ha marsinna e gippaTanto largh che ghe ballen tutt adoss;Fors quand j' ha faa el gh'avarà avuu la trippa,

Che l'era el temp ch'el negoziava in gross,Ma, poverett, despoeù che l'è fallii,L'è vegnuu magher, che gh'en sta dent trii.

Vedi on mucc de sabett, vuna pu veggiaDe l'oltra in d'on canton che fan giò i fûs,E el prefett el me dis in d'ona oreggia:

" Ch'el guarda quij pôpòl, quij hin i Mûs "." Pôpòl ? - mi ghe respondi. - In confidenzaNe sposaravel vuna, reverenza ?"

Hoo poeu capii ch'even vegnuu inscì bruttPer rabbia de quij birbi de romantegh,Che spanteghen intorna de per tuttCh'hin veggian, carampann, col goss, col rantegh,E meneman vorraven, sti animaj,Desgustagh fin quij, quatter collegiaj.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 401/734

CARLO PORTA - Poesij 

401

Vegneva dent de la finestra, intant

On ragg de sô su tucc quij ghitarrista,E Apoll passega a fà sarà su i ant,Ch'el tropp s'ciarô el ghe fava maa la vista.A sto colp gh'è calaa on travers d'on did,Che no dass foeura in d'on s'cioppon de rid.

Basta, hoo morduu la lengua e hoo domandaa

A on curiôs, che hoo trovaa lì in sul pass,Come l'eva, ch'el sô el podess fà maaA quell che tocca de mennal a spass,E come el fass mò adess a vegnì suSenza el so carroccee lu de per lu.

E quell al m'ha rispost che antigament

Apoll, defatt, el fava duu mestee:Vun de fà vers e de incordà strument,L'olter de vicciurin, de fiaccaree,Ma on cert Copernich el gh'ha daa sui crostTant ch'el gh'ha traa per aria el segond post;

E che adess no ghe resta che l'impieghDe sonnà, de cantà, de fà bordell,Ma l'è già on poo, che han tiraa a man di begh,E se tronna de toeughel anca quell,E già el ris'cia, se i coss van de sto pass,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 402/734

CARLO PORTA - Poesij 

402

De fornì in del Triulz o a Biagrass.

Intrattant che scoltava, dava a mentAl patron ch'el gh'aveva intorna al tavolOn santa-crôs, on furugozz de gent,Che faseven on strepet del diavol;Se dann tucc a d'intend de vess poetta,Sicchè el ved, che tappella maladetta !

Pover omm, m'el vorreven mett sui gucc !Chi voeur on'od, chi on madrigal, chi on dramma;E lu el respond con bona grazia a tucc,Che no farav tant d'olter ona mamma,E conforma al soggett je imballa via:Stanza tal, numer tal, la tal scanzia.

E là gh'è pareggiaa tutt quel che occòrSenza fadiga de nessuna sort;Sonitt per prêt, per monegh, per dottòr,Per chi è nassuu, ch'ha tolt miee, ch'è mort;Terzinn, sestinn, quartinn, eglogh, canzon,E dramma, e taccojn e taccojon.

On comod de sta sort el me dessedaTutt a on bott la memoria del mè impegn:" Par proppi ch'el ciel veda e ch'el proveda;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 403/734

CARLO PORTA - Poesij 

403

- Dighi tra mi: Tè chì che sont a segn:

Se el me contenta anch mi compagn de lôrSta voeulta me la cavi come on sciôr ".

Ditt e fatt, con licenza del prefett,Ch'el m'ha fina boffaa al zerimonial,Solti in mezz a la sala, derimpettAl cardegon del pader provincial,

Ghe foo trii inchin de s'ceppà in duu el firon,E poeu comenzi inscì l'invocazion:

" Oh pader Elicòni, oh Pittonee,Oh Sciree, Pattaree, oh Ciparin,Che te fee vers de tutt i sort de pee,In tutt i lengu, e fina in meneghin,

Juttem anch mì, gran pader Eliconi,A fann giò quatter per on matrimoni !"

Appenna Apoll el sent a nominàMatrimoni, el sbattaggia on campanell,E senza alzà su i oeucc da quell ch'el faEl me petta in consegna d'on bidell:Alto, svint, a la gamba tutt duu insemma,Stanza Cee, armari Ses, lettera Emma !

" Adess, bell bell !... già che l'è tant graziôs,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 404/734

CARLO PORTA - Poesij 

404

Ch'el me scolta - respondi - sur Sciree,

No vorrev nanca per vestì i mee spôsRecorr per moeud de dì a on fond de vestee;Per certa sort de gent, ch'el me perdonna,Ghe vorrav robba noeuva e robba bonna.

De matrimoni, al mè debol parer,El ghe n'è tant de bon come de gramm;

Chì se tratta del fior di cavalier,Che se marida cont al fior di damm "." E inscì, coss'ha a che fà ? - el repia. Hoo intes;S'el fudess anca el papa, armari ses ".

" E daj con sto so armari ! Andemm a pian;L'ha de savè che quest l'è on sposalizzi

Che fa andà in broeud de scisger tutt Milan,E diraven che gh'hoo ben pocch giudizziSe andass a tirà a man di coss de eaPer lodà on Verr che toeù ona Borromea !

E quand se dis on Verr, l'ha de savèChe l'è el tôs de don Peder, on trattinL'autor de tanti articol del Caffè,L'oeucc drizz del Beccaria e del Parin,L'istorich de Milan, quel, fijola miaChe ha faa fà largo a la filosofia !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 405/734

CARLO PORTA - Poesij 

405

Se intend che l'è nevôd de quell'omonDe don Lissander, che n'ha faa inscì onorCoi so Nocc ai sepolcher di Scipion;Se intend che l'è nevôd del senator,De don Carlo, omm de penna e de consej:El ved che pocch tre pinol de fradèj !

Oltra de quest, don Gabriell, el spôs,Ghe soo dì che nol sfalza la famiglia;L'è gioven sì, ma un gioven studiôs,Bravo, cortes che l'è ona maraviglia,Amorôs de la mamma e di parent,On fior de gioven assolatament.

L'ha de savè che anch lee, donna Giustina,La sposa, l'è ona bella baciocchoeu,Levada sul modell de la mammina,El non plus ultra per levà fioeu,Impastada poeu infin de quella pastaDe la cà Borromea, e tanto basta.

De quella pasta che l'ha daa a MilanEl gran san Carlo e el cardinal Fedrigh,Che gh'han traa dent di carra de sovranIn scoeul, statov, disegn, liber antigh,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 406/734

CARLO PORTA - Poesij 

406

In collegg; bibliotech, gês, ospedaa,

Accademmi, loeugh pij, dott, caritaa;De la pasta...". Ma el pader Ciparin,Che in tutt el temp che fava sta parladaNo l'ha faa che biassà e menà el sesin,El sbalza giò de la cardega armada,E infuriato come el strasc di piatt

El me reffila sto pocch fòj de gatt:Ah strappa-coeur, Gregori-maccaron,T'hoo cognossuu gambetta ! Ficcanàs,Te see un romantegh, beccamort, ciccion,Che no te voeu stà ai regol de Parnas !Arcad, a l'arma !... Adoss a Cudeghin !"

E i Arcad, giò fioj, frin frin, frin frin !A l'arma, a l'arma, Ix, Ipsilon e Zetta !Sont mì, sunt el vost barba, che ve ciamma !"Pattasgiaccheta el s'giacca una saetta !E lor, adoss on almanacch, un dramma,On gran sbolgettament de madrigal,De opuscol e de articol de giornal !

Per dincio, a ona borasca de sta sort,Con tanc tempest che me batteva adoss,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 407/734

CARLO PORTA - Poesij 

407

Proppi in conscienza me sont daa per mort...

Ma ecco lì, quand se dis, even tutt cossTant legger e tant sôrr che, grazia al ciel,No m'han nanca faa un boll, nanch storgiuu on pel.

Chi inscì finiss el sogn... Me sunt trovaaVergin anmò cunt el mè impegn in ment...Già capissi che sont scomunicaa

Che in quant a Apoll no poss sperà nient;Rumantegh come sont, tutt quell che fooSont condannaa a toeull foeura del mè coo

En attandant, sur cunt, con tutt el coeurGhe foo un evviva ai soeu consolazion,Gh'augùri di fioeu fin ch'el ne voeur,

Onor, ricchezz e sanitaa a monton,Lunga vita a la Sposa, a Lu a i Ered,E anca a mì per vedè cossa zuzzed.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 408/734

CARLO PORTA - Poesij 

408

PER EL MATRIMONI DEL SUR PEPP MANDELL DOTT. FISICH COLLA SURATERESIA SILVA(1810)

Viva, sur Pepp, el settim sacrament,Che senza tanti smorfi e zerimonni

El ghe fa god in lecc comodamentOn tocchellin tant bell de marcantonni.

Che se ghe fuss quaj ciall, quaj insolentCh'el vorress sostegnigh che el matrimonniL'è el sepolcher d'Amor, foeura di dentCh'el ghe diga ch'hin bozzer, ch'hin fandonni.

L'è el sepolcher d'Amor per cert carognDe miee, de marì senza cervell,Pien de vizzi, de gabol e de fogn;

Ma per marì e miee faa sul so tajEl matrimonni l'è el trionf pu bell

De quell'amor che l'ha savuu cobbiaj.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 409/734

CARLO PORTA - Poesij 

409

PER LA MORT DEL BRAVISSEM PITTOR E LETTERATO GIUSEPP BOSS (1815)

L'è mort el pittor Boss ! Esuss per lu !Sclammen, e passen, i fedel cristianI pretocch vicciuritt freghen i man,

E disen: Mej ! on candirott de pu.Quij de mestee, ch'el veden in di pu,Goden de vess tant manch intorna al pan;I ricch oziôs ghe dan del barbagianA vèsses bolgiraa per la virtù.

I malign, che hin pu spess che i galantomm,O de riff o de raff, o indrizz o stort,Cerchen, se ponn de spiscinigh el nomm;

E mì, per consolamm, del mè magon,Ghe dighi a sto grand'omm che, se l'è mort,L'è puranch foeura d'on gran mond cojon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 410/734

CARLO PORTA - Poesij 

410

PER LE FAUSTISSIME NOZZE DELSESSAGENARIO SIGNOR N.N. COLLASIGNORINA N.N. GIOVANE DI ANNI TRENTA

Fioeuj, vedij quel vecc inscirotaa,Ch'el va adasi tant quant l'andass sul veder,Che a on mascaree el poravv servì de meder

Per el mostacc mezz gris e refignaa ?

Ebben, con sessant'agn bej e sonaa,Squasi el sia in mann di pover de san Peder,El se ressent incoeu de fà el poleder,E de fà corr per cà bajla e comaa;

E sposand ona tosa de trent'agnEl se cred ai parent de fagh la ficca,E cont on bel baciocch de traj de scagn.

Consolevv però, in mezz a sto so acquist,Che stand lontan de cà el fraa de la micca,Per soa part sii sicur de l'antecrist.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 411/734

CARLO PORTA - Poesij 

411

PER LE NOZZE DI DONNA FULVIA VERRI COL PRINCIPE DON CARLO PIETRASANTAAVVENUTE NEL GENNAIO 1815

Tas, el mè Amor, guarna la berta in sen,E de quell cile no gh'entret, no t'en vanta,Che s'el s'è cott, el prenzep Pietrasanta,

L'è che no l'ha poduu fà condemen.

E come no'l doveva vorregh benA ona donnin che balla e sonna e canta,E parla on lenguagg dolz che tocca e incanta,E che l'è bella com'el ciel seren ?

Come no coeus per donna Fluvietta,Quand deventen per lee ver e realPerfinna i patanflann de nun poetta ?

Sur sì: denanz al so cerin giovialSponten i roeus, la ciappa el verd l'erbettaSfumen i nebbi e i vent pieghen su i al;

E la proeuva badialDe sti miracol l'è che, in sto dì chì,Ai ragg di soeu bellezz, canti anca mì;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 412/734

CARLO PORTA - Poesij 

412

Che l'è tant come dìChe in del bel mezz del frecc e di nevad,La riva finna a fà cantà i scigad.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 413/734

CARLO PORTA - Poesij 

413

SORA EL BERGOM FAA CAVALIER DE LA PRINCIPESSA DE GALLES E DECORAA DE LA CROOSS DEMALTA(1816)

La crooss de Malta per quell che hoo sentijL'eva già comenzada a decadèPerchè ghe n'eva tanti, e poeu perchè

Tutt i soeu privilegg even fornij.

Ma anch inscì la gh'eva el so partij,Chè, almanc almanc, no la podeva avèChi no fuss nobil, ricch, e de savè,Che fudessen, in somma, gent scernij,

L'è staa quest el motiv, che tant e quantLa s'è tegnuda semper lì in spegginnaAssee de mett petitt ai dilettant;

Ma se adess la fuss vera quella voosChe ghe l'han dada al Bergom, giuradinnaSe pò ben digh: Oh che fottuda croos.

2On cazz che sia ben faa gross e tirent

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 414/734

CARLO PORTA - Poesij 

414

L'è semper staa on entrada bella e bonna

De durà fin che al Mond ghe sarà monnaO quai alter businn de mettel dent.

Infatti n'hoo inscì vist mì della gentChe a forza de ciavà, quai bozzaronnaHan vanzaa assee de falla alla spacconnaCoi saccocc semper pien d'or e d'argent;

E se credissev che no fuss sinzerVen podarev nominà su on bordellChe hin sciori incoeu ch'even pittocch jer.

Ma el Bergom, senza fà tanto spuell,Saravel ricch, saravel cavalier

Se nol gh'avess avuu quel tocch d'usell ?

3I noster sciori hin tutt infuriaaPer la notizia ch'han avuu l'oltrerChe in Sicilia han faa 'l Bergom CavalierE disen che l'è on tort che gh'è staa faa.

Ma mì se v'hoo da dì la veritaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 415/734

CARLO PORTA - Poesij 

415

- E già savij che sont puttost sincer -

Disi che, in scambi, l'è staa on bel penserE che l'ha da portan utilitaa,

Perchè se st'orden l'hann instituijPer deffenden dai Turch, dall'Algerin,Come me par d'avè semper sentij,

L'è cert ch'el noster Bergom, sanguanon,Se ghe dànn el comand d'on BrigantinE glie fott tucc se fussen on million.

4

E che ? Signori miei ? che vi credeteChe il nascer con un Cazzo BadialeSia cosa tanto facile e trivialeChe la debba valer poche monete ?

Cari Signori miei, mal l'intendete;Colui che ha il cazzo grosso ha merto ugualeA quei che vanta un nobile natale,Se sol dal cazzo nobiltade avete.

Or perchè dunque strepitar cotanto

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 416/734

CARLO PORTA - Poesij 

416

Se il Bergomi fu fatto cavaliere

Quando su tutti i cazzi ei porta il vanto ?Deh, cessate, per Dio, dal far schiamazzoChe giusto è ben che fra tante schiereVi fosser anche i cavalier del cazzo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 417/734

CARLO PORTA - Poesij 

417

UGO E OPIZIAQuand el re Carlo ottav, bona memoria,Guerreggiand contra i prenzep d'AragonaL'è cors a Napol a quistass la gloriaDe impestagh là quij donn proppi in persona,E quand desabusand de la vittoria

Cont i soeu de la Senna e i nost d'OlonaL'ha mettuu tutta Italia in d'on rebellCon la spada e coi olter bagattell,

Gh'eva sul territori firentin,In d'on castell tra Fivizan e Sarzana,Ona fiorettonon de vedovin

Lassada indree da Ajcard, cont d'Altagnana,De Ajcard del scepp antigh di Malaspin,Che vecc, stracch e cojon, per la mattanaDe sposà ona bagaja, e de fà el brav,L'eva già on ann che l'ingrassava i rav.

Opizia l'eva el nomm de sta bagaja.

Fu cura de Zenobbia BondelmontDamma del nas e de la vitta gajaChe per desfesciass foeura di confrontTe l'ha obbligada zerba e anmò in pattaja

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 418/734

CARLO PORTA - Poesij 

418

A rezeves in corp quell matt d'on cont

In virtù del dilemma arcicornuuO el cont o el monastee: vun de sti duu.

Del desperass del piang e del sgarìN'ha faa de no possess significàTanto pù che in de quell terribel dì

El so istess coeur el gh'è vegnnu a squajàChe se el nomm de morós e de marìQuajvoeulta l'è rivaa a fall palpitàL'è staa in grazia domà d'Ugh Ruccellaj...

MINUTE PARZIALI DELLE STROFE PRECEDENTI

Del sgarì del cruziass del desperassN'ha faa tant che non l'è robba de dìTanto pu che in de quell terribel passEl so istess coeur el ghe vegnuu a squajàChe quell'Ugh che l'ha vist cont el primm nassQuell' Ugh...

Del sgari del cruziass del desperassN'ha faa pur anch s'el n'ha possuu maj fàTant pu che in de quell terribel pass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 419/734

CARLO PORTA - Poesij 

419

El so istess coeur el gh'è vegnuu a squajà

Che quell'Ugh che l'ha vist in del primm nassQuell'Ugh crescuu con lee in del giugattàL'eva l'unegh per lee in cas de tegnìEl postDe marì de moròs de amis de villa

a margine:

Amor sott via el gh'è vegnuu a squajàChe quell'Ugh che l'ha vist cont el primm nassQuell'Ugh crescuu a lee insemma visin de càL'eva quell sol al mond de fagh gradì...

ALTRE MINUTEDel desperass del piang e del sgarìN'ha faa pur anch s'el n'ha possuu maj fàTanto pù che in de quell terribel dìAmor sott via el gh'è vegnuu a squajàCh'el titol de moros e de marìSe maj l'è rivaa a falla palpitàL'è staa in grazia de Ubald RucellajCrescuu insemma con lee fin de bagaj.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 420/734

CARLO PORTA - Poesij 

420

Del desperass del piang e del sgarì

N'ha pur anch faa s'el n'ha poduu maj fàTanto pu che in de quel terribel dìAmor sott via el gh'è vegnuu a spiegàChe s'el nomm de moros e de marìQuajvoeulta mai l'ha fada palpitàS'el gh'è staa dolz al coeur s'el gh'è staa carL'è staa in grazia d'on Pagol Adimar.

Pagol o Pavol d'Adimar ch'el siaL'eva.......

De quel Pagol fioeu del bon MatteeRestaa in man de Zenobbia de bambinDa che per obbedì al duca Lorenz

Essend a Roma cont el Manfredin..

In margine:

Fradell de la soa mamma e so cusinCrescuu insomma con leeVegnuu suNassuu cressuu educaa insomma con leeMai diviss on minutt fin de bambinPerchè so pader avend dovuu andà adree

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 421/734

CARLO PORTA - Poesij 

421

D'orden del Gran Lorenz al Manfredin

Quand l'è andaa a Romma per bujà on appellE l'ha faa el sproposet de lassagh la pell...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 422/734

CARLO PORTA - Poesij 

422

CAPITOL SES 

LETTERADURA E …

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 423/734

CARLO PORTA - Poesij 

423

ADESS CHE SOO CHE EL PEZZI EL PAGANIN Adess che soo che el Pezzi el PaganinEl Caleppi, el... PissarellE el famoso sur Carlo GherardinHin in guerra dezisa e han rott i squellCol romantisma e che nol ponn soffrì,

Amen, renonzii al romantisma anmì.

Che quand cinqu omenoni de sta sortSe metten d'ona part, no gh'è de rid:Gh'han reson semper, anca quand gh'han tortE quand riven al meret de dezzidChe una tal cossa la sia bonna e bella,

L'è bella bonna anch che la fuss de quella.

Vu, gran Pader Sciree che sii quel dioChe ghe dee vita e che incorda el ziffol;Vu Pattaree, che ghe inspiree quel brioQuel foeugh medemm che caccia on piatt de triffol,Ah gran pader Apoll, femm el favor

De incazzimm anca mì compagn de lor !Ecco ecco la grazia ! Ecco già dondaEl bascì de la barba in sul tripee,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 424/734

CARLO PORTA - Poesij 

424

Già el sbarluscia giò el tema, già se ponda

El cervell in di bragh... calla el soreeOh Apoll ! Oh Giove ! Oh Vergine Maria !On sold a chi sa dimm indove sia.

L'è faa el gioghett sangua d'on can barbinGià sont on classicista furibond,Senti on amor danà per i fiorin

Me paren tucc mincion la gent del mondGià senti el stomegh, l'anema e el preteretPregn, comor, ras e sgonfi di mè meret.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 425/734

CARLO PORTA - Poesij 

425

AL PITTOR BOSS DE LA VERSION DE L' "INFERNO DI DANTE" IN LENGUA MILANESE(1815)

De già che t'è vegnuu per i badeeDe vedè coi to oeucc el pover DantIn sta figura de ciccolatee,Soddisfet, che tel mandi col primm cant;

Guardel, e dopo avell guardaa ben ben,Conclud ch'el par on sciôr ch'è vegnuu al men.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 426/734

CARLO PORTA - Poesij 

426

AVIS (1819)

I fradei goeubb, che staven all'insegnaDi piffer de montagna, fan savèCh'han dervii fondegh al teater ReAll'insegna del sparg de Zilavegna.Venden fiasch assortii, prezzi discrett,Della fabbrica d'X Y Z.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 427/734

CARLO PORTA - Poesij 

427

CANT PRIM VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

A mitaa strada de quel gran viaccChe femm vun a la voeulta al mond de là,Me sont trovaa in d'on bosch scur scur affacc,Senza on sentee de podè seguità.Domà a pensagh, me senti a vegnì 'l scacc,Nè l'è on bosch inscì facil de retrà,Negher, vecc, pien de spin, sass, ingarbij;Pesg che nè quell del barilott di strij.

In quanto sia al cascià pussee spavent,In tra el bosch e la mort, gh'è pocch de rid,Ma gh'era anca el so bon... vel cunti... attent !Com'abbia faa a trovamm in quell brutt sid,No savarev mò anch tirall in ment:Soo che andava, e dormiva; e i coss polidIn sto stat no je fan in sui festinSquas nanca i sonador de violin.

Ma quand sont vegnuu a coo de quella vall,Che la m'ha miss in coeur tanto spaghett,Me troeuvi al pè d'on mont che sôra i spallEl gh'eva on farioeu d'or del pu s'cett

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 428/734

CARLO PORTA - Poesij 

428

Ch'el fava starnudà domà a vardall:

Farioeu formaa di ragg de quel pianettChe s'ciariss tucc i strad e menna drittTucc i vivent, a l'eccezion di orbitt.

Allora m'è daa a loeugh on poo el follonCh'el m'eva strasciaa el coeur in quella noccDe spasem, de rottoeuri e de magon;

E istess come on bagaj che in del fà loccEl trà in ciapp ona tazza o on quej peston,E el schiva tant e tant de toeu su i strocc,Ch'el varda i ciapp e el pà cont ona ceraCh'el resparmi di strocc nol ghe par vera;

Stremii anca mì l'istess, e fors pussee,

Sbarloggiava quel bosch, quella valladaDove a la mort, che ghe fa de campee,Nissun prima de mì ghe l'ha friccada.Lì me setti on freguj, stracch de stà in pee,E poeu rampeghi, dopo ona fiadada,Sul mont desert, in moeud che me pertoccaDe tegnimm on genocucc semper in bocca.

Te' lì che appenna su de quatter bricchIncontri faccia a faccia ona pantera,Che con duu oggiatter ross come barlicch

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 429/734

CARLO PORTA - Poesij 

429

De coo a pee la me squadra, de manera

Che sont staa per on scisger a fà el spicchDe trà a mont el mè pian voltand bandera,Che mi a quij besti ghe la doo de vott,Anch quand i vedi in piazza in d'on casott.

Ma trattandes che l'era de mattina,Ch'el sô el vegneva in su con tucc quij stell

Tal e qual hin staa moss de la divinaBontaa, el prim dì ch'el gh'è soltaa in cervell,E trattandes che gh'eva in la marsinaOn pistolott de fond: "Sia pell per pell,- Hoo ditt in tra de mì - l'è mej zollagh;Se la va a pell, no poss che guadagnagh.

Solta foeura in sto menter d'ona tannaVun de quij lion che inscambi de patìCom'i olter la fèvera terzanna,Patissen la manginna tutt i dì:Bona nocc, sur coragg ! Quest nol tavanna,E el par ch'el corra giust contra de mì:El ruggiss e el corr tant che l'aria anch leePer el gran fôff la ghe sgariss adree.

Ven anch ona lovessa de marossChe l'ha faa viv sui gucc de la gran gent.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 430/734

CARLO PORTA - Poesij 

430

Magra, strasida de cuntagh i oss,

Ma che la gh'eva picciuraa sui dentEl petitt de taccass proppi a tuttcoss.Costee coj oeucc la m'ha miss tant spavent,Che hoo ditt tra de mì subet: " N'occorr olter !"I verz là in scima no ghi porti d'olter.

Tal qual sospira piang e se immagona

On spiosser che ha vanzaa sossenn pescuzziQuand ghe va incontra la comaa RanzonaA fagh pientà lì el frutt de tucc i struzzi;Reculaa anmì de st'ultema bestiona,Dava indree, press'a pocch, con l'istess cruzzi:E hoo daa indree tant che sont andaa a fornìin d'on loeugh che l'è nocc anch de mezzdì.

Quand'ecco me compar on figurottCont ona vôs scarpada de bordoeu,Che per vess on gran pezz ch'el dis nagott,Gh'eva fors vegnuu rusgen el pezzoeu.Sont restaa lì de preja tutt a on bott,Ma denanz che l'andass a fà i fatt soeu:" Fermet - ghe disi - siet mò on'ombra o on omm.Juttem, che ta fee on tratt de galantomm ".

" S'era anmì on omm grand gross e scopazzuu

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 431/734

CARLO PORTA - Poesij 

431

- El respond - ma sont mort che l'è lì ajbella:

Eren Lombard e Mantovan tutt duuQuij che m'han daa stat, vita e parentella:Giuli al mee dì el s'è francaa in man el cazzuu:Sott a August galantomm, vera ponzella,Hoo vivuu a Romma al temp di dia infamm...Se no te me fee el nomm, te see on salamm.

Voeutt de pu ?.... Te diroo ch'hoo faa el bosin,E che hoo scritt on poema, ma sul sciall,Sôra Eneja e el foeugh d'Illi in vers latin;E te diroo che vorreva anch brusallPer ghignon de no avell faa in meneghin.Ma tì ét traa on buj a tornà indree in sta vall,Inscambi d'andà in scimma a la montagna

Dove gh'è el ver paes de la cuccagna ?"." Oh Santissima Vergin del Rosari !Chi m'avarav mai ditt - esclami fort -Che in d'on loeugh inscì brutt e solitariAvess de fà on inconter de sta sort !Tì Vergilli, scrittor che no gh'ha pari ?Tì di poetta onor, lumm e confort ?Ah, de st'inconter possa avenn profitt,Almanca per l'amor che hoo avuu ai toeu scritt !".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 432/734

CARLO PORTA - Poesij 

432

Despoeù cont el coo comè on novizzi

Ghe disi rispettos: " Tì te sét staaQuell che m'ha insegnaa a scriv con del giudizzi,E l'è tò se gh'hoo in zucca on sgrizz de saa:Sia tò anca el liberamm de sto stremizzi,Ch'el m'obblega tremand a voltà straa;Descascem quel bestion che me spaventa,E fa trentun de già che t'ee faa trenta".

Diseva, e trava lacrem de sta posta,Quand Vergilli el respond: " Sent, el mè Dant,Gh'è on'oltra straa de schivà la battosta,E scappà de sto sit che te noeus tant:Gh'è on'oltra straa che la par fada appostaPer andà in scimma ai mont anch tant e tant,

E impippass de la bestia che la sbrannaTucc quij che passa arent a la soa tanna.

La gh'ha proppi costee el maa de la lova,E paccia e paccia e paccia, no l'ha nanchEl paccià in bocca, ch'el ghe va in la cova,E la ghe batt semper pussee in di fianch.Paricc besti se cobbien con sta scrova;Pussee sen cobbiaran, se tarda almanchA vegnì on cert livree, che soo poeu mì,E ch'el ven giusta per stringalla lì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 433/734

CARLO PORTA - Poesij 

433

Quest l'è on can de Verona, e no l'è on canDe dagh on oss in bocca e mandà a spass:Quand ghe stà del so onor, nol cura el pan,S'el fuss anca mojaa dent in del grass:Magara inscì quaj nost ambrosianA sto can de Verona el somejass,Che l'òr nol gh'avarav tanto dessù

Su l'amor, la sapienza e la vertù.Costuu d'italia el salvarà quel tocchCh'ha faa andà Nis e Eurial in partèndelA fà on salud al tredes de tarocch,Tant quant Turno e Camilla per defèndel;E el farà tant, sto can, che a pocch a pocch

El casciarà el bestion, bojand, mordèndelIn l'inferno, de dove el dè el sghimbiettQuand l'invidia la gh'ha smollaa el collett.

Ma puttost che stà chì come on lizzonA fà mì de per mì castij in aria,L'e manch maa che te faga el Ciceron,Che te compagna, e che intrattant me svariaVen, che te vuj menà a cà de Pluton,A sentì ziffol, vers che storniss l'aria,E a vedè di anem trist ona missoeulta

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 434/734

CARLO PORTA - Poesij 

434

Che domanden la mort on'oltra voeulta.

E poeu t'en vedaree paricc de quijChe gh'han i ciapp sul foeugh e pur no sbrottenPerchè speren quij spasem de fornij,E on poo per voeulta intant il ciel scamotten;Se mai poeu te soltass in coo di grijD'andà lassù a vedè come sgarzotten,

Mi te lassaroo in man col bon pro' fazzaD'on pussee bravo servitor de piazza.

