een inspiratiebron voor opdrachtgevers en –nemerscolumn ir. bram klomps - column alfonso wolbert...
TRANSCRIPT
Innoveren in de bouw Een inspiratiebron voor
opdrachtgevers en –nemers
Voorwoord
Beste lezer,
Samenwerken en duurzaamheid. Het zijn de belangrijkste pijlers voor vernieuwing in de bouwsector. Het zijn begrippen die wij als
zeer waardevol beschouwen om de gehele maatschappij een nieuwe impuls te geven én om innovatie in de gebouwde omgeving in gang
te zetten. Het is dan ook mede de taak van Syntens om bedrijven binnen de bouwsector te helpen zaken anders en beter te doen.
Daarin is het nieuwbouwproject de Biezenakker in Ulft een heel belangrijk voorbeeld, dat we u als lezer natuurlijk niet willen onthouden.
We zien dat de manier van aanbesteden, zoals beschreven in dit boekje, tot veel meer vernieuwing leidt dan alleen bij de betrokken
bedrijven, en verder gaat dan dit project. Het dient zelfs een veel breder doel dan de bouwketen en heeft een veel grotere toegevoegde
waarde dan alleen de kostenbesparing. Uiteindelijk biedt het ons als maatschappij een hoogwaardiger gebouwde omgeving waar we jaren
mee vooruit kunnen.
De tijd is aangebroken dat niet alleen de uitvoerende bedrijven in de bouw anders met elkaar gaan samenwerken. Ook de relatie
met de opdrachtgever verandert en de opdrachtgever op zijn beurt gaat op een andere manier met de overheid aan de slag. Op veel
plaatsen binnen de voortbrengingsketen dwingt het een nieuwe manier van interactie af. De maatschappij heeft een toekomstbestendige
bouwsector nodig en dat kan alleen als de opdrachtgever en de uitvoerende bedrijven hier samen aan gaan werken. Het is geen keus:
dit is de toekomst.
Veel leesplezier!
Piet van Staalduinen
Algemeen Directeur Syntens
4 5
In de praktijk: De Biezenakker
Inhoudsopgave
3 Voorwoord
6 Behoefte aan duurzame innovatie door samenwerking
Column Wilbert Ebbers - Column Egbert Jan Rots
10 Interview Petra Hofman
12 Inspirerend, verbindend, transparant maar ook complex
Column Ir. Bram Klomps - Column Alfonso Wolbert
17 Wonion kiest voor duurzaam bouwen
20 Interview Gemeente Oude IJsselstreek
21 Column Robin Schipper
23 Column Erik Gijgink
25 Vertrouwen is de basis
6
Innoveren in de bouw
7
In de praktijk: De Biezenakker
Het creëren van echt toekomstbestendige bouwwerken vergt
innovatie en samenwerking in de bouwsector. Alleen met inte grale
benaderingen en ketensamenwerking kunnen deze oplossingen
gerealiseerd worden. Traditionele vormen van aanbesteden en
samenwerken in de bouw leiden tot faalkosten, suboptimale en
ge stapelde oplossingen en wantrouwen.
Andere contractvormen als basisAl enige tijd zijn opdrachtgevers en opdrachtnemers in de bouw -
sector op zoek naar andere contractvormen als basis voor meer
samenwerking in de keten. Zo kennen we de vormen ‘Bouwteam’
(de opdrachtgever betrekt architect, constructeur, adviseurs,
bouwbedrijf en eventueel installateurs bij de ontwikkeling van
een bouwopgave), en geïntegreerde contracten als ‘Design &
Build, Design, Build & Maintenance’, waarbij de het ontwerpen,
bouwen en, in het laatste geval, onderhoud bij één marktpartij
worden ondergebracht en in één keer worden aanbesteed.
Tenslotte zijn ‘Resultaat Gericht Vastgoed Onderhoud’ en ‘Resultaat
Gericht Bouwen’ ook voorbeelden waarbij wordt gewerkt op
basis van functionele specificaties en waarbij samenwerking in
de keten een kernvoorwaarde is.
Deze ontwikkelingen hebben twee elementen gemeenschap-
pelijk: er is sprake van samenwerking in de keten en de
opdracht wordt verstrekt op basis van functionele specifi-
caties, die door de aanbiedende partijen worden vertaald
in technische prestaties.
Dilemma’s en vragenEr is inmiddels een behoorlijk aantal opdrachtgevers en op-
drachtnemers in de bouwsector dat hiervan de toegevoegde
waarde ziet en ook graag aan de slag wil. Men loopt echter
tegen dilemma’s en vragen aan. Zo is er bijvoorbeeld onzeker-
heid over de werkwijze om te komen tot een goede selectie van
marktpartijen. Maar ook over selectie- en gunningcriteria zijn
vragen. Hoe kan men toch zo eerlijk en objectief mogelijk tot
een keuze komen? En dan hebben we ook nog te maken met het
Europees aanbestedingsrecht. Bij opdrachten vanaf een zekere
omvang dient optimale mededinging op Europees niveau te
worden gegarandeerd.
Alle deelnemende partijen dienen over dezelfde informatie te
beschikken en de keuze van een partij dient op een objectieve
en duidelijke wijze plaats te vinden.
Met name binnen deze kaders zijn opdrachtgevers onzeker in
het toepassen van functionele eisen in plaats van specificaties.
Biezenakker als voorbeeldNaar aanleiding van de financiële en de economische crisis
hebben de gezamenlijke gemeenten in de Achterhoek het
‘Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders’ opgesteld.
Kernbegrippen van het aanvalsplan zijn ‘tempo maken’ en
‘duurzaamheid’. Gebaseerd op het aanvalsplan heeft de
Gemeente Oude IJsselstreek met Wonion besloten de bouw
Opdrachtgeven en –nemen in de 21e eeuwEr wordt volop gezocht naar duurzame vormen van wonen, werken en leven. Er is een grote vraag ontstaan
naar duurzaam bouwen en renoveren, ten eerste naar aanleiding van stijgende energieprijzen maar ook
door een groeiende bewustwording onder bedrijven en consumenten dat ze op die manier positief kunnen
bijdragen aan het milieu en de samenleving.
