edisaun 19 fulan jullu -setembru tinan...

26
Diáriu Trimestrál 19 Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl Mensajen Iha trimestre datoluk, hahú hosi fulan Jullu to’o Setembru tinan 2019 nian, SEII konsege hala’o ona atividade lubuk ida hodi implementa programa prinsipál sira SEII nian iha esforsu ba halakon dezigualdade, diskriminasaun no kombate ba violénsia hasoru feto no labarik-feto, ema ho de- fisiénsia no grupu vulneravel seluk. SEII kontinua hala’o nia knaar no responsabilidade atu halo advokasia, koordena, implementa no avalia estratéjia Abordajen Integrada Jéneru (AIJ) iha polítika, lei, programa, planu no orsamentu iha instituisaun estadu hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun no halakon diskriminasaun. Atividade ne’ebé hala’o iha períodu ida ne’e mak hanesan organiza kongresu asosiasaun feto potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun estadu hotu atu ase- gura orsamentu sensivel ba jéneru no ema ho defisiénsia, formasaun sira ba públiku iha fatin oioin, akompañamentu no kapasitasaun ba grupu benefisiáriu no apoiu finanseiru sira hala’o ho objetivu atu bele asegura feto no komponente hotu nia envolvimentu iha setór ekonomia, hamenus sira-nia dependénsia, fó biban ba feto sira atu partisipa no prepara-an hodi partisipa iha vida polítika no mós halo prevensaun no kombate ba violénsia hasoru feto, labarik no grupu vulnervel sira seluk. SEII kontinua halo esforsu hamutuk ho parseiru sira atu hasa’e koñesimentu no konxiénsia ema hotu nian hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun hodi harii sosiedade ida ne’ebé moris iha hakmatek hodi kontribui ba dezenvolvimentu. Mai ita hamutuk haburas igualdade jéneru no inkluzaun iha ita rai atu atinje sosiedade ne’ebé justu no hanesan.

Upload: others

Post on 12-Mar-2021

15 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

D i á r i u Trimestrál

19Lian baLian baLian ba

IgualdadeIgualdadeIgualdadeSekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun

E d i s a u n 19 Fulan J u l l u -S e t e m b r u Ti n a n 2 0 1 9

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Mensajen

Iha trimestre datoluk, hahú hosi fulan Jullu to’o Setembru tinan 2019 nian, SEII konsege hala’o ona atividade lubuk ida hodi implementa programa prinsipál sira SEII nian iha esforsu ba halakon dezigualdade, diskriminasaun no kombate ba violénsia hasoru feto no labarik-feto, ema ho de-fi siénsia no grupu vulneravel seluk.

SEII kontinua hala’o nia knaar no responsabilidade atu halo advokasia, koordena, implementa no avalia estratéjia Abordajen Integrada Jéneru (AIJ) iha polítika, lei, programa, planu no orsamentu iha instituisaun estadu hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun no halakon diskriminasaun.

Atividade ne’ebé hala’o iha períodu ida ne’e mak hanesan organiza kongresu asosiasaun feto potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun estadu hotu atu ase-gura orsamentu sensivel ba jéneru no ema ho defi siénsia, formasaun sira ba públiku iha fatin oioin, akompañamentu no kapasitasaun ba grupu benefi siáriu no apoiu fi nanseiru sira hala’o ho objetivu atu bele asegura feto no komponente hotu nia envolvimentu iha setór ekonomia, hamenus sira-nia dependénsia, fó biban ba feto sira atu partisipa no prepara-an hodi partisipa iha vida polítika no mós halo prevensaun no kombate ba violénsia hasoru feto, labarik no grupu vulnervel sira seluk.

SEII kontinua halo esforsu hamutuk ho parseiru sira atu hasa’e koñesimentu no konxiénsia ema hotu nian hodi promove igualdade jéneru no inkluzaun hodi harii sosiedade ida ne’ebé moris iha hakmatek hodi kontribui ba dezenvolvimentu.

Mai ita hamutuk haburas igualdade jéneru no inkluzaun iha ita rai atu atinje sosiedade ne’ebé justu no hanesan.

Page 2: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

2

índiseíndise.................................................................................................................................................... 2

Funsionária/u na’in 18 hosi Ministériu Xave hetan ona Formasaun kona-ba Implementasaun Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru.......................... ................... 3

SEII Entrega Sertifi kadu ba partisipantes formasaun............................................................................ 4

Programa Nabi lan halo aprezentasaun Planu Anuál ba Fulan Jullu Tinan 2019-Juñu Tinan 2020 Kona-ba Hapara Violénsia Kontra Feto............................................................ 4.Semináriu kona-ba Prodús no Uza Estatístika Jéneru hodi Monitoriza Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável iha Timor-Leste........................................................ 6

Ekipa Komisaun Peskiza No Elaborasaun Ba Istória Luta Feto Timor Hosi OPMT Halo Audénsia Ho SEII.................................................................................................................................. 7

Sorumutu SEII ho Grupu Traballu Jéneru Munisípiu Liquiça................................................................. 7

Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun(SEII) Hala’o Formasaun ba Dadur sira iha Prizaun Suai Munisípiu Covalima............................................................................. 8

SEII simu audiénsia hosi ekipa UN Spotlight Initiative.......................................................................... 9

SEII Partisipa iha Semináriu Orsamentu Sensivel ba Jéneru Hosi Unidade Planeamentu Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA)........................................................................................................... 9

Enkontru Membru Komisaun Interministeriál ba Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru.................................................................................................................................. 10

Abertura Treinamentu Direitus Umanus no Diplomasia Populár........................................................... 11

SEII Hala’o Vizita Ba Grupu Benefi siáriu Foun Iha Suku Bibileo.......................................................... 12

SEII Partisipa Sesaun Solene Iha Parlamentu Nasionál....................................................................... 13

SEII Aprezenta Programa no Orsamentu tinan 2020 ba Komité Revizaun Orsamentu Polítika................................................................................................................................................... 14

Sorumutu Rede Referál Ko’ali Kona-ba Asuntu Infantisídiu “Soe Bebe'........................................................... 15

SEII Partisipa iha Sorumutu Estraordinária Konsellu Ministru.............................................................................. 15

Semináriu Konsultasaun Nível Ministeriál kona-ba Esbosu Planu Asaun Nasionál ba ema ho defi siénsia períodu 2020-2024............................................................................................................................................ 16

Perfíl Xefe-Suku Bibileo......................................................................................................................... 17

Estrutura Eleitu Kongresu Feto Munisípiu 13......................................................................................... 18

Galeria SEII............................................................................................................................................ 25

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 3: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Funsionária/u na’in 18 hosi Ministériu Xave hetan Formasaun kona-ba Implementasaun Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru

L oron 02-07-2019, Sek-

retaria Estadu ba Igual-

dade no Inkluzaun hala’o

formasaun ba Komisaun Intermin-

isteriál ne’ebé implementa Planu

Asaun Nasionál Violénsia Bazeia

ba Jéneru durante loron-rua hahú

iha tersa no kuarta feira. Forma-

saun ne’e ho objetivu prinsipál atu

hasa’e koñesimentu Komisaun

Interministeriál kona-ba Violénsia

Bazeia ba Jéneru, Lei Kontra Vi-

olénsia Doméstika no Abordajen

Integrada Jéneru no mós introdus

instrumentu monitorizasaun Pla-

nu Asaun Nasionál Violénsia Ba-

zeia ba Jéneru (PAN VBJ) ba Ko-

misaun Interministeriál hodi halo

diskusaun ba instrumentu ne’e

rasik. Formasaun ba Komisaun

Interministeriál ne’e hala’o iha Sa-

laun Tower Fatuhada Dili ho par-

tisipante sira mai hosi Ministériu

xave ba implementasaun PAN

VBJ.

