eftirskúlablaðið nr. 9

7/23/2019 Eftirskúlablaðið nr. 9

http://slidepdf.com/reader/full/eftirskulabladid-nr-9 1/8

www.eftirskulin.wordpress.comNR. 9 | DESEMBUR 2015

NR. 9 DESEMBUR 2015

ÓKEYPIS

WWW.HVALBA.FO • WWW.EFTIRSKULIN.WORDPRESS.COM

JACOB VESTERGAARD

Løgtingsmaður fyri Fólkaflokkin

Blaðið, EFTIRSKÚLIN,sum er komið út fleiriferðir, hevur havtnógvar greinar frá

lyklapersónum, sum hava lýst,hvønn týdning tað hevur atbygg ja ein eftirskúla í Suðuroyn-ni, umframt at álit eru skrivaðum innihaldið í eftirskúlanum.

Tað er tí ikki neyðugt at gerameira við tann partin, tí hann ergreinaður út í æsir.

Uppgávan er nú at fáa ætlan-ina framda í verki, føroyskumungdómi at frama, tí aftur í árfóru nógvir føroyskir næmingará eftirskúla í Danmark, ung fólk,sum høvdu farið á eftirskúla í Før-oyum, um eitt slíkt tilboð var.

Nú sær bjart útSeinastu árini, meðan vit havatosað um at byggja ein eftirskúlaí Suðuroynni, eru fleiri hundraðnæmingar farnir av landinum tilDanmarkar á eftirskúla har.

Vit vita, at nógvir av hesumnæmingum høvdu farið á eftir-skúla í Suðuroynni.

Ætlanin um eftirskúla íSuðuroynni er eitt av teimummálunum, sum ein kann sigaum, er »druknað í vælvild«.

Øll hava verið samd um,í øllum førum sagt seg verasamd um, at vit skulu byggjaein eftirskúla í Suðuroynni.

Áralanga samsk ifti ð viðMentamálaráðið hevur eisinivíst tað sama. Undir tøka hevurverið fyri verkætlanini, men taðhevur altíð verið eitthvørt, iðhevur forðað, tá endaliga av-gerðin skuldi takast.

Fleiri álit eru skrivað, eins ogfleiri staðsetingar hava verið íuppskoti, men enn er endaligaavgerðin ikki tikin.

Stigtakararnir hava veriðótroyttiligir og hava hildið áfram,hóast lítil framgongd hevur ver-ið, og tí livir ætlanin um eftir-skúla í Suðuroynni enn.

Men nú sær bjartari út. Fleiriav politisku flokkunum høvdueftirskúlan í sínari valskrá, sovónandi tekur nývalda Løgtingið

undir við ætlanini, so bygginginav skúlanum kann byrja. Hetta ereisini neyðugt, tí longur vit drála,fleiri ungdómar fara av landinum.

Vit hava allarførleikarnar tileftirskúlaTey flestu eru samd um, at viteiga at skipa so nógv útbúgv-ingartilboð, sum vit á nakranhátt kunnu, fyri at avmarka taliðav teimum, sum fara á skúlauttanlands.

Vit hava sum aðrir útjaðararstórar trupulleikar av, at ung fólkflyta av landinum, ofta í útbúgv-ingarørðindum, knýta sambondog festa røtur har og koma ikkiaftur til Føroya.

Vit megnað ikki at geva øll-um eitt útbúgvingartilboð, ser-liga teimum, sum skulu havaeina hægri útbúgving.

Men hetta er ikki galdandi,tá tað snýr seg um at geva 16-17 ára gomlum unglingum eitteftirskúlatilboð. Vit hava allarteir fakligu førleikarnar, sumskulu til fyri at geva eitt gott ogfjølbroytt eftirskúlatilboð.

Eftirskúlin styrkiralt samfelagiðEftirskúlin kemur at ríka okkaraskúlaskipan og verður menn-andi fyri alla framhaldsdeildinaí Føroyum.

Umframt tað hevur skúlinmennandi ávirkan á tað økið,har hann er staðsettur.

Og harafturat skapa vitarbeiðspláss í Føroyum fyripengar, sum foreldur gjaldatil eftirskúlar í Danmark, ogfyri pengar, sum føroyingar,ið búgva uttanlands, høvdugoldið fyri at fáa sín son

ella sína dóttur á eftirskúla íFøroyum.

Sum er, missavit ungdóminVit missa ungdóm, pengar,alternativar útbúgvingarmøgu-leikar v.m. hvønn dag, sumgongur. Tí er neyðugt, at vitøll í felag taka okkum saman ogvísa í verki, at alt ikki bert eruføgur orð, men at vit meina tað,vit siga.

Tað er ikki neyðugt at kjakastmeira, gera fleiri kanningar ellaálit, tí tað hevur bert eitt enda-mál, og tað er at drála v ið enda-ligu avgerðini.

Tað tekur tíð at byggja skúl-an. Tí má avgerðin takast nú, sostreymurin av ungum fólki, sumfer til Danmarkar á eftirskúla,steðgar!

Nú má avgerðin takast

Dennis HolmSíða 2

Arne KristiansenSíða 3

Aqqa SamuelsenSíða 4-6

Høgni ReistrupSíða 8

Á Hvalbiarfjalli við útsýni yvir NorðbergseiðiMYND: RÚNI THOMSEN

Samgonguskjalið 2015 millumJavnaðarflokkin, Tjóðveldi og Framsókn

14. september 2015

Eftirskúli og háskúlar - Tað hevur skund at seta á stovneftirskúla og útbýggja háskúlar.

Karmar skulu skapast, so hesir kunnuvirka í ymiskum samstørvum.



www.hvalba.fo2 www.eftirskulin.wordpress.com NR. 9 | DESEMBUR 2015

DENNIS HOLM

Borgarstjóri í Vági

Samfelagið er seinastuhálvthundrað árinibroytt á nógvumymiskum økjum, og

hevur hetta, sum vera man, eisi-ni ávirkað fólkið her í landinum.Eins og hjá flestu øðrum aldurs-bólkunum, so er nógv broytt hjáungdóminum.

Fyri 50 árum síðani og áðr-enn tað, var vanligt, at ungirdreingir fóru úr skúlanum 14ára gamlir og til skips. Gent-ur fóru ofta í fiskaarbeiði ellaannað ófaklært arbeiði á landi.Har vunnu tey ungu royndir á

arbeiðsmarknaðinum, fingu av-bjóðingar og mentu seg persón-ga í einum umhvørvi saman viðavnaldrum og ikki minst samanvið eldri starvsfelagaðum.

Sum samfelagið síðani1950ini er ment og moderniser-

að, so er hetta broytt so liðandi.Tá komið verður fram í sein-

nu helvt av 1970unum og fyrstí 1980unum gerst alsamt meirivanligt at fara á miðnámsskúla.Leiðin hjá okkara ungu beinleið-is á arbeiðsmarknaðin broyt ist,men framhaldandi vóru taðnógv ung, sum áðrenn tey fóruá miðnámsskúla, steðgaðu áeitt ár ella tvey, oftani til arbeiðisá flaka- og fiskavirkjum.