B E H O E F T E A A N D U U R Z A M E I N N O V A T I E D O O R S A M E N W E R K I N G
Wilbert Ebbers
‘Vroegtijdig kennis uit de bouwkolom halen heeft de toekomst’
‘Er ligt bij ons een grote taak om mensen ervan te overtuigen dat deze nieuwe, functionele manier van opdrachten geven en nemen de toekomst is’,
stelt Wilbert Ebbers, directeur van Bouwbedrijf EBU in Doetinchem en deelnemer aan één van de vijf consortia. Ondanks dat hij niet bij het winnende
consortium behoort, is hij niets dan lovend over deze nieuwe vorm van aanbesteden. ‘Er wordt nog teveel op klassieke wijze gedacht en teveel op
de nadelen gelet. Het is juist belangrijk om vroegtijdig kennis uit alle poriën van de bouwkolom te halen, waarbij vanuit een concept naar een compleet
product wordt toegewerkt. De opdrachtgever wordt weer opdrachtgever en het ontwerp en de uitwerking ervan komt weer te liggen bij de partijen
waar het hoort te liggen.’
Doordat Ebbers vroegtijdig alle kennis in het proces toe liet, kon deze meteen optimaal worden benut en werden vragen achteraf voorkomen.
In samenwerking met Architectengroep Gelderland, installatiebedrijf Wassink uit Doetinchem, bouwtechnisch adviseur Bouwvisie uit Ulft
en WTH uit Winterswijk, kwam Ebbers tot een vernieuwend ontwerp waarbij de eis voor een energieneutrale woning werd gecombineerd
met comfortabel maar betaalbaar wonen. ‘Met ons consortium konden we de laagste prijs aanbieden door juist niet de bestaande, dure
elementen te gebruiken, maar een nieuw ontwerp te creëren’, licht Ebbers toe. ‘Dit in acht weken realiseren was best een opgave, maar
door ons positief ervaren omdat we niet verzeild raakten in onnodige details. De tijdsdruk heeft ons juist goed gedaan.’
voor bouwprojecten waarbij de drie dragers energieneutraal, comfortabel en betaalbaar wonen blijven bestaan. ‘We hebben de intensieve
samenwerking in het consortium als zodanig waardevol ervaren, dat we dit binnen de bouwketen overeind willen houden. We hebben elkaar
echt gevonden’, aldus de directeur.
van de 60 woningen in de wijk Biezenakker in Ulft in 2010 te laten
starten in plaats van in 2011 zoals oorspronkelijk gepland.
In 2030 A++Wonion wil vanuit haar maatschappelijke taak en vanuit haar visie
op de toekomst van de eigen organisatie een bijdrage leveren aan
de verduurzaming van de woningvoorraad.
8 9
In de praktijk: De BiezenakkerInnoveren in de bouw
Soft?Om enerzijds tot een versnelling te kunnen komen en anderzijds
tot integrale en duurzame oplossingen hebben Wonion en de
Gemeente Oude IJsselstreek gekozen voor de toepassing van
een andere vorm van selectie dan gebruikelijk: zij noemen dit
de ‘Soft Selection Methodology’.
Met deze methodologie beoogt Wonion ketensamenwerking
in de bouw te bevorderen zonder een gezonde marktwerking
teniet te doen.
In 2030 moet de woningvoorraad van Wonion minimaal op het
huidige energielabel A++ zijn. Naast energetische kwaliteit
spelen ook de omgevingskwaliteit en de woonkwaliteit een be-
langrijke rol hierbij.Om hiertoe te komen wil Wonion nú beginnen
met het bouwen van betaalbare, energieneutrale woningen.
Wonion heeft de overtuiging dat adequate en betaalbare oplossingen
alleen mogelijk zijn als de beschikbare technologie wordt ingezet
vanuit een integrale, conceptuele be na dering in tegenstelling tot
de stapeling van technische op lossingen die nog vaak voorkomt.
Hete zomerWonion nodigde medio mei elf bouwbedrijven uit voor een infor-
matie bijeenkomst en om met een consortium deel te gaan nemen
aan de selectieprocedure. Tien consortia presenteerden zich op
10 juni 2009. Onderdelen van de presentaties waren de samen-
stelling van het consortium, de beoogde procesaanpak en concep-
tuele richting op het gebied van energie en ontwerp.
Twee dagen later vond de startbijeenkomst plaats die werd ge-
organiseerd voor vijf consortia. Daar zijn de uitgangspunten op
het gebied van stedenbouw en beeldkwaliteit gepresenteerd, de
ambities op het gebied van duur zaamheid en een aantal basis eisen.
De uitgangspunten waren maximale stichtingskosten van € 210.000,-
per woning, een maxi male onderhoudsprijs van € 900,- per
woning per jaar (netto contant over 50 jaar), energieneutraal, het
gebouw moet minimaal 70 jaar kan bestaan zonder ingrijpende
renovaties en een basis functioneel PvE en basiskwaliteit van
de woningen. Hiermee zijn de consortia aan het werk gegaan.
Opdracht was om een ontwerp te maken dat klaar was voor de
aanvraag van de reguliere bouwvergunning. Het werd een ‘hete
zomer’ voor de consortia.
CoachGelukkig stond men er niet alleen voor. De consortia hebben elk een
procescoach toegewezen gekregen. De rol van de procescoach was
de samenwerking in de keten te bevorderen. De focus van de pro ces _
coach was het samenwerkingsproces, niet de inhoud.
De rol was dan ook niet die van de manager of facilitator maar die
van coach. Voor dit proces was een digitale werkruimte ingericht
ten behoeve van informatie-uitwisseling.
Elk consortium had een afgescheiden digitale werkruimte alleen
toegankelijk voor consortiumleden.
PresentatiesOp 10 juli was het zover. Elk consortium mocht exact 30 minu-
ten presenteren. Na de presentatie was geen gelegenheid tot
het stel len van vragen. De beoordeling vond plaats door een
beoordelingscommissie en die bestond uit een wethouder van
de Gemeente Oude IJsselstreek, een directeur van Wonion, de
vastgoedmanager van Wonion en een aantal andere betrokken
medewerkers van Wonion, betrokken ambtenaren van de
gemeente, een afgevaardigde van de welstandscommissie en
een stedenbouwkundige.
De commissie werd geadviseerd door twee adviseurs: één
vanuit het kwaliteitsteam en één op het gebied van energie-
concept en woonklimaat.
In acht wekenNa de presentaties ging de beoordelingscommissie in overleg
(openbaar). Elk consortium had één interventiemogelijkheid.
De vergadering van de commissie werd geleid door een externe
procesbegeleider. Alle leden van de commissie hebben een
scorings-formulier ingevuld als ondersteuning voor de discus-
sie en besluitvorming. Op elk onderwerp gaf een expert uit de
commissie de aftrap, gevolgd door discussie.
De voorlopige uitslag (een top 5) is bepaald met de score-
formulieren. Discussie en een openbare stemming hebben
geleid tot een definitieve keuze van de aanbieding.
Op 23 juli is de reguliere bouwvergunning aangevraagd. De vier
niet-geselecteerde consortia ontvingen een vergoeding van
€ 20.000,- per consortium. De looptijd van de eerste selectie tot
de presentaties en uiteindelijke selectie was slechts acht weken!
