edin

Tehnologija montaže i demontaže

Edin Piljug

1. Funkcija spone, osnovne dimenzije, tehnološki postupak izrade, iproizvodno kontrolna oprema

1.1. Funkcija spone i osnovne dimenzije

ABSTRACTModern vehicles are composed of several systems which function effectively tobring your vehicle's performance at its utmost level and to bring your ridingexperience at its comfortable level. Such systems are also made up ofdifferent components, which you as a driver should be cautious about theirfunctionality. Among these systems is the steering system which is alsopresent in other vehicles as it is in charge with the proper movement of thewheels. In automobiles a tie rod is part of the steering mechanism. The tierods connect the centre link to the steering knuckle on cars with conventionalsuspension systems and recirculation ball steering gears. The tie rod transmitsforce from the steering centre link or the rack gear to the steering knuckle,causing the wheels to turn. It has also several components to which theVolkswagen tie rod end is a part of. One of the needed steering componentson your vehicle as well as in other vehicles is the tie rod end as it is used bythe steering knuckle, steering linkages, pivot supports, and numerous hingemechanisms. It functions as it serves as a connection between the center linkand the steering knuckle. This function of the tie rod end is only applicable tothose vehicles with ordinary suspension system and re-circulating ball steeringgears. Together with the ball joints, this steering component makes sure thatyour vehicle will steer left and right even though bumps and potholes were hitby your vehicle. The tie rod end is also beneficial in lessening your vehicles upand down movements and they also assure you that your vehicle's wheels areheld firmly. As a component of your vehicle's steering system, the tie rod endshould always be at its proper condition no matter what happens and it is foryou to assure such condition. If the tie rod end is damaged, you have to findan aftermarket replacement so that its function for your steering and wheelsis taken care of. The Volkswagen tie rod end is available here in a wide arrayfor you to have choices.


Edin Piljug

Slika 1.1. Izgled spone i mjesto ugradnje

Moderna vozila sastoje se od nekoliko sistema koji funkcionišu efektivno kako bipodesili određene performanse vozila na najveći mogući nivo i dovode do togada je osjećaj vožnje na najudobnijem nivou.Takođe, takvi sistemi su izgrađeni odrazličitih komponenti koje nas, kao vozače, mogu upozoriti o njihovojfunkcionalnosti. Među ovim sistemima je i upravljački sistem koji se pojavljujekod svih vozila, i on je zadužen za podesno pomjeranje točkova.Kod automobila,spona je dio upravljačkog mehanizma.Ona povezuje centralnu sponu saupravljačkim zglobom na autu sistemom vješanja i recirkulacionim kugličnimupravljačkim prenosnikom.Spona prenosi silu sa upravljačke centralne spone ilisa pužnog zupčanika na upravljački zglob, što dovodi do okretanja točkova.Postoji nekoliko odvojenih komponenti od kojih je sačinjena Volkswagen-ovaspona.Spona je jedna od najpotrebnijih upravljačkih komponenti na svim vozilima iona funkcioniše zajedno sa upravljačkim zglobom, upravljačkim kinematskimlancem, obrtnim nosačem i mnogobrojnim drugim zglobnim mehanizmima.Spona imai pomoćnu funkciju kao veza između centralne poluge i upravljačkog zgloba.Ovafunkcija spone, primjenljiva je samo na vozilima sa standardnim sistemomvješanja i recirkulacionim kugličnim upravljačkim prenosnikom.Zajedno sa sfernimzglobom ova upravljačka komponenta osigurava da će se vaše vozilo upravitilijevo ili desno čak i preko neravnina na putu na koje vozilo nailazi.Spona jetakođer korisna za ublažavanje poprečnih pomjeranja vozila ka gore ili dole, iobezbjeđuje jaku i čvrstu vezu točkova na vozilu.


Edin Piljug

Kao komponenenta upravljačkog sistema,spona bi trebala uvijek biti u ispravnomstanju i bez obzira na to što se dogodi, naša je obaveza osiguratu takveuslove.Ukoliko je spona oštećena, moramo pronaći zamjenski dio koji će osiguratifunkcionalnost upravljačkog sistema. Volkswagen-ove spone su dostupne uširokom opsegu tako da kupci imaju veliki izbor rezervnih dijelova.

1.2. Elementi upravljačkog mehanizma

Pod upravljačkim mehanizmom jednog vozila podrazumjevaju se svi elementimehanizma koji učestvuju u ostvarivanju željene putanje kretanja vozila. Ovajsklop vozila spada u vrlo osetljive sklopove vozila s obzirom da od njegovepreciznosti i pouzdanosti zavisi i sigurnost cijelog vozila, kako sa aspektakretanja pa time i bezbednosti u saobraćaju. Kod vozila točkaša, željena putanjakretanja obezbjeđuje se zakretanjem upravljačkih točkova. Osnovni elementikonstrukcije jednog upravljačkog mehanizma drumskog vozila dati su na slici 1.2.Princip rada svih prenosnika drumskih vozila je isti - obrtno kretanjeupravljačkog točka u upravljačkom prenosniku (ili češći izraz upravljačka glava)prevodi se u zakretanje rukunice upravljača, a ova potom u linearno kretanjeprenosnih elemenata mehanizma. Prenosni odnos u upravljačkom prenosniku morada bude takav, da sila na upravljačkom točku nesmije da pređe vrijdnost od 250N.

