4

Sejm

i k io

só

b

niepełnosprawnychWraz z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, rozwinęło się wie-le oddolnych inicjatyw w sferze działalności na rzecz osób niepełnosprawnych. Ponadto warto podkreślić, że będąc osobą z niepełnosprawnością możemy sami wpływać na rzeczywistość i skutecznie rozwiązywać różne problemy. Jest to jeszcze łatwiejsze kiedy włączymy się w inicjatywy partnerskie, np. grupy, sieci, zrzeszenia, itp. Jedną z form takiej aktywności są sejmiki osób niepełnospraw-nych. Pragniemy przybliżyć czytelnikom ideę ich powoływania, formy oraz za-sady działania. Tym samym mamy nadzieję, że ta forma działania rozwinie się w miejscach, gdzie dotąd jeszcze nie powstała.Sejmiki osób niepełnosprawnych są inicjatywami oddolnymi, powstają dobrowolnie. Najczęściej są to zrzeszenia różnych organizacji pozarządowych zajmujących się problematyką osób niepełno-sprawnych, działających nie dla zysku (non-profit). Są to zatem zrzeszenia branżowe, wyspecjalizo-wane w problematyce osób niepełnosprawnych. Posiadają osobowość prawną. Terenem działania sejmików są najczęściej całe regiony, czyli są to inicjatywy o zasięgu wojewódzkim. Obecnie sejmiki osób niepełnosprawnych funkcjonują w dziewięciu województwach.

osó

b Sejmiki posiadają swoje Zarządy. Spotkania członków Sejmików są organizowane co do zasady systematycznie, w razie potrzeby, ale nie rzadziej niż raz na trzy miesiące. Na takich spotkaniach omawiane są wspólne inicjatywy i rozwiązywane sprawy związane z tematyką osób niepełno-sprawnych. Ale Sejmiki to nie tylko debaty i dyskusje oraz wymiana informacji. Prowadzona jest w ramach nich bardzo szeroka działalność. Celem działania sejmików jest reprezentowanie interesów osób niepełnosprawnych, koordy-nacja działań w tym zakresie, tworzenie warunków dla pełnego i aktywnego udziału osób nie-pełnosprawnych w życiu społecznym oraz wspieranie działań na rzecz realizacji zasady ochrony równości szans osób niepełnosprawnych w społeczeństwie.Sejmiki realizują swoje cele w zakresie:1.Współpracy z władzami i urzędami administracji samorządowej i państwowej zakresie prze- ciwdziałania dyskryminacji oraz organizacji pomocy społecznej – w tym uczestnictwo bezpo- średnie, reprezentatywne w tych pracach.2.Usuwania barier urbanistycznych, architektonicznych, transportowych, w komunikowaniu się, psychologicznych i biurokratycznych.3.Rozpoznawania i sygnalizowania potrzeb osób niepełnosprawnych.4.Integrowania i wspierania lokalnych środowisk osób niepełnosprawnych.5.Promocji i organizacji wolontariatu.6.Inspirowania, współtworzenia oraz wspierania tworzenia stanowisk pracy, zakładów, a także działalności gospodarczej osób niepełnosprawnych.7.Działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości oraz w zakresie ekonomii społecznej.8.Prowadzenia działalności informacyjnej, poradniczej, edukacyjnej i rehabilitacyjnej.9.Tworzenia warunków do rozwijania działalności samopomocowej.10.Pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób.11. Prowadzenia działań interwencyjnych.12.Działalności charytatywnej.13.Inicjowania, opiniowania i udziału w pracach legislacyjnych dotyczących warunków życia i ochrony praw osób niepełnosprawnych.14.Prowadzenia i wspierania działalności wydawniczej oraz innych form popularyzujących problematykę osób niepełnosprawnych.15.Podejmowania innych działań wspomagających realizację celów statutowych poszczegól- nych organizacji zrzeszonych w Sejmiku.16.Tworzenia nowych, adoptowania istniejących obiektów służących rehabilitacji, sportowi, tu- rystyce, rekreacji, kulturze, edukacji i innym dziedzinom życia społecznego oraz prowadze- nie działalności w tych obiektach.17.Promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy.18.Podejmowania działań zwiększających potencjał zawodowy oraz aktywność obywateli, instytucji, w szczególności stwarzających możliwości uzyskania pracy przez osoby niepełno- sprawne na otwartym rynku pracy, m.in. poprzez: -doradztwo/poradnictwo zawodowe,

5

- szkolenia, warsztaty psychologiczne i działania wspierające,- rozwijanie form i programów szkoleniowych, form zatrudniania,- rozwijanie i promocja współpracy pomiędzy aktorami rynku pracy,- zmienianie niekorzystnych postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych, kampanie informacyjno-promocyjne skierowane do odpowiednich grup społecznych i środowisk,- inicjowanie i prowadzenie badań i ekspertyz.Z wymienionych powyżej form działalności widać, że jest to bardzo szeroki zakres działań. Warto podać przykłady konkretnych projektów. Jednym z nich jest ośrodek informacji prowadzony przez Wrocławski Sejmik Osób Niepełnosprawnych. Jest on realizowany od 1995 roku we współpracy z Gminą Wrocław i PFRON. Celem działań realizowanych w ramach Wrocławskiego Ośrodka Informacji Osób Niepełnosprawnych jest tworzenie warunków do pełnego, aktywne-go udziału osób niepełnosprawnych i ich rodzin w ich środowisku lokalnym i zawodowym, poprzez zaspokojenie potrzeb informacyjnych oraz porad-nictwo. Program skierowany jest do osób niepełnosprawnych i ich rodzin oraz organizacji pozarządowych działających w tym środowisku, a także do wszystkich zainteresowanych problematyką niepełnosprawności (pra-cownicy samorządów lokalnych, służby zdrowia, oświaty, wolontariusze).Zadaniem WOION jest:1) udzielanie informacji i porad dotyczących wszystkich sfer życia i aktywności, w tym o:• prawach i możliwościach niepełnosprawnych,

6

• zmieniających się przepisach prawnych,• ulgach i uprawnieniach z tytułu niepełnosprawności,• możliwości podjęcia zatrudnienia i pośrednictwie pracy,• formach i miejscach leczenia, rehabilitacji i wypoczynku,• możliwości leczenia, rehabilitacji i kształcenia i dokształcania dzieci i młodzieży niepełnosprawnej,• dostępnym sprzęcie rehabilitacyjnym i pomocniczym dla osób niepełnosprawnych,• organizacji przestrzeni urbanistycznej i architektonicznej oraz wnętrz pod kątem potrzeb osób niepełnosprawnych,• organizacjach pozarządowych osób niepełnosprawnych oraz organizacjach i instytucjach realizujących zadania na rzecz tych osób.2) upowszechnianie informacji w formie broszur informacyjnych oraz w postaci elektronicz- nej;3) stała współpraca z lokalnymi mediami w zakresie szerzenia rzetelnej informacji na temat problemów środowiska oraz tworzenia pozytywnego wizerunku osób niepełnospraw- nych;4) prowadzenie działalności badawczej w zakresie problematyki niepełnosprawności w społeczeństwie;5) organizacja konferencji i seminariów poświęconych tej problematyce. Innym przykładem jest „Zatrudnienie Wspomagane” – projekt Warmińsko Mazurskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych dofinansowany przez PFRON. Projekt kierowany jest

7

do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, umiarkowanym i lekkim (ze stopniem lekkim do 10% uczestników). Celem projektu jest pomoc uczestnikom projektu w znalezieniu, podjęciu i utrzymaniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy. W projekcie wykorzystywana jest metoda zatrudnienia wspomaganego – osoby z niepełnosprawnościami. Uczestnicy projektu, uzyskują w procesie aktywizacji społeczno-zawodowej profesjonalne, kompleksowe wsparcie trenera pracy i psychologa. W pierwszym roku planowane jest objęcie aktywizacją społeczno-zawodo-wą 120 osób z województwa warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego i mazowieckiego. Pro-jekt realizowany jest w dwóch edycjach, w okresie 01.04.2015 r. do 30.03.2016 r. i 01.04.2016 r. do 31.03.2017 r. Zatrudnienie wspomagane realizowane jest, aby osiągać następujące rezultaty: - uczestnik projektu znajduje i utrzymuje pracę na otwartym rynku pracy,- uczestnik projektu staje się cenionym pracownikiem i współpracownikiem, pełnoprawnym członkiem zespołu,- jako pracownik ma możliwość rozwijania kariery zawodowej. Proces zatrudnienia wspomaganego polega na ścisłej współpracy trenera pracy z pracodawcą, ułatwia pracodawcy zatrudnienie odpowiednich kandydatów i oferuje wspar cie podczas wdrożenia nowego pracownika na stanowisku pracy.Prowadzone formy wsparcia to: 1. Indywidualna praca z trenerem pracy, również na stanowisku pracy, w początkowym okresie nowej pracy,2. Indywidualne oraz grupowe wsparcie psychologiczne, dostosowane do specyficznych po- trzeb osób niepełnosprawnych, obejmujące takie tematy jak: asertywność, komunikacja, autoprezentacja, radzenie sobie ze stresem i konfliktem. 3. Indywidualna diagnoza praktycznych umiejętności zawodowych w rzeczywistych bądź symu- lowanych warunkach pracy, kilkudniowe próby pracy – sprawdzenie się na różnych stanowi- skach pracy.4. Staże zawodowe, 3 miesięczny okres stażu ma pozwolić na pozyskanie miejsca pracy.5. Zatrudnienie oraz monitoring pracy w zakładzie pracy celem utrzymania miejsca pracy. 6. Dodatkowo osoby z niepełnosprawnością będą mogły skorzystać ze wsparcia asystenta funkcjonalnego, np. osoby z niepełnosprawnością ruchową, osoby niewidome (przewodnik), osoby niesłyszące (tłumacz języka migowego). Uczestnicy zamiejscowi otrzymają zwrot kosztu dojazdu, stażyści - stypendia stażowe. Pro-jekt realizowany jest zgodnie ze standardami Europejskiej Unii Zatrudnienia Wspomaganego, z wykorzystaniem dotychczasowych doświadczeń Partnerów. Wskazane przykłady pokazują, że w ramach Sejmiku można mieć stałych partnerów do re-alizacji różnych inicjatyw i projektów. Jest to miejsce do aktywizacji wielu osób, które posiadają różne umiejętności. Zachęcamy do integracji i współdziałania w ramach sejmików osób niepełnosprawnych wszystkie organizacje non-profit. Uważamy, że w ramach takich zrzeszeń znacznie łatwiej jest realizować misję dostarczania wiedzy i umiejętności organizacjom pozarządowym, jednostkom samorządowym i państwowym, indywidualnym osobom niepełnosprawnym, które służą do-skonaleniu działań zmierzających do pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i zawodowym.

dr Eliza Szadkowska

8

9

dr Eliza Szadkowska

UE chce większej dostępności produktów i usług

dla osób niepełnosprawnychKomisja Europejska przedstawiła 2 grudnia 2015 r. wniosek dotyczący europejskiego aktu w sprawie dostępności, który wprowadzi wspólne wymogi w odniesieniu do niektórych klu-czowych produktów i usług, co pomoże osobom niepełnospraw-nym w całej UE pełnym uczestniczeniu w życiu społecznym. Produkty i usługi zostały starannie wyselekcjonowane po konsultacji z oby-watelami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz przedsiębior-stwami. Obejmują one usługi bankowe i bankomaty, komputery, telefonyi urządzenia telewizyjne, telefonię oraz usługi audiowizualne, transport, książki elektro-niczne i handel elektroniczny. Wniosek w sprawie dyrektywy ma na celu poprawę funk-cjonowania rynku wewnętrznego, ułatwiając przedsiębiorstwom oferowanie dostępnych produktów i usług za granicą. Wspólne wymogi dostępności będą również obowiązy-wać w przypadku unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych i korzysta-nia z funduszy unijnych. Inicjatywa ta ożywi innowacyjność i poszerzy ofertę dostęp-nych produktów i usług dla około 80 mln osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej.

