Republic of the Philippines

Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

Zest for Progress

Zeal of Partnership 8

Edukasyon sa Pagpapakatao Ika-apat na Markahan – Modyul 8

Ang Sekswalidad ng Tao

Pangalan ng Mag-aaral:__________________________

Baitang at Seksyon:_______________________________

Paaralan:_________________________________________

1

Alamin

Magandang araw mag-aaral! Ikaw ay nasa ikalawang bahagi na ng pagkatuto sa paksang karahasan sa paaralaan. Sa bahaging ito, ay mauunawaan mo na ang pag-iwas sa anumang uri ng karahasan sa paaralan (tulad ng pagsali sa fraternity at gang at pambubulas) at ang aktibong pakikisangkot upang masupil ito ay patunay ng pagmamahal sa sarili at kapwa at paggalang sa buhay. Maisasagawa mo rin pagkatapos ng aralin ang mga angkop na kilos upang maiwasan at masupil ang karahasan sa paaralan.

EsP8IPIVd-14.3 EsP8IPIVd-14.4 Layunin: Pagkatapos mg modyul, ikaw ay inaasahang:

a. Mauunawaan ang pag-iwas sa karahasan sa paaralan at ang pakikisangkot upang masupil ang mga ito ay isang patunay ng pagmamahal at paggalang sa sarili at kapwa

b. Nakilala ang mga tungkulin ng tao sa kanyang kapwa kaugnay sa paggalang sa buhay.

c. Nakabuo ng mga angkop na kilos upang maiwasan at masupil ang karahasan sa paaralan.

Subukin

Panuto: Pillin ang titik na may tamang kasagutan, isulat ito sa patlang na nakalaan

bago ang bilang.

____1. Paano ka makikisalimuha sa mga nambubulas sa iyo? A. Maaring umiwas mula sa nambubulas B. Ibinubunton ang galit sa iba C. Tumawa at huwag pansinin D. Gumanti sa mga mahihina

_____2. Bakit mahalagang kilalanin mo ang iyong sarili?

A. Upang matanggap mo ang iyong sarili bilang ikaw. B. Maunawaan ang mga bagay na di para sayo C. Para maging panatag ang iyong kalooban D. Upang mapasaya mo ang iyong sarili

2

_____3. Bakit mahalagang matutuhan ng lahat na igalang at mahalin ang kapwa? A. Upang magkaroon ng positibong pananaw B. Upang maging ganap ang pagmamahal na inilalaan C. Upang mangibabaw ang iyong pagkamaka-tao D. Upang dumami ang mga kaibigan

_____4. Ano ang maaaring maging epekto ng pambubulas?

A. Matamlay ang katawan at walang ganang kumain.

B. Nagiging positibo ang pananaw sa buhay.

C. Walang pakialam sa mundo. D. Walang inaalalang suliranin.

_____5. Paano mo mailalarawan ang isang paaralang ligtas sa anumang uri ng

karahasan? A. Mahigpit na nagpapairal ng mga batas laban sa karahasan sa paaralan

B. Paaralang malinis at ligtas mula sa mga mapanganib na hayop C. Nagmamahalan lahat ng tao sa paaralan D. May pagkakaisa at pagtutulungan

_____6. Sa paanong paraan natin maipapakita ang ating pagdamay sa mga taong nawalan na ng pag-asa dulot ng pambubulas? A. Ipaubaya sa Guidance Counselor ang pagtulong sa kanya.

B. Payuhan na gumanti rin sa mga nambubulas sa kanya.

C. Hahayaan muna nating makapag-isip siya ng solusyon

D. Ipadama na mayroong malalapitan.

_____7. Gaano ba kahalaga ang paggalang sa sarili?

A. Paggalang sa sarili ay paggalang rin sa iba.

B. Epekto ito ng pamamahal sa sarili lamang

C. Ito ay nagdadala ng pakabalisa sa isipan

D. Bunga ito ng pagmamahal sa sarili

_____8. Paano mapipigilan ang karahasan sa paaralan?

A. Kolektibong pagtutulungan ng paaralan, lipunan at pamilya

B. Alisin ang mga nambubulas sa paaralan

C. Palaging umiwas sa mga nambubulas

D. Pagiging alerto sa lahat ng oras

_____9.

Ano ang gagawin mo?