Liuhosi sesaun abertura, Inspe-

tora no Auditória, Sra. Maria José

Sanches informa katak formasaun

ida ne’e ba komisaun Intermin-

isteriál ne’ebé implementa PAN

VBJ atu iha koñesimentu di’ak ko-

na-ba matéria hirak ne’ebé forma-

dór sira sei aprezenta.

Iha biban hanesan Diretora DN-

AIGCM, Sra. Maria Filomena

Babo Martins halo nia aprezen-

tasaun kona-ba matéria Violén-

sia Bazeia ba Jéneru, Abordajen

Integrada Jéneru, Orsamentu

Sensível ba Jéneru no Markadór

Jéneru.

Iha fatin hanesan, Xefe Departa-

mentu Jurídiku, Sra. Celeste Ra-

mos hato’o nia aprezentasaun ko-

na-ba matéria Asédiu Seksuál no

Lei Kontra Violénsia Doméstika

no Xefe Departamentu Peskiza

no Monitorizasaun, Sr. João Lino

Guterres introdus kona-ba instru-

mentu monitorizasaun ba PAN

VBJ.

Atividade sira iha loron tuir mai

maka deside Sekretariadu Komi-

saun Interministeriál hodi prepara

planu monitorizasaun ba planu

asaun nasionál, diskusaun, apro-

va planu, ToR no baze dadus im-

plementasaun PAN VBJ ba Komi-

saun Interministeriál.

Partisipante sira iha formasaun

ne’e hamutuk ema na’in 18 kom-

postu hosi feto na’in 11 no mane

na’in 7 ne’ebé mai hosi ministériu

xave sira.

3 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 4: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Salaun Maria Goreti SEII, 05/07/2019- Sekretária Estadu ba Igualdade no

Inkluzaun, S.E Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus En-trega sertifi kadu ba Formandu sira ne’ebé tuir treinamentu du-rante semana rua kona-ba pers-petiva igualdade jéneru no inklu-zaun.

Liuhosi sesaun diskursu Sekretária Estadu agradese no apresia tanba formandu/a sira partisipa másimu tebes. “Im-portante ba imi formandu/a sira oinsá bele hahú habelar espe-riénsia no koñesimentu ne’ebé hetan kona-ba perspetiva igual-

dade jéneru no inkluzaun iha serbisu fatin liuliu iha sosiedade sira”. “Rezultadu ne’e bele aju-da ita-boot sira hodi hahú muda ita-nia an, ita-nia mentalidade no ita-nia atuasaun sira iha fatin seluk atu ema bele kompriende no hatene liután asuntu ne’e”, te-nik S.E. Maria José da Fonseca.

Iha momentu hanesan Di-retór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa mós fó apresiasaun ba departamentu Formasaun, Dep. Rekursu umanu no departamen-tu sira seluk ne’ebé kolabora hodi hala’o formasaun ida ne’e to’o nia rohan. Hato’o mós agradese ba formadora na’in-rua ne’ebé

bele fó tempu atu fahe esperién-sia no koñesementu ne’ebé iha ba formandu sira.

Formasaun ba formandu/a ne’e fasilita hosi Sra. Mia Siscawati PhD, Xefe Departamentu Es-tudu Jéneru (UI-Universidade Indonézia) no Sra. Shelly Ade-lina M.S.iD. Formandu/a sira ne’ebé tuir formasaun ne’e mai hosi dosente Unversitáriu UNTL, UNITAL, IOB, UNPAZ, UNDIL no Instituto Superior Kristal no for-masaun ne’e hetan apoiu hosi Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII) serbisu ha-mutuk ho Universidade Indoné-zia (UI).

SEII Entrega Sertifi kadu ba Partisipantes Formasaun

4

Programa Nabilan Halo Aprezentasaun Planu Anuál ba Fulan Jullu Tinan 2019-Juñu 2020 Kona-ba Hapara Violénsia Kontra Feto

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 5: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Salaun MSSI, loron 22

fulan Jullu tinan 2019,

Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inkluzaun, Sra. Ma-

ria José da Fonseca Monteiro de

Jesus partisipa enkontru ho Gov-

ernu Austrália liuhosi Programa

Nabilan hodi diskute kona-ba

kooperasaun entre Governu

Austrália no Governu Timor-Les-

te liuhosi Sekretaria Estadu

ba Igualdade no Inkluzaun ho

Ministériu Solidariedade Sosiál

no Inkluzaun hodi halo akordu

(MoU) no mós akordu subsidiáriu

espesífi ku ba Programa Nabilan

ne’ebé agora daudaun iha re-

novasaun.

Liuhosi sorumutu ne’e reprez-

entante Programa Nabilan

agradese ba ekipa téknika hosi

Ministériu Solidariedade Sosiál

no Inkluzaun no Sekretaria Es-

tadu ba Igualdade no Inkluzaun

ne’ebé serbisu hamutuk ho

ekipa nasionál hodi aprova pla-

nu atividade ba tinan 2019-2020.

“Enkontru ohin loron atu relata ba

MSSI no SEII kona-ba planu ser-

bisu Nabilan no fi ar katak bele

halo aprovasaun hodi kontinua

ho atividades sira. Governu Aus-

trália iha kompromisu atu serbisu

parseriál ho Governu Timor-Les-

te liuhosi programa prioridade

hanesan Violénsia Bazeia ba

Jéneru,” dehan Reprezentante

Nabilan.

Liuhosi biban ida ne’e, Sua Ex-

élensia Sekretária Estadu ha-

to’o ninia apresiasaun ba ekipa

tékniku hosi SEII no ekipa hosi

Programa Nabilan.

“Ha’u apresia ho esforsu no

koordenasaun ne’ebé di’ak hosi

SEII no Programa Nabilan hodi

bele tuur hamutuk ho instituisaun

sira seluk atu buka meius oinsá

fi naliza prosesu ida ne’e no asina

akordu”, hatete Sra. Maria José

de Jesus.

Exelénsia mós husu atu SEII bele

haree pontu balun ne’ebé Nabi-

lan aprezenta hodi haree didi’ak

no diskute atu iha konkordánsia

ida hodi asina akordu ida ne’e

antes SEII no MSSI ba halo

aprezentasaun iha Konsellu Min-

istru hodi bele fó kompeténsia

ba SEII no MSSI atu bele asina

akordu ida ne’e.

Programa Nabilan kontinua fó

apoiu fundus ba parte ONG

balun ne’ebé nia serbisu liga ba

área prevensaun liuliu ba vítima

hosi Violénsia Bazeia ba Jéneru.

Sorumutu ne’e partisipa hosi

Vice-Ministra MSSI, Sekretária Es-

tadu ba Igualdade no Inkluzaun,

DG SEII no ekipa husi Programa

Nabilan.

Salaun MSSI, loron 22

fulan Jullu tinan 2019,

Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inkluzaun, Sra. Ma-

ria José da Fonseca Monteiro de

Jesus partisipa enkontru ho Gov-

ernu Austrália liuhosi Programa

Nabilan hodi diskute kona-ba

kooperasaun entre Governu

Austrália no Governu Timor-Les-

te liuhosi Sekretaria Estadu

ba Igualdade no Inkluzaun ho

Ministériu Solidariedade Sosiál

no Inkluzaun hodi halo akordu

(MoU) no mós akordu subsidiáriu

espesífi ku ba Programa Nabilan

ne’ebé agora daudaun iha re-

novasaun.

