ECONOMISCHE MONITORZUID-LIMBURG 2017

De economische monitor Zuid-Limburg is een iniaef van Limburg Economic Development en is gepland om jaarlijks te herhalen. De bevindingen in de monitor zijn gebaseerd op een maatwerk-onderzoek dat CBS in opdracht van LED hee uitgevoerd.

Uitgave Limburg Economic Development, december 2017

SAMENVATTING

Economie Zuid-Limburg in de li, maar we zijn er nog nietDe Zuid-LimbuDe Zuid-Limburgse economie is in 2016 anderhalf keer zo snel gegroeid als het Nederlands gemiddelde. Bijna alle verkeerslichten staan op groen; alleen de oplopende tekorten op de arbeidsmarkt kunnen de sinds 2014 ingezee groei remmen. Dit blijkt uit de Economische Monitor Zuid-Limburg van Limburg Economic Development, mede gebaseerd op recente CBS-cijfers.

Anderhalf keer zo snel als landelijkNNet als in 2015 groeide de economie van Zuid-Limburg in 2016 aanzienlijk sneller dan het landelijk gemiddelde. Het Bruto Regionaal Product per inwoner van Zuid-Limburg is in 2016 anderhalf keer zo snel gegroeid als het gemiddelde landelijke groeicijfer. Het Bruto Regionaal Product per inwoner van Zuid-Limburg evenaart dat van de naonaal koploper: de regio Eindhoven.

Groeispurt Zuid-Limburg vooral dankzij Siard-GeleenDe eDe economische groei van Zuid-Limburg uitgesplitst naar regio laat grote verschillen zien. Terwijl Maastricht-Heuvelland en Parkstad gestaag groeien maakte de Westelijke Mijnstreek in de periode 2014-2015 een groeispurt door van ongeveer een miljard. Deze ‘boost’ is terug te voeren op de ontwikkelingen binnen de sectoren chemie en automove. Ook in de omOok in de omzetcijfers van de Zuid-Limburgse bedrijven is de groei zichtbaar. Van 2009 tot 2015 is de omzet met eenderde gegroeid tot 48 miljard Euro. Opvallend is dat Parkstad en de Westelijke Mijnstreek sterk groeiden en dat Maastricht-Heuvelland in deze periode stabiel is gebleven.

3

Zorgen over de arbeidsmarktDe kDe krapte op de arbeidsmarkt is de belangrijkste bedreiging voor verdere groei. De werkgelegenheid is de afgelopen jaren gestegen, ondanks de daling van de beroepsbevolking (vergrijzing). De werkloosheid daalt vanaf 2016 sneller dan het landelijk gemiddelde en duikt vanaf 2016 zelfs onder het naonaal gemiddelde. In Zuid-Limburg nemen echter veel mensen niet deel aan het arbeidsproces. Deze zogeheten arbeidsparcipae is hardnekkig laag. Wel zien we hier een lichte sjging vanaf 2014, maar het verschil met de rest van Nederland en met heel Limburg wordt niet veel kleiner. Opvallend is dat in de Westelijke MijnMijnstreek meer mensen deelnemen aan het arbeidsproces dan in Maastricht-Heuvelland en Parkstad.

De krimp vlakt afUit de CBS-cijfers valt ook af te lezen dat de demografische krimp in Zuid-Limburg afvlakt. Ten opzichte van 2003 nam het aantal inwoners van Zuid-Limburg af met 5 procent (29.000 inwoners). In de periode tot 2010 was de daling het sterkst (een afname met 22.000 inwoners). Vanaf 2010 vlakt de krimp in toenemende mate af; zo verminderde de Zuid-Limburgse bevolking in 2016 met 823 inwoners. In de recente prognose van PBL/CBS wordt uitgegaan van een stabiel bevolkingscijfer van rond de 600.000 inwoners tot 2030. Als we naar de potenële beroepsbevolking kijken dan zien we een daling van ca. 6000 pepersonen in de periode 2009-2016. De sjging in de regio Maastricht-Hevelland houdt ongeveer gelijke tred met de daling in westelijke mijnstreek; terwijl hier de daling het sterkst is in de subregio Parkstad. In het algemeen lijkt de daling enigszins af te vlakken in lijn met de prognose van PBL over het totaal bevolkingscijfer.

4

Sterkere economische structuurJos SchneideJos Schneiders, voorzier Limburg Economic Development: “De bovengemiddelde economische groeispurt die Zuid-Limburg sinds 2014 doormaakt valt te verklaren uit het feit dat onze regio een sterkere economische structuur hee gekregen. Natuurlijk hebben we de wind in de rug door het sterke economische herstel. Maar de groei gaat ruim boven de algehele groeicijfers uit en de werkloosheidscijfers dalen sterker dan het landelijk gemiddelde. De investeringen in de kenniseconomie, het smuleren van innovae en het bevorderen van economische samenwerking tonen de eerste effecten, naast de boost door de de overname van Nedcar door VDL en de groei van steeds meer bedrijven. Maar we zijn er nog niet. De krapte op de arbeidsmarkt is de belangrijkste bedreiging voor verdere groei. Het oplossen van de structureel lage arbeidsparcipae, de aantrekkelijkheid van onze regio om de eigen jeugd vast te houden en de wendbaarheid van het onderwijs om in te spelen op de vragen van het bedrijfsleven zijn daarbij van groot belang. Het slechten van Euregionale barrières voor leren, werken en ondernemen bieden grote kansen op het verder versterken van de economische veerkracht van Zuid-Limburg. Nog genoeg werk aan de winkel om de wweg omhoog door te zeen.”