A. Magdahilan na may mahalagang lakad na mahalaga

B. Huwag pansinin ang mga imbitasyon ng kaibigan

C. Maayos sa tanggihan ang imbitasyon ng kaibigan

D. Hikayatin ang kaibigan na huwag nang sumama.

Iniimbitahan ka ng iyong kaibigan na sumali sa kanilang grupo. Napag-

alaman mo na kabilang siya sa isang kilalang gang sa inyong barangay.

3

_____10. Bakit mahalaga ang pagsasabuhay ng mga angkop na kilos sa pag- iwas

sa karahasan sa paaralan.

A. Upang matupad ang adhikaing maging ligtas ang paaralan mula sa

anumang uri ng karahasan.

B. Dahil wala nang may gusting mag-aral kung laganap ang karahasan sa

paaralan

C. Ang mga paaralan ay maaring matigil dulot ng suliranin sa karapahasan

D. Takot ang mga magulang na paag-aralin ang kanilang mga anak

Balikan

Panuto: Tukuyin kung ang pahayag ay uri, epekto o sanhi ng karahasan sa paaralan. ________________1. Kawalang interes sa pag-aaral

________________2. Walang paggabay ng magulang

________________3. Cyber Bullying

________________4. Matamlay ang pangangatawan

________________5. Pambubulas

________________6. Labis na pagkabalisa

________________7. Pagsama sa mga kaibigang may masamang impluwensya

________________8. Vandalism

________________9. Lumalayo sa karamihan

________________10. Pag-aaway

Modyul

8 Karahasan sa Paaralan

4

Tuklasin Panuto: Gamit ang graphic organizer sa ibaba, ibigay ang mabuting naidudulot ng

pag-iwas sa karahasan

Magandang naidudulot ng pag-iwas

sa karahasan sa paaralan.

Lipunan:

Pamilya:

Paaralan:

Sarili:

5

Rubrik para sa pagtatala ng puntos

10 8 6 Iskor

Nilalaman

Ang mensahe ay mabisang naipakita

Di gaanong naipakita ang mensahe.

Medyo magulo ang mensahe.

Kaugnayan ng mga ideya

Lahat ng ideya ay magkaugnay sa paksa

Mayroong ideya subalit hindi malinaw ang kaugnayan sa paksa

Ang mga ideya ay walang kaugnayan sa paksa

Kabuuan

6

Suriin

Ang pag-iwas sa anumang uri ng karahasan at ang aktibong pakikisangkot sa mga gawain upang masupil ito ay patunay ng pagmamahal sa sarili at kapwa. Ang pagnanais na matigil at masupil ang karahasan sa paaralan o saan mang lugar ay nangangahulugan ng pagggalang sa buhay.

Ang pagmamahal bilang isang birtud na ginagabayan ng katarungan ay matibay na sandata upang matagumpay na masupil ang anumang uri ng karahasan. Ang paggalang sa buhay ay nangangahulugan ding paggalang sa dignidad ng kapwa bilang isang mahalagang katuwang sa pagpapaunlad ng lipunan.

Bilang mapanlikha ng Diyos, ang tao ay mayroong tungkulin na ingatan ang sariling buhay at buhay ng kapwa. Ang umiwas sa mga sitwasyong maaring magdala ng panganib at kamatayan ay isang paraan ng pagpapahalaga sa buhay. Mahalin at igalang ang kapwa katulad ng pagmamahal at paggalang sa sarili.