Per mì d'andà lassù hoo scuccaa badia,Che el resgiò de quel loeugh el m'ha bandii,Perchè n'hoo mai savuu ch'el fudess DiaE Dia domà lu sol, unegh e trii:

De quel loeugh là lu el ten tuttcoss in bria,Là el comanda a bacchetta, e l'è ubbedii,E beatt quel tantin de mond cristianChe per rivagli el gh'ha la carta in man ".

" Come l'è inscì - ghe disi - te scongiuriPer quel Dia che ne t'ee mai cognossuu,Levem prest de sto loeugh de mal inguri,Mennem giò tra quij trist pesg imbattuu,Che pensand che despoeù voo in ciel, te giuriChe la camisa no me tocca el cuu:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 435/734

CARLO PORTA - Poesij 

435

Fa prest !" El va ! mì ghe tabacchi adree

Col pass pu curt per no schisciagh i pee.CANT SEGOND VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

Vegneva inanz la nocc, de menemanChe 'l dì el ghe renunciava el so possess.Tucc dormiven: no gh'era in tutt MilanFors nanch cent lengu de donn che se movess;Domà mi s'eva in pee, tra tanc sognanSu ona strada mal conscia che fa s'cess,Pareggiaa a tutt quij guaj che sentiriiFedelment riportaa in cant trentatrii.

Musa che, in grazia tova, de fioeuHoo tolt su dal majester de gramategaOn brovett de sardell e de pignoeu,No me fà, com'el solet, la lunatega,Che el dì de compensamm l'è quell d'incoeu;Cuntem tì i pee di vers, che te see pratega,E tì, memoria, fa el to spicch anch tì,Che con di oeuv fresch te juttaroo anca mì.

Sul fà di donn, che inanz d'andà al teatterConsulten specc, sart, serv e perucchee;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 436/734

CARLO PORTA - Poesij 

436

Nè se moeuven de cà fin che sti quatter

No han decis de concert ch'in bej assee;Insci anca mì, per no ris'cià on scarpiatter,El preghi de squadramm de capp a peePar decid se de giung sont assee franchFina a la prima ventalinna almanch.

Poeu seguìti: " Te diset che a l'inferna

Eneja l'è andaa giò vestii e colzaa,Minga in sogn, nè per stagh nanch in eterna ?Mì el credi, ma sont cert che se 'l gh'è andaa,Minga ai sò meret l'ha concess l'Eterna,Ma a quij de la soa gran posteritaa:Inscì anch nun femm la cort a ona rabbiosaMamma veggia, e insoffribel per la tosa.

De fatt s'è vist col temp, ciar come on specc,Che st'Eneja l'è minga vegnuu al mondPer destrugà di micch come parecc,Ma che dal sapientissem e parfondS'cervell de Quell che sta de sora i tecc,L'è sta creaa per el so fin segond,Idest perchè de lu nassa chi sappaFondà Romma e on bon regn de god el Pappa.

Par sto viacc che t'ee scritt con tant ingegn

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 437/734

CARLO PORTA - Poesij 

437

L'ha savun ch'el doveva avè vittoria;

Per quest l'ha combattuu, l'ha quistaa on regnPrenzipi al Pappa e a lu de tanta gloria;E se d'andà al terz Ciel no l'è staa indegnSant Paol anca lu, bonna memoria,L'è staa per portà indree de quij notizzi,Che tên lontan i fedel dal parzipizzi.

Ma mì, mò, che no gh'hoo nient a che fàCont Eneja nè Pavol, par che finHoo de fà l'istess viacc ? Fors par ris'ciàDe fa rid ai mè spall anca i pollin,Oppur de quistà rogna de grattà ?Me callarav domà sto pocch viorin,Me callarav... Che serv che me tossega ?

Soo che te intendet mej che no me spiega ".In sul fà di Franzes del temp present,Che dopo avè struppiaa paricc nazionPer rendi insemma lor indipendent,Cambien tre voeult a l'agn costituzion,Di primm idej no conservand mai nient,Me sont cambiaa anca mì d'opinion;Prevals, infin, tra tanc penser e intrigh,Quell de salvà la panscia per i figh.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 438/734

CARLO PORTA - Poesij 

438

El gran Vergilli el solta su a sto pass:

" Me par, se no hoo capii Romma per Tomma,Che la viltaa la se sia tolt el spassDe toeu a ficc el to coeur per fagh la tomma:Che no gh'è che costee che pò vantassDe cambià on omm in d'on asen de somma,E destoeul de fà ben, con quij spaurashChe fann ai passer zert bambocc de strasc.

Ma adess che sont chi mì, sta bruta striaL'ha proppi d'avè grazia a ficcà el vellStoo de cà al Limbo e hoo minga faa tanc miaPer vegni chì de lè a toeu sù i sardell:De sto loeugh, par Brio Bacch, vuj ruzzatt via,Se g'avess anca de giontà la pell:

L'hoo promiss a ona donna, e sta sicur,Quand prometti mì ai donn, zorocch tì e mur !".

E per ditt come hoo faa a ciappamm st'impegnSappia che m'è compars sto bell donninGiust in quel pont ch'eva formaa el disegnMì come mì de sporgegh el sciampin,Ghe sbarlusiss i oeucc a l'ultem segnE con faccia e con vos de serafinOh el me bon Mantovan, che bella cera,Stet ben, la dis: gh'ho proppi gust davera.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 439/734

CARLO PORTA - Poesij 

439

VARIANTI E ABBOZZI

Ottava 1:Vegneva nocc quand stracch tucc i viventChi in di nid, chi in di tan, chi in stalla e in lettReposen dai fadigh tranquillament

E finna i lengu di donn hin lì quiettE s'eva l'unegh mi che in quel momentFuss in pee pareggiaa al gust dei legnettIdest sur on viagg cattiv per do resonE vuna tre compres la traduzione.

Ottava 3:

No han dezis a vot pien ch'hin bej asseeInscì anca mi denanz de fà el scarpiaterDe mettem in su on viacc e restà indreePreghi el poetta a squadramm de dimm se almanchDe sgiunsg fina al prim ost sont assee franch.

Ottava 8:In sul fà de zert gioven ciribiraChe comenzen cent coss a la mattinaPer stuffissen denanz che vegna siraInscì anca mì che seva in pampardina,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 440/734

CARLO PORTA - Poesij 

440

E pront a fà quel viagg tira bestira

Via on penser l'olter pesg che la starlusciaDel primm penser no gh'en restà pu sbluscia.

Altra variante:Che scomenzen cent coss del bell dì ciarPer stuffissen denanz che vegna siraInscì anca mì per quant me fuss a car

Via on penser...Ottava 9:Sta scrova se la riva a impossessassLa fa d'on omm on bel asnon de sommaS'el gh'avess anca on spiret de lionLe fa tabaccà indree come on verzon

.......................................Guai se d'on omm la riva a impossessassI eroi deventen tanc asnon de soma.

Ottava 10:

a) Stoo de cà al Limbo e hoo minga faa tanc miaPer vegnì chì a fà la part del PorcinellaQuand me troeuvi on inpegn sia che se siaSont solet a fà stringh della mia pell

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 441/734

CARLO PORTA - Poesij 

441

Quand poeu l'è on bell donnin che me comanda

b) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha proppi d'avè grazia a toeu su el duu.Stoo de ca al Limbo e l'è lontan di miaE se foo tant de portagh foeura el cuuNessun me po menà per strasciariaSfidi a podemm menà per strasciaria.

c) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a ficà el vell.Sto de cà al Limbo e hoo minga fa tanc miaPer vegni chì da lee a toeu su i sardell.........................................

Quand poeu sont impegnà cont'ona donnaSont impegnà con

d) Adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri avè de grazia ficà el velStoo de cà al Limbo e hoo minga faa tant miaPer vegnì chi da lee a toeu su i sardell*De sto loeugh per Dio bacch vui menatt via**Se credess de fa stringh della mia pell*giuntagh anca la pellL'hoo promiss a ona donna e lè sicur

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 442/734

CARLO PORTA - Poesij 

442

Che quand prometti ai donn zorocch tì e mur

*Come che sia stada*E per ditt com'hoo faa a ciapamm st'impegn*Sappia che* mè compQuest on donnin di mei che sia*Oltra che menam*L'ha

Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a ficaa el vellSto de ca al Limbo e hoo minga fa tanc miaPer vegnì chì de lee a toeu su i sardell*Sont vegnuu per jutatt per valzatt via*Oltre de che me premm col valzatt viaDe fa anch on servizzi a on bell tocchell

a on bell donnin ma bell*De donnin che hoo promiss*Ghoo promiss de jutatt e del sicurChe quand prometti ai donn zorocch tì e mur.

e) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a ficà el vellStoo de ca al Limbo e hoo minga faa tanc miaPer vegnì chì de lee a toeu su i sardell*Vui juttat spiret donc el me Dant*De sto loeugh per Brio Bacch vui ruzzatt via

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 443/734

CARLO PORTA - Poesij 

443

Se me credess de giontagh anch la pell

*Me premm tropp el me Dant de menatt via**Fatt spiret Dant che* vui tegnilla in briaL'ho promiss a ona donna e l'e' sicurChe quand prometti ai donn zorocch tì e mur

f) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a ficà el vell

Stoo de ca al Limbo e hoo minga faa tanc miaPer vegnì *de lee* a toeu su de lee i sardellMa sont vegnuu merda e sang de chi voeui ruzzatt viaSont testard de natura e oltre de quellL'ho promis a ona donna e lè segurChe quand prometti ai donn zorocch tì e mur.Evviva i spos ! Content i Venezian

Sbraggen tutt in d'on bott a quanta vosE da lì a on poo el noster ecc de MilanEl repettè anch lu fort: Evviva i sposMa per quant fuss gajard sto rabadanE ci popol Milanes fuss curiosDe savè i nomm di donn

g) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri de guarnà i piv in del sacchSto da ca al Limbo e l'è lontan di miaOltra de che ona donna bella

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 444/734

CARLO PORTA - Poesij 

444

Ma adess che sont chì mì sta brutta stria

L'ha propri d'avè grazia a voltà vellaChe no me sont resolt

h) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a toeu su el duuStoo de ca al Limbo e stoo lontan di miaE foo el gran cunt che me sont movuu

No l'è per famm menà per strasciaria*Ghe anc**Te vui per Dante**che asca al gran s'cess ch'avuu*Sappa oltre quest che a moeuvemm m'ha spongiuu*Ona donna* di toeu guaj sont impegn per ajutat dat ajuttCont on *donnin* ben tocch de donn

i) Ma adess che sont chì mì sta brutta striaL'ha propri d'avè grazia a toeu su el duuStoo de ca al Limbo e sto lontan di miaE quand fo tant de portagh foeura el cuuNo me lassi mennà per strasciaria*Donca ti varda mì**Sappa oltra quest ch'oltra al s'cess che n'ho sentuu**Di toeu guai te diroo che sont impegn**De datt ajutt* oltra quest sont impegn*Pensa mo quand*

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 445/734

CARLO PORTA - Poesij 

445

Sappa che a bon cunt ch'oltra el grand s'cess che ho

avuuOltra quest te diroo che hoo rezevuuOn invit d'ajutatt da on bel tocchell…..

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 446/734

CARLO PORTA - Poesij 

446

DES POEU CHE TANC POETTA HAN SCRITT IN RIMMA

Des poeu che tanc poetta han scritt in rimma,Ezzelenza, tanc lod de lu e la sposaA fà l'ecco a tutt quell ch'han ditt lor primmaLa me par la pu curta e manch risciosa.

Inscì senza inrabbim nè perd la scrimmaCon la musa poltronna e capriziosaGhe presenti on tribut de la mia stimmaIn manera fors'anch pu dignitosa.

Ezzelenza, pertant, via, che l'azzetta,

Insemma al me coeur scett ambrosian,El riepilogh di sforz di olter poetta

Col cred ch'el mej elogg di so vertùEl pu grand che ghe sia l'è giusta quellL'e proppi quell de vessess da de man

De vess piasuu lu a lee e lee a luA piasess tutt e duu la sposa e lu,Col vess piasuu lu a lee come lee a luLu col piasè a la sposa e lee con lu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 447/734

CARLO PORTA - Poesij 

447

EL ROMANTICISMO (1819)

De già, madamm Bibin, che la gh'ha el ranteghDe mettes anca lee a spuvà redond,E la dezid de Classegh, de Romantegh,Come se se trattass de vej, de blond;Che l'abbia flemma de sentimm anch mì,Che a sto proposit gh'hoo quajcoss de dì.

" In primis ante omnia ", ghe dirooChe, per vorrè dezid de sti materiL'è minga assee l'avegh in spalla el coo,E squas nanca l'avegh fior de criteri,Ma fa besogn cognoss a menna did,In long e in largh, i caus de dezid.

Che se, per moeud de dì, la se imbattessIn duu che la fasessen a cazzott,E inscì per azzident el ne vedessVun pu stizzôs a mettes l'olter sott,Vorravela mò dì, cara signora,Che la reson ghe l'abbia quell dessora ?

Donca, perchè on Brighella e on Stentarell,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 448/734

CARLO PORTA - Poesij 

448

E on Lapôff che voeur falla de Platon,

Van adoss ai Romantegh col cortell,E responden bestemmi per reson,Madamm Bibin, la vorrarà anca leeAndà addoss ai Romantegh cont i pee ?

Lee, tant bella, graziosa e delicada,La vorrav fass de stomegh inscì fort

De stà a botta a sta poca baronada ?Ohibò, madamm, la se farav tropp tort:Se lor tratten de bulli e de bardassa,Quest l'è on so privileg; che la gh'el lassa.

Donca, madamm, che la se rasserenna,Che la comoda in rid quel bel bocchoeu,

Che i Romantegh, infin, no him la jenna,Hin minga el lôff che va a mangià i fioeu,Ma hin fior de paladin tutt cortesìa,E massim coi donn bej come usciurìa.

E l'è appont dal linguagg che i paladinParlaven in del tempo de Carlo MagnChe i Todisch han creduu, madamm Bibin,De tirà a voltra on nomm squasi compagnPer battezzà sti paladin novej,Protettor del bon sens, e di dona bej.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 449/734

CARLO PORTA - Poesij 

449

Ora mò, quanto al nomm, che no la vagaA cercà pu de quell che gh'hoo ditt mì:O brutt o bell, el nomm coss'el suffraga ?Ai Todisch gh'è piasuu de digh inscì,E inscì anch nun ghe diremm, a marsc dispettDe sti ruga in la cacca col legnett.

Tornand mò adess a nun, l'ha de savèChe el gran busilles de la poesiaEl consist in de l'arte de piasèE st'arte la sta tutta in la magiaDe moeuv, de messedà, come se voeurTutt i passion che gh'emm sconduu in del coeur.

E siccome i passion con l'andà innanzVarien, batteren, fina a l'infinitt,Segond i temp, i loeugh,i circostanz,Tal e qual i so mod di cappellitt;Cossì i poetta gh'han de tend adreeCome coi cappellitt la fa anca lee.

E siccome anca lee ai so tosanettPer moeuvegh la passion de studià,No la ghe esibiss minga on coreghett,Nè i scuffion cont i âl de cent ann fà,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 450/734

CARLO PORTA - Poesij 

450

Nè i peland a fioramm con su i paês

Che se ved sui crespin, sui cart chinês;Inscì anch con nun, se voeuren sti poettaCiappottann i passion, moeuven el coeur,Han de toccann i tast che ne diletta,Ciappann, come se dis, dove ne doeur,Senza andà sul baltresch a tirà a man

I côregh e i scuffion gregh e roman.Al tempo di Gregh correven in l'arennaPerfina i re per acquistass onor:Pindar, poetta pien de foeugh, de venna,El cantava el trionf del vincitor,On trattin Fidia el le ritrava in sass,

E se trava giò i mur per dagh el pass.Al dì d'incoeu, madamm, la sa anca lee,De che razza hin sti eroi che menna i bigh:Fior de rabott che côrr per pocch danee,Che de l'onor no ghe n'importa on figh,Tant che ai poetta, ai prenzep, ai scultôr,Patt e pagaa, ghe importa on figh de lôr.

Che se on quaj talenton strasordenari,Per cantà sti trionf, l'incomodass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 451/734

CARLO PORTA - Poesij 

451

Tutt i divinitaa del dizionari,

E el componess on pezzo degn del Tass,Sto pezzo arcistupendo, arcidivin,El farav rid anch lee, madamm Bibin.

E quand la sent, madamm, a invocà Apoll,E a domandà in ajutt i noeuv sorell,Per cantà on abbaa-ghicc che mett al coll

La prima voeulta on collarin morell,Ghe par, madamm, che st'invenzion la siaEl non "plus ultra" de la poesia ?

E quand, madamm, in cas de sposalizzi,La se sent tutt el dì a sonà ai oreccChe Amor, quel bardasson, l'ha faa giudizzi

Che l'ha ferii duu coeur coi medemm frecc,Ghe par che sti antigaj sien maravilli,De fà andà in broeuda, in gloria, in visibilli ?

E quand in mort de quaj donnin pietôsGh'el fan vedè, sto Amor, a sant GregoriA piang, a desperass tra i pret, i crôsE i pitocch che pelucca i gestatori,Se séntela, madamm, a sto spuellA gerà el sangu e rescià la pell ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 452/734

CARLO PORTA - Poesij 

452

E quand che la se imbatt in d'on poetta,

Che per la mort de Barborin, de Ghitta,El se scolda con la foresettaDe Atropp che gh'ha mocciaa el fil de la vitta,Ghe par, madamm, che sto poetta el sentaEl dolor, la passion ch'el rappresenta ?

E poeu: là, via ! A mi e a lee, per dilla,

Ne van mò proppi al coeur cert poesijChe paren i rispost de la Sibilla,La smorfia di santissim Littanij,De tant che hin pien de dei e de deessSquittaa col servizial in drizz e in sbiess ?

Sicchè i Romantegh, fina chì, la ved

Che n'hin minga sti erètegh, sti settari,Sti gent pericolôs che ghe fan credI Torquemada del partì contrari,Che tran in aria el cuu, e s'innoreggissen,A bon cunt, su tutt quell che no capissen.

Nè l'ha nanca de cred ai strambarijChe ghe dan a d'intend per spaventalla,Che i Romantegh no parlen che de strij,De pagur, de carr matt, de mort che balla:Ohjbò, coss che ghe creden press'a pocch

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 453/734

CARLO PORTA - Poesij 

453

Come la cred lee al papa di tarocch !

I Romantegh fan anzi professionDe avegh, con soa licenza, in quel servizzi,Tutt quell che tacca lit con la reson,Che somenna e che cova i pregiudizzi.Vegnend giò da Saturno a fraa CrespinUltim beatt di pader cappuscin.

Ma de già che debass la gh'ha la fiaccaPer andà a vedè Romma de palpee,E quistass el piasè de piang a maccaSora i sbuseccament di temp indree,Prest, che la vaga, allon, madamm Bibin,Denanz che daga foeura el vicciurin:

Che sto baloss, che no l'è minga pratichDi prezzett de Aristotel suj teatter,L'è fors capazz, contra i unitaa drammatichDe cred de ôr pussee de vintiquatter,E in grazia d'ess on gnocch, on pèr, on figh,De dà foeura fors pesg del Cattabrigh.

Beata lee, madamm, che l'è levadaA boccon coi prezzett di Classicista,Che in quij tre ôr che la sta là incantada

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 454/734

CARLO PORTA - Poesij 

454

No la perd mai i do unitaa de vista,

E la sa fin che pont lassass andàCon l'illusion, denanz de tornà a cà:

Che quij goff de Todisch, quij ciaj d'InglêsSe lassen menà attorna di poetta,E stan via con lor di dì, di mêsSenza accorges che passen la stacchetta,

E riden, piangen, come tant popòAnch che Orazzi e Aristotel voeubbien nò.

Fan tal e qual che fava quel bon ommChe ghe criaven - che la scusa un poo -Perchè el lava i fatt soeu depôs al Domm:" Se pò no, se pò no !..." " Ma mi la foo ".

El respondeva intant al busseree.S'el gh'avess tort o no, la diga lee.

Ma per lassà l'ironia,Che no l'è piatt per lee, madamm Bibin,Ghe diroo, che intuitù de poesia,Se no gh'è del giudizzi in del coppin,I regol faran mai nagott de drizz,Che la forma no fa el bon del pastizz.

Certe regol hin, anzi, come el bust

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 455/734

CARLO PORTA - Poesij 

455

Coi stecch de ferr, de tarliss doppi in spiga,

Che tante mamm, credendes de bon gust,Metten sù ai so tosann per fai stà in riga:Ghe fan dà in foeura el cuu, la panscia in denter,E ghe rescïen tutt la pell del venter.

Inscì, madamm, col bust di so unitaaSe rescïa i temma, se stringa l'azion,

Deventa tuttcoss suppa e pan bagnaa:Se streng, se imbruga l'immaginazion,E el camp della natura inscì spaziôsEl va tutt a fornì in d'on guss de nôs.

Inscì, per strengegh su in vintiquattr'ôrOn fat che no pò stagh in quell pocch spazzi,

E gh'el sciàbelen giò de guastadôr,O gh'el fan cantà su come el prefazziCon de quij soliloqui de repezz,Che fan poeu parì on'ora on mês e mezz.

E sì, madamm Bibin, che dal momentChe tre ôr somejen vintiquatter,La podarav mo anch comodamentMett de part el penser d'ess in teatter,E figurass, inscambi de passannTrenta, quaranta, on mês, magara on ann.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 456/734

CARLO PORTA - Poesij 

456

Perchè se in d'ona fiasca d'on boccaaL'è assee brava, madamm, de fagh stà dentMezza zajna de pu del mesuraa,La pò anch vess capazza istessamentDe faghen stà ona brenta, e, se ghe par,Magara el lagh de Comm, magara el mar.

Ora, i coss essend quij proppi appontinChe dis on galantomm, che sont mì quell,Ghe lassi giudicà, madamm Bibin,Se el Brighella, el Lapôff, e el Stentarell,E quel car Cattabrigh dolz e mostôs,Resonnen col denanz o col depôs.

Ma via, là... Che la vaga, che l'è vora,A sentì la Virginia. On olter dìGhe vuj legg el Macbeth, se la me onora,Franch e sicur che infin la m'ha de dì:Grazie, bosin, capissi, n'occor alter...I smargiassad no me capponen d'alter.

VARIANTI

Strofa 3:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 457/734

CARLO PORTA - Poesij 

457

In duu orbitt che fasessen a cazzott,

E inscì per sort in quella el ne vedess.Strofa 4:Donca perchè l'Anelli e el PissarellE el sur Pezzi, quel pezza de platon.

Strofa 5:

Ohjbò, madamm, la se farav tropp tort,E el le farav anca a quel sess gentil,In tra el qual lee la gh'ha la bonna sortDe spiccagh dent come on bel fior d'april,Lee, delicada come i dì d'amorI bullarii l'ha de lassaghi a lor !

Strofa 9:El consist in de l'arte de piasè;E questa in del savè con maestriaSciarni, moeuv, messedà tutt quij passionChe ponn sentì quij che ghe fa attenzion.

Strofa 15:Che se on poetta classegh di barbellPer cantà sti trionf l'incomodassTucc i divinitaa del Cipparell...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 458/734

CARLO PORTA - Poesij 

458

Strofa 23:Vegnend giò de Saturno a quel follettChe ha stremii l'ann passaa tutt i sabett.

Strofa 23 e segg.:Nè i Romantich tampocch s'hin mai intês

De falla a pugn con la mitologiaDe bandilla, de escludela de pêsCome ghe dan d'intend a usciuriaSti spantega michitt del PegaseeClassi-cova-toppè-gippa-braghee.

Anzi i Romantegh l'usen anca lor

Press'a pocch come lee l'usa el bellett,Legger, legger, per cress grazia al colorA temp e loeugh comme anca lee le mett,E minga col palott all'uso antighPer parì on ciocch, sul gust del Cattabrigh.

Inscì, per moeud de dì, in d'on parrucconDiroo con tutt onor che lee, madamm,L'ha gh'ha el fà e el portament d'ona Giunon,Inscì, senza pretend de classicamm,Diroo che hin tutt Ciclopp fudessen milla

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 459/734

CARLO PORTA - Poesij 

459

Quij che no veeur, o che no pò capilla.

Ma chì el gran Cattabrigh, con aria brusca,El ranca la maneggia del buratt,E el solta sulla crappa al boffacrusca,Forsi per famm pagà coi foj de gattLa gran temeritaa de sbiggià el dazziAi prezzett d'Aristotel e d'Orazzi.

In mezz però a sto ruzz, se la se degnaDe confortamm el coeur cont ona oggiada,Fra i coss possibil pò anca dàss ch'el vegnaColl'intenzion de damm ona sonada,E come quij tai piffer inscì faaEl torna inscambi indree bell e sonaa.

Ora, intant ch'el se comoda el braghee,Vorevv, madamm, che la me favorissDe dimm on poo, chi l'è che insegna a leeQuella fina malizia de vestissCunt i colôr d'accord e in tonE in tra de lôr e cont la carnagion ?

Vorrev mò anch, già che l'è tutta grazzi,Che la fasess quella de informammChi l'è quell'Aristotel, quell'Orazzi,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 460/734

CARLO PORTA - Poesij 

460

Che in tra tant mod che inventen i madamm,

L'insegna a lee de sciarniss semper quellaChe ghe dà l'aria pù eleganta e bella.

La ved, madamm, che sto legislator,No l'è olter infin che quella nasta,Quell'istint de bon gust, quel tal sentor,Che buj dent in di coo de bonna pasta,

Quell'istess ch'ha insegnaa a quell'orb d'OmerA sciarnì i color e a vestì i penser.

Donc sto sentor el sarà viv, viventPer i pizz, i dogliett, i cappellin,El sarà per i vers, mort o indorment ?Ah! sta bozzera, nò, madamm Bibin!

S'el gh'è, el gh'è anmò per tucc, basta domàAvegh de quij taj coo e vorrei drovà.

Strofa 25:Che st'asen porch che no l'è minga pratich.

Strofa 29:Ghe diroo che intuitù de poesiaSe i regol no hin dent in del coppinNo se pò fà mai nagott de drizz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 461/734

CARLO PORTA - Poesij 

461

Strofa 30:E i stringhen lì impalaa in caregaduraChe no ponn pù piegass nè in sbiess nè indrizz,Obbligand i bellezz de la naturaA fà el pien d'ona cassa de pastizz,E per di zett che drizzen malamentEn s'cianchen, struppien, en bozziren cent.

Strofa 31 e segg.:Inscì col bust di unitaa dramatichTutt diventa monoton, sistematich......................................El camp de la natura ampi e spaziôsEl va tutt a fornì in d'on guss de nôs.

Inscì per sarà sù in ventiquattr'ôrL'azion d'on mês, d'on ann, de duu, de quatter,O se struppia l'istoria o se ricôrA quel solet mezz termen di teatterDe fà cuntà in panzanega in di...Quij fatt che no gh'han coeur de mett in scenna.

Inscì, madamm, per nun tanti argomentE resten in la penna, o van per terra,In temp che ai noster spall gh'è fior de gent

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 462/734

CARLO PORTA - Poesij 

462

Che i goden in Germania o in Inghilterra:

Gent col coo, cont i gamb compagn di nost,Fors con manch fumm, e on poo pussee de rost.

Che se intrattant, madamm, che l'è settadaPer mira ad ona reggia de palpee,Ghe par proppi de bon de vess portadaIn Romma ai temp di Zeser e Pompee,

E Bruto e Mario là che se questionnaChe paren Pompee e Zeser in personna;

Se in quij tre, in quij quattr'ôr che le je scoltaChe par proppi ch'en passa vintiquatter,Perchè no podarala on'altra voltaDesmentegass anmò d'ess in teatter,

E figurass magara de passannTrenta, quaranta, on mês, magara on ann ?

Ma lee, col codez classich a la via,La dirà che l'è roba pù prest fada,A possè, pensand cont la fantasia,D'avè passaa in tre ôr ona giornada,De quell forsi che sia de fagh bev sùChe n'abbia passaa vun, duu, trii e de pù

E mì che me congratuli con lee,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 463/734

CARLO PORTA - Poesij 

463

Ghe respondi che quand la catta on sart

Che cont tre brazz de ras el ghe trà in peeOna bella dogliett longa de quart,Quell sart che cont trii brazz ghe fa sta vestaEl pò faghen dò, tre, con quel che resta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 464/734

CARLO PORTA - Poesij 

464

FRAMENT DEL CANT OTTAV VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

Mi ghe respondi: Voj! varda se vegniChe noo ghe vegni minga per fermammE che a bon cunt par tornà indree te impegni.

Ma tì, che te see brutt come on salammSe pò savè el to nomm, la tua disdetta ?Noo vedett, el respond, piangi, e sont gramm.

E mì a lù: te cognossi alla colzettaAben te siet sporch de capp a' pe'.Piang, e crenna, canaja malarbetta.

Che se la stà de mì gh'hoo gust comè !Allora el ciappa el remm con tutt dò i manMinga domà per damel da vedè,

Ma dessedaa el Poetta mantovanEl ghe intronna in del dagh la gambiroeura:Noo te slongà: giò el remm, razza de can,Se de nò a pe' in del cuu te casci foeura.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 465/734

CARLO PORTA - Poesij 

465

FRAMMENT DEL CANT QUINT VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

Dal primm serc de sto gran pedrioeuronSont calaa giò adrittura in del segond,Che l'è pu strenc del primm. Ma di mincion,La mamma de l'asee l'è giust sul fond !Chi gh'è Minoss in toga e collaron,Che sentenzia chi ven de l'olter mondE ch'el manda ognidun per la part sova,Segond ch'el se intortìa addoss la cova.