Slika 1.2 Upravljački sistem (Steering system)


Edin Piljug

Opis:1. Poluga (rod) 11. Naglavak (socket)-lijevi2. Naglavak (socket) 12. Zavrtanj (bolt)3. Zglobna veza (knock and arm) 13. Ležaj (bearing)4. Koljeno vratila (cranc) 14. Podloška prstena (spacer)5. Poluga (rod) 15. Vratilo (shaft)6. Ručica (arm) 16.Zaptivač (washer)7. Prenosnik (gear) 17. Gumeni zaptivač (seal)8. Zglobna veza (knock and arm)9. Naglavak (socket)10. Spona (tie rod)

1.3. Tehnološki postupak izrade

Spona predstavlja jedan sklop koji se sastoji iz sljedećih dijelova:1. Rukavac2. Kućište3. Spona4. Krajnica5. Poklopac6. Šolja7. Obujmica I8. Obujmica II9. Potporni prsten10. Zaptivni mijeh11. Zaštitna kapa12. Opruga13. Gornji prsten šolje14. Donji prsten šolje15. Prihvatna guma16. Navrtka.

Slika 1.3. Spona

Neki od ovih dijelova izrađuju se u samoj fabrici, a neki se dobavljaju oddobavljača. Tehnologija izrade spone sastoji se od tehnologije izrade osnovnihdijelova (proizvodnja dijelova) i tehnologije montaže dijelova (montaže izrađenih idobavljenih dijelova).


Edin Piljug

1.3.1 Osnovne dimenzije spone

Namjenazavozilo

Dužinarukavcaspone

Prečnikrukavcaspone

Prečnikaksijalnogzgloba

Prečnikvanjskogzgloba

Visinakućištaspone

Navojkrajnice

Ugaozakretanjaaksijalnogzgloba

Ugaozakretanjavanjskogzgloba

Visinakrajnice

VW,GolfA1

311 26 30 30 37 M22x1,5unutrašnji

52°+6 38°+6 68

1.3.2. Tehnologija izrade dijelova

1.3.2.1. Tehnološki postupak izrade rukavca spone za Golf A1

Rukavac spone se izrađuje od čelika Č.4131.Dimenzija sirovog dijela iznosi312xΦ26.Polazni material se isporučuje u stanju šipke.Tehnologija izrade sesastoji od 13 operacija:

10 Sječenje – Odsijecanje-Šipke od 26f se sijeku na okvirnoj pili na komade dužine 312 mm.-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0 – 500 mm)-Sredstvo hlađenja: BU 20:1

Slika 1.3.1 Tračna pila HAP 280 (šifra 382-1)


Edin Piljug

20 Termička obrada

-Usluga (izvršiti termičku obradu poboljšanja na 900-980 N/mm²)

30 Ravnanje čela i zabušivanje-Ravnanje čela i zabušivanje otvora Φ5 mm-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0-500mm),pomično mjerilo (0-250mm), dubinomjer i

uglomjer

Slika1.3.2.Pomično mjerilo

35 Struganje-Struganje na dužini 279,5 mm-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0–150 mm), pomično mjerilo (0-500 mm)

Slika1.3.3 Struganje


Edin Piljug

40 Ravnanje čela i zabušivanje-Ravnanje čela i zabušivanje otvora Φ5 mm-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0-500mm), dubinomjer i uglomjer

Slika 1.3.4. Dubinomjer

50 Struganje-Struganje na dužini 67,5 mm-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0–150 mm), mikrometar (0-25 mm), radijusšabloni,sinusna klupa

Slika 1.3.5. Mikrometar

60 Struganje-Struganje na dužini 103 mm-Mjerni alat: Pomično mjerilo (0–150 mm), pomično mjerilo (0-250 mm), mikrometar(0-25 mm), uglomjer, magnetna prizma

Slika 1.3.6. Uglomjer i radijus šabloni


Edin Piljug

70 Glodanje-Glodanje pomoću vretenastog glodala Φ22-Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm), uglomjer

Slika 1.3.7. Glodanje

80 Rolovanje Φ25 mm-Valjci za rolovanje kugle Φ25 mm-Mjerni alat: Mikrometar (0-25 mm)

Slika 1.3.8. Rolovanje

90 Rolovanje vrata spone-Valjci za rolovanje vrata spone-Mjerni alat:Mikorometar (0-25 mm)

100 Valjanje navoja M14x1,5-Valjci za valjanje navoja M14x1,5-Mjerni alat:Lenjir za pridržavanje komada, kontrolni navojni prsten, M14x1,5 6g„IDE“-„NE IDE“


Edin Piljug

110 Kontrola pukotina-Izvršiti 100%-tnu kontrolu komada u cilju otkrivanja pukotina-Komadi moraju biti bez pukotina

120 Pranje, odmašćivanje i nauljivanje-Izvršiti pranje komada u mašini PR1-Sredstvo za pranje METALGIN RP-Sredstvo za nauljivanje DEKOROZOLOM PK3 ili DEKOROZOLOM ASBKT