Ang pagsasabuhay ng angkop na kilos ng pag-iwas at pagsupil sa karahasan sa paaralan ay ang pagsasakatuparan ng adhikain na maging ligtas mula sa anumang uri ng karahasan ang paaralan at wala nang magiging banta sa buhay ng kahit na sino.

Paraan upang matigil o maiwasan ang pambubulas:

• Maging matapang at magkaroon ng positibong pananaw tungkol sa iyong

sarili.

• Sumama sa mga kaibigan o grupo ng mga tao na magbibigay sa iyo ng

pakiramdam ng kaligtasan

• Huwag pansinin ang mga taong nambubulas

• Huwag gumanti sa pamamagitan ng pambubulas

• Ipaalam sa mas nakatatanda o kinauukulan ang nararanasang karahasan.

• Iwaski sa isipan na ang pambubulas ay normal na bahagi ng buhay na dapat

pagdaanan ng kabataan tulad mo.

• Ang pagtutulungan ng pamilya, paaralan at pamayanan ay mahalaga upang

sama-samang masugpo ang karahasan sa paaralan.

7

Pagyamanin

Panuto: Mula sa katatapos n agawai, natutunan mo ang magandang epekto ng

pagiwas sa karahasan. Sa bahaging ito, nais kong malaman kung ano ang iyong

gagawin bilang pag-iwas kung nahaharap sa mga sitwasyon na maaring maging sanhi

ng karahasan sa paaralan.

Mga Sitwasyon Ano ang gagawin mo?

Dahilan ng iyong kilos o pagpapasya.

1. Humingi ng tulong ang

iyong bestfriend dahil binulas siya ng inyong kaklase, nais niyang gumanti

2. Galit si Ruben kay Leo

dahil sa isang pustahan. Alam mong dadalhin ni Ruben ang baril ng ama para makaganti.

3. Nakita mong

ninanakawan ang bag ng iyong kaklase habang siya ay nasa banyo.

4. Aksidente mong

nabuksan ang isang suicide letter ng iyong kaibigan

8

5. Nais ni Alex na sumali

ka sa grupo nila upang marami ang magtatanggol sa iyo.

Rubriks para sa pagtatala ng puntos:

Kraytirya

5 3 1 Iskor

Kaangkupan sa

paksa

Lahat ng sagot

ay angkop sa

paksa

May 4-3 sagot

ang angkop sa

paksa.

May 1-2 sagot

na angkop sa

paksa

Nakapagbibigay ng

hakbang na

gagawin

Nakapagbibigay

ng kompleto at

wastong sagot

Nakapabigay ng

sagot subalit

kulang

1-2 sagot lang

ang naibigay

Nakapagbibigay ng

dahilan ng kilos o

pagpapasya

Nakapagbibigay

ng kompleto at

wastong dahilan

ng kilos o

pagpapasya.

Nakapagbibigay

ng dahilan ng

lios o

pagpapasya

subalit kulang

1-2 lang ang

naibigay na

dahilan o kilos

ng pagpapasya

Kabuuang Puntos

9

Isaisip Panuto: Tama o Mali. Isulat sa patlang ang salitang TAMA kung tama ang pahayag at isulat naman ang salitang MALI kung mali ang pahayag. _____1. Matagal na umiiral ang pambubulas. _____2. Ang pambubulas ay isa lamang biro, hindi ito seryosong bagay.

_____3. Ang pinakamabuting paraan para mapahinto ang pambubulas ay ang

gumanti.

_____4. Kasalanan mo kung binubulas ka.

_____5. Ang ilang binubulas ay nambubulas rin.

_____6. Kapag may nakikita kang binubulas, mas mabuting huwag na lang iyon pansinin.

_____7. Bagaman mayabang ang mga nambubulas, kadalasan ay marami silang sama ng loob

_____8. Puwedeng magbago ang mga nambubulas.

_____9. Para makasali sa gang, nagdadaan muna sila sa mga pagsubok at kadalasan sa marahas na paraan. _____10. Ang mga sanhi o dahilan kung bakit ang isa tao ay sumasali sa gang

ay ang kagustuhang magkaroon siya ng mga kaibigang magtatanggol sa kaniya mula sa mga nambubulas.

