edisaun 19 fulan jullu -setembru tinan...
TRANSCRIPT
D i á r i u Trimestrál
19Lian baLian baLian ba
IgualdadeIgualdadeIgualdadeSekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun
E d i s a u n 19 Fulan J u l l u -S e t e m b r u Ti n a n 2 0 1 9
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Mensajen
Iha trimestre datoluk, hahú hosi fulan Jullu to’o Setembru tinan 2019 nian, SEII konsege hala’o ona atividade lubuk ida hodi implementa programa prinsipál sira SEII nian iha esforsu ba halakon dezigualdade, diskriminasaun no kombate ba violénsia hasoru feto no labarik-feto, ema ho de-fi siénsia no grupu vulneravel seluk.
SEII kontinua hala’o nia knaar no responsabilidade atu halo advokasia, koordena, implementa no avalia estratéjia Abordajen Integrada Jéneru (AIJ) iha polítika, lei, programa, planu no orsamentu iha instituisaun estadu hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun no halakon diskriminasaun.
Atividade ne’ebé hala’o iha períodu ida ne’e mak hanesan organiza kongresu asosiasaun feto potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun estadu hotu atu ase-gura orsamentu sensivel ba jéneru no ema ho defi siénsia, formasaun sira ba públiku iha fatin oioin, akompañamentu no kapasitasaun ba grupu benefi siáriu no apoiu fi nanseiru sira hala’o ho objetivu atu bele asegura feto no komponente hotu nia envolvimentu iha setór ekonomia, hamenus sira-nia dependénsia, fó biban ba feto sira atu partisipa no prepara-an hodi partisipa iha vida polítika no mós halo prevensaun no kombate ba violénsia hasoru feto, labarik no grupu vulnervel sira seluk.
SEII kontinua halo esforsu hamutuk ho parseiru sira atu hasa’e koñesimentu no konxiénsia ema hotu nian hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun hodi harii sosiedade ida ne’ebé moris iha hakmatek hodi kontribui ba dezenvolvimentu.
Mai ita hamutuk haburas igualdade jéneru no inkluzaun iha ita rai atu atinje sosiedade ne’ebé justu no hanesan.
2
índiseíndise.................................................................................................................................................... 2
Funsionária/u na’in 18 hosi Ministériu Xave hetan ona Formasaun kona-ba Implementasaun Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru.......................... ................... 3
SEII Entrega Sertifi kadu ba partisipantes formasaun............................................................................ 4
Programa Nabi lan halo aprezentasaun Planu Anuál ba Fulan Jullu Tinan 2019-Juñu Tinan 2020 Kona-ba Hapara Violénsia Kontra Feto............................................................ 4.Semináriu kona-ba Prodús no Uza Estatístika Jéneru hodi Monitoriza Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável iha Timor-Leste........................................................ 6
Ekipa Komisaun Peskiza No Elaborasaun Ba Istória Luta Feto Timor Hosi OPMT Halo Audénsia Ho SEII.................................................................................................................................. 7
Sorumutu SEII ho Grupu Traballu Jéneru Munisípiu Liquiça................................................................. 7
Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun(SEII) Hala’o Formasaun ba Dadur sira iha Prizaun Suai Munisípiu Covalima............................................................................. 8
SEII simu audiénsia hosi ekipa UN Spotlight Initiative.......................................................................... 9
SEII Partisipa iha Semináriu Orsamentu Sensivel ba Jéneru Hosi Unidade Planeamentu Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA)........................................................................................................... 9
Enkontru Membru Komisaun Interministeriál ba Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru.................................................................................................................................. 10
Abertura Treinamentu Direitus Umanus no Diplomasia Populár........................................................... 11
SEII Hala’o Vizita Ba Grupu Benefi siáriu Foun Iha Suku Bibileo.......................................................... 12
SEII Partisipa Sesaun Solene Iha Parlamentu Nasionál....................................................................... 13
SEII Aprezenta Programa no Orsamentu tinan 2020 ba Komité Revizaun Orsamentu Polítika................................................................................................................................................... 14
Sorumutu Rede Referál Ko’ali Kona-ba Asuntu Infantisídiu “Soe Bebe'........................................................... 15
SEII Partisipa iha Sorumutu Estraordinária Konsellu Ministru.............................................................................. 15
Semináriu Konsultasaun Nível Ministeriál kona-ba Esbosu Planu Asaun Nasionál ba ema ho defi siénsia períodu 2020-2024............................................................................................................................................ 16
Perfíl Xefe-Suku Bibileo......................................................................................................................... 17
Estrutura Eleitu Kongresu Feto Munisípiu 13......................................................................................... 18
Galeria SEII............................................................................................................................................ 25
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Funsionária/u na’in 18 hosi Ministériu Xave hetan Formasaun kona-ba Implementasaun Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru
L oron 02-07-2019, Sek-
retaria Estadu ba Igual-
dade no Inkluzaun hala’o
formasaun ba Komisaun Intermin-
isteriál ne’ebé implementa Planu
Asaun Nasionál Violénsia Bazeia
ba Jéneru durante loron-rua hahú
iha tersa no kuarta feira. Forma-
saun ne’e ho objetivu prinsipál atu
hasa’e koñesimentu Komisaun
Interministeriál kona-ba Violénsia
Bazeia ba Jéneru, Lei Kontra Vi-
olénsia Doméstika no Abordajen
Integrada Jéneru no mós introdus
instrumentu monitorizasaun Pla-
nu Asaun Nasionál Violénsia Ba-
zeia ba Jéneru (PAN VBJ) ba Ko-
misaun Interministeriál hodi halo
diskusaun ba instrumentu ne’e
rasik. Formasaun ba Komisaun
Interministeriál ne’e hala’o iha Sa-
laun Tower Fatuhada Dili ho par-
tisipante sira mai hosi Ministériu
xave ba implementasaun PAN
VBJ.
Liuhosi sesaun abertura, Inspe-
tora no Auditória, Sra. Maria José
Sanches informa katak formasaun
ida ne’e ba komisaun Intermin-
isteriál ne’ebé implementa PAN
VBJ atu iha koñesimentu di’ak ko-
na-ba matéria hirak ne’ebé forma-
dór sira sei aprezenta.
Iha biban hanesan Diretora DN-
AIGCM, Sra. Maria Filomena
Babo Martins halo nia aprezen-
tasaun kona-ba matéria Violén-
sia Bazeia ba Jéneru, Abordajen
Integrada Jéneru, Orsamentu
Sensível ba Jéneru no Markadór
Jéneru.
Iha fatin hanesan, Xefe Departa-
mentu Jurídiku, Sra. Celeste Ra-
mos hato’o nia aprezentasaun ko-
na-ba matéria Asédiu Seksuál no
Lei Kontra Violénsia Doméstika
no Xefe Departamentu Peskiza
no Monitorizasaun, Sr. João Lino
Guterres introdus kona-ba instru-
mentu monitorizasaun ba PAN
VBJ.
Atividade sira iha loron tuir mai
maka deside Sekretariadu Komi-
saun Interministeriál hodi prepara
planu monitorizasaun ba planu
asaun nasionál, diskusaun, apro-
va planu, ToR no baze dadus im-
plementasaun PAN VBJ ba Komi-
saun Interministeriál.