Vuj mò dì Minoss cont el so ingegnEl ved tutt i peccaa de quij meschin,E dopo con la cova el ghe fa segnD'andà dove je porta el so destin.E la cova le ghe serv comè l'ordegnCh'han piantaa, adess ch'è pocch, sui campanin:Cunten i voeult che lu el se sercia su,E tutt i voeult van giò on basell de pu.

De sti anem desgraziaa d'ôra e strasôra,El ghe n'ha denanz semper on basgioeu,In moeud che nol porrav trovà 'l quar d'ôra,Se 'l ghe n'avess bisogn, de fà i fatt soeu;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 466/734

CARLO PORTA - Poesij 

466

E lì botta e risposta, e fôra fôra

Giò per la gran pugnatta di fasoeu.Ma quand Minoss l'ha guardaa in mòtria a mì,El pienta lì el mestee per dimm inscì:

" O tì, che te set tolt sto magher spassDe vegnì in sti misèri a curiosà,Varda el fatt tò che per el tropp fidass

No te quistasset rogna de grattà !"Ma Vergilli el respond: " Manca smargiass !L'uss l'è grand e l'è avert, làssell passà;Chi le manda el pò tutt, e tì nagotta;Donca tâs e no cerca chi l'ha rotta !"

Chì el comenza davera el bulardee:

Oh, che piang, oh, che sgarr che passa i orecc !No gh'è lumm de vedegh a pondà i pee,Se sent certi frecass che metten frecc:Ziffola el vent, che par che sien adreeA scaregà tempest con l'acqua a secc,E a toeuss el spass de fà fà sott ai corna,A i ond del mar, ai scoeui che gh'han d'intorna.

Sto dianzer d'on turben nol desmettDe rotolass adree i anem danaa,Pestandij come carna de polpett

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 467/734

CARLO PORTA - Poesij 

467

Contra d'on precipizzi mal inguaa.

Chi inscì boeugna sentì che bel mottettChe canten al Signor che j'ha creaaGhe disen robba contra lu e i so santChe on fiaccaree nol ne pò di oltertant.

M'han poeu ditt che a sta vitta marcadettaL'è condannada l'amima de quij

Che se lassen dà legg da la braghetta,E paren giust ona troppa de stornijCh'al temp di slitt e de la scarlighettaLeven on vol insemma longh mezz mij,Anzi hin tant spess e a mucc, che a tiragh dentA mazzann pocch s'en mazzarav dusent.

Per toccà là ancamò coi paragon,Diroo che se lumenten come gru,Quand fan voland in l'ari on forcellon,Con quella cova attach che forniss pu.N'occor che speren la consolazionCh'el vent el calla, oppur ch'el taja su;E poeu sperà che coss ? Col viv sperandPodaraven morì forsi rimand.........................................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 468/734

CARLO PORTA - Poesij 

468

Leggevem, on bel dì, per noster spass

I avventur amoros de Lanzellott:No gh'eva terz incomod che seccass;Stoo per dì s'avarav poduu stà biott;E rivand in del legg a certi passNe vegneva la faccia de pancott,E i nost oeucc se incontraven, come a dì:Perchè no pomm fà istess anca mì e tì ?

Ma quand semm vegnuu al pont che 'l paladinEl segilla a Zenevra el rid in boccaCol pu fogôs e s'ciasser di basin,Tutt tremand, el mè Pavol, me ne imbroccaVun compagn, ch'el ne fa de soffreghin.Ah, liber porch, fioeu d'ona baltrocca !

Tira giò, galiott, che te see bravo...Per tutt quel dì gh'emm miss el segn e s'ciavo !

VARIANTI E ABBOZZI

Ottava 2:Vuj mo dì che Minoss in d'on oggiadaEl ved tutt i peccaa de quij meschinE poeu con quella cova stermenadaEl se fassa tanc voeult el bamborin

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 469/734

CARLO PORTA - Poesij 

469

Quand hin a press a poch i mij de straa

Ch'han de fa per provall al so destinTant che ogni voeulta ch'el se fassa suGhe tocca de andà abbass on mej de pu.

Vuj mo dì quand vun l'è denanzMalapenna de lu ch'el sbatt i dentCome on can de becchee quand scappa on manz.

Sta cova la ghe fa come d'ordegnCh'han miss adess ch'è pocch sui campanin.

Ottava 7:M'han poeu ditt che a sta vista marcadettaL'è condannada l'anima de quij

Che se lassen mett legg dalla braghetta,Quist sgoren spess e a mucc come i stornijChe al temp del frecc e della scarlighetta

Leven insemma el vol on mezz mijE volen tant a mucc che a tiragh dentPerfinna on orb el pò mazzan dusent

E fan on infilera d'on mezz mijDe moeud che fina on orb a sparagh dentA mazzan pocch ne mazzarav on cent

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 470/734

CARLO PORTA - Poesij 

470

N'occor che speren la consolazionChe balca el vent o pur che boffa pu

Terzina 15:Per toccà là anca mì coi paragonDiroo che se lumenten come i gru

Quand fan voland per l'ari on forcellonChe quella cova attach che forniss pu,Ne occor che speren la consolazionChe el vent el cala oppur el taja su

E poeu de farnesia (?) del vin sperand

Quand poderaven nanch morì cagand ?Diroo che su quel fà che vola i gruMen vedi incontra on bel ipsillonon

E poeu sperà che coss ? Col viv sperandPodaraven morì forsi rimand.

No gh'han de sperà on figh che st'oraganEl molla e ch'el je lassa quiettàSi per lor el perdon l'è a Meregnan

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 471/734

CARLO PORTA - Poesij 

471

Terzina 17:E a proposet de gru giust sa quel fàMen vedi a vegnì incontra ona buttadaE mì disi a Vergili: Chi hin quij làChe canten quella musega rabbiada ?

E lu dolz come on zuccher mascabà:La primaria l'è ona donna che l'è stadaDe ben paricc lenguacc donna e patronnaCossa che non l'è fazil in d'ona donna.

Diroo che su quel fà che vola i gruVedi a passamm innanz ona buttada

De moeud che me sont miss a domandàChi l'era quella gent inscì dannada.

E tu dolz come el zuccher el me dis….

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 472/734

CARLO PORTA - Poesij 

472

FRAMMENT DEL CANT SETTIM VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

" Ara bell'Ara discesa Cornara " ,El sclamè in ton de raffredor PlutonCh'el fava on rabadan de trenta para;Ma Vergilli, sapient e gainon,Par confortamm el dis: "Lassa magaraCh'el te diga bus negher. Gajoffon,Te specci ai trii pessitt e ona mazzoeura,A vedè chi de nun restarà foeura !"

Poeu el se revolta a quel brutt muselott,E el ghe dis: " Alto là, lôff malarbett !Manget el fidegh, crenna e dì nagott:Sont chì d'orden de Quell ch'el t'ha faa mettFoeura del Paradis tì e i toeu rabott,Coi brasc de San Michee sò mazzasett:Tant che 'l tò spazzament l'è fin staa asseePer digh anmò ai spazzà fà San Michee ".

Tal e qual per on vent strasordenariSe squinterna ona rogor stermenada,Tonfeta là Pluton coi pitt a l'ari !E nun, giò prest in la quarta vallada

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 473/734

CARLO PORTA - Poesij 

473

Del condutt che regoeuj i tanci e i vari

Peccadasc de la gent malsabadada,Come regoeujen tutt i porcarijI cazoeur e i posciander di ostarij.

Piagh, crost, tegn, maa de preja, taj, bugnon,Collech, fever, cancrenn, calcol, rottur,Toss, varoeul, lebra, sciategh, convulsion,

Brutt maa, gotta, moroid, fistol, bruttur,Sciro, cairoeu, panocc, crest, scolazion,Ulcer, porfigh, tumor, erni, apertur,Inguaraa cont i maa ch'hoo vist chì inscìHin giust come on pedocc col Monsenì !

Gh'è manch picch in Milan per Santa Crôs

De quell che no gh'è chì di anem dannaa,E se incontren fors manca furiôsI nost carocc de sira per i straa,De quell che, sbragaland a tutta vôs,Se incontren lor mitaa contra mitaa,Borland coi oss del stomegh zerti prej,Roba de spuà sangu domà a vedej.

E lì dove se incontren, pattaton !Se dan zert toccabùs de restà in botta,Poeu se volten vun l'olter el forlon

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 474/734

CARLO PORTA - Poesij 

474

Dandes del stralatton, pensa-a-nagotta,

Del strappacà, del pioeucc, lesna, tegnon:E infin tornen de capp, con sta villotta,Tutt quanc i voeult che par l'istess senteePassen inanz indree bartolamee.

In del vedej su sta strada redonda

A fà semper sta vita malandrinna,Tremava come avess ciappaa la bionda,E sentendem in coeur come ona spinnaPreghi el brav guidô che 'l me respondaS'hin pret o nò, costor a man manzinna,Che gh'han sul coo quel carsenzin de biott,Ch'el par giust faa per s'giaccagh su i pelott.

E lu subet el dis: Tutta sta gentL'e' gent che ha vivuu al mond senza giudizzi:Part han trasaa el fatt sò spacciadamentLassandes menà a scoeura di caprizzi;Part han squas nanch mangiaa per el spaventDe barattà i danee col so servizzi:Quaa de quist sian poeu i prodegh, quaa i avar,Quand se trucchen tra lor, se 'l canten ciar.

Quist poeu che gh'han sul coo la carsenzetta

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 475/734

CARLO PORTA - Poesij 

475

Hin proppi pret, e papa, e cardinai,

Capazz de vend i sant a on tant la fettaComè se la fuss carna d'animal;Capazz, per el valor d'ona stachetta.De spettasciass el muso col messal;Capazz, cont on pretest, senza fà goss,De brusatt viv in piazza e toeutt tutt coss.

M'eva pars de cognossen quajghedun,Ma Vergilli el me dis che no gh'è el piatt,Che saran cognossuu mai da nissun,Perchè han sbregaa el so nomm col viv de matt;Che se truccaran semper, e che nunEmm de vedei in la vall de GiosafattQuist, coi pugn strenc, e quij, con biott la gnucca,

Fors perchè han destrugaa fin la perucca.Per eccess de baldoria e de avariziaHan perduu on post in ciel per quistall chì:Se in del fà sto baratt gh'han 'vuu malizia,Senza fagh oltra franza, pensel tì.Eppur gh'è tanta gent che se incapriziaDi ben de la fortuna tutt i dì,Che fan boia e scuriee, pegora e lôff,Vitt de can per quistaj, e no hin che on bôff !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 476/734

CARLO PORTA - Poesij 

476

E sì che se podessen anch portass

Adree tant or quant pesa tutt el mond,No podaraven nanch per quest settass,E tirà el fiaa domà on menutt segond." Ma sta Fortuna che fa avolt e bassCome la voeur, e la fa i part sul tond,Donna e patronna lee del bon, dei bell,Chi ela, o Vergilli, podarav savell ? "

E lu subet el sclama: " O creaturNegaa in del broeud di gnocch, sii pur côcô !Ma scià a mì a morisnatt sto boccon dur:Dio el fè ciel e terra, e per resgiôEl gh'ha daa ci sô per no fai restà al scur;E quest el dà on poo a tucc del so s'ciarô,

El mond, idest, girand, e el sô al so post,Come sarav el foeugh e el menarost.

A l'istessa manera, el gh'ha mettuuFortuna per resgiôra ai ben mondan,E lee l'è quella che menna el cazzuuE che je fa passà de menemanDe gent in gent, de nass e già nassuu- Sovent voeult malament, com'è in Milan -E el pesg l'è ch'anch a no vess persuasOlter no se pò fà che dagh de nas.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 477/734

CARLO PORTA - Poesij 

477

E l'è giust come a lee ghe solta in cooChe on re el toeu su el cavall, l'olter le zolla.No serv strologagh sù nè on pezz nè on poo,Che quell che la voeur fà, le fa da drolla,Senza gnanca dì " varda che te doo ".A dilla tutta, poeu, in d'ona parolla,La fa quell, senza dà soddisfazion,

Che fan quij che ponn dì " sont mì al patron ".

VARIANTI E ABBOZZI

Terzina 1:El me dis: No stremisset del Bell'Ara

Ch'anch ch'el disess: Trii pess e ona mazzoeuraResteremm dent tucc e nissun foeura

Ch'el vomita anca el rest de l'orazionCh'el faga on rabadan del trenta paraQuand saremm ai pessitt e a la mezzoeuraRestaremm ...... busnegher, ch'el mincionEl vedarà ai pessit e a la mazzoeuraS'el sarà el muso de mandamm de foeura

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 478/734

CARLO PORTA - Poesij 

478

Ottava 4:Piagh maa de la preja taj bugnonColegh fever cancren calcol rotturToss tegna sciategh lebbra retenzionBrutt maa gotta moroid ticch brutturSciro cajroeu panocc, crest scolazionImpostaa in d'on maa sol, stee pur Sicur

Che miss in pari a vun de sti maa chìL'è come a mett on pioeucc col Monsenì

Gh'han a fa insemma come on primm

L'è el Resegon de Lecch impari a mì

La cupola del Domm cont ont on didaaOn terremot cont ...

Ottava 12:E sì che se podessen anch portassAdree tutt l'or del mond per quant sien stracchNo ghe sarav manera de comprassOn cadreghin de lisca e de settass

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 479/734

CARLO PORTA - Poesij 

479

E sì che anch con tutt l'or che gh'è in del mondNo ghe sarav assee gnanch de comprassOn cardeghin de lisca de quij tondE la licenza de podè settass:Ma a proposet de verz, dimm ...

Infin el ghe solta adree a quel boffacrusca

E el ghe dis: Citto là loff malarbettCoss el sto ruzz

Ona arzitremendissima tronadaSul fa de quij di temporal

Vergilli in del vedemm smort come on strasc

El s'è accort che gh'aveva ona gran squittaE per famm de coragg el da del ...Lì sui duu pee el se ferma el slarga i oreggCrepand al front e reffignand i laverCome chi sta attend ai frecassCh'el sfidi mì a vedegh dent per quellChe l'è negra l'aria e tanc la nebbia foltaChe la par farina di Todisch in polta.

Come l'angiol de sass di fraa minorQuand el stravascè giò de la facciada

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 480/734

CARLO PORTA - Poesij 

480

Giò giò

De la quarta vallada de l'infernaDove scola i peccià de tutt el mond

Terzina 25:Dandem inscì l'idea del mennarostCol mond che gira e col sô ferma al post

Girand el mond e stand ferma el sô a so postEmm quistà anca l'idea del menarrostInscì girand el mond, stand el sô a post

Emm vuu el lumm e 'l modell del mennarostE per fagh i part giust lu el sta lì al postE el mond el gira comme el mennnarost

El mond el gira come el mennarostE lù, pover badee, là ferma al post

Terzina 33:Allòn, traversem prest sta quarta roeudaE rivemm alla riva del confinChe l'è pientada sora d'ona broeudaChe la buj in d'on fossCioè lor in del so foss nun sul sentee

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 481/734

CARLO PORTA - Poesij 

481

Che gh'è per tirà i barch adree adree

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 482/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 483/734

CARLO PORTA - Poesij 

483

Mi sont l'ingress del paradiss di occh

El dazzi del gran regno de BarlicchDove se brusa i ciapp, se brusca gnocchPussee che al mond no se destruga micchDove semper se piang tel dighi mì RocchE dove de torment se fa on gran spicchDe tornà indree chì no gh'è minga el piattNo gh'è calessi de ritorna...

Terzina 4:Eren sti parolasc scritt col carbonDessoravia a ona portascia scura

Terzina 5:In del legg sti paroll sont restaa in bottaE ghe disi a Vergilli: Andemm o stemm ?E lu drollo el respond: Stemm giust nagotta;Quest l'è l'us'c dell'Inferno e adess ghe vemm.T'hoo dit ch'emm de vedè tutta la MottaDi nemis del Signor... la vedaremm.Spiret ! Coragg ! Com'ela ? Ah la minee !...Te pensarisset fors de tornà indree ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 484/734

CARLO PORTA - Poesij 

484

Terzina 9:

Gent de millia stazion millia paesD'on parlà ch'el stremiss pesg ch'el todeschSciamazione de dolor a sfogh de guajInfin el pareva el ver marcia de l'ajCome l'è el sceves ch'el se zappa tuttAcquiroeu scoladizz scistern condutt

Terzina 19:Me pareva impossibel che la mortLa gh'avess avuu temp de mazzann tantSebben la gh'abbia sempr'insemma a leeTanci medegh zerusegh e speziee

Terzina 20:Ho veduu l'ombra de quel tal balocchChe ha faa de lasagnon quel gran refudChi voeur ch'el sia Esau, chi Celestin,Sia l'un o l'olter me n'importa pocch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 485/734

CARLO PORTA - Poesij 

485

FRAMMENT DEL CANT UNDECIM VERSIONE DELL' " INFERNO DI DANTE " IN DIALETTO MILANESE

Col nas strenc in di man rivem su inscimmaA l'orlo d'on rivon alt stermenaa,Che 'l sercia su ona vall pesg de la primmaCont on gir de prej rott e mal inguaa:L'odor rabbiaa, che sgora in su, el ne limmaL'orla di oeucc come on condutt de fraa,Tant che per tirà el fiaa emm creduu a parposetTirass sott a ona gronda d'on deposet.

Su la panscia de quest ghè on inscrizionIn lenguagg de pitaffi, idest latin,Che la dis: " Chi gh'è dent on gran mincion,Papa Nastasi sedott da Fotin ".Bravo, sur Papa ! dighi: in st'occasionSto papa el var par nun dusent zecchin.Chì inuii el nas in moeud che andand indreeNo m'accorgiaress nanch di navascee.

VARIANTE

Ottava 2:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 486/734

CARLO PORTA - Poesij 

486

Pesg per lu dighi mì, ma in st'occasion

Sto papa el var per nun milla zecchinChe el me sueffa el nas tant che sia asseeDe parimm profumista i navascee.

PADRON DE CÀ

Già me senti anca mi padron de cà

Del tempi della gloria de Milan,Chi gh'ha bon coeugh se sappia regolà,No doo ment a nissun che va a pescianFoo guerra a mort a chi sa pu de mìChe sont on olter Pezzi in quest che chì.

Adess però de già che t'ee faa trenta

Compiàset car Apol de fà trentunMandem giò ona quaj Musa spegascentaDe quij che serv el Consol e el ComunChe la me possa fà quatter sestinGherardin, Paganin o Travachin.

Eccola lì anca lee la baciocconna

Madamma servizial scanciafadiga,Varda varda la ven giù de l'EliconnaSoeuli a soeuli a ch'el par che la scarliga.Oh ben vegnuda, zà, che la se setta...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 487/734

CARLO PORTA - Poesij 

487

Quand semm a temp de scriv che la me detta ;

Già el me besogn el le conoss anch leeN'è vera...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 488/734

CARLO PORTA - Poesij 

488

I PAROLL D'ON LENGUAGG (1812)

I paroll d'on lenguagg, car sur Gorell,Hin ona tavolozza de color,Che ponn fà el quader brutt e el ponn fà bell,Segond la maestria del pittor.

Senza idej, senza gust, senza on cervellChe regola i paroll in del descor,Tutt i lenguagg del mond hin come quellChe parla on so umilissem servitor.

E sti idej, sto bon gust, già el savaràChe no hin privativa di paês,Ma di coo che gh'han flemma de studià:

Tant l'è vera, che, in bocca de usciurìa,El bellissem lenguagg di Sienês,L'è el lenguagg pu cojon che mai ghe sia.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 489/734

CARLO PORTA - Poesij 

489

IN DIFESA DEL METASTASIO E CONTRO LE OSCENITÀ DEL CASTI 

Favel besogn de toccà fors sto tast?Perchè no toeula donca a faccia avertaContra i porscelarj de l'abbaa Cast?Contra quist hin obbligaa a stà all'erta,

Chè sti liber no pon fà ch'on gran guastAlla gioventù proppi inesperta.Ma toeulla contra i scritt del MetastasiÀh i mee fraa sì...À favv grazia sì proppi duu desasi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 490/734

CARLO PORTA - Poesij 

490

IN OCCASION CHE I FILO-GAMBER  HAN REZITAA AL TEATER DE LA SCARA, LA SIRA DEL 27 FEBRAR DEL 1813,PER CONTRIBUÌ COI INTROIT A COMPÌ EL CORP DE CAVALLARIA OFFERT ANAPOLEON DA LA ZITTAA DE MILAN(1813)

Bravi i mee gambaritt! Se Dio el v'ha daaLa desgrazia de vess curt de danee,A tuttamanca el v'ha poeu compensaaCon fior de tolla che la var pussee.

Defatt, con quij sproposet rezitaaCon franchezza e prononzia de Verzee,Avii daa on bell ajutt a in zittaa,Che, poverascia, l'eva in gran cuntee.

Però, trattandes de vorè jutallaA comprà quij cavaj che ghe besogna,Podevev con pocch pu portalla in spalla.

L'eva el cas de fà porta per nagott,E poeu, con bona pâs de la vergogna,Voltà là a la platea el forell biott.

Scommetti che in d'on bottVe mettevev in stat, coi vost talent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 491/734

CARLO PORTA - Poesij 

491

D'avegh cavaj per quatter reggiment.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 492/734

CARLO PORTA - Poesij 

492

INVOCAZION A LA MUSAMusa del Bottonuu, che te set stadaAl servizii de tanti virtuos,- Come se ved dalla socca strasciada -Boffem come te voeu, denanz, depos;Juttom, che te daroo de fà on scossaa

De sonett e canzon stampaa e inzenzaa..................................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 493/734

CARLO PORTA - Poesij 

493

LA CADUTA DI FETONTE Poichè male i destrier resse nel corsoQuell bardasson sfacciaa bon de nagott,Essi la sferza disdegnando e il morso,Fasend el sord marcia ven de tutt trott.

Invan rivolto al ciel sentia rimorso,Vedend strasii el terren come'l bescott,E poichè nullo a lui venne soccorsoEl poverasc el se l'è fada sott.

Nell'ampio fiume che l'Italia inondaL'è borlaa come on sass, e i sò sorell

Feron del pianto lor crescer quell'onda.

Oh quanc' sfracassamond senza cervellQuella mirando insanguinata spondaDiraven: Femm giudizzi,andemm bell bell !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 494/734

CARLO PORTA - Poesij 

494

LÀ, PIANTÈLA, I MÈ CAR FILO-FUSTON (1815)

Là, piantèla, i mè car filo-fuston,Con quij voster sonitt de Orazzi fiacch,Che varen ona pippa de tabacch,Nè gh'han prenzippi, mezz, nè conclusion.

Vujolter gamber, poeu, fee de cojon,Aree drizz, e de longh, che l'è mò a sbacchChe inscì indorment abbiev trovaa el polacchDe mettes a defend i vost reson.

Seguitee in bona pâs el vost tran tran,Che se in la bolgia ghe n'è pocch, me parChe no gh'en sia d'avanz in del magnan.

Sii gamber, sii fuston, e quest l'è asseePer dì che i gamber van inanz de rar,E che i fuston de solet van dedree.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 495/734

CARLO PORTA - Poesij 

495

MA CHE BRAVI VENEZIAN ! (1816)

Ma che bravi Venezian!L'han cattaa lor el momentDe mostrass italian,Patriot cold e bujent.

Ghe l'han ditt ciar e destesProppi a lù, all'imperator,Che no voeuren MilanesIn l'Italia soa de lor.

E de fatt per gent sovranna,Che han faa, ditt e bordegaa,L'è giast, ghe va la cannaChe l'è on segn de nobiltaa!

Quant a nun, semm gent indegnaDe mes'ciass con tanta gloria,Nun che portem per insegnaDel paes sgriscia e sciloria.

Andee là, car Pantaloni,Dio ve faga soddisfaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 496/734

CARLO PORTA - Poesij 

496

Che per nun pover mincioni

Stemm mej sol che mal cobbiaa.Si riferisce al momento in cui i Veneziani, profittandodella presenza benevola dell'Imperatore, chiedevano difar da sè e di non dipendere da Milano.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 497/734

CARLO PORTA - Poesij 

497

MI ADESS MÒ I VUI STI GRAN FILOSOFON Mi adess mò i vui sti gran filosofonChe in pont de striarijCiappen i Convulsion,E battezzen tutt coss col nom d'arlij,cossa diran con tutta la soa platta

Quand mi ghe cuntarooChe apont per l'interess de la pignattaS'era appenna indorment che de lì on pooM'è giust compars visibil e palpabelEl gran prenzepp di trappol e di gabelPerchè el birbo abusand de l'occasionDe trovass con Luisa al tu per tu

No podend per insidia o per resOnTrionfà cont i bonn di so vertùL'ha comenzaa….

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 498/734

CARLO PORTA - Poesij 

498

PER UN RICCO CHE PRENDE MOGLIE Quand on scior pien de daneeL'è dezzis a toeu miee,L'ha fors nanch sciarnii la donnaCh'hin intorna a fagh coronnaE a sfodragh di compliment

Tucc i amis, tucc i parent,Aderent e dipendent;E qaand riva quel momentTucc demostren d'ess contentFinna i ered, o i partendent.

Quij che vann davvera in broeuda

Hin i nobil de la roeuda,Perchè sann che in sti occasionSolta a voltra el bell e el bon,E se pippa i mei boccon;E pensand poeu a l'avegnìL'è sicur che poden dì:Là, che adess se disna anch chì.

Ven poeu subet, dopo lor,El curat, el côgitor,I duu ceregh, el segrista,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 499/734

CARLO PORTA - Poesij 

499

La pitocca, l'organista,

El prior, el busseree,Can borian boja scurieeTucc golos e tucc ansiôsDe ciappà i danee del spôs,E inscì Dio el ghe accordass,El dì adree, ch'el spôs crepass,Che l'è ben tutt olter sciall

Fagh l'offizzi che sposall.Dopo ven nodee e scricciattPer rogà e copià el contratt,E fors anch per lassagh dentLa somenza di client.

Ven poeu in seguet tapezzeeStuccador, materazzee,Marmorin, invedriee,Murador, pittor, faree,Legnamee, pavionee,Sbianchin, boja, scurieeE i lettani di mestee,Tucc e quanc inanz indree.

E l'è in grazia della sposaChe vun zìffola, vun vosa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 500/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 501/734

CARLO PORTA - Poesij 

501

PRENZIPPI DE ONA POESIA MACHERONICASignori, se si degnano sentireUn saccio della bella povesia,Son chì da loro, e posso anca morire,Mort provisa, se dico ona bosia.Lori hin tutta gent brava, vale a dire

Gente de struzzi grande e fantasia,Mangen, beven e poi vanno a dormire.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 502/734

CARLO PORTA - Poesij 

502

PUTTOST CHE METTESS A TRÀ VIA DI OR Puttost che mettess a trà via di orCol tartassà a sproposet i sonett,El farav mei al doppi, sur Dottor,A studïà dadrizz i soeu rezzett!

L'è all'ospedaa che l'ha da fass onor,E minga in sui caffè coi bei confett!Lontan di spassegiad e di socchett,Ch'el lassa stà i poetta da per lor !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 503/734

CARLO PORTA - Poesij 

503

SE SONT STAA DE RANSC A SCRIV Se sont staa de ransc scrivL'è per via, sur patronChe sont omm on poo tardivIn di coss del coeur, ma in de quij cossChe no poss, per brio no poss.

Quand se tratta de dovrammCont i gamb e cont i brasc,Sfidi on olter a ciappamm,Me farev anca in spettasc,Ma in di coss de drovà el cooL'è de grazia e anch tropp se voo.

Nè l'è poeu nanch on impegnSe via là come se siaQuell de scriv a on omm de ingegnVertüos come usciuriaE de scrivegh on trattinCont di rimm in meneghin.

Che la lengua busecconaNo l'è minga ona giambellaDe biassass inscì a la bonna

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 504/734

CARLO PORTA - Poesij 

504

Spasseggiand coi man sott sella.

Si coccò... per scriv polidGhe voeur olter che i cinq did!

Olter quest han poeu anch capiiChe l'è chì dove el me voeurPer vedè se hoo tolt partiiDai lezion che con tant coeur

El m'ha daa in quell'occasionChe hoo faa el cambi del patron.

Ma resguard a sto pont chìS'el gh'avess on quaj sospettCh'el domanda cunt de mìAl so amis Don Benedett;

Lu el dirà ch'el me cognossSe foo onor o no al Sur Ross.

Lu el dirà ch'el dì e la noccGhe sto semper lì vesinA curagh del dì i saccoccE de nocc l'acquasantin;N'eel inscì ch'el m'ha ordenaaDe stagh semper attaccaa?

Lu el dirà che in grazia mia

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 505/734

CARLO PORTA - Poesij 

505

El g'ha el gust ogni moment

De sta insemma de usciuriaPerchè mi gh'el tiri in ment,N'eel anch quest on ordin sòDe dagh gust pù che se pò?

Lu el dirà ch'el se toeu el spassTanci voeult de famm saltà

Coi soeu man senza curassChe me possa gibolà,N'eel inscì lu ch'el m'ha dittScoeudegh pur tutt i petitt?

Lu el dirà che sont discrettChe no l'obblighi a fà spês,

Che per duu strasc de zampettL'hoo giamò servii tant mês.Duu zampett! ch'el varda lù,Se pò vess discrett de pù?

Ma per cunt del TordoròGhe n'hoo ditt tant che sia assee.Donch ch'el senta per cunt sòQuel che adess ghe infilzii adreeL'è ch'el disa infin di faccSe'l Morett no l'è on mostacc.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 506/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 507/734

CARLO PORTA - Poesij 

507

Si l'è lu quell bon lasagn,

Podel vèss pussee compagn ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 508/734

CARLO PORTA - Poesij 

508

S'EL PODESS ON POETTA TRIVÏALS'el podess on poetta trivïalSperà d'ess rezzevvu dal so patronAnch che sia on galupp, sarev quel talDe parlagh cont on spiret de lion.