Egbert Jan Rots
‘Innovatief aanbesteden vergroot betrokkenheid partijen’
Hoewel hij teleurgesteld is dat ‘zijn’ consortium niet gewonnen heeft, zou Egbert-Jan Rots van Rots Bouw uit Aalten-Zevenaar zo weer mee doen aan
deze innovatieve manier van aanbesteden. ‘Doordat je samen in een korte tijd heel actief bezig bent met het plan, hebben alle partijen een grote
betrokkenheid.’ Toch plaatst hij ook kanttekeningen. ‘Ik vind het een goede manier, al zou ik wel willen dat het aantal partijen dat mee doet kleiner is.
Ik denk dat drie deelnemende partijen beter is dan vijf.’
Hij zocht partijen bij elkaar met wie hij al vaker had samengewerkt, Maas Architecten, Hartman Constructies, Winkels Installatie-
techniek, Kwerreveld Dakbedekking en Trias Advies en Energie, met wie hij in acht weken een plan maakte dat aan de gestelde
eisen voldeed. De deelnemers aan dit consortium hadden het idee veel kans te maken op de aanbesteding, zeker omdat ook het
kwaliteitsteam, dat de ideeën twee keer getoetst heeft, liet doorschemeren dat het dit een goed plan vond. Toch ging de aanbeste-
ding aan hen voorbij. ‘Achteraf hebben we het gevoel dat ons plan wellicht té innovatief was. In ons plan konden de bewoners in
het souterrain slapen en op de begane grond wonen. Energetisch slim, want de bewoners slapen dan in de koelste ruimte van het
huis. We hebben vooraf een enquête gehouden om te inventariseren of mensen dit idee zouden zien zitten en de reacties daarop
waren gemengd. De helft vond het een goed idee, de andere helft zag het niet zo zitten. De les die wij hieruit geleerd hebben, is
dat als je graag innovatieve, bijzondere dingen wilt doen, dat je dan niet te veel beoordelaars moet hebben. Een echt vernieuwend
plan kun je beter op een andere manier in de markt zetten. Omdat we allemaal nog steeds geloven in ons concept, hebben we
besloten er zelf mee door te gaan. We zijn nu in gesprek met een andere opdrachtgever die ons plan mogelijk wel wil uitvoeren.’
10
Innoveren in de bouw
11
Syntens en de bouw
Nieuwe competenties ontwikkelen en actief kennis inzetten Aanbevelingen voor de toekomst door innovatieadviseur Petra Hofman
Omdat Syntens mede gefinancierd wordt door het Ministerie van Economische Zaken, heeft het
een vrije en onafhankelijke rol als adviseur en klankbord voor het bedrijfsleven op het gebied van
innovatie en vernieuwing. ‘Ook bij de case Biezenakker zijn we als klankbord en procescoach op-
getreden’, aldus Petra Hofman, innovatieadviseur bij Syntens. ‘Daarnaast kregen de kans overal
rond te kijken en te onderzoeken wat de bouwsector als geheel hiervan kan leren. Want innovatie
in de bouw vertaalt zich niet alleen in producten en technologieën, maar in de volle breedte: dus
ook in de organisatie, bedrijfsprocessen en alle politieke zaken die ermee samenhangen.’
‘De case Biezenakker is innovatief op alle fronten’, vervolgt Hofman.
‘In het energiezuinige en duurzame product, door de vernieuwende
kijk op aanbesteden en in het bestuurlijke proces. Er heeft voort -
durend afstemming plaatsgevonden om dit in de praktijk vorm
te geven, ook met de consortia. Alle deelnemende partijen hebben
invloed gehad op dit proces en er is groot geïnvesteerd in “samen
leren”. Als je inzicht geeft in je belangen, creëer je een goede
basis om samen te werken. Tijdens de case Biezenakker is voort-
durend in deze transparantie geïnvesteerd. De meerwaarde was
dat er echt met elkaar werd meegekeken en meegedacht.’
Het deelnemersveld bestond uit de initiatiefnemers, de proces-
manager, consortia, een kwaliteitsteam, een beoordelingscommissie
en procescoaches. ‘De veelheid aan deelnemers en de korte door-
looptijd maakte het ontzettend complex. Wat normaal gesproken
een jaar duurt, is nu in acht weken gerealiseerd’, aldus Hofman.
Eenentwintigste-eeuws denken Syntens heeft in eerste instantie meegedacht hoe de verande-
ring vormgegeven kon worden. Vervolgens zijn twee van de vijf
consortia gecoacht, met als hoofdonderwerpen de samenwerking
in de keten en het zogenaamde “eenentwintigste-eeuws denken”.
‘Hiermee doelen we op het delen van verantwoordelijkheden, samen-
werken, proactief handelen en transparantie’, legt Hofman uit.
‘De coaches hebben zich niet met het ontwerp bemoeid, alleen
met het proces.’ Naderhand heeft ze het proces geëvalueerd.
‘Ik heb gekeken naar het procesverloop, de succesfactoren en de
knelpunten. Op deze manier kunnen we de case Biezenakker als
“best practice” gebruiken; als inspiratiebron voor andere opdracht-
gevers en bedrijven.’ De bouw is voor Syntens echter wel een
bijzondere sector. Hofman: ‘Ondanks dat we er primair voor het
MKB zijn, onderkennen we dat in de bouw de hele keten, inclusief
de opdrachtgever, moet worden bediend om tot innovatie te komen.’
Verandering in de bouwsectorHofman geeft aan dat de bedrijven in de bouw veranderen van pure
uitvoerders naar product- of conceptontwikkelaars. Het ontwikkelen
van nieuwe competenties en het genereren van meer inzicht in
de klant, kunnen hiervoor stappen in de goede richting zijn.
‘Ook het actief inzetten van kennis hoort hierbij’, aldus de adviseur.
‘Uiteindelijk is het zaak het plan ook echt te verkopen en daarbij
het unique selling point te vinden. Bouwbedrijven doen dit van
oudsher niet. Syntens kan bedrijven ondersteunen bij het ontwik-
kelen van een strategie en bijbehorende competenties.’
‘Het is bijzonder dat deze nieuwe manier van selecteren heeft
geleid tot meer samenwerking in de hele keten en begrip voor
elkaars vakgebieden en belangen’, aldus Hofman. ‘Daarbij is
vertrouwen de basis. De partijen waren al bekend met elkaar en
dat heeft de opgave zeker positief beïnvloed. De omslag zit ook
in het feit dat niet alleen op de laagste prijs is geselecteerd.