Zwrócono uwagę na zapewnienie pro-porcjonalności wymogów, zwłaszczaw odniesieniu do małych przedsię-biorstw i mikroprzedsiębiorstw. Dzię-ki klauzuli zapewniającej zdroworoz-sądkowe podejście uniknięto sytuacji,w której wymogi dostępności nakładałby nieproporcjonalne obciążenia, a w przy-padku mikroprzedsiębiorstw przewidzia-no łagodniejsze środki zmierzające do zapewnienia zgodności. Doświadcze-nie pokazuje, że w większości przypadków zapewnianie dostępnych produktów jest opłacalne z biznesowego punktu widze-nia, w szczególności jeżeli dostępność jest przewidziana w fazie projektowania.

Marianne Thyssen, komisarz do spraw zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, stwierdziła: „Niepełnosprawność nie powinna stanowić barie-ry dla pełnej aktywności społecznej, a brak wspólnych unijnych przepisów nie powinien być przeszkodą dla transgranicznego handlu dostępnymi produktami i usługami. Za pomo-cą tego aktu chcemy pogłębić rynek wewnętrzny i wykorzystać jego potencjał z korzyścią zarówno dla przedsiębiorstw, jak i osób niepełnosprawnych. W rzeczywistości wszyscy możemy na tym skorzystać.”. Europejski akt w sprawie dostępności ułatwi producen-tom i usługodawcom eksport produktów i usług zgodnych z wymogami UE, ponieważ nie będą musieli oni dostosowywać tych produktów i usług do różnych przepisów krajowych.

10

Akt ten umożliwi zwłaszcza małym przedsiębiorstwom pełne korzystanie z rynku unijnego.W rezultacie osoby niepełnosprawne będą mogły czerpać korzyści z większej podaży dostępnych produktów i usług po bardziej konkurencyjnych cenach. Z tej ulepszonej oferty korzystać mogą również osoby starsze o podobnych potrzebach w zakresie dostępności, a także pozostałe osoby, które stają w obliczu wyzwań związanych z wypadkiem, tymczasową chorobą lub trudnymi warunkami, takimi jak słabe oświetlenie lub duży hałas. Pomoże to zwiększyć aktywność społeczną, w tym uczestnictwo w kształceniu i w zatrudnieniu, a także pozwoli na większą niezależność i lepsze możliwości w zakresie mobilności.

Kontekst Około 80 mln osób w UE jest w pewnym stop-niu dotkniętych niepełnosprawnością. Ze wzglę-du na starzenie się społeczeństwa oczekuje się, iż do roku 2020 liczba ta wzrośnie do 120 mln. Dostępność jest warunkiem wstępnym równego i aktywnego uczestnictwa tych osób w społeczeń-stwie. Ponadto może przyczynić się do zapew-nienia inteligentnego, trwałego wzrostu gospo-darczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.Konwencja NZ o prawach osób niepełnospraw-nych zawiera wymogi dostępności. Strony konwencji, np. UE i państwa członkowskie, zo-stały w niej zobowiązane do podejmowania nie-zbędnych środków, w tym środków prawnych, by zagwarantować dostępność. Bez działań ze strony UE każde państwo UE nadal będzie opracowywać różne przepisy podczas realiza-cji swoich zobowiązań, co doprowadzi do jesz-cze znaczniejszego rozdrobnienia rynk UE. Działanie na szczeblu UE może zapobiec takiemu rozdrobnieniu i zaoferować przedsiębiorstwom więcej możliwości. A to z kolei może zmniejszyć koszt dostępnych produktów i usług, i wpłynąć pozytywnie na finanse publiczne w perspekty-wie długoterminowej przez zwiększenie autono-mii osób starszych i osób niepełnosprawnych.UE ratyfikowała Konwencję NZ o prawach osób niepełnosprawnych (UNCRPD) w 2011 r. W konwencji tej do niepełnosprawności pod-chodzi się jako do kwestii związanej z prawa-mi człowieka, a nie traktuje się jej z perspekty-wy medycyny czy działalności charytatywnej.

11

Obejmuje ona prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze, spo-łeczne i kulturalne, a także wiele obszarów polityki: od sprawiedli-wości po transport, od zatrudnienia po technologie informacyjne itd. W art. 9. konwencji zawarto zobowiązania stron w zakresie dostęp-ności, które polegają na zapewnieniu osobom niepełnosprawnym do-stępu na zasadach równych z zasadami dostępu dla innych osób. Wszystkie państwa członkowskie podpisały konwencję, a 25 państw ją ratyfikowało. Finlandia, Holandia i Irlandia przygotowują się do ratyfikacji. Oznacza to, że UE, a także państwa członkowskie, które są stronami kon-wencji, zobowiązały się do tego, by w ramach swoich kompetencji przestrze-gać praw osób niepełnosprawnych zapisanych w konwencji NZ i je chronić.

Żródła: http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosc/1886510.html?utm_source=v8_-_newsletter_-_UE&utm_medium=email&utm_campaign=10.12.2015ue.ngo.pl

Opracowanie: MW

12

Osoby z niepełnosprawnościami bardzo często są wykształcone, kreatywne i pełne energii. Mimo tego nie mogą znaleźć zatrudnienia. Telepraca to szansa na prawdziwą zmianę!Czym jest telepraca?Zgodnie z art. 675 praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pra-cy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną (telepraca).Telepracownikiem zaś jest pracownik, który wykonuje pracę w warunkach określonych wyżej i przekazuje pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem komunikacji elektronicznej. Z powyższej definicji wynika jednoznacznie, iż cechą odróżniającą telepracę od innych umów z pracownikami, są przede wszystkim: • miejsce świadczenia pracy; • inna organizacja procesu pracy, w tym w szczególności sposób przekazywania pracodawcy wyników pracy przez telepracownika.Poza ww. cechami odróżniającymi telepracę od innych umów o pracę, telepraca po-siada wiele cech zbieżnych ze zwykłym stosunkiem pracy. Telepracownik przede wszyst-kim podlega ubezpieczeniom według normalnych zasad przewidzianych i stosowanych dla ogółu pracowników tj. podlega ubezpieczeniu społecznemu oraz zdrowotnemu.Najważniejszym i nieodzownym czynnikiem związanym z wykonywaniem telepracy jest sprzęt na którym dana praca jest wykonywana. W przypadku wykorzystywania do tej pracy własnego sprzętu, telepracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny, który jest zależny od wielu czynników (m.in. stopień zużycia sprzętu) i jest on określony w porozumieniu lub regulaminie dotyczącym telepracy. Niezwykle istotny jest fakt, że w przypadku użytkowania podczas telepracy prywatnego sprzętu telepracownika, jest on zwolniony z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

mgr prawa Mariusz Pruszyński

TELE PRACA? To szansa dla osób z niepełnosprawnościami!

13

Jakie zalety i wady ma telepraca?

Podstawową zaletą wydaję się być elastyczny czas pracy. Taka formuła pracy pozwala w szczególności dla osoby z niepełnosprawno-ściami na ustalenie własnego trybu pracy oraz organizacji dnia z uwzględnieniem barier i po-trzeb osoby niepełnosprawnej. Praca w domu jako telepracownik pozwala także na dostosowanie warunków pracy do własnych preferencji. Nie-zwykle ważnym czynnikiem związanym z funkcjo-nowaniem telepracy jest możliwość pracy w każ-dym miejscu, niezależnie od siedziby macierzystej firmy. Dla osoby niepełnosprawnej telepraca wy-daję się niezwykle dobrym i trafnym rozwiąza-niem, niestety nie jest to narzędzie dla wszystkich. Telepraca nie jest jednak idealnym rozwiąza-niem dla wszystkich. Może sprawiać trudności dla osób, które mają problemy z organizacją własnego czasu i przystosowaniem do pra-cy w trybie zadaniowym. Telepracownik musi bowiem wykonywać określone zadania, to właśnie z efektów tych działań jest rozliczany i kontrolowany przez pracodawcę. Praca jako telepracownik pozwala godzić życie zawodowe z prywatnym, poprzez możliwość pracy w domu i opieki nad dzieckiem, osobą zależną itd. Jest to więc także niezwykle ciekawy instrument, dla ko-biet lub os. sprawujących opiekę nad dzieckiem. Należy więc stwierdzić, iż pomimo kilku wad telepraca wydaję się niezwykle atrakcyjnym instrumentem rynku pracy do wykorzystywania przez pracodawców i niezwykle ciekawym narzędziem do którego powinny być zachęcane przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami. Do telepracy osoby niepełnosprawne powinny przede wszystkim zachęcać organizacje społeczne i pozarządowe, bo to pod ich opieką jest znacząca grupa osób niepełnosprawnych.

14

Mariusz Pruszyński

Dlaczego pracodawcy nie korzystają z telepracy?

Jak wynika z informacji rynku pracy publikowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku w 2015 r. oraz w 2016 r. pracodawcy nie korzystali z grantów na tele-pracę. Powodów braku wykorzystywania szans jakie niesie ustawa o promocji zatrudnienia i instrumentach rynku pracy jest kilka. Telepraca kojarzy się dla pracodawców przede wszystkim z brakiem możliwości kontroli pracow-nika, a także dużą ilością dokumentacji niezbędnej do wdrożeniatego instrumentu we własnym przedsiębiorstwie.Wdrożenie telepracy we własnym przedsiębiorstwie nie jest bowiem proste, wymaga od pracodawcy określo-nego zaangażowania. Na początku należy przeanalizo-wać na jakim stanowisku taka forma pracy może być za-stosowana. Takiej analizy docelowo powinien dokonać zewnętrzny ekspert. To właśnie ta osoba powinna tak-że przeprowadzić pracodawcę przez cały proces ana-lizy dokumentacji i stworzenia regulaminu telepracy. Telepraca może także powodować określone konflikty wśród pracowników zatrudnionych na stałe w sposób stacjonarny. Dlatego też wdrożenie w przedsiębiorstwie instrumentu telepracy wymaga porozumienia z przedstawicielami pracodawców lub związkami zawodowymi – jeżeli takowe związki funkcjonują u danego pracodawcy/przedsiębiorcy. Brak korzystania z grantów na telepracę wynika także z obowiązków, które ustawa o promocji zatrudnienia (…) nakłada na przedsiębiorcę któremu udzielono grantu na telepracę. W przypadku uzyskania przez pracodawców grantu na telepracę (którego wartość nie przekracza 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu zawarcia umowy) pracodawca lub przedsiębiorca jest zobowiązany do utrzymania zatrudnienia danej os. (musi to być osoba bezrobotna) przez okres 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy lub przez okres 18 miesięcy w połowie wymiaru czasu pracy. W przypadku niespełnienia ww. obowiązków przez pracodawcę może być on zobowiązany do zwrotu całej wartości grantu.

15

Podstawowe s a v o i r – v i v r e

Jak radzić sobie w codziennym funkcjonowaniu, gdy spotkamy osoby z róż-nymi rodzajami niepełnosprawności? Jak się zachować w kontaktach z nimi i jak przyjść im ze skuteczną pomocą, gdy tego potrzebują? Na te pytania spró-bujemy sobie odpowiedzieć – opowiemy o kulturze zachowania wobec osób niepełnosprawnych i międzynarodowych standardach w tym temacie. Mamy przy tym nadzieję, że przekazane przez nas podstawowe zasady będą przez czytelników stosowane w życiu zawodowym i prywatnym.