5

1: BRP 2012-2017

Groei Zuid-Limburg zet doorHet Bruto Regionaal Product gee inzicht in de economische groei van de regio. Deze grafiek laat zien dat de economie van Zuid-Limburg sinds 2014 sterk gegroeid is en dat het groeipad sinds 2015 gelijke tred houdt met dat van de regio Eindhoven.

6

2: BRP per capita 2012-2017

Groei per inwoner (Capita) in Zuid-Limburg toont effecviteit van de groeiHet Bruto Regionaal Product per Capita gee een beeld welke toegevoegde waarde per inwoner wordt bijgedragen. Deze grafiek laat duidelijk zien dat we vanaf 2014 in Zuid- Limburg aan een inhaalrace bezig zijn om met de sterkste regio’s in Nederland mee te groeien.

7

3: Jaarlijkse groei BRP per capita

Gemeten naar de groei per inwoner scoort Zuid-Limburg zelfs nog beterHet Bruto Regionaal Product is een prima indicator, maar regio’s verschillen van samenstelling en effecviteit in arbeidsprocessen. Daarom gee het BRP per hoofd van de bevolking een zuiverder beeld. Hier zien we dat Zuid-Limburg sterk sjgt vanaf 2014. De economische groei evenaart de topregio Eindhoven.

8

4: BRP per subregio

Groeispurt Zuid-Limburg vooral dankzij de Westelijke MijnstreekDe economische groei van Zuid-Limburg uitgesplitst naar regio laat grote verschillen zien. Terwijl Maastricht-Heuvelland en Parkstad gestaag groeien maakte de Westelijke Mijnstreek in de periode 2014-2015 een groeispurt door van ongeveer een miljard. Deze ‘boost’ is terug te voeren op de ontwikkelingen binnen de sectoren chemie en automove.

9

5: BRP per capita per subregio

Groeispurt per Capita in Zuid-Limburg gee nog duidelijker de effeceve groei in de onderlinge regio’sBinnen de Binnen de regio Zuid-Limburg is vooral in de periode 2014-2016 de groei in de Westelijke Mijnstreek opmerkelijk (Chemie, materialen, automove). De bovengemiddelde groei van de toegevoegde waarde komt dus voornamelijk uit de innovaeve groei in deze subregio en deze sector.

10

6: Toegevoegde waarde

Groeispurt door kennisindustrieDe regio wil voornamelijk groeien als Top Technologie Regio (TTR). De indicator die dit het beste uitdrukt is de toegevoegde waarde (= De waardegroei van de producten die in de markt gezet worden). In absolute zin is de totaal toegevoegde waarde het product van volumegroei X prijsontwikkeling X koersontwikkeling.In dIn deze grafiek is de prijsontwikkeling uitvergroot. Hoe beter de prijsontwikkeling hoe beter het compe ef vermogen va de regio.

11

7: Verdeling BRP per sector

Samenstelling van economische sectoren verschilt per subregioDe verschillen binnen Zuid-Limburg komen niet alleen in de groeicijfers tot uing, ook in de samenstelling van de economische sectoren zien verschillen. De Westelijke Mijnstreek hee het grootste aandeel nijverheid, industrie en energie, in Maastricht-Heuvelland en Parkstad is de dienstverlening dominant.

12

8: Omzet-ontwikkeling

Ook gemeten naar omzet groeit Zuid-Limburg De omzet van de Zuid-Limburgse bedrijven is in de periode 2009 tot 2015 met een derde gegroeid. Deze groei tekent zich met name af in de Westelijke Mijnstreek en Parkstad, Maastricht-Heuvelland blij stabiel. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat 2009 de dalperiode was na de wereldwijde economische crisis eind 2008.

13

9: Aandeel Nederlandse industrie per landsdeel

Zuid-Nederland is het landsdeel met de meeste industrie van NederlandIn 2007 was de Randstad nog de grootste industrieregio van ons land. Zuid-Nederland (Zeeland, Noord-Brabant en Limburg) kwam op de tweede plaats. In deze grafiek is zichtbaar dat de twee regio’s stuivertje hebben gewisseld. Zuid-Nederland is inmiddels de grootste industrieregio van ons land.

14

10: Ontwikkeling werkgelegenheid

Toenemende industrie vertaalt naar werkgelegenheidDe De toegevoegde waarde van een regio is het product van de toegevoegde waarde per werknemer maal het aantal werknemers. We zien – gelukkig - dat beide componenten groeien. Hoewel in afgelopen jaren de ontwikkeling van de werkgelegenheid achterbleef bij het landelijk gemiddelde zien we dat dit herstel zich inzet en toegroeit naar naonaal niveau (prognose UWV).

15

11: Werkgelegenheids-indicatoren

Aantal banen in Zuid-Limburg sterk toegenomenDe werkgelegenheid in Zuid-Limburg is flink gestegen, net als elders in ons land overigens. Vanaf 2014-2015 gaan alle indicatoren sterk omhoog.

16

12: Werkgelegenheid per sector

Herstel werkgelegenheid voornamelijk in primaire sectorDe werkgelegenheid in Zuid-Limburg is in afgelopen periode groeiende. Als we diverse sectoren vergelijken vindt de groei voornamelijk plaats in de primaire sector (zakelijke diensten, industrie, detailhandel, horeca).

17

13: Bevolkingsontwikkeling en prognoses

Bevolking tot 2030 stabiel, krimp lijkt ten eindeTTen opzichte van 2003 nam het aantal inwoners van Zuid-Limburg af met 5 procent (29.000 inwoners). In de periode tot 2010 was de daling was het sterkst (een afname met 22.000 inwoners). Vanaf 2010 vlakt de krimp in toenemende mate af; zo verminderde de Zuid-Limburgse bevolking in 2016 met 823 inwoners. In de recente prognose van PBL/CBS wordt uitgegaan van een stabiel bevolkingscijfer van rond de 600.000 inwoners tot 2030.Jan Laen, hoofddemograaf CBS: “Het goede is dat deze prognoses door de jaren heen posiever zijn bijgesteld. Elk jaar schui de grafiek een beetje omhoog”.

18

14: Ontwikking beroepsbevolking

Als gevolg van de vergrijzing daalde de potenële beroepsbevolking van Zuid-Limburg (personen in de leeijd tussen 15 en 74 jaar) in de periode 2009-2016 met 6000 personen. Ook hier weer verschillen per subregio: Parkstad en de Westelijke Mijnstreek dalen gestaag, Maastricht-Heuvelland laat een toename zien.

19

15: Neo arbeidsparcipae

De arbeidsparcipae in Zuid-Limburg is hardnekkig laagIn Zuid-Limburg nemen veel mensen niet deel aan het arbeidsproces. De zogeheten arbeidsparcipae is al jaren laag. Uit de cijUit de cijfers blijkt dat de arbeidsparcipae weliswaar sjgt, maar dat het verschil met Nederland en de rest van Limburg niet wezenlijk kleiner wordt. Van 5,4%-punt in 2012 naar 4,9%-punt in 2016.

20

16: Neo arbeidsparcipae per subregio

Arbeidsparcipae verschilt ook binnen Zuid-LimburgIn Zuid-Limburg als geheel staan verhoudingsgewijs veel mensen langs de kant, maar er zijn ook verschillen. Zo nemen er in de Westelijke Mijnstreek verhoudingsgewijs meer mensen deel aan het arbeidsproces dan in Parkstad en Maastricht-Heuvelland.

21

17 Werkloosheid

Werkloosheid daalt snelSinds 2014 daalt de werkloosheid in Zuid-Limburg fors. Vanaf einde 2016 is de werkloosheid voor het eerst na een lange periode van jaren, lager dan het landelijk gemiddelde.

22

18: Werkloosheid per subregio

Daling werkloosheid verschilt binnen Zuid-LimburgDe werkloosheid daalt sterk binnen Zuid-Limburg sinds 2014 en vanaf 2016 sneller dan het landelijk gemiddelde. Opvallend is dat de daling in de Westelijke Mijnstreek al eerder is ingezet.

23

19: BRP komende jaren

Wat mogen we verwachten (“ohne Gewähr”)?HoHoewel economie geen wiskunde is en er vele invloeden van buiten af spelen (circumstanal evidence) toont de ontwikkeling van het BRP afgezet tegen de historische trendlijn (à 1,3 % per jaar) een markante breuk. Met inbegrip van de invloed van de sterke recessie en het opmerkelijke herstel in de laatste jaren zien we een gemiddelde groei van 2,3 % per jaar over de periode 2010 – 2016 en mogen we voorzichgheidshave rekenen op een groei van 3-4 % per jaar voor de komende periode; op basis van het algemene herstel van de economie en de extra iniaeven in de regio.

24

20: Samenva ng

Samenvaende blik op de toekomst (“ohne Gewähr”)RRekening houdende met het verleden en inclusief de iniaeven die thans op de rail staan en zonder nieuwe externe invloeden is in samenvaende zin het beeld van een sterk herstel van de regio op weg naar een Top Technologie Regio. Uiteraard zullen daarvoor blijvende investeringen nodig zijn in de versterking van de kenniseconomie, de intensivering van de ketendichtheid en de euregionale samenwerking in de sterke sectoren van de regio. Echter de ‘achilleshiel’ van dit model is, blij en wordt steeds sterker de beschikbaarheid van voldoende vakbekwaam personeel.

+ g+ grafiek volgende pagina

25

26