De functionele specificatie is hierin essentieel. Dit leidt ertoe dat
de markt met innovatieve oplossingen kan komen. Dit is wel wennen,
zowel voor de opdrachtgever als de bedrijven. In eerste instantie
leidt dit tot verwarring. Want wat moet er gerealiseerd worden
en wat wil de opdrachtgever precies? En hoe weten de partijen of
ze het goed doen? Op basis van één lijstje functionele eisen, kan
de opdrachtgever kiezen uit heel verschillende ontwerpen, die in
principe allemaal aan de wensen voldoen.’
Cultuuromslag‘Het is echt een cultuuromslag waar we mee bezig zijn en dat is
niet niks’, stelt Hofman. ‘De vraag rijst dan ook of het ons lukt om
deze cultuurverandering echt vorm te geven. Dat is het vraagstuk
waar we ons de komende tijd op moeten richten.’ De ideeën van
Hofman voor het vervolg van dit project: ‘De ontwikkelingen van
de Biezenakker blijven volgen, nieuwe pilots opzetten, ervaringen
delen en competenties door blijven ontwikkelen.’ Zelf heeft Syntens
door de case Biezenakker duidelijker inzicht gekregen in de rol die
ze kunnen spelen. ‘Dat betekent goed inzicht in het proces krijgen,
zodat we ten opzichte van bouwbedrijven en opdrachtgevers een
goed advies kunnen geven. Daarbij is het belangrijk om pilots te
ontwikkelen die concreet laten zien dat ketensamenwerking en
innovatief aanbesteden mogelijk zijn. Het gaat om meer dan alleen
het theoretische verhaal’, aldus Hofman.
Samenwerken is noodzakelijk‘Duurzaam bouwen zal steeds meer gemeengoed worden’, ant-
woordt Hofman op de vraag wat haar visie op de verande rende
bouwwereld is. ‘Samenwerking is absoluut noodzake lijk om
kwalitatief goede oplossingen voor complexe problemen te vinden
en ketenintegratie draagt bij aan de reductie van faalkosten.
Nu is er nog gebrek aan vertrouwen, de uitvoerende bouwbedrijven
wijzen naar de opdrachtgever, de opdrachtgever naar de bouw-
bedrijven. Leveranciers en gespecialiseerde aannemers kunnen
een belangrijke motor zijn voor innovatie in de keten. Deze worden
nu nog vrijwel niet betrokken in de definitie en ontwerpfase van
een bouwproject. Samenwerking geeft midden- en kleinbedrijven
een belangrijke toegevoegde waarde ten opzichte van grote bedrijven.’
Petra Hofman
12
Innoveren in de bouw
13
Het congres
Congres innovatief aanbesteden zet bouwwereld aan tot cultuuromslag De ruime zaal in de Drufabriek in Ulft stroomde al vroeg in de middag vol met architecten, installateurs, aan-
nemers, projectontwikkelaars en een aantal vertegenwoordigers van woningcorporaties; de deelnemers van
het congres “Opdracht geven en nemen in de eenentwintigste eeuw”. Dagvoorzitter Teun Leuftink voorspelde
op deze regenachtige oktobermiddag een pittige bijeenkomst, waarbij de aanwezigen overladen zouden worden
met een veelheid aan informatie, vanuit verschillende invalshoeken belicht. ‘Ik ben als betrokken procescoach
bijzonder geraakt door deze inspirerende samenwerking’, opende Leuftink het congres. ‘Duurzaamheid, leren
en vernieuwen zijn termen die vandaag vaak de revue zullen passeren: kan de bouwsector deze slag maken?’
De Drufabriek, een voormalig fabriekscomplex dat al in 1754 werd
opgericht, bleek een inspirerende plek voor een interactief congres
over innovatieve aanbesteding. Een rigoureuze renovatie resulteer de
pas geleden in een verrassende mix van moderne architectuur en
bewaarde oude elementen, waarna de nieuwe Drufabriek haar
deuren opende als veelzijdig centrum voor dans, theater, eten,
kunst, cultuur en ook als locatie voor vergaderingen en congressen.
Integraal nadenkenJan Willem van de Groep, manager vastgoedontwikkeling bij
Wonion, legde uit dat de woningcorporatie streeft naar een energie-
neutrale woningvoorraad in 2030. Maar hij merkte daarbij op dat
de opeenstapeling van ‘fantastische innovaties’ ook leidt tot een
opeenstapeling van kosten. ‘Wij willen daarom dat er meer integraal
wordt nagedacht’, aldus Van de Groep. Dat was voor hem dan ook
de aanleiding om de gebaande paden te verlaten en de bouwsector
uit te nodigen om na te denken over duurzaam en betaalbaar
I N S P I R E R E N D , V E R B I N D E N D , T R A N S P A R A N T M A A R O O K C O M P L E X :
Alleen vertrouwen en transparantie leiden tot succesvolle ketensamenwerking
Tijdens de uitwerking van de case Biezenakker is voor mij gebleken dat alles valt of staat met het type ondernemer dat aan dergelijke projecten
deelneemt. Alleen een open visie, het “out of the box”-denken en de mate van vrijheid die hij of zij hierin heeft, leidt mijns inziens tot een goede
ketensamenwerking. Dat de Gemeente Oude IJsselstreek en woningcorporatie Wonion de uitwerking van het plan overlieten aan Achterhoekse
marktpartijen, was niet alleen zeer innovatief, vernieuwend en uitdagend, het vormde ook de basis voor de gewenste ketensamenwerking.
Positief is dat met het bouwcongres een zoektocht is ingezet naar een andere manier van aanbesteden die afwijkt van de traditionele
werkwijze. Hier ligt voor de (ontwikkelende) bouwbedrijven een taak dit goed in te vullen, waarbij vertrouwen, transparantie en
kennisdeling de pijlers vormen. In het gehele traject draaide het om kennis verzamelen en kennisdelen in de wereld van duurzaam
en energiezuinig bouwen. Maar ook om het zoeken naar het optimum tussen de stedenbouw en architectuur, het bouwkundige
en het installatietechnische, met als doel het ontwerpen van energieneutrale woningen. Voor een ambitieuze vraagstelling als
deze was het tijdsbestek van acht weken zeer kort, maar des te uitdagender. Integraal gezien had ons consortium uiteindelijk het
beste product. Eigenlijk is het net als met schaatsen: je hoeft niet op alle vijf afstanden goud te winnen om kampioen te worden, maar
wel op een aantal onderdelen. Voor ons waren dat het stedenbouwkundige ontwerp, de architectuur en de mate van duurzaamheid.