Partisipante sira iha formasaun
ne’e hamutuk ema na’in 18 kom-
postu hosi feto na’in 11 no mane
na’in 7 ne’ebé mai hosi ministériu
xave sira.
3 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Salaun Maria Goreti SEII, 05/07/2019- Sekretária Estadu ba Igualdade no
Inkluzaun, S.E Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus En-trega sertifi kadu ba Formandu sira ne’ebé tuir treinamentu du-rante semana rua kona-ba pers-petiva igualdade jéneru no inklu-zaun.
Liuhosi sesaun diskursu Sekretária Estadu agradese no apresia tanba formandu/a sira partisipa másimu tebes. “Im-portante ba imi formandu/a sira oinsá bele hahú habelar espe-riénsia no koñesimentu ne’ebé hetan kona-ba perspetiva igual-
dade jéneru no inkluzaun iha serbisu fatin liuliu iha sosiedade sira”. “Rezultadu ne’e bele aju-da ita-boot sira hodi hahú muda ita-nia an, ita-nia mentalidade no ita-nia atuasaun sira iha fatin seluk atu ema bele kompriende no hatene liután asuntu ne’e”, te-nik S.E. Maria José da Fonseca.
Iha momentu hanesan Di-retór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa mós fó apresiasaun ba departamentu Formasaun, Dep. Rekursu umanu no departamen-tu sira seluk ne’ebé kolabora hodi hala’o formasaun ida ne’e to’o nia rohan. Hato’o mós agradese ba formadora na’in-rua ne’ebé
bele fó tempu atu fahe esperién-sia no koñesementu ne’ebé iha ba formandu sira.
Formasaun ba formandu/a ne’e fasilita hosi Sra. Mia Siscawati PhD, Xefe Departamentu Es-tudu Jéneru (UI-Universidade Indonézia) no Sra. Shelly Ade-lina M.S.iD. Formandu/a sira ne’ebé tuir formasaun ne’e mai hosi dosente Unversitáriu UNTL, UNITAL, IOB, UNPAZ, UNDIL no Instituto Superior Kristal no for-masaun ne’e hetan apoiu hosi Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII) serbisu ha-mutuk ho Universidade Indoné-zia (UI).
SEII Entrega Sertifi kadu ba Partisipantes Formasaun
4
Programa Nabilan Halo Aprezentasaun Planu Anuál ba Fulan Jullu Tinan 2019-Juñu 2020 Kona-ba Hapara Violénsia Kontra Feto
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Salaun MSSI, loron 22
fulan Jullu tinan 2019,
Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inkluzaun, Sra. Ma-
ria José da Fonseca Monteiro de
Jesus partisipa enkontru ho Gov-
ernu Austrália liuhosi Programa
Nabilan hodi diskute kona-ba
kooperasaun entre Governu
Austrália no Governu Timor-Les-
te liuhosi Sekretaria Estadu
ba Igualdade no Inkluzaun ho
Ministériu Solidariedade Sosiál
no Inkluzaun hodi halo akordu
(MoU) no mós akordu subsidiáriu
espesífi ku ba Programa Nabilan
ne’ebé agora daudaun iha re-
novasaun.
Liuhosi sorumutu ne’e reprez-
entante Programa Nabilan
agradese ba ekipa téknika hosi
Ministériu Solidariedade Sosiál
no Inkluzaun no Sekretaria Es-
tadu ba Igualdade no Inkluzaun
ne’ebé serbisu hamutuk ho
ekipa nasionál hodi aprova pla-
nu atividade ba tinan 2019-2020.
“Enkontru ohin loron atu relata ba
MSSI no SEII kona-ba planu ser-
bisu Nabilan no fi ar katak bele
halo aprovasaun hodi kontinua
ho atividades sira. Governu Aus-
trália iha kompromisu atu serbisu
parseriál ho Governu Timor-Les-
te liuhosi programa prioridade
hanesan Violénsia Bazeia ba
Jéneru,” dehan Reprezentante
Nabilan.
Liuhosi biban ida ne’e, Sua Ex-
élensia Sekretária Estadu ha-
to’o ninia apresiasaun ba ekipa
tékniku hosi SEII no ekipa hosi
Programa Nabilan.
“Ha’u apresia ho esforsu no
koordenasaun ne’ebé di’ak hosi
SEII no Programa Nabilan hodi
bele tuur hamutuk ho instituisaun
sira seluk atu buka meius oinsá
fi naliza prosesu ida ne’e no asina
akordu”, hatete Sra. Maria José
de Jesus.
Exelénsia mós husu atu SEII bele
haree pontu balun ne’ebé Nabi-
lan aprezenta hodi haree didi’ak
no diskute atu iha konkordánsia
ida hodi asina akordu ida ne’e
antes SEII no MSSI ba halo
aprezentasaun iha Konsellu Min-
istru hodi bele fó kompeténsia
ba SEII no MSSI atu bele asina
akordu ida ne’e.
Programa Nabilan kontinua fó
apoiu fundus ba parte ONG
balun ne’ebé nia serbisu liga ba
área prevensaun liuliu ba vítima
hosi Violénsia Bazeia ba Jéneru.
Sorumutu ne’e partisipa hosi
Vice-Ministra MSSI, Sekretária Es-
tadu ba Igualdade no Inkluzaun,
DG SEII no ekipa husi Programa
Nabilan.
Salaun MSSI, loron 22
fulan Jullu tinan 2019,
Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inkluzaun, Sra. Ma-
ria José da Fonseca Monteiro de
Jesus partisipa enkontru ho Gov-
ernu Austrália liuhosi Programa
Nabilan hodi diskute kona-ba
kooperasaun entre Governu
Austrália no Governu Timor-Les-
te liuhosi Sekretaria Estadu
ba Igualdade no Inkluzaun ho
Ministériu Solidariedade Sosiál
no Inkluzaun hodi halo akordu
(MoU) no mós akordu subsidiáriu
espesífi ku ba Programa Nabilan
ne’ebé agora daudaun iha re-
novasaun.
Liuhosi sorumutu ne’e reprez-
entante Programa Nabilan
agradese ba ekipa téknika hosi
Ministériu Solidariedade Sosiál
no Inkluzaun no Sekretaria Es-
tadu ba Igualdade no Inkluzaun
ne’ebé serbisu hamutuk ho
ekipa nasionál hodi aprova pla-
nu atividade ba tinan 2019-2020.
“Enkontru ohin loron atu relata ba
trália iha kompromisu atu serbisu
te liuhosi programa prioridade
Jéneru,” dehan Reprezentante
Liuhosi biban ida ne’e, Sua Ex-
élensia Sekretária Estadu ha-
to’o ninia apresiasaun ba ekipa
tékniku hosi SEII no ekipa hosi
Programa Nabilan.
“Ha’u apresia ho esforsu no
SEII no Programa Nabilan hodi
sira seluk atu buka meius oinsá
fi naliza prosesu ida ne’e no asina
akordu”, hatete Sra. Maria José
de Jesus.
Exelénsia mós husu atu SEII bele
haree pontu balun ne’ebé Nabi-
lan aprezenta hodi haree didi’ak
no diskute atu iha konkordánsia
ida hodi asina akordu ida ne’e
antes SEII no MSSI ba halo
aprezentasaun iha Konsellu Min-
istru hodi bele fó kompeténsia
ba SEII no MSSI atu bele asina
akordu ida ne’e.