Postawa wobec osoby niepełnosprawnej w wielu miejscach w naszym kraju wciąż jest niewłaściwa. Często podczas takiego spotkania wiele osób czuje się niezręcznie, bądź, co gorsza zachowuje się w sposób niewłaściwy, a nawet krzywdzący. Ostatnie badania społeczne pokazują, że czasy, w których osoby niepełnosprawne były traktowane, jak oso-by gorszej kategorii już minęły, niemniej jednak nasze postawy względem osób dotkniętych

16

w o b e c o s ó bs a v o i r – v i v r e

n ie pełnospraw nyc h

chorobą są zwykle obojętne, a brak życzliwości niestety nie pomaga w życiu codziennym niepełnosprawnych.Większość postronnych osób w kontakcie z osobą niepełnosprawną nie wie, jak się zachować, jak reagować i czego się spodziewać. Niewiedza może rodzić strach - to paraliżuje i odpycha, a z czasem zmienia się w zobojętnienie. Tymczasem równość szans jest jednym z podstawowych praw – określonych w Karcie Praw Podstawowych – stosowaną powszechnie we wszystkich pań-stwach członkowskich Unii Europejskiej. W rozdziale III Karty sprecyzowano za-sadę niedyskryminacji - każdy jest równy wobec prawa, wszelkie cechy czło-wieka, które mogłyby spowodować nierówne jego traktowanie są prawem zakazane. Zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność został okre-ślony szczegółowo przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 11 lipca 2006 r. Trybunał, określił, iż „niepełnosprawność” należy rozumieć jako ograni-czenie wynikające w szczególności z naruszenia funkcji fizycznych, umysłowych

17

lub psychicznych i stanowiące przeszkodę dla danej osoby w uczestnictwie w życiu zawo-dowym. Tak więc do obowiązków państwa i jego instytucji jest zapewnianie warunków i prowadzenie wszelkich działań na rzecz pełnej integracji osób niepełnosprawnych - udzielania wszelkiej niezbędnej pomocy, w tym technicznej, w zakresie eliminowania barier w dostępie do transportu, miejsc zamieszkania, aktywności kulturalnej oraz wypoczynku. Rozejrzyjmy się dookoła, w miejscach publicznych, w naszych zakładach pracy, na ulicy. Czy z tych miejsc mogą swobodnie korzystać osoby niepełnosprawne? Czy myślimy o nich kiedy organizujemy nasze przedsięwzięcia i świadczymy usługi? Pierwszym krokiem w pokonaniu barier jest dostrzeżenie człowieka i akceptacja go. To, że ktoś utracił sprawność, nie ozna-cza że jest osobą inną, czy na straconej pozycji. Przeciwnie, osoby niepełnosprawne należy traktować na równi z pełnosprawnymi, realnie oceniać ich ograniczenia oraz dostrzegać za-lety i osiągnięcia. Kluczowe jest traktowanie osób niepełnosprawnych jak indywidualne jed-nostki. Życzliwa, pozytywna postawa względem nich jest konieczna, aby taka osoba czuła się bezpiecznie i była zaakceptowana. Dzięki temu osoby niepełnosprawne mają większe szanse na prawidłowe przystosowanie się do społeczeństwa. Pomocne w przełamaniu niechęci do niepełnosprawnych może być wyobrażenie sobie, co bym czuł w sytuacji, kiedy ktoś mnie źle ocenia lub odtrąca, tylko przez utratę sprawności. Specjaliści nie zalecają okazywania litości oraz przesadnej troski wobec osób niepełnosprawnych. W poczuciu większej swobody, w kon-takcie z niepełnosprawnymi, pomocne jest poznanie rodzajów i stopni niepełnosprawności.

18

W bezpośrednim kontakcie wystarczy uśmiech, miłe spojrzenie, które zwykle stają się moty-wacją oraz podporą dla osób niepełnosprawnych. Warto zatem pomyśleć o naszej postawie i przeanalizować standardy właściwego zachowania. Podstawowe zasady właściwego postępowania wobec osoby z niepełnosprawnością, które chcemy państwu przekazać zostały sformułowane przez Judy Cohen - Dyrektora Access Resources i członka Komisji do spraw niepełnosprawności fizycznej i umysłowej Ame-rykańskiego Stowarzyszenia Prawników. Zostały one spisane przez Stowarzyszenie United Spinal Association i przekazane wszystkim europejskim, demokratycznym społeczeństwom. Zasady podstawowe postępowania wobec osób niepełnosprawnych:I. Pamiętajmy o najważniejszej zasadzie: Osoby niepełnosprawne są tak jak my pełnoprawnymi członkami wspólnoty, obywatelami, posiadają rodzinę i pracę, zainteresowania, sympatie i antypatie, problemy i radości. Niepełnosprawność sama w sobie nie określa kim są. Dlatego, nie zmieniaj osób niepełno- sprawnych w ofiary lub bohaterów niepełnosprawności. Traktuj ich jak indywidualne jedno- stki. Bądź otwarty na ich indywidualne potrzeby.II. Zwracaj uwagę na dostępność twojej firmy, organizacji, realizowanego przez ciebie każdego programu, projektu i działania. Zapewnij odpowiednie oznakowanie w miejscu świadczenia swoich usług. Obok symboli zamieszczaj opis słowny. W przypadku oznakowania powiększ symbol i umieść go w najbardziej widocznym miejscu.

19

20

III. Fakt bycia niepełnosprawnym nie oznacza, że dana osoba potrzebuje pomocy. Jeżeli zapewni

my przyjazne otoczenie, zwykle sama sobie doskonale poradzi. Dorośli niepełnosprawni pra

gną być niezależnymi osobami. Pomoc należy oferować tylko wtedy, kiedy stwierdzimy, że

dana osoba jej potrzebuje. Jeżeli tak w istocie jest, zapytaj zanim zaczniesz jej udzielać.

IV. Bądź taktowny w kontakcie fizycznym z osobą niepełnosprawną. Niektóre osoby niepełno-

sprawne utrzymują równowagę dzięki swoim rękom. Dlatego nie należy chwytać za nie –

nawet w celu udzielenia pomocy – może tę równowagę zakłócić. Unikaj klepania takiej

osoby po głowie, a także dotykania jej wózka, skutera czy laski. Osoba niepełnosprawna

uważa je za część swojej przestrzeni osobistej.

V. Zawsze zwracaj się do osoby niepełnosprawnej w sposób bezpośredni. Nie zwracaj się

do jej towarzysza, pomocnika ani tłumacza migowego – po prostu zwracaj się do niej jak

do każdej innej osoby. Szanuj jej prywatność. Jeżeli będziesz wypytywał ją o jej przypa-

Drodzy czytelnicy, pamiętajmy o powyższych zasadach w bezpośrednim kontakcie z osobą niepełnosprawną w pracy,

na ulicy, w szkole czy teatrze. Traktujmy każdą osobę z szacunkiem i odpo-wiednio do jej wieku. Pytajmy czy i jaka pomoc byłaby dla niej przydatna, np. co ułatwiłoby komunikację i funkcjonowanie. Nasze efektywne działa-nie z osobą niepełnosprawną wymaga w pierwszej kolejności zrozumienia

natury niepełnosprawności i tego, jak może ona wpłynąć na przebieg komunikacji między nami.

dłość, może się ona czuć jakbyś utożsamiał ją tylko z niepełnosprawnością, a nie dostrzegał

w niej człowieka. Pomyśl zanim zadasz pytanie.

VI.Nie rób żadnych założeń. Osoby niepełnosprawne same najlepiej wiedzą co są w stanie zro-

bić, a czego nie. Nie podejmuj za nie decyzji co do uczestnictwa w jakiejkolwiek czynności.

W zależności od sytuacji, wykluczenie osób niepełnosprawnych z jakiegokolwiek działania na

podstawie założeń o ich ograniczeniu może być pogwałceniem ich praw, za co ponosi się

odpowiedzialność karną.

VII. Reaguj uprzejmie na prośby osób niepełnosprawnych. Jeżeli osoby niepełnosprawne

proszą cię o dokonanie pewnych przystosowań w twoim działaniu – to nie oznacza skargi.

Świadczy to o tym, że czują się na tyle swobodnie aby mówić otwarcie o swoich potrzebach.

Nie powinieneś się na nie obrażać. Jeżeli twoja reakcja będzie pozytywna,

na pewno będą do ciebie wracać i powiedzą swoim znajomym, jak dobrze zo-

stali obsłużeni.

VIII. Stawaj osobę na pierwszym miejscu. Mów osoba niepełnosprawna, a nie

„niepełnosprawny”. Jeżeli znasz konkretne formy niepełnosprawności,

lepiej jest mówić, np. osoba z porażeniem mózgowym, osoba z zespołem

Aspargera, itp. Jeżeli nie masz pewności jakich słów użyć - po prostu zapy-

taj. Unikaj negatywnych określeń, typu: „cierpiący”, mów np. „osoba z

AIDS” zamiast „osoba cierpiąca na AIDS”.

IX. Pamiętaj, że osoby niepełnosprawne mogą mieć różne stopnie niepełno

sprawności. Nie wolno generalizować niepełnosprawności. Utrzymuj

kilka dróg dostępu dla takich osób.

21

jak otworzyć profesjonalne miejsce opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej infor-muje, że w chwili obecnej w Polsce działa zaledwie 200 legalnych, prywatnych miejsc opieki nad osobami star-szymi. Łącznie zapewniają one miejsca dla 14 tysięcy pensjonariuszy. Jest to zdecydowanie poniżej średniej wszystkich potrzeb. Z roku na rok liczba osób starszych, wymagających wsparcia lawinowo rośnie. Szacuje się, że w wyniku zmian demograficznych po 2030 roku licz-ba osób starszych przekroczy 4 miliony, z czego 7%z nich będzie potrzebowało stałej, profesjonalnej opieki.

Dom

dr Eliza Szadkowska

Seniora

Jest to duże wyzwanie społeczne, które wymaga podję-cia działań, zwłaszcza na szczeblu lokalnym, tak aby miejsca dla seniorów powstawały na obszarze całego kraju. W niniej-szym artykule przedstawiamy praktyczne wskazówki o tym, jakie wymagania należy spełnić aby otworzyć legalny dom opieki oraz skąd można pozyskać dofinansowanie na ten cel? Pobyt w domu seniora to miesięczny koszt rzędu 4-6 tysięcy zło-tych. Dla wielu rodzin konieczne jest wsparcie materialne na ten cel, na które mogą liczyć tylko od samorządów. W domu seniora pen-sjonariusze nie muszą wcale przebywać przez kilka miesięcy czy lat. W zależności od potrzeb mogą spędzić tam kilka lub kilkanaście dni. Wtedy sprawdza się ustalenie tzw. cennika dziennego. W za-leżności od lokalizacji ośrodka cena za dobę pobytu wynosi 100-150 zł.