Energieneutraal bouwen heeft impact op een bouwonderneming, zowel in organisatorisch opzicht als wat betreft het benodigde
en gewenste kennisniveau. Daarom zijn we nu volop onze mensen aan het opleiden, op het gebied van energiezuinigheid en het
passieve huisconcept dat wordt gebouwd. Nu is de tijd aangebroken dat we ons product gaan waarmaken.
Ir. Bram Klomps
Directeur Bouwbedrijf Klomps
van welstandscommissies, landschapsarchitecten en webfora.
Participatie betekende in dit geval niet ontzorgd worden, maar gek
gemaakt worden met innovatieve vraagstukken. Alleen door deze
vier punten te hanteren, kun je als gemeente complexe projecten
het hoofd bieden.’ Kelly vervolgde: ‘Dit project betekende een
nieuwe manier van werken voor ons, waarbij twee mindsets voorop
stonden; leefbaarheid en integriteit.’. ‘De gemeente heeft een
goede bijdrage geleverd aan een snel verloop van de procedure’,
luidde een reactie uit de zaal na de uitleg van Kelly. ‘Normaal
gesproken volgen al snel drie inspraakrondes en een herhaling
van zetten, wat het tot een langdurig proces maakt.’
bouwen. In een vlot verhaal vertelde hij over het belang van
duurzaamheid, de innovatieve aanbesteding van de Biezenakker
in Ulft en wat er van geleerd kan worden. Hij ziet de toegevoegde
waarde met name in de samenwerking van verschillende disci-
plines in de bouwsector, ‘maar’, erkende hij ook, ‘ik denk niet dat
de bouwsector alleen de slag naar duurzaamheid kan maken, dat
moeten ook de opdrachtgevers doen.’
Ook de Gemeente Oude IJsselstreek, die samen met woning-
stichting Wonion de innovatieve selectiemethode initieerde, gaf
acte de présence. Gedreven gemeenteambtenaar Klaas Kelly
legde uit wat de rol van overheden is bij deze nieuwe vorm van
aanbesteden en ketenintegratie. Hij koos bewust niet voor een
gedetailleerde samenvatting van de gemeentelijke rol in de case
Biezenakker. Belangrijke boodschap van Kelly was een andere
invulling geven aan het delen van kennis, participatie, innovatie
en transparantie. ‘Kennis delen kan bijvoorbeeld door het inzetten
14
Innoveren in de bouw
15
Het congres
Gebruik de opgedane kennis als effectief acquisitiemiddel
Als ik terugblik op het hele proces, kan ik vooral stellen dat ik tevreden ben over wat de case Biezenakker voor ons bureau heeft opgeleverd. De opge-
dane kennis kunnen we niet alleen gebruiken in andere opdrachten, maar ook als acquisitie-instrument; het levert daadwerkelijk nieuwe opdrachten op.
Ik werd door Bouwbedrijf Klomps uitgenodigd om deel te nemen aan het consortium. Zowel de selectiemethode als het plan voor
de energieneutrale woningen hadden een hoog ambitieniveau. Uiteraard moest ons ontwerp binnen een stedenbouwkundig kader
blijven. Toch waren we, over de hele linie gezien, heel vrij in de invulling. Wat bij ons ontwerp de doorslag gaf voor de jury, was
vooral het extra element dat we hebben toegevoegd naast de andere vastgestelde eisen. We hebben er nog een schepje bovenop
gedaan door een zorgcompartiment toe te voegen dat verder gaat dan de eisen die aan een levensloopbestendige woning worden
gesteld, zoals het reserveren van ruimte voor een (toekomstige) huiskamerlift en het implementeren van basisvoorzieningen voor
domotica. Met weinig middelen is de woningen om te vormen op het moment dat het nodig is.
Ik heb de samenwerking met de andere partijen binnen het con sortium als zeer positief ervaren. De kracht lag in de combina-
tie van bedrijven. We hebben zeer intensief en langdurig met elkaar gesproken, en door de open discussies heb ik veel
geleerd; procesmatig maar ook heel nadrukkelijk inhoudelijk. Op voorhand waren we als consortium al overeengekomen dat we
hiermee verder zouden gaan, ongeacht of we het winnende ontwerp hadden of niet. Wat ik tijdens het congres echter een beetje
miste, was een gespecificeerde uitleg van deze nieuwe manier van aanbesteden. Ik had graag willen horen hoe het moet worden
aangepakt, wat de mogelijke valkuilen zijn en hoe het in de toekomst kan worden opgepakt.
Alfonso Wolbert
Arx Architecten
Vertrouwen is rode draad‘Vertrouwen vormt de rode draad in modern samenwerken’, vond
Alex van der Kemp, voorzitter van het bestuurlijk overleg Bouwend
Nederland. Hij benadrukte de noodzaak van anders samenwerken
in de keten en gaf hier tips voor. Een van zijn belangrijke punten
was dat je als bouwbedrijf geschikte projecten moet uitkiezen
voor innovatieve contractsvormen en daarbij transparantie
in acht te nemen. ‘Maak belangen en risico’s bespreekbaar’,
adviseerde hij de sector. Hij merkt dat zo’n veertig procent van de
opdrachtgevers kennis heeft van innovatiemethoden, maar dat
85 procent van de markt gewoon de aanbieder met de laagste prijs
de opdracht gunt. ‘Of dit het beste plan is, is natuurlijk maar de
vraag’, stelde hij. Toch pleitte hij er ook niet voor om overal
innovatieve contractsvormen voor te in zetten. ‘Het moet niet
een doel op zich zijn. ’In snel tempo besprak hij kansen en be-
dreigingen, valkuilen en oplossingen. Waarbij zijn belangrijkste
conclusie was, ondanks alle problemen waar je als ondernemer
in de bouwsector tegen aan kunt lopen: ‘Durf te pionieren.’
Syntens heeft tijdens het gehele traject als procescoach opgetreden.
Innovatieadviseur Petra Hofman vertelde in haar presentatie hoe
de selectieprocedure van het project Biezenakker vorm kreeg en
gaf hierbij haar aanbevelingen voor de toekomst. ‘De case
Biezen akker is innovatief op alle fronten’, stelde Hofman.
‘In het energie zuinige en duurzame product, door de vernieuwende
kijk op aan besteden en in het bestuurlijke proces. Er heeft
voortdurend afstemming plaatsgevonden om dit in de praktijk
vorm te geven, ook met de consortia. Alle deelnemende partijen
hebben invloed gehad op dit proces en er is groot geïnvesteerd
in “samen leren”. De meerwaarde was dat er echt met elkaar
werd meegekeken en meegedacht.’ Hofman gaf dan ook aan
Aan de slagAan het eind van de middag kwam iedereen opnieuw bij elkaar.
Samenvattend kwam iemand tot de conclusie: ‘We hebben er
allemaal van geleerd, dus we hebben allemaal gewonnen.’