Programa Nabilan kontinua fó
apoiu fundus ba parte ONG
balun ne’ebé nia serbisu liga ba
área prevensaun liuliu ba vítima
hosi Violénsia Bazeia ba Jéneru.
Sorumutu ne’e partisipa hosi
Vice-Ministra MSSI, Sekretária Es-
tadu ba Igualdade no Inkluzaun,
DG SEII no ekipa husi Programa
Nabilan.
ho atividades sira. Governu Aus-
trália iha kompromisu atu serbisu
parseriál ho Governu Timor-Les-
te liuhosi programa prioridade
hanesan Violénsia Bazeia ba
Jéneru,” dehan Reprezentante
Nabilan.
“Ha’u apresia ho esforsu no
koordenasaun ne’ebé di’ak hosi
SEII no Programa Nabilan hodi
bele tuur hamutuk ho instituisaun
sira seluk atu buka meius oinsá
fi naliza prosesu ida ne’e no asina
akordu”, hatete Sra. Maria José
de Jesus.
“Enkontru ohin loron atu relata ba
MSSI no SEII kona-ba planu ser-
bisu Nabilan no fi ar katak bele
halo aprovasaun hodi kontinua
5 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Semináriu Kona-ba Prodús no Uza Estatístika Jéneru hodi Monitoriza Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável iha Timor-Leste
Salaun enkontru Estatís-
tika-Dili, 22 Jullu 2019-
Diretór-Jerál SEII, Sr.
Armando da Costa partisipa
semináriu kona-ba “Produs no
Uza Estatístika Jéneru hodi Mon-
itoriza Objetivu Dezenvolvimen-
tu Sustentável iha Timor-Leste”.
Sra. Sunita Caminha, Head of
UN Women iha Timor-Leste, iha
nia intervensaun hatete katak
semináriu ne’e hala’o tanba ko-
labora ho parseiru dezenvolvi-
mentu sira ho objetivu atu foti
dadus ne’ebé lolos atu nune’e
governu bele halo tuir iha ninia
planeamentu.
UN Women serbisu hamutuk ho
UNFPA, SEII no mós estatístika
Timor-Leste hodi lori relatóriu
kona-ba rekomendasaun jéneru
no ODS. UN WOMEN hamutuk
ho parseiru sira hato’o relatóriu
iha tinan hirak liuba kona-ba re-
komendasaun hosi Timor-Les-
te nia vizaun ba ODS ne’ebé
foin mak públika iha nível altu
ONU nian iha Nova Yorke. Nia
akresenta liután katak semináriu
ne’e faze sesaun ne’ebé envolve
instituisaun responsavel sira iha
governu atu halibur dadus rela-
siona ho dezenvolvimentu sus-
tentável no mós envolve mem-
bru sosiedade sivíl no mídia atu
komprende oinsá utiliza dadus
ne’ebé eziste hodi hato’o progre-
su kona-ba ODS.
Iha fatin hanesan Diretór-Jerál
SEII, Sr. Armando da Costa,
hato’o apresiasaun ba esfor-
su no serbisu ne’ebé parte Dir-
esaun-Jerál Estatístika no UN
Women hala’o.
“Ha’u apresia ba esforsu hirak
ne’ebé Diresaun-Jerál Estatísti-
ka no UN Women halo. Espera
kolaborasaun ne’e kontinua hodi
hala’o programa relasiona ho es-
tatístika no Jéneru ne’ebé kestio-
na iha objetivu 17 hosi Objetivu
Dezenvolvimentu Sustentavel”,
dehan Sr. Armando.
6Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Ekipa Komisaun Peskiza No
Elaborasaun Ba Istória Luta
Feto Timor Hosi OPMT Halo
Audiénsia Ho SEII
Edifísiu S E I I ,
23/07/2019—Sekretária
Estadu ba Igualdade
no Inkluzaun S.E. Maria José
da Fonseca Monteiro de Jesus
akompaña hosi Diretóra (DNAI-
JKF) Sra. Maria Filomena Babo
Martins no Xefe Gabinete Sr.
Tito da Costa Freitas Moreira
simu audénsia hosi ekipa Kom-
isaun Peskiza no Elaborasaun
ba Istória Luta Feto Timor hosi
OPMT.Objetivu hosi audiénsia ne’e atu ko’alia kona-ba preparasaun ba lansamentu livru ‘Buibere Hamr-ik Ukun Rasik-An’ ne’ebé Komis-aun Peskiza no elaborasaun ba istória luta feto Timor hosi OPMT hakerek no tuir planu sei lansa iha loron 04 fulan Setembru tinan 2019.
Iha biban hanesan ekipa mós husu atu Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inkluzaun bele ko-munika ho SEKOMS atu fasilita halo transmisaun direta ba ativi-dade refere. Sekretária estadu mós apre-sia ba esforsu no susesu bo’ot ne’ebé ekipa halo hodi haker-ek istória kona-ba envolvimentu feto iha luta ba libertasaun nasi-onál no SEII nafatin suporta atu komisaun ne’e bele dezenvolve di’ak liután istória feto Timor-Les-te nian.
Sorumutu SEII ho Grupu Traballu Jéneru Munisípiu Liquiça
7
LIQUIÇA, 26/07/2019—S.E. Sekretária Estadu ba Igual-dade no Inkluzaun Sra. Ma-
ria José da Fonseca Monteiro de Jesus akompaña hosi Diretora (DNAIJKF) Sra. Maria Filomena Babo Martins halo sorumutu ho Grupu traballu Jéneru iha edifísiu administrasaun munisípiu liquiça.
Objetivu hosi sorumutu ne’e atu ko’alia kona-ba koordenasaun
serbisu ho grupu traballu jéne-ru iha munisípiu liquiça hodi la’o di’ak liu-tan no fahe mós infor-masaun ba malu kona-ba lala’ok serbisu durante ne’e.
Iha loron hanesan ekipa mós halo vizita ba maternidade-os-pitál referral munisípiu liquiça no vizita rádiu komunidade Tokod-ede hodi dada lia ho jestór rádiu Sr. Eduardo Expostu no ekipa
atu ba oin oinsá rádiu komuni-dade ne’e bele identifi ka feto po-tensiál iha munisípiu ne’e hodi fó sai informasaun kona-ba sira nia atividade ba públiku, iha biban hanesan Sekretária Estadu mós hato’o mensajen ba públiku li-uhosi transmisaun direta kona-ba eventu kongresu feto poten-siál munisípiu liquiça-OEFADEL ne’ebé hala’o durante loron rua, iha salaun koni.
Edifísiu S E I I ,
23/07/2019—Sekretária
Estadu ba Igualdade
no Inkluzaun S.E. Maria José
da Fonseca Monteiro de Jesus
akompaña hosi Diretóra (DNAI-
JKF) Sra. Maria Filomena Babo
Martins no Xefe Gabinete Sr.
Tito da Costa Freitas Moreira
simu audénsia hosi ekipa Kom-
isaun Peskiza no Elaborasaun
ba Istória Luta Feto Timor hosi
OPMT.Objetivu hosi audiénsia ne’e atu ko’alia kona-ba preparasaun ba lansamentu livru ‘Buibere Hamr-ik Ukun Rasik-An’ ne’ebé Komis-aun Peskiza no elaborasaun ba istória luta feto Timor hosi OPMT hakerek no tuir planu sei lansa iha loron 04 fulan Setembru tinan 2019.