E fors i mee reson nett, natural,Senza i fiocch solet dell'adulazionSaraven pussee accolt, pu ben sentiiDe cert discors cribiaa, sgonfi e scernii.

Vorev con l'eloquenza del BrovettProvagh che nun ghe voeurem ben de coeur

E che on Prenzep par so el ne pò mettA less, a rost, e fann quel che'l ne voeur.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 509/734

CARLO PORTA - Poesij 

509

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 1(1819-1820)

Voi che nelle profonde ime latebreOrride sempre d'ossa e catalettiVi girate mai sempre fra tenebreCome tanti Plutoni maledetti;

Voi che con feste esotiche e crebre,Pretendete essere assai perfetti,E credete tener le genti allegreCon sempre scuri scheletrati detti;

Voi che sempre tra i maghi e tra le stregheE gli ululati e mostri e sangue e tabeVoi volete passar le vite integre,

Piovete, o maledetti, in Flegetonte,E immersi fin in fine della labePensate che è caduto anche FetonteCom'era giusto a scontar le sue onte.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 510/734

CARLO PORTA - Poesij 

510

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 2 (1819-1820)

Si vede ben che la giusta MinervaE Teti e Pluto e Boccaccio e OmeroV'han chiusi gli occhi, o genia proterva,Che siete stolti che non mi par vero,

A non veder l'altezza sì superbaDi chi sparlate in stile menzognero,E che son tanti grandi a chi li osservaCon l'occhio dell'Astrea e cor sincero,

Che noi abbiamo un Pezzi letteratoE gran poeta che da che mondo è mondoUn più di lui ci sarà mai stato,

E abbiamo un Picciarello per secondo,E l'autor della « Marsia » sì lodato,Ed io con loro che non mi nascondoDebolmente poeta ed avvocato.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 511/734

CARLO PORTA - Poesij 

511

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 3 (1819-1820)

Per coprire con malizia furbescaLe loro trame inique e stolte e dire,Si son messi i romantici a dire,Che la lor letteratura è la tedesca.

Ma noi che sappiam bene questa trescaDa Carlomagno e sua Francia venire,Ce la faremo, grazie a Apol, finireCome finì l'altra giacobinesca.

Resto stordito che non mi par veroCome non destisi il fatal rigoreDi chi regge giustamente l'impero,

E non vendichi il dileggiato onoreIncarcerando i nemici d'Omero,Che forse son quelli dell'imperatore,Della Chiesa cattolica e suo clero.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 512/734

CARLO PORTA - Poesij 

512

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 4 (1819-1820)

No, mostri crudi, non riusciteA strappare dei Greci le radici,Di quelle glorie ch'hanno le lor meteFin sotto le pindarici pendici.

Invano voi, felloni, combattete,Che là vi è Apollo e tutti i Dei amici,E Bellona e Vulcano colla rete,Ed Ercole terrore dei nemici.

I Dei che mai voi non avete vistoTutti li avrete contro a vendicareOrazio, Quintiliano, Aristo-

Tile di poesia tal luminare,Che delle glorie che hanno fatto acquistoNo, le radici non potrete strappare.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 513/734

CARLO PORTA - Poesij 

513

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 5 (1819-1820)

Consolatevi o Pallade, o Minerva,O Citerea, o Cinzia, o AmatuntaChe dei vostri nemici la catervaAll'Ultimo sterminio ormai è giunta !

Questa turba ch'è a voi tanto protervaNon più ardisce ferir coll'altra punta,E già già tremebonda in fuga osservaCon rabbia vostra luce, che ancor spunta.

Nè fu mai per mio creder tramontata,Ma solamente dal respiro immondoDella già detta caterva offuscata.

Del resto il vostro regno assai giocondo,Mercè i talenti di gente educata,Durerà sempre fin che dura il mondo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 514/734

CARLO PORTA - Poesij 

514

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 6 >>1819-1820

Noi tutti letterati di Milano,Che siamo quelli che dà legge al mondo,

Abbiamo letto con sdegno inumano,

La tua tragedia senza il giusto pondo.

E per frenare il torrente mal sano.Che vuol mandare il buon gusto in profondo;Gli andiamo incontro con armata manoColl'articolo primo ed il secondo,

E il terzo della vera e gran GazzettaChe fa il Pezzi, quell'uom così famoso,Di cui la fama il gran nome trombetta.

Leggili tutti e due, e trema e sappia,Che ci vuol altro che un bue romanticosoPer sconvolger la nostra poetica prosapia.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 515/734

CARLO PORTA - Poesij 

515

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 7 1819-1820

Troppo, Manzon, fosti tu già superboNel calzare la tragica camena,E correr con l'Alfieri nell'arena,Cui il piè del tuo senno è troppo acerbo.

Chè ancor tu non conosci il vero nerboDi far tragedie in unità di scena,E di star fermo in su l'eroico verbo,Perché tua frase e still ha poca lena.

Che se anche in questo tu avevi tintillo

Di gir tu pure in su gli eroici rezziCon Sofocle, con Fidia e con Eschillo,

Dovevi allor andar dal luminarioDel più maggior saper, dall'almo Pezzi,Che lui è quel che insegna il necessario.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 516/734

CARLO PORTA - Poesij 

516

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 8 1819-1820

O Giovanni Torti che tu haiAbbandonato Cicerone, Alfieri,Aristotile e Merlino CoccaiPer seguir le romantiche bandieri,

Noti temi tu che Apollo co'suoi raiTi punisca come i giganti fieri,Che fulminati, come saper dovrai,Misuraron l'altezza de' emisferi ?

Ma già già l'"Eco" con grande furore,

E l'italiana ancor "Biblioteca"Hanno già flagellato il tuo livore,

E la tua grande arroganza bieca;Che tu sei un pervaso disertore,Della bella poesia grecaE della latina e romana ancora.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 517/734

CARLO PORTA - Poesij 

517

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 9 1819-1820

Si vede certo che Apollo Febeo,E Tersicore e Clori e le CameneTi rigettava dal ciglione astreo,Come a classici Dei ben si conviene:

Che fellon fosti BriareoDi alzare cento lingue anfesibeneContro l'azzurro campo d'Eritreo,Ove Giove è cantato così bene

Da Omero, Orazio, Frugoni, Giovenale,

Che tu li sprezzi per mostrare al mondoChe 'l suo disonor non ha l'eguale:

Ma Giove che tonante furibondoFece già Lotte in statua di sale,Di sasso ti farà per il secondo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 518/734

CARLO PORTA - Poesij 

518

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 10 1819-1820

Pretender di strugger le unitateDrammatiche da Orazio stabilite.E' cervel guasto, è ria temeritate,Come andar contro dell'Olimpo e Dite.

I padri greci di latinitate,Eroi di classi grandi ed infinite,Coll'estro le hanno dichiarate,E Platon, Ciceron le hanno seguite;

Nè ci vuole che voi, poveri inetti,

Ad armar pretension che senza inioneLe commedie e tragedie sien perfetti,

Che non può darsi mai la perfezioneIn cosa disunita: - ecco i miei detti,Ma Febo a voi non luce la ragione.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 519/734

CARLO PORTA - Poesij 

519

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 111819-1820

Chi vuol veder quantunque può naturaIn un grand'uomo insigne e prelodatoOsservi il nostro Pezzi che sicura-Mente gli dico resterà soddisfatto.

Ei di Temi e Palla ha gran premuraErcol gli diede il stil franco e librato,Apollo, Minerva insieme e Diana puraTutti i lor doni gli hanno spalancato.

Ma quel di cui tutti stupir più ponno,

Massime in questo nostro sì corrottoMaledetto secol decimonono,

Si è che lui scrive franco, ardito e chiaro,Ed è in oggi al certo l'unico dottoChe non si lascia corromper dal danaro.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 520/734

CARLO PORTA - Poesij 

520

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 12 1819-1820

Oh Pezzi bravo ! oh bravo Pezzi ed almoChe sei maestro del più maggior sapere,Che tu rivedi con spirito calmoTutto quello che è da rivedere;

Tu tieni Minerva come in palmo,Vate sei e poeta e canzoniere,Tu, come dice il profeta di Patmo,Sei spada, stella, luce e candelliere.

Ma ciò che sino al fondo dell'Atlantico

Ti fa più chiaro, si è che nell'AvernoCacciasti per sempre il serpente romantico,

Cosicché noi ti erigeremo un tempioE fondendoti in bronzo sempiternoTi innalzeremo in piazza per esempio.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 521/734

CARLO PORTA - Poesij 

521

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 13 1819-1820

Capisco anch'io che non riusciraiA spolverare quell'infame gente,Quel conciliabol che non lascia maiDi rinascere come di Cadmo il dente.

Perché tu troppa gentilezza or hai,Troppa logica adopri da sapiente,E a loro addosso qual tu de' non vai,Cui le buone con lor non fanno niente.

Hai visto pur che dopo saettati

In pubblico teatro dell'Apollo,Ciononostante ancora son rinati:

Bisogna a mostro tal tirare il collo,Chiuderci addosso da cani arrabbiati;Pezzi, cangia il tuo stil, che è troppo mollo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 522/734

CARLO PORTA - Poesij 

522

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 14 1819-1820

O voi degni del coro degli Dei,Che col volume dell'AccattabrigheSaettate de bravi PitoneiI turbatori. delle greche orighe;

Sì, voi beati sette volte e seiSederete in Olimpo assiem d'Alcide,Che i mostri crudi, dispietati e reiDistrusse come Borea le spighe.

Lassù sarete al certo incoronati

Di lauri poeteschi immarcescibili,Per man delli superni Dei Penati;

E Apollo canterà con mille cantici,Che voi distrutti avete quelli orribili,Non romantici no, ma negromantici.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 523/734

CARLO PORTA - Poesij 

523

SONETTI CONTRO I ROMANTICI 15 1819-1820

Ora che ho detto degli altri più in suE tutto inver per dell'Apol mercè,O Grisostomo mio, or vieni tu,Che da Minosse farò io con te.

Non sai, Omer, Tasso, Virgilio chi fu ?E che han cantato grandi duci e reE che simili a quei non ne avrem più,Perché la vera Minerva era con sè ?

Dunque da te che si pretenderà ?

Sarai tu fiero perfido così,Che contro i Greci di latinità

Ti tenghi armato sempre notte e dì ?No, Marte e Bellona ti combatterà,Come Prometeo in ballo hai visto qui.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 524/734

CARLO PORTA - Poesij 

524

SONETTI CONTRO I ROMANTICI PROTESTA1819-1820

Che Manzoni, che Grossi, che Torti, cheAltri ancor norninar non so ?

Apollo e Minerva e Caronte il reDei Plutoni sempre io seguirò,

Finché durerà il mondo, cioèFinché col cuore io palpiterò,E questa sarà sempre la mia fèDegli Dei d'Omero che manterrò:

Odiando quei romantici crudelChe la Mitologia voglion bandirE discacciar Giove e le Camene dal ciel

E Febo, o Flegetonte, o Tirsi e tu,Venere, accogli gli incensi e i sospirD'un devoto che maggior mai non fu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 525/734

CARLO PORTA - Poesij 

525

SULLA TEORIA DEL GAL

CHE SPIEGAVA LE TENDENZE DELL'UOMO DALLA CONFORMAZIONE DELLATESTA

(1758-1828)In proposet de ti, pret navascion,E della stampa che te m'ee imprestaaS'è miss in pee ona bella question,Degna del dottor Gall tant rinomaa.

S'è ditt che se te gh'ee ona relazion,Quant'al volt, coi scimiott del cuu pelaa,Te po' veghen on'altra, anca in resonDe caratter moral, col foeuj stampaa.

S'è ditt di gran bej coss in conseguenzaDe sto sistemma noeuv, ma infin di fin

Emm trovaa tra tì e ci foeuj sta differenza:

Che quella l'è ona stampa bella e bonna,E ti, inscambi - salvand el collarin -Te see ona vera stampa bozzaronna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 526/734

CARLO PORTA - Poesij 

526

TESTAMENT D'APOLL1819

Apoll, desbirolaa de la veggiaja,Intapponii de duu tòcch d'accident,L'ha faa unì on convocaa de la canajaChe se spaccia in Milan per so parent,

E quand, tra grand e gross e menudraja,El se n'è vist intorna on regiment,L'ha alzaa su el coo del so moschett de paja,E'l gh'ha farfojaa su sto testament:

Fioeuj ! mi creppi, ma no stèl a dì;

Seguitee a vess sfacciaa testard... addio !Toeuj, guarnee quest... e regordevv de mì.

In quella, ponf ! el molla l'ultem pett,Che dal cuu armoniôs de quel gran dioEl ciappa el son d'ix ipsillon e zett.Proppi roba de mett

In sul Glissons scientifegh letterariPer dann notizia a tutt i taffanari.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 527/734

CARLO PORTA - Poesij 

527

SPORCACARTA E TRASA INCIOSTER Tra i tanci sporcacarta e trasa inciosterChe fan el seccaprossem tutt el dì,Senza gnanch perdonalla ai pari voster ,Ezzellenza Manin, ghe sont anmì,E per quel tal diritt proppi tutt noster

De cascià el nas per tutt de vorè dì,Ezzellenza, gh'avii denanz ai oeuccOn liber pien de vers sora ..............

Nun poetta semm come i cacciadorChe cura in d'on quaj sit on legoratt,Stemm lì quacc, sènza gnanch fiadà o descorr

Ma appenna el legoratt el solta foeuraFoeura anca nun...E fin ch'el pover marter el sta in peeSe fussem quindes milla tucc adree.

Vaga sto paragon per quel cas solOhe ciammen general; parland de vu

Diroo che nun poetta semm come quijChe gh'ha el coracc de guardà in faccia al soo,Starnudem addrittura se demennemIn tal manera che aj vesin ghe tocca

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 528/734

CARLO PORTA - Poesij 

528

O de rompegh i orecc .................

............................................................................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 529/734

CARLO PORTA - Poesij 

529

VANTAGG A VESS ON POETTADe già che vedi che coi mè strambottDe tant in tant me buschi on quaj disnà,Se no seguitass là de l'istess bottSariss el traditor de la mia cà;Che infin, quel paccià ben spendend nagòtt,

L'è on don del ciel diffizel de quistà,E a vorrell rinonzià per on caprizziL'è peccaa de purgà el dì del giudizzi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 530/734

CARLO PORTA - Poesij 

530

CAPITOL SETT  

CARLO PORTA

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 531/734

CARLO PORTA - Poesij 

531

AUTO RITRATT DEL PORTASont on omm nè tropp nan nè tropp gugella,Stoo per dì pù ben faa che nè malfaa;Sont magher, senza vess ona sardella,Sont pallid de color e delicaa;Gh'hoo la faccia bislonga e gh'hoo i zij negher,

Gh'hoo negher i cavij, la barba negra,Negher i oeucc anca lorr, rident, allegher;No gh'hoo de sciantillion, via de quai pel..............................................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 532/734

CARLO PORTA - Poesij 

532

AD UNA SIGNORA R.F. CHE USÒ SCORTESIA A VINCENZINA PORTA MOGLIE DEL POETA

Oh che razza legittema de vacca,Pregna de fumm, de smorfi, de caprizzi,Senza tratt, senza moeud, vera pingiacca,

Degna miee d'on zoccolott novizzi!

De già che to marì nol ne sa on'acca,Nè el sa insegnatt a respettà i messizzi,Te daroo mi quaj lezionetta a maccaCon l'intenzion de fatt quistà giudizzi.

Cossa credet de vess, mò tì, a sto mond,Col petatt el toeu simel sul liutt?Quaj coss depù di olter ?... Vatt a scond!

T'el diroo mì: te see on scimiott ben brutt,E in quant a civiltaa n'occor sconfond,Manch sossenn d'on mee, manch d'on magutt.

Hoo nanca mò ditt tutt,Ma vojaroo el mè goss prest prest anmò:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 533/734

CARLO PORTA - Poesij 

533

Inscì podesset ti vojà on poo el tò.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 534/734

CARLO PORTA - Poesij 

534

AL CUGINO BALDASSARE MADERNA(1806)

Sarev vegnuu sul lagh tant volonteraA god sti voster fest in alegriaChe se fuss staa perfina in caponeraAvarev faa de tutt par vegnì via.

La volentaa per la mia part la gh'eraChe pari giust nassuu per spassam via,Ma con la volentaa no gh'è maneraSenza l'ajut di sold de fà on mezz mia.

Sì, el me Baldissar, s'era in bollettaMalatia ch'è semper stada in fregaIn chi se ciappa el spass de fà el poetta.

E anben par pocch de che sia de sta legaMe tocca sta deslippa marcadettaPerchè tant fa chi ten che chi scartega.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 535/734

CARLO PORTA - Poesij 

535

AVEVA FISSAA IN MENT, EL MÈ LANZETT Car el me Porta, la toa cà l'è bella,Granda, polida, commoda, bea fada,Ma mi vorrev savè come l'è stada,Che g'habbien miss el nomm de Torresella.

Che par a mi che chi l'avess ciamadaCol nomm d'Ariosa, oppur de Ventisella,Per el vent ch'ogni pocch el la flagella,Giurabrio, l'avaravv indovinada.

Mi gh'hoo in del coo, che'l vent, quand el spassegiaEl vegna a ristorass prima in cà toa,

Come on rè quand el va de regia in regia.

Per mì, se nol gh'è lù, ghe stoo d'incant:Ondecchè, se'l brutt temp no mett la coa,Cassa en disett, sto chì fin sotta ai sant.

25 settembre 1813.

Milano, li 29 7bre 1813.

Am. C.mo

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 536/734

CARLO PORTA - Poesij 

536

Aveva fissaa in ment, el mè Lanzett,Per no parì nè on pigher, nè on gabiottDe respond al sonett cont on sonettE de saldatt el cunt tutt in d'on bott.

Ma coi boltrigh che gira in sul gazett,Con la bulia e i coment di sazerdott,

S'ciavo sur estro, el m'ha lassaa i respettNè ghe troeuvi pu el vers de fà nagott.

De chì, el mè car Lanzett, te capireeChe in pari di nost turben della bassaI vent de Torresella bin on bellee.

Quij sì, per Crist, che secchen i mincion !...E sont giust secch anch mi, perchè ghe passaTra el coo e quij lavor tropp relazion.

Vegni alla conclusion,E dighi che te fee proppi d'incantA sta lontan di guaj infinna ai Sant.

Farev anch mi olter tant.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 537/734

CARLO PORTA - Poesij 

537

CARLO PORTA, POETTA AMBROSIAN (1815)

Carlo Porta, poetta ambrosian,No vorrend vess creduu per on baloss,Prima, perchè a sto mond el gh'ha quajcoss,

E poeu, perchè el gh'ha minga el coo balzan,

El protesta e el decciara a tutt MilanChe tucc quij vers che gira e che dà adossA re, governa, prenzep e pess gross,No hin farina fada col so gran.

E però el prega quij cagazibettChe ogni bott el battezzen per autor,A vess on freguin pussee discrett,

Giacchè de scriv sti bozzer de cavallL'è minga on vis-de-cazz sul gust de lor,Nè el gh'ha come i lumagh la cà sui spall.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 538/734

CARLO PORTA - Poesij 

538

DOPO QUARANTOTT'OR DE FEVERON Dopo quarantott'or de feveronChe con tant famm tremàLa m'ha desbirolaa mezz el soffà,Grazie al Signor e ai mee mort beneditt,Sont giammò chì in setton

Che leggi scrivi e pacci di suppittLaondechè doman, s'olter n'occorr,Ghe la fricchi al dottor, e levi suFranch de gamb e de dentE col parponimentStabil e ferma d'ammalamm mai pu.

E intendi con sto me parponimentDe renonzià amplamentAi sur dottor per mi e i me eredA tucc i benefizziAjutt soccors servizzi,Che, second disen lor,I fever de sta sort

Porten in volta,Che in quant'a mì...

VARIANTE

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 539/734

CARLO PORTA - Poesij 

539

Et quidem con sti me parponimentMe doo proppi d'intendDe renonzià in forma de resonA tucc i benefizziAjutt soccors servizziGrazzi bontà favor,Che come disen lor,

Porten in dotta i fever de sta sortChe per mi sont........

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 540/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 541/734

CARLO PORTA - Poesij 

541

Nanca andà a posta a fassel fà in Camp Sant.

Dove trovall, per brio, on martorascLeal e pien de coeur come sont mì?En conosci di milla mì de sti pajascChe prometton ai donn de fà e de dìMa a revedess..........

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 542/734

CARLO PORTA - Poesij 

542

GH'HOO MIEE, GH'HOO FIOEU, SONT IMPIEGAA(1816)

Gh'hoo miee, gh'hoo fioeu, sont impiegaa,Et quidem anch'a caregh del sovran,Gh'hoo al sò quaj crost, gh'hoo el pader pensionaa,

Hoo già saraa su l'anta e sont malsan.

E me voeuren mo cred tant desperaa,De pettamm de sti coss sul fabrianPer andà a toeulla contra Soa Majstaa,Padron de la mia vita e del mè pan ?

Ghe fann on bell onor a sto mè ingegn;Col supponel capazz de la virtùDe vess baron fottuu finn a sto segn.

E se mai gh'hoo daa gust in quaj manera,Per me compens no me specciava pùChe me credessen degn de andà in galera.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 543/734

CARLO PORTA - Poesij 

543

HIN DENT CHÌ QUIJ TAJ TAROCCH Hin dent chi quij taj tarocchPer i noster Senator,Mi i reffili a lu don Rocch,Chi je reffila lu a lorMa giontandegh lu del sô

Tutt la franza ch'el ghe pò.

Oh ch'el ghe diga pur giò ciarChe mi sont on bon fioeu,Galantomm, che l'è insci rarA trovann al di d'incoeu,Che per lor sont pussee a taj

Che ne i ong per pelà l'aj.

Quant al vess scrocch e capazz,Scior don Rocch, ch'el tasa pur,L'hoo tolt foeura lu del mazz,Donch no sont mincion sicur.Quand lu el jutta i fatti mee

L'induzion la ven de lee.Franch che gh 'hoo on bon quart de lunaPer tirà in port el barchettTutt starav che la fortuna

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 544/734

CARLO PORTA - Poesij 

544

La ghe dass anch lee on colpett

Che costee col suff postizzLa m 'ha faa di gran brutt scrizz.

No vorrev che, in st'occasion,Del senat se cavass foeuraDe quij taj declinazionChe se fava andand a scoeura

E che inscambi d 'Hic poettaSe sbraggiass: Micca boffetta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 545/734

CARLO PORTA - Poesij 

545

LA MIA POVERA NONNA LA GH'AVEVA ON VOIGNOEU (1810)

La mia povera nonna la gh'avevaOn vignoeu arent ai pader cappuscin;El guardian ghe le benediseva,

I soeu fraa ghe beveven mezz el vin.

La nonna, in del morì, la me diseva:Te lassi sto vignoeu, el me Franzeschin," S'el voeur bev el guardian, lassa ch'el beva;Usellin tira a casa el porscellin ".

Quand'ecco, tutt a on tratt, NapoleonEl dà ona sopressada ai frattarij.S'ciavo suo, sur vignoeu, la protezion !

Credeva de fann pu nanch on boccaa,Inscambi mò hoo impienii tucc i vassij,Inscambi hoo bevuu anch quell che dava ai fraa.

Eppur in sti ann passaaGh'avarev giugaa el coo che senza lorNo scusavem nè nun nè nost Signor !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 546/734

CARLO PORTA - Poesij 

546

A MIA SUOCERA LA SIGNORA CAMILLAPREVOSTI 

Giacchè non posso per ragion d'impiegoVenire a lei col fisico in vetturaLe vengo col morale in questo piego.E' magro il cambio assai, pur mi procura

Certa reputazion d'uomo capaceChe sebbene non meriti mi piace.

Ma lei per carità non dica niente,Che tal riputazione non mi merito,Perchè quantunque men che colla menteIl salario guadagni col preterito,

Pur mi do il tono d'uomo affaccendatoDi qualunqu'altro al par regio impiegato.

E tanto più la prego di tacere,In quanto, imposturando in tal maniera,Do a me stesso una spinta onde ottenereDi correre più nobile carriera.

Fra Modesto non fu giammai PrioreE i grandi esempi alfin mi stanno al cuore

E chi lo sa che un giorno non diventi

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 547/734

CARLO PORTA - Poesij 

547

Qualche signore anch'io di importanza ?

A buon conto sto assai bene di denti,Ho bastante presenza ed arroganza,Malcreato, mordace, sprezzatoreMi farò poi col diventar signore.

Ah ! con doti sì belle, egli è un peccatoChe quel tempo prezioso sia decorso

In cui bastava ad essere ammiratoCrin mozzo, gran berretto, e voce d'orso,In cui quanto più eri manigoldoNe ritraevi onor, rispetto e soldo.

Ah se fosse quel tempo ! per MilanoMi vederebbe correre severo

Con tanto d'occhi in fronte, e sciabla in mano,Gran flagello de Nobili, e del Clero,Ma quel tempo felice oggi è passatoE sol oggi il mio spirto è sviluppato.

Nè in oggi mancherebbermi i talentiDi volger pel rovescio la medagliaMassime cogli esempi ognor presentiD'una quantità simil di canaglia,Ch'oggi Gracchi corcârsi, e all'indomaniTigelini si alzar, Plauzi e Sejani.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 548/734

CARLO PORTA - Poesij 

548

Ma io troppo divergo dal camminoChe di far verso lei m'era proposto,E la cuffia le avrò rotto un tantinoCome è ben natural; dunque ciò postoTemp'è che sul sentier tosto mi mettiPel quale al labbro van del cuor gli affetti.

E dica, che l'amo di manieraDa correr per giovarle, se abbisogna,A venderrai al lavor della galera,A chiedere e accettar posto in Bologna,Od anche a rimanermene in eternoCome adesso impiegato subalterno !

Per difenderla poi farei prodezzaDi cui non udirebbesi seconda;Vorrei passare in forza ed accortezzaFin gli Eroj della tavola rotonda,Ed avere per lei sotto alle reniAgramante, li Mori, e i Saraceni.

Nè creda che il mio dire sia iperbolico.Non esagero mai, poi se promettoMantengo la parola da cattolicoCristiano onorato, e quel che ho detto

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 549/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 550/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 551/734

CARLO PORTA - Poesij 

551

E ghe n'eva quel sfrasgell

Che gh'è in Domm a Santa Cros.Me n'han daa pur anch di stroccSti picasc fioeuj becchi etzettera !M'han tegnuu tri dì e tre noccDessedaa pesg che a la lettera.

E in sto temp de stell visibelPiscinnin, mezzann e grandN'hoo vist proppi l'impossibel,Fors al trippi de Lalland.

E anch sto trippi el redobbiavaAl pu piccol di frecass

Tant che a ognun che sternudavaGhe ingurava che'l crepass.

Di campann, de chi je sonna,O dà orden de sonà,Ho ditt robba bolgironna:Bon ch'el ciel no'l m'ha daa a trà !

Se de no ceregh, secrista,Campanatt e fraa novizziCreppen tucc a l'improvvista,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 552/734

CARLO PORTA - Poesij 

552

Senza on can de fagh l'offizzi.

A sforziori adess podiiFigurav quanti torment,Quanti spasim hoo soffriiMalappenna a strusagh dent.

Basta dì che ses dì e pù

Sont staa ferma a l'istess post,Sfondaa in lecc senza fall su,Che Dio guarda me fuss most !

I deliqui, i convulsionMe ciappaven senza requi;Sont rivaa a fà compassion

Finna a on pret che viv d'esequi.De maross poeu m'è toccaa,Per avegh torber i orinn,De famm pioeuv in sul bagnaaCol pippamm di medesinn,

Quist per mì han faa poeu el restCol sò influss semper maledegh:J'hoo faa ciar, ma gnanch per questHoo possuu avè in cuu el medegh.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 553/734

CARLO PORTA - Poesij 

553

L'appetitt l'eva andaa a spassE qui duu o tri suppinCh'ogni dì me strangojass,Even tanc prej de molin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 554/734

CARLO PORTA - Poesij 

554

MÉ CUGNAA L'AMBROSIN, QUEL CANDIRON (1811)

Mè cugnaa l'Ambrosin, quel candironCh'el pareva on salamm mal insaccaa,El te m'ha daa assa brutta on bel pientonE l'è cors in Castell a fass soldaa.

La piang la mamma, e la gh'ha ben reson,Che la mamma l'è quella ch'el l'ha faa:So pader, anca lu, el fa el maccaron,Ma l'è semper so pà, sia bolgiraa!

Quell che me par a mì on poo stravagant,L'è a vedè i soeu fradij tutt magonentA piang, a sospirà, a casciass tant.

Massemm che foeura de sto stat che chìNo ghe n'è vun pu spicc al temp presentPer fagh schivà l'incomed del spartì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 555/734

CARLO PORTA - Poesij 

555

RESPOSTA A ONA LETTERA IN VERS D'ON AMIS AMALAA CONT ON BUGNON (1817)

LETTERA DI TOMMASO GROSSI

Per caritaa, lassem sfogà con tì,

Car el me Porta, tutt i mee magon;Gh'hoo sul coll on trattin tant de bugnonChe l'è gross, direvv squass, tant come mì.

Me senti gnecch, svojà pesg che n'è un cronegh;Sto chì settaa in su on scagn com'on tripee,E se me vui voltà per guardà indree

Foo la figura del tornell di monegh.A la nott poss dormì pocch o nagott,E no foo che voltamm e revoltamm;Gh'hoo semper sêt, e ne me ven mai famm:Bevi acqua, e no mangi che pancott.