Liuhosi sorumutu ne’e reprez-

entante Programa Nabilan

agradese ba ekipa téknika hosi

Ministériu Solidariedade Sosiál

no Inkluzaun no Sekretaria Es-

tadu ba Igualdade no Inkluzaun

ne’ebé serbisu hamutuk ho

ekipa nasionál hodi aprova pla-

nu atividade ba tinan 2019-2020.

“Enkontru ohin loron atu relata ba

trália iha kompromisu atu serbisu

te liuhosi programa prioridade

Jéneru,” dehan Reprezentante

Liuhosi biban ida ne’e, Sua Ex-

élensia Sekretária Estadu ha-

to’o ninia apresiasaun ba ekipa

tékniku hosi SEII no ekipa hosi

Programa Nabilan.

“Ha’u apresia ho esforsu no

SEII no Programa Nabilan hodi

sira seluk atu buka meius oinsá

fi naliza prosesu ida ne’e no asina

akordu”, hatete Sra. Maria José

de Jesus.

Exelénsia mós husu atu SEII bele

haree pontu balun ne’ebé Nabi-

lan aprezenta hodi haree didi’ak

no diskute atu iha konkordánsia

ida hodi asina akordu ida ne’e

antes SEII no MSSI ba halo

aprezentasaun iha Konsellu Min-

istru hodi bele fó kompeténsia

ba SEII no MSSI atu bele asina

akordu ida ne’e.

Programa Nabilan kontinua fó

apoiu fundus ba parte ONG

balun ne’ebé nia serbisu liga ba

área prevensaun liuliu ba vítima

hosi Violénsia Bazeia ba Jéneru.

Sorumutu ne’e partisipa hosi

Vice-Ministra MSSI, Sekretária Es-

tadu ba Igualdade no Inkluzaun,

DG SEII no ekipa husi Programa

Nabilan.

ho atividades sira. Governu Aus-

trália iha kompromisu atu serbisu

parseriál ho Governu Timor-Les-

te liuhosi programa prioridade

hanesan Violénsia Bazeia ba

Jéneru,” dehan Reprezentante

Nabilan.

“Ha’u apresia ho esforsu no

koordenasaun ne’ebé di’ak hosi

SEII no Programa Nabilan hodi

bele tuur hamutuk ho instituisaun

sira seluk atu buka meius oinsá

fi naliza prosesu ida ne’e no asina

akordu”, hatete Sra. Maria José

de Jesus.

“Enkontru ohin loron atu relata ba

MSSI no SEII kona-ba planu ser-

bisu Nabilan no fi ar katak bele

halo aprovasaun hodi kontinua

5 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 6: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Semináriu Kona-ba Prodús no Uza Estatístika Jéneru hodi Monitoriza Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável iha Timor-Leste

Salaun enkontru Estatís-

tika-Dili, 22 Jullu 2019-

Diretór-Jerál SEII, Sr.

Armando da Costa partisipa

semináriu kona-ba “Produs no

Uza Estatístika Jéneru hodi Mon-

itoriza Objetivu Dezenvolvimen-

tu Sustentável iha Timor-Leste”.

Sra. Sunita Caminha, Head of

UN Women iha Timor-Leste, iha

nia intervensaun hatete katak

semináriu ne’e hala’o tanba ko-

labora ho parseiru dezenvolvi-

mentu sira ho objetivu atu foti

dadus ne’ebé lolos atu nune’e

governu bele halo tuir iha ninia

planeamentu.

UN Women serbisu hamutuk ho

UNFPA, SEII no mós estatístika

Timor-Leste hodi lori relatóriu

kona-ba rekomendasaun jéneru

no ODS. UN WOMEN hamutuk

ho parseiru sira hato’o relatóriu

iha tinan hirak liuba kona-ba re-

komendasaun hosi Timor-Les-

te nia vizaun ba ODS ne’ebé

foin mak públika iha nível altu

ONU nian iha Nova Yorke. Nia

akresenta liután katak semináriu

ne’e faze sesaun ne’ebé envolve

instituisaun responsavel sira iha

governu atu halibur dadus rela-

siona ho dezenvolvimentu sus-

tentável no mós envolve mem-

bru sosiedade sivíl no mídia atu

komprende oinsá utiliza dadus

ne’ebé eziste hodi hato’o progre-

su kona-ba ODS.

Iha fatin hanesan Diretór-Jerál

SEII, Sr. Armando da Costa,

hato’o apresiasaun ba esfor-

su no serbisu ne’ebé parte Dir-

esaun-Jerál Estatístika no UN

Women hala’o.

“Ha’u apresia ba esforsu hirak

ne’ebé Diresaun-Jerál Estatísti-

ka no UN Women halo. Espera

kolaborasaun ne’e kontinua hodi

hala’o programa relasiona ho es-

tatístika no Jéneru ne’ebé kestio-

na iha objetivu 17 hosi Objetivu

Dezenvolvimentu Sustentavel”,

dehan Sr. Armando.

6Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 7: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Ekipa Komisaun Peskiza No

Elaborasaun Ba Istória Luta

Feto Timor Hosi OPMT Halo

Audiénsia Ho SEII

Edifísiu S E I I ,

23/07/2019—Sekretária

Estadu ba Igualdade

no Inkluzaun S.E. Maria José

da Fonseca Monteiro de Jesus

akompaña hosi Diretóra (DNAI-

JKF) Sra. Maria Filomena Babo

Martins no Xefe Gabinete Sr.

Tito da Costa Freitas Moreira

simu audénsia hosi ekipa Kom-

isaun Peskiza no Elaborasaun

ba Istória Luta Feto Timor hosi

OPMT.Objetivu hosi audiénsia ne’e atu ko’alia kona-ba preparasaun ba lansamentu livru ‘Buibere Hamr-ik Ukun Rasik-An’ ne’ebé Komis-aun Peskiza no elaborasaun ba istória luta feto Timor hosi OPMT hakerek no tuir planu sei lansa iha loron 04 fulan Setembru tinan 2019.

Iha biban hanesan ekipa mós husu atu Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inkluzaun bele ko-munika ho SEKOMS atu fasilita halo transmisaun direta ba ativi-dade refere. Sekretária estadu mós apre-sia ba esforsu no susesu bo’ot ne’ebé ekipa halo hodi haker-ek istória kona-ba envolvimentu feto iha luta ba libertasaun nasi-onál no SEII nafatin suporta atu komisaun ne’e bele dezenvolve di’ak liután istória feto Timor-Les-te nian.

Sorumutu SEII ho Grupu Traballu Jéneru Munisípiu Liquiça

7

LIQUIÇA, 26/07/2019—S.E. Sekretária Estadu ba Igual-dade no Inkluzaun Sra. Ma-

ria José da Fonseca Monteiro de Jesus akompaña hosi Diretora (DNAIJKF) Sra. Maria Filomena Babo Martins halo sorumutu ho Grupu traballu Jéneru iha edifísiu administrasaun munisípiu liquiça.

Objetivu hosi sorumutu ne’e atu ko’alia kona-ba koordenasaun

serbisu ho grupu traballu jéne-ru iha munisípiu liquiça hodi la’o di’ak liu-tan no fahe mós infor-masaun ba malu kona-ba lala’ok serbisu durante ne’e.

Iha loron hanesan ekipa mós halo vizita ba maternidade-os-pitál referral munisípiu liquiça no vizita rádiu komunidade Tokod-ede hodi dada lia ho jestór rádiu Sr. Eduardo Expostu no ekipa

atu ba oin oinsá rádiu komuni-dade ne’e bele identifi ka feto po-tensiál iha munisípiu ne’e hodi fó sai informasaun kona-ba sira nia atividade ba públiku, iha biban hanesan Sekretária Estadu mós hato’o mensajen ba públiku li-uhosi transmisaun direta kona-ba eventu kongresu feto poten-siál munisípiu liquiça-OEFADEL ne’ebé hala’o durante loron rua, iha salaun koni.