Iha biban hanesan ekipa mós husu atu Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inkluzaun bele ko-munika ho SEKOMS atu fasilita halo transmisaun direta ba ativi-dade refere. Sekretária estadu mós apre-sia ba esforsu no susesu bo’ot ne’ebé ekipa halo hodi haker-ek istória kona-ba envolvimentu feto iha luta ba libertasaun nasi-onál no SEII nafatin suporta atu komisaun ne’e bele dezenvolve di’ak liután istória feto Timor-Les-te nian.
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Co v a l i m a ,
29-07-2019-Sekretar-
ia Estadu ba Igualdade
no Inkluzaun (SEII) liuhosi Dire-
saun Nasionál Abordajen Integra-
da Jéneru no Kapasitasaun Feto
(DNAIJKF), Departamentu Forma-
saun hala’o formasaun ba dadur
sira ho nia Tema “Formasaun Kon-
trola Hirus ba Dadur Timor-Leste”
iha Prizaun Suai Munisípiu Covali-
ma durante semana ida, hahú hosi
Loron 29 Fulan Juñu 2019 to 02
loron Fulan Jullu Tinan 2019.
Objetivu prinsipál mak, atu tulun
partisipante sira bele iha abilidade
kona-ba kontrola hirus no wainhira
sira re-integra ba sosiedade sira
mós bele aplika iha sira-nia moris
loroloron.
Iha fatin hanesan Diretór Ezeku-
tivu Prizaun Suai, Sr. Julio Diaz
Ximenes, hato’o katak, Forma-
saun ida ne’e núdar formasaun ba
dahuluk ne’ebé hala’o iha Prizaun
Suai.
“Husu ba imi hotu atu tau aten-
saun másimu no akompaña pros-
esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele
hatene oinsá bele kontrola imi nia
an no imi nia emosaun, atu nune’e
bele sai hanesan bukae ida atu
bele transfere no aplika wainhira
fi la fali ba imi nia família no komu-
nidade,”
“Hein katak iha futuru formasaun
ida ne’e bele mós transfere ba ami
nia guarda sira ne’ebé mak sei
foun no seidauk hetan formasaun
ruma,” dehan Sr. Julio.
Treinamentu ne’e fasilita direta
hosi Xefi Departamentu Forma-
saun SEII, Sra. Odilia Martins, ho
Funsiunáriu Tékniku Departamen-
tu Formasaun, Sr. Abilio Barreto
no Sra. Cicilia Viera Cabral.
Co v a l i m a ,
29-07-2019-Sekretar-
ia Estadu ba Igualdade
no Inkluzaun (SEII) liuhosi Dire-
saun Nasionál Abordajen Integra-
da Jéneru no Kapasitasaun Feto
(DNAIJKF), Departamentu Forma-
saun hala’o formasaun ba dadur
sira ho nia Tema “Formasaun Kon-
trola Hirus ba Dadur Timor-Leste”
iha Prizaun Suai Munisípiu Covali-
ma durante semana ida, hahú hosi
Loron 29 Fulan Juñu 2019 to 02
loron Fulan Jullu Tinan 2019.
Objetivu prinsipál mak, atu tulun
partisipante sira bele iha abilidade
kona-ba kontrola hirus no wainhira
sira re-integra ba sosiedade sira
mós bele aplika iha sira-nia moris
loroloron.
Iha fatin hanesan Diretór Ezeku-
tivu Prizaun Suai, Sr. Julio Diaz
Ximenes, hato’o katak, Forma-
saun ida ne’e núdar formasaun ba
dahuluk ne’ebé hala’o iha Prizaun
Suai.
“Husu ba imi hotu atu tau aten-
saun másimu no akompaña pros-
esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele
an no imi nia emosaun, atu nune’e
fi la fali ba imi nia família no komu-
nidade,”
ruma,” dehan Sr. Julio.
Treinamentu ne’e fasilita direta
hosi Xefi Departamentu Forma-
saun SEII, Sra. Odilia Martins, ho
Funsiunáriu Tékniku Departamen-
tu Formasaun, Sr. Abilio Barreto
no Sra. Cicilia Viera Cabral.
“Husu ba imi hotu atu tau aten-
saun másimu no akompaña pros-
esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele
hatene oinsá bele kontrola imi nia
an no imi nia emosaun, atu nune’e
bele sai hanesan bukae ida atu
bele transfere no aplika wainhira
fi la fali ba imi nia família no komu-
nidade,”
Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII) Hala’o Formasaun ba Dadur iha Prizaun Suai, Munisípiu Covalima.
8
Munisípiu Covalima.
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
“Hein katak iha futuru formasaun
ida ne’e bele mós transfere ba ami
nia guarda sira ne’ebé mak sei
foun no seidauk hetan formasaun
ruma,” dehan Sr. Julio.
Edifísiu SEII, 30/07/2019—S.E. Sekretária Estadu ba Igualdade no Inklu-
zaun Sra. Maria José da Fonse-ca Monteiro de Jesus akompaña hosi Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa no Xefe Gabinete Sr. Tito da Costa Freitas Moreira
simu audiénsia hosi ekipa UN Spotlight Initiative.
Objetivu hosi sorumutu ne’e hanesan konsultasaun ida atu identifika área prioridade sira hodi prepara planu ba tinan 3 nian.
Spotlight initiative ne’e programa ida ne’ebé UN lansa atu apoiu nasaun sira hodi kontra violén-sia hasoru feto no labarik-feto sira no tinan ne’e Timor-Leste hetan oportunidade atu serbisu hamutuk ho UN spotlight initia-tive atu bele rezolve isu ne’ebé relasiona ho jéneru no suporta governu Timor-Leste iha Imple-mentasaun planu asaun nasi-onál violénsia bazeia ba jéneru ne’ebé ita adopta ona.
Ekipa UN Spotlight ne’ebé lidera hosi UN Resident Coordinator, Sr. Roy Trivedy no UN Wom-en Head of Office, Sra. Sunita Caminha.
SEII Simu Audiénsia Hosi Ekipa UN Spotlight Initiative
SEII Sai Orador iha Semináriu Orsamentu Sensivel ba Jéneru Hosi Unidade Planeamentu Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA)
9 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Timor Plaza, 06-08-2019- Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun
liuhosi Diretór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa akompaña hosi Xefe Gabinete, Sr. Tito Moreira sai orador iha semináriu kona-ba Orsamentu Sensivel ba Jéneru ne’ebé organiza hosi Unidade Planeamentu Monitor-izasaun no Avaliasaun (UPMA) ho apoiu hosi UN WOMEN.Diretór-Jerál SEII apresia ba inisiativa UPMA ho UN WOM-EN ne’ebé hamosu ideia hodi organiza semináriu ida ne’e atu hotu-hotu bele kolabora serbi-su ho SEII hodi haree fi la fali lala’ok integrasaun Orsamentu Sensível ba Jéneru iha Sistema Orsamentu Estadu nian ne’ebé lori tempu ida naruk ho progresu uitoan maibé sei iha obstákulu barak måak ita sei hasoru.