10

Isagawa

Panuto: Buuin ang graphic organizer. Gamiting gabay ang

katanungan sa ibaba

Bakit mahalaga ang pag-iwas sa anumang uri ng karahasan sa paaralan at

ang aktibong pakikisangkot upang masupil ito?

Rubriks para sa pagtatala ng puntos

Kraytirya 5 3 1 Iskor

Kaangkupan sa paksa

Ang mga sagot ay angkop sa paksa

1-2 sagot na hindi angkop sa paksa

Mayroong mga sagot subalit hindi angkop sa paksa

Pagpapahayag Ang mga sagot ay malinaw na nipahayag

Mayroon 1-2 sagot na hindi malinaw na naipahayag

Mayroong mgs sagot subalit hindi malinaw na naipahayag.

Kabuuan

Ang pag-iwas sa

anumang uri ng

karahasan sa

paaralan ay

nagpapatunay na

Ang aktibong

pakikisangkot sa

pagsupil nito ay

11

Tayahin

Panuto: Pillin ang titik na may tamang kasagutan, isulat ito sa patlang na nakalaan

bago ang bilang.

_____1. Ano ang sandata laban sa karahasan sa paaralan? A. Palaging masaya B. Pagiging palakaibigan C. Pagiging matulungin sa kapwa D. Pagmamahal sa sarili, kapwa at buhay

_____2. Bakit mahalagang kilalanin mo ang iyong sarili?

A. Upang mapasaya mo ang iyong sarili

B. Para maging panatag ang iyong kalooban

C. Maunawaan ang mga bagay na di para sayo D. Upang matanggap mo ang iyong sarili bilang ikaw

_____3. Bakit mahalagang matutuhan ng lahat na igalang at mahalin ang kapwa?

A. Magkaroon ng positibong pananaw B. Upang dumami ang mga kaibigan C. Mangibabaw ang iyong pagkamaka-tao D. Maging ganap ang pagmamahal na inilalaan

_____4. Paano mapipigilan ang karahasan sa paaralan?

A. Kolektibong pagtutulungan ng paaralan, lipunan at pamilya B. Alisin ang mga nambubulas sa paaralan C. Palaging umiwas sa mga nambubulas D. Pagiging alerto sa lahat ng oras

_____5. Paano mo mailalarawan ang paaralang ligtas sa anumang uri ng karahasan?

A. Mahigpit na nagpapairal ng mga batas laban sa karahasan sa paaralan. B. Paaralang malinis at ligtas mula sa mga mapanganib na hayop C. Nagmamahalan lahat ng tao sa paaralan D. May pagkakaisa at pagtutulungan

_____6

Paano niya malalagpasan ang pambubulas ng kanyang mga kaklase? A. Aawayin ang mga kaklase.

B. Isusumbong sa kanyang magulang.

C. Tulungan siya para makaganti sa mga ito.

D. Ipagbigay alam sa guro o Guidance Councilor.

Si Ana ang pinakamaliit sa kanilang klase. Madalas na tinutukso siya ng kanyang mga kaklase.

12

_____7.

Paano mo matutulungan ang iyong kaibigan na matigil ang pambubulas sa

kanya ng inyong mga kaklase?

A. Pagpayuhan mo ang kaibigan na tumigil sa kanyang pag-aaral.

D. Bigyan mo nang pera ang mga nambubulas para matigil ang mga ito.

C. Sumali kayo sa isang fraternity or gang para magkaroon kayo ng kakampi.

D. Ipapaalam sa inyong guro ang ginawang pambubulas ng inyong mga

kaklase.