Edifísiu S E I I ,

23/07/2019—Sekretária

Estadu ba Igualdade

no Inkluzaun S.E. Maria José

da Fonseca Monteiro de Jesus

akompaña hosi Diretóra (DNAI-

JKF) Sra. Maria Filomena Babo

Martins no Xefe Gabinete Sr.

Tito da Costa Freitas Moreira

simu audénsia hosi ekipa Kom-

isaun Peskiza no Elaborasaun

ba Istória Luta Feto Timor hosi

OPMT.Objetivu hosi audiénsia ne’e atu ko’alia kona-ba preparasaun ba lansamentu livru ‘Buibere Hamr-ik Ukun Rasik-An’ ne’ebé Komis-aun Peskiza no elaborasaun ba istória luta feto Timor hosi OPMT hakerek no tuir planu sei lansa iha loron 04 fulan Setembru tinan 2019.

Iha biban hanesan ekipa mós husu atu Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inkluzaun bele ko-munika ho SEKOMS atu fasilita halo transmisaun direta ba ativi-dade refere. Sekretária estadu mós apre-sia ba esforsu no susesu bo’ot ne’ebé ekipa halo hodi haker-ek istória kona-ba envolvimentu feto iha luta ba libertasaun nasi-onál no SEII nafatin suporta atu komisaun ne’e bele dezenvolve di’ak liután istória feto Timor-Les-te nian.

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 8: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Co v a l i m a ,

29-07-2019-Sekretar-

ia Estadu ba Igualdade

no Inkluzaun (SEII) liuhosi Dire-

saun Nasionál Abordajen Integra-

da Jéneru no Kapasitasaun Feto

(DNAIJKF), Departamentu Forma-

saun hala’o formasaun ba dadur

sira ho nia Tema “Formasaun Kon-

trola Hirus ba Dadur Timor-Leste”

iha Prizaun Suai Munisípiu Covali-

ma durante semana ida, hahú hosi

Loron 29 Fulan Juñu 2019 to 02

loron Fulan Jullu Tinan 2019.

Objetivu prinsipál mak, atu tulun

partisipante sira bele iha abilidade

kona-ba kontrola hirus no wainhira

sira re-integra ba sosiedade sira

mós bele aplika iha sira-nia moris

loroloron.

Iha fatin hanesan Diretór Ezeku-

tivu Prizaun Suai, Sr. Julio Diaz

Ximenes, hato’o katak, Forma-

saun ida ne’e núdar formasaun ba

dahuluk ne’ebé hala’o iha Prizaun

Suai.

“Husu ba imi hotu atu tau aten-

saun másimu no akompaña pros-

esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele

hatene oinsá bele kontrola imi nia

an no imi nia emosaun, atu nune’e

bele sai hanesan bukae ida atu

bele transfere no aplika wainhira

fi la fali ba imi nia família no komu-

nidade,”

“Hein katak iha futuru formasaun

ida ne’e bele mós transfere ba ami

nia guarda sira ne’ebé mak sei

foun no seidauk hetan formasaun

ruma,” dehan Sr. Julio.

Treinamentu ne’e fasilita direta

hosi Xefi Departamentu Forma-

saun SEII, Sra. Odilia Martins, ho

Funsiunáriu Tékniku Departamen-

tu Formasaun, Sr. Abilio Barreto

no Sra. Cicilia Viera Cabral.

Co v a l i m a ,

29-07-2019-Sekretar-

ia Estadu ba Igualdade

no Inkluzaun (SEII) liuhosi Dire-

saun Nasionál Abordajen Integra-

da Jéneru no Kapasitasaun Feto

(DNAIJKF), Departamentu Forma-

saun hala’o formasaun ba dadur

sira ho nia Tema “Formasaun Kon-

trola Hirus ba Dadur Timor-Leste”

iha Prizaun Suai Munisípiu Covali-

ma durante semana ida, hahú hosi

Loron 29 Fulan Juñu 2019 to 02

loron Fulan Jullu Tinan 2019.

Objetivu prinsipál mak, atu tulun

partisipante sira bele iha abilidade

kona-ba kontrola hirus no wainhira

sira re-integra ba sosiedade sira

mós bele aplika iha sira-nia moris

loroloron.

Iha fatin hanesan Diretór Ezeku-

tivu Prizaun Suai, Sr. Julio Diaz

Ximenes, hato’o katak, Forma-

saun ida ne’e núdar formasaun ba

dahuluk ne’ebé hala’o iha Prizaun

Suai.

“Husu ba imi hotu atu tau aten-

saun másimu no akompaña pros-

esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele

an no imi nia emosaun, atu nune’e

fi la fali ba imi nia família no komu-

nidade,”

ruma,” dehan Sr. Julio.

Treinamentu ne’e fasilita direta

hosi Xefi Departamentu Forma-

saun SEII, Sra. Odilia Martins, ho

Funsiunáriu Tékniku Departamen-

tu Formasaun, Sr. Abilio Barreto

no Sra. Cicilia Viera Cabral.

“Husu ba imi hotu atu tau aten-

saun másimu no akompaña pros-

esu ne’e didi’ak atu nune’e imi bele

hatene oinsá bele kontrola imi nia

an no imi nia emosaun, atu nune’e

bele sai hanesan bukae ida atu

bele transfere no aplika wainhira

fi la fali ba imi nia família no komu-

nidade,”

Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII) Hala’o Formasaun ba Dadur iha Prizaun Suai, Munisípiu Covalima.

8

Munisípiu Covalima.

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

“Hein katak iha futuru formasaun

ida ne’e bele mós transfere ba ami

nia guarda sira ne’ebé mak sei

foun no seidauk hetan formasaun

ruma,” dehan Sr. Julio.

Page 9: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Edifísiu SEII, 30/07/2019—S.E. Sekretária Estadu ba Igualdade no Inklu-

zaun Sra. Maria José da Fonse-ca Monteiro de Jesus akompaña hosi Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa no Xefe Gabinete Sr. Tito da Costa Freitas Moreira

simu audiénsia hosi ekipa UN Spotlight Initiative.

Objetivu hosi sorumutu ne’e hanesan konsultasaun ida atu identifika área prioridade sira hodi prepara planu ba tinan 3 nian.

Spotlight initiative ne’e programa ida ne’ebé UN lansa atu apoiu nasaun sira hodi kontra violén-sia hasoru feto no labarik-feto sira no tinan ne’e Timor-Leste hetan oportunidade atu serbisu hamutuk ho UN spotlight initia-tive atu bele rezolve isu ne’ebé relasiona ho jéneru no suporta governu Timor-Leste iha Imple-mentasaun planu asaun nasi-onál violénsia bazeia ba jéneru ne’ebé ita adopta ona.

Ekipa UN Spotlight ne’ebé lidera hosi UN Resident Coordinator, Sr. Roy Trivedy no UN Wom-en Head of Office, Sra. Sunita Caminha.