22

Domy seniora powinny być to miejsca nie tylko komfortowe i dobrze wyposażone, ale powinny one spełniać także takie standardy jak: zapewnienie prywatności, poczucia wspól-noty, elastycznego rytmu i schematu dnia oraz możliwości kształtowania przyjaznych re-lacji z otoczeniem. Są to wartości, które zostały naukowo zbadane przez dr Atula Gawan-de i opisane w książce pt. Śmiertelni. Medycyna i to, co najważniejsze. Ważne jest zatem, aby dom seniora miał wysoki standard i charakteryzował się możliwie jak najlepszą jako-ścią obsługi. Osoby starsze poszukujące najlepszego dla siebie domu oczekują domo-wej, rodzinnej atmosfery, a nie sterylnego, bezosobowego klimatu. Dlatego coraz częściej praktykuje się udostępnianie pensjonariuszom wyłącznie pokoi lub niewielkich mieszkań i umożliwianie im wyremontowania oraz wyposażenia ich według własnego gustu.Warto też aby placówki tego typu były zlecane do prowadzenia przez samorządy orga-nizacjom pozarządowym, czego przykładem są rodzinne domy opieki, kameralne pla-cówki prowadzone np. przez wykwalifikowanych opiekunów z fundacji i stowarzyszeń.

23

Aby zalegalizować dom seniora należy uzy-skać zezwolenie na prowadzenie całodobo-wego domu opieki nad osobami starszymi. Zezwolenia są wydawane przez Wojewodę. Przed wydaniem zezwolenia należy uzyskać zgodę Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemio-logicznej, Państwowej Straży Pożarnej. Po uzyskaniu zezwolenia placówka zostaje wpi-sana do specjalnego rejestru. W urzędzie wojewódzkim należy przedłożyć następujące dokumenty: wniosek o zezwolenie, doku-menty potwierdzające tytuł prawny do nieru-chomości, na której stoi dom, koncepcję pro-wadzenia placówki, informację o sposobie finansowania placówki i niezaleganiu z płat-nościami wobec urzędu skarbowego i skład-kami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, informację z Krajowego Rejestru Karnego

o niekaralności osoby, która będzie kierowa-ła placówką i zaświadczenie, że ze względu na stan zdrowia jest ona zdolna do prowa-dzenia placówki. Zezwolenie jest wydawa-ne na czas nieokreślony po przeprowadze-niu wizytacji placówki. Stworzenie samego miejsca wymaga dużych nakładów finanso-wych, zwłaszcza na budowę budynku. Kosz-ty można zmniejszyć poprzez dzierżawę nieruchomości, np. od samorządu, który posiada często zasoby w postaci zamknię-tych budynków po szkołach lokalnych itp. Koszt remontu kilku kondygnacji budynku, który musi posiadać przede wszystkim win-dę do przewozu osób, wynosi około 100 ty-sięcy złotych. Koniecznym wyposażeniem jest też kuchnia. Aby pomniejszyć koszty związane z funkcjonowaniem kuchni, moż-na zamiast niej korzystać z usług cateringu.

Fot. Red.

24

Konieczne jest wyposażenie każdego pokoju z osobna. Można obniżyć te koszty, tylko remontując pokoje, np. malując je i kładąc panele, a ich urządzenie zostawić do dyspozycji pensjonariuszy. Jeśli jednak chcemy od razu oddać do użytku pokoje dla klientów domu seniora, musimy liczyć się z tym, że na wyposażenie jedne-go pokoju przyjdzie nam wydać od 3 do 10 tysięcy zł. Pokoje mogą być jedno lub kilkuosobowe, ale zaleca się, aby nie mieszkało w nich więcej niż 3 osoby. Na każdą z osób w pokoju powinno przy-padać minimum 6 metrów kwadratowych powierzchni, ale już jednoosobowe pokoje powinny być większe i mieć około 10 me-trów kwadratowych powierzchni. Na wyposażenie każdego po-koju powinno składać się: łóżko, stół, krzesła, szafa, szafka noc-na i regał. Każdy z pokojów powinien posiadać osobną łazienkę. Minimalnie na cztery osoby powinna przypadać jedna łazienka i toaleta. W łazienkach muszą być zamontowane specjalne uchwy-ty dla osób niepełnosprawnych. Praktycznym rozwiązaniem jest zastosowanie pryszniców zamiast wanien. Ponadto opracowując plany funkcjonowania domu seniora, należy pamiętać o wydzie-leniu pokoju spotkań, świetlicy, pokoju multimedialnego i kaplicy.

Fot. Red.

Aby zadbać o jak najlepszą jakość usług konieczne jest za-trudnienie profesjonalnego personelu. Rekrutując pra-cowników, należy zwracać uwagę na ich wykształcenie, doświadczenie i osobowość. W domu opieki nad senio-rami potrzebne są pielęgniarki, rehabilitanci i wyrozumia-li, cierpliwi opiekunowie. Dobrze, gdy oprócz dyplomów po-twierdzających umiejętności przyszły pracownik przedstawi referencje wystawione przez swoich poprzednich pracodawców. Należy pamiętać o tym, że dom seniora musi spełniać okre-ślone w ustawie zadania. Oprócz wiktu i opierunku musi swoim mieszkańcom zapewnić środki higieniczne i porządek. Obiekt powinien być sprzątany przynajmniej raz dziennie. Prowadząc takie miejsce, trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że jest to praca całodobowa. Pensjonariuszom oprócz zapewnienia je-dzenia, czystego mieszkania, właściwych warunków higienicz-nych trzeba pomagać też w najprostszych codziennych czyn-nościach (np. ubieranie się, kąpiel), pielęgnować ich w czasie choroby, a nawet zapewniać im atrakcje w czasie wolnym. W celu pozyskania klientów, niezbędna jest szybka infor-macja, dlatego należy założyć stronę internetową. Warto poszukać w Internecie portali poświęconych tematyce geria-trycznej i zadbać o pojawienie się tam profesjonalnej oferty.

25

Dobrze też dać ogłoszenie w lokalnych i za-granicznych mediach. Konieczna jest też współ-praca z lokalnym samorządem. Zgodnie z usta-wą: w przypadku braku miejsc w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym lub powiato-wym gmina może kierować osoby tego wy-magające do domu pomocy społecznej, który nie jest prowadzony na zlecenie wójta (burmi-strza, prezydenta miasta) lub starosty. W takim przypadku stosuje się odpowiednio artykuły ustawy mówiące o skierowaniu do ośrodkai opłatach za pobyt, z tym że wysokość opłaty za pobyt w takim domu określa umowa zawarta przez gminę z podmiotem prowadzącym dom. Otwarcie i prowadzenie domu seniora to poważna inwestycja. Wiążą się z nią kosz-ty, które należy ponieść przede wszystkimna remont i wyposażenie, ale też na funkcjo-nowanie placówki. W związku z tym warto skorzystać z dofinansowania publicznego. Jest ono oferowane przede wszystkim lokal-nie przez instytucje samorządowe, zarządzają-ce środkami europejskimi. Fundusze europej-skie przeznaczone na cel budowy, remontu, wyposażenia i prowadzenia domu seniora są zgromadzone w: Regionalnych Programach Operacyjnych, Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich i komponentach regionalnych Pro-gramu Wiedza, Edukacja, Rozwój na lata 2014-2020. Dla województw wschodnich, dodatko-wym źródłem jest Program Polska Wschodnia. Aby wybrać dla siebie najlepszą opcję finansowania, należy udać się do Punk-tu Funduszy Europejskich znajdującego się w urzędzie marszałkowskim. Kontakt z Punk-tem Informacyjnym można nawiązać także poprzez stronę internetową pod adresem: www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty/. Miejsca te oferują profesjonalne doradztwo w kwestii aplikowania o dotacje europejskie.

dr Eliza SzadkowskaFot. Red.

26

Fot. Red.Fot. Red.

27

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wy-chowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Co waż-ne, do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okre-sy zatrudnienia. Urlop wychowawczy jest bezpłatnym urlopem, udzielanym na wniosek pracownika, w celu sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem w wieku do lat 4. Może on zostać udzielony zarówno matce, jak i ojcu dziecka lub jego opiekunom. Warto wiedzieć, że ustawodawca przyznał rodzicom dzieci niepełnosprawnych tzw. dodatkowy urlop wychowawczy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracownik będą-cy rodzicem lub opiekunem dziecka niepełnosprawnego, które wymaga specjalnej opie-ki, mający co najmniej 6 miesięczny okres zatrudnienia, bez względu na to czy skorzystał wcześniej z urlopu wychowawczego, może skorzystać z dodatkowego urlopu wychowaw-czego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Urlop wychowawczy jest udzielany na wniosek pracownika, który należy złożyć pra-codawcy w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem urlopu. W takim wnio-sku pracownik powinien wskazać datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego oraz okres urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko. Należy podkreślić, że prawo do urlopu wychowawczego celem sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym jest uwarunkowane przedstawieniem przez pracownika orzeczenia o niepełnosprawności dziecka lub jej stopniu. Oznacza to, że do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego na niepełnosprawne dziecko nale-ży dołączyć orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.Przepisy przewidują trzy stopnie niepełnosprawności. Mają one zastosowanie do osób powyżej 16 roku życia. Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia, są zaliczane do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychicz-ną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzo-nej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodujących konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Rodzicom dziecka niepełnosprawnego, którzy pozostają w stosun-ku pracy, przysługują szczególne uprawnienia. W razie urodzenia dziec-ka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzysta-ła po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Prawa rodzica niepełnosprawnego dziecka

M. B.

28

O stopniu niepełnosprawności orzekają: - jako pierwsza instancja - powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, - jako druga instancja - wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

29

Zmiany w edukacji dzieci z niepełnosprawnością.

Nauczyciele i rodzice od dawna narzekają na problemy związane z funkcjonowaniem polskich szkół. Należą do nich przede wszystkim przepełnione, ponad 30-osobowe klasy, brak dostosowania rzeczy-wistości edukacyjnej do wyśrubowanych ministerialnych standardów kształcenia oraz obciążanie nauczycieli obowiązkiem wypełniania setek niepotrzebnych dokumentów, potwierdzających między innymi realizację programów nauczania, ewaluację i zasadność wystawianych ocen. Dzieje się tak w szkołach, do których chodzą uczniowie pełno-sprawni i niepełnosprawni. Na szczęście coś zmienia się na lepsze!Od 1 stycznia 2016 r. w przedszkolach i szkołach, w których uczą się uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na autyzm, zespół Aspergera i niepełnospraw-ność sprzężoną (złożoną, wieloraką), obowiązkowe będzie dodatkowe zatrudnianie nauczy-cieli z kwalifikacjami w zakresie pedagogiki specjalnej, specjalistów, asystenta nauczyciela (w przypadku klas I-III szkoły podstawowej) lub pomocy nauczyciela (obecnie nauczyciel może pracować razem z asystentem tylko wtedy, gdy organ prowadzący placówkę wyrazi zgodę na zatrudnienie dodatkowej osoby). Taką decyzję podjęło Ministerstwo Edukacji Narodowej. Asystentem lub nauczycielem wspomagającym będzie wyłącznie osoba posiadająca odpo-wiednie kwalifikacje w zakresie tzw. pedagogiki specjalnej, zajmującej się wsparciem i pomo-cą w przekraczaniu różnorakich trudności, utrudniających rozwój i funkcjonowanie społeczne człowieka. Dzięki temu nauczyciel będzie mógł dotrzeć nie tylko do ucznia pełnosprawnego, ale i tego, który potrzebuje dodatkowej pomocy. Co istotne, Ministerstwo Edukacji Narodowej zajęło się również liczbą uczniów w klasach, do których chodzą uczniowie niepełnosprawni. Jak podaje portal informacyjny Niepełnosprawni.pl, „rozporządzenie wprowadziło […] możliwość