130 Završna kontrola-Prema konstruktivnom crtežu

1.3.2.2. Tehnološki postupak izrade kućišta spone

Kućište spone izrađuje se od polufabrikata-šipke od čelika Č.4130.Prije izradepotrebno je izvršiti mjerenje zatezne čvrstoće materijala koja mora biti ugranicama od 590-740 N/mm².Mašinska obrada sastoji se od sljedećih operacija:

10 Odsjecanje-Odsjecanje se izvodi na okvirnoj pili HAP 280 (3650x25x2)- Mjerni alat: Pomično mjerilo (0–150 mm), pomično mjerilo (0-250 mm)

20 Struganje-Struganje na dužini 53,5 mm-Spiralnom burgijom Φ16 mm,zaobliti ivice naprečnike R0 i R1-Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm), dubinomjer (0-250 mm)

30 Struganje-Struganje na dužini 52 mm-Predmjera za M22x1,5 iznosi Φ20,3- Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm), dubinomjer (0-250 mm), kontrolni navojničep M22x1,5 „IDE“-„NE IDE“

40 Glodanje-Glodanje se vrši vretenastim glodalom- Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm), dubinomjer (0-250 mm)


Edin Piljug

50 Termička obrada-Izvršiti termičku obradu komada na Ma 13 min.zatezna čvrstoća 590-740 N/mm²

60 Struganje-Sreuganje na dužini 23,5 mm- Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm), dubinomjer (0-250 mm), subitor zaΦ28E9

70 Označavanje-Utisnuti odgovarajući znak, dubina pisma 0,1 mm-Mjerni alat:Pomično mjerilo (0-150 mm)

80 Kontrola pukotina-Izvršiti 100%-tnu kontrolu komada u cilju otkrivanja pukotina prema TL-VW011 33-Komadi moraju biti bez pukotina

90 Pranje, odmašćivanje i fosfatiranje-Izvršiti pranje, odmašćivanje i fosfatiranje komada u peći SOP KRŠKO

100 Završna kontrola-Izvršiti kontrolu komada prema konstruktivnom crtežu

110 Nauljivanje-Izvršiti nauljivanje komada DEKOROZOLOM PK3 ili DEKOROZOLOM ASBKT

1.3.4 Proizvodno-kontrolna oprema

Proizvodnu opremu čine:Ø Jednovretena transfer linija za proizvodnju sponaØ Dvovretena transfer linija za proizvodnju sponaØ Grupa CNC strugova; snaga 28 kW;max.Φ struganja 480 mm; raspon

šiljaka 1000 mmØ Grupa CNC strugova; snaga 38 kW;max.Φ struganja 400 mm; raspon

šiljaka 800 mm.Ø Grupa CNC strugova; snaga 23 kW;max.Φ struganja 480 mm; raspon

šiljaka 1000 mm


Edin Piljug

Ø Grupa CNC strugova; snaga 22 kW;max.Φ struganja 200 mm; raspon šiljaka800 mm

Ø Poluautomatski strug ATK; snaga 21 kW; max. Φ struganja 250 mmØ Grupa univerzalnih strugova; snaga 11 kW; max. Φ struganja 300 mm;

raspon šiljaka 1000 mmØ Grupa mašina za vertikalno provlačenje žljebovaØ Grupa brusilica za okruglo brušenje; snaga 17 kW; max. Φ brušenja 200

mm; raspon šiljaka 200 mmØ Univerzalna glodalica, snaga 8 kW; hod stola 500 mmØ Grupa bušilica i urezivalica navojaØ Grupa hidrauličnih presa; max. sila 50 kN; hod 400 mmØ Grupa linija za pranje, odmašćivanje i fosfatiranje; snaga 115 kWØ Hidraulična pila za siječenje šipkastih materijalaØ Grupa kabina za lakiranje dijelovaØ Uređaj za pranje dijelovaØ Mašina za valjanje navoja (WMW)Ø Mašina za honovanje (Sunnen)

Opremu za kontrolu čine sljedeći uređaji:

· Uređaj za ispitivanje pukotina (Feroflux)· Uređaj za balansiranje (Schenk)· Grupa uređaja za štelovanje alata (Zoller)· Uređaj za mjerenje hrapavosti (Perthen)· Uređaj za mjerenje tolerancija oblika i položaja (Perthen Mahr)· Uređaj za statističku kontrolu / X-R; Cp; Cpk / (Marposs)


Edin Piljug

2. Tehnološki postupak montaže spone namijenjenog za vozilo model GOLF izproizvodnog programa preduzeća FAD

Pod pojmom montaža podrazimijeva se izgradnja sistema višeg stepenesloženosti od sistema nižeg stepena složenosti.Dakle, montaža je proces čiji jecilj dobijanje složenog proizvoda od sastavnih dijelova.Proces završne montaže je proces u toku koga se od elemenata prvog nivoaugradnje formira proizvod.Ovdje spada i postupak kontrole kojom se provjeravada li je postignut željeni kvalitet pri izradi proizvoda.Sastavni dijelovi se moguspajati u složenije proizvode, kada su na njima izvedene sve operacije iztehnološkog postupka obrade.Shodno ovome, ukupni proces rada u proizvodnomsistemu se dijeli na sljedeće faze:

-izrada sastavnih dijelova-montaža sastavnih dijelova u proizvod

2.1. Klasifikacija spojeva

Proizvodi mašinogradnje imaju velik broj različitih spojeva elemenata. Kod mašinapostoji veliki broj vrsta spojeva i to oko 35-40% tipa osovina-rupa, oko 15-20%ravnih, oko 6-7% koničnih, oko 2-3% sfernih itd. Svi ovi spojevi odlikuju sesvojim konstruktivnim, tehnološkim i ekonomskim faktorima, kao što su:tehnologičnost u montaži, stepenom relativnog kretanja, mogućnostirastavljanja, čvrstini, hemijskoj postojanosti itd. Također postoje podjela i premamogućnosti gibanja spoja na:

· pokretni spojevi· nepokretni spojevi.

Pokretni se mogu gibati u spoju po određenom kinematskom mehanizmu, doknepokretni ne mogu. Ove spojeve također možemo podijeliti po mogućnostidemontaže na:

· razdvojive· nerazdvojive (65-85% razdvojivih od ukupnog broja spojeva u savremenih

mašina)


Edin Piljug

Razdvojivi su oni koji se u cjelini mogu rastaviti bez oštećenja osnovnih dijelova.Spojevi mogu biti:

a) Nepokretni-razdvojivi (vijčani, žlijebni, konični)b) Nepokretni-nerazdvojivi (zakovani, presovani)c) Pokretni-razdvojivi (vratilo-ležaj, zupčanici)d) Pokretni-nerazdvojivi (ležajevi, neki zaporni ventili)

Osim ovih podjela postoji još podjela spojeva i to na;

Ø MehaničkeØ Zavarene i lemljeneØ LijepljeneØ MagnetneØ Kombinovane itd.

Ili podjela spojeva na:

§ Vijčane§ Lemljene§ Zavarene§ Spojeve ostvarene pritiskom

Glavni nedostatak ove podjele je što se ne vidi stepen pokretnosti elemenatasastavljenog sklopa i mogućnost njegove demontaže.

Postoji također podjela po načinu kontakta spregnutih površina elemenata:

Ø Neposredni kontaktØ Kontakt pomoću međupovršinskog sloja (u zavisnosti od obuhvatnosti

površine: sveobuhvatni, lokalni, linijski, tačkasti)

Izbor najekonomičnijeg spoja spada u domen konstruisanja mašine. Usvaja se onajspoj koji ima najbolje tehno-ekonomske pokazatelje.

Tehnologija izrade spone sastoji se od tehnologije izrade i tehnologije montažedijelova, pa je neophodno primijeniti neki od gore navedenih načina spajanjadijelova. Zbog uloge spone i njene primjene imamo zastupljenu pokretno-razdvojive veze. Te veze se ostvaruju montažom spone čija se tehnologija vrši usedam operacija gdje je osim osnovnih dijelova, koji su navedeni kod tehnološkog


Edin Piljug

postupka izrade, potreban i dodatni materijal: lak, razređivač, totmast, grafitnamast, šprica za ispunjavanje, kao i dodatna usluga pertlovanja.

Operacije tehnologije montaže su:

2.1.1. Montaža plivajućeg sedla

Uzeti jedan komad original plivajućeg sedla za otklanjanje nejasnoća prilikommontaže!!!I ZAHVAT:Namontirati zaptivni prsten u kanal.II ZAHVAT:Na cilindar staviti zaptivnu gumu i namontirati u kućište cilindra.III ZAHVAT:Izvršiti montažu zaštitnih guma i plastičnih prstenova koji se nalazeu tim gumama kako je bilo.IV ZAHVAT:Ubaciti vođice u zaštitne gume sa plastičnim prstenom.V ZAHVAT:Staviti zaštitnu kapu na vijak za ozračivanje i zaštitnu gumu u navoj.NAPOMENA:Montažu vršiti pažljivo da ne bi došlo do oštećenja pozicijasklopa.Namontirana sedla slagati u odgovarajuće palete, posebno L posebno R .

2.2.2 Montaža spone A1

06 Specifikacija dijelova

POZ. NAZIV DIJELA KODEX DIJELA KOM1. Kućište spone 1 83 16 072 0 12. Šolja spone 1 83 16 071 0 13. Rukavac spone 1 83 16 270 0 14. Zaptivna guma 1 83 16 073 0 15. Navrtka M14x1,5 DIN 439-B 16. Mast za zglobove N 052 721 00 TL 721 3-4 gr7. Crni lak 2/3 1 gr8. Emajl lak 1/3 2 gr

10 Montaža

I ZAHVAT: Rukavac spone, kuglu Φ ุ25 umočiti u mast za zglobove N 052 721 00prema TL 721 i namontirati u šolju sponeII ZAHVAT: Podsklop (rukavac spone+šolja spone) namontirati u kućište spone