“Iha tempu hirak liubá ita halo análiza ba Planu Asaun Orsa-mentu liña ministériu maibé la tama iha Sistema Orsamentu,
no tinan 2 liubá no tinan kotuk ita introdus kona-ba Indikadór Jéneru, Markadór jéneru hodi adopta Polítika Orsamentu Sensível ba Jéneru. Maibé iha mudansa wainhira komesa es-tabelese UPMA no iha instituis-aun estadu komesa halo refor-ma ba iha Finanseiru Públiku. Ho sistema ne’ebé UPMA es-tabelese, ita koko hodi integra asuntu Orsamentu Sensível ba Jéneru tama iha Sistema Orsa-mentu Estadu nian,” dehan Sr. Armando.
Sistema ida ne’e di’ak tebtebes atu halo kontrolu ba iha eze-kusaun orsamentu estadu nian ba programa governu hotu-ho-tu.
Partisipantes ba semináriu ref-ere mai hosi Instituisaun rele-vantes hanesan MPIE, MoP, MAP, MEJD, UPMA, SEKOOP, MCAE-SEA, MAE, PGR, no mós Prezidenti Komisaun C Parlamentu Nasionál.
Timor Plaza, 06-08-2019- Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun
liuhosi Diretór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa akompaña hosi Xefe Gabinete, Sr. Tito Moreira sai orador iha semináriu kona-ba Orsamentu Sensivel ba Jéneru ne’ebé organiza hosi Unidade Planeamentu Monitor-izasaun no Avaliasaun (UPMA) ho apoiu hosi UN WOMEN.Diretór-Jerál SEII apresia ba inisiativa UPMA ho UN WOM-EN ne’ebé hamosu ideia hodi organiza semináriu ida ne’e atu hotu-hotu bele kolabora serbi-su ho SEII hodi haree fi la fali lala’ok integrasaun Orsamentu Sensível ba Jéneru iha Sistema Orsamentu Estadu nian ne’ebé lori tempu ida naruk ho progresu uitoan maibé sei iha obstákulu barak måak ita sei hasoru.
“Iha tempu hirak liubá ita halo análiza ba Planu Asaun Orsa-mentu liña ministériu maibé la tama iha Sistema Orsamentu,
Sistema ida ne’e di’ak tebtebes
Enkontru Membru Komisaun Interministeriál ba Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru (PAN VBJ)
10
Salaun Maria Goreti SEII, 13-08-2019-Sekretaria Estadu ba Igualdade no
Inkluzaun hala’o enkontru ho membru komisaun Interministe-riais ne’ebé mai hosi ministériu
Xave sira no mós Sosiedade Sivíl balun. Objetivu hosi en-kontru ne’e atu asegura koor-denasaun ne’ebé efetivu entre parseiru sira hodi bele fornese dadus Violénsia Bazeia ba
Jéneru ba monitorizasaun PAN VBJ hodi identifi ka dezafi u no solusaun ba implementasaun PAN VBJ ida ne’ebé efetivu.
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Abertura Treinamentu Direitus Umanus no Diplomasia Populár
11
DI L I , 1 9 - 0 8 - 2 0 1 9
Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inklu-
zaun, S.E. Maria José da Fonse-
ca Monteiro de Jesus reprezen-
ta sobrevivente masakre Santa
Cruz sai oradora no mós halo
abertura ba Treinamentu ko-
na-ba Direitus Umanus no Diplo-
masia Populár ne’ebé organiza
hosi JSMP no serbisu hamutuk
ho Diplomacy Training Program
(DTP).
Iha sesaun abertura, S.E. ha-
teten katak liuhosi eventu ida
ne’e, mai atu fahe esperiénsia
no hanoin kona-ba joven sira-nia
kontribuisaun ba luta libertasaun
nasionál.
Liuhosi sesaun abertura Di-retór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa informa katak sorumutu ba komisaun Interministeriál ba PAN VBJ hanesan sorumutu ida atu ekipa sira haree didi’ak in-strumentu no mekanismu moni-torizasaun ninian.“Ohin ita kontinua haree fi la fali aprezentasaun balun kona-ba in-strumentu, mekanizmu no mon-itorizasaun no relatóriu ba PAN VBJ, atu nune’e ita bele prodús relatóriu anuál antes tinan ida ne’e remata hodi submete ba
Parlamentu Nasionál nune’e mós submete ba gabinete Pri-meiru-Ministru kona-ba ninia im-plementasaun durante tinan ida”, tenik Sr. Armando. Tinan ida ne’e relatóriu ba PAN VBJ iha ona faze fi nál. Durante ne’e ita sei uza hela mekanizmu ne’ebé SEII uza maibé ba oin sei uza instrumentu ne’ebé komis-aun ida ne’e konkorda no adop-ta, SEII sei la prodús relatóriu mesak ona no relatóriu tuir mai sei mai hosi liña Ministériu no
Sosiedade Sivíl.Matéria aprezentasaun ba iha enkontru ne’e kona-ba siste-ma kolesaun dadus hosi Liña Ministériais (membru KIM) sira, diskute formatu ba relatóriu PAN-VBJ ba Konsellu Ministru no Par-lamentu Nasionál 2019.
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
“Ha’u hakarak hato’o ba joven feto no mane inklui komponen-te hotu katak uluk joven sira fó an ba mate, balun sei moris ho trauma oioin tanba objetivu ida hakarak ukun rasik-an.”
“Agora ita tenke kontribui ho en-erjia pozitiva hodi kria kondisaun di’ak ba sidadaun hotu, respeita dignidade ema nian inklui fó oportunidade hanesan ba ema hotu atu bele goza sira-nia dire-itu iha prosesu dezenvolvimentu rai ida ne’e”, dehan Sekretária Estadu Objetivu hosi treinamentu ida ne’e atu hasa’e partisipasaun no
koñesimentu kona-ba padraun direitu umanus no iha tempu hanesan fahe esperíensia no de-zafi u atu sira bele halo estratéjia hodi promove direitus umanus. Partisipante sira mai hosi nasaun
11, hateten diretór interinu JSMP Sr. Casmiro do Santos.
“Agora ita tenke kontribui ho en-erjia pozitiva hodi kria kondisaun di’ak ba sidadaun hotu, respeita dignidade ema nian inklui fó oportunidade hanesan ba ema hotu atu bele goza sira-nia dire-itu iha prosesu dezenvolvimentu rai ida ne’e”, dehan Sekretária Estadu
“Ha’u hakarak hato’o ba joven feto no mane inklui komponen-te hotu katak uluk joven sira fó an ba mate, balun sei moris ho trauma oioin tanba objetivu ida hakarak ukun rasik-an.”
SEII Hala’o Vizita Ba Grupu Uma Mahon Knua Haberan Komunidade
VI Q U E Q U E ,
24/08/2019—Sua Ex-
elénsia Sekretária Es-
tadu ba Igualdade no Inkluzaun
Sra. Maria José da Fonseca
Monteiro de Jesus akompaña
hosi Diretora (DNAIJKF) Sra.
Maria Filomena Babo Martins
halo vizita ba grupu Benefi siáriu
foun iha Suku Bibileo, Postu Ad-
ministrativu Viqueque Vila, Mu-
nisípiu Viqueque, atu observa
situasaun no kondisaun hodi fó
hanoin ba grupu sira oinsá utiliza
fundus ne’ebé SEII apoiu liuhosi
grupu feto ho di’ak.