Con sto viorin ai cost, sangua de Dio,Roba de fa on sproposett, minga ball !Me rivaa in sto moment on bell regallD'ona gran strapazzada de mè zio,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 556/734

CARLO PORTA - Poesij 

556

Che rabbios e dannaa pesg che n'è on scin,

El me scriv che, già, sont on fioeu pers.Perché l'ha sentuu a dì che foo di vers,E vers, Jesus Maria, in meneghin.

E lì el me sara addoss, infolarmaa,Con tutt i titol, come avess faa el lader,Bestemmaa Gesù, mazzaa mè pader

E, se gh'è, on'altra pesg infamitaa.In d'on olter moment, capissi anmì,l'avarav tolta in rid, che l'è tuttuna,Ma in sto moment de gnagnera, de luna,M'è vegnuu addoss on magon de no dì.

E per tegnimm de piang e svariamm,El prim penser che in quella m'è soltaa,L'è mò sta quell de scrivet com'hoo faaCon sti poch vers in aria de Baltramm.

Ecco che in sta manera hoo svojaa el gossE adess me senti svariaa anch on poo.Scusa la seccadura che te doo.Son semper ai to orden, Tomas Gross,

Sul Durin in cà dell'avocatt Caprett

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 557/734

CARLO PORTA - Poesij 

557

Al numer quattercent e trentasett.

Per l'abbondanza porta bolgironnaChe sommennen al mond i vers e i rimm,Compatissi el to prêt mì per el primm,S'el te secca la pippa e S'el tontonna.

Magara inscì quell'olter prêt mincion,Che m'ha insegnaa a zappà in del carimaa,L'avess faa onor al mè primm vers che hoo faaCont ona bona salva de coppon;

Ch'el mavarav almanch schivaa l'impicc

De scusamm tutt i dì con certi goffChe voraven di rimm su tutt i loff,Come se i rimm se fassen cont el ghicc.

Ma adess ch'el maa l'è faa, già l'è tuttuna;Sont vecc, e quant a mì gh'è pu remedi:E in quant a tì, pò dass, ma infin prevediCh'el to sur barba el bajarà a la luna.

Perché quand no te rivet a desvergesDe la smania di vers nanch coi bugnon,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 558/734

CARLO PORTA - Poesij 

558

No credi ch'el possa indutt a la reson

S'el drovass anch el manegh de l'asperges.Intant per el bugnon la provvidenzaLa t'ha giamò lì bell e preparaaQuatter fraschett de malba, el pan grattaa,El lacc, i piumazzitt, e la pascenza.

Tant che speri, in virtù de sta rizetta,De vedett posdoman svelt e spedì,A lassà la crosera di feriiPer ciappà post in quella di poetta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 559/734

CARLO PORTA - Poesij 

559

RISPOSTA A UN ANONIMO Per favv toccà con man, sar Carlantoni,Che mi porti respett ai proprietaa,Ve mandi indree l'accusa de viltaa,Che l'è ona part del voster patrimoni.

Defatt, vardee che mì no me incantoni,E de tutt quell che scrivi, o ben o maa,M'en deciari autor con libertaa,Con anem franch e senza zerimoni.

Rezzevivela, donch, st'imputazionE tegnilla de cunt, che l'è òr fonduu

Per vun che se diletta a fà el spion.

Quand poeu mostrarii el muso in del cusà,Sottoscrivendev "mì becco fottuu"Oh, allora fors, la tornaroo a ciappà!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 560/734

CARLO PORTA - Poesij 

560

ERED DI SOEU RICCHEZZ S'el Signor ch'el m'ha faa tanti finezzEl vorress compì l'opra e l'ispirassA on quaj scior lì per lì d'andà in di assDe lassamm mi ered di soeu ricchezz,

Vorrev ben studiamm de fagh onorE el mond el vedarav in d'on batt d'oeuccChe sti ricchezz no hin in man d'on pioeuccE che s'eva assè degn de vess on scior.

[Vorrev prima de tutt dà on pè in la seggia a l'impriegh]

Prima de tutt vorrev a onor e gloriaDel me benefattor fam nominàCont al so nomm perchè in di mee de càDurass del benefizzi la memoria,

E dopo subet subet ghe farevOn monument magnifegh tutt de preja

E minga de... che ghe sommejaCome.....................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 561/734

CARLO PORTA - Poesij 

561

SENT ON POO EL SOGN CHE HOO FAA JER DE NOCC 

Sent on poo el sogn che hoo faa jer de noccE dì ti s'el pò vess pù vis de cazz:M'è pars d'ess in d'on praa con ti a fà loccE cont i ferr ai pee a corr sul giazz.

Quand tutt a on bott tracch tracch se derva on coccE ven giò el nost fratasc con sott al brazzOn cuu e dò tett pu gross che ne dò boccPer fà fors chissà maj quel tal…..

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 562/734

CARLO PORTA - Poesij 

562

SIGNOR, SE, IN QUANTO OMM, CERTI TRAVAJ (1815)

Signor, se, in quanto omm, certi travajChe indegnament v'han faa patì i Giudee,Poss senza ostentazion paragonaj

Ai travaj ch'el dà a mì on tal sur Michee,Sont chì col vost esempi a sopportajCon pazienza a mesura de quartee,Pront anch, s'el se intendess de radobbiaj,A lassall fà senza voltamm indree.

Anzi, per imitav anmò de pù,Ve foo quella orazion, per sto Pilatt,Che per el vost Pilatt avij faa vù:

Ah sì, el me car Signor, fegh su on croson,Nescit enim quid facit, e defattEl savè no l'è pan per i mincion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 563/734

CARLO PORTA - Poesij 

563

SONT CHÌ ADESS COL MÈ SUR CUCCH Sont chì adess col mè sur CucchChe per via del tropp scisciàEl gh'ha debol el mazzucchE el stanta anca a trottà là.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 564/734

CARLO PORTA - Poesij 

564

SONT NASSUU SOTT A SANT BARTOLOMEE Sont nassuu sott a sant Bartolamee,In del mila settcent settanta ses,Al mezz-dì del dì quìndes de quel mesCh'el sô el riva a quel pont ch'el volta indree;

Per quel che soo da Isepp el caroccee,Ch'el gh'avarà i so settant'ann bon pes,Fina el pà del messee de me messeeL'eva anch lu, come mI, bon milanes.

Per fagh poeu a on besogn toccà con manChe no poss ...........................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 565/734

CARLO PORTA - Poesij 

565

SONT STAA IN CÀ SES DÌ FILAASont staa in cà ses dì filaaCon on maa becco fottuuE se fuss anca crepaaPer vu, tant, chi ha avuu ha avuu.

Andè là, si on egoistaDe stantà a trovà el compagn,V'hoo già miss in sulla listaDi pamposs e di lasagn ;

L'amicizia ghe l'aviiIn sui laver della bocca.

Me regordi che temp faNo v'hoo vist doma on di sollE hoo poduu nanca disnàVarde lì se sont staa on cioll.

Me regordi ch'el dì appress

Hoo mandaa al vost seminariPer vedè cos'è suzzess,Vardee lì che strafusari.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 566/734

CARLO PORTA - Poesij 

566

Me regordi ch'el porter

El m 'ha ditt: el sta benonPer adess mò l'è fornida,Cont on coeur de milla liraL'amicizia l'è spartida,Scioppee anca, bona sira !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 567/734

CARLO PORTA - Poesij 

567

TUCC I FIOR CHE LA MAMMINA(1816)

Tucc i fior che la mamminaDell'amor la porta in sen,Hin chì tucc in pampardinaCome inanz a on ciel seren.

Ne ghe calla che on'oggiadaPer quel sô pien de splendorPer spiegà, come in parada,

Tutt el smalt di soeu color.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 568/734

CARLO PORTA - Poesij 

568

CAPITOL SETT  

MANGIA’ E BEV

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 569/734

CARLO PORTA - Poesij 

569

ADESS MÒ CHE HOO BEN PACCIAAAdess mò che hoo ben pacciaaE ch'el venter l'è tiraaIn sul meder d'on tamborGh'hoo mej lenna de discor,Dove salten i ganass

Mi ghe troeuvi el mont Parnass.

L'estro el scaldi cont el vinTant pù mej con pù l'è fin,Ch' el se scolda pur la vennaQuel che voeur coll'Ippocrenna,L'acqua l'è l'acqua in tutt i moeud,

De descorr me senti in lenna.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 570/734

CARLO PORTA - Poesij 

570

ANDEE PUR, LA MIA GENT Andee pur, la mia gentAi dò Colonn, o ai ServA toeu on cafè che ve sassina i nerv.

Mi inscambi son content

De stà chì al me caminA fà l'amor cont on bicer de vin.

E savorill e usmall;E se se pò toccall cont quai amisRides adree guardandes i barbis.

El poeu d'estaa ? voo al GallVoo alla Scala, voo al Gamber, voo ai Tri Re,Voo in l'Oronna putost che ne a on cafè.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 571/734

CARLO PORTA - Poesij 

571

BRINDES Citto sciori, citto lì;Che impienissen el biccier,E che tegnen d'oeucc a mì,Chè me solta in coo el penserDe fà on brindes ai duu spôs

Con l'ajutt de la soa vôs.

Già el poetta in capp de listaSaront mi, quest el va ben,Lor faran come i corista,E intraran in del repien.Donca attent, sciori, silenzi,

Occio al forno, chè comenzi:

Car spositt, colombitt del Signor,Che ve vedi a vardav, a sussì,Ch'el ve possa durà quell'amor,Tal e qual finna in fin di vost dì,Senza mai che ona nebbia, nè on rogn

La ve rompa la pas di vost sogn.Che la possa la cara Bianchina,Comenzà giust appunta da incoeu

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 572/734

CARLO PORTA - Poesij 

572

A godè de la grazia divina

Preparant quell gaslett de fïoeuChe on quaj dì faran truscia e coronnaAdree al zio, al papà, alla madonna!

Che la possa la pas, l'abbondanzaStagh adree tucc i agn de Noè!Ma però cont el patt, in sostanza,

Ch'anca mì possa god sto piasè,E con mi tutta quanta la razzaChe adess bev, e che sbraggia: Evivazza.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 573/734

CARLO PORTA - Poesij 

573

BRINDES PER ON DISNÀ ALLA CASSINNA DI POMM EL DÌ 14 MAGG 1809

Car amis, car camarada,Femm bordell, che gh'hemm reson:I pattan se l'hin sfibbiada,

Hin andaa quij barbison.Che spaghett n'aveven miss !Tappasciand a pu non poss,Quij tarlucch, sangua d'on biss,N'eren squasi borlaa addoss !

Se vedeva già cert facc,Che doggiaven con on fàD'augurann el bon viaccA tucc quant semm chì a disnà;

Se sentiva già cert vôsCicciorand, pianin pianin,

" Vegnen, vegnen; hin chi a pôsI soldaa de Franzeschin !"

Mì, confessi el mè peccaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 574/734

CARLO PORTA - Poesij 

574

Gh'eva on squitt proppi de bon;

S'era gnecch, camuff, palpaaE con tanto de muson.

De mangià no gh'era vers,De dormì poeu manch che manch,Nè per longh nè per travers,Nè de s'cenna nè de fianch.

Ma se appenna visoravaOn quaj bott, allora sì,Che brutt scagg !... mì m'insognavaChe fudessen giammò chì;

Me pariva che on Ulan

El me trass la corda al coll,Strascinandem per Milan,A toeu su di brutt paroll !

E me faven tant effet,Quij mee sogn, che ditt e fattMi soltava giò del lett,Straparland pesg che nè on matt.

Ma pensandegh on poo sùMì diseva:" Finalment

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 575/734

CARLO PORTA - Poesij 

575

El nost prenzep l'è là Lù,

E con Lù gh'è de la gent.L'è on brav gioven, pien d'ingegn,El cognoss el so mestee;I soldaa del noster regnNon gh'han minga frecc i pee.

Nun j' emm vist a dà via bott,Che dia guarda a chi ghe tocchen !I Franzes gh'han coeur per vott,Di Todisch lor se n'inmocchen.

Là de là, poeu, in fin di fin,No ghè terra de fà ball;

Tocca al nost CaporalinA mollagh on quaj cavall.

Oh per quest no 'l falla maj !L'ha de faj proppi sguagnì,En son cert; me specci on quajSpettascéri de no dì.

Cossa l'è poeu tutt sto ruzz ?N'hin andaa già in coo del mond ?Hin adess deventaa guzz

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 576/734

CARLO PORTA - Poesij 

576

Quand hin semper staa redond !

Han faa boeucc per prepotenza;S'hin ris'ciaa, ma per on poo;Han daa giò, ma han daa giò senzaGnanch dì: " guarda che te doo !"

N'hoo inscì vist di morigioeu

Quand el gatt el fà el sognan,Trass insemma in d'on basgioeu,Armà bullia e fà baccàn;

E on quaj vun pussee insolent,Tant per fagh on quaj gran sfris,Dà on sghimbiett, passagh arent,

E strusagh in di barbis.Ma se el gatt a malappennaEl respira on poo pù fort,Vatt a salva, è mudaa scenna;Scappen tucc, ma de che sort !

Scapparii, se podarii,Tartarugh pien d'ariezz;Mi gh'hoo fed che imparariiA lassan stà per on pezz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 577/734

CARLO PORTA - Poesij 

577

Ecco chì, pocch sù pocch giò,I bei coss che strolegava,Gironzand come on gogòE trussand quij che incontrava.

Ona sira s'era lôcchPiù del solet, ma assossenn,

No vedend che patatôcchE mangiand aj e cadenn,

No savend dove m'andassVoo in teater... Che vespee !Gh'hoo gnanch temp de fà on mezz pass:Vun me solta su dedree;

Vun me tira per on brasc;Vun me ciappa sott al goss;Mi pareva on omm de strasc,Me lassava fà tutt coss

Ah, refiadi !... L'è vegnuuFinalment el bollettin:Finalment el s'è movuuQuell'Omett del cappellin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 578/734

CARLO PORTA - Poesij 

578

Moeuvess lù, liberann nun

De quij tôder marcaditt,L'è mò proppi staa tutt un.Oh che omon, l'hoo semper ditt !

A la barba di pattanE de quij che ten de lor,Sbraggemm, donch, coj tazz in man:

Viva el nost imperator !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 579/734

CARLO PORTA - Poesij 

579

BRINDES SCRITT A L'OSTARIA DE LAZITTAA A ON DISNÀ DE ALLEGRIA(1815)

Mì ve preghi a dispensammDe fà vers in sui duu pee,Perchè, minga per lodamm,

In sto genner sont tripee.Stanti a fai settaa polid,Figurev poeu inscì sui did.

Paricc voeult per allegriaIn sul fin d'on quai disnà,Ho provaa a mollà la bria

Al me ingegn per fall trottà;Ma el bel trott l'è staa trii pass,E poeu, tràccheta, fermass.

E el bel frutt che n'hoo cavaaDe sti mee speculazion,L'è staa quell d'ess saludaa

Per el primm re de mincion.No, no, no, me catten pù !Vuj dì pesg, ma pensagh su.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 580/734

CARLO PORTA - Poesij 

580

BRINDISI Già che voeuren che improvvisaQuatter vers in meneghinSont chì pront a dagh de frisaAl s'ciaror di lampedin.

Foo poeu cunt che l'è manch maaA passà per on badeeChe passà per desgarbaa,O per porch drizzaa su in pee.

Scià vojémen on biccerChe senz'olter compliment

Vòlti subet el penserAi mei mobel chì present.

Bevi donca a la saludDe sti cinq senza braghettaCh'hin prezios pussee di scudIn sto secol de bolletta.

Preghi el ciel che per cent agnMi je conserva come adessSemper luster grass e stagn

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 581/734

CARLO PORTA - Poesij 

581

Semper viscor come on pess.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 582/734

CARLO PORTA - Poesij 

582

CONTRO L'INVENTORE DEI BICCHIERI Possa vess mort de mala sort coluuChe per el primm l'ha faa i biccer de vederCol meder di didaa ! Spiosser fottuu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 583/734

CARLO PORTA - Poesij 

583

EL MANGIÀ E BEV IN SANTA LIBERTAA(1815)

El mangià e bev in santa libertaaIn mezz ai galantommen, ai amis,In temp d'inverna al cold, al frecc d'estaa,Diga chi voeur, l'è on gust cont i barbis;

Ma se poeu se che giunta el vess trattaaA macca, come incoeu, dal nost Luvis,Et quidam con quel coeur largh inscì faa,Cossa serva ! l'è on gust de paradis.

E el gh'è poeu anch quest de bon che el TordoròSto so bel paradis el ne le dàSenza fann romp in prima i ce-o-cò

Chè a quistall no ghe voeur macerazion,O per godell dadrizz basta domàMortificass on poo in la colezion.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 584/734

CARLO PORTA - Poesij 

584

IN DEL TREDES, IN TERZA FILA A DRITTAIn del tredes, in terza fila a drittaGh'è donn magic e marmittaPienna de ravioeu;Porta in palch i fatt toeuChe vuj che riden mangen e sbavazzen

E che di coss del mondQuand gh'emm denanz on tondSe n'incaghen, n'impippen, se n'incazzen.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 585/734

CARLO PORTA - Poesij 

585

IN LODE DELL'OSTERIA DI LORETO El diseva el Balestrer,E mi sont del so parer,Che no gh'è per l'allegriaOn loeugh mej de l'ostaria;Ma per fà poeu on sforz d'ingegn

L'ha lodada in là del segn.

Per esempi quel listin:Tant de pan, tant de vin,Tant de galba, de pittanza,L'è paranca on'increanza:Mi per mi già l'è assee quell

A inversamm tutt el buell.

L'ostaria proppi fadaA pennell per vess lodada,La reginna di ostarij,Ver modell di polizzij,L'ostaria del coeur content,

Questa l'è, dove semm dent!Chì, nissun no me rinfacciaQuell che costa in bev e in paccia;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 586/734

CARLO PORTA - Poesij 

586

Chì nissun me ten de pista

Se foo el quoniam sulla lista:Poss andà anca alla sordinnaFranch de gippa e de marsinna.

E che viva al me MariettSt'osteria de LorettL'è per vù che mì l'hoo in stimma

Che la lodi e imbrodi in rimma,Che vorrev semper con vùGodegh semper i virtù.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 587/734

CARLO PORTA - Poesij 

587

L'EVA GIUST QUELLA NOTT CHE IN DELCASIN 

L'eva giust quella nott che in del CasinDi Cleres se festeggia el primm dì d'agnChe mì cont on coeur largh de MeneghinPaciozzava e rideva coi compagn

Quand quel bardassa porch de quell'orbin

Me incontra i oeucc cont on cert donnin…

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 588/734

CARLO PORTA - Poesij 

588

OH CHE CUCCAGNA CHE L'È EL VERZEE Oh che cuccagnaChe l'è el VerzeeCon pocch daneeOna cavagnaSe porta a cà.

E tutta robba de mangià :E cervelee e polliroeuE bojacchee e fruttiroeu,Là gh'hin a mucc,E venden tucc.Chi vend pess e mascarpon,Chi vend fonsc e chi usij,

Chi erborin e ravanij,Verz, gambus, rav e navon,Chi luganega e formaj,Chi tant'olter baravaj.Che rebell, che bulardee,Col sbraggià tutta mattina,Fan tucc quij che vend in pee

Fioeu de razza malandrinaPien de ciaccer e baccanPesc che in piazza i ciarlatan:On sold la lira i pomm,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 589/734

CARLO PORTA - Poesij 

589

Ses quatrin figh e fioron,

Guardee che bel melon,O i bej scigoll de Com,Peer e uga a bon marcaa :Paren tanc inspiritaa.Erbion insalatinaIndiVia e remolazzFasoeu lenticc spinazz

La vend l'ortolanina;La zoretta coi puvionLa vend oeuv marsc per fresch e bon ;Ma che spass, ma che piasèL'è a vess là appenna dìA dà ment e a vedèI sciorett a comparì

Per fà spesa e compràEl bisogn per cusinà.Ven la sciora TintimigliaCoi rizzon inziprià,Con la scuffia e la mantigliaE i scarpett tutt ricamaa,E la vesta colla codaE i birlinghitt a tutta moda.Cinq quattrin de cervelaaOn sold e mezz de coradellaE de riss mezza mitaa

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 590/734

CARLO PORTA - Poesij 

590

L'è la spesa la pu bella

Che la faga al dì d 'incoeuPer mangià con ses fioeuLì quell'omm che ven de foeura.Quant vorrij de quel gallett ?Vuj vott sold. Mi ven doo sett.Con tree parpoeul Sposa spinettaN'ha compraa vun bel pussee.

Mi gh'el doo perchè l'è lee.Hin d'accord Tecla e TeresaPer avè con pocch daneeOn bell'oss del bojaccheePer fà el broeud ma senza spesaE digiunen tucc i dìPer vestiss ben e comparì.

Chi fà litt per on quattrin,L'altra spend fina on sesin ;Chi taccogna con chi vend,Chi Voeur toeu ma senza spend;Chi fa truscia l' è on baloss,Tucc van via con quaj coss.Oh che cuccagnaChe l'è el VerzeeCon pocch daneeIn la cavagnaSe porta a cà

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 591/734

CARLO PORTA - Poesij 

591

On bel nagotta de mangià.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 592/734

CARLO PORTA - Poesij 

592

PER ONA SCENNA MAL ORGANIZZADA(1815)

Per burattà se droeuva el buratton,Per pontellà se droeuva di pontij,Per limà e scoppellà, limm e scoppij,Per stangà e bastonà, stangh e baston;

Se droeuva per stoppà di stopporon,Per martellà se droeuva di martij,Per imbrià di brucc se droeuva i brij,E per scopponà su, di bon coppon;

Per inredà i merlott se droeuva el red,Per sganassà a l'ingross di bonn ganass,Per inspedà polid se droeuva el sped:

Ergo donca, l'è cossa che là vàSoeulia soeulia, polid e del so paas,Se droeuven i orghen per organizzà.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 593/734

CARLO PORTA - Poesij 

593

SPINEMMEN, MUSA, ON BICCEROTT DE AMIS 

Spinemmen, Musa, on biccerott de amis,On biccerott sui moll proppi de quellChe anch sott a la pell crespa e ai cavij grisScalda el cervell.

Se tratta de fà evviva al fior di spos,All'onor di patrizzi milanes,Zà, dammel donca del pussee scialosChe l'è ben spes.

Neghel Musa a colù ch'el le destruga

A fà evviva a on usel negaa in del lardA on ozios a on vizios a on pampalugaLenc e petardi;

Neghel Musa a chi te le spantegaSu i orecch de cert asen boriosChe per quatter crosett che je ... resega

Hin glorios;

Pelegh la lengua e fagh de pesg anmòA chi god, i to grazz e je spantega

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 594/734

CARLO PORTA - Poesij 

594

Su i orecc d'on somar sui corni a on bò

Montaa in cardega.Sont servitor ai brudelett ai crosAi sitol sgonfi ai stemma gentilizziMa ghi hoo tucc quand gh'è nagott de posIn quel servizzi

Possa o Musa creppà del maa del PrinaQuel dì che piegaroo mezz on genoeuccDenanz….

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 595/734

CARLO PORTA - Poesij 

595

TANT DE SFOJADA, CHE DE PASTA FROLLATant de sfojada, che de pasta frollaQuij voster pastizzitt che m'avii daa,Pader, ve giuri su la mia parollaChe no variven propi i vost peccaa.

Che voeur on stomegon fodraa de tollaPer digerì tutt quell pastrugn mottaa,E on pien che tacca in gola come collaDe pêr e pomm e zucch mal spoltisciaa.

No gh'è olter de bon, che vu saviiDagh ben l'odor de fumm, che no l'è pocch,

Tant che scompar quell del butter stantii.

Con tutt quest se vorii dà a trà a on balocch,Ve daroo on bon consej, se me credii:Lassee stà i pastizzitt, e fee di gnocch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 596/734

CARLO PORTA - Poesij 

596

CAPITOL VOTT  

OMEN

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 597/734

CARLO PORTA - Poesij 

597

A LUIGI ROSSARIN (1819)

A Luigi RossarinCarlo Porta meneghinManda questo sonettinIn onor del Gherardin.

Di quel re di tulipanChe coi tipi del BorsanHa diffuso per MilanVersi asini de can:

E seccando va i coglionTutti i giorni sui cantonCome fosser le orazionO i frammenti di Fronton.

E perchè non vadi immunDal disprezzo di ogniunVolle rompere il digiunE seccargli anche a Nettun.

Dunque accetta, amato ben,Il sonetto che ti vien

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 598/734

CARLO PORTA - Poesij 

598

Ed a legger dallo almen

A tre mula e cinquecen.Lettera con cui il Porta accompagna all'amicoRossari il sonetto: O quante parentell han tiraa in pee.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 599/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 600/734

CARLO PORTA - Poesij 

600

Secco-Suardi di Bergamo nella quale si lamentava

dell'ariamalsana di Milano, che era uno dei luogbi comuni deltempoin bocca ai viaggiatori e ai forestieri, - con qnesti versi:

Deh! venga il lieto dì: son dieci luneChe io lo sospiro e'l labro invan si lagna.

Qui vivo dove fetide laguneIngombran l'abbondevole campagna;Qui pel soffio di crasse aure importuneTorpido il sangue intorno al cor si stagna,Langue la triste musa e in EliconePiù non posso acquistar degna corona.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 601/734

CARLO PORTA - Poesij 

601

AL SUR AVOCATT MARTINELL(1805)

Fra i tanci amis de casa MartinellaChe s'hin vodaa al gran sant di PadovanPer fà ch'el torna a cà viscor e san,Ghe sont anmì, so servitor brighella.

E adess che, grazia al Sant, semm squasi a quellaD'avell, come el vorrevem, a Milan,Troeuvem giust ognidun de tirà a manQuaj regall de mandagh alla cappella.

Intant però che i sozzi hin in desputtaPer inventà on regall che rappresentaLa spezia della grazia rezeputta,

Mì, in qualità de cavalier del dent,Ghe mandi per cont mè, a posta correnta,Dò bonn ganass de ferr quattaa d'argent.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 602/734

CARLO PORTA - Poesij 

602

AL SUR TOMMAS GROSS (1816)

Ve scrivi quatter vers ambrosianMezz longh, mezz curt, inscì come Dio voeur,Talis qualis me sponten in del coeurE passen in la man.In sta manera vegni soeuli soeuliA divv i mee reson come in scarliga,Resparmi la fadiga,E me van i mee coss mej che nè on oeuli.

E poeu sto sfros che foo a l'abaa GiavanEl me va in sangu e el me someja bonPussee che a on tabacconOna presa de foeuja de Lugan.

N'eel defatt on gustonA faghela a sti fioeui de settimana,A sti prepotentonChe se creden la scumma di sapientDomà perchè hin parentDel boffacrusca de la cà Brentana ?

Però intant, el mè Gross,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 603/734

CARLO PORTA - Poesij 

603

Che mì me scarpi el goss, lor coi soeu astuzzi

Hin fors adree a cattà el Luzzi GambuzziChe ghe ong la cusina,E ghe paga la crusca per farina.Donca vegnimm a nun: chi è matt, so dagn,E cazzincull al sur Abaa e Compagn.

Oh che cara, che bella, oh che stupenda

Vita scialosa che te fee, o Tommâs !Se te vee inanz inscì,T'ee de ciappà ona motria reverendaE do ganass che t'han de seppellìAnch quella poca pinola d'on nâs !

Dormì bev e mangià !

Mangià bev e dormì !Senz'olter obblegh, tra sto gran deffà,Che de incastragh quaj ciaccer e quaj lapp;E poeu doman de cappA dormì, mangià e bev...Oh che gust, oh che spass, oh che sollev !

Benedetto Trevij, borgh del Signor !Che te staga lontan di to murajI malann, i travaj;Che on'aria semper fresca e remondina

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 604/734

CARLO PORTA - Poesij 

604

La possa girà semper sul mezzdì

Intorna a la dispensa e a la cantinaChe la te possa rescïà sù e inranghìQuel moscon malarbettChe sassina i pollaster e i polpett;Che la possa a on besognTrovass lì semper a desposizionDe quij desgraziadon

Che stanten per el cold a ciappà sogn !No, no, Tommâs, no stà a legg pu per brio !S'el te cria el sur zio,El gh'ha reson; no stà a legg pu, Tommâs;Godet in santa pâs - sto ben de Dio.

Pensa che on bel culazzE ona s'cenna e ona trippa relevada,Che impissa tutta ona cardega armada,Hin in sti temp del cazzQuell che ghe voeur per fass reputazion.Seet grass ? Te dan del don;Seet pel e oss ?Te petten del baloss !E adree al don, già te see,Quanci onor ghe stravacchen i badee.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 605/734

CARLO PORTA - Poesij 

605

Ora, mò, sti mezzenn tant nezessari,

Sti s'cenn, sti tafanariSe quisten fors col studi e col struziass ?Ohibò, ohibò, el mè Tommâs,Se quisten con la pâsE con la santa flemma di ganass !

Inscì possess anmì

Dà on pè in la seggia, e vegnì chi con tìA spartitt la fadiga del paccià,A jutatt per on mes a fà nient.Gesuss, che gust ! Domà a tirall in mentMe senti a ciappottà.

Vorrev giurà denanz al Crozefiss

De Comm, che l'è inscì tant miracolôs,De morì anca mì in crôs;Vorrev fina pregall ch'el me inorbissS'el me catta ona siraA god on sgrizz de lumm d'ona candira,O el lumm d'on stoppin pizz,Se no l'è per resonDe invià giò polit quel pocch boccon.Tutt al pu, tutt al pu, via de sto câsMe servirev del lumm d'on quaj mocchettPer vedegh a andà in lett,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 606/734

CARLO PORTA - Poesij 

606

E per fà ciar al mè car sur Tommâs,

Quand lott lott el se pientaIn la streccioeura de la mia parenta.Ah, el rid adess ?... Adess, neh, el fa el bocchin ?...Bravo sur Tommasin,Me ne rallegher tant de la cuccagna !Olter che mangià, bev, e che dormì !E quella cossa lì

La se bev, la se dorma o la se magna ?Bravo, bravo, per brio,Bravo, sur Tommasoeu ! IEh !... ch'el tenda ai fatt soeu...l'è chì el sur zio !