30

Zespół redakcyjny

- za zgodą organu prowadzącego - zmniejszenia liczby dzieci w oddziale integracyjnym przed-szkola lub liczby uczniów w klasie integracyjnej. Obecnie przepisy określają, że jest to od 15 do 20 uczniów, w tym od 3 do 5 uczniów z niepełnosprawnością”.O powyższych zmianach przeczytać można między innymi na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. W „Niezbędniku dla ucznia, rodzica i nauczyciela na rok szkolny 2015/2016 -zanim pójdziemy do szkoły” znajdziemy także dodatkowe informacje adresowane do rodziców posiadających niepełnosprawne dziecko. 1. Uczniowie niewidomi, słabowidzący, mający trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się, w tym uczniowie niesłyszący i słabosłyszący, z upośledzeniem umysłowym, autyzmem i afazją, otrzymają bezpłatne adaptacje podręczników „Nasz elementarz” (klasa I SP) i „Nasza szkoła” (klasa II SP) opracowane na zlecenie i ze środków finansowych MEN.2. Uczniowie niewidomi i słabowidzący otrzymają bezpłatne adaptacje podręczników dostęp- nych na rynku, opracowane na zlecenie i ze środków finansowych MEN (zgodnie z zapotrze- bowaniem złożonym przez szkołę do Ośrodka Rozwoju Edukacji); organy prowadzące szkoły, do których uczęszczają uczniowie niewidomi i słabowidzący mogą otrzymać od MEN dodat kowe środki finansowe na wydruk podręczników i książek pomocniczych dla tych uczniów (zawierają w tym celu odpowiednio porozumienia lub umowy z MEN).3. Uczniowie niepełnosprawni z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego otrzymają dofinansowanie do zakupu podręczników szkolnych w ramach programu rządowego „Wyprawka szkolna” (z wyjątkiem uczniów, którzy dostaną darmowe podręczniki).4. Nie będzie wymagana opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, jeśli rodzice dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym, złożą wniosek o edukację poza przedszkolem lub szkołą.5. Niepełnosprawny wychowanek innej formy wychowania przedszkolnego ma prawo do kształcenia specjalnego.6. Szkoły będą mogły prowadzić naukę języka migowego.7. Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, niezależnie od rodzaju szkoły lub oddziału, do którego będą uczęszczać – obowiązkowo będą uczyć się jednego języka obcego nowożytnego (a nie dwóch). Natomiast, jeśli będą chcieli, będą mogli uczyć się drugiego języka obcego nowożytnego. Będzie to zatem możliwość, a nie jak obecnie obowiązek.

Źródło informacji:„Niezbędnik dla ucznia, rodzica i nauczyciela na rok szkolny 2015/2016

– zanim pójdziemy do szkoły”: https://men.gov.pl/niezbednik „Obowiązek zatrudniania asystentów nauczycieli w szkołach”:

http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/272291 Hasło „Pedagogika specjalna” w Wikipedii:https://pl.wikipedia.org/wiki/Pedagogika_specjalna

31

y

M z y k aPrawda brzmi. Już oddech jest podkładem dla wiecznej melodycznej senten-cyjności egzystencji. Zachowana pełnym brzmieniem w ludzkiej duszy jest syn-chroniczna z echem ziemi, rozłożonym na strunach powietrza, pośród wzniesień i dolin. Podkładem oddechu, który tym jest głębszy i ma szerszą gamę, im szerzej człowiek pragnie rozłożyć ramiona między świtem a zmierzchem, przebudze-niem i zasypianiem, im pełniej złapać tlen między zimnem i gorącem, porywami wiatru, im głębiej w nim tli się iskra miłości do życia, ufności jego idei. Prawda serca leczy człowieka odwiecznym i nieskończonym przesłaniem istotowości w Absolucie. Tym bardziej, im więcej doświadcza on, pragnie i im czuje mocniej. W ciszy wyobraźni i wrażliwości słyszalna staje się sonata spadających śnieżnych płatków, kro-pli deszczu, czy rozkwitu drzew, kwiatów. Instrument ludzkiej duszy tworzy, niczym nutowy za-pis, karty idei i sensu życia. Wiatr porywa go do uczestnictwa tonacjami emocji w koncercie świata. Jego życie jest niczym przesypujacy się piasek w klepsydrze. Może ona stać się kryszta-łem odbijającym brylanty osobistych chwil.

u

Leki prawd

32

y

k a

W ich stałym poszumie słyszalny staje się konstans nadziei, nieuświadamiającej sobie samej siebie, nieświadomej momentu i punktu swego początku ani końca. Kaskadowy rytm kropli wody odnawia, oczyszcza niedostrzegalnie duszę, jak widocznie ludzką materię. Pozostaje ni-czym pamięć etapów życia, pozostawiającego w cząstce człowieczej własną wieczność. Słychać w nich wciąż na nowo pierwszą i ostatnią frazę, motto prywatnego czasu. Muzyka wody po-zwala wyjść z miazmatów świata i błota własnych wad, słabości, w nowe - czyste i przestrzenne lustra obecnego wciąż dobra, w jego zdumiewajacym pięknie i indywidualnej ekspiacji. Sta-jąc w transformacji dźwieku istota odnajduje indywidualizm w metafizyce całości życia, będąc sobą i wolnością od siebie bo dźwiękiem samym. Wiatr pośród wysokich traw i drzew porywa je ku górze, jak człowieka tkwiącego na ziemi lecz podnoszacego wzrok ku niebu i wyciagającemu swe dłonie. W stylach muzyki, które ona ofe-ruje, człowiek może uzyskać swoiste zcalenie w różnorodności z dźwiękiem i jak on przebywać wszędzie według woli i siły. Może być dowolnością istot, rzeczy i zjawisk i wszystko posiadać. Umożliwia mu to właściwość przenikania swą wolą ukrytego swego przeznaczenia poza świa-tem materialnym – w wymiarze duchowym. Może przypominać się, zarazem zapominając, być powieleniem i zgłębieniem o emocjonalność i prawdę wspomnienia czegokolwiek, co widział, czego doswiadczył, co przeżył. Nie tylko jednak. Muzyką bowiem człowiek może wyzwolić się

z własnych lęków, niecierpliwości, smutku, czy niespełnienia. Będąc istotą duchową, zmy-słową jest zdolny dotknąć siebie we własnej woli zdrowego ciała jeżeli ono choruje,

własnej radości jeżeli żyje w smutku, spotkania z prawdziwą miłościa jeżeli jej nie poznał. Życia tam, gdzie go dla niego nie ma, p r z e j m o -

wania aury miejsca, które go nie zna.

Nuty tonują emocje , budzą je, stawia-ją osobowość człowieka w różnym kon-tekście, przez co on wciąż jest i odnawia się we włanej przemijalności. Muzyka odnajduje się w ludzkiej duszy w pew-nym punkcie styczności nieba z ziemią. Jest wschodem lub zachodem, prawdą i wyobraźnią, przystanią i drogą. Otwie-ra świat w każdym swoim momencie ucząc człowieka prawdy o nim samym, przesłaniu, przeznaczeniu, które od-czytać potrafi tylko cisza. Jeśli człowiek zechce usłyszeć - mimo choroby, która trwa, będzie uleczony, pomimo biedy w świecie, stanie się majętny w życie.

d

Prawdama nuty, które leczątopią odłamki szkła

tkwiące w raniegdzie struny

między sobą i sobąw człowiekumuzyka graco tłumaczy

odłamki złamanych skrzydeł na klawiszach

bruku geniuszem.

Lila 33

Żyjemy w takich czasach, że niepełno-sprawność nie stanowi już tak wielkiego problemu, jaki był kiedyś, gdy uważano, iż jest to „kara boska”, a osoba dotknięta nie-pełnosprawnością „na pewno sobie na to za-służyła”. Dawniej temat niepełnosprawności był omijany, a ludzie zamknięci w domach czę-sto nie mieli zbyt wielu możliwości do funk-cjonowania w życiu społecznym, czy publicz-nym. Wraz z upływem czasu zaczęto częściej mówić o tym, że osoba z ograniczoną spraw-nością, to nadal człowiek taki sam jak wszyscy inni, który potrzebuje się realizować, spełniać swoje ambicje, plany i chcący coś osiągnąć. Dziś już nie musimy walczyć z wieloma krzywdzą-cymi stereotypami, które wrzucały wszystkie osoby niepełnosprawne do jednego worka, jako niezdolnych do samodzielnego myślenia czy też działania. Będąc osobą niepełnosprawną, która porusza się inaczej, niż większość społeczeństwa, niejednokrotnie mu-siałam walczyć z uprzedzeniami czy też pomijaniem mnie. Niejednokrotnie musiałam reagować, gdy pani w urzędzie, banku czy na poczcie zamiast rozmawiać ze mną, w mojej sprawie pytała osobę, z którą przyszłam. Dlaczego? Bo z góry zakładała, że ja nie jestem odpo-wiednio inteligentna. I to jest najczęstszy i najcięższy grzech wobec nas, niepełnosprawnych. Ignorancja. Od dziecka byłam ambitna, chciałam mieć najlep-sze oceny w szkole, wyróżnienia, wygrywać konkur-sy plastyczne czy też recytatorskie. Angażowałam się w wiele różnych przedsięwzięć, byłam redaktor-ką gazety szkolnej, zawsze przynosiłam świadectwo z czerwonym paskiem na koniec roku, na maturze chcia-łam zyskać 100%, a na studiach być pierwszą na liście przyjętych. Dlaczego? Bo chciałam być z siebie dumna. Ambicja pchała mnie zawsze naprzód, była mo-torem napędowym, który wskazywał mi, jakie kie-runki obierać. Miałam masę planów, pomysłówi zamiarów, które chciałam realizować mimo tego, że przez ograniczenia zdrowotne, nie było to łatwe. Wiele razy słyszałam „Nie dasz rady”, „Po co bie-rzesz na siebie aż tyle zajęć?”, „Ciesz się tym, co masz”. Ja jednak nie słuchałam i robiłam swoje.