Iha fatin hanesan ekipa mós
halo vizita ba uma mahon Knua
Haberan Comunidade (KHC)
hodi dada-lia ho jestór KHC ko-
na-ba difi kuldade no asisténsia
ne’ebé durante ne’e KHC fó ba
vítima violénsia oioin hasoru feto
no labarik-feto sira.
12Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Iha biban ida ne’e mós, Sua
Exelénsia vizita Rádiu Povu
Viqueque (RPV) hodi hato’o
mensajen kona-ba programa im-
portante SEII nian no kongresu
Munisípiu Asosiasaun Feto Po-
tensiál Viqueque ba públiku li-
uhosi trans-misaun direta.
Hafoin atividade vizita ne’e,
S.E. ho ekipa akompaña pros-
esu kongresu ba loron daruak
iha sesaun loraik nian. Iha biban
hanesan fó pose ba estrutura
eleitu no ofisialmente taka kon-
gresu Asosiasaun Feto Potensiál
Munisípiu Viqueque-AFVIQ ba
daruak.
Iha intervensaun S.E. hatete atu
estrutura foun tenke serbisu ha-
mutuk ho feto hotu iha munisípiu
Viqueque.
“Estrutura ne’ebé eleitu ona pre-
siza serbisu hamutuk ho feto
hotu iha munisípiu ida ne’e to’o
iha nível aldeia hodi asegura
ita-nia asosiasaun ne’e hamriik
atu haree ba interese feto”, tenik
Sra. Maria José da Fonseca.
SEII Partisipa Sesaun Solene Iha Parlamentu Nasionálba Vítima Masakre 99
13
Dili, 30/08/2019-Sekretária
Estadu ba Igualdade no
Inkluzaun, S.E. Maria
José da Fonseca Monteiro de
Jesus partisipa sesaun solene
iha Parlamentu Nasionál ne’ebé
prezide hosi Prezidente Parla-
mentu Nasionál, S.E. Arão Noé
de Jesus da Costa Amaral. Ha-
foin remata sesaun ne’e Sua
Exelénsia Sekretária Estadu ho
membru Governu no bainaka
VIP vizita expozisaun iha resintu
Parlamentu Nasionál.
Aléinde ne’e Sua Exelénsia
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
SEII Aprezenta Programa no Orsamentu Tinan 2020 ba Komité Revizaun Orsamentu Polítika
DI L I , 1 0 / 0 9 / 2 0 1 9 -
Sekretária Estadu ba
Igualdade no Inkluzaun,
S.E. Maria José da Fonseca Mon-
teiro de Jesus akompaña hosi Di-
retór-Jerál, Sr. Armando da Costa
no ekipa téknika halo aprezenta-
saun programa no orsamentu SEII
tinan 2020 ba Komité Revizaun Or-
samentu Polítika (KROP).
Reuniaun ne’e prezide hosi Primei-
ru-Ministru, S.E. Taur Matan Ruak
no Membru KROP ne’ebé kompos-
tu hosi Vise-Ministra Finansas, S.E.
Sara Lobo Brites, Ministru Interinu/
Vise-Ministru Administrasaun Es-
tatál, S.E. Abilio José Caetano no
Ministru óbras Públiku, S.E. Salva-
dor Eugénio Soares dos Reis Pires,
simu audiénsia hosi ekipa SEII hodi
halo diskusaun no avaliasaun ha-
mutuk kona-ba Programa no Or-
samentu SEII ba tinan 2020 hodi
hetan konsiderasaun ba iha Orsa-
mentu Jerál Estadu tinan 2020.
Sekretária Estadu mós sai nu’udár
observadóra iha ekipa KROP ne’e
hodi halo revizaun ba programa no
orsamentu sensivel ba jéneru kada
instituisaun governu.
14
Sekretária Estadu mós partisipa
serimónia troka nota ofi siál ba
ratifi kasaun tratadu entre Repúb-
lika Demokrátika Timor-Leste
no Austrália ba estabelesimentu
fronteira marítima.
Iha ámbitu loron konsulta populár,
Sua Exelénsia Sekretária Estadu
hamutuk ho membru Governu
konstitusionál Dawalu no bain-
aka VIP sira partisipa serimónia
loron konsulta Populár no mis-
aun INTERFET iha Timor-Leste,
ne’ebé realiza iha tasi-tolu to’o
remata.
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Sorumutu Rede Referál koalia kona-ba asuntu Infantisídiu ”soe bebé”
Salaun Maria Goreti,
10-9-2019- Sekretaria
Estadu ba Igualdade
no Inkluzaun liuhosi Diresaun
Nasionál Abordajen Integrada
Jéneru no Kapasitasaun Feto
(DNAIJKF) realiza enkontru ho
parseiru Rede Referál ne’ebé
kompostu hosi Governu, Sosie-
dade Sivíl no PNTL hodi ko’alia
kona-ba kazu soe bebé ne’ebé
akontese bebeik iha nasaun ida
ne’e. Objetivu hosi sorumutu ne’e
atu rona no tau hamutuk hanoin
oinsá buka meius hodi redús ha-
halok soe bebé ne’ebé inosente.
Liuhosi sesaun abertura Diretóra
DNAIGCM, Sra. Maria Filome-
na Babo Martins hateten katak
asuntu enkontru ne’e importante
tebes tanba afeta ba ita hotu nia
serbisu ba igualdade no oinsá
halakon diskriminasaun no hala-
kon violénsia hasoru feto no la-
barik-feto sira.
“Ko’alia kona-ba halakon violén-
sia bazeia ba jéneru ne’e ita hotu
nia knaar no responsabilidade
hanesan membru rede referál
no individu ida-idak, tanba asun-
tu ne’e haree mós ba ita-nia ben
estar povu no sosiedade nian
ne’ebé presiza ita hotu tau matan
no fó atensaun didi’ak liuhosi
rezultadu diskusaun ne’ebé ita
halo,” dehan Sra. Filomena.
Iha sesaun aprezentasaun Sra.
Maria Evalin hosi Fundasaun
Alola halo aprezentasaun ko-
na-ba Grupu Traballu ne’ebé
estabelese ona liuliu halo ad-
vokásia ba asuntu soe bebé no
prosesu tomak.
Iha biban ida ne’e ekipa rede
referál mós aprezenta ToR rede
referál nian ne’ebé mak haruka
ona ba parseiru rede referál sira
hodi halo revizaun no mós apro-
vasaun.
15 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
DI L I , 23-09-2019- Sek-
retaria Estadu ba Ig-
ualdade no Inkluzaun
realiza semináriu Konsultasaun
Nível Ministeriál Esbosu PAN ba
ema ho difi siénsia períodu Tinan
2020-2024. Semináriu ne’e ho
objetivu atu asegura programa
no orsamentu ne’ebé inkluzivu
ba asuntu defi siénsia hodi atinji
objetivu dezenvolvimentu suste-
ntavel ‘lahusik ema ida iha kotuk’.
Diretór-Jerál SEII, Sr. Arman-
do da Costa iha abertura ha-tete katak Nasaun Timor-Leste adopta hela politíka ida atu bele konsidera ema hotu iha prosesu dezenvolvimentu no adopta mós
Objetivu Dezenvolvimentu Sus-
tentável (ODS) ho prinsípiu katak
lahusik ema ida iha kotuk.