Edin Piljug

20 PertlovanjeUsluga: (Sila pertlovanja F=135 bara)

30 Montaža zaptivne gume i navrtke

I ZAHVAT:Namontirati zaptivnu gumu na rukavac sponeII ZAHVAT:Navrnuti navrtku M14x1,5 na rukavac sponeIII ZAHVAT:Označeno mjesto popuniti mašću za zglobove N 052.721.00

40 OdmašćivanjeNaznačenu površinu prebrisati flanelnom krpom natopljenom u razrjeđivač.

50 LakiranjePneumatskim pištoljem cca 1,5 [bar] u kabini za lakiranje izvršiti lakiranje sapripremljenim lakom.Površinu treba prekriti lakom ≈10 μm.

60 Završna kontrolaIzvršiti kontrolu proizvoda prema konstruktivnom crzežu.

Slika 2.1. Prikaz sastavnih dijelova spone


Edin Piljug

3. Strukturiranje proizvoda spona uz definisanje strukturne šeme sastrukturnom ili modularnom sastavnicom

3.1. Izbor varijante procesa montaže

Razrada postupaka rada u montaži je složen i odgovoran zadatak i sastavni jedio tehnološke pripreme proizvodnje.Osnovni zahtjevi u projektovanju postupakarada u montaži su:

Ø obezbjeđenje visokog kvaliteta proizvodaØ postizanje maksimalne efektivnosti procesa montaže.

Izbor varijante procesa montaže uslovljen je projektovanim zahtjevima u pogledukvaliteta, učinka i ukupne efektivnosti procesa montaže.U cilju što kvalitetnijeodluke o varijanti procesa montaže, potrebno je prethodno izvršiti:

Ø struktuiranje proizvoda

Ø analize· strukture programa montaže i količina· tačnosti· pogodnosti za montažu· vrsta spojeva

3.2. Struktuiranje proizvoda

U osnovi svakog proizvoda, odnosno njegovih elemenata, leži određenastruktura-struktura proizvoda.Ona određuje način sastavljanja proizvoda odsklopova, pojedinačnih sastavnih dijelova kao i materijala. Strukturiranjem se imaza cilj da se sa grupisanjem sličnih sklopova poveća efikasnost. Razlikujemojednostepeni i višestepene proizvode. Struktura jednostepenih proizvoda semože predstaviti pomoću dva nivoa. Ovakvi dijelovi se sastoje samo od sastavnihdijelova ili sklopova i nije potrebno dalje raščlanjivanje procesa montaže.Višestepeni proizvodi se mogu predstaviti pomoću većeg broja nivoa (najmanje 3)i sastoje se od sklopova i više sastavnih dijelova.


Edin Piljug

Za Strukturiranje proizvoda postoje strukturne šeme sa:

Ø Strukturnom sastavnicomØ Modularnom sastavnicom

Struktuiranje proizvoda prema nivoima ugradnje vrši se prema redoslijedu kojislijedi iz demontaže proizvoda. Tako sam proizvod dobiva nultu oznaku. Vrlo jepregledno, ali je nepogodno s aspekta formiranja dokumentacije. Strukturnasastavnica obuhvata sve sklopove i dijelove i daje njihovu vezu sa odgovarajućimnivoima ugradnje. Strukturna sastavnica se dobije tako što se u strukturnojšemi redom prolazi do kraja svih ogranaka. Grane redom zauzimaju brojevepočev od 1 pa do n (broja grana). Za izradu strukturnih sastavnica (u praksi)vrlo često je potreban veliki broj strana pa su dosta nepregledne, a osim togavrlo teško je vršiti bilo kakve izmjene.

Tabela 1. Strukturna sastavnica

Nivo ugradnje s oznakama1 S1

2 D13 D2

2 S23 D3

2 S34 D44 D5

Kada je veliki broj dijelova koji se ponavljaju, jednostavnije je raditi uz primjenumodularne sastavnice. Modularne sastavnice sadrže samo komponente (sklopove,dijelove) vezane za prvi niži nivo montaže, a za ove postoje dalje sastavnice,tako da u slučaju višestrukog primjenjivanja datog sklopa unutar nekogproizvodnog programa mora se samo jednom izvršiti dokumentovanje strukturesklopa (nije potrebno ponovno struktuirati sklop, već samo se povlači izdokumentacije). Obzirom na izgled strukturne i modularne šeme lahko jezaključiti da se radi o višestepenom proizvodu.


Edin Piljug

Izrada strukturnih sastavnica i modularnih sastavnica, kao i upravljanje izvodise najčešće pomoću kompjutera i to korištenjem tzv. procesorasastavnica.Procesor sastavnica raspolaže :

Ø Osnovnim skupom djelovaØ Skupom struktura djelova ili proizvoda

Kompletan proizvod odgovara nivou montaže 0.Svi sklopovi kao i pojedinačnidijelovi, koji ulaze direktno u gotov proizvod, dodjeljuju se nivou montaže1.Sklopovi i/ili dijelovi koji ulaze u nivo montaže 1 kao komponente, dodjeljuju seza jedinicu nižem nivou montaže.