SEII Simu Audiénsia Hosi Ekipa UN Spotlight Initiative

SEII Sai Orador iha Semináriu Orsamentu Sensivel ba Jéneru Hosi Unidade Planeamentu Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA)

9 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 10: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Timor Plaza, 06-08-2019- Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun

liuhosi Diretór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa akompaña hosi Xefe Gabinete, Sr. Tito Moreira sai orador iha semináriu kona-ba Orsamentu Sensivel ba Jéneru ne’ebé organiza hosi Unidade Planeamentu Monitor-izasaun no Avaliasaun (UPMA) ho apoiu hosi UN WOMEN.Diretór-Jerál SEII apresia ba inisiativa UPMA ho UN WOM-EN ne’ebé hamosu ideia hodi organiza semináriu ida ne’e atu hotu-hotu bele kolabora serbi-su ho SEII hodi haree fi la fali lala’ok integrasaun Orsamentu Sensível ba Jéneru iha Sistema Orsamentu Estadu nian ne’ebé lori tempu ida naruk ho progresu uitoan maibé sei iha obstákulu barak måak ita sei hasoru.

“Iha tempu hirak liubá ita halo análiza ba Planu Asaun Orsa-mentu liña ministériu maibé la tama iha Sistema Orsamentu,

no tinan 2 liubá no tinan kotuk ita introdus kona-ba Indikadór Jéneru, Markadór jéneru hodi adopta Polítika Orsamentu Sensível ba Jéneru. Maibé iha mudansa wainhira komesa es-tabelese UPMA no iha instituis-aun estadu komesa halo refor-ma ba iha Finanseiru Públiku. Ho sistema ne’ebé UPMA es-tabelese, ita koko hodi integra asuntu Orsamentu Sensível ba Jéneru tama iha Sistema Orsa-mentu Estadu nian,” dehan Sr. Armando.

Sistema ida ne’e di’ak tebtebes atu halo kontrolu ba iha eze-kusaun orsamentu estadu nian ba programa governu hotu-ho-tu.

Partisipantes ba semináriu ref-ere mai hosi Instituisaun rele-vantes hanesan MPIE, MoP, MAP, MEJD, UPMA, SEKOOP, MCAE-SEA, MAE, PGR, no mós Prezidenti Komisaun C Parlamentu Nasionál.

Timor Plaza, 06-08-2019- Sekretaria Estadu ba Igualdade no Inkluzaun

liuhosi Diretór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa akompaña hosi Xefe Gabinete, Sr. Tito Moreira sai orador iha semináriu kona-ba Orsamentu Sensivel ba Jéneru ne’ebé organiza hosi Unidade Planeamentu Monitor-izasaun no Avaliasaun (UPMA) ho apoiu hosi UN WOMEN.Diretór-Jerál SEII apresia ba inisiativa UPMA ho UN WOM-EN ne’ebé hamosu ideia hodi organiza semináriu ida ne’e atu hotu-hotu bele kolabora serbi-su ho SEII hodi haree fi la fali lala’ok integrasaun Orsamentu Sensível ba Jéneru iha Sistema Orsamentu Estadu nian ne’ebé lori tempu ida naruk ho progresu uitoan maibé sei iha obstákulu barak måak ita sei hasoru.

“Iha tempu hirak liubá ita halo análiza ba Planu Asaun Orsa-mentu liña ministériu maibé la tama iha Sistema Orsamentu,

Sistema ida ne’e di’ak tebtebes

Enkontru Membru Komisaun Interministeriál ba Planu Asaun Nasionál Violénsia Bazeia ba Jéneru (PAN VBJ)

10

Salaun Maria Goreti SEII, 13-08-2019-Sekretaria Estadu ba Igualdade no

Inkluzaun hala’o enkontru ho membru komisaun Interministe-riais ne’ebé mai hosi ministériu

Xave sira no mós Sosiedade Sivíl balun. Objetivu hosi en-kontru ne’e atu asegura koor-denasaun ne’ebé efetivu entre parseiru sira hodi bele fornese dadus Violénsia Bazeia ba

Jéneru ba monitorizasaun PAN VBJ hodi identifi ka dezafi u no solusaun ba implementasaun PAN VBJ ida ne’ebé efetivu.

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 11: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Abertura Treinamentu Direitus Umanus no Diplomasia Populár

11

DI L I , 1 9 - 0 8 - 2 0 1 9

Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inklu-

zaun, S.E. Maria José da Fonse-

ca Monteiro de Jesus reprezen-

ta sobrevivente masakre Santa

Cruz sai oradora no mós halo

abertura ba Treinamentu ko-

na-ba Direitus Umanus no Diplo-

masia Populár ne’ebé organiza

hosi JSMP no serbisu hamutuk

ho Diplomacy Training Program

(DTP).

Iha sesaun abertura, S.E. ha-

teten katak liuhosi eventu ida

ne’e, mai atu fahe esperiénsia

no hanoin kona-ba joven sira-nia

kontribuisaun ba luta libertasaun

nasionál.

Liuhosi sesaun abertura Di-retór-Jerál SEII, Sr. Armando da Costa informa katak sorumutu ba komisaun Interministeriál ba PAN VBJ hanesan sorumutu ida atu ekipa sira haree didi’ak in-strumentu no mekanismu moni-torizasaun ninian.“Ohin ita kontinua haree fi la fali aprezentasaun balun kona-ba in-strumentu, mekanizmu no mon-itorizasaun no relatóriu ba PAN VBJ, atu nune’e ita bele prodús relatóriu anuál antes tinan ida ne’e remata hodi submete ba

Parlamentu Nasionál nune’e mós submete ba gabinete Pri-meiru-Ministru kona-ba ninia im-plementasaun durante tinan ida”, tenik Sr. Armando. Tinan ida ne’e relatóriu ba PAN VBJ iha ona faze fi nál. Durante ne’e ita sei uza hela mekanizmu ne’ebé SEII uza maibé ba oin sei uza instrumentu ne’ebé komis-aun ida ne’e konkorda no adop-ta, SEII sei la prodús relatóriu mesak ona no relatóriu tuir mai sei mai hosi liña Ministériu no

Sosiedade Sivíl.Matéria aprezentasaun ba iha enkontru ne’e kona-ba siste-ma kolesaun dadus hosi Liña Ministériais (membru KIM) sira, diskute formatu ba relatóriu PAN-VBJ ba Konsellu Ministru no Par-lamentu Nasionál 2019.

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 12: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

“Ha’u hakarak hato’o ba joven feto no mane inklui komponen-te hotu katak uluk joven sira fó an ba mate, balun sei moris ho trauma oioin tanba objetivu ida hakarak ukun rasik-an.”

“Agora ita tenke kontribui ho en-erjia pozitiva hodi kria kondisaun di’ak ba sidadaun hotu, respeita dignidade ema nian inklui fó oportunidade hanesan ba ema hotu atu bele goza sira-nia dire-itu iha prosesu dezenvolvimentu rai ida ne’e”, dehan Sekretária Estadu Objetivu hosi treinamentu ida ne’e atu hasa’e partisipasaun no

koñesimentu kona-ba padraun direitu umanus no iha tempu hanesan fahe esperíensia no de-zafi u atu sira bele halo estratéjia hodi promove direitus umanus. Partisipante sira mai hosi nasaun

11, hateten diretór interinu JSMP Sr. Casmiro do Santos.

“Agora ita tenke kontribui ho en-erjia pozitiva hodi kria kondisaun di’ak ba sidadaun hotu, respeita dignidade ema nian inklui fó oportunidade hanesan ba ema hotu atu bele goza sira-nia dire-itu iha prosesu dezenvolvimentu rai ida ne’e”, dehan Sekretária Estadu

“Ha’u hakarak hato’o ba joven feto no mane inklui komponen-te hotu katak uluk joven sira fó an ba mate, balun sei moris ho trauma oioin tanba objetivu ida hakarak ukun rasik-an.”

SEII Hala’o Vizita Ba Grupu Uma Mahon Knua Haberan Komunidade

VI Q U E Q U E ,

24/08/2019—Sua Ex-

elénsia Sekretária Es-

tadu ba Igualdade no Inkluzaun

Sra. Maria José da Fonseca

Monteiro de Jesus akompaña

hosi Diretora (DNAIJKF) Sra.