Een andere deelnemer gaf aan zich na de informatieve middag
een volgezogen spons te voelen. De opzwepende drumsolo die
de middag afsloot pepte iedereen weer op. Toen de enthousiaste
dat samenwerking in de bouwwereld absoluut noodzakelijk
is om kwalitatief goede oplossingen voor complexe problemen
te vinden. ‘Bovendien geeft samenwerken het midden- en
kleinbedrijven een belangrijke toegevoegde waarde ten opzichte
van grote bedrijven’, besloot de innovatieadviseur haar betoog.
Leuftink vatte na afloop samen: ‘We hebben veel informatie in
een korte tijd verwerkt, waarbij we samenhangende en inspi-
rerende verhalen hebben gehoord. Ik denk dat de kernvragen
die we straks bij de workshop moeten aankaarten zijn: heb ik
het begrepen, wil ik het en kan ik het?’ Na de pauze werden de deel-
nemers opgesplitst in vier groepen, waarna de parallelworkshops
van start gingen. Aan de hand van de case Biezenakker werd inge-
gaan op de praktijk van opdrachtgever- en ondernemerschap
van de eenentwintigste eeuw. Er werden niet alleen praktische
vragen gesteld, maar de discussie werd ook levend gehouden,
waarbij ontmoeten en con fron teren voorop stonden. ‘Ik heb er
veel van geleerd en de volgende keer kan dit traject daardoor
nog sneller’, vond een van de aanwezigen in zijn groep. ‘Het biedt
kansen om eigen kennis te gebruiken, daar moet je de kans voor
krijgen’, voegde een ander daaraan toe. ‘Als aannemer en opdracht-
gever willen, dan kun je je als bedrijf onderscheiden’, meende hij.
Maar duidelijk werd ook meteen dat deze verandering niet ineens
kan. Een ander bouwer meende dat innovatief aanbesteden meer
mogelijkheden biedt voor de sector om tot optimale oplossingen
te komen. ‘Maar’,benadrukte hij, ‘deze manier vraagt wel een
hele cultuuromslag; het gaat dwars door je hele bedrijf heen.’
drummer even inbond, ontvingen alle aanwezigen een “samba ei”
met de inspirerende boodschap “Aan de slag!”, waarna de
dag ritmisch en met een glimlach werd afgesloten. Petra Hofman
gaf als laatste aan de aanwezigen mee:
‘Ga gewoon aan de slag, probeer dingen uit waar het kan.
Het is nu aan jullie.’
16
Innoveren in de bouw
17
Wonion
Wonion kiest voor duurzaam bouwen: ‘Onze opgave voor deze eeuw’
Er zijn al veel ideeën voor duurzaam bouwen, maar gebleken is ook
dat de opeenstapeling van ‘fantastische innovaties’ leidt tot een op-
eenstapeling van kosten. ‘Wij willen daarom dat er meer integraal
wordt nagedacht’, aldus manager vastgoedontwikkeling van Wonion
Jan Willem van de Groep. Reden om de gebaande paden te ver laten
en de bouwsector uit te nodigen om na te denken over duurzaam
en betaalbaar bouwen. De Biezenakker in Ulft was een proeftuin
waarin de eisen van de 21e eeuw gecombineerd werden. Niet Wonion
was nu de partij die alles uitdacht en daar een aannemer bij zocht,
maar de markt, in dit geval de consortia, werden uitgedaagd na te
denken over wat ze Wonion te bieden hadden. Duurzaamheid,
gezondheid, betaalbaarheid en comfortabel wonen waren de
uit gangspunten. Van de Groep, die ‘als zoon van dominee nog iets
stichtelijks wil meegeven’ aan de bouwers ziet dit niet alleen als
uitgangspunten voor de Biezenakker. ‘Het is onze opgave voor de
21e eeuw.’
Innovatie in DNA van bedrijfDe ervaringen die Wonion opgedaan heeft met Biezenakker en
inno vatief aanbesteden hebben voor Van de Groep een aantal
zaken helder gemaakt. ‘Innovatie moet deel uit maken van het
DNA van een bedrijf. Je zult producten en diensten opnieuw
moeten vormgeven.’ Maar dat niet alleen. Ook openheid is een
belangrijk beginsel voor de partijen onder elkaar. Bedrijven zullen
moeten samenwerken om tot duurzaamheid te komen. Wat Van de
Groep de bouw dan ook graag wil meegeven is:
‘Bied toegevoegde waarde door samen te werken aan duurzame
innovatie.’ De com plexiteit van duurzaam bouwen vraagt om een
andere aanpak. ’ Ook is hij ervan overtuigd dat je niet meer zelf
moet organiseren, maar dat je gebruik moet maken van de
innovatiekracht van de sector.
‘Als het over eenvoudige woningbouw gaat, dan kunnen wij nog
wel wat zeggen over techniek. Maar een duurzaam gebouw
moet je zien als een systeem. En naarmate dat gebouw duur-
zamer wordt, wordt hij complexer. De keuzes om een zo optimaal
mogelijk systeem te creëren, is niet meer door één man of één
partij te organiseren.
Wonion wil vanaf 2030 een energieneutrale woningvoorraad bezitten. Vanwege de maatschappelijke verant-
woordelijkheid van Wonion, de betaalbaarheid van de woningvoorraad die door stijgende energieprijzen
in de knel komt en met het oog op de waardeontwikkelingen; duurzame gebouwen zullen beter renderen.
Daarvoor moet je samenwerken met degene die van die verschillende
deelsystemen verstand hebben en die aan elkaar kunnen knopen.’
Bij de aanbesteding van de Biezenakker zijn de consortia hierin
geslaagd, denkt Van de Groep. ‘Ik heb ook nog geen negatieve
reacties gehad. Uiteraard waren er wel opmerkingen over dingen
die beter kunnen; anders, simpeler, transparanter of objectiever.
Maar over de vorm zelf is geen onvertogen woord gevallen.
Iedereen is er enthousiast over. Deze manier zullen wij dus ook
bij andere projecten gaan toepassen. De eerstvolgende is de
renovatieopgave in de Vogelbuurt.’
Persoonlijke missieVan de Groep is eveneens aan het onderzoeken hoe het innovatief
aanbesteden in het Europees aanbestedingsrecht past. ‘Maar dat is
meer mijn persoonlijke missie, omdat ik vind dat deze manier van
denken kansen biedt voor opdrachtgevers om duurzaam te inves-
teren”. Juist de overheid kan veel winst boeken door op deze manier
de markt te laten concurreren en meedenken. Er zullen steeds weer
nieuwe oplossingen worden bedacht die bijdragen aan de ontwik-
keling van een duurzame wereld. Hoe deze slag
gemaakt kan worden, is nog een uitdaging.