Eins og fyrr gjørdu hesi særroyndir á arbeiðsmarknaðinum,

og hóast bert 1 til 2 ár gav tíðar-skeiðið avbjóðingar og upp-livingar, sum í nógvum førumhava verið við vil til at myndahesi ungu á leiðini inn í vaksna-mannalívið.

Seinastu ártíggjuni er hettaeisini broytt.

Í dag er vorðið alsamt meirivanligt, at okkara ungu farabeina leið úr 9. ella 10. flokkiá miðnámsskúla. Okkurt bendirá, at ein partur av hesum unguikki er klárur at fara á miðnáms-skúla, tí nógv fella frá innanfyrifyrstu mánaðirnar á miðnáms-skúlanum.

Spurningurin er í hesumsambandi, um tørvur ikki er áfleiri annarleiðis skúlatilboð-um sum alternativ til 10. flokk ívanliga fólkaskúlanum, og ikkiminst eftir loknað fólka skúla-gongd.

Tørvur tykist vera á einumeftirskúlatilboði við einumannarleiðis og spennandi 10.flokki, og tørvur tykist eisini veraá fleiri háskúlatilboðum, harokkara ungu kunnu fáa avbjóð-ingar í annarleiðis mennandi ogspennandi skúlaumhvørvum.

Fleiri tilboð á vegÍ nógv ár hevur verið arbeitt viðætlan um eftirskúla í Suður-oynni. Í seinasta blað num,EFTIRSKÚLIN nr. 8, skrivaði

Jógvan Skorheim, borgarstjórií Klaksvík, “Vit skulu fyrst havaeftirskúla í Hvalba – men síðanifleiri kring landið”, so tað tykjasteisini verða ætlanir og ynski umfleiri eftirskúlar kring landið.

Á sumri í 2015 varð eisinisettur á stovn ein nýggjur há-skúli í Føroyum, tá Ítróttarhá-skúlin í Suðuroy varð setturá stovn. Í mun til eftirskúlar,sum eins og fólkaskúlin eruársskeið, so eru háskúlaskeiðvanliga stytri skeið, og oftani ertalan um skeið í eini 3 mánaðirheysthálvuna og 3 mánaðir vár-hálvuna.

Hvussu fæstgongd á?Ein av avbjóðingunum viðnýggum skúlatilboðum í Før-oyum er, at skúlatilboðinioftani verða grundað á, at ein

nýggjur skúlabygningur skalbyggjast, áðrenn farast kann ígongd. Talan gerst sostatt oftaum stórar íløgur, sum politiskimyndugleikin skal taka støðutil og játta fígging til, áðrennnýggj tilboð kunnu bjóðastokkara ungu. Og júst hetta kannkanska eisini í veruleikanumverða ein forðing fyri, at nýggjtilboð verða skipað.

Íløgujáttanin hjá Landinumer ikki óavmarkað, og í politikkigerast íløgur í flestum førum

ein spurningur um raðfestingar.Politikarar hava oftani ymiskpolitisk og persónlig áhugamálog av somu orsøk oftani eisiniynski um ymiskar raðfestingar. – Og hetta er í mongum førumein avbjóðing, tá kabalan skalfáast at ganga upp, og til tíðireisini ein forðing fyri at góðarspennandi ætlanir verða førdarút í verki.

Um hugsað verður um atfáa gongd á nýggja mennandi,spennandi og avbjóðandi skúla-tilboð, so eru kanska alternativirmøguleikar, sum kunnu føravið sær, at nýggj at skúlatilboð

kunnu skipast og bjóðast okkaraungu, uttan at tað krevur stóraríløgur í bygningar.

Ítróttarháskúlin íSuðuroy sum dømiÍtróttarháskúlin í Suðuroy kanní hesum sambandi brúkast sumeitt dømi.

Ítróttarháskúlin er sumso mangar aðrar verkætlanirkring landið skaptur av leik- ogfakfólki í nærumhvørvinum,sum hava stóran áhuga innanávíst øki, í hesum førinum ísambandi við ítróttarháskúla.

Eins og á øðrum skúlum,so verður tað innihaldsliga á

Ítróttarháskúlanum í Suðuroyskipað av fakfólki. Men tað,sum er eitt sindur annarleiðisvið Ítróttarháskúlanum í Suður-oy, er, at skúlin í stóran munbrúkar hølisviðurskifti, sum erutil taks í nærumhvørvinum fram-manundan.

Ítróttarligi parturin verður viðfótbólsvøllin og hondbóltshøllinaá Eiðinum og í nýbygda lang-hylinum, Páls Høll.

Undirvísingin verður í tøk-um skúlahølum. Máltíðir o.a.í hølum, sum eru tøk til taðendamálið. Og næmingaheim-ið verður í nýggju smáttunum

við Laksá. Ítróttarháskúlin íSuðuroy dregur sostatt nyttuav teimum íløgum í ymisk hølis-viðurskifti, sum longu er gjørdar.

Verður Ítróttarháskúlin íSuðuroy ein skúli, sum nógvynsk ja at brúka ár um ár, so

verður møguliga tørvur á atgera nýíløgur, men tá verðaíløgurnar gjørd ar fyri at betraum eina tænastu, sum okkaraungu longu hava gjørt av atbrúka.

Sjálvsagt er hetta leisturin,sum verður brúktur á Ítróttar-háskúlanum í Suðuroy, ikki einleistur, sum kann brúkast til øllnýggj skúlatilboð í Føroyum, tilhetta eru summi nýggj skúla-tilboð ov krevjandi, hvat hølis-viðurskiftum viðvíkur.

Tað er tó ein sannroynd, atkring landið eru nógv tøk høli,sum kunnu brúkast til at setaígongd nýggj skúlatilboð. Hesihøli fevna eisini um bygningar,sum eru bygdir til skúlaenda-mál.

Eitt nýtt skúlatilboð er tískilikki neyðturviliga tengt at, umein nýggjur bygningur verðurbygdur, áðrenn farið verður ígongd. Í fleiri førum kunnu til-boð skapast og skipast í verandihølisumstøðum kring landið.

Og tá tilboð verða skipað -hóast talan ikki er um frá byrjanav um teir allar mest nýmótans

nýbygdu bygningarnar -, sohendir tað meiri enn so, at hesiskúlatilboð fáa eina heilt serliga“sál” og gerast ein serlig upp-living fyri tey, sum gera brúk avskúlatilboðnum.

Fleiri há- og eftirskúla-

tilboð eru neyðug

Hvannhagi við útsýni yvir Lítla DímunMYND: RÚNI THOMSEN

Útgevari: Rit - Ritstj.: Tummas í Dali - Uppseting: Rit - Umbróting: Grafix v/ Jón Tórur Einarsson EFTIRSKÚLIN nr. 9 er prentaður í 2.000 eintøkum, sum verða latin lesarum ókeypis



www.hvalba.fo 3www.eftirskulin.wordpress.comNR. 9 | DESEMBUR 2015

ARNE KRISTIANSEN

Fyrrverandi ráðgevi hjáEfterskoleforeningen í

Danmark

Siden efterskolensførste tid i Danmarkhar skoleformenværet præget af en

diskussion om skoleformensgrundlæggende opgave.

Skal efterskolen primærtsøge at opkvalificere skole-formens aldersgruppe – de14–18-årige – som en forbered-else til den videre uddannelse,eller skal efterskoleformen ikraft at sit pædagogiske miljø ien slags pauseår i det gængseuddannelsesforløb søge atgive eleverne et fundamentfor elevernes videre liv sommennesker i sociale og almenesammenhænge? – Eller kanden det hele?

De fleste skolers bevægelsefrem i tiden har haft karakter afen balancegang mellem de togrundlæggende opgaver, menhar også til enhver tid væretpræget af det omgivende sam-funds struktur og krav – tidenhar jo ikke stået stille.

Der har hele vejen igennemværet forskelligartede krav til

de grundlæggende skoleud-dannelsers – herunder efter-skolernes - indhold.

BegyndelsenI 1849 brød det enevældigekongestyre i Danmark endeligt

sammen. Det skete uden

sværdslag og revolutioner –måske kan man kalde det enudvikling, der var dikteret af,hvad der i øvrigt skete rundt omi Europa. Men omvæltningenstillede krav til den voksne be-folkning, som gik ud over, hvadder var nødvendigt for at skaffetil dagen og vejen – til livetsopretholdelse. Der stilledeskrav om, at befolkningen kunnedeltage i samfundets demokrat-iske funktioner – i hvert faldselvstændige mænd til en be-gyndelse.

Derfor opstod der rundt om ilandet ønsker om og behov forat give unge mere viden, endden de fik gennem folkeskolenssyv obligatoriske skoleår. Detvar primært drenge, man sats-ede på og det var primærtdrenge fra bondesamfundet (ogdet var den-gang den altover-vejende del af befolkningen).

Den første skole, der tilbødfrivillig undervisning til ’den kon-firmerede ungdom’, var Sund-bylille Højere Bondeskole vedFrederikssund. Initiativet tilskolen blev netop taget af tobønder, der var ’godt fremme itræskoene’.

Betegnelsen ’EFTER-SKOLE’ var ikke opfundet end-

nu, og den første halve snesskol er af disse for løbere forefter-skolen bar alle navnet’Højere Bondeskole’ – enenkelt dog ’Højere Folkeskole’.(Skolen i Sundbylille fik dog ikkelang levetid på grund af treårs

krigen i Slesvig Holsten i 1948-50, som tappede landbruget forunge mænd).

Der blev brug for de storedrenge ude på gårdene. Skoleni Sundbylille havde en ganskealmindelig fagrække, ganskesom folkeskolen – og derforvar den på det nærmeste enfortsættelse af folkeskolen – enfortsættelsesskole.

I Salling oprettede en gård-mand, Bertel Nørgaard, en

højere bondeskole på sin egengård. Han gik rigtig til biddet ogfik lavet en skole med terperi,udenadslæren og karakterersom pædagogiske metoder.Han var absolut førende i denkvalificerende undervisning.Eleverne skulle ad den vej bliveså dygtige som overhovedetmuligt til deres fremtidig be-skæftigelse: Landbruget. ’Medskolens bestandige bygeregn afkarakterer og standpunktsprøv-er appellerede undervisnings-formen ikke til sammenhold ogfællesskab, men til individuali-tet, stræbsomhed og indbyrdes

konkurrence’ hedder det i:”Mere end en skole – de danskeefterskolers historie” (SyddanskUni-versitets forlag 2012.

I den samme periode var derogså i landet opstået åndeligerørelser efter oplysnings-tiden,og N. F. S. Grundtvig spillede ikraft af sin debatlyst, foredrag,artikler og digtning en stor rollesom bannerfører i disse ånde-lige rørels er. Det samme gjordede gudelige forsamlinger, somdukkede frem rundt om i landet.

En lærer fra Thy, ChristenKold, var optaget af den sammebevægelse. Efter lange omvejeoprettede han i landsbyen Rys-linge på Midtfyn sin højerebondeskole i 1851. Kolds skolehavde et ganske andet indholdend Bertel Nørgaards. Koldsmotto var: ”Først oplive, så op-lyse”.

Det var hans opfattelse, atvar eleverne ikke interesseredei at lære noget, lærte de hellerikke noget. Hans metode ba-serede sig på fortællingen.Stoffet hentede han primærtfra danmarkshistorien ogbibelhistorien – i det hele spill-ede kristendommen en storrolle i Kolds skole. Året efterstarten i Ryslinge flyttede

Kold til halvøen Hindsholmog oprettede Danmarks førstefriskole i landsbyen Dalby. I1853 flyttede han sin bonde-skole til Dalby, men omdannededen her til ældre elever – enhøjskole.

Disse to varianter af skolerfor den konfirmerede ungdombetegner yderpunkterne i skole-billedet, som dannedes i sidstehalv del af 1800-tallet. Det kvali-ficerende (Bertel Nørgaard) ogdet dannende (Christen Kold).I rummet mellem disse to yder-punkter fordelte skoler ne sigafhængig af skolernes ledereog lærerstabe.

Den kvalificerende

skoleDenne skole er kendetegnetved indlæring af formel viden.Det drejede sig – og drejer sigfortsat – om indlæring af formel-le færdigheder i regning/mate-matik, dansk (formulering ogstavning) og naturlære (fysik/kemi og biologi).

Indlæringen blev og bliverkontrolleret gennem test ogeksaminer – og i dag også Pisa-tests. Der udar-bejdes planerfor de enkelte elevers indlær-ing. Konkurrencen eleverneimellem, skolerne imellem oglandene imellem følges tæt med

oplysninger om rangordning.Musiske fag (musik, sang,billedkunst, litteratur mv.), samthistorie er prioriteret lavt,

Det hele er lagt an på at ud-danne de enkelte menneskertil at varetage en plads i sam-fundsmaskineriet og i produk-tionen. I dag er målet deltagelsei konkurrencestatens ræs modvækst i både produktion ogbruttonationalproduktet.

Den dannende skoleI den dannende skole er detenkelte menneskes udviklingi centrum. Der arbejdes medbegrebet ’menneske’ i bred-este forstand. Hvad vil det sigeat være menneske? Hvorfor ervi her på jorden? Hvad er men-ingen med tilværelsen? Hvad erondt og hvad er godt? Hvorforer vi onde og hvorfor er vi gode?Hvorfor agerer vi, som vi gør isociale sammenhænge – oghvorfor agerer vi forskelligt?

Selvfølgelig lærer elevernei den dannende skole også atskrive og regne, løse ligningerog arbejde med naturlovene.Men de arbejder også medmusik og kunst, de læser litterat-ur og poesi, de arbejder praktiskmed hænderne og dyrker idræt.

Men skoledagene er prægetaf arbejdet med filosofiske ogetiske emner, så eleverne op-lever, at der er andet i tilværels-en at være opmærksom på, endat skaffe ’det daglige brød’.

Offentlig ellerprivat? - Frivilligeller obligatorisk?I perioden ca. 1890 – 1920 varder en grundig debat i landetom undervisningen af de 14 –ca.18 årige. Skulle det væretet obligatorisk eller frivilligt til-bud? Og skulle det foregå ikommunalt eller privat regi?Debatten endte med, at derskulle være mulighed for etfrivilligt skoletilbud i privat regi

og skoleforløbet skulle væreprøvefrit.

Det gav efterskolerne mulig-hed for at udvikle sit skoletilbudog det skete typisk på en tremåneders sommerskole - mestfor piger - og en fem månedersvinterskole enten som drenge-skole eller som fællesskole.

Når skoleforløbet var prøve-frit gav det skolerne mulighedfor at udvikle og lægge vægt påden dannende skole – hvad deså gjorde. Skolerne tiltrak for-trinsvis elever fra landområd-erne i kraft af, at købstadsskol-en havde tilbud om mellemskole

afsluttende med realklassen.

Prøvefri ellerafsluttendeeksamen?I 1958 vedtog Folketinget enstørre skolereform, som har-moniserede folkeskolen i byer-ne og i landkommunerne. Dennye folkeskole baseredes på enobligatorisk bør-neskole fra 1. – 7. klasse. Dertil kom frivilligt8.-10. skoleår dels i form af enrealafdeling afsluttende medrealeksamen (en boglig skole)eller en 8.-10. klasse afslutten-de med statskontrollerede prøv-er, en mere praktisk betonetskole.

Det satte efterskolerne i etdilemma, fordi elevgrundlagetsvandt ind i kraft af, at allekommuner nu havde et under-visningstilbud – der var gratis – til alle elever over den under-visningspligtige alder.

Debatten rasede i efter-skoleskoleformen. Nogle såikke andre muligheder for skole-formens overlevelse end at fåad gang til at tilbyde prøver –andre så denne mulighed somen aflivning af skoleformen. Dendannende skole var efterskolen – den kvalificerende prøvefor-

beredende undervisning varikke efterskole. Debatten endtei 1967 med at efterskolerne fikmulighed for at tilbyde de stats-kontrollerede prøver efter 8.-10.klasse.

I løbet af meget få år havde

samtlige efterskoler prøvefor-beredende tilbud og bevægedesig derfor – med større ellermindre lyst – over i den merekvalificerende undervisning. I1975 ophævedes delingen ifolkeskolens 8.-10. skoleår ogdet gjaldt også efterskolerne.

Så med et slag var under-visningstilbuddet i efterskolenhelt parallelt med folkeskolen.Knivsæggen mellem den dan-nende og kvalificerende under-

visning blev mindre og mindreskarp og mange skoler bevæg-er sig af sted uden at ænseknivsæggen og tilbyder under-visning, som bringer mindelserom Bertel Nørgaards skole imindre grad om Christen Kolds.

Op gennem 90’erne og00’erme har skoleformen op-levet en tiltagende specialiser-ing i form af sports-, idræts- ogboglige efterskoler, hvor præ-stationsniveauet er hævet be-tydeligt, og hvor der ved op-tagelse af elever skeles en deltil elevernes muligheder for atvære med på det niveau, skolen

ønsker sig.Jeg læste forleden i en avis,

at en folkeskolelærer, som blevefterskolelærer i protest modfolkeskolereformen i 2014,nu var vendt tilbage til folke-skolen, fordi han ikke kunneleve med det præstations- ogkarakterræs, han oplevede påden efterskole, hvor han varansat. (Men han kunne nemthave valgt en efterskole, hvorhan ikke havde fået denne op-levelse).

I dag danner efterskolen etbroget billede. Specialiseringenaf skolernes tilbud skaberen selektering i elevflokken.Derved oplever eleverne ikkedet brogede billede i elevflokk-en, som man så for 20 - 30 årsiden. Her kunne man på sam-me elevhold opleve elever, derkom fra alle samfundets lag –man lærte at solen ikke skinnermed samme intensitet på alle.Derved har efterskolen i dag etmindre præg af den dannendeskole. Skal man opfinde efter-skolen på ny – som man søgerat gøre på Færøerne -, må manhave en grundig debat om, hvorman skal lægge vægten.

Eller kan man være bådedannende og kvalificerende på

en og samme tid?

Arne Kristiansen

Efterskolen – kvalificer-

ing eller dannelse?21. SEPTEMBER 2015




AQQA SAMUELSEN

Forstander på

Efterskole Villads Villadsen

Efterskole VilladsVilladsen blev i efter-

året 2009 indviet ogblev taget i brug.

Siden indvielsen og indtil nuer den nuværende skoleår densyvende skoleår.

Siden sit start har EfterskoleVillads Villadsen gået igennemmange forskellige hindringer ogerfaringer. Store udskiftningerhos bestyrelsen, ledelsen ogærere har været store ud-ordringer for Efterskole VilladsVilladsens økonomi og dendaglige drift. Stor udskiftningaf ledelsen og lærere harværet hårdt og udfordrendeor en ny og udviklende skole.

Grund et udskiftningen kan ud-viklingen i Efterskole VilladsVilladsen betragtes som satpå lavere plus. Gennem årenehar skolen brugt betydeligemidler til flytteudgifter. I disseår foregår stadig meget storlytning blandt medarbejderne.Når man tager den nære og denjernere fremtid i betragtning, erdet nødvendigt at løse proble-met. Derfor er det nødvendigtmed brug for vore ekstra kræfter

forbindelse genetablering afudvikling i Efterskole VilladsVilladsen i de kommende år.

Efterskole Villads Villadsener placeret i Qasigiannguit.Borgerne i Qasigiannguit ogdesuden folk, der bor uden forbyen, som har vist interesseor efterskolen, har mulighed tilat melde sig som efterskolensvenner, i skolekredsen. Med-emmer af skolens venner,skolekredsen har meget stort

ansvar overfor den daglige driftaf Efterskole Villads Villadsen.Skolekredsens medlemmer kanen gang om året vælge skolensbestyrelse. Derfor har skolensvenner, skolekredsen en vigtigplacering i Efterskole VilladsVilladsens dagligdag.

I de kommende år vil der

blive stærkt brug for skolensvenner, skolekredsen, for atudvikle Efterskole Villads Villad -sen for at kunne imødegå dekommende udfordringer, somskolen skal kunne løse. Des-

værre er det i det seneste årkonstateret, at antallet skolensvenner er blevet stagnerende,hvorfor flere indkaldelser tilmøder ikke er blevet aflyst pågrund af manglende fremmødeblandt skolekredsen.

For at kunne løse prob-lemet, er bestyrelsen på nu-

værende tidspunkt at plan-lægge en løsningsmodel. Iden kommende tid har manplaner om at indkalde til års-møder med f.eks middage ogsammenkomster med under-

holdning o.lign. På den mådevil man på den måde at opnåat gøre medlemskab for skole-kreds mere indbydende ogtiltrækkende. I de kommendeår har vi brug for alle og ikkemindst borgerne i Qasigiannguitsom venner i Efterskole VilladsVilladsen, som skal støtte alle

vore tiltag. Efterskole VilladsVilladsen er stadig en ny skole,som endnu har brug for udvikl-ing.

Vi har derfor brug for alleborgere, som er parat til at yde

indsats for skolen, for at væremed til at løfte nogle spæn-ende opgave for skolen. Vi vilderfor også benytte lejlighedentil at takke de personer, somhar været medlemmer i skole-kredsen, og regner med, at destadig vil være i stand til at væremed i skolekredsen, og dermedogså at være sammen med ikommende opgaver.

Vi har klare målsætningerfor fremtiden. Vi skal for at op-nå at eleverne får lyst at læsenoget mere, og får større lysttil at starte nye uddannelsergennem ud vikling af dagligundervisning i efterskolen oggennem udvikling af efterskole-pæda gogik. For at opnå denbedste vejledning af vore elev-er, har vi planer om at opnå ettæt og større samarbejde medFolkeskolens vejledere og vej-ledere i Grønlands eksister-ende uddannelsessteder. Viskal arbejde for at sikre, at delangt de fleste elever på Efter-skole Villads Villadsen skal for-lade skolen med meget goderesultater. Vi skal arbejde forat etablere et tæt samarbejdemed forældrene med eleven icentrum.

Som leder af EfterskoleVillads Villadsen er det ennaturlig del af mit arbejde, at

udvikle skolen til at kunne imødekomme fremtidige ud-fordringer. Jeg skal samtidiggøre opmærk-som på, at jegtil enhver tid er parat byde depersoner, der har lyst at ar-

bejde med løsning fremtidigeudfordringer og er parat til atstifte samarbejde med dissemennesker og vil byde demvelkommen til samarbejde. Enmålsætning med udfordringer,som kun kan løses gennemsamarbejde, vil blive større ogmere indbydende. Som for-stander er det er det mit mål, at jeg skal føle, at jeg har opnåetnoget som forstander. Det erslet ikke mit mål, at jeg til dentid, hvor jeg skal trække mig framit arbejde uden at have haft etmål og at jeg slet ikke skal føle,at jeg ikke har nået mit mål. Jegføler, at jeg har kræfter, videnog er parat nok til at kunne be-skæftige mig med mine mål-sætninger.

Efterskole Villads Villadsenmå betragtes som en vigtig ogbetydningsfuld faktor indenforden grønlandske uddannelses-system. 80 unge mellem 15-18

Efterskole Villads Villadsen er etuddannelsesmæssigt springbræt




år bliver hvert år op taget somelever på efterskolen, og allekommer fra hele kysten i Grøn-land. De fleste af de unge men-nesker er det første gang, derejser fra deres forældre for at

gå i skole. Hvorfor deres evnersom mennesker og evner somsamfundsborgere kan ligge pået ”lavt niveau”, når de kommertil Efterskole Villads Villadsen.

I eksamenskrævendefag som grønlandsk, dansk,engelsk og matematik er under-visningsfag. Udover disse fagbliver der også undervist itre linjefag, som er: Outdoor,Kunst og design, Medie ogkommunikation. Hvad under-visningen angår er linjefageneplaceret som vigtigste under-visningsfag. Eleverne harinden skolens start selv be-stemt i hvilke linjefag, de ønsk-er at blive undervist i. Fælles-fagene, som køres af skolener: sangsamling, personligud-vikling, leg og bevægelse ogsamfundsfag.

Mindst en gang om ugenmødes elever og restens af per-sonalet i efterskolen i et fælles-møde. Ved sådanne møderdrøfter eleverne og resten afpersonalet i efterskolen deting, der vedrører efterskolen.På den måde styrkes elevernesmedbestemmelse og medan-svar i skolens daglige drift.

Selve undervisning påefterskolen holdes varierende

i løbet af året. En del af åretkøres undervisningen efternormalt skema som ordinærundervisning. I løbet af åretkøres der undervisning i linjefagmindst to uger, i efterårstidenog i forårstiden. Eleverne skal

mindst to gange om året og iløbet af en hel uge lave et be-stemt opgave.

I de seneste tid er der blevetin, at lave en Musical. Musicaler blevet en god læreplads for

eleverne, som eleverne der-igennem får meget stor udbytteog giver eleverne en godspringbræt, og som til alle tiderer blevet vellykket arrangementfor elever. Musicalen blev opførttil borgene i Qasigiannguitog eleverne på folkeskolenJuunarsip Atuarfia.

I den første tid og i løbetaf skoleåret oplever vi megenhjemve blandt eleverne. ”Atrejse” fra forældrene kan værevoldsom oplevelse for nogleaf elever. I den forbindelse eren rejse til Efterskole VilladsVilladsen en meget stor skridtfor nogle elever. Eleverne bliveruddan-net til følge fællesopgav-er og fællesdeltagelse.

I Efterskole Villads Villadsener fællesskab en meget vigtigdel. Gennem fællesarrange-menter styrkes og ud vikleselevernes evner som med-borgere i samfundet. Elevernebliver fordelt til de forskelligekontaktgrupper. I den inde-værende skoleår er elevernefordelt på ni kontaktgrupper,og hver kontaktgruppe har egenkontaktlærer. Kontaktlærerensopgave er, at vedkommendeskal i løbet af skoleåret registr-ere og følge den enkelte

kontaktelevs udvikling somboglig elev, som menneske ogsocialt menneske. Hver enkeltkontaktlærer har i løbet afskoleåret har en vigtig placeringog ansvar i den enkelte elevsudvikling. Desuden har den

enkelte kontaktlærer ansvarfor mange daglige ting.

De vigtigste, som jeg herkan notere her er: Udoverde daglige undervisning skalkontaktlæreren følge elev-ens daglige sociale liv i efter -skolen. I dage med glæde ogi tungere dage skal kontakt-læreren være altid parat til atkunne involvere sig såvel omdagen som om naten. Kontakt-lærerens væsentlige arbejde

er, at vedkommende i hjemve-perioden altid skal bestå sinekontaktelever og snakke medeleverne med sådan et probl-em.

Når eleverne har problemer ideres værelser, som ellers skal

være parat til at være stedet,hvor man have det godt, herer kontaktlærerens opgaveog ansvar at være med til atrette problemet. Når en elever blevet syg, og hvis der erbehov for det, har vedkommen-de ansvar for bringe eleven tillægekonsultation. I værels-erne, og i de rum, hvor mannormalt samles, som elevernehar ansvar for at gøre rent, harvedkommende pligt til at være

tilsynsførende, og hvad opgavepå køkkenet angår, står ved-kommende for, koordination afopgaverne.

Hvordan det går med enelev i elevens hverdag, hvor-dan det går med boglig under-

visning, hvordan det går medeleven som menneske, somsocialt menneske, og hvorlangt eleven er kommet søgervedkommende at viderebringetil forældrene løbende. Ved-kommende er vejleder forelev erne i forbindelse medderes beslutning om at tageuddannelse. Vedkommendeholder vagt om aftenen, i week-ender, og i højtider i efterskolen.Som lærer i Efterskole Villads

Villadsen er det vigtigt, at maner parat til at tage ovennævntearbejder.

Kontaktlærerens ansvar iefterskolen må anses for atvære omfattende. Hvis mankender kontaktlærerens an-

svar og hvordan de skalhåndtæres, må man sige, atkontaktlærerstilling i det heletaget er en god stilling. Kortsagt lærerne og for den sagsskyld andre medarbejdere i

Efterskole Villads Villadsen måbetragte eleven som en ”hel” ideres arbejde, dermed ikke kunbetragte den boglige side ud-dannelse.

Man er glad for når eleverneudfører deres uddannelse iEfterskole Villads Villadsen.Når skoleåret i efterskolen,som kam rumme glæder ogtunge opgaver er udført, følereleverne, at de stoler mere påsig selv som mennesker. Debliver mere modige til at tagedet næste skridt. At der er sketnoget blandt eleverne, og at derer sket en udvikling hos elev-erne, er det for de ansatte påEfterskole Villads Villadsen atse og opleve, er noget af detdejligste oplevelse og glædelig.

Gennem etablering af efter-skole fik unge mennesker mell-em 15 og 18 år bedre mulighedfor uddannelse. Unge menne-sker fik, uden at undvære deresgrønlandske sprog og deresegen kultur, bedre mulighedfor at kunne tilegne sig viden tilat kunne tage et videre skridttil mulighed for dygtiggørelse,som verdensborger og udvikl-ing. Denne initiativ er flot og måbevares.

Samfundet og politikerne i

Grønland må støtte efterskole-tankerne mere, og må støttes,hvis vi skal opnå lysere frem-tid inden for vort lands ud-dannelsespolitik.




6 110 m2

Mynd: Hvalba sæð av Økslini – Rúni Thomsen

Mynd: Drelnes

Mynd: Tilgjørd mynd av Drelnesi 1:1000 – kortal.fo

O M A N K O Y R I N G




Stutt eftir, at farið varundir eftirskúlaverk-ætlanina í Suðuroyí 2000, mæltu kom-

munur til, at eftirskúlin til 80næmingar varð staðsettur íHvalba.

Hetta tilmælið um staðset-ingina varð síðan umrøtt í bý-

og bygdarráðum í Suðuroy,og tóku kommunur undir viðtilmælinum.

Nevnd skrivaði álit í oktobur2006 um innihald og byggiætlaní Hvalba, og tekningar til bygg-ingina vórðu gjørdar.

Hvalbiar kommuna broyttisína byggisamtykt samsvaranditekningum og legði av 22.231fermetra stórt byggilendi tileftirskúla.

Hvalbiar kommuna brúktimillum hálva og eina heila mió.krónur til verkætlanina.

Skjótt at finnasemju um HvalbaFrøin var sera stór um, at semjaso skjótt varð funnin um stað-setingina, tí júst staðseting-ar av slíkum bygningum ernakað, sum ofta hevur víst segtrupult at finna semja um millumkommunur.

Bæði kommunufeløgini – Ksf og Fkf – tóku undir viðeftirskúlaverkætlanini í Hvalba –og stendur tann undirtøkan við.

Undirtøkan fyri at byggjaeftirskúla í Hvalba hevur síðanfest seg enn meira, eftir atútlitini fyri nýggjum Hvalbiartunlieru vorðin alsamt bjartari.

Hvalba er jú í allar mátar

natúrvøkur bygd við góðummøguleikum til alskyns eftir-skúlavirksemi, har er m.a.bæði høll og vøllur - og viðnýggja tunlinum millum Hvalba

og Trongisvág verða ferðslu-viðurskiftini til øll øki í oynni avteimum allar bestu.

Við nýggja tunlinum verðurkoyritíðin millum Hvalba ogKrambatanga (Smyril) styttrienn tíggju minuttir.

Ógreið grundgeving

um at broytasemjunaTað kom tí óvæntað á mong, atein nevnd fyrr í ár í áliti mælir tilat staðseta eftirskúlan á Drel-nesi.

Hetta nýggja uppskotið umstaðseting hevur higartil veriðumrøtt leysliga millum ráð ogfólk, men fær ikki stórvegisundirtøku.

Hetta er eisini skilligt, tí atorsøkirnar fyri at broyta kom-munusemjuna um staðseting aveftirskúlanum verða ikki hildnarat vera nóg góðar.

Serstakliga undrunarsamter, at nýggja álitið onki gerburturúr orsøkini um at broytatíggjuáragomlu semjuna umeftirskúlan í Hvalba.

Skrivað verður soleiðis umorsøkina:

• Tað liggur í kortunum, atnýggi eftirskúlin verður staðsett-ur á Drelnesi, beint vestan fyriSalt. (s. 12).

Soleiðis stendur skrivað í áliti-num.

Her verður - sum ein og hvør jú sær – als ikki grundgivið.Uppskotið kemur so at sigaburturúr ongum.

Veruleikin er jú, at eingin veitbetur enn, at tað, sum hevurligið “ligið í kortunum,” er, atstaðsetingin av eftirskúlanumer í Hvalba!

Hvalbiar bygdarráð hev-ur ikki broytt sína støðu umstaðsetingina av eftirskúlanum.Sostatt stendur tígg juáragamlasamtyktin í Hvalbiar Bygdaráðvið, sum sigur, at eftirskúlinverður staðfestur í Hvalba.

Allar kommunurmugu vera viðEftirskúlin er frá byrjan av æt-laður at virka um alla oynna, ogsamstarv við allar kommunur íoynni hevur frá byrjan av veriðeitt greitt mál í verkætlanini ,Eftirskúlin í Suðuroy.

Skal semjan ógyldast, mugusamráðingar verða av nýggjum,og tá mugu allar kommunurnarí oynni hava høvi at bjóða segfram á jøvnum føti.

Tí ikki eigur at verða tikiðsum givið, at Drelnes er besta

staðið í allari oynni til eftirskúla,sum stendur skúlanum í boði.

Ávístumøguleikarnirflyta einkiSíðan verða fyrimunir av ymsumslag nevndir fyri møguligumsamstarvi millum eftirskúla ogverkætlanina um siluna Salt,serliga í sambandi við leik, listog tónleik.

Men hesir fyrimunir flytaeinki í avgerðini um at haldafast um semjuna um eftirskúlaí Hvalba.

Orsøkin er tann, at alt virk-

semið, sum víst verður á ínýgg ja álitinum, lættliga kannfremjast – eins og tað hevurverið hildið av fyrstan tíð – viðstaðsetingini av eftirskúlanum íHvalba.

Skrivað verður í álitinum um listog ymsan leik:

• Nærmasti grannin, Salt,ger, at eftirskúlin fær forerandihøli, sum eru skræddaraseymaðtil drama & teatur, tónleik, listetc. (s. 12).

Hetta er gott, men slíkumsamstarvi verður jú als ikki forð-að fyri, um eftirskúlin er stað-settur í Hvalba.

At stovnurin Salt býður segtil at lata eftirskúlanum hølipúra ókeypis at nýta til ymisktvirk semi, er eyðvitað at frøastum, men er ikki avgerandi fyriat broyta semjuna um staðset-ingina í Hvalba, av tí at eftir-skúlin jú væl fær nýtt somu høli,hóast hann liggur í Hvalba.

Júst hetta sama ger seggaldandi í sambandi við tað,sum víðari verður skrivað íálitinum um bygningin á Hvíta-nesi:

• Saman við Salt, Hvítanesiog ítróttarfasilitetunum í Trungis-vági eru kringumstøðurnar á

Drelnesi optimalar fyri einumeftirskúla og ikki at gloymasjálvan Trungisvágsfjørð, sum ersera væl egnaður til upplæring ígóðum sjómansskapi og til

annað virksemi á sjónum (s. 12).Einki í hesum forðar fyri, at

eftirskúlin er staðsettur í Hvalba.Bygningurin á Hvítanesi

hevur mangan verið umrøddur,eftir at mælt varð til at staðsetaeftirskúla í Hvalba; so í hesumsambandinum er heldur einkinýtt.

At tikið eina aðra støðu nútil samstarv millum eftirskúlaní Hvalba og bygningin á Hvíta-nesi, um eftirskúlin verðurstaðsettur í Hvalba, hevði veriðmargháttligt.

Samstarv um ítróttUm líkindini til ítrótt verðurskrivað í áltinum:

• Í ítrótti eru bestu umstøðurvið høll og nýggjum fótbóltsvølli

í Trungisvági, og í Vági er ein-asti langhylur í Føroyum, einsvimjihøll, sum í roynd og veruer ein vælferðardepil, útgjørdurvið alskyns, nútímans vælferðarfasilitetum, eins og dampbað,gosbað, hitapottum etc.(s. 12).

Ei heldur í hesum føri erstaðsetingin í Hvalba nøkurforðing fyri góðum samstarvi,hvørki við Tvøroyrar, Vágs ellaaðrar kommunur í oynni.

Men higartil hava ongarsam ráðingar verið millumnevndina aftanfyri nýggja álitiðog umboðini fyri sjálvsognar-stovnin fyri langhylin í Vági – ogtær eru sjálvandi grundarlagiðfyri lyftinum um samstarv mill-um eftirskúla og langhyl.

Annars er henda grundgev-ingin fyri at staðseta eftirskúlaná Drelnesi eins góð at nýta sumgrundgeving fyri at staðsetaeftirskúlan í Vági.

So hví ikki mæla til Vág einsvæl og til Drelnes?

Í Vági eru jú bygningarnirveruleiki í skrivandi stund.

Ymisk viðurskiftiNýggja álitið vísir einans møgu-ligar fyrimunir við at leggja eftir-skúlan á Drelnes.

Men ymisk onnur viðurskifti

eiga at verða tikin fram í hesumføri.

Sum fleiri hava ført fram,verð ur eftir skúlin – um hannverður staðsettur á Drelnesi

- umgyrgdur av keikanti norðan-fyri, sum er atløgukei hjá stórumskipum, og eini høvuðsferðslu-æðr sunnanfyri.

Fjarstøðan millum keikantog høvuðsferðsluvegin er styttrienn 100 metrar.

Byggisamtykt er um økið viðparkeringsplássum, og víddin áalmenna økinum frá silubygn-inginum til uttaru omankoyring-ina er 6.110 fermetrar.

Ásetingar eru, sum siga, atikki má byggjast nærri enn 25metrar frá miðjuni av landsveg-num gjøgnum Líðina og oman-koyringini á Drelnes.

Tí er greitt, at møguligabyggiøkið verður munandi minnienn teir 6.110 fermetrarnar.

Eystanfyri eftirskúlan og

omankoyring liggur silan Saltog vestanfyri ætlað vinnuvirki.

Torført er at hugsa sær, at80 næmingar skulu liva síngerandisdag á slíkum stað í eittheilt skúlaár.

Er skúlabygginginyvirhøvur gjørlig?Ongastaðni í álitinum um eftir-skúla á Drelnesi verður víst áeitt nágreina byggilendi fyri eftir-skúlan.

Men um metast skal um økið,grundað á forsíðutekningina áálitinum, verður økið rættiligaavmarkað til eftirskúlavirksemi- ja, so mikið, at fólk spyrja,um tað yvirhøvur kann lata seggera at byggja eftirskúlan tilómyndug á hesum stað.

Reglur og ásetingar erueyðsæð um skúlavirksemi,men hesar verða ikki umrøddarí nýggja álitinum við atliti atstaðsetingini av eftirskúlanumá Drelnesi.

Eftirskúlin leysurav øðrumOnkur heldur harafturat tað veraóheppið, at tveir ymiskir sjálvs-ognarstovnar verða saman-tvinnaðir á henda hátt, sumálitið tykist at birta uppundir.

Orsøkin er, at teir hava hvørtsítt endamál og eru skipaðir ym-iskt, eins og raksturin er leysurav hvør øðrum.

Eftirskúlin er ein sjálv-

støðugur sjálvsognarstovnur,hvørs virksemið ikki er treytaðav virkseminum hjá øðrumsjálvsognarstovnum.

Semjan um Hvalbaer ikki skeiklaðSpurningurin var: - Tænir taðeftirskúlanum best at verðafluttur úr Hvalba og á Drelnes?

Svarið má neyðturvuligaverða eitt nei.

Álitið um eftirskúla á Drelnesinevnir onga grundgeving fyri, attað er neyðugt at broyta týðandisemjuna millum kommunur umat staðseta eftirskúlan í Hvalba.

Nýggja álitið vísir ongastaðniá, at tað tænir eftirskúlanumbest, um hann verður lagdur áDrelnesi, heldur enn í Hvalba.

Hví seta Drelnes fram sumuppskot, tá ið onnur støð í oynniivaleyst eru munandi betur egn-að?

Sum er, standa kommunur-nar í Suðuroy saman um eftir-skúlan í Hvalba – og einki erskeiklað í hesum samanhaldi.

Hvalbiar kommuna hevur júvíst vilja og áræði til at gera eftir-skúlaverkætlanina til veru leika.

Hvalba hevur sera góðarumstøður til eftirskúla – ognýggi tunnilin fer at skapa stórarmøguleikar fyri regluligum sam-starvi um eftirskúlan millum allarkommunur í oynni.

Semjan um at staðsetaeftirskúlan í Hvalba er ein greiðsemja á sterkari kommunalarigrund - og semjan stendur við.

Tískil er ongin orsøk til –burturúr ongum - at birta nýttkjak um eina semju, sum er.

Og spurt verður av góðumgrundum, hví hetta uppskotyvirhøvur verður lagt fram.

Við semjuni, sum er millumkommunur, hava Føroyar allarmøguleikar og førleikar atstovna ein góðan eftirskúla.

Og ongin ivi er um, at komm-unurnar um alt landið ynskja atganga undan í hesum verki.

Somuleiðis fara kommun-

urnar í Suðuroy í stovnanini aveftirskúlanum í Hvalba at finnastmillum tær fremstu millum javn-líkar um landið alt!

TD

Semjan um Hvalba stendur viðSpurningurin er:- Tænir tað eftirskúlanumbest at verða fluttur úr

Hvalba og á Drelnes?

ALNETIÐ: LEITORÐ: - ÁLIT UM EFTIRSKÚLA Í HVALBA - ÁLIT UM EFTIRSKÚLA Á DRELNESI

MYND: HVALBA – RÚNI THOMSEN

• Í mars í ár læt nevnd úr hondum Álitum eftirskúla á Drelnesi, har skotiðverður upp at leggja eftirskúlan íSuðuroy á havnarlagið á Drelnesi,nærindis Salt-bygninginum

Men ongin verulig grundgeving verðursett fram í álitinum um at broytasemjuna millum kommunur um, ateftirskúlin skal staðsetast í Hvalba

• Nýggja uppskotið er ei heldurviðgjørt í kommununum

Tessvegna stendur tíggjuáragamlasemjan um Hvalba við

• Kommunur í Suðuroy millum tærfremstu í verkætlanini á leiðini fram




HØGNI REISTRUP

Samskiftisfólk

Hvussu ólukkan fer hetta at ganga”?Eg standi millum hundrað onnurungfólk í einum sali við stórum

vindeygum og høgt til loftið. Ein lærariveipar við ørmunum og greiðir íðin frá,hvussu leikur fer fram, tá ið kór syngja.

Og hetta er akkurát tað, sum eg ogøll hini fara undir – tey flestu fyri f yrstuerð. Havi ongantíð sungið í kóri áður,og tí er hetta fyrsti tankin, sum kemurmær til hugs. Í samfult ár er kórsangurastur táttur í gerandisdegnum, nú egeri farin á eftirskúla á Fjóni.

Tað bleiv eitt ómetaliga gott og

minnisríkt ár í mínum lívi við nógvumsangi og tónleiki, tí eftirskúlin legði dentá hetta. Somu søgur hoyri eg frá øðrum,sum hava verið á eftirskúla. Tú sleppurveruliga at royna flogið, tú mennist ogsjónarringurin verður víðkaður.

Tey flestu eru eftirhondini samd um,at tað er skilagott, at børnum okkarastendur í boði at fara á eftirskúla íFøroyum.

Grundgevingarnar fyri at gera eineftirskúla eru nógvar. Fram um altspyr ungdómurin eftir hesum. Tað erí sjálvum sær fremsta treytin fyri, attilboðið verður ein sólskinssøga.

Eg skal her greiða frá, hví eineftirskúli eisini kann styðja undir eittgrundleggjandi sjálvbjargni í komandiættarliðum.

Skipað tilboð ísjálvbjargniÍ almenna orðaskiftinum bera fólkstundum fram ynski um at fáa nýggj evniá tímatalvuna í fólkaskúlan. Íverksetanskal á skrá. Ungdómurin skal læra umCO2-útlát. Samfelagsfrøði átti at veriðlærugrein.

Hetta eru øll viðkomandi evni, mentá ið eg hyggi at okkara skúlaverki oghaldi tað upp ímóti tí samfelagi, sum

hesin umráðandi stovnur skal brynjabørnini og ungdómin til, so haldieg, at tað hevur alstóran týdning, atsjálvbjargni í breiðari merking eisinifær størri rúmd.

Ein eftirskúli kann veruliga geramun í so máta. Vit liva í einumríkum vælferðarsamfelagi, sum ánógvum mótum sær fyri, at vit eruvirknir borgarar við eini ábyrgd hvørfyri øðrum. Samstundis er altíð einvandi fyri, at ábyrgdin verður tikin frátí einstaka. Hesir mótsetningar faraaltíð at verða, men ein eftirskúli kannleggja eina góða grund, ið megnar at javnviga pólarnar.

At standa áegnum beinumTú verður sjálvbjargnari, tá ið

tú sleppur at royna teg í einumnýggjum umhvørvi, og tá ið tú merkiravleiðingarnar av egnum gerðum.

Eftirskúlar veita sjálvandi ikki trygdfyri, at vit sýna hvørjum øðrum ábyrgd,og at ábyrgd um somu leið verðurlatin okkum. Men eg haldi kortini, ateg við vissu kann siga, at soleiðis ertað mangan. Ein eftirskúli gevur bæðiungdóminum eina fatan av, hvussutað er at virka í einum felagsskapi,

og hvussu tað er at taka ræði á fleiriviðurskiftum í lívinum, sum áður havaverið uppgávur hjá foreldrunum.

Eg kenni meg sannførdan um, atein eftirskúli í Føroyum fer at stimbraundir hesa sannroynd. At nógv ung áfyrsta sinni veruliga fáa innlit í, hvat taðmerkir at standa á egnum beinum. Eghugsi serliga um hetta, at skula veraburtur frá teimum vanligu, tryggukørmunum í eitt longri tíðarskeið.

Verður rætt borðið at, kanneftirskúlin bæði styrkja sjálvsfataninahins einstaka og seta upp neyðugmørk. Hetta er longu veruleikin hjánógvum ungum í dag, sum leita sær áeftirskúlar serliga eftir níggjunda flokk.Sjálvandi skulu vit eisini hava eitt tilboðí okkara egna landi.

Tá ið lopið verður tikiðEg eri onga løtu í iva um, at menniskjangrundleggjandi vil hava ábyrgd avegnum lívi. Kenna vit eina persónligaábyrgd, megna vit eisini at flyta okkumfram á leið og taka lut í felagsskapinum.Ein eftirskúli í Føroyum fer at styrkjasamspælið millum persónliga frælsiðog felagsskapin. Skúlin fer at gevaungdóminum veruligar royndir ogógloymandi løtur.

Ein týðandi liður í persónligumenningini hjá okkum øllum er hetta atsleppa at royna mørk, men samstundisat hava mørk at halda seg innanfyri.

Fyri 15 árum síðani stóð eg íeini óroyndari støðu, tí nú fór eg áeftirskúla, og tryggu karmarnir tyktustvera horvnir. Men tað vardi ikki leingi.Eg var á eftirskúlanum saman viðnógvum øðrum forvitnum javnaldrum,og alt fyri eitt vórðu nýggju karmarnirfyltir við innihaldi. Eg visti einki umkórsang, tá ið eg stóð millum øll hini ísalinum fyrstu ferð. Hetta var nýtt ogsamstundis spennandi, læruríkt ogstuttligt. Tað var bara at taka lopið.

Og tað er løgið, hvussu tað at roynaokkurt nýtt kann geva afturljóð nógvár seinni.

Ikki vardi tað meg, at kórsangur fór

at venda aftur seinni. Nú siti eg millumallar hinar í Tórshavnar manskóri.Vit dríva á og venja dúgliga, tí fyriframman hava vit árligu jólakonsertinaí Vesturkirkjuni.

Grundin til hetta varð í mínum føriløgd á eftirskúlanum.

Sjálvbjargni í verki

NR. 112

SÍÐUR

NR. 520

NR. 612

NR. 712

NR. 88

NR. 212

SÍÐUR

NR. 312

SÍÐUR

NR. 48

SÍÐUR

eftirskúlablaðið nr. 9

Documents