eebbetako independentzia gerra
TRANSCRIPT
KOLONIA INGELESAK ETA KOLONIA INGELESAK ETA EEBB-etako EEBB-etako
INDEPENDENTZIAINDEPENDENTZIA
IES MUNGIA BHI – DBH-4 - Marije AGUILLO
EE BB-etako Sorrera:
1- Kolonien eraketa
• Gobernu forma
2- Gerra frantziar- ingelesa
• Ingalaterrako jokaera
• Bostongo Tea-Party
3- Independentzia Gerra
• 1776 Independentziaren
aldarrikapena
4- EEBBetako Konstituzioa
Lehenengo kolono ingelesek “ Acción de Gracias” egun ospatzen dute
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Lehenengo kolonoak• 1620.ean Plymouth-tik Ipar, Amerikara lehenengo kolono
ingelesak bidaiatuko dira, Virginiara joan nahi zuten.
• Kolonoak, “Aita pelegrinak”,
puritanoen multzo bat ziren eta
jazarpen erlijiosoetatik ihes egiten
zutenak.
• Mayflower untzian joaten zirenean
ekaitz batek iparralderantz eraman
zituen, Massachusetts -era.
• “Jainkoari eskerrak ematen eguna” ezarri zuten.• Puritanoen garrantzia itzela izango da EBBetako kulturan.
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
First Thanksgiving day
Lehenengo Eskerrak-ematen eguna
KOLONIEN SORRERA ETA ERAKETA• Ingalaterrako koroak: ezarpen-gutunak
banatzen zitue.
• Merkataritza konpainiak nahiz jende pribatua joan ziren Ipar Amerikara han ezartzera.
• Indioen kontrako gerrak.
• Gobernu forma:- Gobernadorea- Legebiltzarra
• Nabigazio Legea (1660): Edozein artikulua ezin da inportatu edo esportatu ez bada egiten untzi ingelesetan.
Zezen Eseria (siuxen buruzagia) eta Buffalo Bill (Estatu Batuetako militarra eta abenturazalea)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
ZAZPI URTEKO GERRA
Independentzia gerraren aitzindaria
(1756-1763)
-Gerra Kolonial franko-britaniarra.
-Gerra hau Europan nahiz Amerikan aurrera eraman zen.
-Espainia Frantziaren alde egon zen.
--Pariseko Bakea (1763)
-Irabazlea: Ingalaterra.
-Frantziak Kanada eman behar dio Ingalaterrari.
-Espainiak Florida galdu zuen.
-Espainiak Frantziatik Luisiana jaso zuen konpensazio moduan.
-Kolono ingelesek Frantziako mehatsua eta merkataritza konpetentzia urrundu zituzten.DBH 4. maila - Marije AGUILLO
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
13 Kolonien egoera13 Kolonien egoera• Britainia Handiak kolonien laguntzarekin gerra irabazi zion
Frantziari.• Kolonoak ez ziren sentitzen errekonozituta.• Zerga asko ordaintzen zuten, baina ezin zuten erabakiak
hartzen.• Parlamentuan
ez zuten ordezkapenik. • Alderantziz, BH-k zerga
berriak inposatu nahian.• Bostongo “Te Motina”:
errepresio bortitza.
Boston-go Tea-Party (1773)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Stamp-Act 1765
Zazpi urteko gerrak sortutako gastuak ordaintzeko, Ingalaterrak zerga berri batzuk inposatu nahi zizkien kolonoei, besteen artean Stamp-Act.
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Stamp-Act-en kontrako protestak (1765)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Ipar amerikako iraultzaren Ipar amerikako iraultzaren arrazoiakarrazoiak
• Arrazoi politikoak– Amerikarrek britaniar parlamentuan ez zuten ordezkaririk– Denborarekin kolonoak gero eta amerikarragoak sentitzen ziren– Ilustrazioaren ideiek gobernu
injustuaren kontra joateko
argudioak eman zizkieten
• Arrazoi ekonomikoak– Nabigazio legea eta merkataritza
-menpekotasuna.
• Lurraldearekin lotutako arrazoiak– Mendebaldeko lurraldeak britaniarrentzat erreserbatuta.
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Filaldelfiako Kongresua (1775)
• 1774.nean kolonoen kongresua bildu zen britaniar morrontzaren kontra protestatzeko, eskubideak aldarrikatzeko eta independentziaren alde.
• 1775.nean Filadelfiako 2. Kongresua bildu zen:– gobernu nazionalaren funtzioak
hasi zen egiten. – George Washington-en aginte-
pean ejerzito bat antolatu.DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Independentzia Gerra Independentzia Gerra (1775-1783)
3.000.000 kolonok ejerzito finkorik ez dute ezta aginte baturik ere.
-G. Washington (lurdun handia) tropen komandantea izendatzen dute II Filadelfiako Kongresuan (1775)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Independentziaren aldarrikapenaIndependentziaren aldarrikapena
• Gerraren erdian, 1776.eko uztailaren
4an, Independentzia aldarrikatu zen:
– “Kolonia batu hauek dira eta
eskubide osoz estatu aske eta
subiranoak izan behar dira”
• Thomas Jefferson-ek idatzitako
EEBBen independentziaren
aldarrikapena.DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Thomas Jefferson
EEBBen Independentziaren Adierazpena
-Gizaki guztiak berdinak dira
-Gizaki guztiek eskubideak dituzte:
-Bizia
-Askatasuna
-Zoriona
-Gobernu injustuen kontra joateko eskubidea dute
-Eskubide horiek bermatzeko gobernua antolatzen dute.
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Saratoga-ko Bataila ( 1786)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Burgoyne Jeneralaren errendizioa – Saratogan (1786)
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
George Wahington
EEBBetako lehenengo presidentea
EEBBetako Konstituzioa
- Locke, Rousseau eta Montesquieu-ren eraginez
- Munduko lehenengo konstituzio idatzita.
- Botere banaketa
- Estatu Federala-Hamar enmendakinak
“Bill of Rights”
-Legebiltzarra bi ganbarekin
-Kongresua
-SenatuaDBH 4. maila - Marije AGUILLO
DBH 4. maila - Marije AGUILLO
Ipar Amerikako iraultzaren ekarpenakIpar Amerikako iraultzaren ekarpenak
• Ilustrazioaren ideiak mundu osotik zabaltzea
• Norbanakoen baloreen goraipena
• Demokratismoa: gizartearen jatorria hitzarmena da.
• Teismoa
• Herritarren subiranotasuna
• Legearen nagusitasuna
• Gobernu injustuen kontra
altxatzeko eskubidea
• Europarako iraultza eredua.
DBH 4. maila - Marije AGUILLO