Chcę być z siebie dumna

34

Pewnego razu pomyślałam, że fajnie byłoby studiować dwa kierunki, ale oba dziennie, by móc jak najwięcej z tej nauki sko-rzystać. Jeszcze w fazie planów, wiedziałam, że może być to dla mnie bardzo trudne do zrealizowania, ale przy odpowiednim zaangażowaniu i wsparciu innych, może się udać. Rodzice byli sceptyczni wobec tego pomysłu, bali się, że sobie nie poradzę i zamiast dwóch kierunków, nie skończę żadnego. Ze wzglę-du na bardzo ograniczoną sprawność, podjęcie dwóch kierun-ków studiów w trybie dziennym wiązało się z dużą ilością prze-szkód. Musiałam codziennie planować rozkład kolejnego dnia, aby móc zdążyć na wszystkie ważne zajęcia, by mieć odpowied-nią ilość czasu na dojazd, dojście i przygotowanie się do zajęć. Mam duże problemy ze wstawaniem z krzesła i wchodzeniem po schodach. O ile schody dzięki windom dawało się ominąć, tak trudności ze wstawaniem wiązały się z koniecznością proszenia o pomoc. Początkowo sądziłam, że jest zbyt wiele przeszkód, któ-rych nie jestem w stanie pokonać, że nie uda mi się wszystkiego odpowiednio zorganizować. A mimo to, udało mi się uzyskać zgo-dę na wstawienie krzesła i ławki do sal, w których miałam zajęcia, dostosowano mi parking, zrobiono mały stopień, by było łatwiej mi go pokonać oraz kilka innych udogodnień. Jak widać, wystarczy jedynie dużo samozaparcia, dobre chęci i wsparcie ludzi wokół, a wiele rzeczy z pozoru niemożliwych, staje się realne. Nie było łatwo, spędzałam całe dnie na uczelniach, potem się uczyłam, przygotowywałam masę projektów, prezentacji oraz prac. Kiedy inni narzekali na jedną sesję, ja musiałam podołać dwóm, pogo-dzić to z rehabilitacją i znaleźć czas dla siebie. Jest takie powiedze-nie - „Nikt nie mówił, że będzie łatwo, ale ważne, by było warto”. Dzień, w którym odebrałam oba dyplomy magistra był niesa-mowity. Wiedziałam, że warto było „biegać” miedzy wydziałami uczelni, by pogodzić zajęcia każdego dnia, każda minuta nauki nie poszła w las, a każda spędzona chwila nad pisaniem prac magisterskich była chwilą dobrze spożytkowaną. Bywało trudno, czasem myślałam - „po co mi to wszystko?”, ale kiedy wresz-cie osiągnęłam ten cel i trzymałam w dłoni zwieńczenie moje-go wysiłku, czułam nieprawdopodobną siłę i tak rozpierającą dumę z siebie, że czułam, że nie ma lepszego uczucia, niż TO. Można powiedzieć, że chęć bycia z siebie dumnym, jest uza-leżniająca. Niemal każdego dnia staram się szukać czegoś no-wego, obierać nowe plany i cele, by móc znowu poczuć to nie-samowite uczucie, które sprawia, że czuję się silna. Nigdy nie dążyłam do tego, by komuś coś udowodnić, by pokazać „zo-baczcie, jestem niepełnosprawna, ale mogę wiele i utrę wam wszystkim nosa”. To nigdy nie dałoby takiej satysfakcji, siłyi motywacji. Poklask wśród ludzi trwa tylko chwilę, a duma z sa-mego siebie, będzie już zawsze, za każdym wspomnieniem.Jest jedno bardzo mądre motto, którym staram się od kilku lat kie-rować- „Pracuj ciężko w ciszy, niech sukces zrobi hałas”. Ciągle się-gam po wiele, chcę iść do przodu i znajdować momenty, dzięki któ-rym będę mogła celebrować swoje chwile dumy, bo warto szukać możliwości w ograniczeniach, a nie ograniczeń w możliwościach…

M. B. 35

HIPOTERAPIA rehabilitacja dzięki koniom

Konie są zwierzętami, które budzą zachwyt wśród wielu. Można na nim zdobywać świat, ale można też przełamywać lęki, uczyć się rozluźniania mięśni. Celem hipoterapii jest przywrócenie osobie chorej zdrowia i spraw-ności fizycznej oraz psychicznej za pomocą jazdy konnej. Jest to terapia lecznicza, a więc powinna być prowadzona przez wyszkolonego terapeutę. Terapia ta często jest wykorzystywana przy zaburzeniach w sferze emocjonalnej lub psychicznej, polega na stworzeniu sytuacji terapeutycznej poprzez sam kontakt ze zwie-rzęciem. Formą bardziej wymagającą od pacjenta jest terapia ruchem konia, gdy sie-dząca na zwierzęciu osoba nie wykonuje żadnych ćwiczeń, a jedynie poddaje się jego ru-chom. Jazda na koniu to doskonałe ćwiczenie równowagi, a ponadto sposób, w jaki koń się porusza, uaktywnia poszczególne partie mięśni. Ruchy ciała człowieka siedzące-go na idącym bez pośpiechu koniu są bardzo podobne do ruchów ciała idącego czło-wieka. Barki, kręgosłup, miednica poruszają się jak podczas chodu. Jeśli więc pacjent ma problemy z zachowaniem równowagi, napięciem mięśni, siedząc na koniu może poczuć, jak zachowuje się ciało idącego człowieka. Uczy się chodzić - bez chodzenia.

36

Koń ma nieco wyższą temperaturę ciała niż człowiek. Jazda na koniu daje efekt roz-grzewającego masażu nóg i miednicy. Przynosi to ogromną ulgę osobom cierpiącym na spastyczne porażenie kończyn dolnych, a tak się dzieje w przypadku porażenia ośrod-kowego układu nerwowego. Temu rozluźnieniu sprzyja rytmiczne kołysanie w stępie, przeciwstawne skręty biodra-barki chorego oraz odpowiednie ułożenie jego nóg. Do-datkowo koń przywraca zaburzoną symetrię mięśni tułowia. Jazda wymaga odpo-wiedniego sposobu siedzenia. Hipoterapia zalecana jest przy skrzywieniu kręgosłupa. W przypadku osób z poważnymi chorobami psychicznymi, takimi jak depresja, autyzm czy schizofrenia, nawiązanie bliskiej więzi emocjonalnej ze zwierzęciem bardzo dobrze wpływa na poprawę relacji społecznych. Otwieranie się na kontakt z inną istotą, która nie ocenia, nie krytykuje, jest ufna, zmniejsza u pacjenta lęk i negatywne emocje. Postę-py czynione podczas hipoterapii przez pacjentów z takimi schorzeniami są dla nich silnym bodźcem pobudzającym do dalszego leczenia. Dzięki nabyciu umiejętności współpracy - zarów-no z koniem, jak i terapeutą – następuje zwiększenie pewności siebie i poczucia własnej war-tości. Tacy pacjenci często wychodzą z izolacji, na którą - na ogół ze strachu i niewiedzy - skazuje ich społeczeństwo. Należy podkreślić, że hipoterapię dla osoby chorej zaleca lekarz. Bierze on pod uwagę wskazania i przeciwwskazania, ukazuje pożądane kierun-ki działania. By hipoterapia była pełnowartościowym elementem rehabilitacji, niezbędna jest współpraca specjalistów z różnych dziedzin terapii, którym poddawany jest pacjent.

37

• zmniejszenie zaburzeń równowagi, • zwiększenie możliwości samodzielnego poruszania się, • poprawa koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz orientacji przestrzennej, • zwiększenie możliwości koncentracji uwagi, • zwiększenie motywacji do wykonywania ćwiczeń, • rozwijanie samodzielności, • zwiększenie poczucia własnej wartości, • relaksacja i osłabienie reakcji nerwicowych.

Dzięki hipoterapii następuje:

Dla kogo hipoterapia?

Dla osób z problemami natury psychicznej i społecznej:

• zaburzenia zachowania, • trudności szkolne wynikające z zaburzeń integracji zmysłów • autyzm, • zespół Downa, • upośledzenie umysłowe, • nerwice, • nadpobudliwość psychoruchowa.

Dla osób z problemami neurologicznymi:

• po przebytej chorobie Heinego i Medina, • po przepuklinie oponowo-rdzeniowej, • mózgowe porażenie dziecięce, • stwardnienie rozsiane, • choroba Parkinsona, • neuropatie

Dla osób z problemami ortopedycznymi:

• wrodzone ubytki kończyn lub amputacje, • skoliozy, • koślawość bioder i kolan, • kręcz karku i inne.

38

39

40

Terapia hiperbaryczna to nieinwazyjna metoda terapeutyczna wykorzy-stująca 100 proc. tlen pod zwiększonym ciśnieniem atmosferycznym, znaj-dujący się w specjalnym pomieszczeniu – tzw. komorze hiperbarycznej, gdzie panuje ciśnienie nawet do 3,5 razy większe niż atmosferyczne. Pa-cjenci przez godzinę oddychają czystym tlenem (normalnie w powietrzu jest 21 proc. tlenu i 78 proc. azotu). Tym sposobem dostarczają do organi-zmu 15 razy więcej tlenu, niż oddychając normalnie. Ideą terapii hiperba-rycznej jako metody leczenia jest poprawienie naturalnych mechanizmów gojenia i procesów naprawczych w przypadku ran oraz innych schorzeń.Wskazania do leczenia tlenem hiperbarycznym:- trudno gojące się rany (w przebiegu zespołu stopy cukrzycowej, po urazach i radioterapii),- przewlekłe zapalenia kości,- bakteryjne zakażenie tkanek,- zatrucie tlenkiem węgla (zaczadzenie),- rozległe oparzenia (II i III stopnia, powyżej 20 proc. powierzchni ciała).

Terapia hiperbaryczna

Zabieg w komorze hiperbarycznej jest zabiegiem nieinwazyjnym, stosowa-nym w wielu rodzajach schorzeń, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Sesja trwa od 60 do 90 minut. Wyróżnia się komory hiperbaryczne wieloosobowe i jed-noosobowe. Pacjent wchodzi do komory i zakłada maskę tlenową. Ciśnienie wewnątrz komory jest stopniowo zwiększane do uzyskania poziomu zgodne-go z zaleceniami. Pod koniec zabiegu ciśnienie jest stopniowo zmniejszane aż do wyrównania z ciśnieniem atmosferycznym, dopiero wtedy pacjent może opuścić komorę. Co ważne, przez cały czas zabiegu czuwa nad nim terapeuta.

Wspomaganie organizmu dodatkowymi dawkami tlenu pod zwiększonym ciśnie-niem sprawia, że:- znacząco zwiększa się nasycenie krwi oraz komórek ciała tlenem,- usprawnia się mikrokrążenie w naczyniach włosowatych oraz krążenie limfatyczne,- przy regularnym stosowaniu: maleje ryzyko wystąpienia trudno gojących się ran.

Tlenowa terapia hiperbaryczna jest jedną z najbardziej efektywnych metod do-starczania tlenu do wszystkich komórek ciała. Wykorzystanie ciśnienia wyższego niż atmosferyczne pozbawia tlen fizjologicznych barier przenikania przez tkanki. Oznacza to, że tlen może przenikać tam, gdzie w normalnej sytuacji nie ma szans się przedostać – czyli do obszarów źle ukrwionych, np. ran czy ognisk udarowych.

Kiedyś komorę ciśnieniową uważano za czarodziejski wynalazek. Mia-ła pomagać na wszystko, np. na starzejącą się skórę. Ale brak dowodów na jej skuteczność w przedłużaniu młodości - wyjaśnia dr Żurek. Do komo-ry nie może wejść każdy kto chce. Pacjentów kieruje lekarz, po wykluczeniu przeciwwskazań (np. problemów z układem oddechowym), bo nadmiar tle-nu we krwi powoduje czasem efekty niepożądane, a nawet zagrażające życiu.Terapia hiperbaryczna okazuje się szczególnie pomocna w leczeniu pacjentów z cukrzycą i miażdżycą, mających trudno gojące się owrzodzenia. Badania wy-kazały, że zastosowanie komory hiperbarycznej w leczeniu skojarzonym sto-py cukrzycowej doprowadziło u wielu chorych do całkowitego zagojenia się ran lub do znacznej poprawy stanu miejscowego, co zapobiega amputacjom i po-zwala na ograniczenie zakresu amputacji. Obecnie skuteczne leczenie pacjen-tów z cukrzycą i miażdżycą, mających trudno gojące się penetrujące wzdłuż powięzi owrzodzenia na kończynach dolnych zakażone florą beztlenową, nie mogą być skutecznie leczone bez zastosowania komory hiperbarycznej.

Opracowanie: M. B.