Maria Filomena Babo Martins

halo vizita ba grupu Benefi siáriu

foun iha Suku Bibileo, Postu Ad-

ministrativu Viqueque Vila, Mu-

nisípiu Viqueque, atu observa

situasaun no kondisaun hodi fó

hanoin ba grupu sira oinsá utiliza

fundus ne’ebé SEII apoiu liuhosi

grupu feto ho di’ak.

Iha fatin hanesan ekipa mós

halo vizita ba uma mahon Knua

Haberan Comunidade (KHC)

hodi dada-lia ho jestór KHC ko-

na-ba difi kuldade no asisténsia

ne’ebé durante ne’e KHC fó ba

vítima violénsia oioin hasoru feto

no labarik-feto sira.

12Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 13: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Iha biban ida ne’e mós, Sua

Exelénsia vizita Rádiu Povu

Viqueque (RPV) hodi hato’o

mensajen kona-ba programa im-

portante SEII nian no kongresu

Munisípiu Asosiasaun Feto Po-

tensiál Viqueque ba públiku li-

uhosi trans-misaun direta.

Hafoin atividade vizita ne’e,

S.E. ho ekipa akompaña pros-

esu kongresu ba loron daruak

iha sesaun loraik nian. Iha biban

hanesan fó pose ba estrutura

eleitu no ofisialmente taka kon-

gresu Asosiasaun Feto Potensiál

Munisípiu Viqueque-AFVIQ ba

daruak.

Iha intervensaun S.E. hatete atu

estrutura foun tenke serbisu ha-

mutuk ho feto hotu iha munisípiu

Viqueque.

“Estrutura ne’ebé eleitu ona pre-

siza serbisu hamutuk ho feto

hotu iha munisípiu ida ne’e to’o

iha nível aldeia hodi asegura

ita-nia asosiasaun ne’e hamriik

atu haree ba interese feto”, tenik

Sra. Maria José da Fonseca.

SEII Partisipa Sesaun Solene Iha Parlamentu Nasionálba Vítima Masakre 99

13

Dili, 30/08/2019-Sekretária

Estadu ba Igualdade no

Inkluzaun, S.E. Maria

José da Fonseca Monteiro de

Jesus partisipa sesaun solene

iha Parlamentu Nasionál ne’ebé

prezide hosi Prezidente Parla-

mentu Nasionál, S.E. Arão Noé

de Jesus da Costa Amaral. Ha-

foin remata sesaun ne’e Sua

Exelénsia Sekretária Estadu ho

membru Governu no bainaka

VIP vizita expozisaun iha resintu

Parlamentu Nasionál.

Aléinde ne’e Sua Exelénsia

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 14: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

SEII Aprezenta Programa no Orsamentu Tinan 2020 ba Komité Revizaun Orsamentu Polítika

DI L I , 1 0 / 0 9 / 2 0 1 9 -

Sekretária Estadu ba

Igualdade no Inkluzaun,

S.E. Maria José da Fonseca Mon-

teiro de Jesus akompaña hosi Di-

retór-Jerál, Sr. Armando da Costa

no ekipa téknika halo aprezenta-

saun programa no orsamentu SEII

tinan 2020 ba Komité Revizaun Or-

samentu Polítika (KROP).

Reuniaun ne’e prezide hosi Primei-

ru-Ministru, S.E. Taur Matan Ruak

no Membru KROP ne’ebé kompos-

tu hosi Vise-Ministra Finansas, S.E.

Sara Lobo Brites, Ministru Interinu/

Vise-Ministru Administrasaun Es-

tatál, S.E. Abilio José Caetano no

Ministru óbras Públiku, S.E. Salva-

dor Eugénio Soares dos Reis Pires,

simu audiénsia hosi ekipa SEII hodi

halo diskusaun no avaliasaun ha-

mutuk kona-ba Programa no Or-

samentu SEII ba tinan 2020 hodi

hetan konsiderasaun ba iha Orsa-

mentu Jerál Estadu tinan 2020.

Sekretária Estadu mós sai nu’udár

observadóra iha ekipa KROP ne’e

hodi halo revizaun ba programa no

orsamentu sensivel ba jéneru kada

instituisaun governu.

14

Sekretária Estadu mós partisipa

serimónia troka nota ofi siál ba

ratifi kasaun tratadu entre Repúb-

lika Demokrátika Timor-Leste

no Austrália ba estabelesimentu

fronteira marítima.

Iha ámbitu loron konsulta populár,

Sua Exelénsia Sekretária Estadu

hamutuk ho membru Governu

konstitusionál Dawalu no bain-

aka VIP sira partisipa serimónia

loron konsulta Populár no mis-

aun INTERFET iha Timor-Leste,

ne’ebé realiza iha tasi-tolu to’o

remata.

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 15: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Sorumutu Rede Referál koalia kona-ba asuntu Infantisídiu ”soe bebé”

Salaun Maria Goreti,

10-9-2019- Sekretaria

Estadu ba Igualdade

no Inkluzaun liuhosi Diresaun

Nasionál Abordajen Integrada

Jéneru no Kapasitasaun Feto

(DNAIJKF) realiza enkontru ho

parseiru Rede Referál ne’ebé

kompostu hosi Governu, Sosie-

dade Sivíl no PNTL hodi ko’alia

kona-ba kazu soe bebé ne’ebé

akontese bebeik iha nasaun ida

ne’e. Objetivu hosi sorumutu ne’e

atu rona no tau hamutuk hanoin

oinsá buka meius hodi redús ha-

halok soe bebé ne’ebé inosente.

Liuhosi sesaun abertura Diretóra

DNAIGCM, Sra. Maria Filome-

na Babo Martins hateten katak

asuntu enkontru ne’e importante

tebes tanba afeta ba ita hotu nia

serbisu ba igualdade no oinsá

halakon diskriminasaun no hala-

kon violénsia hasoru feto no la-

barik-feto sira.

“Ko’alia kona-ba halakon violén-

sia bazeia ba jéneru ne’e ita hotu

nia knaar no responsabilidade

hanesan membru rede referál

no individu ida-idak, tanba asun-

tu ne’e haree mós ba ita-nia ben

estar povu no sosiedade nian

ne’ebé presiza ita hotu tau matan

no fó atensaun didi’ak liuhosi

rezultadu diskusaun ne’ebé ita

halo,” dehan Sra. Filomena.

Iha sesaun aprezentasaun Sra.

Maria Evalin hosi Fundasaun

Alola halo aprezentasaun ko-

na-ba Grupu Traballu ne’ebé

estabelese ona liuliu halo ad-

vokásia ba asuntu soe bebé no

prosesu tomak.

Iha biban ida ne’e ekipa rede

referál mós aprezenta ToR rede

referál nian ne’ebé mak haruka

ona ba parseiru rede referál sira

hodi halo revizaun no mós apro-

vasaun.

15 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 16: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

DI L I , 23-09-2019- Sek-

retaria Estadu ba Ig-

ualdade no Inkluzaun

realiza semináriu Konsultasaun

Nível Ministeriál Esbosu PAN ba

ema ho difi siénsia períodu Tinan

2020-2024. Semináriu ne’e ho

objetivu atu asegura programa

no orsamentu ne’ebé inkluzivu

ba asuntu defi siénsia hodi atinji

objetivu dezenvolvimentu suste-

ntavel ‘lahusik ema ida iha kotuk’.

Diretór-Jerál SEII, Sr. Arman-

do da Costa iha abertura ha-tete katak Nasaun Timor-Leste adopta hela politíka ida atu bele konsidera ema hotu iha prosesu dezenvolvimentu no adopta mós

Objetivu Dezenvolvimentu Sus-

tentável (ODS) ho prinsípiu katak

lahusik ema ida iha kotuk.

Semináriu Konsultasaun Nível Ministeriál kona-ba Esbosu Planu Asaun Nasionál ba Ema ho Defi siénsia Períodu 2020-2024

16Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 17: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Perfíl Xefe-Suku Bibileo

“HAʼUNIAPREZENSAMAKSEILORIDEZENVOLVIMENTUIHAHAʼUNIASUKU”

Xefe-Suku Bibileo, Postu Administrativu Viqueque Vila, Munisípiu Viqueque.Naran Kompletu : Maria Odete dos Anjos Amaral Naran bolu : Dete Loron Moris : Loron 13 Fulan Jullu Tinan 1966

Sra. Odete nia maun-alin hamutuk na’in 3 feto rua, mane ida no Sra. Odete rasik nu’udar oan ba datoluk.Dete nia estadu sivíl hanesan kaben-na’in ho oan na’in 5 mane 2 no feto 3.

Xefe-Suku Bibileo ninia hobi maka gosta ajuda maluk sira ne’ebé husu nia tulun wainhira presiza. Nível edukasaun : Ensinu Primária 1 Beloi-Viqueque, Pre-Secundária Santa Maria Ainaro no Secundária 1 Dili.

Esperiensia Serbisu : Iha tempu okupasaun Indonézia nu’udar Funsionária Publika (PNS), tempu ukun-an serbisu fó apoiu iha Suku no mós atividade iha Igreja.

Formasaun ne’ebé Sra. Odete partisipa antes kandidata-an ba Xefe-Suku mak hanesan formasaun kona-ba lideransa ne’ebé fó hosi ONG Pátria.

17 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 18: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Wainhira eleita ba Xefe-Suku, nia fiar-an tanba hetan suporta másimu hosi nia kaben no Família sira.

Obstákulu ne’ebé Xefe-Suku Odete hasoru maka wainhira simu pose iha loron 10 fulan Janeiru tinan 2017, iha ema balun ne’ebé la gos-ta atu feto lidera iha suku refere maibé nia fiar-an lao ba oin nafatin. Progresu ne’ebé xefe-suku ne’e

halo durante nia mandatu maka nia ativa iha programa PNDS hodi re-habilita Escola Ensinu Báziku Bibil-eo, no ema ne’ebé iha vontade bot hodi partisipa iha atividade oioin iha nível Suku, Postu Administrativu no munisípiu nian.

Xefe-Suku ida ne’e mós ema ne’ebé gosta tulun nia maluk sira ho lal-ais wainhira presiza nia tulun liuliu

problema hirak ne’ebé akontese ba nia emar sira iha suku laran.Xefe-Suku husik hela nia lia menon ba feto maluk sira dehan, prosesu dezenvolvimentu nasaun presiza ema hotu feto no mane nia kon-tribuisaun tanba ne’e tempu to’o ona atu ita lolo liman ba malu foti ita rai liuliu Munisípiu Viqueque.

Munisípiu Aileu Feto Asaun Dezenvolvimentu Aileu ( FADA) Prezidente : Domingas de Jesus Vise prezidente : I. Agostinha Gomes II. Esmeralda dos Santos III. Domingas da Conceição IV. Marcelina da Costa Sekretária I. Beatriz de Jesus Torezão II. Joaninha Doutel Sarmento III. Tezoureira I. Julia da Silva II. Zelia Alves

18

Estrutura Eleitu Kongresu Feto Munisípiu 13

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 19: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Munisípiu Ainaro Asosiasaun Feto ba Dezenvolvimentu Ainaro

(AFEDENA)

Prezidente : Ana Maria Pereira Viseprezidente : Mafalda da Silva

Sekretária I. Lorensa da Silva Gomes II. Albina Ramos Tezoureira I. Mariana Odete de Araujo II. Emelita da Costa Koordenadora Sira Hosi Postu 4 1. Postu Aministrativu Ainaro Vila : Alda Baptista Barros 2. Postu Administrativu Hatu-Builico : Florindo do Rego Tilman 3. Postu Administrativu Hatu-Udu : Rosita Camões 4.PostuAdministrativuMaubisse :JosefinaQuitãoPereira

MunisípiuBaucau Asosiasaun Feto Hadomi Baucau ba Dezenvolvimentu (AFEHABAD)

Prezidente :ReginadeSousa

Viseprezidente : I . Carlota da Silva Ximenes II. Maria do Rosarioda Costa III. Francisca Monica de Fatima Soares IV. Gabriela Belo da Conceição V. Aquelina de Jesus Ximenes VI. Juselina de Jesus Ximenes

Sekretária I. Teresa Pereira II. Madalena Ximenes Freitas

Membru Francisca Ribeiro Fraga

19 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 20: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

MunisípiuBobonaro Asosiasaun Feto Bobonaro ba Dezenvolvimentu Lokál (AFEBODEL) Prezidente : Domingas dos Santos VisePrezidente :I . Ingracia Soares II. Nenita Batista Sekretária I . Natalia Xavier II. Ivone dos Santos Tezoureira: I . Zelia Barros II. Recardina Coe

KoordenadoraSiraHosiPostuAdministrativu6: 1.Postu Administrativu Atabae : Judith Mendes 2.Postu Administrativu Balibo : Ana Bela 3.Postu Administrativu Bobonaro : Armanda Vaz 4.Postu Administrativu Cailaco : Madalena Soro 5.Postu Administrativu Maliana : Geralda Pereira 6.Postu Administrativu Lolotoe : Elsa de Araujo

MunisípiuCovalima

AsosiasaunhaliburFetoCovalima(AHFCL)

Prezidente : Maria Fatima

VisePrezidente : 1. Postu Administrativu Suai : Judith Imaculada 2. Postu Administrativu Tilomar : Elda de Fatima 3. Postu Administrativu Maucatar : Cariana Barreto 4. Postu Administrativu Fatumea : Ermelinda Ferreira 5. Postu Administrativu Fatululik : Maria de Jesus 6. Postu Administrativu Fohorem : Maria Moniz 7. Postu Administrativu Zumalai : Veliziana de Jesus Barreto PostuAdministrativu Sekretária : I . Hilaria Amaral do Carmo II. Pasquela Marcelina dos Reis Amaral

20Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 21: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

MunisípiuLautem Asosiasaun Feto Lautem (AFEL)

Prezidente :MariaLiziadeFátima VisePrezidente :RitaK.A.Fernandes

Sekretária: I. Juliana de Jesus II. Umbelina Key Gandara

Tezoureira : I.AnaFernandaDiasQuintasII.MarfinaDetaAmaral III. Silvia Hornay Ribeiro

KoordenadoraSiraPostuAdministrativu5: 1.Julia Esteves ( Koordenadora Postu Adm. Iliomar ) 2.Fernanda Soares ( Koordenadora postu Adm. Lautem 3.Lidiana Maria E.S. Pereira ( Koorden. Postu Adm. Lospalos ) 4.Helena Soares ( Koordenadora Postu Adm. Luro ) 5.Regina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Tutuala )

MunisípiuLiquiça

Organizasaun Emansipasaun Feto Apoiu ba Dezenvolvimentu (OEFADEL)

OrgaunLejislativa:

Prezidente :Herminha Sarmentó

VisePrezidenteI. Joana dos Santos II. Armanda Pereira III. Maria Cabral

OrgaunEzekutiva: Sekretária Jerál : Ana Maria Pereira Tilman Vise Sekretária Jerál : Graciana da Silva

21 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 22: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

MunisípiuDili

Asosiasaun Feto Dili ( AFEDIL )

Prezidente: Maria Fátima Amorin

Sekretária : I. Maria Ana Pereira II. Alcina Soares Tezoureira:Rita Alves Moniz da Silva

KoordenadoraSiraPostu6 : 1.Alsina Baptista ( koordenadora Postu Adm. Atauru ) 2.Umbelina da C. A. Borges ( Koordenadora Postu Adm. Cristu Rei ) 3.Olandina da Costa Guterres (Koordenadora Postu Adm. D.Aleixo ) 4.Ilda da Costa ( Koordenadora Postu Adm. Metinaro ) 5.Marcelina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Nain Feto ) 6.Martinha Cancio dos Santos ( koordenadora Postu Adm. Vera Kruz ).