Struktuiranje našeg proizvoda prikazano je na crtežu MF-ZE-022.

4. Analiza karakteristika spone s aspekta njene pogodnosti za montažu(ocjena stepena pogodnosti za automatsku montažu)

Pri razradi postupaka rada ili projektovanja automatizovanih tehnološkihsistema, potrebno je izvršiti analizu pogodnosti proizvoda za automatskumonažu.Pri izvođenju ocjene pogodnosti djelova za automatsku montažu uzimajuse u obzir oblik, mehanička svojstva, mogućnost spajanja, gabaritne dimenzije idruge karakteristike samog elementa.Svojstva elemenata su podjeljena u sedamvrsta sa odeđenim brojem karakteristika gdje svaka od njih predstavljaodređenu osobinu elemenata i izražava se kvantitativno (brojnom oznakom).

· Vrsta I razdvaja djelove po načinu njihove orijentacije u prostoru· Vrsta II karakteriše svojstva spajanja djelova pri automatskom

orijentisanom transportu· Vrsta III i IV karakteriše svojstva oblika dijelova· Vrsta V određuje svojstvo simetrije dijela· Vrsta VI karakteriše spoljašnji oblik djelova pri čemi je za osnovu

razdvajanja oznaka uzeto postojanje i oblik centralnog otvora.· Vrsta VII sadrži pomoćne površine elemenata konstrukcije djelova koji

utižu na složenost automatizacije tehnološkog postupka


Edin Piljug

Pogodnost proizvoda za automatsku montažu ocjenjuje se sa tri parametra:

Ø Po ukupnom stepenu složenosti proizvoda, određenom sumom pojedinačnesloženosti dijelova i drugih materijalnih elemenata koji ulaze u njegovsastav, prema:

B = n ∙ b

Ø Po srednjoj vrijednosti stepena složenosti, određenoj po formuli:

B =Bq

Ø Po stepenu pogodnosti proizvoda za automatsku montažu, određenomformulom:

q

SnK

mi

1iii

pog

å=

=

×=

Gdje su:

bi – složenost i-tog materijalnog elementa

ni – broj istoimenih materijalnih elemenata

m – broj različitih materijalnih elemenata koji ulaze u proizvod

q – ukupan broj materijalnih elemenata u proizvodu

Si – stepen složenosti i-tog materijalnog elementa određena iz tabele


Edin Piljug

Tabela 2. Složenost i stepen složenosti dijelova za montažu

Na osnovu datih podataka i usvojenih iz tabele računamo sljedeće:

· Ukupan stepen složenosti proizvoda:

B = n ∙ b = 8 + 21 + 6 + 11 + 18 + 10 + 11 + 9 + 8 + 8 + 18 + 9 = 137

· Srednja vrijednost stepena složenosti:

B =Bq

=13713

= 10,5

· Stepen pogodnosti proizvoda za automatsku montažu:

23,213

24222222222122q

SnK

mi

1iii

pog =+++++++++++++

=×

=å=

=

Kada je ≥ 3 automatizacija datog proizvoda je neekonomična. Unašem slučaju je = 2,23 što znači da je < 3 pa jeautomatizacija ekonomična.

Nazivdijela

Složenost Složenostb

i

Stepen složenostiS

iMetal NemetalRukavac 8 9 8 IIKućište 19 21 21 IISpona 6 7 6 IŠolja 10 11 11 II

Obujmica 1 9 9 IIObujmica 2 9 9 II

Potporni prsten 10 10 IIZaptivni mijeh 10 11 11 IIZaštitna kapa II

Opruga 9 9 IIGornji prsten šolje 8 9 8 IIDonji prsten šolje 8 9 8 IIPrihvatna guma

Navrtka 18 18 IVPoklopac 8 9 9 II


Edin Piljug

5. Proračun vremena postupka montaže spone i izbor varijante tehnološke

strukture

U osnovne faktore koji odeđuju tehnološki proces montaže spada i vrijemepotrebno za izvođenje određenog zahvata ili montažne operacije.Pojedinavremena označavaju se na sljedeći način:

tio-osnovno vrijeme montaže za cijelu operacijutzpi-vrijeme potrebno zaizvođenje jednog operacionog zahvatatgzi-vrijeme potrebno za izvođenje jedne grupe zahvatatzi-vrijeme potrebno za izvođenje jednog zahvatatei-vrijeme potrebno za izvođenje jednog elementarnog zahvata

Za sve vrste i metode montaže vrijedi osnovna podjela vremena na:Ø Pripremno-završno vrijeme-tpzØ Vrijeme montaže(spajanja)-tii

5.1 Pripremno završno vrijeme

Odnosi se na pripremu rada u okviru izvršenja određenog zadatka i poslijezavršetka montažne operacije na raspremanje radnog mjesta.Pripremno završnovrijeme dijeli se na:

· Pripremno-završno vrijeme osnovno-tpzo· Pripremno završno vrijeme dopunsko-tpzd

Pripremno – završno osnovno vrijeme odnosi se na pripremanje radnog mjestaza rad, prijem i pregled dokumentacije, pripremu elemenata, podsklopova ilisklopova za spajane, raspremanje radnog mjesta itd.Pripremno – završno dopunsko vrijeme sadrži sve gubitke koje radnik montažerima u toku osnovnog pripremno – završnog vremena i zato se daje u postotnomiznosu osnovnog pripremnog završnog vremena.