18
Innoveren in de bouw
19
Wonion
20
Innoveren in de bouw
21
Gemeente Oude IJsselstreek
Integraal ontwerpen maakt oplossen knelpunten eenvoudiger
Door integraal te ontwerpen, loop je in een veel vroeger stadium tegen de knelpunten aan, waardoor ze eenvoudiger kunnen worden opgelost.
De architect had in het plan voor de Biezenakker bijvoorbeeld al een bepaald beeld voor ogen, maar doordat we met alle marktpartijen samen-
werkten, kon dit nog worden bijgesteld, met een meer duurzame constructie tot gevolg.
Normaal gesproken ben je in mindere mate betrokken bij andere vakgebieden, terwijl in dit project met alle disciplines samen het ontwerp tot
stand kwam. Ook Bartels had als constructeur vanaf het begin invloed op het project en kon meesturen in de duurzaamheidgedachte. De jury
heeft vervolgens heel sterk en op de juiste manier de presentaties beoordeeld. Ze keken niet alleen naar de prijs, maar ook hoe het steden-
bouwkundig in elkaar zat, naar het ontwerp en het energieverhaal in de woning. Ons consortium heeft het oorspronkelijke stedenbouwkundig
plan aangepast. Daarmee hebben we een andere wijk neergezet dan Wonion voor ogen had, maar ze waren toch zo enthousiast dat we
hebben gewonnen. Als ik vanuit mijn vak naar de toegepaste materialen kijk, die we constructief hebben gebruikt, gaan de woningen onge-
twijfeld zeventig jaar mee. De bouwaanvraag is inmiddels ingediend; het plan is om in het voorjaar van start te gaan. Duurzame ontwikkeling
is iets waar we als bureau veel mee bezig zijn en we zouden dan ook zo weer mee doen aan een dergelijk project als de Biezenakker. We zijn
al bij een consortium betrokken voor een andere woningbouwvereniging. Dit project werkt op dezelfde manier, alleen zijn de plannen iets
verder ontwikkeld voordat de prijsvraag wordt uitgeschreven.
Robin Schipper
Projectleider Bartels
Grote uitdagingDe case Biezenakker was een grote uitdaging, omdat in acht weken
gerealiseerd moest worden waar anders ruim een jaar aan wordt
besteed. Daarvoor moest de gemeente loskomen uit gewoontes,
maar vasthouden aan de juiste gedachtegang. Processen die normaal
gesproken achter elkaar verlopen, zijn parallel uitgevoerd. Zo is het
planologische kader en het beeldkwaliteitsplan gelijktijdig opgesteld
met het maken van de bouwplannen door de consortia.
‘Uniek’, stelt Konings. ‘Het plan inhoudelijk aan de marktpartijen
overlaten heeft dan ook wel stof doen opwaaien binnen de gemeente.
Daarom hebben we op voorhand ruimtelijke kaders vastgesteld, om
de vorm en indeling van het deelplan goed te laten aansluiten bij het
masterplan Biezenakker.
Ook is er een kwaliteitsteam benoemd omdat in een tijdsbe-
stek van acht weken een volledige bouw-
aanvraag klaar moest liggen, die moest voldoen aan de gestelde
kaders om ook vergunbaar te zijn.’
Belangrijke boodschap van Kelly is een andere invulling geven
aan het delen van kennis, participatie, innovatie en transparantie.
uit voeren om de economie een impuls te geven. Bob Konings is
projectleider van de Biezenakker; voor de inhoudelijke visie de
aangewezen persoon. ‘Eén van de acties om de gevolgen van de
crisis te beperken was het wijzigen van het ruimtelijke ordenings-
principe. Door dit ook nog eens versneld uit te voeren, proberen we
de werkgelegenheid in de regio te behouden.’
Het woord is aan Klaas Kelly, gedreven gemeenteambtenaar in de
Oude IJsselstreek. ‘Dit project betekende een nieuwe manier van
werken, waarbij twee mindsets voorop stonden; leefbaarheid en
integriteit. Leefbaarheid betekent invulling en richting geven aan
maatschappelijke ontwikkelingen en het oplossen van maatschap-
pelijke problemen. Integriteit vertaalt zich in rechtszekerheid,
regulering en transparantie; kortom de burger spreekt ons aan op
een eerlijkheid en gelijkheid.’ De nieuwe vorm van aanbesteden
past goed in het Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders, waarin
gemeenten uit deze regio zijn overeengekomen projecten versneld
In slechts acht weken toewerken van een beperkte opdrachtspecificatie naar de aanvraag van een bouw-
vergunning. Medio juli kozen de Gemeente Oude IJsselstreek en wooncorporatie Wonion middels een
innovatieve selectiemethode een consortium, voor de realisatie van 61 energieneutrale woningen in de
Bomenbuurt, onderdeel van de wijk Vogelbuurt/Biezenakker in Ulft. Hoe heeft de gemeente dit hele pro-
ces tot dusver ervaren en waarom is voor deze aanpak gekozen?
ROL OVERHEID BIJ NIEUWE VORM VAN AANBESTEDEN EN KETENINTEGRATIE:
‘We moeten loskomen uit gewoontes, maar vasthouden aan de juiste gedachtegang’
22
Innoveren in de bouw
23
Gemeente Oude IJsselstreek
Aannemers moeten af van conservatieve, traditionele werkwijze
Doordat je in een consortium met alle deelnemende partijen aan tafel zit, mag je een kijkje in de keuken van een ander nemen en dat is heel leer-
zaam. Je krijgt meer begrip voor en inzicht in de werkwijze van andere marktpartijen. Klomps is een bedrijf waar we al jaren mee samenwerken,
waardoor de keus voor een installatietechnicus op ons is gevallen. In de case Biezenakker hebben wij antwoord gegeven op de elektra- en energie-
vraagstukken. Wonion koos de aannemers uit, de aannemers op hun beurt selecteerden de andere partijen voor de consortia. Door de tijdsdruk
was snel schakelen noodzakelijk, al was het soms net een snelkookpan door de discussies onderling.
Het nadeel van consortia is dat je niet altijd weet of het met de partijen onderling gaat werken. Met Klomps ging het gelukkig goed omdat ze
heel vooruitstrevend zijn; we zaten behoorlijk op één lijn. Maar ik maak ook deel uit van andere consortia, waarbij de aannemer vaak nog te
conservatief en traditioneel denkt, vaak is de opdrachtgever nog te dominant. Bovendien is in de traditionele bouwkolom de aannemer de
coördinator en van andere deelnemende partijen krijg je niets mee. In het voortraject meer afstemming en terugkoppeling genereren,
werkt positief. Deze nieuwe manier van samenwerken biedt dan ook perspectief voor de toekomst; voor ons is er inmiddels al nieuw werk
uit voortgevloeid. De prijzen zijn nog steeds slecht en door in dergelijke vooruitstrevende consortia te participeren, krijg je de kans om betere
opdrachten binnen te halen, met iets meer marge.