Semináriu Konsultasaun Nível Ministeriál kona-ba Esbosu Planu Asaun Nasionál ba Ema ho Defi siénsia Períodu 2020-2024
16Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Perfíl Xefe-Suku Bibileo
“HAʼUNIAPREZENSAMAKSEILORIDEZENVOLVIMENTUIHAHAʼUNIASUKU”
Xefe-Suku Bibileo, Postu Administrativu Viqueque Vila, Munisípiu Viqueque.Naran Kompletu : Maria Odete dos Anjos Amaral Naran bolu : Dete Loron Moris : Loron 13 Fulan Jullu Tinan 1966
Sra. Odete nia maun-alin hamutuk na’in 3 feto rua, mane ida no Sra. Odete rasik nu’udar oan ba datoluk.Dete nia estadu sivíl hanesan kaben-na’in ho oan na’in 5 mane 2 no feto 3.
Xefe-Suku Bibileo ninia hobi maka gosta ajuda maluk sira ne’ebé husu nia tulun wainhira presiza. Nível edukasaun : Ensinu Primária 1 Beloi-Viqueque, Pre-Secundária Santa Maria Ainaro no Secundária 1 Dili.
Esperiensia Serbisu : Iha tempu okupasaun Indonézia nu’udar Funsionária Publika (PNS), tempu ukun-an serbisu fó apoiu iha Suku no mós atividade iha Igreja.
Formasaun ne’ebé Sra. Odete partisipa antes kandidata-an ba Xefe-Suku mak hanesan formasaun kona-ba lideransa ne’ebé fó hosi ONG Pátria.
17 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Wainhira eleita ba Xefe-Suku, nia fiar-an tanba hetan suporta másimu hosi nia kaben no Família sira.
Obstákulu ne’ebé Xefe-Suku Odete hasoru maka wainhira simu pose iha loron 10 fulan Janeiru tinan 2017, iha ema balun ne’ebé la gos-ta atu feto lidera iha suku refere maibé nia fiar-an lao ba oin nafatin. Progresu ne’ebé xefe-suku ne’e
halo durante nia mandatu maka nia ativa iha programa PNDS hodi re-habilita Escola Ensinu Báziku Bibil-eo, no ema ne’ebé iha vontade bot hodi partisipa iha atividade oioin iha nível Suku, Postu Administrativu no munisípiu nian.
Xefe-Suku ida ne’e mós ema ne’ebé gosta tulun nia maluk sira ho lal-ais wainhira presiza nia tulun liuliu
problema hirak ne’ebé akontese ba nia emar sira iha suku laran.Xefe-Suku husik hela nia lia menon ba feto maluk sira dehan, prosesu dezenvolvimentu nasaun presiza ema hotu feto no mane nia kon-tribuisaun tanba ne’e tempu to’o ona atu ita lolo liman ba malu foti ita rai liuliu Munisípiu Viqueque.
Munisípiu Aileu Feto Asaun Dezenvolvimentu Aileu ( FADA) Prezidente : Domingas de Jesus Vise prezidente : I. Agostinha Gomes II. Esmeralda dos Santos III. Domingas da Conceição IV. Marcelina da Costa Sekretária I. Beatriz de Jesus Torezão II. Joaninha Doutel Sarmento III. Tezoureira I. Julia da Silva II. Zelia Alves
18
Estrutura Eleitu Kongresu Feto Munisípiu 13
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Munisípiu Ainaro Asosiasaun Feto ba Dezenvolvimentu Ainaro
(AFEDENA)
Prezidente : Ana Maria Pereira Viseprezidente : Mafalda da Silva
Sekretária I. Lorensa da Silva Gomes II. Albina Ramos Tezoureira I. Mariana Odete de Araujo II. Emelita da Costa Koordenadora Sira Hosi Postu 4 1. Postu Aministrativu Ainaro Vila : Alda Baptista Barros 2. Postu Administrativu Hatu-Builico : Florindo do Rego Tilman 3. Postu Administrativu Hatu-Udu : Rosita Camões 4.PostuAdministrativuMaubisse :JosefinaQuitãoPereira
MunisípiuBaucau Asosiasaun Feto Hadomi Baucau ba Dezenvolvimentu (AFEHABAD)
Prezidente :ReginadeSousa
Viseprezidente : I . Carlota da Silva Ximenes II. Maria do Rosarioda Costa III. Francisca Monica de Fatima Soares IV. Gabriela Belo da Conceição V. Aquelina de Jesus Ximenes VI. Juselina de Jesus Ximenes
Sekretária I. Teresa Pereira II. Madalena Ximenes Freitas
Membru Francisca Ribeiro Fraga
19 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
MunisípiuBobonaro Asosiasaun Feto Bobonaro ba Dezenvolvimentu Lokál (AFEBODEL) Prezidente : Domingas dos Santos VisePrezidente :I . Ingracia Soares II. Nenita Batista Sekretária I . Natalia Xavier II. Ivone dos Santos Tezoureira: I . Zelia Barros II. Recardina Coe
KoordenadoraSiraHosiPostuAdministrativu6: 1.Postu Administrativu Atabae : Judith Mendes 2.Postu Administrativu Balibo : Ana Bela 3.Postu Administrativu Bobonaro : Armanda Vaz 4.Postu Administrativu Cailaco : Madalena Soro 5.Postu Administrativu Maliana : Geralda Pereira 6.Postu Administrativu Lolotoe : Elsa de Araujo
MunisípiuCovalima
AsosiasaunhaliburFetoCovalima(AHFCL)
Prezidente : Maria Fatima
VisePrezidente : 1. Postu Administrativu Suai : Judith Imaculada 2. Postu Administrativu Tilomar : Elda de Fatima 3. Postu Administrativu Maucatar : Cariana Barreto 4. Postu Administrativu Fatumea : Ermelinda Ferreira 5. Postu Administrativu Fatululik : Maria de Jesus 6. Postu Administrativu Fohorem : Maria Moniz 7. Postu Administrativu Zumalai : Veliziana de Jesus Barreto PostuAdministrativu Sekretária : I . Hilaria Amaral do Carmo II. Pasquela Marcelina dos Reis Amaral
20Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
MunisípiuLautem Asosiasaun Feto Lautem (AFEL)
Prezidente :MariaLiziadeFátima VisePrezidente :RitaK.A.Fernandes
Sekretária: I. Juliana de Jesus II. Umbelina Key Gandara
Tezoureira : I.AnaFernandaDiasQuintasII.MarfinaDetaAmaral III. Silvia Hornay Ribeiro
KoordenadoraSiraPostuAdministrativu5: 1.Julia Esteves ( Koordenadora Postu Adm. Iliomar ) 2.Fernanda Soares ( Koordenadora postu Adm. Lautem 3.Lidiana Maria E.S. Pereira ( Koorden. Postu Adm. Lospalos ) 4.Helena Soares ( Koordenadora Postu Adm. Luro ) 5.Regina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Tutuala )
MunisípiuLiquiça
Organizasaun Emansipasaun Feto Apoiu ba Dezenvolvimentu (OEFADEL)
OrgaunLejislativa:
Prezidente :Herminha Sarmentó
VisePrezidenteI. Joana dos Santos II. Armanda Pereira III. Maria Cabral
OrgaunEzekutiva: Sekretária Jerál : Ana Maria Pereira Tilman Vise Sekretária Jerál : Graciana da Silva
21 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
MunisípiuDili
Asosiasaun Feto Dili ( AFEDIL )
Prezidente: Maria Fátima Amorin
Sekretária : I. Maria Ana Pereira II. Alcina Soares Tezoureira:Rita Alves Moniz da Silva
KoordenadoraSiraPostu6 : 1.Alsina Baptista ( koordenadora Postu Adm. Atauru ) 2.Umbelina da C. A. Borges ( Koordenadora Postu Adm. Cristu Rei ) 3.Olandina da Costa Guterres (Koordenadora Postu Adm. D.Aleixo ) 4.Ilda da Costa ( Koordenadora Postu Adm. Metinaro ) 5.Marcelina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Nain Feto ) 6.Martinha Cancio dos Santos ( koordenadora Postu Adm. Vera Kruz ).