VARIANTEBravo, bravo per bio,Bravo sur Tommasoeu !Ehi ! giustemm quel lenzoeu,Vej ch'el tenda ai fatt soeu...Oh ! quanto me la godoVej vej lì sodo,.. l'è chi' el sur zio,

D.S. Cattani, i duu Maderna, mia miee,Tardin, Lanzett, Mongee

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 607/734

CARLO PORTA - Poesij 

607

E Greppi e Benardon,

Per fà la rima in onTe dann la soa benedizion,Mettet in genoeuggionRezevela che l'è mei che papalO per al manch l'è tal e qual !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 608/734

CARLO PORTA - Poesij 

608

AI CARROCCEE E FIACCAREE (1815-1816)

La giustizia de sto mondLa someja a quij ragnerOrdii in longh, tessu in redond,Che se troeuva in di tiner.

Dininguarda ai mosch, moschittChe ghe bàrzega on pan arent;Prurghen subet el delitt,Malappenna ghe dan dent.

A l'incontra, i galavron

Sbusen, passen senza dagn;E la gionta del scarponLa ghe tocca tutt al ragn.

Vicciuritt e fiaccareeChe vee foeura de manera,Inanz batt quij dorma in pee

Pensee ai mosch e a la ragnera.

VARIANTI

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 609/734

CARLO PORTA - Poesij 

609

Strofa 4:Vicciuritt e fiaccareeChe vee foeura de maneraSe ve premm el vost mesteePensee ai mosch e alla ragnera

Strofa 4:

Fiaccarista e vicciurittChe vee foeura de maneraInanz batt quij gambarittPensee ai mosch e a la ragnera.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 610/734

CARLO PORTA - Poesij 

610

AL ME GROSS IN RISPOSTA AL SO SONETT " CAR EL ME PORTA N'HOO MÒ PROPPI PIEN " (1817)

Oh ! vergogna, vergogna ! Ona persona

Del to ingegn, del to coeur, de la toa fattaAndass a incojonì inanz a ona donna" Natta fatta creatta "Come dis don Giocond curat del DommPer stà dessott all'omm ?

Ah l'è vôra, el me Gross, de scojonass

E de fà l'omm de bon !Tutt stà in amôr a buttà là el primm pass:Faa ona voeulta el faccion,La macchena la va lee de per lee,Nè gh'è pu on mezz cuntee,Besogna con i donn vess petulant:Paren fort, a vardaj, come castej

Ma hin fortezz de croccantChe van al minem colp tutt a tocchej.Besogna dass de butt: chi cerca troeuva:Chi voeur trovà se moeuva.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 611/734

CARLO PORTA - Poesij 

611

L'è inutel, chi ha petitt, ch'el varda in sù

Manna del ciel l'è on pezz che n'en pioeuv pù.Foeura, foeura, el me Gross,Quii manegh de la gippa. Andemm... allon !Ghe l'eet sta bella ? Và, pettegh adossDuu oggion de foeugh... fa che la sbassa i soeu...Fa che je porta sulla monizion...

Allora la fortezza de sciroeuLa diventa de toeuss giust a fuston.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 612/734

CARLO PORTA - Poesij 

612

AL SIGNOR CORALLI INVENTORE DEI BALU NEI TEATRI DI MILANO (1816)

T'avarev mai creduu, Coralli, on ciallA segn de perd tutt el tò bon conzett,Mettendet a on mestee senza imparall,

Senza savenn nemanch i primm prezett.Desmett, per caritaa, de componn ball,E va inanz coi tò solet pirolett;Lassa componn chi gh'ha el talent de fall,E tì contentet de drovà i gambett.

Oppur - dà a trà, Coralli, al mè parer -Se de mudà mestee seet proppi fiss,Mettet a fà puttost el cardenzer;

Che dal ball che t'ee faa, già se capissChe, se per quest no varet gnanch on pêr,Te sarissett on geni a fà pastiss.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 613/734

CARLO PORTA - Poesij 

613

AL SUR AVOCATT GIUSEPP'ANTONI MARTINELLSCRITT IN LA SOA DELIZIA DE SENAGH(1814)

Alto, scià penna carta e carimaa,E giustemm el nost cunt, sur Martinell !Ch'el varda chì che hoo giusta preparaaTiraa foeura, anca mì, el mè cuntarell.

A lu: tant per lenzoeu slisaa e sporcaa,Tant per pan, per pitanza e firisell;A mì: tant per falzett e gipp s'cioppaaA furia de paccià come on porscell;

A lu: tant per carrocc inanz indree,Tant per caffè, sorbitt, acqu e bombon,Tant per latt, ciccolatt, cruzzi e cuntee;

A mì: tant per la tolla del faccion,Tant per cremor de tarter al speziee,Tant al dottor per l'indigestion.

Vedi a la conclusion,Sur Martinell, che i cunt hin lì per lì,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 614/734

CARLO PORTA - Poesij 

614

Se fors anch no me ven quajcoss a mì,

Come sarav a dì:Tant per la frustadura di ganass,Per i dent de nettass e de strappass,

E per el vegnì grass;Tant de pu in di vestij de tila e pann,

Ch'el capirà che l'è minga pocch dann,E massem in sti ann,Ch'el vestiari l'è montaa a quel segnCh'el mej che grass l'è asqnas vess in di legn.

Donca lu, col so ingegn,

El vedarà che a vorrè stà a rigorRestarev mì a la longa creditor.

Ma no stemm a descorDe danee... Pover lu !... no.., el me fa tort..,Se incontraremm... già no semm minga mort...

E poeu femm de sta sort:Ch'el tegna sald.. puttost tornaroo chìA stà con lu ancamò per quindes dì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 615/734

CARLO PORTA - Poesij 

615

AL SUR CARLOEU DE PEDER CAR AMIS E BON PADRON 

Car el me sur CarlinGhe mandi quatter righ in Meneghin,Per fà che cossa ? - Per cercagh del vin.

Oh ! che secca cojonEl dirà lu - L'è peu on'indiscrezion;L'è minga tant, che el ghe n'ha avuu on peston.

Sur sì, l'è vera, el soo;Ma però, se el permett, mì ghe diroo,che de quell vin en vanzi ancamò on poo.

El se regordarà,Ch'el m'ha ditt che l'è solet a notàTutt quell che l'ha de dì, che l'ha de fà;

Ma sta voeulta [ch'el scusa]O che quella tal sira l'è andaa in strusa,

O che el gh'ha proppi avuu la testa busa,

Perchè no l'ha notaaQuell, che in cà Giovia avevem concertaa,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 616/734

CARLO PORTA - Poesij 

616

L'ultima volta che semm trovaa;

Se de nò sont sicurChe senza famm dà el coo dent per i murPer fà di vers de fà vegnì i bruttur,

A st'ora on bel pestonGh'avarav de quel scabbj fioretton,

Che per soa grazia, el m'ha ceduu el Sur Bon.El sa, che in quant a quest,L'ha convegnuu anca lu, ch'en vanzi on rest;Quanto poeu ai interess, mì sont onest.

El cinquanta per cent

Al dì d'incoeu l'è l'interess correntMa mì del vinticinqu sarav content.

E poeu ch'el faga luPurchè en vegna on peston, pocch manch, pocch pu;Mì el ciappi, e el bevi senza pensagh su.

Ghe foo domà memoria,Che ghe sarav ona cert'oltra istoria,Che vorrev minga, che l'andass in gloria.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 617/734

CARLO PORTA - Poesij 

617

In quell'istessa sira,

Cossa m'haal ditt, al ciar della candira ?Ch'el se le tira in ment, ch'el se le tira.

El m'ha ditt: Giromin,Oltra el peston, per el to bel faccin,Te vuj mandà d'on oltra sort de vin.

Sentirett, che vin sutt,De quell de Crena, che fa parlà i mutt;Ma no t'en doo, che do bottegli in tutt;

E el m'ha fina avisaa,Che i bottegli saraven sigillaaColla scira de Spagna in quantitaa.

Adess mò hoo vojaa el goss:Ch'el faga lu, che mì gh'hoo ditt tutt coss,E ghe sont Servitor fina che poss.El 9 de Luj 1816.

MENEGHIN LOFFI.

(A tergo):Pour M.rM.r CHARLES DE-PIETRI

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 618/734

CARLO PORTA - Poesij 

618

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 619/734

CARLO PORTA - Poesij 

619

AL SUR CAV VINCENZ MONTI INVID A ON FESTIN A NOM DEL SUR CARLO CASIRAGHI(1815)

Per incoeu guarna pur viaI to rimm, i toeu conzett,E ven chì a godè in cà miaVun di solet festinett.

Te doo facc che mett legria,Fior de gamb, de brash, de tett,De imbrojà el coo a chi se siaChe dovess trà on fazzolett,

Son sicur che te diree

Ch'in i Grazi e i Mûs che ballaSui bej praa del Pegasee;

Mi el diroo forsi mej mìA vedè che no ghe callaEl so Apoll, che te set tì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 620/734

CARLO PORTA - Poesij 

620

AL SUR DOTTOR GIUDES IN DELRESTITUIGH I RIMM DE L'ABAA PELLISCION (1815)

Hoo leggiuu paricc voeult e releggiuuQuij rimm ch'el m'ha imprestaa del Pelliscion,E m'hin minga piasuu, ma strapiasuu,

E poss digh ch'el m'ha faa'n bel regalon.E anben con sto confront me sia accorgiuuChe mi sont on bosin di me mincion,Tant e tant sont content, perchè hoo veduuChe l'è anmò viv l'onor di buseccon.

Quell l'è on omon de drizz, quell l'è on poetta!Che idej bizzar ch'el gh'ha, che fantasia!Com'el maneggia ben la foresetta!

Eppur con tutt ch'el taja fin su l'oss,L'ha riduu el Zucch, e ridi la part miaAnch mi, che cont i zucch gh'entri on quajcoss.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 621/734

CARLO PORTA - Poesij 

621

AL SUR INGEGNEE GIUSEPP MAUR IN RISPOSTA A ONA SOA LETTERA CHE DESCRIV LA TEMPESTA CHE GH'HAPORTAA VIA LA VENDEMBIA DE SUELL

(1807-1808)

A Caravâgg gh'è staa on cert talentonChe, perchè la tempestaLa gh'eva sassinaa tucc i melon

Senza lassaghen razza,El s'è casciaa in la testaOn'altra staa de metti tucc in sgrazza.Sentì mò che a SuellAnch i sgrazz hin andaa a fass bolgirà:Savii coss'hii de fà?A ogni sgrazza mettîgh el so cappell.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 622/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 623/734

CARLO PORTA - Poesij 

623

ALLA MUSA DEL SUR G. (GHERARDINI) Cossa dianzen gh'et casciaa in la mentA quell to vis-de-cazz don G....De stampà quij sestinn impertinent,Quella risposta de madamm Bibin.

Ciolla ! Cojon ! Sonaj ! Morbo ! Strument !Adess cossa diran i Romanin ?Diran, e con reson, che nun semm gentArziclassegh in quant a biricchin.

Dagh de l'asen al Porta ! Oh che pingiacca !E daghel mò giust lù con quij versasc,

Lù... nanca degn de lappagh sù la cacca !

Ah musa veggia sfilapronna matta !Tàcchegh ona pestascia a quell pajasc,Brùsegh quell rest de coo ch'el gh'ha in la patta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 624/734

CARLO PORTA - Poesij 

624

CAPISSI ANMÌ, SUR PROFESSOR RONCHETT (1815)

Capissi anmì, sur professor Ronchett,Che, in quant a fà strivaj, in l'è quell'ommChe pò stà impari quand se sia al Domm,

Che l'è tra i maravej quella di sett.Ma quel vizzi fottuu de l'impromettE de vess tant de rari galantomm,El fa tort minga pocch al so bon nomm,E, come dighi, l'è on fottuu difett.

Ma, dïanzer, coss'hin i mee danee?Hin merda, ch'el voeur proppi ciappann pu?Foo el sbirr, el boia, el lader de mestee?

Anzi quant a mestee semm carna e pell,Chè lavorem " in vers " tant mi che lu,Mi i penser del mè coo, e lu el vitell.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 625/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 626/734

CARLO PORTA - Poesij 

626

CAR EL ME SUR AMBROEUS, CAR E STRACAR 

Car el me sur Ambroeus, car e stracar,Saal ch'el va via aggord in di favor?El petta giò del cioll e del somarCome dà del lustrissim del dottor.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 627/734

CARLO PORTA - Poesij 

627

CH'EL SENTA EL ME SUR CONT: EL PORAV ANCH 

Ch'el senta el me sur Cont: el porav anchIndorass tutt sul gust di mostazzin,Redobbià i arma i cros i lavorinMa el sarà on asen nient de pù ne manch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 628/734

CARLO PORTA - Poesij 

628

CONTRO UN TAL FRIGERIO Musa rabiada, che te fee el mesteeDe rebatt l'insolenza coi reson,Corr de galopp a cà del sur FrigeeE fagh in pocch paroll st'intimazion:

Digh che partendi, et quidem sui duu pee,On repar alla mia reputazionChe lu el me l'ha robbada, e che gh'hoo asseeA contentamm de la restituzion:

Insègnegh, dopo, che per dà on giudizziBoeugna prima sentì tutt i campann,

E portà del respett anca ai messizzi:

Se poeu el te manda a spass con di bambann,Torna indree, o Musa, a prezepizziChe per vestill anch lù gh'emm assee pann.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 629/734

CARLO PORTA - Poesij 

629

MADRIGAL(1808)

Ve mandi, el mè car pader Garon,La vostra tabaccheraE on tocch del vost Tobia,Che avii desmentegaa, jer, in cà mia.L'hoo visitada poeu in tutt i canton,Per vedè de trovàQuaj coss d'olter del vost, ma no ghe n'era;De moeud che, se mai fussev rivaa a càSenza coo, eredi ben de favv visaaChe l'hii perduu per straa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 630/734

CARLO PORTA - Poesij 

630

PER DON LISSANDER GARION POETA MENEGHIN TRADUTTOR DE LA BATRACOMIOMACHIA D'OMER(1808)

Varron, Magg, Balestree, Tanz e Parin,Cinqu omenoni proppi de spallera,Gloria del lenguagg noster meneghin,Jesuss ! hin mort, e inscì nol fudess vera.

Ma s'hin mort sti torcionn de tanc stoppin,Nanch per quest se pò dì ch'è fornii Brera,Che gh'emm pizz ancamò on bon lanterninCoi reverber e i veder de minera.

Gh'emm on pader Garion domenican

Viv vivent, ch'el Signor me l'ha daa appostaPer conservà la gloria de Milan.

Inscì nun meneghitt con sto brav ommGh'emm i sett maravej tucc in cà nosta;I primm cinqu, quest ch'è ses, e sett el Domm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 631/734

CARLO PORTA - Poesij 

631

POVER SUR TOGN ! ESSUS! ESSUS PER LU ! 

Pover sur Togn! Essus! Essus per lu!Che Dio se l'abbia in gloria in paradis!Emm pers l'omm del Signor, l'omm di virtù,El specc di pader, di marì, di amis!

L'emm pers sigur se no l'è pu tutt'un.El quista el Ciel chi pò prega per nun!

Ah Teresin! Se te l'avesset vistChe santa mort l'ha faa quell'omm debben!Coj ultem forz l'ha strengiuu al coeur el Crist,E poeu girand intorna on sguard seren

Su la donna, sui fioeu, l'è voltaa viaCome el sô el vòlta giò a l'Ave Maria.

Ma per piang a rosciad e per sentissEl coeur a deslenguà, l'era a sentillA parlà ai soeu de cà innanz ch'el moriss;L'era a vedèll tant rassegnaa e tranquill

A profittà de l'ultem fil de vôsPer dagh i avertiment i pù preziòs.

L'eva poggiaa a ona pigna de cossin

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 632/734

CARLO PORTA - Poesij 

632

In setton del sò lecc, smòrt e sbasii,

In quanto al maa che ghe ruzzava in finMa però ...................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 633/734

CARLO PORTA - Poesij 

633

SE NO POSS - FÀ QUIJ COSS - EL ME TOGN Se no poss - fà quij coss - el me TognChe vorrev - insto dì - fà per tiPer mostratt - e provatt - che i colognHin manch sald dell'amor che gh'hoo per ti,

L'è perchè - quel che gh'è - in del bolginEl se confà giust giust - in sul gustDe sto quindes meschin piscininChe nol slarghen - nanc i argen - de Bust.

Ma deggià - che de fà - di gran sciajL'è ona roba - sballada - in giornada

Te foo onor - cont el fior - di regajCon sta cara e st'allegra bregada

E la invidi - e la sfidi - a sbraggiàCol biccer del Combus - sott el nas:Viva el Togn! - e a giurà - de tornàPer cent'ann, in sto dì, s'el ghe pias.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 634/734

CARLO PORTA - Poesij 

634

SENTI EL ME BOSS CHE TRA J OLTER OFFIZZI 

Senti el me Boss che tra j olter offizziChe despensa el senat ghe sia on casser,E m'è vegnuu in penserChe quel post el pò famm on gran servizzi.

Per quistall hoo faa cunt de damm de butt,A tanfugnà chi amis de damm ajutt,Dis el proverbi che l'è ben d'aveghDi amis pertuttS'el fuss possibilAnca a cà del dianzer.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 635/734

CARLO PORTA - Poesij 

635

SISSIGNOR, EL ME CAR DON BENEDETT Sissignor, el me car Don Benedett,Èel on brindes ch'el voeur ? E on brindes sia !Le desidera anca in d'on sonett ?Gh'el faroo in d'on sonett, ch'el porta via !

Lu, tutt i voeult ch'el gh'ha de sti soggett,L'ha domà de fà in moeud de fass toeu via,E del rest el pò stà col coeur quiett,Che in quant a mì, el sarà servii de dia.

Marcanagg, chi sarav quel cristononDe quel poetta porch mangiapolpett

Che no fass on sonett in st'occasion !

Se tratta, per Diana, d'on soggettChe per trattall farev quindes mia,S'intend a pè, minga settaa a cassett.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 636/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 637/734

CARLO PORTA - Poesij 

637

A LA SURA LENIN MILESI (1816)

Se fuss bon de fà vers all'improvvisa,Sì che vorrev fà el mut in st'occasion !Ghe giuri che vorrev dagh dent de frisa,E el giuri de onorato buseccon.Sont galantomm, e quand ghe rivi a dìChe sont on asen, ch'el le creda a mì.

Che, del rest, se godess sto don del ciel,Nanch per insogh ghe la vorrev pientà;Ma vorrev propi propi stagh al pelAi tante cortesij che la me fàE inscambi de confondemm e avvilimm,Vorrev almanch respondegh per i rimm.

E tanto mej poeu adess che la me inzigaCon quel so ton cordial, con quel cerin,Con quel fà inscì grazios, ch'el par ch'el diga:" Fatt coragg, dì pur su, el mè meneghin,Che infin, dopo disnaa, per rid de coeur,Hin giust quatter sproposet che ghe voeur ".

Sproposet ? No per brio ! Adasi on poo;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 638/734

CARLO PORTA - Poesij 

638

Gh'hoo la botta secretta... Scià el biccer !

Viva, sura Milesi, el so bel coo,El so bell anem, el so coeur sincer;Viva el so spiret che se pò cercallVia de sti mur, ma stantà assee a trovall;

Viva, sura Milesi, quel tuttcossChe fa corr per la bocca la saliva

De tucc quij che le tratta e el le cognoss;Evviva donca, milla voeult evviva !Hala mò vist adess se a sto proposetGh'hoo anmì la vergna de sparmì i sproposet ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 639/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 640/734

CARLO PORTA - Poesij 

640

L'intenzion, che ghe l'hoo bonna,

E, del rest, che la supplissaA ornà lee cont el so cooQuell'evviva che ghe foo.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 641/734

CARLO PORTA - Poesij 

641

A ONA CERTA SURA MADALENNIN (1815)

Subet che s'evem sett a on tavolin,E che gh'eva de sott quattordes pee,Come fala mò a dì, sura Lenin,Che i pee che l'han toccada even i mee?

Come fala poeu a damm tant del ginginE tant del ciall che ghe sussiss adree,Quand podarev crepà in man de CiocchinSe m'è mai soltaa in coo de pensà a lee?

Sto strapazzamm, giugand a induvinà,Cara sura Lenin, l'ha de capìChe gh'el poss proppi minga perdonà;

A men che l'abbia ditt che sont staa mìA toccalla coi pee, perché la sàChe coi man già gh'hoo on schivi de no dì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 642/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 643/734

CARLO PORTA - Poesij 

643

ALLA SIGNORA PEPINA N. N.Amo chi m'ama, e chi non m'ama io sprezzoNè pretendo che alcun m'ami per forza:A far il lecca-cul non sono avezzo,E ratt in mè l'amor s'accende e smorza.

La fedeltade dell'amore apprezzoAnzi con questa più il mio amor s'afforza,Non tolero rivali, e i lacci io spezzoCon chi più amanti di tener si sforza.

Delle risse nemiche io son di troppoE sagrifico amore alla mia pace

Se m'accorgo che alcun mi sii d'intoppo.

Questo amabil Pepina è il mio giudizio.Se v'agrada son qui; se non vi piaceTanto e tanto vi tengo in quel servizio.

In attestato della più osserv. stima e servitù

C. P.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 644/734

CARLO PORTA - Poesij 

644

ALL'ARCIDUCHESSA BEATRICE RICCIARDAD'ESTE PER COMMISSIONE DELLA SIGNORA GIUSEPPA PAREA FIGLIA ED EREDE DIDOMENICO BALESTRIERI CELEBRE POETA MILANESE(1816)

In temp che tutt Milan l'è in allegriaPer amor de l'arriv de Vostra Altezza,

Nassa quell che sa nass, no vuj sta in bria,Vuj proppi fà anca mì la mia prodezza,E già che per reson de malattiaNo poss vosà per straa de contentezza,Suppliroo, per resparmi de polmon,Con la vôs de la ment, chì inscì in setton.

Ah sì, Altezza real ! L'è tant l'effettCh'el produs sul mè anem el so arrivChe me n'impippi asquass del maa de pett,E sont tornada in pee de mort a viv;De moeud che se dovess fà fà el quadrettDe sto miracol verament fettiv,Dovarav fagh fà su el ritratt de lee

E mi in genoeucc cont el G.R. ai pee.

Magara inscì, de già che sont foeuraDel quondam so poetta, el Balestrer,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 645/734

CARLO PORTA - Poesij 

645

Gh'avess trovaa in di strasc quella tal scoeura

De tirà in pee di fabbrigh col penser,Che in st'occasion vorrav giust sfodragh foeuraOn fabbricon coi moll proppi a dover,E pu scialos anmò dell'edifizziCh'el gh'ha faa lu in del temp del sposalizzi.

Inscambi d'ona porta trionfanta

Vorrarev, in del bel mezz de Milan,Tiragh su ona basilega de piantaRedonda come l'è San SebastianMa pu ricca, pu granda e pu eleganta,Cont on gir de colonn de sass nostran,Che portassen per ari on cupolonLargh e longh come quell de la Passion.

Sott a sto cupolon, su on pian de sass,Avolt e lavoraa con gran finezza,Vorrer ch'el sur Canoeuva el ghe piantassOn statovon ben grand de Vostra AltezzaE vorrev che sui volt el ghe stampassQuel tratt caratteristigh de dolcezza,Che invida de primm slanz tutta la gentA tappezzagh i mur de coeur d'argent.

De foeura, inanz la porta, ghe farev,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 646/734

CARLO PORTA - Poesij 

646

Come a Santa Eufemmia, on porteghett,

Con su incastraa in del timpen, in rilev,El sô che sbusa on niver sul Brovett,E sôra all'architrav ghe scrivarevA parolonn de bronz sto bel conzett:" Alla madonna de l'imperatorI busecconi in contrassegn d'amor ".

Ora, appont sott a chì, per divozionVorrev mettegh quel quader che gh'hoo dittSperand de compagnall in l'occasionChe rivass a basagh quij car manitt;Ah, se poss god de sta consolazion,Ghe gionti a la cornis anca i lumitt:Sul cartel de la Grazia Reportada

Ghe foo mett in massizz: " Centuplicada !".

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 647/734

CARLO PORTA - Poesij 

647

ANCA EL NEGOZZI (1814)

Anca el negozzi de la passarinaEl sta pocch, i mè donn, a andà a bordell,Che già i temp hin stremii, e 'l minister PrinaEl ne porta via el rest coi sò gabell.

Col granee voeuj, con succia la cantina,Col boja, che ne tira in coo la pell,Vorav vedè quell muso, giuradinaChe fuss in câs de fà stà in pee l'usell.

E anca s'el fuss in câs de fall stà in pee,Vorav vedè colù che pò comprallaSenza vin, senza gran, senza danee.

Me despiass per vujolter, i me donn,Che per mì la mia ciolla poss menallaA dispett del sur Prina e di vost monn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 648/734

CARLO PORTA - Poesij 

648

BARBORIN (1815)

Barborin, speranza dora,Car amôr, bel baciocchoeu,No vedeva la sant'ôraD'avegh noeuva di fatt toeu.

Finalment quella lumagaDe quel Peder cavallantL'è rivaa: che Dio el ghe dagaDe penà anca lu oltertant.

De quel dì che te see andadaA Nignarda col patron,Sont pur anch staa di ôr in stradaA specciall, sto lizonon;

E ogni voeulta che vedevaLontan via a comparìQuaj carrell, soo che diseva:Franch, l'è el Peder ! Là, l'è chì...

El stà pocch... el gh'ha tant pass...O che cara, l'è vesin...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 649/734

CARLO PORTA - Poesij 

649

Me ingurava ch'el sgorass

Lu, la mula e el volantin.Ma lallèla ! inanz rivàGhe n'è staa de la gran luna,Hoo inscì avuu de sospiràPer godella sta fortuna.

Basta: adess, cara baciocch,El beliett l'è chì con mì,L'hoo leggiuu e basaa, a dì pocchMilla voeult, stàghela lì.

Di beliett, varda, n'hoo vist,N'hoo portaa di milion,

Ma paroll compagn de questNo s'en scriv nanch di patron.

Che paroll ! Quist sì consolen:Quist chì sì ch'hin natural !Hin lì lì proppi che scolenGiò d'on coeur s'cett e lejal.

Fina là, dove per viaDe la Togna te moccolet,Barborin, te see ona stria,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 650/734

CARLO PORTA - Poesij 

650

Te me sponget e consolet.

Ma vôi, varda, stà pur franca,La pò fana de tucc i stee,Ma la Togna la vuj nancaCaregada de danee.

Sì, l'è vera, la me cura

Sul repiân quand vegni a cà,E di voeult anch la procuraDe tegnimm a cicciarà.

Ma l'è inutil, già stoo su,Che i vesin t'el poden dì:S'ciavo, alegher; tutt al pu,

La saludi, e tendi a mì.E poeu scolta: el sant MicheeL'è chì arent, ma, se te voeu,Per mì spazzi anch sui duu pee:Troeuvi cà magara incoeu.

Che per mì, se nol fudessPer reson de quel socchè...El sarav lì bella adess...Ma... t'el vedet, neh, el perchè ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 651/734

CARLO PORTA - Poesij 

651

Brusi anmì, per dì el coeur giustDe vegnì a la conclusion,Che gh'hoo proppi minga gustDe vedett in l'occasion.

Che vuj ben che sti toeu gentSien tucc fior de galantomen,

Ma hin patron... Tì, finalmentTe set donna, e lor hin omen.

E poeu ti come bagaja,Quel dovej mett a dormì,Scoldà in lecc, vedè in pattaja...Là, l'è mej pientalla lì.

De maross gh'è anca el coeughCh'el soo ben ch'el dorma nò,E che'l cura el temp e 'l loeughDe friccàmmela, s'el pò.

Sto baloss me l'ha friccadaCont on'oltra, adess duu agn,Ma gh'hoo gust ch'el l'ha pientada,E l'ha faa sto bel guadagn.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 652/734

CARLO PORTA - Poesij 

652

Ma la Giulia l'è ona tosa

Ch'ha a che fà nagott con tì.L'è ona matta capriziosaDe stantà a trovà marì.

L'han pientada pu de ses,Pu de sett e pu de vott;L'è ona vigna senza sces,

Ch'ha a che fà con tì nagott.Ti mò inscambi, el mè baciocch,Te see bona come el pan,Com on fior spontaa ch'è pocch,Come on dolz de marzapan.

Te set limpida de coeurCome on'acqua, come on veder;Ma, voi là... coss'eel ch'el voeur ?Cossa vegnel a fà, el Peder ?

L'è già vora d'andà via,De tornà a Niguarda anmò ?...Te saludi, anema mia,Voeubbiem ben, che già sont tò.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 653/734

CARLO PORTA - Poesij 

653

BRAVA DAVVERA SURA LUVISOEU Brava davvera sura LuvisoeuL'ha faa ona scerna proppi giudiziosaE vuna de quij taj che al dì d'incoeuL'è diffizil che possa fà ona tosa.Sont arzicontenton di fatti soeu

Anzi no vedi l'ora ch'el le sposaPer vess content del tutt di fatti soeuAdess no me calla olterNo vedi l'ora de vedella sposaMa col patt de famm prest on bell fioeuChe tegna in pee ona razza inscì preziosa.Subet me dò d'intend dopo i noeuv mes

Che de lee no me specci di miracolChe nè lee nè el so spos gh'han di pretesE de quest sont tant franch che rivi a dìChe el nomm colla illusion di frugiuristaEl sta in la parentella che soo mì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 654/734

CARLO PORTA - Poesij 

654

DORMIVEN DÒ TOSANN Dormiven dò tosann tutt dò attaccaaAlla stanza de lecc de la mammina,Vergin istess tutt dò, ma in quell'etaaChe comenza a spiurigh la passarina,

Tant che a dispett de la verginitaaFaven tra lor di cunt ona mattinaSul gust che pò dà on cazz quand l'è tiraa,E sulla forma che pò fagh pù mina.

Voeuna la dava el vant al curt e al gross,L'oltra al longh e suttil, e in del descor

Diseven e prò e contra di bej coss;

Quand stuffa la mammina, la se mettA sbraggià a quanta vôs: Cossa san lor ?Dur, e ch'el dura. e citto vessighett !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 655/734

CARLO PORTA - Poesij 

655

EEL FORSI CHE LA SURA MARIANIN (1817)

Eel forsi che la Sura MarianinLa gh'abbia el goeubb, el goss, la scaranzia,On quai malann denanz, o de drevia,Che la voeur renunzià a sto bel mondin?

Sur nò, che l'è ona cara sgarzorin!Donca coss'el? eela malinconia?Mai pu! Boletta forsi? Va on poo via!Se l'è ricca sfondada in di zecchin!

Soo ben mi cossa l'è, Donna Ninetta,Quel, che incoeu el ghe fa fà a lee de madrina,Quel, che incoeu el me fa fà a mi de poetta:

Gh'è dubbi? l'è on petitt de quell là sù,Che vedend on boccon de robba fina,Giusta per quest el voeur pippassel lù.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 656/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 657/734

CARLO PORTA - Poesij 

657

GHITTIN (1819)

No, Ghittin, no sont capazzDe traditt, no, sta pur franca,Mettem minga insemma al mazzCoi gingitt, e cont i s'cianca.

Quel che dighi te 'l sicuri,El sarà nè pù nè men...Ven scià... dammela... te giuriDe vorrett anch pussee ben.

Cara ti, Ghittin... perchèTe me feet tant trebullà ?...Te voeu nanch damm sto piasè ?Che bell spass de famm penà !

Oh Di... Dio ! che tettinn !Almanch quist... lassa, Ghittin !Com'hinn bej... stagn... moresin...Lassa almanch fagh sù on basin !

Oh Signor !... perchè guarnaj ?Vedet lì come te fee !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 658/734

CARLO PORTA - Poesij 

658

On freccass !... Chi te voeu mai ?

Giust inscì,... sont mì coi pee !...Ven nissun... sta pur sicura...La Geltruda l'è adree al vin,Don Giovann l'è andaa a la cura,El Tognoeu l'è al cardeghin.

Cara tì, ten giò quij man...Ah el me ben ! lassa che tocca !...On sciscion... varda... foo... pian...Sto borin... domà on poo in bocca.

Ah! en poss pù dammela... lassa...Che bell cuu !... fidet... pességhi...

Pondet... tâs, chì... sù sta cassa...Lassem fà... savia... te preghi !...

Oh che gust ! Cristo... Signori !Toeu... daj... streng... calca... dagh fort...Ohf !... Dio !... l'anema ! toeu... sbori.Ah! Ghi... Ghi... Ghittin, sont mort.

S'ciavo Ghitta ! corri via,Che di voeult mai don Giovann...Affar faa bon di sciurìa !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 659/734

CARLO PORTA - Poesij 

659

L'hii capida, i mee tosann ?.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 660/734

CARLO PORTA - Poesij 

660

HALA FAA A MENT, SURA MADDALENIN (1811)

Hala faa a ment, sura Maddalenin,Con che faccia pensosa e immotriadaHoo faa de testimoni e de padrinIntrattant ch'el curat el l'ha sposada ?

Stava pesand con tant de balanzinSe tutta quella longa cicciaradaCh'el ghe leggeva su el pret in latinLa fudess al so cas tutta adattada.

Defatt no gh'hoo trovaa nient de redìOlter che fors l'ha leggiuu su pusseeDe quell che besognava a so marì:

Per esempi, quel crescite, denanzA ana tosa inscì bella come lee,M'è pars a mì ch'el fudess d'avanz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 661/734

CARLO PORTA - Poesij 

661

LA NINETTA DEL VERZEE (1815)

Bravo el mè Baldissar ! Bravo el mè nan !L'eva poeu vora de vegnì a trovammTel sét, mattascion porch, che menemanL'è on mes che no te vegnet a ciolamm ?Oh! Cristo Cristo.... come hin fregg sti man !...Bell bell ....speccia on freguj.... te voeu geramm....Bolgirossa ! che giazz ! ahja i mè tett !Che bel cojon, sont minga on scoldalett.

Pover tett, nèe ! Te sentet com'hin froll ?Ma.... gh'hoo avuu ona passion, varda, in sti dì,Che l'è stada, per dincio el mè tracoll;L'è quaj cossa ancamò se sont inscì;Ven scià.... settet giò on poo.... già l'è anmò moll....E poeu coss'eet de fà ? L'è venerdì....Gh'è minga d'opra.... descorremn on poo,Che subet che l'è all'orden te la doo.

Varda, el mè Baldissar, se se pò dàOn mond pussee carogna, on mond pù infamm !Te se regordet d'avemm vist per càQuell gioven magher, longh come on salamm,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 662/734

CARLO PORTA - Poesij 

662

Ch'el me vegneva a toeù d'andà a ballà,

Che di voeult te l'è vist i peccenamm ?Ben, sent mò adess, sto roffianon strozzaa,Che tir, fioeul d'ona negra, el m'ha giugaa.

Prima de tutt t'ee de savè, che finnaDe vint agn fà, quand sont restada indreeDe la povera mamm, la mia medinna,

Che adess, Esuss, l'è al Gentilin anch lee.Per no invodamm a Santa Catterinna,O lassamm andà in cà d'on quaj mestee,La m'ha tiraa in cà soa, e tegnuu ingualaD'ona soa tosa vera e naturala.

La mia medinna l'eva ona tetton

Matta, allegra quell mai che se pò dà;Ghe piaseva a paccià del bel, del bon,E andà dent per i boeucc a boccalà;Ma sora a tutt poeu, la soa gran passionL'era quella de fassela fregà:Oh, intuitù de quest, gh'è nient de noeuvDesdott in fira, e fresca come on oeuv.

In quell temp la gh'aveva per gimacchOn gioven d'offellee, fort, traccagnott,Ch'el stava lì in la porta, in l'us'c attach;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 663/734

CARLO PORTA - Poesij 

663

Costù, me cunten, ch'el gh'avess de sott

On peston de pirotta masïacch:Ma basta! fussel mò per sto bescott,O per quij del mestee ch'el ghe portava,l'offelee l'eva lu ch'el la ciavava.

S'ha mò de dà l'inconter che costuuEl gh'ha giusta d'avegh anch lu on bagaj,

Che l'è nient olter che quel porch fottuu,Che m'è costaa in sti dì tanti travaj;Sent, el me nan, cossa m'è succeduu:Cont el sta insemma e fà quij cattanaj,Che fan tucc i fioeu semm rivaa a quellDe trovass cott tutt duu senza savell.

Intrattanta per via de la viaD'intrigh inscì faa de la medinna.Ne faven dormi nun bardassariaFoeura di pee de lor in la cusinna:Là ne saraven sù all'ave mariaDe sira, fina a quella de mattinna;E là nun de per nun tutta la noccSevemm padron de fà ogni sorta de locc.

Fina però che semm staa duu cisquitt,Cioè a dì, de des, vundes, dodes agn,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 664/734

CARLO PORTA - Poesij 

664

Se semm faa quaj carezz e quaj basitt,

E poeu voltavem là come lasagn;Ma quand emm comenzaa a sentì i gallittVers la part che comenzen i cavagn,Se semm accort d'avegh olter besognOn poo pussee gajard de quij del sogn.

Ma per dittela giusta, in quant a mì

Sto besogn savarev minga spiegall;Soo che sentiva el sangu come a buì,Che gh'aveva ona voeuja de tentall,E in l'istess temp vergogna a comparì:Soo anch che andava in broeuda in del basall,E soo che quand el me toccava i tettTrepillava del gust come on gallett.

Soo de gionta, che quand a la mattinnaMe toccava de andà a tend in VerzeeA la banca del pess de la medinna,Ogni bott che passass on peruccheeO quajchedun con bianca la marsinna,Me sentiva a rugà finna in di pee,Me andava insemma i onz de la stadera,E el coeur l'andava a vella, el coo a stondera.

Mì el me Pepp el vedeva de per tutt,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 665/734

CARLO PORTA - Poesij 

665

E semper ghe l'aveva de denanz:

Mì el vedeva in di tèmmol, in di trutt.In di micch, in la suppa, in di pittanz:No gh'eva giovinott nè bell nè bruttChe se podess ris'cià de fass innanz:Respondeva a pesciad, desgarb e slepp,E tutt sti coss in grazia del mè Pepp !

E l'è minga de dì che fin d'alloraEl m 'avess miss a la comunion:On cazz ! me poden dà on cortell in gora.Se mì pensava mai che in di colzonDe fudess dent de quella sort de bora:A vedè com'el mond l'è mai cojon !Tucc me credeven ona gran canonega

E s'era fatta pesg che nè ona monega.Anzi gh'hoo anmò in la ment la gran paura.Ch'hoo avuu quand de lì a on pezz me l'ha daa'in man;L'hoo creduu on boll, ona besiadura,On bugnon (soeuja mì), on quaj maa de can,E soo che m'è soltaa ai oeucc a dritturaCome on s'cioppon de piang; ma lu el giavan,De bravo perucchee, el s'è miss a ridE a sarammel pù strenc in mezz ai did.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 666/734

CARLO PORTA - Poesij 

666

Cristo ! che sgarbiada de cervell

L'è stà per mì quel cioll in ordion !Poss dì ch'el m'ha daa in mann minga on usell,Ma el manegh de tucc quant i cognizion;Allora subit hoo capii tutt quellChe se daven d'intend paricc smorbion,Quand lì a la banca me diseven millaCinad su la panscetta o su l'inguilla.

Lì emm comenzaa tucc duu de sto momentA lavorass intorna de fadiga,Lu a fà omnia possa per sonnamel dent,E mì olter tant per stoppagh sù la figa;Fors'anca el sarà staa on presentiment,Ma l'ha avuu pari a sbatt, l'hoo faa stà in riga:

Ghe l'hoo menaa, basaa, gh'hoo daa de tetta:Ma de pondammel !... vòj, ciappa sta fetta !

Sent mo che macciavella de birbonL'è rivaa a tirà a man per mettem sott;L'ha comenzaa a fà el trist, el lumagon,A fass vedè a mangià pocch o nagott;Lu el me schivava, el fava el repetton,El sospirava come on mantes rott;E compù mì gh'andava per el vers,Compussee el fava el pregn, el gnucc, l'invers.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 667/734

CARLO PORTA - Poesij 

667

In fin, quand l'ha creduu de vess a tir,Vedi ch'el tira a voltra on cortelasc,E ch'el sbassa i cannij incontra al fir;Mì, bonna a dagh a trà, fermegh el brascE prepotenta e franca come on sbir:Cossa farisset mai, disi, pajasc ? -Cossa vuj fà ? el respond, mazzamm, morì;

Fornì sta vita, contettatt anch tì,Sanguanon, che dianzen de paroll !M'è calaa i forz de slanz, m'è vegnuu frecc,Me sont pondada a lu coi brasc ai coll,E in borlonem là attravers al lecc,E lì in terra el cortell, in aria el cioll;

Lècchem, basem, stroffignem, brascem strecc;Ninin... tâs.... lassem fà.... pensa nagotta;Sto fioeul d'ona vacca el me l'ha rotta !

Ona voelta poeu rotta che l'è stada,No gh'è staa pù resguard nè pù respett,Via ona ciavada, on'altra gran ciavada,No se fava olter che quell bel giughett;E se con tant piccà nol m'ha impregnada,L'è propi roba de fà fà on quadrett;Tanto pù che sti usij hin certi ordegn

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 668/734

CARLO PORTA - Poesij 

668

Che fornissen el gioeugh col lassà pregn.

L'eva trii agn, o pocch manch, che st'istoriaL'andava quiettament semper inscì,Quand la medinna, che Dio l'abbia in gloria,L'ha tolt sù ona fevrascia de morì:I dottor l'han creduda infiammatoria,E gh'han faa vint solass in trèdes dì,

Ma el dì adree, giusta in quella che han decisDe faghen pù, l'è andada in paradis.

Morta lee, bonna sira ai sonador:S'è barattaa la scenna in d'on moment;Mì sont andada in cà del Cogitor,E el Pepp l'è andaa anca lu d'on so parent,

E lì, via de vedess, e de descorQuaj voeulta per el dì, denter per dent,Resguardo sia la porzion de mezz,San March ! gh'è staa sù el gatt per on bell pezz.

Ma mì, tra che a trovamm inscì ligadaIn cà del pret, moriva de passion,E tra ch'el Pepp el m'eva sueffadaDe bon'ora a saggià certi boccon,Assa brutta on bell dì ciappi la strada,E pienti el Cogitor come on fuston,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 669/734

CARLO PORTA - Poesij 

669

Resoluda de tend al fatto mè,

Senza tanti seccâd de barolè.Defatt, per quant sto pover religiosL'abbia faa, l'abbia ditt per famm capìCh'el pass che fava l'eva on pass ris'cios,E che la purgarev fors on quaj di,L'ha tra via el so fiaa, e la soa vos:

Anzi el gh'ha avuu de grazia a mondamm lìDe circa milla lir, che la medinnaLa m'ha lassaa tra pilla e roba finna.

Cont cà piantada e cont quij pocch danee,Fresca, giovena e grassa come s'eraGh'aveva semper gent inanz indree

A la mia banca mej che nè ona fera;De coeugh poeu gh'en vegneva di vivee,E a quist basta domà che ghe fass cera,Se gh'avess anch venduu merda per pess,Sti facc de porch, even content l'istess.

E che fior de partii podeva fà,Inscì, magara, avess voluu dattamm:Fioretton de mercant de famm marciàInguala di primm sciôri e di primm damm;E se fuss stada tosa de trattà,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 670/734

CARLO PORTA - Poesij 

670

Soo che on fraa Geromin l'ha vorsuu damm;

Del pelter assossenn, famm desmett banca,Mandamm in fiacca, e lu comparì nanca.

Ma mì ciòcca imbriaga, incarognadaDe sto razza de can d'on taja pioeucc,Tant e quant gh'è ne staa che m'han cercada,Olter tant n'hoo casciaa foeura di oeucc:

E sì che giammò on pezz m'en s'era dadaCh'el me fava scusà de stoppaboeucc;Ma già nun vacch de donn semm tucc inscì:Se al mond gh'è on crist el vemm propi a scernì.

E dininguarda a nun poeu a fass toeu via !En fan tonnina ! en fan de sott e doss;

Pur tropp l'è inscì, mì che hoo provaa la mia,Soo cossa gh'è de noeuv con sti baloss:Pur tropp sont dada denter in la stria:El Cogitor l'ha indovinaa tusscoss;Ah roffianon d'on Pepp! varda, el mè nan,Se gh'è on cristo compagn in tutt Milan.

Minga content, sta faccia de figon,De vess staa lù el strozzaa che me l'ha rotta,D'avemm traa i mej partii tucc a monton,D'avemm drovada pesg d'ona pirotta,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 671/734

CARLO PORTA - Poesij 

671

D'avemm semper goduu i pù bon boccon

Che gh'aveva a la banca, e per nagotta,Sagg de mì, dei mè ton, de la mia inguilla,L'ha comenzaa a miramm anca la pilla.

In prenzipi, coi loffi de dovèComprà ona cossa o l'altra a ona quaj posta,El me cercava in prètest per piasè;

Ma in seguet quand poeu el m'ha vist despostaA lassagh god in pâs el fatto mè,L'andava al cantarà lu de soa posta,E lì servo umilissem sur baslott,Ogni moment, allon giò on scopellott.

Ma inscì impiastraa de vizi come l'era,

Lalèla ! gh'en voreva olter che inscì;L'avarav traa in setton la cà Melera,L'Archint, el Greppi, el Melz, staghela lì !Di cojon ! lu ostarij, trissett, primera,Lu scenn, lu palch, lu donn de mantegnì;E mì, ciolattononna de massee,Compramm i corna cont i mee danee !

Olter che corna ! l'ha tentaa per finnaDe taccamm ona pesta bolgironna,E se no sont allesta ona mattinna

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 672/734

CARLO PORTA - Poesij 

672

A tirà i ciapp indree, t'el me le sonna;

Per fortuna del Ciel, che intantafinnaCh'hoo faa per compagnamel in la monna,Hoo miss i did in mezz a on masarottDe filapper consciaa cont el scirott.

Eppur coss'eel ? L'eva inscì tant vergnon,Tant marcadett, e tanto fin d'ingegn,

Che hoo avuu de grazia a fagh la remission,Anzi l'ha tiraa i coss finna a quel segnDe pacciamm, se gh'avess anca i mincion,Perchè a furia de vend, e de fà pegnEl m'ha sbiottada, el m'ha redutt in tocchCome on oss spuaa foeura d'on pittocch.

No gh'aveva olter pù ch'el lecc e i scagn,La crôs de perla e quatter strasciarijInscì tra robba d'ora e quij pocch pagn;Quand besognos de vendem anca quij,On dì el m'è vegnuu in cà torber, compagnDe quand el s'è vorsuu tajà i cannij,E piovend giò di oeucc acqua a monton,Press a pocch el me parla de sto ton:

Sent, Ninetta, el me dis, i creditorM'hin taccaa al cuu come tant can mastin;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 673/734

CARLO PORTA - Poesij 

673

Se no paghi in sti pocch vintiquattr'or,

Gh'è già in pront la fameja e i manezzin;Donca, on fioeu par mè, on fioeu d'onorL'avarà de riduss a fà sta fin ?.Ah! no, Ninetta innanz de famm granì,Già l'è on moment.... faroo.... quell che so mì.

Mi, dolza come l'uga, appenna senti

Dove vann a fornì sti ultem paroll,Deventi smorta, tremmi, me spaventi,E poeu al solet ghe butti i brasc al coll.Infin voo al cantarà, lì me resentiDe la crôs, di peritt, del tornacoll,E ghe disi piangend: Ciappa antecrist;De già ch'eet mangiaa el rest, mangia anca quist.

Redotta che sont stada ona pittocca,Senza credet, nè robba, nè danee,Se hoo avuu de pagà el ficc, de mett in bocca,Hoo propri dovuu mettem al mestee;Ma finna che gh'hoo avuu taccaa a la soccaSta sanguetta fottuu d'on perucchee,On quattrin, ch'è on quattrin, nanc a pagammel,Sont mai stada padronna de vanzammel.

Infin per compì l'opra, adess mò sent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 674/734

CARLO PORTA - Poesij 

674

Cossa gh'è soltaa in coo a sto porch infamm

Giust on mes fà el ven chì, el me sara dent,El me dis ch'el gh'ha voja de ciavamm;Voo a lecc - el me le mett lì inscì on poo arent,E poeu traffeta el fa per inculamm;Mi allora streng el ghicc, dagh on button,E disi.... Ovej !... coss'hin sti pretension ?

Nanca el cuu poss salvamm, sangua de dì !Malarbetto ladron, brutto pendizzi:El cuu l'è mè; vuj fann quell che vuj mì,Nè hoo besogn de cavatt de sti caprizzi;Se avess vorsuu dall via, a st'ora chìSarev fors maridada a van d'offizzi;Figuret mò se sont inscì cojonna

De mettem sott a tì a fà la seggionna.Infin, vedend che dura come on sassNo dava ascolt pù al piang, nè al sospirà,Nè ai solet loffi de vorrè mazzass,El s'è resolt de fammela pagà;Nè savend toeù altra strada de vendicass,L'è andaa a cercà on poetta, e el m'ha faa fàOna dianzen d'ona bosinadaDe famm fà la minee per finna in strada.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 675/734

CARLO PORTA - Poesij 

675

Ecco, el me Baldissar, ecco on trattin

La reson bolgironna di passionChe me deslenguen come on candirin;Ma el pussee pesg anch mò di mè magon,L'è a vedè, che sta birba d'on Bosin,Tra i lapp ch'el dis per mettem in canzon,El ghe ne infira voeunna, el me car nan !Che tend nient manca che a famm perd el pan.

L'è rivaa finna a dì che gh'hoo in di ossOn morbo vecc de brusà via l'usell.Ma se pò dà on trattà pussee baloss,On'azion pussee infamma e de cortell ?Pacciamm tutt, godemm tutt, e de marossTaccamm anca in l'onor, toeumm anca quell !

Questa, per Cristo, no la poss capì !Mi impestada !... Dighel mo tì.

Dighel mo tì, per bio ! se gh'è ona donnaPussee sana de mì in tutt quant MilanTe la taccarà ben lì a la CoronnaLa Mora del sciall giald, ma mì... doman -Ma ovej ! varda che aria bolgironnaL'ha ciappaa sto to cioll ! Scià, scià el mè nan,Dammel, car... toeu... l'è tova... oh dio... Ciccin !Vegni !... Vegni !... ghe sont !... Cecca, el cadin !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 676/734

CARLO PORTA - Poesij 

676

L'È MÒ VORAL'è mò vora, cara lee,De fornilla con quell vizziDe damm semper del badeeIn presenza a Cajo e a Tizzi.

Che ghe n'hoo proppi mò asseeDe rezév de sti servizzi,E sont lì per digh adreeAnca mì on quaj tocch d'offizzi.

Sanguanon ! l'è curiosa:Fudess tutt badee e mincion

Sta mò a lee a fà la smorfiosa ?

Sta mò a lee, con quell busatterChe la gh'ha in mezz ai garon,De andagh dent col tir a quatter ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 677/734

CARLO PORTA - Poesij 

677

L'È ONA COSSAL'è ona cossa, per Cristo, curiosaA vedè desperass tanti marìQuand i so donn ghe sfighen lì ona tosaInscambi d'on bambin cont el pipì

Eppur quist hin tutt gent ch'han tolt la sposa,Che han besogn de la figa pù de mìChe scorlissen miee, puttann, morosa,Che s'infighen insomma tutt el dì.

Costor, per Cristo ! fan vedè d'ess senzaLa gratitudin giusta per la potta,

E d'avegh in quell loeugh la providenza,

Quella, che in forza di soeu sant decrettLa se serv giust d'ona figascia rottaPer fà la recasciada di fighett.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 678/734

CARLO PORTA - Poesij 

678

L'OLTRER DE SIRA(1819)

L'oltrer de sira per da on poo de biadaA l'usell ch'el pareva lasagnent,M'è soltaa in coo de dagh ona sborgnadaA ona bonna marfisa per de dent.

Cristo ! che boeuggia ! l'avess nanch guardadaLa par on laberint de perd la gent:De chi gh'è on doss, de là gh'è ona vallada,De scià di pellegatt mezz sfilaprent;

D'ona part l'è color de zezuin,De l'oltra l'è color de carna cotta,La par ona livreja d'Arlecchin.

Basta, basta: hoo tiraa la conclusion,Che per fass somejà bonna la pottaNo ghe voeur che ona ciolla e duu cojon.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 679/734

CARLO PORTA - Poesij 

679

MARCHIONN PER LA GRAZIA DEL SIGNOR Marchionn per la grazia del SignorL'è despost mej de gamb che de intellett,Coeugh, camarer, donzella, servitorDe la marchesa Flavia di Pobbiett,Ona sira el côrr su a l'infuriada

A fagh a la patronna st'imbassada:

Lustrissima, gh'è chì on tal CiavoravoCh'el vorress fagh l'onor de favorilla.Famm l'onor? oh oh oh, come sii bravo!Giust'inscì! Hoo fors ditt maa?... No, el me bacilla.Disegh anzi a quell smorbi che ve manda

Che l'entra che la porta l'è assee granda.

El pover Marchionn marcia e brontollaE de lì a duu minutt el torna sùResciarand i basij con la scigollaA on sciurazz bordegaa tutt de velù,Pien ras de cadenell medaj e cros

Come on altar d'on Crist miracolos.La marchesa che al lumm d'on mezz mocchettL'eva adree cont i so quatter sorellann

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 680/734

CARLO PORTA - Poesij 

680

A fà giò el fil e a capponà colzett,

Quand la sent la strusada di pedannLa se mett a sbraggià: Via, Cilapett,Quel me sur giovanett di mee mincion,Manch cinad Eccellenza del Foppon!

La credeva defatt ch'el fuss on tirDe quel smorbion del sur abaa Fabrizzi

Ch'el ghe vegneva al solet tucc i sirA fà on poo de pajasc e a dì l'offizzi:Ma sì, lallela, per brio, sissignorChe l'eva mò giust lu el governator.

Jesuss Madonna! Daj, messeda, tiraOn scagn, on olter ciar, l'agher de zeder,

La torcia... la livrea... la bascira:Fan trottà Marchionn come on polleder,Menter de sora i nost ses EzzellenzSoeulien el paviment coi riverenz.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 681/734

CARLO PORTA - Poesij 

681

ONA CAROZZA CRED. - DON CALIMER Ona carozza cred. - Don Calimer,Ch'el veda on poo se la se ferma quì.Oh quì quì cert. Ch'el faccia mò el piacerDe osservà se sia gent che ven de mì.Chi! Chi! Donna Isabella! O che seccada!

In st'ora? che indiscretta! Eela smontada?

Eela in abit dimess...? in eleganza?Eela in cuffia, eela in vel? Ch'el dica sù.Oh Dio! in piume? in piumm? che stravaganza?Già, chi nass matta non guarisce più...Pretendela anientar con sta parur!...

Poveretta !... son quì... La venga pur.

Citto citto... l'è qui. È permess, cara marchesa,De poder farvi on paja de basin?Oh caspita! Ma questa l'è ona sorpresa,On regall di pù grand, el me corin.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 682/734

CARLO PORTA - Poesij 

682

PER UNA SIGNORA INCOMODATA DADOLORI PREGHIERA

O Maria, che in del venterIn virtù del puvion,Per noeuv mes gh'avii avuu denter

Gesù Crist come in preson,E che infin l'è vegnuu foeuraLassand vergin la parpoeura

Fee in manera che la possaAnch sta donna travajada,Con duu stera o trii de mossa,

Dai dolor vess liberada,Ma però che no ghe siaBrus al ghicc, e così sia.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 683/734

CARLO PORTA - Poesij 

683

PER VESS DONNA DI PU SVELT E PONTUALPer vess donna di pu svelt e pontual,A vedej e a cavagh tant de baretta,Ghe vegni incontra, altezza imperial,Con la cavalcadura di Povetta.Mi son miss sott on bon cavall coj al

Che per bonna fortuna el dan a crettaE sont chì in grazia de sto ajutt de costaA dispett di vicciur e della posta.

Sont chì e poss dì che sont rivaa mi el primmSui confin del nost regn par specciajHoo vist i battistrada lontan di mij

A sgrandiss sott ai oeucc.......Dedree a lor i carocc e attorna a quijI soldaa che parevan tant bamban,Finalment l'è vegnuu el moment preziosDe vedemi vesin chi taj duu sposSont chì .................

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 684/734

CARLO PORTA - Poesij 

684

SENT TERESIN Sent Teresin, m'el sera daa anca mìChe te saravet stada già drovada,Ma desmettuda a sta manera chìNo m'el sarav creduu ona sbozzarada !

Hoo ciavaa tanti donn che fà stordì,Ma ona figa inscì larga e stravasciada,Come quella che gh'eet in di gamb tì,Vuj ess ben marcadett se l'hoo trovada.

E sì che in quant a usell, sont persüasChe nissun poda mettem suggezion,

E poeu basta domà guardamm el nas !

Ma per tì boeugnarav, che on galantommEl podess tirà a voltra di colzonMinga on usell, ma el campanin del domm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 685/734

CARLO PORTA - Poesij 

685

SURA CATTERININ Sura Catterinin, tra i bej cossettChe la gh'ha intorna, e che ghe fan onorGh'è quell para de ciapp e quij dò tettCh'hin degn de guarnì on lett de imperator.

Oh che tett, oh che ciapp plus-quam-perfett !Collogaa voeunna a voeunna da per lor.Sald al post senza zent, senza fassettCómor, che paren faa da on tornidor !

Per mì sont chì a giugagh el me salariChe la moeuv pussee usij lee col vardà

Che i 'olter donn cont el pettalla in ari.

Basta dì che mì istess di voeult arriviA cercall di mezz'ôr s'hoo de pissà,E ghe l'hoo drizz e dur adess che scrivi.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 686/734

CARLO PORTA - Poesij 

686

SURA DONNA CLARIN, CON SO PERMESS Sura Donna Clarin, con so permessIncoeu che l'è el so dì,Sont chì a cuntagh quatter gandoll anmì;Cioè a basagh la manE a inguraghen cent d'olter tutt l'istess,

De god a mezz col so sur Don Gajtan.

In quanto poeu ai gandoll,Per no cuntaghi in moeud ch'el so consortEl faga di castijE el l'abbia per intort,Ghe mandi dent sconduu in sti remissij

Che me riven de Monscia appont in st'oraPer bonna ispirazion de la fattora.

Se poeu, el sur Gajtan, de prepotent,Minga content del mollEl vorress andà a toeulla anch coi gandollPatron ! ch'el faga pur come ghe par

Infin so dagn s'el trovarà l'amar.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 687/734

CARLO PORTA - Poesij 

687

SURA NONZIADA, CHE LA CREDA A MÌ Sura Nonziada, che la creda a mì,L'è on pezz che foo el curat, sont del mestee:A la Rosin la gh'ha de dà marì,Che no l'è tosa per el monastee.