MunisípiuViqueque

Asosiasaun Feto Viqueque(AFVIQ)

Prezidente : Luciana Guterres VisePrezidente : I. Helena Ximenes II. Filomena do Rosario III. Celesta da Costa IV. Genoveva B.L.N. da Cruz V. Candida Gusmão

Sekretária : I. Luciana da Cruz II. Cristina Rosawati Tezoureira : Angelina Soares Amaral

22Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 23: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

MunisípiuManufahiAsosiasaun Feto Matadalan ba Dezenvolvimentu Manufahi

(AFMDDEM)

Prezidente : Leila da Costa

VisePrezidente : Casimira da Cruz

Sekretária : I. Joaninha da S. Soares II.Julmira da Silva

Tezoureira : I. Elizabeth Isac Sarmento II.Aguida da C. Silva

KoordenadoraSiraPostuAdm4 : 1.Carmelita Cruz ( Koordenadora Postu Adm. Same ) 2.Guilhermina Coelho ( Koordenadora Postu Adm. Alas ) 3.Maria Fernandes ( Koordenadora Postu Adm. Fatu-berliu ) 4.Umbnelina Maria de F. Pires ( Koordenadora Postu Adm.Turiscai

MunisípuErmeraAsosiasaun Feto Ermera

(AFER)

Prezidente : Micaela dos Santos Soares VisePrezidente I. Fernanda Gomes da Silva II. Isabel Madeira

Sekretária : I. Manuela Oliveira M. II. Romenia Pereira

Tezoureira : I. Otelia Madeira II. Anatolia de Jesus

KoordenadoraSiraPostuAdm.6 : 1.Ana Araujo ( Koordenadora Postu Adm. Gleno) 2.Natalia da Costa ( Koordenadora Postu Adm. Atsabe ) 3.Noelia Soares ( Koordenadora Postu Adm. Letefoho ) 4.Josefina Bakhita ( Koordenadora Postu Adm. Hatulia ) 5.Cristalina Quintão ( Koordenadora Postu Adm. Railaco ) 6.Maria Madalena ( Koordenadora Postu Adm. Ermera )

23 Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 24: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

MunisípiuManatutoAsosiasaun Feto Manatuto

(AFEMA)

Prezidente : Elidia Maria G. Sequeira

VisePrezidente : Pascoela Soares

Sekretária : I. Ines Fatima II. Joanita do Rosario Tezoureira : Octaviana Gomes

KoordenadoraSiraPostuAdm.6: 1.Bernarda S. Gomes ( Koordenadora Postu Adm. Manatuto Vila) 2.Faustina Fatima Viegas ( Koordeandora Postu Adm. Laleia ) 3.Maria M. Guterres ( Koordenadora Postu Adm. Laclo ) 4.Celestina Soares ( Koordenadora Postu Adm. Laclubar ) 5. Zelia Sarmento ( Koordenadora Postu Adm. Barique ) 6. Elizita Doutel Sarmento ( Koordenadora Postu Adm. Soibada )

RAEOAAsosiasaun Feto Potensiál RAEOA

(AF-PREOA)

Prezidente : Ofelia Napoleão Neves

VisePrezidente : I. Joana Bobo II.DelfinaCaetNeu

Sekretária : I. Inacia Teixeira II. Sonia Daos

Tezoureira : I. Paulina Mendonça II. Monica Nunes

KoordenadoraSiraPostuAdm4: 1. Juliana Correia ( Koordenadora Postu Adm. Pante-Macassar ) 2. Maria Lafu ( Koordenadora Postu Adm. Passabe ) 3. Marta Salu ( Koordenadora Postu Adm. Passabe ) 4. Maria Tapu ( Koordenadora Postu Adm. Oesilo )

24Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 25: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

Galeria

Ekipa Formardór/a Sr. Abilio Bareto ho Sra. Cecilia..... Hosi SEII Fó Formasaun Planu no Programa Orsamentu Sensivel ba Jéneru ba Funsionária/u Laboratoriu Nasionál Ministériu Saúde iha Loron 11 Fulan Jullu Tinan 2019

Sekretária Estdu ba Igualdade no Inkluzaun Sra. Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus, Vizita Feira Produtu Lokál ne’ebé organiza hosi Fundasaun Alola iha Maskarinas Dili

Kongresista Feto Potensiál Munisípiu Ainaro halo Votasaun ba Estatutu AFED-ENA iha Salaun Administrasaun Munisípiu Ainaro Loron 6 Fulan Setembru Tinan 2019

Asina Nota Intendimentu SEII ho Parseiru ONG Lidera Hosi Xefe Departamentu Abordajen Integrada Jéneru Sra. Adalziza Ferreira

Diretór-Jerál SEII Sr. Armando da Costa Sai Oradór Workhsop Gender Reponsive Bugeting iha Timor Plaza Loron 6 Fulan Agostu Tinan 2019

25

SEII

Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa Halo Abertura Formasaun Asuntu Igualdade Jéneru ba Funsionaria/u PSIK iha Salaun Maria Gorete, Loron 13 Fulan Jullu Tinan 2019

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl

Page 26: Edisaun 19 Fulan Jullu -Setembru Tinan 2019seii.gov.tl/downlot.php?file=Lianbaigualdade_edisuan19... · potensiál iha munisípiu sira, análiza ba Planu Asaun Anuál (PAA) instituisaun

26

S.E Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus Vizita Feira Produtu Lokál iha ámbitu kongresu feto potensial Munisípiu Baucau.

Konsultasaun Nivel Nasionál Esbosu PAN ba Ema ho Defisiensia Periodu Ti-nan 2020 To’o 2024 iha Salaun Maria Gorete, Loron 23 Fulan Setembru Tinan 2019

Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa Enkontru ho Ekipa Koordenasaun hosi Ministériu Edukasaun, MAE, SEII ho UN WOMEN Elabora Palanu Politika Fila Hikas ba Eskola iha Edifisiu SEII Caicoli Dili.

Grupu Muzika Instrumental hosi Suku Fatisi Postu Administrativu Lau-Lara Munisípiu Aileu Anima Kongresu Feto Potensiál ba Daruak iha Salaun Rai Klaran Munisípiu Aileu, Loron 1 Fulan Agostu Tinan 2019

Diskusaun PAA SEII 2020 Lidera Hosi Diretór-Jerál Sr. Armando da Costa

Diretór-Jerál SEII Sr. Armando da Costa Vizita Feto Vulneravel Sra. Domingas da Costa Filipe iha Aldeia Laicua Suku Soba Postu Administrativu Laga Munisípiu Baucau

Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun Sra. Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus Foto Hamutuk ho Formandu Sira Hosi Universidade ha-foin entrega Sertifikadu

Lian ba Igualdade Edisaun 19 Fulan Jullu-Setembru Tinan 2019 Facebook seii/rdtl Web.www.seii.gov.tl