Erik Gijgink
Adjunct-directeur Klein Poelhuis-Voltman
‘Kennis delen kan bijvoorbeeld door het inzetten van bouwcon-
sortia, kwaliteitsteams en webfora’, legt Kelly uit. ‘Participatie
en samenwerken betekende in dit geval niet ontzorgd worden,
maar juist gek gemaakt worden met innovatieve vraagstukken.
Alleen door deze vier uitgangspunten te handhaven, kun je com -
plexe projecten het hoofd bieden.’
Durf te pionierenOf een dergelijke aanpak voor herhaling vatbaar is? ‘Bij Bomen-
buurt waren de omstandigheden ernaar’, aldus Konings. ‘Zo had
de gemeente de grond al in eigendom en was er bijvoorbeeld geen
sprake van bodemverontreiniging.’
Het projectbesluit ligt nu ter in zage bij de gemeente, waar
burgers tot half december hun zienswijze kunnen indienen.
Naar alle waarschijnlijkheid wordt nog voor zomer van 2010 gestart
met de bouw. ‘Het is een leerproces dat je met elkaar moet aangaan,
en je moet ook accepteren dat het een leerproces is’, besluit Kelly.
24 25
Innovatief aanbesteden Samenwerken
V E R T R O U W E N I S D E B A S I S
Samenwerken gaat niet vanzelf
Hier was een basisvertrouwen aanwezig doordat Wonion partijen
uit de regio had uitgenodigd, die een belang hadden bij een goede
samenwerking en relatie op de lange termijn. Binnen de consortia
is ook gezocht naar betrouwbare samenwerkingspartners.
Voornamelijk bedrijven die elkaar al kenden, zochten elkaar op.
Samenwerken gaat niet vanzelfIn dit traject lag de nadruk van een ‘vernieuwde’ manier van samen-
werken, vooral bij de consortia. Zij werden door Wonion in feite gedwon-
gen tot ketensamenwerking doordat ketensamenwerking als voor-
waarde werd gesteld. Er bestonden voldoende uitdagingen bij het
creëren van daadwerkelijke meerwaarde uit de samenwerking, on-
danks het feit dat partijen al met elkaar bekend waren. Het was ver-
leidelijk terug te vallen in ‘oude patronen’ zoals bijvoorbeeld de
houding ‘ieder zijn taak’. Of de aannemer die de informatie verzamelt
en alleen de prijs bepaalt. Of de architect die met een kant en klare
tekening op de eerste vergadering verschijnt. Of de installateur die
wacht op zijn beurt. Of… Tijdens dit traject zijn procescoaches ingezet
om de consortia te ondersteunen in het proces van samenwerken.
KwaliteitsteamNiet alleen binnen de consortia is op een andere manier dan
ge bruikelijk, nauwer en intensiever, samengewerkt. Ook tussen
de gemeente en Wonion en tussen de verschillende disciplines
binnen de organisaties is anders samengewerkt. Het kwaliteits-
team is daarvan een mooi voorbeeld, mensen van verschillende
disciplines voerden samen en tegelijk een integrale toets uit van
het ontwerp. Gebruikelijk is dat dit voor elke discipline afzonderlijk
gebeurd en ieder er vanuit het eigen belang naar kijkt. Deze inte -
grale aanpak is erg gewaardeerd, ook intern is wederzijds begrip
en inzicht ontstaan in elkaars disciplines.
Gewenste vrijheid, maar ook onzekerheidDoor slechts functionele specificaties te geven aan consortia in
plaats van een compleet uitgewerkt bestek aan een uitvoerende
bouwpartij wordt veel meer ontwerpvrijheid gegeven aan de markt
en wordt de markt uitgedaagd om samen met integrale oplossingen
te komen. Dit heeft als gevolg dat er ruimte is voor verschillende
oplossingen en keuzevrijheid. Naast de gewenste ruimte geeft dit
ook onzekerheid zowel in het ontwerpproces als in het keuzeproces.
Deelnemers van de consortia hebben zich regelmatig afgevraagd:
‘wat verwacht de opdrachtgever precies? En hoe gaan ze dat
beoordelen?’ Deze opgave vraagt van de consortia zich, meer dan
voorheen, goed te verdiepen in de klant en in de gebruiker en hun
behoeftes en belangen.
Wonion en de Gemeente Oude IJsselstreek kenden elkaar al lang en werkten regelmatig met elkaar samen.
Er was sprake van een basisvertrouwen en een gezamenlijke ambitie en belang, gebaseerd op hun commit-
ment aan het Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders. Ook is de relatie tussen de deelnemende consortia
en Wonion van belang. Het betrof immers een nieuwe werkwijze met de nodige investeringen en risico’s.
26
Innoveren in de bouw
Ook actief kennis zoeken en zelf keuzes maken hoort daarbij.
Vervolgens moet het plan nog verkocht worden aan de hand van
‘unique selling points’ en het onderscheidend vermogen. Dit vraagt
hele andere competenties van bedrijven dan in traditionele processen.
ResultaatHet proces is een investering geweest voor alle betrokken partijen,
zowel in tijd als in geld. Ondanks dat zaken kunnen worden verbeterd,
kijkt iedereen met tevredenheid terug. Het resultaat van de aan-
be steding was naar verwachting: nulenergie woningen voor een
betaalbare prijs. Deelnemers geven aan uitgedaagd te zijn om met
nieuwe oplossingen te komen. Ze geven aan op deze manier meer
toegevoegde waarde te kunnen geven. Ook geeft men aan geleerd
te hebben over de stand van de technologie in het eigen vakgebieden
en in aangrenzende vakgebieden. En men zegt wederzijds
inlevings vermogen te hebben ontwikkeld wat samenwerking
gemakkelijker maakt. Er zijn woonconcepten ontworpen die niet
alleen voor dit traject gebruikt hadden kunnen worden, maar ook
toepasbaar zijn in andere projecten!
www.syntens.nl
088 – 444 0 444
Colofon
Redactie: Petra Hofman, Reonne Horsman, Debby van Wijngaarden
Interviews: Zutphens Persbureau
Vormgeving: De Graaf & Partners Communications
Fotografie: Divers in eigen beheer
Druk: Wim Wanetie Grafische Producties
© Syntens 2009
Syntens is een initiatief van het Ministerie van Economische Zaken.