La soa vocazion, gh'el torni a dì,L'è quella istessa che la gh'ha avuu lee;Vorreghela inebì l'è on caregassDe legna verda per andà a scoldass.

Via, che la diga on poo, sura Nonziada,Sincerament, de donna de conscienza:

Se i soeu de cà l'avessen destinada

A fà anca lee sto tocch de penitenza,Se saravela mò proppi adattadaIn virtù della santa ubbidienza?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 688/734

CARLO PORTA - Poesij 

688

SURA PEPPINA, N'HOO PIEN I COJON (1806)

Sura Peppina, n'hoo pien i cojonDe sentimm tutt el dì a resegàE la m'ha squasi rott la divozionCon quel maladettissem barbottà.

Per mì ghe parli ciar, senza finzion:A sta manera no poss seguità,E vuj minga giontagh la complessionPer fà rid i cojoni e poeu creppà.

Finalment, già, nun duu no semm sposaa;El divorzi pomm fall senza avvocatt,Che i division tra nun hin subet faa.

Lee che la me trasmetta el mè ritratt,E mì anca mì e quell ch'è faa è faa,E da sto dì sien rott tutt i nost patt.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 689/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 690/734

CARLO PORTA - Poesij 

690

Che mi comenzi incoeuA scassatt del mè coeur, quel coeur che on dìL'eva tutt foeugh e tutt amor per tì.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 691/734

CARLO PORTA - Poesij 

691

TOSA D'ON FITTAVOR BRIANZOEU Ona certa Purissima BramanaTosa d'on me fittavor brianzoeu,La gh'ha intorna on galupp che ghe giubbianaCh'el pararav adatt per i fatt soeu,Ma el dianzer l'è che sta cristiana

No la gh'ha on borr de toeuss quij pocch lenzoeu,Quel pajon, quij colzett, quella sottanaChe hin la dotta di picch del di d'incoeu...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 692/734

CARLO PORTA - Poesij 

692

CAPITOL VUNDES 

ALTER ROBB

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 693/734

CARLO PORTA - Poesij 

693

AH RIDII ? FEE BOCCHIN, NEE ? Ah, ridii? fee bocchin, nee ? Vardee on pooSe ghe l'hoo daa el didin sott alla cova !Gingivari mostos, dov'el el coo?Sii lì che parli el manegh de la scova,Secch strascii, pù de là che ne descià

E stee anmò in gallozzer? Se pò dà?

Sii proppi spuaa spuisc el ver retrattDell'ultem vost patron don Manonett,Sii do gott d 'acqua, tutt e duu vecc matt,Tutt e duu dottoron spua conzettNemis giuraa tutt duu della fadiga

E tutt e duu donnee de prima riga.

Sebben vu, d'ona part, pover ballocchVe compatissi se credii d'ess bellChe a gloria vosta no l'è minga pocch.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 694/734

CARLO PORTA - Poesij 

694

AKMETT AI SOCI DEL CASIN IN CONTRADA DI CLERIS EL PRIMM DÌ (1814)

Sciori, che scusen se el pover AkmettL'è de capp a seccagh anmò i perdee;Ma in sto porch de sto tredes malarbett,Per tasè boeugnarav vess on mortee.

Col pan tant car, con bon mercaa i spazzett,Cont i ficc che gh'han su quel pocch asee,Coi fioeu e la miee - con pocc respett -Come se fà a tasè senza danee ?

Come se fa a tasè, quand el Natal,

Che l'è on'operazion de gran ressorsa ?In st'ann del tredes l'è mò andada mal ?

Ah ! s'el torna a seccaj l'è per resonCh'el spera de guarì del maa de borsaCol presentass a la Circoncision.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 695/734

CARLO PORTA - Poesij 

695

ALTRA STOCCADA DE AKMETT (AL FARAVOST DEL 1814)

Akmett cont i soeu duu, no avend coracc,De fà ona bonna azion de franzescan,M'han miss a l'impegn mì, col mè mostacc,Per cercagh in sto agost la bonna man.

In la mia qualitaa, donch, de messacc,Sciori, ve preghi de slargà la man;Deghen giù di danee finna ch'hin sacc;Che la sciallen anch lor, sangua d'on can.

Vedii de fà el vost cunt, che in quant a meretGhe n'han che gh'è nagotta de digh sù,E infin de l'ann el mennen quei preteret.

In quant poeu al besogn, alla bolletta,Cisto Maria se pò cercà de pù,Quand per procurador gh'han on poetta ?

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 696/734

CARLO PORTA - Poesij 

696

ALTRA STOCCADA DE AKMETT (AL FARAVOST DEL 1815)

Akmett in tocch come la porcellana,Magher come el ritratt de nost Signor,Strasciaa come i strivaj d'on sfrosador,Pestaa come el sofà d'ona puttana;

Pelaa dal reficiò come ona rana,Pien râs de debet come on giugador,Pussee affamaa che nè on procurador,Sgognaa come el marì d'ona veggiana;

Cusii in cà come dent in d'ona scattola,Cont la donna sul fà d'on zofreghett,Che tacca e fà fioeu come ona piattola;

Cribbi ! Se lor no senten compassion,Sta voeulta el va anca lu, el pover Akmett,A toeull in proeus comè Napoleon:

Giacchè la religion,O quella cossa che ghe disen squitta,L'inebiss anca a Akmett de toeuss la vitta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 697/734

CARLO PORTA - Poesij 

697

ARIA BUFFA(1806)

Omm.Cara lee, s'hoo de dighela s'cetta,Se la ved che ghe parli de sbergna,L'è per via de quella soa vergna;I so loffi fan minga per mì.

Traditora, birbona, sabetta,Già l'hoo vista a fà i cart col Battista !L'è fenida, la scassi de lista;La saludi, bon ann e bon dì !

Donna.Caro lu, se l'è matt, ch'el ghe staga.Cosse serva ch'el smania e ch'el sbraggia ?Anca mì già sont stuffa e sont saggiaD'on sofistegh gelos come lu.

Cosse faal ? ch'el se moeuva, ch'el vaga !I lizon su per l'uss no me piasenL'è on lifrocch, l'è on socchetta, l'è on asen.Hal capii ? nol vuj pu, nol vuj pu.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 698/734

CARLO PORTA - Poesij 

698

CON QUELLA GRAN PAROLLA: EHI,TACCHEE SOTT ! 

Con quella gran parolla: Ehi, tacchee sott!El va pù d'ona voeulta a, toeulla sùCondusendela al Cors e a spass con lù.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 699/734

CARLO PORTA - Poesij 

699

CONTRO ALCUNI SECCATORI E che viva i bej rosciad,Viva i niver e i Soeu spicch!Me slontannen i seccadE me ingrossen anca i micch:Oh, quist sì che m'han ben faa

Duu servizzi in d'ona straa!

Incoeu, in grazia de sta slenzaStann in cà i seccaperdee,E me accorden la licenzaDe podè tend ai fatt mee,Che jer m'era miss in cas

De podemm nanch nettà el nas.

Incoeu, almanch, senza pendizziVe poss scriv fin che voeuj mì,E quest poeu l'è el terz servizziChe me fa el temp in sto dì;Terz, voeuj dì, quant a sti rimm.

Che, del rest, l'è proppi el primm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 700/734

CARLO PORTA - Poesij 

700

CORAMM FRUST ? GIUST INSCÌ, MA CH'ELLE VARDA

Coramm frust? Giust inscì, ma ch'el le varda,Sont ben pover fioeu, ma de sti azionFina adess, grazia al ciel, dimeninguarda!Quij lì, lustrissim, hinn duu mezz tallon

Noeuv noeuvent, mantegnighi e daghi,Se no hin noeuv sont content de regalaghi.

E poeu con lu, lustrissim, la besogn,Gh'hoo tanti obbligazion, sangua de dì,Vorrev giust mincionall nanch per insognTant cred come no cred quel coramm lì

L'è anmò de quell'istess...

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 701/734

CARLO PORTA - Poesij 

701

DICHIARAZION D'AKMETT (1813-1815)

Anca sì ben che gh'abbia nomm Akmett,Me deciari però bon cristian,Cattolegh apostolegh e roman,Fedel mincion che no me calla on ett.

Hoo domandaa a paricc perchè percommHan vorsuu nominamm come on can bracch:Tucc m'han daa di reson, ma hin reson fiacch,Che nissun sa el perché gh'abbia sto nomm.

Gh'è staa vun ch'el m'ha ditt che l'è perchéG'hoo on'ideja sul gust oriental,Come se ved deffatt in sui ventalE in sui basgiann antigh di canapè;

On olter el m'ha ditt che l'è per viaChe bevi com on Turch e che voo in gippa;On olter, perché gh'hoo oli mostacc de pippa,De quij pipp che provegnen de Turchia.

Finalment sont daa dent in d'on bacillaCh'el sosten ch'even Turch tucc i me gent,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 702/734

CARLO PORTA - Poesij 

702

Ch'han traa insemma on besasc d'on falliment

E hin scappaa de la Mecca senza pilla.Mi però, che no soo on cazz de la Mecca,Poss provà a tutt el mond coi cart in man,Che sont nassuu e battezzaa a MilanCon l'acqua del Fossaa che gira in Zecca.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 703/734

CARLO PORTA - Poesij 

703

E SICCOME A CHI HA VOEJA DE FÀ MAAE siccome a chi ha voeja de fà maaGhe occorr el contrattemp de possè fallL'è mò giusta daa el cas in quell'etaaChe ona tempesta grossa come ballL'ha brusaa via netta affacc affacc

Tutt e quant el ......

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 704/734

CARLO PORTA - Poesij 

704

SURA GAITANNAEhi lee, sura Gaitanna,Voeurela proppi, proppi veng al lott ?Che la metta ona lira italianaSes quattordes novanta settantott!Che la je giuga, vedela de bon.

Hin quatter numer che ha scernii foeùraLa maestra de scoeura in sul LironE la m'ha ditt che almanchGhe n'è denter trij franchE la m'ha poeu anca ditt che l'è di agnA cuntà on sogn compagnDe trovagh i Soeu numer ciar ciarent

Che magara on bagajNol podarav a manca de trovaj.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 705/734

CARLO PORTA - Poesij 

705

GH'È AL MOND DI CRISTIAN TANT OSTINAAGh'è al mond di cristian tant ostinaaChe metten i eresij finna in la fed;Gent che se i coss no hin pu che spiegaaE ciar come del dì, no voeuren cred.

Defatt, l'oltrér me n'è giust capitaaVun, che fors l'avarav anmò de zed,Se a bagn maria no l'avess tiraaCont on bon paragon dent in la red.

Lu el sostegneva che no gh'eva el piattDe fà sta in carna e oss tucc i vivent

Unii insemma in la vall de Giosafatt;

E mì gh'hoo faa vedè ciar e patentChe in la piccola vall di mè culatt,Che foo stà tutt el mond comodament.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 706/734

CARLO PORTA - Poesij 

706

GIÀ, HIN TUTT SMORFI TRAA VIA PER NAGOTTA(1806)

Già, hin tutt smorfi traa via per nagotta,No foo pu pâs, no foo pu pâs sicur:Che la staga pur rotta se l'è rotta,

In quest sont todesch marsc, zorocch tì e mur.Oh per adess gh'hoo on stomegh de stà a bottaA tutt quant i so vergn, ai so figur;Che se la me vegniss anca in lecc biotta,La pienti e scappi, inscì in camisa, al scur.

Donc la m'ha capii, e parlemm d'olter.Lee che la tenda drizz per la soa part,E mì anca mì per la mia, e n'occor olter.

Foo poeu cunt, che sarev on gran salammDe ris'cià, col fà lumm al terz e al quart,De destrugà el mocchett e de insciramm.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 707/734

CARLO PORTA - Poesij 

707

I SETT DESGRAZI (1815)

On pover cereghett schisciamicchin,Per toeuss, sto carnevaa, on divertiment,L'ha pientaa ona pastoccia ai soeu parent,E l'è sghimbiaa a la festa al Teatrin.

Però, per no fà tort al collarin,El s'è vestii de mascher bravament,Barattand, contra on scud de pagament,L'àbet de pret in l'àbet d'on pollin.

Ma el diavol nemis nassun e giuraaDe tucc i cristian, ma anmò pusseeDe qilii che gh'han sul coo quell'o pelaa,

Prevedend fors ch'el studi o la fortunaPodevel tirall foeura del vivee,L'ha ressolt de strozzà el prevost in cuna

E el te ghe n'ha faa vuna,Proppi maggenga e pesg de la tempesta,Che in pocch paroll, senza tant franz, l'è questa.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 708/734

CARLO PORTA - Poesij 

708

Appenna su la festa,

El ghe spediss incontra on bel donninCont on cuu pu redond d'on pomm poppin,

De moeud che l'abbadin,Che l'è de carna infin, che infin l'è on omm,Nol pò de manch de pettà i ong sul pomm

E in quella on galantomm,De quij tai de la gippa de Baltramm,El ferma al vol sto bel sciampin d'Adamm.

Ah, traditor infammD'on demoni, va là, corregh adree,Fagh pur fà de maross anch la minee,

Intant ch'el va a pollee!Va là, satisfet pur, fa i to vendett,D'ona desgrazia faghen focura sett,

Demoni marcadett!Sissignor, proppi sett, nanch vuna men:Cuntej, e vedarì se dighi ben.

Vuna, l'arrest: do, el pienCoi soeu de cà, che pronten la cannella;

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 709/734

CARLO PORTA - Poesij 

709

La terza, i guaj e ci rugh de la soa bella:

La quarta, la quarellaE el nihil transit de monscior vicari:La quinta, ci benefizzi che va a l'ari:

La sesta, el vestiariDe pagà al mascaree fin ch'el sta dent,

Cioè a tutt sabet grass comodament;L'ultima, finalment,Quella d'avè daa el nas in d'on poettaChe spantéga sto latI con la trombetta.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 710/734

CARLO PORTA - Poesij 

710

ON MIRACOL(1815)

Per giustizia di Dio, on giovinottLussurios, porscell all'ultem segn,Che no l'eva mai pregnDe passà el dì e la nocc in barilott,

El creppa, e el creppa, Dio ne guarda lor,In vun de quij momentChe a vorress regordà del nost SignorGhe voeur on bel talent.

L'anema sciolta de la carna mortaLa va a vôl vers i stell,

Che el dianzen le porta,E in manch de quella la se troeuva al pèDal tribunal tremendDe Gesù Crist, che brusch in vôlt comèEl ninna el cuu su on cossinon badialDe nivol prepontaa de coo coi âl.

Su la dritta l'arcangiol san Michee,Sul fà de quij che vendEl formaj in VerzeeEl gh'ha dessôra a on tavol lì denanz

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 711/734

CARLO PORTA - Poesij 

711

Carimaa, carta, penna e do balanz:

Su la sinistra, sôra ona poltronnaDe velù crèmes eont i sbarr a intaj,Soa Majstaa la MadonnaL'assist al gran giudizi del bagaj;In circol dedrevia, come a L'ArennaDan ressalt a la scenna

Cherubin, Serafin, Dominazion,Angiol, Arcangiol, Tron.

L'aria l'è lustra che la par de ras,E i angiol del SignorLa perfummen sgorand con tanti odor,Che per usmaj se vorrar vess tutt nas.

Gesù el ninnava el cuu, come v'hoo ditt,Perchè Michee el gh'haveva già squajaaTutta la tiritera di delittDel pover desgraziaa;E 'semma el dava ment a costù chiCh'el tremava de foffa;'Semma all'Angiol Custod, che el stava lìPass cont giô i âl, come on usell che cova;

E 'semma el varda el diavol,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 712/734

CARLO PORTA - Poesij 

712

Che scrusciaa sotta al tavol

El rideva a tutt rid, menand la cova.In sto de mezz, la Mader del Signor,Regordandes che el pover giovinott,Sebben gran peccador,

L'eva staa impunemanch on so devott,E savend ben che l'eva scritt in l'abet,

Che el digiunava el sabet,Per i soeu Sett dolor, e al lunedìEl ne beveva on mezzPer i Sett allegrezz;Regordandes che indoss tutt quant el dìEl tegneva el so offizi e la coronna;

Che vedend el ritratt de la MadonnaEl levava el cappell;E che andand a bordellEl scondeva a bon cunt sott al cossinLa scerioeura, el Crist, l'acquasantin:La se volta pressosa in vers al tôsE la ghe dis: " Pietaa, pietaa, Signor,In grazia mia sospendQuel giudizzi tremend!

L'è on scorlacoo, l'è vera, on peccador,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 713/734

CARLO PORTA - Poesij 

713

Ma te cuntett nagott

Ei vess staa de toa mamma inscì devott ?Ah, Signor, per sto venterChe t'haa portaa de denter,Per quij dolor che hoo avuu in del parturitt,Per sto coo, per sti tett, per sti boritt,Per sti man, per sti brasc che t'han portaa,Fassaa e nudregaa,

Signor. te preghi, abbi pietaa, pietaa! ".Gesù Crist, che l'è a on segn de amor per leeChe in terra l'è impossibel de cognoss,Che l'è on amor che lassa finna indreeQuel che portava el Bazzer al vin ross,El biassa on bott la leugna, el palpa i oeucc,

El se carezza on pooLa ponta del barbozz, el frega el coo,E poeu el dis " VeramentLa legg l'è fada, e se dovess dà ascôltDomà a la mia giustizia,Dovarev condannal al gran tormentDe vess priv de la vista del mè vôlt:

Ma basta... per adess...Vedaremm... Quell però che me rincress,L'è che, essend giammò mort,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 714/734

CARLO PORTA - Poesij 

714

L'impegn de davel salv l'è on poo tropp fort;

Nonostant, per giustalla, hoo bell e vistCont la divina ment,Che no gh'è che on de mezz.., Citto lì! attent.

Mi, padron de tutt coss, mì, Gesù Crist,Che col moeuv d'on mè brascPoss favv tucc in spettasc;

Mi, che per vess Soa Divina MajstaaPoss pissà in lece e dì che son sudaa,Comandi e vuj che st'anema che chìLa torna in del so corp in sul moment,E appenna che l'è dentChe la se metta in man d'on confessor,Che ghe doo temp domà vintiquattr'or ".

Dopo el se volta, tutt affettuos,A la Vergin Maria,E el ghe dis: " Credii pur che hoo faa per vùQuella mincionariaChe per mè Pader no la farev pù ".Scompar Iddio, i sant, i anger, i Tron,I nivol, la Madonna, la poltronna,I balanz, san Michee, i Dominazion,E l' anema del gioven la ritornaIn del so corp a fà la confession.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 715/734

CARLO PORTA - Poesij 

715

Resta lì el diavol che, grattand i corna,El dis robba de ciodAdree all'Angiol Custod,E el tratta de giustizia bolgironnaLa giustizia divina,Concludend che per lu el n'aveva asseeDe struziass a servill sira e mattina,

Quand dai moinn d'ona donna,Sibben ch'el fuss Gesù,El se lassava menà a bev anch lù.

Con st' istoria, che franch la sarà vera,Perchè l'è scritta sôra ai Praa Fiorii,Voeuren dì i pret che gh'è la soa manera

De settass a cavall di duu partii;"Idest" che el so negozi l'è provistAnch de bontaa e pietaa de Gesù Crist.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 716/734

CARLO PORTA - Poesij 

716

ON STRIOZZ (1816)

Ona veggiana, esosa,Spiossera, avara, tegna, pedocciosa,Che per cavà d'on pozz la crôs d'on ghellL'avarav faa la corda con la pell,L'andava da on grand pezz fantastegandMasnand e ruminand,Come possè in d'on bott,

Senza tanci cuntee,Deventà ricca e sgonfià su el bolgiott;E avend sentii a descor come qualmentGh'eva staa de la gentChe aveven ottegnuu sta sort de cossCon l'ajutt de quell'angior di orecc d'oss,

La s'è ressolta anch leeDe buttass a la sort e a la fortuna,E intant per scongiurall e fass juttàDee a trà cossa la fà.(Ma ovej, fioeuj, che i coss staghen chì inscìTra violter e mì!Che in pont de striament e malefizzi

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 717/734

CARLO PORTA - Poesij 

717

Gh'è di oeucc intorna, e boeugna avegh giudizzi).

Donca, vegnend a nun, la va ona nottDe luna pienna sôra a un baltreschin,E alzand el sottaninLa le incensa sett voeult cont el cuu biott.Dopo la dà de manA on pugnattin de biella de tre tett,

E denter la ghe mett,Descartandi e basandi a vuna a vunaI sett origen de la gran fortuna,Cioè: pell de roffian,Ugora de cantant, reff de socchett,Lengua de aduilatôr,

Gengiv de fornitôr,Cranni de becch content, e on soraossDe lader a l'ingross.

Faa quest, la seccudiss el pignattin,Le ponda in terra, la ghe fa d'intornaSett voeult on bicocchin,Sett voeult le segna cont el stamp di corna,E poeu (con pocch respett)La ghe fa su sett pett.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 718/734

CARLO PORTA - Poesij 

718

Dopo i pett, la barbotta ona lienda

In barlicch e barlocch,Mezza in lengnagg ebrej, mezza in latinE intant la tira a vôltra una faccendaSul gust d'on barettin.Le ciappa per el fiocch,Le mett con gravitaa sôra el zignon,E la dis in genoeucc st'oltra orazion:

"O argen, ai, gol, oet, che te see stadaSu la crappa peladaDel gran rot sop mifraaMajester di dannaa,Cedem in st'occasion,A gloria de Astarott,

Almanca tutt e vottI sett peccaa mortal dei to patron !"

E lì, adrittura subet, triff e traffLa fa su on'insalattaDe pesa grega, zoffregh, trementina,Acquarasa, resìna,E dent in la pugnatta !E poeu la ghe dà el foeugh, sett spann lontan,Cont on sonett de l'avvocatt Stoppan.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 719/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 720/734

CARLO PORTA - Poesij 

720

Costù l'eva ona macchena de lard,Luster lenc e petard come el Cecchett,Largh de fianch e de s'cenna,Con do ganass come do micch boffett,E on vôlt de luna pienna;

Sott al barbozz, e fina a mezza gippa,Ghe pendeva on scalott de grassa matta,E el comôr de la trippaEl ghe podeva asquas scusà de patta.

L'eva costù, in sostanza,On ciappin tentador de refettori

De quij che fan consist tucc i soeu gioriA fà peccà i priôr de intemperanza,E che in certe occasionDe vegilia e degiun, l'è el so spassonA molà via petitt che fa stordì,E jutten per despresi a digerì.

In mezz a quest, però,Se nol fuss staa che sôra del topèEl gh'eva quij socchè che gh'han i bò,Ghe scommetti che al vôlt,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 721/734

CARLO PORTA - Poesij 

721

A l'aria ambrosiana, a la marsina,

El podeva vess tôltMinga per quell che l'è,Ma per un collarôn de la dottrina.

E defatt, tutt graziôs, cont on bocchinGinstaa come la mitria del pollin,El ghe se volta, e el dis: " Car bacioccoeu,

Parla, sont chì: Dì sù !Coss'eel mò che te voeu ?

Hin felipp de quij quader de Milan ?Hin dòbel, hin sovran,Hin savoj, genovin, spagn, portoghes ?Hin ongher de quij grand come tondin

Che te pias, che te voeu ? Parla, ciccin !"La veggia stria a sta proposizionLa se rallegra tutta,E la respond che in quant a la valuttaGià che l'era tant bon,Le remetteva in lu,Olter no ghe premend, resguard ai rest,Che d'aveghen sossenn e mondaj prest.

" Eh bien donc - el repia - Mademoiselle,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 722/734

CARLO PORTA - Poesij 

722

Je vais en avant, venez, suivez mes pas.

Ne doutez rien, vous en aurez on sfragel ".Inscì ditt, el va inanz, e in quella anch leeLa va, o ghe par, almanch, de andagh adree.E va, va che te va, va che te va,Su de chì, giò de là, per drizz, per stort;

Volta, revolta, corr, traversa, solta

Per côrs, contrad, pasquee,Transet, pont, piazz, streccioeu, zappej, sentee;Passa vign, camp, ortaj, risèr e praa,Finaiment, èccoj denter in d'on bôschFôlt fôlt, antigh e fôsch,De rògher e de scerr gross inscì faa !

va anmò che te va, quand de lì on pezzRiven in del bell mezz;Compaa bargniff el se revolta indree,E fermandela ai peeDe vun de quij miara de pianton,El ghe forlocca su st'oltra reson:

" Chì sott sett brazza e on quart, cara ciccin,Gh'è sotterraa on seggion de semicuppiPien de dòbel de Spagna e de zecchin:Ven chi doman mattina,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 723/734

CARLO PORTA - Poesij 

723

Zappa, la mia ciccina,

E god per amor mè tutt el marsuppi "." Grazie, grazie, sur dianzen benedett !"La sclama, tirand salt come on cavrett." Ma inanz de voltà vella,Caro lu, la repia, ch'el diga on poo:

Com'eel mò che farooIn mezz a tance piant, in tanto spazzi,A cattà giusta quellaChe gh'ha sott, sur dianzen, i soeu grazzi ?"" Speccia, el respond... te gh'ee reson... che stria !Sass no ghe n'è... brocch de cattà... nemmen...

Oh appont... scolta, ci mè ben:Te gli'avarisset mai per azzidentVolontaa de boschì ?Brava, donch, falla chi !Inscì, tornand doman, te trovaree

A speciatt, al post giust, el tò campee ".Ditt e fatt, l'alza i socch in d'on momentLa scruscia giò i garon, la ninna i quart,La calca el fiaa, la strucca la musellaPer dervì foeura el part,

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 724/734

CARLO PORTA - Poesij 

724

E, sparlafeta là, la se fa sott(Dessedandes in quella)On tesor d'on levaa tant galiott,Ch'el passa i matarazz, el passa i banch...Ona navascia, i mee fioeuj, nient manch !

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 725/734

CARLO PORTA - Poesij 

725

ON VILLAN PORCH DE RAZZA DE BECCHEE (1815)

On villan porch de razza de becchee,Che mai nol se sbaretta nè scappella;Ona faccia de forca e de cortella,Cont on lenguagg in bocca de ruee;

On sfacciaa petulant come on giudee,Goff, ignorant pussee d'ona sgabella,Ch'el voeur de tucc i donn fass ona bella,In temp che l'è gelôs de la miee;

On lader fortunaa che va in carroccia,Ch'el vorrav figurà per galantomm,Perchè no'l robba minga a la saccoccia:

Quest chi l'è el ver ritratt de quel sgonfionCh'el conserva anmò intregh in del cognommTutt l'infamm de la prima profession.

A questo sonetto il Porta aveva messo la seguentepostilla:

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 726/734

CARLO PORTA - Poesij 

726

« L'uomo descritto è il signor... Non avrei lasciato

memoria diquesto sonetto s'egli non avesse offeso altri che me; masiccomela di lui malafede è stata ad altri di assai più gravepregiudizio,così non volli usar seco riguardi di sorta, e neho quitrascritto,per conseguenza, nome e sonetto». Il nome

venne in seguitoda altri graffiato: si sa però che è un certo Malacarne.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 727/734

CARLO PORTA - Poesij 

727

PER NO LASSÀ I FIOEU Per no lassà i fioeuIn man d'ona fantesca,El voeur mudà i lenzoeuE in la tua età inscì frescaEl te scerniss e el bramma

De fatt scusà per mamma.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 728/734

CARLO PORTA - Poesij 

728

PER SOA DESGRAZIA ON ORB L'EVAAMMALAA(1816)

Per soa desgrazia on orb l'eva ammalaaD'on mal infiammatori, e el se trovavaLecc a lecc in crosera a l'Ospedaa

Con on étegh spedii che spolmonava.Al pover orb gh'aveven ordenaaLa dïetta pu granda, e se ghe davaTrii pantriditt al dì tant mesuraa,Che, signor! el bordava e el strabordava,

De moeud che ona mattina, sto meschinEl sent in la streccioeura on certo sonCome d'on piatt pondaa sul tavolin:

E lu, foeura la sciampa inscì a taston,Inscambi del pantrid, ranca el spuvin,E giò tucc i margai: Peuh! che porcon!

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 729/734

CARLO PORTA - Poesij 

729

REMIRAVA CON TUTTA DEVOZION (1815)

Remirava con tutta devozion,Voeuna de sti mattinn, in l'OspedaaEl ritratt de Monteggia, e l'iscrizionChe dis con pocch paroll tanc veritaa.

Quand on tricch-e-tracch sott al portonEl me presenta on asen mezz spelaaCh'el fava on vòlt real cont el fironPer rampà sôra in cort on ammalaa.

A sto pont tutt l'amor per la virtù,Ch'el me ispirava quel dottor de sass,L'è andaa in fond di calcagn lù de per lù;

E hoo vist infin che i sciori no gh'han tortQuand se disen tra lor, per confortass,Che var pu on asen viv che on dottor mort.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 730/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 731/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 732/734

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 733/734

CARLO PORTA - Poesij 

733

STO BEL MAS'CIOTT, STO NOSTER PATRONCIN (1811)

Sto bel mas'ciott, sto noster patronscinChe stavem tant in ansia de vedè,Sto mas'c profetizzaa de Meneghin,

Giura bacco bacchetta, adess mò el gh'è !Adess mò l'è bell fà a fà l'induvin,Che el futur el va via de so pèCol derivata patris di latin,E cont on poo de regola del trè.

L'è on frutt de bonna pianta, e l'è sicurChe nol pò reussì che on frutt scialôsOna voeulta ch'el riva a vess madur;

E el gh'ha pou anch quest de bon de madurà,Ch'el god lu per el primm i ragg preziôsBel bel sô di virtù del so papà.

5/13/2018 eBook Carlo Port A v1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ebook-carlo-port-a-v1 734/734

CARLO PORTA - Poesij