_____8.

Ano ang gagawin mo?

A. Huawag pansinin ang imbitasyon.

B. Magdahilan na may mahalagang lakad.

C. Maayos sa tanggihan ang imbitasyon ng kaibigan

D. Hikayatin ang kaibigan na huwag na ring sumama.

_____9. Bakit dapat isumbong sa iyong guro o Guidance Counselor at may awtoridad

ang karahasan na nararanasan.

A. Tataas ang kaso ng karahasan sa paaralan.

B. Bababa ang bilang ng nambubulas sa paaralan

C. Masayang papasok sa paaralan ang mga mag-aaral

D. Upang walang magiging banta sa buhay at kailgtasan sa paaralan

____10. Kung ikaw ay maimbitahan ng isang grupo ng kabataan na sumali sa

Kanilang gang dahil magbibigay sila ng proteksiyon kung sakaling ikaw ay

may kaaway. Sasali ka ba o hindi?

A. Oo, upang magkaroon ng kakampi.

B. Hindi, dahil magagalit ang aking mga magulang.

C. Oo, para maging sikat at maging kilala sa paaralan.

D. Hindi, dahil maaring malagay sa panganib ang aking buhay.

Kaibigan mong matalik si John, palaging siyang tampulan ng tukso ng

iyong mga kaklase dahil siya ay isang pilay.

Iniimbitahan ka ng iyong kaibigan na sumali sa kanilang grupo. Napag-

alaman mo na kabilang siya sa isang kilalang gang sa inyong barangay.

13

_______________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

__________________________.

Karagdagang Gawain

Panuto: Gumawa ng anunsyo/panawagan na humihikayat sa mga kabataan na

umiwas sa karahasan sa paaralan.

14

Rubrik para sa pagtatala ng puntos

Sanggunian Edukasyon sa Pagpapakatao 8, Modyul para sa Mag-aaral, Unang Edisyon, 2013 Punsalan, Twila G., et al, “Pagpapakatao 8, Rex Printing Company, INC 2013

Kraytirya 5 3 1 Iskor

Paraan ng

pagsusulat

May matatag na

istilo sa

pagsusulat.

Malinaw ang

pagpapahayag

ng kaisipan.

May maayos na istilo sa

pagsusulat. May

kakayahangmagpahaya

g ng kaisipan.

Naipahayag ang

kaisipan.

Pagkauna

wa

May

pagkaunawasam

ataasnagamit at

tunguhin ng

isipatkilos-loob.

May

pagkaunawasagamit at

tunguhin ng isip at kilos

loob.

May

pagkaunawatung

kolsaisip at kilos-

loob.

Komitment

Nagpahayag ng

matibayna

personal

naplanongkailan

ganggagawinsap

agpapaunlad ng

paggamit ng isip

at kilos loob.

Nagpahayag ng

planonggagawin para

sapagpapaunlad ng

paggamit ng isip at

kilos-loob.

Nagpahayag ng

gagawingparaan

ng paggamit ng

isip at kilos-loob.

Kabuuang Puntos

15

Mga bumubuo ng modyul para sa mag-aaral

Manunulat: EMILY A. GOMERA

Francisco Ramos National High School

Division of Zamboanga Sibugay

Editor: Epimaco M. Paster Jr., LPT, MBA, MPA

Kabasalan National High School

Division of Zamboanga Sibugay

Tagasuri: Edelee C. Salvador

Surabay National High School

Division of Zamboanga Sibugay

Jeffrey S. Libed

Taway National High School

Division of Zamboanga Sibugay

Mona Lisa M. Babiera, Ed.D.

Education Program Supervisor

Tagapamahala:

Evelyn F. Importante

OIC- CID Chief EPS

Aurelio A. Santisas

OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Jerry C. Bokingkito

OIC- Assistant Schools Division Superintendent

Jeanelyn A. Aleman, CESO VI

OIC – Schools Division Superintendent