Ukupno pripremno – završno vrijeme se računa kao zbir pripremno – završnogosnovnog i dopunskog vremena, pa slijedi da je:

= +


Edin Piljug

U našem zadatku pripremno – završno vrijeme obuhvata vrijeme potrebno zaizvođenje operacija: specifikacije dijelova, odmašćivanja i lakiranja i izračunatoprema prethodnom izrazu iznosi:

= + = 45 [ ]

Vrijeme montaže – spajanja predstavlja vrijeme potrebno za izvršenje jednemontažne operacije i obuhvata sve radnje podešavanja, spajanja, kontrole,prinošenja, gubitaka itd., u toku rada. Dijeli se na:

Ø tehnološko (osnovno) vrijeme montaže – tioØ vrijeme montaže pomoćno – tipØ vrijeme montaže dopunsko - tid

Osnovno vrijeme montaže odnosi se na pozicione zahvate, zahvate i elementarnezahvate neposrednog spajanja (montaže).

Pomoćno vrijeme montaže se troši na onaj dio postupka koji neposrednoprethodi ili odmah dolazi nakon spajanja elemenata.

Vrijeme montaže dopunsko sadrži sve gubitke koji se dešavaju za vrijemeosnovnog pomoćnog vremena montaže, tj. gubitke, koji su rezultat organizacionihi drugih nedostataka.

Slijedi da je vrijeme potrebno za izvođenje jedne montažne operacije jednakosumi svih navedenih vremena:

= + + [ . . ]

Vrijeme potrebno za izvođenje svih montažnih operacija na jednom proizvodu ilistepen tehnološke složenosti se označava sa:

gdje je m – broj montažnih operacija koje se izvode na datom proizvodu.


Edin Piljug

U našem slučaju je:

= 4

Ova vremena su okvirno određena jer se radi o proizvodu sličnome sponi za kodkoga imamo poznate podatke o vremenima, dok za ovaj proizvod na žalostnemamo potrebne podatke.

To su operacije 10 – montaža, 20 – pertolovanje, 30 – montaža.

Vrijeme potrebno za montiranje cijele serije proizvoda je:

= + ∙ , ,

Obzirom da nemamo potrebne podatke za računanje ovih vremena, mi ih nećemoračunati. Postoji mnogo metoda za određivanje vremena trajanja montaže, ameđu najpoznatima su:

Ø iskustvene metodeØ mjerenje hronometromØ poređenje sa sličnim proizvodima i postupcima radaØ na osnovu karakteristika elemenata – eksperimentalno analitičke metode iØ metode unaprijed određenih standardnih vremena.

Osim vremena montaže, također se računaju vremena izrade dijelova i ona sujednaka sumi svih pojedinačnih operacija obrade na datom dijelu.

5.2. Izbor varijante tehnološke strukture

Vrijeme trajanja ciklusa montaže je posljedica usvojene strukture montažnihoperacija i slaganja dejstva alata i radnika montažera unutar strukture,odnosno sistema prelaska objekta montaže sa operacije na operaciju unutartehnološkog sistema u cjelini. U zavisnosti od načina slaganja dejstava alata imontažera,utrošeno osnovno vrijeme montaže je različito.


Edin Piljug

Te sistema slaganja dejstava alata i radnika montažera pri izvođenju određenihzahvata, ili pak operacija na objektu montaže, nazvat ćemo osnovnimtehnološkim strukturama ili klasama montaže.Postoje tri klase montaže i to:

Ø I klasa – redni načinOvaj sistem montaže karakterističan je po tome što ga obavlja jedan učesnik uprocesu montaže koji izvodi samo jedan zahvat tj. Na cijelom objektu montaže seizvodi u datom trenutku samo jedan zahvat.Sljedeći zahvat se izvodi tek nakonzavršetka prethodnog.Tipičan primjer ove klase montaže predstavlja spajanjedva ili vise elemenata ostvareno pomoću vijka i navrtke, a predstavlja oko 20%od svih brzorazdvojivih veza koje se primjenjuju u montaži.

Ø II klasa – redno paralelni načinOvaj sistem slaganja dejstava alata i radnika montažera podrazumijeva rednoparalelni način spajanja.To znači da se zahvati u okviru jedne grupe zahvataizvode paralelno, dok se prelaz od jedne na drugu grupu zahvata izvodiredno.Izvođenje montažne operacije po sistemu II klase, znatno skraćujepotrebno osnovno vrijeme, u odnosu na I klasu montaže.

Ø III klasa – paralelni način slaganja dejstava alata i učesnika u procesumontažera.