41

W 1938 roku Johan Huzinga wydał książkę Homo ludens, w której przyjrzał się roli zabawy w życiu człowieka. W publi-kacji pojawiają się trzy ważne dla nas tezy. Pierwszą jest: u podstaw każdego naszego działania leżą: zabawa, gra i współzawodnictwo. Drugą: każda gra musi zawierać następu-jące elementy: dobrowolność, wyraźne oddzielenie od świa-ta, wzbudzanie zainteresowania i absorbowanie uczestnika. Trzecią: granie jest czynnością, która odbywa się poza strefą materialną, według ustalonych zasad i określonego porządku. Myślę, że wielu starszych czytelników może być trochę zdzi-wionych stwierdzeniem, że nieustannie gramy w gry. Jednak proszę przypomnieć, ile razy dobrowolnie stajemy z innymi osobami do rywalizacji, mającej miejsce w określonym cza-sie i rzeczywistości, podczas której przestrzegamy wytyczo-nych zasad, by osiągnąć satysfakcję. Można długo wymie-niać przykłady – wyścig o miejsce w autobusie lub kolejce, lepsze wyniki w pracy, czy też zbieranie punktów w grach or-ganizowanych przez sklepy. Takie życiowe rywalizacje uczą nas zaradności, współpracy, uczą otwartości, a także rozwi-jają umiejętności komunikacji i współpracy z innymi ludźmi. Podobne właściwości kryją w sobie rozgrywki prowadzone na komputerze, konsoli lub smartfonie. Każdego kto twier-dzi, że taka zabawa to tylko zabijanie lub głupie klikanie w ekran, zapraszam do uważnego zapoznania się ze świa-tem myszek, klawiatur i kontrolerów. Bowiem, gry strate-giczne (Civilization, Europa Universalis, Tropico) pozwala-ją rozgrywającemu sprawdzić się w roli zarządzającego ludźmi lub dobrami materialnymi, przygodowe (Wiedźmin, Uncharted, Dont Strave) dostarczają wiedzę i zastępują filmy, a lo-giczne (Portal, Monument Valley) rozwijają kreatywność.

W dzisiejszych czasach nadal funkcjonują przekonania o grach typu: „tylko dla dzieci”, „marnują czas”, „gorsze od książek, bo niszczą wyobraźnię”, czy też „źródło przemocy we współczesnym świecie”. Powyższe uwagi najczęściej można usłyszeć od osób urodzonych przed rokiem 1980. Na szczęście, mnóstwo w nich przesady i stereotypowego myślenia. Bowiem, w grach kryje się wiele dobrego – od możliwości rozwoju osobistego po naukę efektywnej komunikacji.

Pozytywna

42

magia gier

43

Fot.. Krzysztof Malinowski

Co więcej, dzięki zastosowaniu nowejtechnologii gracze mogą przenieść się do miejsc wykreowanych przez programistów i poruszać się po nich w nieskrępowany sposób. Wystarczy tylko założyć na gło-wę odpowiedni hełm z okularami (Virtual Reality). Rozwiązanie to cieszy się ogrom-nym zainteresowaniem wśród osób z nie-pełnosprawnością ruchową, a także jest już wykorzystywane w leczeniu (np. bólu, lęków przed wysokością oraz nieśmia-łości). Współczesne gry wideo zrzeszają miłośników rozrywki w globalne wioski. A to za sprawą trybu wieloosobowego. Nie zależnie czy to karcianka (Heartstone),

strzelanka (The Division), czy strategia (Ogame, The Settlers Online) – gracze jednoczą się w wirtualnym świecie, tworzą sojusze, poma-gają sobie oraz rozwijają umiejętność pracyw grupie. Ich życie kwitnie nie tylko na czacie, ale te z na stronach, forach internetowych,a także konwentach – spotkaniach dla miłośników poszczególnych tytułów lub gatunków. Konsolowo-komputerowa rozrywka to również wyciągnięcie ręki do osób nie-pełnosprawnych i tych unikających kontaktu z otoczeniem. Pozwala przełamać bariery, któredo tej pory były tak ciężkie do zniszczenia.Dzięki możliwości współpracy w grze,oso-by przed kranami jednoczą się w grupie,

44

a za pośrednictwem rozwiązań komunikacji w sieci mogą pokonać bariery rozmowy z drugim człowiekiem. Osobom, których nie przekonuje rozrywka w postaci gier wideo, proponuję sięgnięcie po planszówki. Na pewno w głowie wielu czytelników poja-wiło się Monopoly, Grzybobranie i szachow-nica. Tu czeka ich zaskoczenie, współczesne gry planszowe wyglądają zupełnie inaczej od tych, w które graliśmy w dzieciństwie. Oczywiście w wielu propozycjach została kostka z oczkami, ale pojawiły się inne, czasami posiadające więcej niż sześć ścian. Służą one do wyznaczania tego co dzieje się na planszy. Ta też, uległa modyfikacjom.Zamiast toru znanego z Chińczyka pojawiają się mapy świata, tuneli, wojennych pól, bądź kosmicznych otchłani. Często towarzyszą im karty postaci – dzięki którym gracze tworzą własną postać, kontrolują jej punkty życia, mocy lub charyzmy – oraz figurki, żetony i karty z opisami wydarzeń. Podobnie jak w przypadku gier wideo, gry planszowe wpływają na nasze umiejętności. W zależności od gatunku, możemy poduczyć się podstaw ekonomii (Splendor), spróbować przeżyć na bezludnej wyspie

(Robinson Crusoe) lub zmierzyć się ze złowrogą bandą krasnoludów, elfów lub gąsienic i karaluchów (Talisman, Magiai Myszy). Jest jednak w analogowym gra-niu coś atrakcyjniejszego, niż w ofercie cyfrowego świata. To obecność drugiego człowieka. Nie ważne jak wielką społeczność tworzą gracze wspólnie przemierzający wirtu-alne światy, nigdy nie będą to formy tak przy-jazne rozwojowi relacji z drugim człowiekiem, jak ta w postaci planszy rozłożonej na stole, wokół którego siedzą nasi znajomi lub bliscy. A co zrobić, jeśli nie mamy z kim grać? Odpowiedź jest prosta. W wielu miastach organizowane są spotkania graczy, wystar-czy tylko pojawić się na nich. Informacje o nich można znaleźć w Internecie lub zwrócić się z zapytaniem do właścicie-li sklepów sprzedających gry planszowei karciane - oni na pewno pomogą.Co więcej, osoby nieśmiałe będą mogły przekonać się na owych spotkaniach, jak łatwomożna nawiązać kontakt. Wystarczy tylko podejść do stolika i zapytać czy można dołączyć do gry. Społeczność graczy jest bardzo przyjazna i otwarta, więc nowoprzy-byli szybko znajdą z nią wspólny temat.

Gorąco zapraszam do grania.Jakub Sosnowski

45

Dlaczego wartoJednak po drugiej stronie tego okna jest jakby zupełnie inny świat. Zaciągnięte rolety powo-dują półmrok, w łóżku śpi człowiek, a budzik nie dzwoni, bo nikt go wcześniej nie ustawiał. „Bo i po co, skoro i tak nie ma się po co wstać?”. Ten i każdy kolejny dzień w taki sam spo-sób zaczyna bardzo wiele osób, a w przypadku osób z niepełnosprawnością problem ten jest szczególnie duży. Osoby, które nie posiadają pracy, rodziny, jakichkolwiek zobowiązań, re-zygnują z życia społecznego, zamykając się w domu, w swoich czterech ścianach. Często zaczyna się to bardzo niewinnie, od prostego myślenia „Mam rentę, nie muszę pracować”, „Siostra przyjdzie i zrobi mi zakupy”, „Dam ko-

I znów zaczyna się nowy dzień. Kolejny… Taki sam… Słońce już dawno wzeszło i swoimi promieniami zachęca do rozpo-częcia dnia. Za oknem słychać głosy ludzi pędzących do pracy, odprowadzających dzieci do przedszkola i uczniów idących w pośpiechu na pierwszą lekcję. Pan z kosiarką za oknem kosi trawę, listonosz niesie w torbie stos listów i rachunków, a pan na małym straganie po drugiej stronie ulicy waży kolejny kilogram trus-skawek miłej klientce. Sznur kierowców samochodów w długim korku czeka na zielone światło, by móc jak najszybciej dotrzeć do celu, a pani z pieskiem spa-ceruje nieśpiesznie po chodniku. Ot, taki zwyczajny ten widok za oknem.

46

Dlaczego warto wyjść z domu?muś pieniądze, to opłaci mi rachunki”, „A może zrobię to jutro?”. Przez takie teoretycz-nie niewinne wymówki często sami sobie nisz-czymy życie. Człowiek jest tak skonstruowany, że jego motorem napędowym jest działanie. Nie od dziś wiadomo, że im więcej człowiek ma do zrobienia, tym lepiej zorganizuje sobie czas. Wszystko zależy od chęci i motywacji. Dla wielu z nas takim napędem jest praca. To przez nią, a może dzięki niej, trzeba wstać rano z łóżka o określonej godzinie, odpowiednio się przygotować do wyjścia, dotrzeć do niej, a potem dać z siebie wszystko, by się realizo-wać. Wówczas dzień staje się bardziej produk-tywny, ciekawszy, na swojej drodze spotykamy

różnych ludzi, często mamy sytuacje stresu-jące, ale to wszystko, to lekcje. Każdego dnia uczymy się czegoś nowego, a dzięki temu le-piej poznajemy siebie. Życie to przecież jedna wielka lekcja. A co poza pracą? „Skąd mam wiedzieć, czy nie jestem na miejscu, skoro nie wiem jaki był cel podróży?” Postawienie so-bie celu jest bardzo ważne, ponieważ wiemy do czego dążymy. Posiadając ograniczenia zdrowotne celem może być wykonanie kil-ku kroków, wyjście na dwór czy też pójście do sklepu. Po pewnym czasie poprzeczka, którą sobie postawiliśmy, podniesie się wy-żej. Warto dążyć do samospełnienia, by móc żyć pełnią życia. Nie warto zamykać się

47

w domu jak w metalowej klatce, bez podej-mowania prób zmiany rzeczywistości. Wma-wianie sobie jak bardzo inni ludzie są lepsi, ciekawszy, mający dużo więcej do powiedze-nia to kompletny absurd.Jak odzyskać motywację do życia?Po prostu wyjdź z domu i poszukaj jej w codzienności, w takich typowych zwyczaj-nych zajęciach. Każda kobieta chce wyglądać ładnie, niezależnie od wieku, sprawności fi-zycznej czy predyspozycji, więc warto zrobić delikatny makijaż, pomalować paznokcie, ułożyć włosy i wyjść chociażby na zakupy czy na pocztę, by spoglądając w lustro móc przez chwilę poczuć się piękną. Mężczyźni również lubią dobrze wyglądać, więc dbając o swój wygląd, dbają również o swoją psy-chikę. Warto wyjść z domu, by porozmawiać z ludźmi, wymienić chociażby uprzejmości z panią w sklepie czy przysiąść się do sąsiadki odpoczywającej na ławce przed blokiem.

