T.C.T.C.KARA HARP OKULU KARA HARP OKULU

SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜSAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜGÜVENLİK BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI GÜVENLİK BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI

ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM DOKTORADOKTORA

ULUSLARARASI HUKUK’TA KUVVET ULUSLARARASI HUKUK’TA KUVVET KULLANMA DERSİ KULLANMA DERSİ

PROF.DR.SERTAÇ HAMİ BAŞERENPROF.DR.SERTAÇ HAMİ BAŞERENHAZIRLAYAN:ELİF AKARHAZIRLAYAN:ELİF AKAR

TÜRKİYE VE YUNANİSTAN TÜRKİYE VE YUNANİSTAN ARASINDA YAŞANAN ARASINDA YAŞANAN

KARASULARI KARASULARI ANLAŞMAZLIĞININ TARİHİ ANLAŞMAZLIĞININ TARİHİ BOYUTU VE ULUSLARARASI BOYUTU VE ULUSLARARASI

HUKUK KURALLARINA GÖRE HUKUK KURALLARINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİDEĞERLENDİRİLMESİ

EGE DENİZİ’NİN STRATEJİK EGE DENİZİ’NİN STRATEJİK KONUMU VE ÖNEMİKONUMU VE ÖNEMİ

EGE’DE TÜRK HAKLARIEGE’DE TÜRK HAKLARI ““CASUS BELLİ” MESELESİCASUS BELLİ” MESELESİ

EGE DENİZİEGE DENİZİ

Ege, Türkiye ve Yunanistan’ın ortak bir Ege, Türkiye ve Yunanistan’ın ortak bir denizi olmakla birlikte, uluslar arası sivil denizi olmakla birlikte, uluslar arası sivil ve askeri çok önemli bir geçiş yoludurve askeri çok önemli bir geçiş yoludur . .

Dünya bölge stratejisinde bu konumu, Dünya bölge stratejisinde bu konumu, uluslararası hassasiyeti de arttırır.uluslararası hassasiyeti de arttırır.

Ege Denizi Türkiye için sadece çok Ege Denizi Türkiye için sadece çok önemli bir deniz yolu olmayıp, aynı önemli bir deniz yolu olmayıp, aynı zamanda hava ulaşımı, millî, askerî, zamanda hava ulaşımı, millî, askerî, siyasî, ekonomik, coğrafî, jeopolitik ve siyasî, ekonomik, coğrafî, jeopolitik ve stratejik bakımdan da çok önemlidir.stratejik bakımdan da çok önemlidir.

EGE DENİZİ HARİTASIEGE DENİZİ HARİTASI

EGE DENİZİ’NİN BATİMETRİK HARİTASIEGE DENİZİ’NİN BATİMETRİK HARİTASI

1953 Ege Denizi’nin Coğrafi 1953 Ege Denizi’nin Coğrafi SınırlarıSınırları

EGE SORUNLARIEGE SORUNLARI

Türk-Yunan karasuları anlaşmazlığıTürk-Yunan karasuları anlaşmazlığı Türk-Yunan kıta sahanlığı anlaşmazlığıTürk-Yunan kıta sahanlığı anlaşmazlığı Hava sahası ve FIR sorunuHava sahası ve FIR sorunu Adaların silahlandırılması sorunuAdaların silahlandırılması sorunu Egemenliği anlaşmalarla Yunanistan’a Egemenliği anlaşmalarla Yunanistan’a

devredilmemiş, ada adacık ve devredilmemiş, ada adacık ve kayalıklar sorunukayalıklar sorunu

Kıbrıs sorunuKıbrıs sorunu

Türk-Yunan Karasuları Türk-Yunan Karasuları KonusuKonusu

Tanım:Tanım: ““Karasuları, kara ülkesine bitişik olan ve Karasuları, kara ülkesine bitişik olan ve

uluslararası hukuka uygun olarak belirli uluslararası hukuka uygun olarak belirli bir genişliğe kadar uzanan, kıyı ülkesine bir genişliğe kadar uzanan, kıyı ülkesine ait deniz şeridine verilen addır. Aynen ait deniz şeridine verilen addır. Aynen karasuları gibi, ülkenin tam egemenliğine karasuları gibi, ülkenin tam egemenliğine tabi olan karasularının altındaki deniz tabi olan karasularının altındaki deniz tabanı ve dip altı ile üzerindeki hava sahası tabanı ve dip altı ile üzerindeki hava sahası da ülkenin tam egemenliğine tabidir. da ülkenin tam egemenliğine tabidir. Karasuyunun, egemenlik açısından, Karasuyunun, egemenlik açısından, karayla tek farkı vardır. Yabancı gemiler, karayla tek farkı vardır. Yabancı gemiler, karasularından, o devletin güvenliğine ve karasularından, o devletin güvenliğine ve ekonomik çıkarlarına zarar vermemek ekonomik çıkarlarına zarar vermemek şartıyla zararsız geçiş yapabilirlerşartıyla zararsız geçiş yapabilirler..””

Türkiye ve Yunanistan arasında fiili olarak saptanan 3 Türkiye ve Yunanistan arasında fiili olarak saptanan 3 millik ulusal karasuları sınırı, 1930’ların ikinci millik ulusal karasuları sınırı, 1930’ların ikinci yarısından itibaren değişmiştir. Yunanistan 1936 yılında yarısından itibaren değişmiştir. Yunanistan 1936 yılında almış olduğu bir kararla ulusal karasuları sınırını 6 mil almış olduğu bir kararla ulusal karasuları sınırını 6 mil olarak saptamıştır.olarak saptamıştır.

Yunanistan’ın bu kararı, Türkiye ve Yunanistan Yunanistan’ın bu kararı, Türkiye ve Yunanistan arasındaki yakınlaşmanın dorukta olduğu ve İtalya’nın arasındaki yakınlaşmanın dorukta olduğu ve İtalya’nın Akdeniz’de bir tehlike olarak belirdiği dönemde, pek Akdeniz’de bir tehlike olarak belirdiği dönemde, pek fazla önemsenmemiştir. Türkiye açısından ulusal fazla önemsenmemiştir. Türkiye açısından ulusal karasularının 6 mile genişletilmesi durumu ise, ancakkarasularının 6 mile genişletilmesi durumu ise, ancak

1964 yılında gerçekleşmiştir.1964 yılında gerçekleşmiştir. 1964 yılından itibaren hem Yunanistan’ın hem de 1964 yılından itibaren hem Yunanistan’ın hem de

Türkiye’nin ulusal karasuları sınırlarını 6 mile Türkiye’nin ulusal karasuları sınırlarını 6 mile çıkarmalarından sonra Ege denizinde paylaşım şu çıkarmalarından sonra Ege denizinde paylaşım şu şekilde gerçekleşmiştir; Yunanistan, Ege’deki 3000 şekilde gerçekleşmiştir; Yunanistan, Ege’deki 3000 dolayındaki ada ve adacıklara sahip olmasından dolayındaki ada ve adacıklara sahip olmasından kaynaklanan bir avantajla yaklaşık %35, Türkiye ise %8,8 kaynaklanan bir avantajla yaklaşık %35, Türkiye ise %8,8 oranında bir paya sahip olmuşlardır.oranında bir paya sahip olmuşlardır.

1974'de başlayan BM III. Deniz Hukuku 1974'de başlayan BM III. Deniz Hukuku Konferansında konu yeniden ele alınmış ve 1982'de Konferansında konu yeniden ele alınmış ve 1982'de kabul edilen BM Deniz Hukuku Sözleşmesinin] 3. kabul edilen BM Deniz Hukuku Sözleşmesinin] 3. maddesiyle de kıyıdaş devletlerin karasularını 12 maddesiyle de kıyıdaş devletlerin karasularını 12 mile kadar genişletebilecekleri belirtilmiştir.mile kadar genişletebilecekleri belirtilmiştir.

Ege sorunu siyasi boyutları çok geniş ve kapsamlı bir Ege sorunu siyasi boyutları çok geniş ve kapsamlı bir konudur. Burada en önemli konu, Ege’de siyasal konudur. Burada en önemli konu, Ege’de siyasal sınırların belirlenmesidir. Burada ateşleyici faktör sınırların belirlenmesidir. Burada ateşleyici faktör Yunanistan’ın saldırgan tutumundan Yunanistan’ın saldırgan tutumundan kaynaklanmaktadır.kaynaklanmaktadır.

Türkiye’nin bu konuda aldığı en önemli kararlardan Türkiye’nin bu konuda aldığı en önemli kararlardan biri “casus belli” dir. Türkiye bu tutumunda ısrarcı biri “casus belli” dir. Türkiye bu tutumunda ısrarcı olmazsa, Ege’deki tüm haklarını kaybedebilir. olmazsa, Ege’deki tüm haklarını kaybedebilir.

Çünkü Yunanistan her fırsatta karasularını 12 milin Çünkü Yunanistan her fırsatta karasularını 12 milin üzerine çıkaracağını iddia etmektedir.üzerine çıkaracağını iddia etmektedir.

““CASUS BELLİ” CASUS BELLİ” MESELESİMESELESİ

““Casus Belli”Casus Belli” uluslararası hukukta uluslararası hukukta “savaş sebebi” olarak ifade “savaş sebebi” olarak ifade edilebilecek Latince kökenli bir edilebilecek Latince kökenli bir deyimdir. Devletler, özellikle kriz deyimdir. Devletler, özellikle kriz anlarında kendilerine yönelik anlarında kendilerine yönelik hangi tür eylem ve girişimlerde hangi tür eylem ve girişimlerde bulunulmasının bulunulmasının “casus belli”“casus belli” sayılacağını ilan etmektedirler.sayılacağını ilan etmektedirler.

““Ege sorunlarının temelinde Ege sorunlarının temelinde Yunanistan’ın revizyonizmi vardır” Yunanistan’ın revizyonizmi vardır”

Yunanistan, adaların Yunanistan, adaların silahsızlanmış olmasını istemekle silahsızlanmış olmasını istemekle ve kıta sahanlığını genişletmekle ve kıta sahanlığını genişletmekle kısaca Ege benim olsun demekte, kısaca Ege benim olsun demekte, Lozan dengesini her noktada Lozan dengesini her noktada değiştirmeye çalışmaktadır.değiştirmeye çalışmaktadır.

““Casus belli”Casus belli”, ilk kez 1995’te , ilk kez 1995’te değil 1976’da ilan edilmiştir. değil 1976’da ilan edilmiştir. Süleyman Demirel'in Süleyman Demirel'in Başbakanlığını yaptığı 1. Milli Başbakanlığını yaptığı 1. Milli Cephe Hükümeti'nin bu kararı, Cephe Hükümeti'nin bu kararı, dönemin Dışişleri Bakanı İhsan dönemin Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil tarafından 15 Sabri Çağlayangil tarafından 15 Nisan 1976'da ABD Dışişleri Nisan 1976'da ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'a yazılı Bakanı Henry Kissinger'a yazılı bir mesajla bildirilmiştir.bir mesajla bildirilmiştir.

Halihazırda Türkiye’nin altıda biri kadar Halihazırda Türkiye’nin altıda biri kadar nüfus ve yüzölçümüne sahip olan nüfus ve yüzölçümüne sahip olan Yunanistan, kuruluşundan itibaren Yunanistan, kuruluşundan itibaren savaşmaksızın beş kez topraklarını savaşmaksızın beş kez topraklarını Türkiye aleyhine büyütmüştür. Karasuları, Türkiye aleyhine büyütmüştür. Karasuları, bir devletin kara ülkesinde olduğu gibi bir devletin kara ülkesinde olduğu gibi ulusal egemenlik ve güvenlik alanını ulusal egemenlik ve güvenlik alanını oluşturmaktadır. Bu nedenle, Ege’de oluşturmaktadır. Bu nedenle, Ege’de karasularını genişletmeye yönelik bir karasularını genişletmeye yönelik bir girişim, Türkiye’nin toprak bütünlüğünün, girişim, Türkiye’nin toprak bütünlüğünün, sınırlarının ihlali anlamına gelmektedir. sınırlarının ihlali anlamına gelmektedir. Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın 2/4 Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın 2/4 maddesi ve 51. maddesi, bu durumun maddesi ve 51. maddesi, bu durumun “casus belli” sayılmasına imkan “casus belli” sayılmasına imkan vermektedir. vermektedir.

Casus belli kaldırılırsa ne Casus belli kaldırılırsa ne olur?olur?

Bir taraftan karasularının genişliğini aşan Yunan hava sahası sorunu Yunanistan lehine çözülmüş olacak, diğer taraftan da Türkiye’nin Ege Denizi yer altı zenginliklerinden istifade etmesine imkân veren bölgedeki kıta sahanlığı alanlarının da hukuka aykırı olarak elinden alınması söz konusu olacaktır.

Türkiye’nin Ege’de ihlâl edilecek bir başka hakkı da balıkçılıktır. Ege açık denizinin önemli ölçüde Yunan karasularına dönüştürülmesi, Ege Denizi’ndeki balıkçılığı da önemli ölçüde Yunan tekeline sokacaktır.

Türkiye’nin Ege denizinde Türkiye’nin Ege denizinde karasuları bir yana, kıta sahanlığında karasuları bir yana, kıta sahanlığında ve diğer haklarında da çok ciddi ve diğer haklarında da çok ciddi kayıplar verilmesi anlamındadır.kayıplar verilmesi anlamındadır.

Türkiye Türkiye Casus belli Casus belli ilan ilan etmeseydi Yunanistan egemenliği etmeseydi Yunanistan egemenliği andlaşmalarla Yunanistan'a andlaşmalarla Yunanistan'a devredilmemiş ada, adacık ve devredilmemiş ada, adacık ve kayalıklarla bunların karasularının kayalıklarla bunların karasularının da Yunanistan’a ait olmasından da Yunanistan’a ait olmasından bahsedilecektibahsedilecekti..

Yunanistan karasularını 6 milin Yunanistan karasularını 6 milin üzerine çıkartarak Türkiye'nin üzerine çıkartarak Türkiye'nin egemen haklarını elinden almaktadır.egemen haklarını elinden almaktadır.

KARASULARI GENİŞLİĞİ VE KARASULARI GENİŞLİĞİ VE SINIRLANDIRILMASI KONUSUNDAKİ SINIRLANDIRILMASI KONUSUNDAKİ

HUKUKSAL GÖRÜŞLER:HUKUKSAL GÖRÜŞLER: Yunan Görüşü:Yunan Görüşü: Karasularının 12 mil Karasularının 12 mil

genişliği uygulanan genişliği uygulanan uluslar arası hukukun uluslar arası hukukun genel bir kuralı olarak genel bir kuralı olarak kabul edilmiştir. kabul edilmiştir.

Bu kural Ege’deki adalar Bu kural Ege’deki adalar için de uygulanabilir bir için de uygulanabilir bir kuraldır.kuraldır.

12 mil karasuları 12 mil karasuları genişliğini saptamak kıyı genişliğini saptamak kıyı devletinin egemenlik devletinin egemenlik yetkisine girmektedir.yetkisine girmektedir.

Türk GörüşüTürk Görüşü:: Karasularının genişliğine Karasularının genişliğine

ilişkin genel ve her yerde ilişkin genel ve her yerde uygulanabilecek tek düze uygulanabilecek tek düze bir kural yoktur ve bir kural yoktur ve olmamalıdır.olmamalıdır.

Karasuları genişliği Karasuları genişliği saptanırken denizlerin saptanırken denizlerin coğrafi özellikleri göz coğrafi özellikleri göz önünde tutulmalıdır.önünde tutulmalıdır.

Birleşmiş Milletler Deniz Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin Hukuku Sözleşmesi'nin üçüncü maddesinde üçüncü maddesinde “Karasularının en çok 12 “Karasularının en çok 12 mile kadar mile kadar genişletilebileceği” genişletilebileceği” söylenmektedir. Türkiye ise söylenmektedir. Türkiye ise bu sözleşmeye taraf değildir bu sözleşmeye taraf değildir

1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin “Karasuları Genişliği” başlığını taşıyan “Karasuları Genişliği” başlığını taşıyan

3.maddesinde;3.maddesinde;

‘‘Her ülke karasuları genişliğini Her ülke karasuları genişliğini işbu sözleşmeye uygun olarak işbu sözleşmeye uygun olarak belirlenen esas çizgilerden belirlenen esas çizgilerden başlayarak 12 deniz milini başlayarak 12 deniz milini geçmeyecek bir sınıra kadar geçmeyecek bir sınıra kadar saptamak hakkına sahiptir.’ saptamak hakkına sahiptir.’

Şeklinde ifade edilmiştir.Şeklinde ifade edilmiştir.

Karasularının genişliği konusunda Karasularının genişliği konusunda Yunanistan'ın temel tezi şudur;Yunanistan'ın temel tezi şudur;

Yunanistan karasularının Yunanistan karasularının genişliği konusunda evrensel genişliği konusunda evrensel olarak tek bir kural olduğunu, olarak tek bir kural olduğunu, bunun da karasularının bunun da karasularının genişliğini 12 mil olarak genişliğini 12 mil olarak öngördüğünü ve bir öngördüğünü ve bir “örf ve adet “örf ve adet hukuku kuralı”hukuku kuralı” oluşturduğunu, oluşturduğunu, dolayısıyla bunun Türkiye'yi de dolayısıyla bunun Türkiye'yi de bağladığını söylemektedir. bağladığını söylemektedir.

Bu iddiaya karşılık Türkiye;Bu iddiaya karşılık Türkiye;

““karasularının genişliği ile ilgili karasularının genişliği ile ilgili genel bir kural genel bir kural yokturyoktur” demiştir. ” demiştir.

Karasuların dağılım Karasuların dağılım oranlarıoranları

6 mil’e göre6 mil’e göre

“ “Ege’nin yaklaşık Ege’nin yaklaşık

% 7.47’si Türk, % 7.47’si Türk,

% 38, 66 Yunan, % 38, 66 Yunan,

% 5,37’si de egemenliği % 5,37’si de egemenliği devredilmemiş adaların devredilmemiş adaların karasuları ile karasuları ile kaplanmaktadır; açık kaplanmaktadır; açık deniz alanları isedeniz alanları ise

%48.85’dir.%48.85’dir.””

12 mil’e göre12 mil’e göre

““Yunan karasuları Yunan karasuları alanları alanları

% 21,67 oranında önemli % 21,67 oranında önemli bir artış kaydederek bir artış kaydederek Ege’nin yaklaşık Ege’nin yaklaşık

% 60,33’üne ulaşacaktır.% 60,33’üne ulaşacaktır.

Ege açık deniz alanları Ege açık deniz alanları ise ise

% 29,14 bir kayıpla % 29,14 bir kayıpla

% 19.71’e inecektir.% 19.71’e inecektir.

SONUÇSONUÇ

Ege Denizi’ndeki durum, Yunanistan’ı Ege Denizi’ndeki durum, Yunanistan’ı kapsadığı kadar, Yunanistan Avrupa Birliği kapsadığı kadar, Yunanistan Avrupa Birliği üyesi olduğu için, Avrupa Birliğini de üyesi olduğu için, Avrupa Birliğini de kapsamaktadır. Yunanistan’ın Ege kapsamaktadır. Yunanistan’ın Ege Denizi’nde yayılmacı bir siyaset izleyerek, Denizi’nde yayılmacı bir siyaset izleyerek, genişleme politikası aynı zamanda Avrupa genişleme politikası aynı zamanda Avrupa Birliği sınırlarının da genişlemesi anlamına Birliği sınırlarının da genişlemesi anlamına gelmektedir. Bu tür olumsuzlukların gelmektedir. Bu tür olumsuzlukların yaşanmaması için Türkiye “Casus Belli”deki yaşanmaması için Türkiye “Casus Belli”deki kararlılığını sürdürmek zorundadır. Aksi kararlılığını sürdürmek zorundadır. Aksi taktirde Ege’deki hakimiyet hakları çok ciddi taktirde Ege’deki hakimiyet hakları çok ciddi ölçüde kısıtlanacak yada sona erecektir.ölçüde kısıtlanacak yada sona erecektir.

Yunanistan karasularının genişliği Yunanistan karasularının genişliği konusunda evrensel olarak tek bir kural konusunda evrensel olarak tek bir kural olduğunu, bunun da karasularının olduğunu, bunun da karasularının genişliğini 12 mil olarak öngördüğünü ve genişliğini 12 mil olarak öngördüğünü ve bir bir “örf ve adet hukuku kuralı”“örf ve adet hukuku kuralı” oluşturduğunu, dolayısıyla bunun oluşturduğunu, dolayısıyla bunun Türkiye'yi de bağladığını söylemektedir. Türkiye'yi de bağladığını söylemektedir. Karasularının genişliği konusunda Karasularının genişliği konusunda Yunanistan'ın temel tezi budur.Buna Yunanistan'ın temel tezi budur.Buna karşılık Türkiye, “karasularının genişliği karşılık Türkiye, “karasularının genişliği ile ilgili genel bir kural yoktur” demiştir. ile ilgili genel bir kural yoktur” demiştir.

BM Deniz Hukuku Sözleşmesi madde-3 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi madde-3 hükmünün örf ve adet hukuku kuralı olduğu hükmünün örf ve adet hukuku kuralı olduğu iddiası karşısında da Türkiye'nin sürekli itiraz iddiası karşısında da Türkiye'nin sürekli itiraz eden devlet statüsünü kazanmış olduğu eden devlet statüsünü kazanmış olduğu söylenmektedir. söylenmektedir.

Halihazırda Türkiye’nin altıda biri kadar Halihazırda Türkiye’nin altıda biri kadar nüfus ve yüzölçümüne sahip olan Yunanistan, nüfus ve yüzölçümüne sahip olan Yunanistan, kuruluşundan itibaren savaşmaksızın beş kez kuruluşundan itibaren savaşmaksızın beş kez topraklarını Türkiye aleyhine büyütmüştür. topraklarını Türkiye aleyhine büyütmüştür. Karasuları, bir devletin kara ülkesinde olduğu Karasuları, bir devletin kara ülkesinde olduğu gibi ulusal egemenlik ve güvenlik alanını gibi ulusal egemenlik ve güvenlik alanını oluşturmaktadır. Bu nedenle,oluşturmaktadır. Bu nedenle, Ege’de Ege’de karasularını genişletmeye yönelik bir girişim, karasularını genişletmeye yönelik bir girişim, Türkiye’nin toprak bütünlüğünün, sınırlarının Türkiye’nin toprak bütünlüğünün, sınırlarının ihlali anlamına gelmektedir.ihlali anlamına gelmektedir. Birleşmiş Milletler Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın 2/4 maddesi ve 51. maddesi,Anlaşması’nın 2/4 maddesi ve 51. maddesi, bu bu durumun “casus belli” sayılmasına imkan durumun “casus belli” sayılmasına imkan vermektedir.vermektedir.

KAYNAKÇAKAYNAKÇA AKSU, Fuat, AKSU, Fuat, Türk-Yunan İlişkileriTürk-Yunan İlişkileri, SAEMK, Ankara , SAEMK, Ankara

2001.2001. ARI, Tayyar, “Ege Sorunlari ve Türk-Yunan İlişkileri: ARI, Tayyar, “Ege Sorunlari ve Türk-Yunan İlişkileri:

Son Gelişmeler Işığında Kara Suları ve Hava Sahası Son Gelişmeler Işığında Kara Suları ve Hava Sahası Sorunları“, Sorunları“, http://http://www.tayyarari.comwww.tayyarari.com//karasulari.dockarasulari.doc..

BAŞEREN, Sertaç Hami, “Doğu Akdeniz’de Son BAŞEREN, Sertaç Hami, “Doğu Akdeniz’de Son Gelişmeler ve Türkiye’nin Bölgedeki Kıta Sahanlığı ile Gelişmeler ve Türkiye’nin Bölgedeki Kıta Sahanlığı ile Muhtemel Münhasır Ekonomik Bölgesinin (MEB) Muhtemel Münhasır Ekonomik Bölgesinin (MEB) Sınırları” Sınırları” Silahlı Kuvvetler Dergisi,Silahlı Kuvvetler Dergisi, S.393, Ankara S.393, Ankara Temmuz 2007.Temmuz 2007.

BAŞEREN, Sertaç Hami-KURUMAHMUT, Ali, BAŞEREN, Sertaç Hami-KURUMAHMUT, Ali, Ege’de Ege’de Gri Bölgeler Unutulmayan Türk Adaları,Gri Bölgeler Unutulmayan Türk Adaları, Ankara Ankara 2004.2004.

BAŞEREN, Sertaç Hami, BAŞEREN, Sertaç Hami, Ege SorunlarıEge Sorunları, Türk Deniz , Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2003.Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2003.

BAŞEREN, Sertaç Hami, BAŞEREN, Sertaç Hami, Ege Sorunları PaneliEge Sorunları Paneli, , Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 33-34, Mavıs-Kasım 2004.Atatürk Yolu Dergisi S 33-34, Mavıs-Kasım 2004.

DOĞRU, Sami, DOĞRU, Sami, Uluslararası Hukukta Kıta Uluslararası Hukukta Kıta Sahanlığı ve Ege Denizi Kıta Sahanlığı Sahanlığı ve Ege Denizi Kıta Sahanlığı UyuşmazlığıUyuşmazlığı, Ankara 2003., Ankara 2003.

Ege Denizi ve Ege AdalarıEge Denizi ve Ege Adaları , Harp Akademileri , Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul 1995.Komutanlığı, İstanbul 1995.

ERTUNA, Hamdi – ÖKSE, Necati, ERTUNA, Hamdi – ÖKSE, Necati, Türk-Yunan Türk-Yunan İlişkileri ve Megalo İdeaİlişkileri ve Megalo İdea, Genel Kurmay Askeri , Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Gnkur. Basımevi Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Gnkur. Basımevi Ankara 1985.Ankara 1985.

IŞIKLAR, Hakan Cem, IŞIKLAR, Hakan Cem, Ege’de Çözülemeyen Türk-Ege’de Çözülemeyen Türk-Yunan Sorunları ve Casus BelliYunan Sorunları ve Casus Belli, İstanbul 2009., İstanbul 2009.

KABATAŞ, Emel, KABATAŞ, Emel, Lozan Antlaşması’ndan Lozan Antlaşması’ndan Günümüze Türk-Yunan İlişkilerinde Ege Denizi Günümüze Türk-Yunan İlişkilerinde Ege Denizi ve Ege Adaları Sorunuve Ege Adaları Sorunu, Yüksek Lisans Tezi, Tez , Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı; Yrd.Doç.Dr. Aynur Soydan, İstanbul 2001.Danışmanı; Yrd.Doç.Dr. Aynur Soydan, İstanbul 2001.

PAZARCI, Hüseyin,PAZARCI, Hüseyin, “Ege’deki Deniz Sorunlarında “Ege’deki Deniz Sorunlarında Hukuki Açıdan Türk ve Yunan Görüşleri”Hukuki Açıdan Türk ve Yunan Görüşleri”Ege’de Ege’de Deniz Sorunları Semineri,Deniz Sorunları Semineri, (19 Aralık 1984), Ankara (19 Aralık 1984), Ankara 1986.1986.

SAKA, Mehmet, SAKA, Mehmet, Ege Denizinde Türk HaklarıEge Denizinde Türk Hakları, , İstanbul , , İstanbul 1974.1974.

SAYLAN, Tuna, “AB Bağlamında Yunanistan ve Türkiye” SAYLAN, Tuna, “AB Bağlamında Yunanistan ve Türkiye” Çağın Polisi DergisiÇağın Polisi Dergisi-29,30,31.Sayılar, -29,30,31.Sayılar, http://http://www.caginpolisi.com.trwww.caginpolisi.com.tr//, Title: Greece and Turkey – Within , Title: Greece and Turkey – Within the Context of EU.the Context of EU.

SEZER Sema , “Casus Belli mi?”, 12.6.2005, SEZER Sema , “Casus Belli mi?”, 12.6.2005, Avrasya StratAvrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi,ejik Araştırmalar Merkezi,  

http://www.asam.org.tr/tr/yazigoster.asp?kat1=3&ID=518http://www.asam.org.tr/tr/yazigoster.asp?kat1=3&ID=518 SEZER, Sema , “Casus Belli ve Karasuları”, 11.4.2005, SEZER, Sema , “Casus Belli ve Karasuları”, 11.4.2005, AvrAvr

asya Stratejik Araştırmalar  Merkeziasya Stratejik Araştırmalar  Merkezi, , http://www.asam.http://www.asam.org.trorg.tr//trtr//yazigosteryazigoster..aspasp?ID=516&kat1=3&kat2?ID=516&kat1=3&kat2==

SEZER, Sema , “Ege’deki Karasuları Konusunda Türk ve YSEZER, Sema , “Ege’deki Karasuları Konusunda Türk ve Yunan Tezleri”, 8.4.2005, unan Tezleri”, 8.4.2005, AvrasyaStratejik Araştırmalar AvrasyaStratejik Araştırmalar Merkezi,Merkezi, http://www.asam.http://www.asam.org.trorg.tr//trtr//yazigosteryazigoster..aspasp?kat1=3&ID=512?kat1=3&ID=512

TAŞDEMİR, Fatma, TAŞDEMİR, Fatma, Uluslararası Terörizme Karşı Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Ülkeleri Dışında Münferiden Kuvvete Devletlerin Ülkeleri Dışında Münferiden Kuvvete Başvurma Yetkisi,Başvurma Yetkisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Tez Danışmanı:Prof. Dr .Sertaç Hami Başeren, Ankara Dalı, Tez Danışmanı:Prof. Dr .Sertaç Hami Başeren, Ankara 2005.2005.