Ovaj sistem podrazumijeva takvo dejstvo da svi alati i učesnici montažeri djelujuistovremeno.To znači da se svi zahvati koji se izvode na jednom objektumontaže, u okviru jedne operacije, izvode istovremeno tj. paralelno.Ova klasamontaže može se ostvariti u jednoprotočnim ili višeprotočnim procesima najednopozicionim ili više pozicionim mašinama. Načini montaže odnosno klaseprikazani su na slici 5.1.


Edin Piljug

6. ZAKLJUČAK

Osnovni kinematski zahtev koji se postavlja pred upravljački mehanizam drumskihvozila je ostvarenje potpunog kotrljanja točkova u krivini, bez proklizavanja nijednog točka.Pod upravljačkim mehanizmom jednog vozila podrazumevaju se svielementi mehanizma koji učestvuju u ostvarivanju željene putanje kretanjavozila. Ovaj sklop vozila spada u vrlo osjetljive sklopove vozila s obzirom da odnjegove preciznosti i pouzdanosti zavisi i sigurnost cijelog vozila, kako saaspekta kretanja pa time i bezbednosti u saobraćaju.

Upravljački sistem sastoji se od mnogih elemenata, koji zajedno funkcionišu kakobi sistem ispravno obavljao svoju funkciju.Jedan od tih elemata upravljačkogsistema je i spona. Spona prenosi silu sa upravljačke centralne spone ili sapužnog zupčanika na upravljački zglob, što dovodi do okretanja točkova.

U ovom projektnom zadatku opisan je kompletan tehnološki postupak izradespone, proizvodno kontrolna oprema, osnovne dimenzije i svi potrebni parametriza izradu spone tipa Golf A1.Tehnologija izrade spone sastoji se od tehnologijeizrade osnovnih dijelova (proizvodnja dijelova) i tehnologije montaže dijelova(montaže izrađenih i dobavljenih dijelova).

Crteži svih sastavnih dijelova nalaze se u tehnološko kontrolnom listu,gdje sunavedene osnovne dimenzije dijela s tolerancijama, rezni alati, stezni alati,mjerni alati kao i određene napomene.Za nas kao inženjere važno je znati da limožemo izraditi osnovni dio, kako ga kontrolisati njegovu tačnost i kome gaprodati?

Pojektni zadatak iz predmeta „Tehnologija montaže i demontaže“, bit će mi odvelike koristi prilikom rada u konkretnom poslovnom sistemu, nakon završetkastudija.Za pomoć pri izradi programa zahvaljujem se profesoru, na svimsavjetima, sugestijama i prijedlozima.


Edin Piljug

7. LITERATURA:

[1] Zelenović D., Čosić I.: “Montažni sistemi“ ,Beograd, 1991.

[2] Lazić M., Mitrović R., Mitrović M.: “Tehnologija kontrole“ , Čačak, 1988.

[3] Zelenović D., Ćosić I., Simić M: “Postupci montaže“ , Institut za industrijskesisteme, Novi Sad, 1991.

[4] Stefanović A., „Drumska vozila“ , Niš,2010.

[6] Internet-sajtovi:

http://writen4u.hubpages.com

http://www.evparts.com

http://www.iznajmi.net

http://:@writen4u.hubpages.com/

http://:@www.evparts.com/


Edin Piljug

SADRŽAJ:

1. Funkcija spone, osnovne dimenzije, tehnološki postupak izrade, i proizvodno kontrolnaoprema..................................................................................................................................................................................1

1.1 Funkcija spone i osnovne dimenzije....................................................................................................1

1.2. Elementi upravljačkog mehanizma.....................................................................................................3

1.3.Tehnološki postupak izrade..................................................................................................................4

1.3.1 Osnovne dimenzije spone..................................................................................................................5

1.3.2. Tehnologija izrade dijelova...............................................................................................................5

1.3.2.1. Tehnološki postupak izrade rukavca spone...........................................................................5

1.3.2.2. Tehnološki postupak izrade kućišta spone...........................................................................9

1.3.4. Proizvodno-kontrolna oprema.......................................................................................................10

2. Tehnološki postupak montaže spone namijenjenog za vozilo model GOLF iz proizvodnogprograma preduzeća FAD...........................................................................................................................11

2.1. Klasifikacija spojeva.....................................................................................................................12

2.1.1. Montaža plivajućeg sedla..................................................................................................14

2.2.2 Montaža spone A1...............................................................................................................14

3. Strukturiranje proizvoda spona uz definisanje strukturne šeme sa strukturnom ilimodularnom sastavnicom......................................................................................................................................16

3.1. Izbor varijante procesa montaže....................................................................................................16

3.2.Struktuiranje proizvoda.......................................................................................................................16

4. Analiza karakteristika spone s aspekta njene pogodnosti za montažu.........................................18

5. Proračun vremena postupka montaže spone i izbor varijante tehnološke strukture...............21

5.1. pripremno završno vrijeme.................................................................................................................21

5.2. Izbor varijante tehnološke strukture..........................................................................................23

6. Zaključak.....................................................................................................................................................................25

7.Literatura.....................................................................................................................................................................26

edin

Documents

steering system

steering linkages

steering mechanism

tie rod endshould

tie rod transmitsforce

thevolkswagen tie rod

bythe steering knuckle

steering centre link