Warto przyjrzeć się jak zmienia się otoczenie wraz ze zmianami pór roku, zauważyć drobne rzeczy, których w domu nie jesteśmy w stanie ujrzeć. A i tematów do rozmów mamy wte-dy więcej, gdy wracając ze spaceru, może-my domownikom opowiedzieć o spotkanych ludziach, zaistniałych sytuacjach czy swoich obserwacjach. Kolejnym powodem do tego, by wyjść z domu jest fakt, że robiąc to, mo-żemy komuś pomóc. Ludzi takich jest sporo, a pomagać można w różny sposób dobrym słowem, gestem, czynem. Istnieje szereg sto-warzyszeń, fundacji, grup, które czekają na ludzi otwartych, chcących nieść wsparcie. Po-magając innym, pomagamy też sobie. Poczu-cie, że jest się komuś potrzebnym i robi się coś wartościowego sprawia, że my sami czu-jemy się ważni i docenieni. Ponadto jest to doskonała rehabilitacja, dzięki której spraw-ność fizyczna może ulec poprawie. Osoby z niepełnosprawnością nie muszą całymi dnia

48

mi siedzieć w domu i zamartwiać się brakiem zajęcia. Wiele instytucji organizuje różnego ro-dzaju kursy, szkolenia, grupy wsparcia, dzięki którym pomagają m.in. w znalezieniu pracy, rozwijaniu swoich umiejętności, ale również sprzyjają integracji z ludźmi. Spotkania sprzy-jają poznawaniu nowych ludzi, a rozmowy i spotkania z osobami, które lubimy, poprawia-ją humor i pomagają walczyć z codziennymi trudnościami. Nie warto ukrywać się w domu za betonową ścianą. Zwyczajnie trzeba dać się poznać, poka-zać jakim się jest człowiekiem, a obawa przed tym, że zostanie się odrzuconym czy też nie zrozumianym jest irracjonalna i pozbawiona sensu. Trzeba spróbować, by się przekonać. Jeśli sami nie pozwolimy się poznać, nikogo nigdy sami też nie poznamy. Otwórzmy się. Jakiś czas temu dużą popularność zdobyły na-klejki naklejane w różnych miejscach publicz-nych z treścią „Nie rozmawiaj z nieznajomymi,

bo jeszcze kogoś poznasz”. Ta przekorna maksy ma miała na celu wskazanie ironicz-nego podejścia, które wykazuje wielu z nas.Boimy się nowych relacji, spotkań, bo boimy się sparzyć, ale lęk ten przed wyjściem na świat jest większą niepełnosprawnością, niż wszelkie ograniczenia fizyczne. Warto zawalczyć o siebie i swoje życie. War-to być tym człowiekiem, którego co rano ciepłymi promieniami budzi słońce, a chęć do życia i działania jest silniejsza niż strach przed wyjściem z domu. Warto dołączyć do tego grona ludzi, którzy gdzieś idą, coś zała-twiają, na coś czekają. Warto wyjść na dwór, by poczuć zapach świeżo koszonej trawy i podziwiać zieleń, o którą rano zadbał ogrod-nik. Warto wyjść, by pospacerować razem z sąsiadką i jej pupilem. Warto wyjść, by być tą osobą, której pan przy małym straganie sprzedaje truskawki. Warto zrobić ten pierw-szy krok przed siebie. Dla siebie.

Monika Borawska

49

50

Otyłość i nadwaga plasu-ją się w czołówce chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Z każdym rokiem rośnie liczba otyłych, a co za tym idzie, także nowopowstają-cych klubów fitness i porad-ni dietetycznych. Coraz czę-ściej nadwaga jest kojarzona nie tylko z nieestetycznym wyglądem, ale też brakiem zdrowia, bo może doprowa-dzić do wielu chorób, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby zwyrodnieniowe. Krągłe kształty dawno wy-szły z mody, a mimo wszech-obecnego kultu zdrowia, liczba osób otyłych stale ro-śnie. Dlaczego tak się dzieje?

Nadwaga, otyłość…

bakterie

51

W świetle nowych badań za problemy metaboliczne takie jak nad-waga, otyłość i cukrzyca nie odpowiadają tylko złe nawyki żywie-niowe. To prawda, że spadek naszej aktywności wynikający z po-stępu technicznego oraz spożywanie przetworzonej żywności jest wprost proporcjonalne do przybierania na wadze przez społeczeń-stwo, jednak wiąże się to także z florą bakteryjną naszych jelit. Różne szczepy bakterii, które bytują w naszym organizmie, w 90 proc. skumulowane są w jelitach. Budują nasz układ odpornościowy, wpły-wają na stan naszej psychiki i mogą predysponować nas do otyłości.

Nowe odkrycia naukowe dowodzą, że to nie przez stres mamy problemy żołądkowe, lecz korelacje są też odwrotne. To nie-świeże warzywo lub nadmiar ciastek, które powodują problemy z jelitami, mogą nas doprowadzić do złego samopoczucia. A co bakterie mają do oponki na naszym brzuchu? Bakterie tym przy-pominają ludzi, że mają swoje preferencje żywieniowe. Różne ich szczepy żywią się innymi produktami spożywczymi. Jeśli na-sza flora bakteryjna jest zbyt uboga lub nie są zachowane odpo-wiednie proporcje między szczepami tych bakterii, przybieramy na wadze. Bakterie mają apetyt, jedne lubią pączki, inne kiełbasę, w różny sposób odpowiadają za przetwarzanie substancji odżyw-czych. Wynikają z tego dwa fakty. Bakterie odpowiadają za nasze zachcianki kulinarne, np. mogą domagać się kilku dodatkowych cia-stek; ponadto mogą rozkładać węglowodany w nadmiar tłuszczu. Eksperymenty na myszach wykazały, że podanie szczepów bak-terii jelitowych odpowiadających za tycie myszom o normalnej wadze, sprzyjało ich tyciu mimo braku zmiany diety. Jednak gdy otyłym myszom podano dojelitowo florę bakteryjną z jelit my-szy o normalnej wadze i nie zmieniono ich diety na zdrowszą, czyli z mniejszą ilością tłuszczy i cukrów, bakterie te szybko wy-mierały. Dlatego zarówno bakterie, jak i odpowiednia dieta i ruch muszą być połączone w walce z nadwagą. Nie wystarczy po-dawanie probiotyków i prebiotyków, aby na dobre zagnieździ-ły się w naszych jelitach należy zapewnić im odpowiednią strawę.

Są jednak preparaty, które zdecydowanie ułatwiają pozbycie się zbędnych kilogramów, przy zrównoważonej diecie, z unikaniem pro-duktów wysoko przetworzonych oraz odpowiedniej dawce ruchu po-mogą w normalizacji wagi. To probiotyki, takie same jakie przyjmuje-my przy antybiotykoterapii lub kefiry i jogurty naturalne, prebiotyki, te naturalne znajdują się w porze, ziemniakach, cebuli, ale znajdzie-my je tez jako suplementy diety oraz unikalny preparat Pectin Gold z suszu polskich jabłek. Powstaje w sposób naturalnej fermentacji, przebadany klinicznie zalecany jest przy przewlekłym stresie, w cho-robach przewodu pokarmowego oraz w procesie normalizacji wagi, a jego wszelkie inne zalety są nieocenione. Warto pamiętać, że kilka zbędnych kilogramów to jeszcze nie jest tragedia, Łatwo mogą one przerodzić się w otyłość, a ta jest chorobą przewlekłą, trudną do wy-leczenia. Zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć, a takim zapobiega-niem jest zdrowa dieta, ruch i dbałość o florę bakteryjną naszych jelit.

P. K.

52

53

Życie jest całkowicie nieprzewidywalne, nie jesteśmy w stanie przygoto-wać się na nadejście jutra, zaplanować wszystkiego tak, jak byśmy chcieli. Nie-rzadko musimy stawiać czoła przeciwnościom losu, mierzyć się z problema-mi i pokonywać liczne przeszkody, które na naszej drodze stawia nam los. Utrudnień tych w życiu osób niepełnosprawnych jest szczególnie dużo, gdyż prócz tych życiowych zawirowań, napotykają przeszkody fizyczne. Mają one różne formy. Osoby z dysfunkcjami zdrowotnymi stykają się każdego dnia zarówno z barie-rami architektonicznymi, jak i społecznymi, które w znacznym stopniu utrudnia-ją im normalne funkcjonowanie. Poruszając się na wózku, bariery architektonicz-ne towarzyszą każdego dnia, podobnie jest w przypadku osób niewidomych czy też niesłyszących, gdzie największym problemem stają się bariery komunika-cyjne. Dla wielu osób niepełnosprawnych każdy dzień jest nie lada wyzwaniem, przed którym muszą stanąć, aby móc normalnie funkcjonować i brać udział w ak-tywnym życiu. Napotykając wiele problemów i barier niepełnosprawni bardzo często się zniechęcają i wycofują z aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Przeszkody pokonuj, a nie omijaj

54

Czynności życia codziennego, które dla osób w pełni sprawnych są błahostką, osobom z dysfunkcjami czę-sto spędzają sen z powiek, powodując strach przed kolejnym wyjściem z domu. Ważne jest, aby nauczyć się te przeszkody pokonywać, a nie jedynie omijać. Każdy dzień jest lekcją, nie ma jednak mowy o waga-rach czy usprawiedliwieniach napisanych przez ro-dziców. Jesteśmy od razu rzucani na głęboką wodę i musimy radzić sobie z przeciwnościami losu i pro-blemami, które dotykają wszystkich, bez wyjątku.Dla wielu osób niepełnosprawnych problemem są scho-dy. Wejście czy zejście z nich stanowi ogromne wyzwanie i nierzadko budzi paniczny strach, dlatego zamiast się z nimi mierzyć, omijają je, wykorzystując np. windy. Jeśli jed-nak raz te schody pokonają, przestaną być one problemem.

Największa bariera, z jaką osoby niepełnosprawne muszą się jednak mierzyć, to ta, którą mają w swoich głowach. To właśnie przede wszystkim w głowach sami two-rzymy problemy wielkości Mt. Everestu, które wydają się nie do przejścia. Negatyw-ne myślenie niszczy wszystko, co dobre, miażdży kreatywność, talent, ambicje i pew-ność siebie. Osoby z niepełnosprawnością same sobie często wmawiają, iż nie są w stanie walczyć każdego dnia z kolejnymi przeszkodami, a więc świadomie je omi-jają. Skutkuje to wycofaniem z życia społecznego, osobistego czy nawet rodzinnego. Bariery psychologiczne stanowią trudności związane z zaakceptowaniem swoich ogra-niczeń. Często wiąże się to z silnymi emocjami, które utrudniają czy też uniemożliwiają podejmowanie właściwych działań czy wyzwań. Często osoby niepełnosprawne pozba-wione są wiary w to, że ich życie może się zmienić, a wpływ na to mają głównie oni sami.

55

Żeby mieć idealną sylwetkę czy też silne mięśnie trzeba ćwiczyć, dać bodziec i wy-trwale dążyć do osiągnięcia wymarzonego celu. Tak samo jest w życiu. Aby stać się silnym trzeba pokonywać przeszkody, które napotykamy każdego dnia. Pa-trząc na sukcesy innych widzimy jedynie ich szczęście, ale nie wiemy jak trud-ną drogę musieli pokonać, by być w miejscu, w którym się znajdują. Na pewno nie raz zwątpili, potknęli się, ale zamiast omijać problemy - stawiali im czoła.

Warto nauczyć się pokonywać przeszkody, a nie tylko je omijać. Traktujmy problemy jako wyzwania, a nie blokady. Każde podjęte wyzwanie powoduje, że kolejnym razem, gdy przyj-dzie nam się z nim zmierzyć, przestanie być ono już wyzwaniem, a jedynie czymś prostym do wykonania. Joseph Murphy w swojej książce „Potęga podświadomości” pisze „Namagnesowa-ny kawałek żelaza unosi ciężary, które dwunastokrotnie przekraczają jego własny ciężar kie-dy go jednak rozmagnesować, ten sam kawałek metalu nie ruszy z miejsca nawet piórka. Po-równanie to można odnieść do człowieka. Osobnik przepełniony magnetyczną siłą pełen jest wiary we własne siły. Osobnika „rozmagnesowanego” natomiast nękają lęki i wątpliwości.” Każdy z nas musi walczyć ze swoimi słabościami, ograniczeniami i problemami, ale dopóki z nimi walczymy, idziemy do przodu, jesteśmy w stanie coś osiągnąć. Omijając je, nie osiąga-my nic. Warto więc zacząć odpowiednio myśleć i działać, by jak magnes przyciągać pomyśl-ność i osiągać sukcesy, bez omijania przeszkód, a poprzez pokonywanie ich każdego dnia.

M. B.56