MunisípiuViqueque
Asosiasaun Feto Viqueque(AFVIQ)
Prezidente : Luciana Guterres VisePrezidente : I. Helena Ximenes II. Filomena do Rosario III. Celesta da Costa IV. Genoveva B.L.N. da Cruz V. Candida Gusmão
Sekretária : I. Luciana da Cruz II. Cristina Rosawati Tezoureira : Angelina Soares Amaral
22Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
MunisípiuManufahiAsosiasaun Feto Matadalan ba Dezenvolvimentu Manufahi
(AFMDDEM)
Prezidente : Leila da Costa
VisePrezidente : Casimira da Cruz
Sekretária : I. Joaninha da S. Soares II.Julmira da Silva
Tezoureira : I. Elizabeth Isac Sarmento II.Aguida da C. Silva
KoordenadoraSiraPostuAdm4 : 1.Carmelita Cruz ( Koordenadora Postu Adm. Same ) 2.Guilhermina Coelho ( Koordenadora Postu Adm. Alas ) 3.Maria Fernandes ( Koordenadora Postu Adm. Fatu-berliu ) 4.Umbnelina Maria de F. Pires ( Koordenadora Postu Adm.Turiscai
MunisípuErmeraAsosiasaun Feto Ermera
(AFER)
Prezidente : Micaela dos Santos Soares VisePrezidente I. Fernanda Gomes da Silva II. Isabel Madeira
Sekretária : I. Manuela Oliveira M. II. Romenia Pereira
Tezoureira : I. Otelia Madeira II. Anatolia de Jesus
KoordenadoraSiraPostuAdm.6 : 1.Ana Araujo ( Koordenadora Postu Adm. Gleno) 2.Natalia da Costa ( Koordenadora Postu Adm. Atsabe ) 3.Noelia Soares ( Koordenadora Postu Adm. Letefoho ) 4.Josefina Bakhita ( Koordenadora Postu Adm. Hatulia ) 5.Cristalina Quintão ( Koordenadora Postu Adm. Railaco ) 6.Maria Madalena ( Koordenadora Postu Adm. Ermera )
23 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
MunisípiuManatutoAsosiasaun Feto Manatuto
(AFEMA)
Prezidente : Elidia Maria G. Sequeira
VisePrezidente : Pascoela Soares
Sekretária : I. Ines Fatima II. Joanita do Rosario Tezoureira : Octaviana Gomes
KoordenadoraSiraPostuAdm.6: 1.Bernarda S. Gomes ( Koordenadora Postu Adm. Manatuto Vila) 2.Faustina Fatima Viegas ( Koordeandora Postu Adm. Laleia ) 3.Maria M. Guterres ( Koordenadora Postu Adm. Laclo ) 4.Celestina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Laclubar ) 5. Zelia Sarmento ( Koordenadora Postu Adm. Barique ) 6. Elizita Doutel Sarmento ( Koordenadora Postu Adm. Soibada )
RAEOAAsosiasaun Feto Potensiál RAEOA
(AF-PREOA)
Prezidente : Ofelia Napoleão Neves
VisePrezidente : I. Joana Bobo II.DelfinaCaetNeu
Sekretária : I. Inacia Teixeira II. Sonia Daos
Tezoureira : I. Paulina Mendonça II. Monica Nunes
KoordenadoraSiraPostuAdm4: 1. Juliana Correia ( Koordenadora Postu Adm. Pante-Macassar ) 2. Maria Lafu ( Koordenadora Postu Adm. Passabe ) 3. Marta Salu ( Koordenadora Postu Adm. Passabe ) 4. Maria Tapu ( Koordenadora Postu Adm. Oesilo )
24Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
Galeria
Ekipa Formardór/a Sr. Abilio Bareto ho Sra. Cecilia..... Hosi SEII Fó Formasaun Planu no Programa Orsamentu Sensivel ba Jéneru ba Funsionária/u Laboratoriu Nasionál Ministériu Saúde iha Loron 11 Fulan Jullu Tinan 2019
Sekretária Estdu ba Igualdade no Inkluzaun Sra. Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus, Vizita Feira Produtu Lokál ne’ebé organiza hosi Fundasaun Alola iha Maskarinas Dili
Kongresista Feto Potensiál Munisípiu Ainaro halo Votasaun ba Estatutu AFED-ENA iha Salaun Administrasaun Munisípiu Ainaro Loron 6 Fulan Setembru Tinan 2019
Asina Nota Intendimentu SEII ho Parseiru ONG Lidera Hosi Xefe Departamentu Abordajen Integrada Jéneru Sra. Adalziza Ferreira
Diretór-Jerál SEII Sr. Armando da Costa Sai Oradór Workhsop Gender Reponsive Bugeting iha Timor Plaza Loron 6 Fulan Agostu Tinan 2019
25
SEII
Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa Halo Abertura Formasaun Asuntu Igualdade Jéneru ba Funsionaria/u PSIK iha Salaun Maria Gorete, Loron 13 Fulan Jullu Tinan 2019
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl
26
S.E Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus Vizita Feira Produtu Lokál iha ámbitu kongresu feto potensial Munisípiu Baucau.
Konsultasaun Nivel Nasionál Esbosu PAN ba Ema ho Defisiensia Periodu Ti-nan 2020 To’o 2024 iha Salaun Maria Gorete, Loron 23 Fulan Setembru Tinan 2019
Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa Enkontru ho Ekipa Koordenasaun hosi Ministériu Edukasaun, MAE, SEII ho UN WOMEN Elabora Palanu Politika Fila Hikas ba Eskola iha Edifisiu SEII Caicoli Dili.
Grupu Muzika Instrumental hosi Suku Fatisi Postu Administrativu Lau-Lara Munisípiu Aileu Anima Kongresu Feto Potensiál ba Daruak iha Salaun Rai Klaran Munisípiu Aileu, Loron 1 Fulan Agostu Tinan 2019
Diskusaun PAA SEII 2020 Lidera Hosi Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa
Diretór-Jerál SEII Sr. Armando da Costa Vizita Feto Vulneravel Sra. Domingas da Costa Filipe iha Aldeia Laicua Suku Soba Postu Administrativu Laga Munisípiu Baucau
Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun Sra. Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus Foto Hamutuk ho Formandu Sira Hosi Universidade ha-foin entrega Sertifikadu
Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl