egzaminy zewnĘtrzne a sposÓb prowadzenia … · fizyka: pierwsze spotkanie ... język polski:...

1

ZESPÓŁ NAUCZYCIELI SŁUCHACZY STUDIUM METODY OCENY JAKOŚCI EDUKACJI

KWIDZYN XII 1998 - VI 1999 POD KIERUNKIEM DRA ROMANA DOLATY

EGZAMINY ZEWNĘTRZNE A SPOSÓB PROWADZENIA LEKCJI

W ZREFORMOWANEJ SZKOLE PORADNIK DLA NAUCZYCIELI

KWIDZYN 1999

2

Autorzy poradnika:

Elżbieta Birecka

Maria Czerwińska

Elżbieta Dombek

Albert Duzinkiewicz

Elżbieta Gardzielewska

Malgorzata Górnikiewicz

Bożena Korocińska

Marian Kulczyk

Emilia Miśkiewicz

Laura Mizera

Elżbieta Zając

3

SPIS TREŚCI Wstęp I Przykładowe konspekty lekcji. 1. Chemia: Własności skrobi 2. Język polski: Krótkie życie dzienników, czyli wartość informacji w prasie

codziennej 3. Informatyka 4. Język polski: W krainie Majów (samodzielna analiza tekstów) 5. Biologia: Przegląd gadów i płazów polskich 6. Matematyka: Odczytywanie własności funkcji liniowej na podstawie

wykresów 7. Fizyka: "Co nagle, to po diable", czyli o praktycznych sposobach

wykorzystywania bezwładności ciał 8. Fizyka: Pierwsze spotkanie z fizyką II. Dobór zadań i pytań sprawdzających 1. Założenia ogólne a. Zasada tworzenia testu. b. Rodzaje i typy zadań testowych i pisemnych. 2. Język polski: wymagania, koncepcja testu i jego kartoteka wobec założeń

programowych 3. Język polski: zalecenia dotyczące testów kompetencji 4. Korelacja oceny codziennej z oceną z egzaminu 5. Chemia: przykłady zada ń testowych 6. Matematyka: dobór zadań egzaminacyjnych 7. Fizyka: treści oraz cele operacyjne według taksonomii B. Niemierki

4

III. Przykłady testów 1. Chemia 2. Język polski 3. Fizyka 4. Fizyka Posłowie Spis treści Bibliografia

5

WSTĘP

Niniejszy zbiór tekstów jest efektem pracy zespołu kwidzyńskich nauczycieli uczestniczących w studium Metody oceny jakości edukacji, zorganizowanym przez pracowników naukowych Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego i Fundację Oświata w Kwidzynie w roku szkolnym 1998/99. Zespół pod kierunkiem dr Romana Dolaty zajmował się problemami związanymi ze sprawdzaniem kompetencji uczniów po ukończeniu szkoły podstawowej i gimnazjum według założeń reformy oświaty, która ma się rozpocząć 1 września 1999 roku.

Podczas zajęć warsztatowych podejmowaliśmy próby rozważania rozmaitych aspektów oceniania efektów pracy uczniów, zwłaszcza zasad konstruowania testów sprawdzających jakość nabytych przez nich w trakcie procesu uczenia się umiejętności oraz zgodności zawartości testów z wymaganiami stawianymi przez podstawy programowe. Poznawaliśmy także istniejące metody i narzędzia pomiaru edukacyjnego, jak np. przeprowadzony w bieżącym roku szkolnym w ośmiu województwach w klasach ósmych wałbrzyski test umiejętności czy amerykański SAT. W trakcie bloku dotyczącego teoretycznych podstaw oceny jakości edukacji zapoznaliśmy się z wiedzą o jej społecznych podstawach.

Najistotniejszym problemem związanym z powyższymi zagadnieniami wydało się nam pytanie, które nurtuje obecnie większość nauczycieli: .Jak uczyć, by przygotować ucznia do wypełnienia wymagań określonych w standardach? Idea testu sprawdzającego umiejętności samodzielnego, twórczego myślenia i wnioskowania nie wydaje się zbyt odległa od rzeczywistości szkolnej. Kłopot w tym, że nowa forma egzaminów wymaga odmiennego od dotychczasowego trybu przygotowań, innych wymagań, innych wreszcie metod i treści nauczania. Panująca dotychczas w polskich szkołach wiedza encyklopedyczna nie przystaje do organizowanych w ramach eksperymentu nowych testów. Reforma oświaty wymusi na władzach szkolnych i nauczycielach respektowanie nowych wymagań.

Dlatego też powstał poradnik, który jest zapisem tego, jak grupa kwidzyńskich nauczycieli rozumie istotę procesu metodycznego w nowej, zreformowanej szkole. Publikacja owa nie ma pretensji do miana wyczerpującego kompendium wiedzy na zasygnalizowane powyżej tematy, nie jest podręcznikiem zaprojektowanym przez naukowców; zawiera jedynie propozycje połączenia w całość procesu nauczania i sprawdzenia jego efektów. Jej powstanie i formę będącą zapisem rozmaitych propozycji osadzonych w praktycznej, szkolnej rzeczywistości usprawiedliwia po części fakt, że brak jest

6

publikacji pomagających zrozumieć istotę przemian zachodzących w polskim systemie oświatowym lub nawet zawierających wskazówki metodyczne.

Rozdział I zawiera przykładowe konspekty lekcji, w których większą niż zwykle rolę odgrywają ćwiczenia nastawione na kształtowanie i rozwój umiejętności uczniów. Lekcje te zawierają m.in. polecenia i pytania, które oswajają uczniów z "językiem" nowych testów.

W rozdziale II znajdują się najważniejsze według nas zasady doboru zadań i pytań sprawdzających, zarówno podczas lekcji, jak i w sprawdzianach. Można znaleźć w nim m.in. przykłady korzystnych i niekorzystnych pytań testowych.

Rozdział III zawiera przykłady testów sprawdzających głównie sprawność językową i matematyczną oraz umiejętności uczniów w ramach danego zakresu materiału.

Ze względu na kompilacyjny charakter niniejszego zbioru, a także dlatego, że reforma oświaty zakłada intensyfikację strukturalnych odniesień międzyprzedmiotowych, teksty dotyczące rozmaitych dyscyplin naukowych ułożone są dowolnie. Według naszych intencji poradnik powinien w pierwszej kolejności przekazać informacje na temat uniwersalnych zasad oceny jakości edukacji, a dopiero potem służyć za ewentualny wzór realizacji lekcji w ramach programów przedmiotowych. Mamy nadzieję, że ten zbiór choć w niewielkim stopniu pomoże w upowszechnianiu i wykorzystywaniu nowych form ewaluacji.

7

ROZDZIAŁ I

PRZYKŁADOWE KONSPEKTY LEKCJI

8

Konspekt lekcji .

Temat: Własności skrobi. Cele - występowanie, wykrywanie, badanie skrobi a jej właściwości - kształcenie umiejętności samodzielnego uczenia się i zdobywania

wiedzy przez działanie - rozwijanie umiejętności obserwowania zjawisk i wyciąganie

logicznych wniosków - nabywanie umiejętności prawidłowego wykonywania eksperymentów

chemicznych

Czynności uczniów Docelowe Pośredniczące

Czynności nauczyciela

Środki dydaktyczne

Przypomnienie i utrwalenie wiadomości i umiejętności z poprzednich lekcji

- Omów różnicę między glukozą a sacharozą - W jaki sposób możemy odróżnić glukozę od sacharozy - Zapisz równanie reakcji hydrolizy sacharozy

Przygotowanie uczniów do pracy przez przypomnienie i utrwalenie wiedzy z poprzednich lekcji.

Samodzielne wykonanie doświadczenia Kształcenie umiejętności i nawyków

Wykonaj doświadczenie a obserwacje i wnioski zanotuj w podanej tabelce - Do probówek zawierających glukozę, cukier, budyń, kisiel, mąkę ziemniaczaną, mąkę pszenną, roztarty ryż, kawałek ziemniaka, mleko dodaj jodynę

Pokaz reakcji zachodzącej po dodaniu do kleiku skrobiowego śliny, kwasu solnego i jodyny oraz pokaz reakcji kleiku z Cu(OH)2 przed dodaniem śliny i po dodaniu śliny .

9 probówek produkty zawierające skrobię oraz nie będące skrobią, jodyna, pipetki

Integrowanie nowych wiadomości i umiejętności z już nabytymi

Wiedząc, że po ogrzaniu skrobi ze śliną i dodaniu Cu(OH)2 wydziela się pomarańczowa substancja napisz słownie równanie reakcji hydrolizy skrobi.

Podanie wzoru skrobi i zapisanie równania reakcji hydrolizy skrobi z uwzględnieniem produktów pośrednich czyli dekstryn.

Zastosowanie nowych wiadomości w rozwiązywaniu zadań problemowych

Rozwiąż podane zadania problemowe

Omówienie ćwiczeń utrwalających.

Kartki z ćwiczeniami utrwalającymi .

9

Karta pracy

Substancje Obserwacje Wniosek Glukoza Cukier Budyń Kisiel Mąka ziemniaczana Mąka pszenna Ryż Ziemniak Mleko Opis doświadczenia wykonanego przez nauczycie Ślina 2)

a) b) Cu(OH)2 skrobia Obserwacje: Obserwacje: Wnioski: Wnioski:

10

Ćwiczenia utrwalające: 1. Dlaczego skórka chleba żuta przez dłuższy czas staje się słodka ? 2. Dlaczego do ciasta drożdżowego dodaje się mniej cukru niż do innych ciast ? 3. Dlaczego wykrochmalona bielizna sztywnieje po uprasowaniu ? 4. Jak udowodnisz nieuczciwemu sprzedawcy, że do śmietany lub miodu dodał

mąkę w celu zagęszczenia produktu ? Wiadomości zdobyte podczas tej lekcji są bardzo potrzebne w życiu codziennym. Uczeń dowiaduje się jaki rośliny zawierają skrobię, w jakich produktach spożywczych ona występuje. Zdobywa wiedzę niezbędną do wytłumaczenia procesów zachodzących w jego otoczeniu.

11

Konspekt lekcji edukacja medialna kl.I lub II gimnazjum

Albert Duzinkiewicz Krótkie życie dzienników, czyli o wartości informacji w prasie codziennej. cel poznawczy: zapoznanie z najważniejszymi tytułami polskiej prasy codziennej, warsztatem dziennikarskim i rodzajami artykułów prasowych cel kształcący: umiejętność czytania i rozumienia najpopularniejszego współcześnie rodzaju piśmiennictwa, wnioskowanie, ocena realnej wartości informacji oraz krytyczny stosunek do niej cel wychowawczy: propagowanie kultury czytelniczej środki dydaktyczne: czasopisma (dzienniki, tygodniki, miesięczniki o różnym charakterze), powielone notatki z prasy codziennej, brystol 2 jednostki lekcyjne tok lekcji: 1. Przywitanie i sprawdzenie obecności (5 min.)

2. Przegląd przyniesionych przez uczniów czasopism; krótka charakterystyka ich

rodzajów według periodyzacji i podział na trzy grupy: dzienniki, tygodniki i

miesięczniki. Uzupełnienie uczniowskiego zestawu dzienników brakującymi

najważniejszymi tytułami (nauczyciel powinien być na to przygotowany) (5 min.)

3. Praca ze Słownikiem Języka Polskiego - uczniowie odszukują słowo dziennik i podają

jego cztery znaczenia. Wspólne redagowanie definicji słowa dziennikarz i

porównanie z wersją słownikową. (5 min.)

12

dziennik 1. gazeta wychodząca codziennie (lub kilka razy w tygodniu)

2. bieżące wiadomości społeczne, polityczne, kulturalne nadawane lalka razy dziennie przez radio i w telewizji

3. księga o charakterze urzędowym, w której prowadzone są codzienne zapisy

4. notatki o charakterze osobistym prowadzone codziennie dziennikarz osoba pisująca zawodowo artykuły do pism, pracująca w redakcji prasowej, radiowej tub telewizyjnej 4. Przegląd zawartości dzienników i systematyzacja rodzajów notatek i artykułów.

Wyodrębnienie tekstów pełniących funkcję informacyjną. Selekcja informacji według kategorii: najważniejsze, godne zauważenia, użytkowe, błahe. (15 min.)

Uczniowie znajdują w dziennikach różne rodzaje tekstów. Nauczyciel nakierowuje ich na odszukiwanie w nich form rozbudowanych (felieton, reportaż, artykuł tematyczny) po to, by do dalszej pracy pozostawić jedynie wzmianki, notatki i artykuły informacyjne. Należy także wywołać zauważenie systematyki informacji - działów gazety (lokalne, kraj, świat, nauka, kultura, gospodarka, sport, rozmaitości, itd.)

Każdy uczeń wybiera tekst informujący o jakimś wydarzeniu. Wycina go, wkleja na czystą kartkę i opisuje źródło (nauczyciel pyta o cele i powody podawania adresu bibliograficznego przy wyciętej notatce, uczniowie wymyślają sytuację, w której dotarcie do źródła i sprawdzenie prawdziwości cytatu posiada ważność pierwszorzędną, np. przy zarzutach o rozpowszechnianie nieprawdy).

Następnie wszyscy przyporządkowują swój wycinek do jednej z czterech podanych kategorii wg wskazań:

1. Informacje o wydarzeniach, które mogą mieć znaczący wpływ na rzeczywistość (lokalną

krajową światową lub historię (także historię nauki, kultury, sportu).

2. Informacje o wydarzeniach, które są osiągnięciami w różnych dziedzinach aktywności

ludzkiej.

3. Informacje, dzięki którym osobiście mogę coś zaplanować lub skorzystać z

nich w inny sposób.

13

4. Informacje o wydarzeniach być może ciekawych, ale nieistotnych.

5. Sposób prezentacji informacji przez dziennikarzy - praca z powielonymi artykułami. (15 min.)

Uczniowie zapoznają się tekstami. Nauczyciel kieruje do nich pytania dotyczące różnych poziomów ich struktury.

Do jakich kategorii informacji zaliczymy tekst 1 i 2?

Która z informacji podanych w obu tekstach może zachować się najdłużej w naszej pamięci?

Porządkujemy zdania wg ważności informacji:

1. Wszyscy studenci są dziwakami.

2. Jest możliwe uratowanie wcześniaka o wadze poniżej 500 gramów.

3. Do Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu można zwracać się z każdym problemem.

4. Ordynatorem Oddziału Intensywnej Terapii Noworodków w szpitalu św. Wojciecha w Gdańsku jest dr Alina Bielawska-Sowa.

5. Mała Klaudia opuściła szpital w piątek, 19 lutego 1999 roku.

6. Każdy może pachnieć, jak mu się podoba.

7. Każdy wcześniak urodzony po 24. tygodniu przeżyje.

8. W Oslo jest uniwersytet.

9. Szpital św. Wojciecha w Gdańsku jest dobrym szpitalem.

10. Jest taki student z Norwegii, który się nie myje.

+ informacje i wnioski podane przez uczniów Uczniowie dzielą zdania na informacje zawarte w tekście i wnioski wyciągnięte na podstawie informacji. Które ze zdań można zdecydowanie określić jako nadużycie? Które z nich mogą posłużyć za temat do dyskusji? Który tekst zawiera więcej danych? Uczniowie w dwóch grupach sporządzają listy danych z obu artykułów i starają się je rozwinąć na podstawie dodatkowych pytań nauczyciela, np. W jakim kraju leży Strasburg? lub Czy wyobrażeniu wagi 500 gramów bardziej odpowiada opróżniona do polowy torebka cukru czy butelka Coca-coli o pojemności 1l?

14

Lista cech obu artykułów, np. rzetelność, dokładność, obiektywizm, operowanie danymi oraz sensacyjność, subiektywizm, krzykliwość, ignorowanie danych, sformułowanie pojęć: styl informacyjny - styl sensacyjny.

6. Selekcja informacji według sposobu prezentacji (rzetelność - sensacja)(10 min.) Praca z przygotowanymi uprzednio wycinkami. Uczniowie wpisują temat utworu sformułowany jako podtytuł, np. O wycieku ropy z uszkodzonego tankowca; następnie decydują, do której kategorii zaliczą swój tekst. Każdy podchodzi do tablicy i przymocowuje go do odpowiednio zatytułowanego kawałka brystolu. Kilka osób motywuje swój wybór. 7. Znaczenie tytułu w sposobie prezentowania informacji (10 min.) Tytuł jako reklama zawartości artykułu. Uczniowie otrzymują karteczki z podanym fikcyjnym tematem informacji np. O zniknięciu 1000000 złotych z Banku Oszczędności w Słupkowicach i podstawowymi danymi. Polecenie: ułóż dwa tytuły do notatki prasowej - wg dziennikarza informacyjnego i wg dziennikarza sensacyjnego.

8. Ćwiczenia językowe (15 min.) Praca z powielonymi artykułami. Krótki test uwzględniający dodatkowo zagadnienia semantyczne omawiane powyżej. 1) Norweski student przestał myć się i zmieniać ubranie, ponieważ: a) wpadł w depresję b) był z natury leniwy c) władze Uniwersytetu zagroziły mu wydaleniem d) mieszkał na działkach 2) Które z wypowiedzeń nie pasuje do tekstu? a) uratowanie Klaudii było wielkim osiągnięciem gdańskich lekarzy b) uratowanie Klaudii było przypadkowe i graniczyło z cudem c) Klaudia leżała w inkubatorze ponad dwa miesiące d) Wszystko zależało m.in. od umiejętności lekarzy

3) Linia obrony studenta opierać się będzie na: a) kodeksie cywilnym

b) stwierdzeniu niepoczytalności Norwega

c) poszanowaniu prawa do prywatności

d) tradycjach sięgających czasów Wikingów

15

4) Uratowanie małej Klaudii jest istotne dlatego, że a) jest to pierwszy taki przypadek na świecie

b) jest to pierwszy taki przypadek w Polsce

c) po raz pierwszy w woj. Pomorskim uratowano wcześniaka poniżej 500 gram

d) lekarze rozpoczęli udanie realizację specjalnego programu naukowego

5) Formantem w wyrazie dziennikarz jest: a) -dziennik

b) -dzień

c) -ikarz

d) -arz

6) W zdaniu Już w szkole średniej wykazał wybitny talent w dziedzinie astrofizyki i fizyki atomowej. funkcję podmiotu pełni: a) wyraz talent

b) wyraz fizyki

c) wyraz wybitny

e)wyraz, który nie występuje w tym zdaniu

7) Rzetelność, dokładność subiektywizm to rzeczowniki a) własne

b) konkretne

c) abstrakcyjne

d) dalsze

8) Tytuł Czyżby minister pracy planował zniesienie zasiłków dla bezrobotnych!? Opiera się na: a) informacji

b) domyśle

c) danych

d) żadna z odpowiedzi nie jest poprawna

9. Podsumowanie, oceny, praca domowa. (10 min.)

Praca domowa: Wykorzystując otrzymane na kartce informacje i ułożony przez siebie tytuł napisz dwie notatki prasowe - w stylu informacyjnym i w stylu sensacyjnym

16

tekst 1

N O R W E S K I S M R Ó D w Strasburgu

Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu przyjął niecodzienną sprawę od Norwega,

który twierdzi, że jest dyskryminowany, gdyż nie został dopuszczony do egzaminu kończącego studia. Władze Uniwersytetu w Oslo zawiesiły studenta, ponieważ od kilkunastu lat się nie mył.

Każdy, kto studiował na uniwersytecie w

Oslo Blinderm w latach od 1978 do dzisiaj, pamięta potwornie śmierdzącego obdartusa, który jednak prowadził rozmowy na nieprawdopodobnie wysokim poziomie intelektualnym.

Student ów od 20 lat nie zmienił ubrania, nie umył się i nie uczesał, mieszka w dziurze na terenie ogródków działkowych przy uniwersytecie.

Już w szkole średniej wykazał wybitny talent w dziedzinie astrofizyki i fizyki atomowej. Po rozpoczęciu studiów w 1978 roku na pierwszym semestrze wpadł w depresję i zajął się rozmyślaniami nad sensem istnienia. Przestał myć się i zmieniać ubranie.

Doszedł m.in. do wniosku, że wszystkie odległości należy mierzyć jedną ludzką miarą i wybrał kroki. W ten sposób wizytę w toalecie obliczał na podstawie liczby kroków, które wskazywały dokładną odległość. Po kilkakrotnych pomyłkach i załatwieniu potrzeby fizjologicznej na korytarzu akademika, został z niego wyeksmitowany.

Zamieszkał w dziurze, wykopanej w ziemi na terenie ogródków działkowych i kontynuował studia. Coraz trudniej jednak było innym studentom wytrzymać z nim na wykładach, nie mówiąc już o egzaminach. W 1981 roku rektor wydał zakaz wpuszczania go na teren uniwersytetu, dopóki się nie umyje.

Student odmówił, a wielokrotne badania wykazały, że nie ma on zaburzeń psychicznych i nie jest wariatem. Od chwili skreślenia go z listy studentów składał skargi na dyskryminujące traktowanie. W końcu skierował sprawę do Trybunału w Strasburgu. Domaga się dopuszczenia do egzaminów i trzech milionów koron odszkodowania za zarobki utracone z powodu nieukończenia studiów. Jego adwokat traktuje sprawę bardzo poważnie, przygotowując linię obrony opartą na założeniu, że każdy człowiek ma prawo do życia prywatnego, a więc i do zapachu, który może się innym podobać lub nie tak samo jak rozmaite perfumy.

(br) Głos Szczeciński nr51/1999

17

Tekst 2 Mała Klaudia uratowana

TO NIE BYŁ ŻADEN CUD Ważącego 480 gramów noworodka

uratowali gdańscy lekarze ze szpitala św Wojciecha.

Klaudia przyszła na świat w październiku, w 24. tygodniu ciąży. Miała 3 5 centymetrów długości. Przez 80 dni leżała w inkubatorze na specjalnym wodnym materacyku, który nie kaleczył jej skóry. Oddychała przy pomocy respiratora. Karmiono ją specjalną, nie wymagającą trawienia mieszanką.

W piątek, gdy opuszczała szpital, ważyła już 2600 gramów i nic nie zagrażało jej zdrowiu. Jest najmniejszym wcześniakiem uratowanym w województwie pomorskim.

- Głównym problemem przy tak małym noworodku jest niedojrzałość skóry i narządów wewnętrznych - powiedziała nam

doktor Alina Bielawska-Sowa, ordynator Oddziału Intensywnej Terapii Noworodków.

Przepisy Światowej Organizacji Zdrowia zezwalają na nieujmowanie w statystykach dzieci ważących po urodzeniu mniej niż 500 gramów.

- Podejmujemy walkę o życie każdego wcześniaka - mówi dr Bielawska-Sowa. -Klaudia jest pierwszym dzieckiem ważącym poniżej 500 gramów, którego udało nam się uratować, ale to żaden cud. Ratowaliśmy już noworodki ważące 520 gramów. Wszystko zależy od umiejętności lekarzy i indywidualnej biologii dziecka.

WAŚ Gazeta Wyborcza nr 44/1999

18

Konspekt zajęć z podstaw informatyki dla klasy VI Zagadnienia programowe: podstawowe elementy komputera i ich funkcje, zasady

bezpiecznej pracy z komputerem, podstawowe usługi systemu operacyjnego, pożytki wynikające z rozwoju informatyki.

Cele: umiejętność celowego, świadomego posługiwania się komputerem, utrwalenie

znajomości sprzętu dostępnego w pracowni komputerowej, umiejętność korzystania z usług systemu operacyjnego - utworzenie katalogów, kopiowanie plików, umiejętne uruchamianie programów - pliki z rozszerzeniem . exe, oglądanie zawartości plików - pliki z rozszerzeniem .txt, rozumienie praw i obowiązków związanych z nabyciem programów, utrwalenie zasad pisowni wyrazów z określonymi trudnościami ortograficznymi w oparciu o programy komputerowe.

Osiągnięcia uczniów Poziom podstawowy:

potrafi znaleźć i otworzyć katalog i plik, potrafi przekopiować plik do określonego katalogu, uruchamia programy, wie, że własność intelektualna podlega ochronie prawnej, zna ogólne zasady legalnego korzystania z programów.

Poziom zaawansowany: potrafi korzystać z usług systemu operacyjnego w celu zainstalowania programu, zna zasady legalnego korzystania z programów typu shareware

Metody wspierające aktywność ucznia: opis, wyjaśnienie, dyskusja Temat: Programy komputerowe - ochrona prawna związana z posiadaniem legalnie nabytego oprogramowania na podstawie programu edukacyjnego "ORTOTRIS".

19

Przebieg lekcji Forma 1) Opis sprzętu dostępnego w pracowni komputerowej (nazwaurządzenia i funkcja): monitor, klawiatura, napędy dyskowe,głośniki, drukarka.

Praca w małych grupach

2) Zasady bezpiecznej obsługi komputera.

Praca z całą grupą

3) Włączenie komputerów.

Praca indywidualna

4)Rozwiązanie krzyżówki

1 2 3 4 5 6 7

Pytania 1. Zbiór logicznie powiązanych informacji przechowywanych na dysku pod jedną nazwą [plik]. 2. Specjalizowany układ scalony znajdujący się w komputerze [procesor]. 3. Profesjonalny program przeznaczony do obróbki tekstu [Word]. 4. Karta graficzna o wysokiej rozdzielczości (VGA]. 5. Podstawowa pamięć komputera, tzw. Operacyjna [RAM] . 6. Spis plików zapisanych na dysku [katalog]. 7. Jednostka pamięci [megabajt]. HASŁO_______ [PROGRAM]

5) Wprowadzenie do tematu lekcji. Przypomnienie wiadomościo plikach (pliki tekstowe - sposób oglądania zawartości plików,pliki wykonywalne - z rozszerzeniem .exe).


6) Omówienie zadań dla poszczególnych uczniów. Zadaniapodane są na dyskietkach w plikach o nazwach: "zad 5a.txt" dlagrupy uczniów z poziomu podstawowego, "zad 5b.txt" dla grupy uczniów z poziomu zaawansowanego. Należy przekopiowaćzadanie do katalogu "Zadania", w podkatalogu "KLASA VI", wpodkatalogu "imię ucznia".


20

7) Zakres poszczególnych zadań: Zadanie_5a: 1. Znajdź program edukacyjny "Ortotris" 2. Zapoznaj się z zawartością pliku "dosinfo.txt", "ortotris.doc". 3. Wypisz prawa autorskie programu oraz obowiązki użytkownika programu. 4. Uruchom program. Zadanie_5b: 1. Przekopiuj z dyskietki program edukacyjny "Ortotris" . 2. Zapoznaj się z prawami autorskimi programu oraz obowiązkami użytkownika programu. Wypisz korzyści wynikające z legalnego zakupu oprogramowania. 3. Uruchom program.

Praca indywidualna

8) Podsumowanie zajęć. Podanie przez uczniów praw autorskichi obowiązków użytkownika programu oraz korzyściwynikających z legalnego nabycia oprogramowania.


9) Wypisanie zasad legalnego korzystania z oprogramowania nadużym arkuszu papieru. Powieszenie go w widocznym miejscu.


21

JĘZYK POLSKI Temat: W krainie Majów-samodzielna analiza tekstów. Cele: Analizowanie tekstu przeczytanego samodzielnie. Kształcenie samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków. Wyrabianie nawyku posługiwania się odpowiednim, adekwatnym do sytuacji Językowej słownictwa. Posługiwanie się kilkuzdaniową, pisemną wypowiedzią odzwierciedlającą logiczny tok rozumowania. Forma pracy: indywidualna i zbiorowa. TOK LEKCJI: l. Czynności organizacyjne. 2. Wprowadzenie: -podanie tematu i celu lekcji. 3.Rozdanie tekstów oraz kart z pytaniami. 4. Samodzielna praca uczniów. 5.Uzyskanie odpowiedzi na postawione pytania. 6. Samoocena. 7.Ogólne wnioski o samodzielnej pracy. 8.Podsumowanie lekcji. Przeczytaj uważnie tekst:

" W czasach, gdy prokurator Judei Poncjusz Piłat skazywał Jezusa na śmierć przez ukrzyżowanie, w tropikalnej dżungli Ameryki Środkowej wznoszono wspaniałe miasta. Powstawały w nich wielkie place, wielokilometrowe ulice do urządzania procesji, wzdłuż nich stały pałace i świątynie. W ośrodkach tych znajdowały się również miejsca do uprawiania sportu, podziemne krypty (grobowce), zbiorniki na wodę połączone siecią kanałów, strzelające w niebo ogromne piramidy schodkowe z obserwatoriami na szczytach.

Wśród tropikalnej dżungli wyrosły wówczas takie miasta jak Tikal (...) w dzisiejszej Gwatemali, Copan w dzisiejszym Hondurasie i Palenque w dzisiejszym Meksyku. Pracowici jak mrówki i cierpliwi jak niewolnicy Indianie harowali pod batami kapłanów i wodzów plemion, nadzór zaś nad całą armia niewolników sprawowali najwybitniejsi architekci. Artyści ozdabiali elewacje i wnętrza budynków skomplikowanymi (...) reliefami. Żywe farby uzyskiwano mieszając ze sobą różne składniki: mączkę kamienną, brązowy pył ziemny, roztarte białe koci, krew, różnokolorowe gatunki drzew (...) , które ubijano na pył, oraz liście i kwiaty. Farbami malowano freski na budowlach (...). Tam, gdzie odkopali je archeolodzy, widać, że nawet po około dwóch tysiącach lat zachowały zaskakująco świeże barwy.

Lecz kiedy zakończono prace nad budowlami, zdarzała się rzecz niepojęta: Majowie porzucali jeden ośrodek po drugim i wędrowali dalej-kilkaset kilometrów-aby zacząć tam na nowo wznosić z niezmąconym spokojem kolejne miasta.(...)

Setki mądrych ludzi łamało sobie głowy, próbując wyjaśnić ten niezrozumiały proces".

/Erich von Daninken "Dzicy, biali, cudowne księgi"/ ELEWACJA-zewnętrzna strona budynku RELIEF-rzeźba, wykonana przez wydobycie kształtu postaci czy ornamentu z jednej płyty, najczęściej rzeźbienia lub kłucia FRESK-potoczne określenie malowidła na ścianie ARCHEOLOG-naukowiec, badający dzieje ludzkości na podstawie prac wykopaliskowych

22

PYTANIA DO TEKSTU: l. Ile wieków temu w Ameryce Środkowej zaczęły powstawać tajemnicze, nowoczesne miasta? Jeśli potrafisz, zapisz cyframi rzymskimi. 2.Ile tysięcy lat temu Chrystus został skazany na śmierć? Odpowiedz pełnym zdaniem. 3.Chrystus został skazany na śmierć przez: a) Barabasza b) Poncjusza Piłata c) Judasza 4. Poncjusz Piłat był; a) królem Judei b) namiestnikiem miasta Betlejem c) prokuratorem Judei 5. Rdzenni mieszkańcy Ameryki to: a) Indianie b) Majowie c) odpowiedzi a) i b) są prawidłowe d) odpowiedzi a) i b) są fałszywe

6.Wymień dzisiejsze nazwy państw, w których w dalekiej przeszłości Majowie budowali tajemnicze miasta.

7. Odpowiedz, przy pomocy zdania złożonego podrzędne, na następujące pytanie: Kto sprawował nadzór nad całą armią pracowników budujących nowoczesne miasta w

środku dżungli?

8. Wymień przynajmniej trzy składniki, dzięki którym uzyskiwano wspaniałe trwałe farby. 9.Odpowiedz w formie zdania, kto sprawował władzę nad Indianami. 10.Wskaż, poprzez przekreślenie, która z informacji jest fałszywa. a) Majowie są Indianami. b) Indianie zamieszkują wyłącznie takie państwa jak: Honduras, Gwatemala, Meksyk. c) Indianie zamieszkiwali Amerykę Środkową, zanim pojawili się tam biali kolonizatorzy. d) Indianie mieszkają na terenie takich państw jak Gwatemala, Honduras, Meksyk co najmniej dwa tysiące lat.

11.Wskaż prawidłową odpowiedź. Indianie byli pracowici jak: a) pszczoły b) mrówki c) woły 12.Tekst o nowoczesnych miastach budowanych przez Majów jest napisany w: a) pierwszej osobie b) trzeciej osobie

23

13.Kto jest autorem tego tekstu? 14.Jak sądzisz, czy przeczytany przez Ciebie tekst jest: a) fantastyczny b) historyczany d) popularnonaukowy 15. Napisz, uruchamiając swoją wyobraźnię, w trzech-czterech zdaniach, dlaczego Majowie opuszczali swoje miasta. 16. Ułóż zdania złożone z następującymi wyrazami: -elewacja -relief -fresk -archeolog Uwagi po realizacji:

Sporo kłopotu sprawiło uczniom pytanie pierwsze, dotyczące określenia wieku (Chodziło o okres XX wieków temu), można stwierdzić że 60% uczniów nie poradziło sobie z tym pytaniem-

Podobnie było z odpowiedzią na pytanie drugie, zresztą powiązane z pytaniem Pierwszym. Jeżeli chodzi o problemy z pozostałymi pytaniami to występowały tylko nielicznie usterki. Pozostałe, popełniane błędy, dotyczyły pytania siódmego. Nieliczni uczniowie niewłaściwie budowali zdanie złożone.(tworzono zdanie pojedyncze).

W momencie samooceny, najbardziej pobłażliwie traktowano pytanie czternaste, dotyczące własnej pracy twórczej. Nie zwracano uwagi na błędy stylistyczne, ortograficzne i interpunkcyjne.

24

BIOLOGIA Temat: Przegląd gadów i płazów polskich.

Cel: -wiadomości: podział gadów na cztery rzędy: jaszczurka, węże, żółwie, krokodyle. Charakterystyka poszczególnych rzędów gadów i znajomość środowiska życia. Przyczyny ochrony gatunkowej. -umiejętności: rozpoznawanie gadów krajowych z albumu, rozumienie potrzeby ochrony gadów, porównywanie zaskrońca i żmii zygzakowatej, dostrzeganie różnic i podobieństw w budowie morfologicznej przedstawicieli poszczególnych rzędów.

Typ lekcji: zapoznanie z nowym materiałem.

Metody: -słowne- pogadanka, pokaz, praca z materiałem źródłowym (atlas, album) obserwacyjne- obserwacja okazów naturalnych w hodowli

Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.

Środki dydaktyczne: atlas "Płazy i gady Polski", ilustracje gadów, album "Świat zwierząt", żółw hodowany w klasie lub w domu, zasuszany okaz padalca, kartki z nazwami gadów i rzędów, referaty uczniów.

TOK LEKCJI: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Wprowadzenie: -podanie tematu lekcji i celu lekcji, -podpisanie nazw rzędów do wywieszonych ilustracji gadów. 3.Czytanie referatów uczniów z charakterystyką gadów krajowych: żółw błotny, jaszczurka zwinka, żmija zygzakowata, padalec, zaskroniec. 4. Wykonanie tabeli z podziałem gadów na rzędy i zapisanie gatunków przedstawionych w referatach do tej tabeli. 5.Rozdanie uczniom kartek z rysunkami lub nazwami gadów polskich i zagranicznych. Szeregowanie ich wg podziału na rzędy i zapis do tabeli. 6. Wyszukani e w podręczniku informacji o ochronie gadów w Polsce i zapis do zeszytu. 7.Przygotowanie wg podręcznika i atlasu cech charakterystycznych dla zaskrońca i żmii i zapis w tabeli 8.Wyszukanie przyczyn wymierania gadów w Polsce. 9.Podsumowanie lekcji: -wymienienie wszystkich gadów polskich, -rozpoznanie gadów po ilustracji z atlasu, -odróżnienie zaskrońca od żmii

25

Konspekt lekcji z matematyki w III kl. Gimnazjum

Temat: Odczytywanie własności funkcji liniowej na podstawie wykresu. I cele: kształcące: kształcenie umiejętności odczytywania z wykresu własności funkcji: - współczynnika "b ,

- miejsca zerowego,

- monotoniczności,

- argumentów dla, których funkcja jest dodatnia, ujemna

- porównywania liczb na podstawie ich położenia na osi liczbowej,

- odczytywanie współrzędnych punktów przy różnych jednostkach na osiach liczbowych,

- pisania wzoru funkcji na podstawie wykresu.

II Tok lekcji: Zad. 1

Dane są funkcje liniowe za pomocą wykresów: A)

odczytaj: y a} Ile wynosi współczynnik "b",

b} Podaj miejsce zerowe,

c} Określ monotoniczność.

2 d} Napisz wzór funkcji.

1 x -1

26

B Odczytaj:

a) Ile wynosi współczynnik "b", y b) Podaj miejsce zerowe,

c) Określ monotoniczność. d) Napisz wzór funkcji.

1 x - 1 C Odczytaj:

a) Ile wynosi współczynnik "b", b) Podaj miejsce zerowe, c) Określ monotoniczność. d) Napisz wzór funkcji.

P(1, -3) Komentarz do zadania: Zadnie ćwiczy umiejętność odczytywania z wykresu podstawowych własności funkcji liniowych. Punkty a), b), c) mogą być testowe wielokrotnego wyboru lub otwarte. Punkt d) proponuję jako zadanie otwarte. Ćwiczymy dodatkowo umiejętność działań na liczbach wymiernych, rozwiązywania równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą oraz sprawdzamy znajomość własności współrzędnych punktu należącego do wykresu funkcji. W części A stosujemy funkcje typu f(x)=ax+b, w B funkcję stałą, a w C typu f(x)=ax.

27

Zad 2.

Dane są funkcje liniowe g(x) i f(x), których wykresy są równoległe. Na podstawie wykresów określ prawidłową relację: a) b = d b) c = -1/a c) a = c d) a = -1/c y Określ prawidłową relację pomiędzy b i d

a) b = d b) b > d c) b < d

g(x)=cx + d d) nie da się określić f(x) = ax +b Komentarz do zadania Sprawdza znajomość relacji miedzy współczynnikami kierunkowymi prostych równoległych oraz umiejętność interpretacji graficznej współczynnika "b" we wzorze funkcji liniowej. W zadaniu występuje również porównywanie liczb na podstawie ich położenia na osi liczbowej. Zad 3. Odczytaj z rysunku:

y a) dla jakich argumentów funkcja f(x) przyjmuje wartości ujemnie, 1 b) dla jakich argumentów funkcja g(x) przyjmuje wartości dodatnie. F(x) g(x) 1 - 1 - 1

28

Komentarz do zadania: Zadanie może być otwarte lub wielokrotnego wyboru. Ćwiczy umiejętność

odczytywania argumentów, dla których wartości funkcji są dodatnie, ujemne. Ukrytą intencją zadania jest również znaczenie miejsca zerowego dla wartości dodatnich i ujemnych funkcji oraz odczytywanie współrzędnych punktów przy różnych jednostkach na osiach liczbowych.

Zaproponowana lekcja jest jedną z podsumowujących zdobyte umiejętności na temat

funkcji liniowej. Poprzedzona jest zajęciami, w których uczniowie poznają i stosują elementarne własności funkcją liniowej w pewnej kolejności i na różnych etapach kształcenia. Przedstawione zadania ćwiczą umiejętności podstawowe jak również rozszerzają je. Podobną lekcję można przeprowadzić sprawdzając umiejętność określania własności funkcji liniowej na podstawie wzoru (algebraicznie).

29

Temat: Miejsce zerowe funkcji liniowej Cele: - poznanie definicji miejsca zerowego funkcji , - opanowanie umie3ętno§ci odczytywania miejsca. zerowego z wykresu funkcji, - opanowanie umiejętności obliczania miejsca zerowego funkcji sposobem algebraicznym, - utrwalenie umiejętności rysowania wykresów funkcji liniowej, - utrwalenie umiejętności rozwiązywania równań. Tok lekcji: 1.Czynności organizacyjne. 2.Nauczyciel podaje definicję miejsca zerowego funkcji. Na przykładach objaśnia graficzną i algebraiczną metodę obliczania miejsca. zerowego funkcji liniowej. 3. Ćwiczenia: ZADANIE I Narysuj wykres i podaj miejsce zerowe następujących funkcji: a) y=2x +4 b) y=-3x+3 a) y = 1/2x -1 c) y= -l/3x-2 ZADANIE 2 Oblicz układając odpowiednie równanie miejsca zerowe następujących funkcji: a) y = 3 x + 2 b) y = -5 x + 7 c) y = 2/3 x - 1/2 d) y = -3/4 x -6 4. Przykład wykorzystania miejsca zerowego funkcji liniowej przez fizyków. Nauczyciel pyta: "Co to jest zero bezwzględne?" Nauczyciel podsuwa problem:" Skąd znamy wartość zera bezwzględnego skoro takiej temperatury nie można otrzymać w laboratoriach?" Uczniowie przy pomocy nauczyciela ustalają że: - związek między temperaturą i ciśnieniem powietrza podgrzewanego w szczelnie zamkniętym naczyniu jest liniowy, można więc zapisać go za pomocą wzoru

y=ax+b gdzie y oznacza ciśnienie, x - temperaturę, natomiast a i b - pewne współczynniki liczbowe. zero bezwzględne jest to taka temperatura przy której cząsteczki przestają poruszać się, więc nie wywierają na ścianki naczynia żadnego ciśnienia. Zero bezwzględne jest to miejsce zerowe opisanej wyżej funkcji. - aby znaleźć współczynniki tej funkcji, wystarczy zmierzyć ciśnienie powietrza tylko dla dwóch temperatur. Nauczyciel podsuwa wyniki dwóch dokładnych pomiarów Temperatura (w °C) 10 20 Ciśnienie (w hPa) 962,71 996,71 Uczniowie używając kalkulatorów rozwiązują układ równań.

962,71 = 10a + b

995,71 = 20a + b

30

Wyznaczają wzór omawianej wcześniej funkcji y = 3,4x + 928,71. Rozwiązując równanie 3,4x + 928,71 = 0 obliczają jej miejsce zerowe xo = -273,15 Nauczyciel podsumowuje, że takie, mniej więcej rozumowanie doprowadziło około 150 lat temu do obliczenia zera absolutnego. Dodaje, że liniową zależność między ciśnieniem a temperaturą odkryto na podstawie wyników wielu doświadczeń.

31

Powszechna jest opinia o tym , jak trudna jest fizyka a poznanie tajemnic otaczającego nas świata wymaga mądrej głowy . Tymczasem wiele trudnych , ale niezmiernie ciekawych treści fizycznych , można przekazać posługując się prostym pokazem. A może także żartem? Sam sposób sformułowania tematyki lekcji może rozbudzić zainteresowanie .Poniżej przedstawiam propozycje lekcji, która miałaby spełnić powyższy postulat. Temat: "Co nagle to po diable", czyli o praktycznych sposobach wykorzystania bezwładności ciał . Na wstępie lekcji należy przypomnieć I zasadę dynamiki Newtona, podkreślając wyraźnie co to znaczy że ciała są bezwładne. Bezwładność, to niechęć do jakiejkolwiek zmiany ruchu tego ciała, zmiany wartości lub kierunku prędkości. Uczniowie powinni ten problem zrozumieć na poprzedniej lekcji. Teraz zagadnienie rozszerzam poprzez wykonanie prostego doświadczenia. Dośw.1 (ryc 1).pomoce: klocek { z zestawu do tarcia ), 5 kg odważnik, nitka. a) Jeżeli nitkę ciągniemy powoli, klocek rusza z miejsca. b) Przy gwałtownym szarpnięciu, gdy siła działa impulsowo, nitka zrywa się, a klocek

pozostaje nieruchomy

Ryc.1

F

Wyniki przeprowadzonego (przez ucznia) eksperymentu sugerują nam stwierdzenie, że "co nagle to po diable" .Przekładamy rozumiane porzekadło na język fizyki .Zmiana prędkości dowolnego ciała jest możliwa tylko w ciągu pewnego czasu. Nie może nastąpić momentalnie. Spróbujmy ten fakt poprzeć przykładami. Dośw. 2.(ryc.2) Pomoce: szklanka z wodą , kartka papieru .

a) Gdy powoli ciągnę kartkę , szklanka przesuwa się wraz z nią .

b) b) Przy gwałtownym szarpnięciu szklanka pozostaje w miejscu .

Ryc. 2

Kartka

W tym momencie sugeruję uczniom "poważne rozmyślania" nad sceną filmową wyciągania obrusu spod zastawy stołowej. To trick filmowy, czy możliwa do wykonania uzasadniona fizycznie czynność?

5kg

32

Dośw. 3. (ryc. 3) pomoce: szklanka, kartka papieru, pieniążek (lub guzik). Przebieg doświadczenia podobny jak w dośw.2

Ryc. 3 Ryc.4

Dośw. 4 (ryc 4). Ma pokazać jak bezwładność ciał wykorzystuje się do strzepywania kaszy z łyżki. Pomoce: szklanka, namoczony drobny piasek, łyżka. Łyżkę z przylepionym piaskiem uderzamy o brzeg szklanki. Łyżka zatrzymuje się a kasza nie jest w stanie się tak momentalnie. Leci więc dalej spadając do szklanki. Dobrze! Właśnie o to chodziło. Dośw.5 (ryc.5). Z reguły sami uczniowie opisują, jak w tym przypadku powiedzenie " co nagle to po diable" pracuje na naszą korzyść i "nabija" młotek na trzonek.

_ Ryc. 5 RYSUNEK

33

Po tej serii pokazów przechodzimy do przykładów przygotowanych na folii. Przykład 1 (ryc 6). Rower nagle zatrzymuje się na przeszkodzie (bo musi), a człowiek nie jest w stanie tak momentalnie wyhamować. "Bezwładnie" utrzymuje swój stan ruchu i dalej "leci" do przodu. RYSUNEK Sami uczniowie zwracają uwagę, ze równie niebezpieczne w skutkach jest ostre hamowanie przedniego koła. Następnie przechodzimy do wytłumaczenia, jaki jest sens fizyczny stosowania pasów bezpieczeństwa. Przykład 2 (ryc. 7a, b, c). Foliogramy ukazują zachowanie się ciał w różnych sytuacjach. PRZYKŁADY a) i c) uczniowie omawiają sami, coraz lepiej czując się w tym temacie. Przypadek b) obrazuje niechęć ciała do zmiany kierunku wektora prędkości. Samochód skręca, a człowiek "chce" utrzymać swój dotychczasowy prostoliniowy kierunek ruchu, co daje efekt "wyrzucania" z toru. Ku zaskoczeniu uczniów mówię że to zjawisko jest wykorzystywane w sokowirówce i wirówce pralki (ryc. 8). Bęben wirówki już skręcił, bo tak mu każe silnik. Ale cząsteczka np.. soku lub wody, o zaznaczonym wektorze prędkości, nie jest w stanie tak momentalnie zmienić kierunek ruchu i wylatuje z bębna. I o to właśnie chodzi! RYSUNEK

34

Na zakończenie zadanie. Jak korzystając z bezwładności ciał odróżnić jajko surowe

od gotowanego? (ryc. 9 ). Wprawiam w ruch obrotowy jajko. Przytrzymuję palcem i ponownie puszczam. Jeżeli jajko nadal się kręci, to znaczy, że jest surowe. Skorupkę zatrzymuje palec, ale wirująca w środku ciecz, która przecież nie może się zatrzymać tak momentalnie "porywa" dalej skorupkę. Przy analogicznym postępowaniu jajko gotowane zatrzyma się.

RYSUNEK Po podsumowaniu lekcji, czyli tzw. rekapitulacji, podkreślam jeszcze raz istotę tematu. W zadaniu domowym uczniowie mają wyjaśnić: a) Dlaczego pies otrzepuje futro po wyjściu z wody? c) Jak bezwładność ciał wykorzystuje się przy czyszczeniu odzieży lub dywanów przez

trzepanie lub wstrząsanie?

Fizyka jest przedmiotem trudnym i raczej niezbyt lubianym przez uczniów. Nie wgłębiając się w przyczyny takiego stanu rzeczy, można podejmować próby uatrakcyjnienia lekcji, wzbudzenia zainteresowania uczniów i motywacji do nauki. Przedstawiony scenariusz może być pomocny w znajdowaniu pomysłów na urozmaicenie procesu nauczania i uczenia się fizyki. Temat: Pierwsze spotkanie z fizyką. Czas trwania: 2 godz. Cele: -dydaktyczny: wprowadzenie podstawowych pojęć dotyczących fizyki oraz pojęć opisujących cechy przyrody; rozwijanie umiejętności obserwacji zjawisk przyrody; integrowanie wiedzy z różnych dziedzin; -wychowawczy: rozwijanie zainteresowania otaczającym światem; budzenie szacunku dla przyrody i podziwu dla jej piękna; rozbudzenie zainteresowania fizyką i motywacji do uczenia się tego przedmiotu. Metody: pogadanka, dyskusja, doświadczenia pokazowe. Formy organizacyjne: praca z całym zespołem klasowym. Środki dydaktyczne: a) fotografie, reprodukcja obrazu "Burza" Giorgione; fragment tekstów literackich ("Pan Tadeusz", "Król Lear", "W pustyni i w puszczy"); Encyklopedia; kaseta VI Symfonii Beethowena; film dydaktyczny.

35

b) maszyna elektrostatyczna, młynek Franklina, laska ebonitowa, metalowy walec, pompa próżniowa, budzik, balonik, zlewka z wodą, termometr, źródło światła, pryzmat, akwarium z wodą, wahadła, rama do zawieszania wahadeł. Przebieg lekcji: 1. Wprowadzenie. Po kilku zdaniach wstępu n-1 odsłania tablicę, na której jest napisane

PHYSIKE -- FTZYKA PHYSIKOS---- FIZYK

i wyjaśnia uczniom pochodzenie oraz znaczenie tych słów. Następnie krótka dyskusja na temat fizyki jako nauki oraz na temat pracy fizyków powinna doprowadzić do sformułowania notatki.

2. Jakimi sposobami można opisywać zjawiska przyrody? Jednym z dobrze znanych, często obserwowanych w przyrodzie zjawisk jest burza. 2a. Uczniowie opowiadają o zjawisku burzy na podstawie własnych doświadczeń. 2b. Nauczyciel pokazuje fotografie błyskawic, uczniowie komentują. 2c. Doświadczenie pokazowe--wyładowanie elektryczne w warunkach laboratoryjnych. Demonstracja iskry przeskakującej między kulkami maszyny elektrostatycznej, przepalenie cienkiej bibułki. Zwrócenie uwagi uczniów na efekty akustyczne, świetlne i cieplne. 2d. Powstanie pytań: Jak można opisać burzę? W jaki sposób przedstawić wrażenia dotyczące tego zjawiska? Czy tak samo zrobiłby to malarz, muzyk, poeta, pisarz i fizyk? Jak przedstawia burzę malarz? Jak przedstawia burzę muzyk? Oglądamy obraz pt. "Burza", słuchamy fragmentu VI Symfonii. Jak opisują burzę poeci i pisarze? Czytamy fragmenty:

Mickiewicz, "Pan Tadeusz", księga X: ". ..A już deszcz wciąż pluszczy Jak z sita, w gęstych kroplach ; wtem rykły pioruny, Krople zlały się razem... ...czasem widnokrąg pęka od końca do końca I anioł burzy na kształt niezmiernego słońca Rozświeci twarz, i znowu okryty całunem Uciekł w niebo i drzwi zatrzasnął piorunem." W . Szekspir, "Król Lear" "... Grzmocie, przelewaj się rykliwie w trzewiach Nieba! Pluj, ogniu !Dmij, wietrze! Lej, deszczu! Deszcz, wiatr, grzmot, ogień to nie moje córki. Nie wypominam wam złości, żywioły." H. Sienkiewicz, "W pustyni i w puszczy" ( rozdział XXIV ) "...Jasna, przeraźliwa błyskawica rozdarła ciemności, a odpowiedź Kalego zagłuszał nagły grzmot, który wstrząsnął niebem i puszczą. Jednocześnie zerwał się wicher, targnął konarami drzewa, rozmiótł w mgnieniu oka ognisko, porwał rozżarzone jeszcze pod popiołem węgle i wraz ze snopami iskier poniósł je w dżunglę. Nieprzebita ciemność ogarnęła na chwilę obozowisko. Straszna podzwrotnikowa burza rozszalała się na ziemi i niebie. Grzmot następował po grzmocie, błyskawica po błyskawicy. Krwawe zygzaki piorunów rozdzierały czarne jak kir niebo. Na pobliskich skałach pojawiła

36

się dziwna, błękitna kula, która przez jakiś czas toczyła się wzdłuż wąwozu, a następnie buchnęła oślepiającym światłem i pękła z hukiem tak okropnym, iż wydawało się, że skały rozsypią się w proch od wstrząśnienia."

Jak opisuje burzę fizyk?

Czytamy treść hasła np. z " Ilustrowanej encyklopedii dla wszystkich" - Fizyka 2e. Wniosek. Malarze, muzycy, poeci, pisarze opisują zjawiska przyrody inaczej, niż fizycy. W inny sposób odzwierciedlają piękno czy też grozę otaczającego nas świata . Aby zrozumieć opis burzy zawarty w "Encyklopedii fizyki", trzeba nauczyć się elektrostatyki, poznać budowę materii. Lekcje fizyki pomogą spojrzeć na świat oczami fizyków - badaczy przyrody. 3. Podstawowe cechy przyrody. 3a. Pogadanka z uczniami na temat zmian zachodzących w przyrodzie. 3b. Nawiązanie do Heraklita z Efezu i płynącej rzeki, jako obrazu świata. 3c. Wyjaśnienie pojęć: prawa przyrody, prawa fizyczne, prawidłowości w przyrodzie. 3d. Podsumowanie i sporządzenie notatki.

4. Obserwacja różnych zjawisk fizycznych. Doświadczenia pokazowe w tej części lekcji mają na celu wzbudzenie zainteresowania uczniów, motywacji do uczenia się tego przedmiotu i przeświadczenia, że nauka fizyki pozwoli im zrozumieć i wyjaśnić obserwowane zjawiska. Doświadczenia: a) młynek Franklina połączony z jednym biegunem maszyny elektrostatycznej. Podczas

kręcenia korbą maszyny obserwuje się obrót młynka. b) wędrujący walec- na poziomej gładkiej powierzchni znajduje się metalowy walec.

Zbliżamy do walca (równolegle do jego osi) naelektryzowaną przez potarcie laskę ebonitową, na odległość ok. 2cm. Obserwujemy ruch walca w kierunku laski i jego wędrówkę za odsuwaną laską.

c) zjawiska w próżni: dzwoniący budzik, wrzenie chłodnej wody, d) zjawisko odrzutu (z balonikiem) e) rozszczepienie światła białego w pryzmacie f) rezonans mechaniczny i akustyczny g) projekcja filmu przedstawiająca np.: tragiczne skutki rezonansu-zawalenie się mostu

w Tacoma, w USA. 5. Podsumowanie.

37

ROZDZIAŁ II

DOBÓR ZADAŃ I PYTAŃ SPRAWDZAJĄCYCH

38

Jak już wspominaliśmy, niniejszy poradnik nie pretenduje do miana wyczerpującego

kompendium wiedzy na temat oceny jakości edukacji. Dlatego w tym miejscu pojawiają się

jedynie podstawowe założenia dotyczące konstrukcji i doboru pytań i zadań testowych,

przytoczone za publikacją D. Sołtys i M. Szmigel Doskonalenie kompetencji nauczycieli w

zakresie diagnozy edukacyjnej (Kraków 1999), do której odsyłamy wszystkich

zainteresowanych.

Przy konstruowaniu testów należy oprzeć się na treściach nauczania, składających się z

trzech wymiarów: celów nauczania, wymagań programowych i materiału nauczania. Na ich

podstawie Centralna Komisja Edukacyjna określa standardy, które opisują komplet

wiadomości i umiejętności, które posiąść powinien uczeń kończący kolejny etap edukacji. W

podobny sposób powinien postępować nauczyciel, który zamierza sprawdzić opanowanie

przez uczniów kolejnej partii materiału.

B. Niemierko wskazuje na cztery kategorie diagnostyczne:

a. Zapamiętanie wiadomości

b. Zrozumienie wiadomości

c. Zastosowanie wiadomości w sytuacji typowej

d. Zastosowanie wiadomości w sytuacji problemowej

Przed konstruowaniem testu nauczyciel powinien dokładnie określić kategorię i

rodzaj kompetencji ucznia i dopiero na ich podstawie formułować konkretne pytania.

Zasadnicze rodzaje zadań testowych to m.in. test uzupełnień, test wyboru, zadania na

dobieranie, test typu prawda-fałsz. Przykłady takich zadań pojawią się w II i III rozdziale

poradnika,

39

Język polski - klasa VI I / Wymagania 1/ umiejętność czytania za zrozumieniem z. 1 - 10 2/ wiadomości i umiejętności z podstawowych działów kształcenia literackiego

i kulturalnego z. 11 - 16 3/ umiejętność redagowania wypowiedzi pisemnych z. 17 II / Koncepcja testu

Test z języka polskiego sprawdza najważniejszą umiejętność w procesie uczenia się -czytanie ze zrozumieniem.

Test składa się z 16 pytań "zamkniętych" wielokrotnego wyboru oraz zadania "otwartego". Uczniowie rozwiązują zadania "zamknięte", wybierając poprawną odpowiedź spośród czterech możliwości ( a; b; c; d )

Odpowiedź na każde zadanie zamknięte punktowana jest w systemie 0 - l, czyli za dobrą odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, natomiast za błędną - 0 punktu.

Zadanie "otwarte" polega na napisaniu krótkiego wypracowania na jeden z dwóch zadanych tematów.

Prace uczniów są oceniane w systemie 0 - 10 punktów, według następujących kryteriów: - temat (maks. 3 punkty) - kompozycja (maks. 2 punkty) - poprawność językowa i styl (maks. 2 punkty) - poprawność zapisu: ortografia, interpunkcja, estetyka (maks. 3 punkty) Punktacja za cały test 26 p - celujący 25 - 24 p - bardzo dobry 23 - 20 p - dobry 19 - 17 p - dostateczny 16 - 14 p - mierny 13 - 0 p - niedostateczny Kartoteka testu - co sprawdzały kolejne zadania ? Zadanie 1/ ustalić znaczenie wyrazu użytego w tekście Zadanie 2/ wyszukać informację podaną wprost Zadanie 3/ uczynić informację podstawą prostego wnioskowania Zadanie 4/ znaleźć informację w tekście i wskazać właściwości Zadanie 5/ przetworzyć określone informacje Zadanie 6/ uczynić informację podstawą prostego wnioskowania Zadanie 7/ odszukać w tekście informację podaną wprost Zadanie 8/ wnioskować na podstawie tekstu Zadanie 9/ wykryć zgodność z informacją zawartą w tekście Zadanie 10/ podać liczbę akapitów: układu strukturalnego tekstu Zadanie 11/ przyporządkować zdanie do właściwego rodzaju zdań złożonych współrzędnie Zadanie 12/ ustalić formę gramatyczną wskazanego wyrazu

40

Zadanie 13/ podporządkować wyrazy określonej grupie części mowy Zadanie 14/ określić funkcję zdaniową wskazanego wyrazu Zadanie 15/ wskazać właściwe znaczenie określonego terminu literackiego Zadanie 16/ wskazać źródło informacji Zadanie 17/ zredagowanie wypowiedzi pisemnej Założenia programu DKW - 4014-46/99 A. Model ucznia kończącego klasę VI. 1/ Absolwent VI klasy wie już tyle o ludziach, o życiu i o świecie, że umie i chce uczyć się i

poznawać coraz więcej, żywi już stałe zainteresowania i jest gotów do samodzielnego zdobywania wiedzy

2/ Uczeń po VI klasie wykształcił w sobie nawyk pracy umysłowej i zdobył umiejętność podstawowych umiejętności myślowych, jest zdolny do koncentracji uwagi, do kontemplacji i podziwu, do obiektywizmu w ocenie siebie i innych.

3/ Umie zachować się językowo swobodnie i naturalnie, odpowiednio do konkretnej sytuacji życiowej, dostosowując się do rozmówcy, chętnie uczestniczy w komunikacji społecznej i kulturalnej, umie i lubi czytać.

4/ Rozpoczął już świadomie i samodzielnie kształtować swój charakter, postawy moralne, społeczne, patriotyczne, obywatelskie, umie panować nad odruchami i emocjami, rozwija wyobraźnię, pogłębia uczucia wyższe, zaczyna tworzyć własny system wartości, ma odwagę być sobą.

5/ Jest życzliwy ludziom, umie być pomocny zwłaszcza ludziom starszym, niepełnosprawnym, młodszym, umie rzetelnie pracować, osiągnął umiejętność współpracy i współżycia z innymi dla wspólnego dobra, dla osiągnięcia wspólnych celów, jest zdolny do wiernej i ofiarnej przyjaźni.

B. Zadania języka polskiego wobec ucznia

Uczenie się "języka polskiego" ma zapewnić uczniowi wszechstronny rozwój osobowości, przygotowanie do godnego życia i radzenia sobie w gwałtownie zmieniającym się świecie, poprzez:

1/ Przyswojenie podstawowej ogólnej wiedzy o człowieku, o życiu, o świecie i o kulturze, szczególnie o literaturze i o języku, aby rozumieć siebie i innych ludzi oraz otaczającą nas rzeczywistość,

2/ Wykształcenie sprawności myślenia: spostrzegawczości, umiejętności obserwacji rozmaitych zjawisk, ich analizy i opisu, porównywania, klasyfikowania, kojarzenia, wnioskowania, rozumowania, uogólniania,

3/ Wykształcenie sprawności językowej, czyli łatwego, szybkiego, funkcjonalnego i poprawnego zaspokajania swoich potrzeb komunikacyjnych poprzez mówienie i słuchanie, pisanie i czytanie

4/ Rozwijanie: wyobraźni, pamięci, uczuć wyższych, wrażliwości estetycznej, zdolności do koncentracji uwagi, do podziwu, do kontemplacji, umiejętności przejścia od miłości -potrzeby do miłości - daru wobec najbliższych

41

5/ Nauczenie roztropnego korzystania z wolności w poczuciu odpowiedzialności za siebie i za drugiego człowieka, przezwyciężenia egoizmu, solidarności z innymi ludźmi, zwłaszcza słabszymi, umiejętności przyjaźni, współpracy i współdziałania z innymi poprzez rezygnowanie z własnych potrzeb na rzecz dobra wspólnego,.

6/ Wyrobienie postaw twórczych, samodzielności, zaradności, wytrwałości, rzetelności w pracy, obowiązkowości

7/ Zapoczątkowanie pracyi nad własnym charakterem, nad tworzeniem własnego systemu wartości, wskazywanie wzorców osobowych.

Zalecenia dotyczące konstruowania testów kompetencji z języka

polskiego

1. Utrzymać pytania otwarte i urozmaicić ich tematykę. 2. Wprowadzać pytania sprawdzające znajomość lektur 3. Sprawdzać różne umiejętności ucznia, nie ograniczać się tylko do poleceń oceniających

czytanie ze zrozumieniem. 4. Wprowadzać polecenia sprawdzające wiadomości i umiejętności z przedmiotów

pokrewnych językowi polskiemu, unikać ćwiczeń oceniających zdolności uczniów z przedmiotów ścisłych.

5. Zmienić kryteria oceniania błędów ortograficznych i interpunkcyjnych w pytaniach otwartych.

6. Polecenia powinny być sformułowane jasno i jednoznacznie, a odpowiedzi nie powinny być tak bardzo zbliżone do siebie, że wybór właściwej staje się kwestią przypadku, a nie wynikiem logicznego myślenia i wykorzystania wiedzy ucznia.

7. Zmienić proporcję pomiędzy punktacją za pytania zamknięte i otwarte na korzyść pytania otwartego (np. połowa punktów za pytania zamknięte i połowa za otwarte). Testy kompetencji z języka polskiego

Pytania nieprawidłowe 1. Sygnaturę książki Daniela Defoe pt. "Robinson Kruzoe" odszukasz w katalogu: a/ rzeczowym b/ zagadnieniowym c/ działowym d/ alfabetycznym W programie kształcenia bibliotecznego dla szkoły podstawowej umieszczono jedynie terminy: katalog alfabetyczny i katalog działowy. Uczeń, który wybiera właściwą odpowiedź spośród podanych, powinien znać i rozumieć wszystkie pojęcia, jeśli ma wybrać właściwe. (Test próbny z języka polskiego w klasie ósmej 1998 r )

42

2. Wyraz "przepaść" jest wyrazem wieloznacznym, które z wyjaśnień nie wiąże się z nim:

a/ głęboka rozpadlina b/ zniknąć z oczu c/ zapodziać się, zginąć d/ stracić coś cennego Z logicznego punktu widzenia wszystkie odpowiedzi można powiązać z wyrazem "przepaść" także "stracić coś cennego", skoro owo "coś" zostało stracone, więc przepadło. Dobór odpowiedzi nie jest prawidłowy, logiczny, jednoznaczny. (Test próbny z języka polskiego w klasie siódmej z 1998 r ) 3. Jeżeli przeciętny uczeń czyta 100 słów na minutę, to ile stron uda mu się przeczytać w

ciągu godziny: a/ 10 - 16 b/ 25 - 40 c/ 5 - 8 d/ 20-32 Jest to zadanie typowo matematyczne polegające na przeprowadzeniu obliczeń rachunkowych na podstawie danych odnalezionych w tekście głównym. Tego typu polecenie nie sprawdza wiadomości i umiejętności ucznia zdobytych na lekcjach języka polskiego lecz matematyki (Test próbny z języka polskiego przeprowadzony w szkołach w marcu 1999 r ) 4. W ciągu trzech minut ratownik odpowie na wezwanie: a/ 12 razy b/ 6 razy c/ 9 razy d/ 3 razy Uczniowie muszą przeprowadzić obliczenia matematyczne na podstawie danych z odnalezionego w tekście fragmentu: "Sygnałem alarmowym przyjętym w całych Tatrach jest wołanie lub powtarzanie jakiegoś znaku optycznego czy dźwiękowego 6 razy na minutę, w odstępach 10 - sekundowych. Po każdym sygnale 1- minutowa przerwa".

Aby uczeń mógł wybrać prawidłową odpowiedź, musi nie tylko odnaleźć dane we właściwym fragmencie tekstu głównego, ale także przeprowadzić obliczenia matematyczne. Zadanie nie sprawdza wiadomości i umiejętności z języka polskiego ani z przedmiotów pokrewnych, nie powinno znaleźć się w teście kompetencji z tego przedmiotu. ( Test próbny z języka polskiego w klasie siódmej z 1998 r

43

Testy kompetencji z języka polskiego Pytania prawidłowe 1. Tekst Jacka Kolbuszewskiego kończy się słowami: "i z nimi żyli długo i szczęśliwie".

Zakończenie takie jest charakterystyczne dla: a/ bajki b/ podania c/ baśni d/ legendy

Pytanie sprawdza znajomość charakterystycznych cech poznanych w szkole podstawowej form wypowiedzi. (Test kompetencji dla klasy ósmej przeprowadzony w marcu 1999 r ) 2. W wypowiedzeniu "Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci"

kolejno występują: a/ zdanie i równoważnik zdania b/ równoważnik zdania i zdanie c/ zdanie nadrzędne i podrzędne d/ zdanie podrzędne i nadrzędne

Ćwiczenie sprawdza umiejętność prawidłowego rozpoznania zdań złożonych - uczeń wykorzystuje wiadomości z gramatyki (składnia). (Test kompetencji z marca 1999 r ) 3. Narratorem tekstu jest: a/ młody żeglarz b/ bezdomny tułacz c/ doświadczony podróżnik d/ autor powieści Ćwiczenie sprawdza umiejętność czytania ze zrozumieniem, określa narratora wpisanego w tekst, wykorzystuje wiadomości z teorii literatury i umiejętność zastosowania tych wiadomości w praktyce. ( Test kompetencji z marca 1999 r ) 4. Zwrot w tekście "puścić się w świat na los szczęścia" znaczy: a/ wyruszyć w zaplanowaną podróż b/ pójść, gdzie oczy poniosą c/ liczyć na szczęśliwy przypadek d/ podróżować szczęśliwie po świecie Prawidłowe wykonanie polecenia wymaga od ucznia znajomości znaczenia związków frazeologicznych i zinterpretowania tego znaczenia w konkretnym tekście. Uczeń sprawdza swoje wiadomości i umiejętności z gramatyki (frazeologia) oraz bogactwo słownictwa ( test kompetencji z marca 1999 r )

44

Korelacja oceny codziennej z oceną z egzaminu. Forma i treść zadań egzaminacyjnych nie mogą być szokiem dla ucznia. Nauczyciel, uczeń i rodzic powinni wiedzieć jak będzie wyglądał egzamin, jakimi umiejętnościami i kompetencjami winni się wykazać absolwenci danego etapu kształcenia: Praca codzienna ucznia, stawiane mu wymagania, formy pracy, typy zadań, stopień trudności winny być przygotowaniem do pokonania wielu życiowych problemów, w tym również egzaminu. Zaproponowana lekcja oraz zawarte w niej zadania mogą być tego przykładem. Proces dydaktyczny powinien być dobrze przemyślany, zaplanowany, ukierunkowany na różne cele i za. pomocą nowoczesnych środków i metod realizowany.

45

Przykłady pytań testowych. 1. Która informacja jest prawdziwa? a) Kwasy, to związki, które pod wpływem wody dysocjują na kationy wodorowe i aniony

reszt kwasowych. c) Kwasy beztlenowe otrzymujemy w reakcji tlenków metali z wodą. a) Kwasy tlenowe otrzymujemy w reakcji niektórych tlenków niemetali z wodą. b) Odpowiedzi a i c są prawdziwe.

Zadanie sprawdza zdolność zapamiętania wiadomości, znajomości pojęć chemicznych Uczeń potrafi podać definicję kwasu , sposób otrzymywania kwasów tlenowych. Posiadając tą wiedzę uczeń będzie umiał wyjaśnić istotę powstania kwaśnych deszczów.

2.Który zestaw zawiera wyłącznie wzory kwasów

a) H2CO3 NaCl HCl b) HNO3 KNO3 NaNO3 c) H2SO4 H2S HCl d) NaCl KOH H3PO4

Zadanie sprawdza rozumienie nabytych i wiadomości. Uczeń potrafi rozróżnić wzory

kwasów.

3. Do czterech probówek zawierających cztery różne tlenki dodano wodę.

Stwierdzono, że kwasy powstały w probówce: a) A i B b) A i D c) B i C d) C i D 4. Wskaż zestaw, który zawiera wzory tlenków dających kwasy w reakcji z wodą. a) Na2O CO2 CuO b) CO2 SO2 SO3 c) CO2 NO CaO d) SiO2 MgO P205

46

6. Które równanie reakcji dysocjacji kwasu siarkowego VI napisane jest poprawnie? a) H2SO4 → H+ + 4SO- b) H2SO4→ H+ + SO4

-2 c) H2SO4→ 2H+ + SO4

-2 d) H2SO4→ 2H+ + SO-4

Zadania 3, 4 i 5 sprawdzają umiejętność zastosowania wiadomości teoretycznych w konkretnych sytuacjach. Uczeń umie określić, w jaki sposób powstaje kwas (3). Jakie i ile jonów powstaje w trakcie dysocjacji kwasu siarkowego(5). Potrafi powiązać wiedzę o metodzie otrzymywania kwasów tlenowych z wzorami związków, z których otrzymuje się kwasy (4).

47

Dobór zadań egzaminacyjnych Zadania rozwiązywane na. lekcjach mogą być problemowe, "podchwytliwe" lub

niejednoznaczne. Wspólna analiza, porównania, doświadczenia rozwijają i uczą krytycznego spojrzenia na zadania. Nie polecałabym jednak stosowania takich zadań na egzaminach (a przynajmniej w zbyt szerokiej formie). Uczniowie, działając w dużym stresie czasowym oraz pod presją wagi egzaminu mają kłopoty z otwarciem się na problem, z krytycznym spojrzeniem i umiejętnością weryfikacji danych.

Zadanie. Kowalscy postanowili zakupić działkę rekreacyjną. Na ten cel bank udzielił im kredytu w wysokości 6000zł na następujących warunkach: - oprocentowanie 24% w skali roku,

- kredyt będzie spłacany w 12, miesięcznych równych ratach,

- do każdej raty bank doliczy odsetki od zadłużenia wg wzoru: (kwota zadłużenia x

0,24):12

- pierwsza spłata nastąpi po upływie jednego miesiąca od daty podjęcia kredytu.

A Uzupełnij plan spłaty rat w ciągu pół roku.

B Oblicz sumę wszystkich odsetek po spłacie kredytu.

Nr raty Kwota zadłużenia Wysokość raty Odsetki Razem

I 6000 500 II 5500 III IV V VI

Uwagi do zadania! a) Pojęcie raty występuje w tym zadaniu w podwójnym znaczeniu: jako spłata kwoty

samego kredytu (tabelka, kolumna 3) oraz jako suma kwoty kredytu wraz z odsetkami

(polecenie A, tabelka kolumna 5).

b) Suma odsetek za cały rok wynikająca z tabelki (należy ją rozwinąć do 12 miesięcy) jest

inna niż sugeruje oprocentowanie kredytu w skali rocznej (24% z 6000).

c) Wzór naliczania odsetek nie jest czytelny dla uczniów i spora ich część nie posiada

świadomości iż zawiera on oprocentowanie kredytu.

48

Zadanie. Tygodniowy podział godzin przedstawiono za pomocą diagramu. Jaką część planu

tygodniowego stanowią (procenty podaj z dokładnością do części setnych)

A zajęcia z przedmiotów zawodowy wyrażone ułamkiem: ................ ; wyrażone w %: ......................;

B zajęcia z przedmiotów ścisłych: wyrażone ułamkiem: ................; wyrażone w %:

......................;

C zajęcia z języków obcych: wyrażone ułamkiem: ................; wyrażone w %: ......................;

Zalety zadania: - Zrozumiała treść oraz jednoznaczne polecenia,

- Ćwiczy wiele umiejętności: stosowanie matematyki, odczytywanie informacji z

diagramu, zapisywanie części w postaci ułamków, zamianę ułamka na procent,

wykonywanie przybliżeń,

- - Jednoznacznie dobrane przedmioty na diagramie , - Polecenie C można wykonać na

dwa sposoby ,

- Nieumiejętność wyrażania w procentach ułamków nie eliminuje wykonania części

zadania.

49

Przykłady zadań testowych.

1. Pole której figury wyraża. się wzorem: a) (a+3)a (b) a`-9 (c) 1/2(2a+3)a

Zadanie to sprawdza umiejętność obliczania pól czworokątów z wykorzystaniem wyrażeń algebraiczny. Uczeń musi mieć dobrze opanowaną umiejętność obliczania gól. gdyż zastąpienie liczb wyrażeniami algebraicznymi uniemożliwia mechaniczne podstawianie do wzoru. Zadanie to sprawdza ponadto umiejętność upraszczania wyrażeń algebraicznych z wykorzystaniem wzorów skróconego mnożenia. 2. Najmniejszą liczbą całkowitą, która nie należy do zbioru rozwiązań nierówności 3(2 - k)

>= 3k jest: .A 1 B -1 C 2 D 3 Zadanie to sprawdza umiejętność rozwiązywania nierówności, ponadto uczeń musi umieć określić które liczby należą do rozwiązania danej nierówności, a które nie. Przykład zadania które nie powinno znaleźć się w teście kompetencji

I. Pani Kasia wpłaciła do banku 2500 zł i po roku doliczono jej odsetki w wysokości 20% Wtedy wypłaciła 50% całej sumy, a resztę zostawiła na koncie przez następny rok.

Po roku doliczono jej odsetki w wysokości 15% całej kwoty. Pani Kasia ma teraz na koncie

A 1380 zł B 1185 zł C 815 zł D 19155 zł Zadanie to jest niejasno sformułowane, gdyż użyto w nim słowo suma, które ma dwojakie znaczenie. Suma może oznaczać kwotę wpłaconą przez panią Kasię lub kwotę tą wraz z należnymi odsetkami. Nie wiadomo więc której sumy 50% wypłaciła pani Kasia. Ponadto nie ma prawidłowej odpowiedzi do żadnego z omówionych wariantów.

50

Pytania korzystne i niekorzystne:

1.Wstaw właściwą odpowiedź: Słońce jest wspaniałe i jasne, ale gdyby nie ogrzewało ziemi byłoby tylko...... a) jedną z gwiazd we wszechświecie a) byłoby tylko martwo świecącą bryłą b) żółtą tarczą

2."Pasjonująca historia o dziejach" jest jedynie: a) ciekawą opowieścią o historii b) atrakcyjną relacją z przeszłości c) interesującym wspomnieniem sprzed lat d) żadna odpowiedz nie jest poprawna

Na podstawie tych pytań, możemy stwierdzić, że nie można udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Takich więc pytań należałoby się wystrzegać

Zdecydowanie lepsze są pytania na które można odpowiedzieć konkretnie.

1. Wyrazy składające się na zwrot "użyczyć gościny" tworzą związek: a) rządu b) zgody c) przynależności d) nie tworzą związku wyrazowego

2.Aleksander Fredro "Zemsta." * a) okupacja b)spór o mur graniczny c) ludowy obyczaj

*a) komizm postaci b) dramat rozbitka

c) tęsknota do ojczyzny

•••• a) Soplica •••• b) Zygier •••• c) Papkin

51

Pytania korzystne: 1.Który zestaw zawiera wyłącznie węże: a) zwinka, gniewosz plamisty, zaskroniec, b) zaskroniec, miedzianka, żmija; c) padalec, żmija, zaskroniec, d) żmija, wąż Eskulapa, padalec. 2. Jakiej grupy roślin dotyczy charakterystyka: rozmnażanie w obecności wody, występują chwytniki, dominuje gametofit: a) mszaków; b) nagonasiennych, c) paprotników, d) okrytonasiennych. 3.Połączenie plemnika z komórką jajową to: a) zapylenie, b) zaplemnienie, c) zapłodnienie; d) brak właściwej odpowiedzi. Pytania niekorzystne 1. Co ze środowiska pobiera roślina: a) dwutlenek węgla, wodę, sole mineralne, b) tlen, c) tlen, dwutlenek węgla, d) wszystkie odpowiedzi są poprawne. W pytaniu brak sprecyzowania do jakiego procesu roślina ma pobierać ze środowiska substraty. Wszystkie cztery odpowiedzi mogą być poprawne. 2.Które zdanie nie jest poprawne: a) Bakterie nie mają jądra. b) Komórka roślinna nie ma chloroplastów. c) Komórka grzyba ma ścianę komórkową. d) Drożdże nie są komórczakiem. W pytaniu zastosowano podwójne przeczenie, które stwarza dodatkowe trudności w zrozumieniu pytania i podania tym samym prawidłowej odpowiedzi. Układanie dobrych pytań z biologii polega na: -prostym ujęciu pytania, -jednoznacznej odpowiedzi -pytania nie powinny zawierać drobnych szczegółów, -pytania powinny dotyczyć sytuacji, z którymi uczeń może się zetknąć w życiu codziennym.

52

TREŚCI ORAZ CELE OPERACYJNE WEDŁUG TAKSONOMII B. NIEMlERKI A - zapamiętanie wiadomości, B - zrozumienie wiadomości, C - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, D - stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych. Ruch i względność ruchu A+B C+D UWAGI Uczeń wie, co to znaczy, że ciało się porusza.

Uczeń potrafi zmierzyć czas za pomocą, stopera i zna jednostki czasu 1 sekundę, 1 minutę, 1 godzinę.

Nauczyciel powinien dołożyć starań, by uczeń odczuł potrzebę wprowadzenia układu odniesienia do opisu ruchu.

Uczeń potrafi objaśnić co to znaczy, że ruch i spoczynek są względne.

Uczeń potrafi podać przykłady z życia codziennego świadczące o względności ruchu.

Należy wykorzystać zdobytą, na lekcjach matematyki wiedzę o układzie współrzędnych i graficznym przedstawianiu zależności.

Uczeń wie, że do opisu ruchu konieczne jest pojęcie układu odniesienia.

j

Uczeń potrafi opisać położenie dowolnego ciała we wskazanym układzie współrzędnych, jedno- lub dwu wymiarowym.

Wystarczy, gdy wyrazi to własnymi słowami.

Uczeń odróżnia tor od drogiprzebytej przez ciało i wie, żejej jednostka w SI jest 1 m.

Uczeń potrafi samodzielnie obrać układ odniesienia związać z nim układ współrzędnych i w tym układzie opisać położenie dowolne o ciała.

Uczeń zna jednostki pochodne i związki między jednostkami drogi.

Uczeń potrafi ustalić cechy wektora przemieszczenia w przykładach z codziennego życia.

Uczeń rozróżnia ruchyprostolinijne i krzywoliniowe.

Uczeń wie, co to wektor i zna cechy wektora.

Uczeń wie, że przemieszczenie jest wektorem.

'

53

Uczeń potrafi objaśnić pojęcie, przemieszczenia i odróżnia je od drogi przebytej przez ciało.

Ruch jednostajny prostoliniowy Uczeń potrafi objaśnić, jaki ruch nazywamy ruchem prostoliniowym jednostajnym.

Uczeń potrafi aktywnie uczestniczyć w doświadczeniu badającym ruch jednostajny prostoliniowy

Treść zadań powinna opisywać sytuacje z codziennego życia ucznia.

Uczeń wie, że w ruchu prostoliniowym w tę samą stronę wartość wektora przemieszczenia jest I równa drodze.

Uczeń potrafi rozpoznać ruch jednostajny na podstawie obserwacji dróg przebytych w jednakowych odstępach czasu. I I I

W tym celu powinien się posłużyć tablicami mat-fiz, literaturą (popularno-naukową, ewentualnie internetem. Informacje powinny dotyczyć samolotów, samochodów, pociągów, łodzi, satelitów, dźwięku, światła. Uczeń powinien sporządzić pisemną notatkę.

Uczeń wie, że skoro droga przebyta przez ciało w ruchu jednostajnym jest wprost proporcjonalna do czasu trwania ruchu to iloraz tych wielkości jest sta , s/t=const.

Uczeń potrafi sporządzić wykres zależności s(t) na podstawie danych z doświadczenia.

Należy wykorzystać wiadomości z matematyki na temat układu równań.

Uczeń wie, że w ruchu prostolinijnym stale w tę samą stronę stałą s/t=v nazywamy wartością prędkości lub szybkości .

Uczeń potrafi z wykresu zależności s(t) odczytać drogę przebytą we wskazanym czasie.

Uczeń wie, że wartość prędkości (szybkość) wyraża się w m/s i km/h.

Uczeń potrafi zamienić szybkość wyrażoną w m/s na km/h i odwrotnie.

Uczeń wie, co wskazuje szybkościomierz samochodu.

Uczeń potrafi sporządzić wykres v(t) dla ruchu jednostajnego.

Z wykresu v(t) uczeń potrafi odczytać drogę przebyta przez ciało we wskazanym czasie

Uczeń potrafi zdefiniować pojęcie prędkości

54

Uczeń potrafi podać cechy wektora prędkości w wybranych przez siebie przykładach

Uczeń potrafi na wybranych przez siebie przykładach objaśnić różnicę między szybkością średnią i chwilową

Uczeń potrafi obliczyć s, v lub t na podstawie znajomości pozostałych dwóch wielkości fizycznych

Uczeń potrafi na podstawie wykresu s(t) obliczyć szybkość

Uczeń potrafi odszukać informacje o szybkościach występujących w przyrodzie

Uczeń potrafi analitycznie i graficznie rozwiązywać zadania typu "po jakim czasie spotkają się pociągi jadące w przeciwne strony".

55

ROZDZIAŁ III

PRZYKŁADY TESTÓW

56

Test I. Rozwiąż krzyżówkę

l . odmiana gipsu służąca jako materiał do wyrobu przedmiotów ozdobnych 2. jeden z produktów reakcji zobojętniania 3. krystaliczna postać CaC03 4. nazwa soli o wzorze K2S 5. twórca teorii dysocjacji elektrolitycznej 6. krystaliczna postać Si02 7. sole kwasu solnego 8. słynie z wydobycia soli kamiennej 7. zbadasz go papierkiem lakmusowym 8. jony o ładunku dodatnim 9. uwodnione substancje krystaliczne Zadanie sprawdza zapamiętanie wiadomości na poziomie oceny miernej. Uważam jednak, że pytania 1,6,3,11,5 może słabym uczniom sprawić kłopot i powinny stanowić raczej rozwiązanie krzyżówki.

57

II. Która z wymienionych poniżej grup zawiera wyłącznie sole trudno rozpuszczalne w wodzie:

A) NaCl NaNO3 Na2CO3 B) Cu(NO3)2 Mg(NO3)2 AgNO3 C) CaCO3 BaS04 CuCO3 D) MgSO4 Na2SO4 PbSO4 Pytanie jest sformułowane prawidłowo. III. Które równanie reakcji nie jest zapisane prawidłowo A) 4P + 5O2 ! 2P2O5 B) Ca + H2O ! Ca(OH)2 + H2 C) Hg + 2HCl ! HgCl2 + H2 D) Na + H2O !!!! 2NaOH Odpowiedzi są źle dobrane . Uczeń wybierze odpowiedź B. Jednak uczniowie, którzy przyswoili wiadomości ponadprogramowe zauważą, że są dwie fałszywe odpowiedzi : B i C .

58

TSW - Atom i cząsteczka 1. Które z poniższych twierdzeń jest prawdziwe?

A. Masy wszystkich atomów są jednakowe. B. Atomy są tak małe, że nic nie wiemy o ich masie. C. Atomy poszczególnych pierwiastków różnią się od siebie wielkością, masą i innymi właściwościami. D. Masy atomów wszystkich pierwiastków gazowych są jednakowe.

2. W jądrze każdego atomu znajdują się następujące cząstki elementarne A. tylko protony B. protony i neutrony C. neutrony i elektrony D. tylko neutrony

3. Symbole chemiczne: H, K, Cu, N, Ca oznaczają kolejno pierwiastki A. hel, kobalt, fluor, neon, cyna; B. wodór, kobalt, fosfor, azot, cyna; C. wodór, potas, miedź, azot, wapń; D. hel, potas, fosfor, neon, wapń.

4. Z ilu atomów zbudowana jest cząsteczka o wzorze P2O3 ? A. z trzech atomów B. z pięciu atomów C. z dwóch atomów D. z sześciu atomów

5. Prawidłowo zapisany wzór cząsteczki siarczku sodowego, który składa się z dwóch atomów sodu i jednego atomu siarki, ma postać:

A. NaS B. NaS2 C. Na2S D. 2 NaS

6. Wiedząc, że wartość sodu wynosi l, wybierz prawidłowy wzór strukturalny tlenku sodu Na20

A. Na = O B. Na - O - Na C. Na=O=Na D. Na - Na - Na

7. Ile pierwiastków wchodzi w skład związku chemicznego o wzorze : Na2S04 ? A. dwa pierwiastki B. cztery pierwiastki C. sześć pierwiastków D. trzy pierwiastki

8. W skład cząsteczki tlenu miedzi Cu20 wchodzą A. jeden atom miedzi i dwa atomy tlenu B. dwa atomy miedzi i jeden atom tlenu C. jedna cząsteczka miedzi i jeden atom tlenu D. dwa atomy miedzi i jedna cząsteczka tlenu

59

9. Dwie cząsteczki chlorku glinu 2 AlCl3 zawierają A. dwa atomy glinu i trzy atomy chloru B. jeden atom glinu i trzy atomy chloru C. dwa atomy glinu i sześć atomów chloru D. dwa atomy glinu i dwa atomy chloru 10 Równanie reakcji : 2 Ag20 !!!! 4 Ag + 02 należy odczytać: A. 2 cząsteczki tlenku srebra rozkładają się na 4 atomy srebra i 1 cząsteczkę tlenu B. 2 atomy tlenku srebra dają4 atomy srebra i 2 atomy tlenu C. 2 cząsteczki tlenku srebra ulegają rozkładowi na 4 cząsteczki srebra i 1 cząsteczkę tlenu D. 2 cząsteczki tlenku srebra ulegają rozkładowi na 4 cząsteczki srebra i 2 cząsteczki tlenu 11. W którym przykładzie zapis przebiegu reakcji Na+S !!!! Na2S jest

zbilansowany jako równanie chemiczne? A. Na + 2 S ! Na2S B. 2 Na + S !!!! Na2S C. 2Na+2 S !2Na2S D. Na + S ! Na2S

12. Wartościowość azotu w NH3 wynosi A. I B. II C. III D. IV 13. W atomie pewnego pierwiastka znajduje się 7 protonów. Ile elektronów

posiada ten atom? A. 1 elektron B. 2 elektrony C. 7 elektronów D. 14 elektronów 14. Liczba atomów pewnego pierwiastka wynosi 4. Oznacza to, że: A. wartościowość tego pierwiastka wynosi 4 B. atom tego pierwiastka jest 4 razy cięższy od masy 1 u C. atom ten zbudowany jest z 4 cząsteczek elementarnych D. w jądrze tego atomu znajdują się 4 protony 15. Atom sodu zbudowany jest z 11 protonów, 12 neutronów i 11 elektronów. Jaki jest ładunek elektryczny jądra tego atomu? A. brak ładunku B. dodatni C. obojętny D. ujemny 16. Dwie cząstki tlenu zapisujemy A. O2 B. 2 O C.½O2 D. 2 O2

60

17. Wiedząc , że tlen jest II-wartościowy, wskaż, jakie wartościowości przyjmuje azot kolejno w tlenkach : NO, NO2, N2O5, N2O A. II , IV, V, I B. I, II, V, IV C. I,II,III,IV D. III ,I, V, IV 18. Wartościowość chromu wynosi VI, a tlenu II. Wzór tlenku chromu należy

zapisać: A. Cr6O2 B. CrO3 C. Cr3O2 D. Cr2O6 19. W którym z punktów :A, B, C czy D dobrano współczynniki tak, że zapis

reakcji stał się równaniem chemicznym? A. N2 + H2 ! 2 NH3 B. N2 + 3H2 ! 2 NH3 C. 2 N2 + H2 ! 2 NH3 D. N2 + H2 !!!! NH3 20. Spośród określeń A, B, C, D wybierz prawidłowe: A. atom wody B. atom magnezu C. cząsteczka magnezu D. cząsteczka helu 21. Produktami reakcji: magnez + tlenek krzemu są A. Mg + Si02 B. Mg0 + Si C. Mg + Si D. Mg0 + Si02 22. Które z twierdzeń : l, 2, 3 czy 4 jest fałszywe? 1. Każdy atom jest elektrycznie obojętny 2. Jądro każdego atomu ma ładunek elektryczny obojętny 3. Jądro każdego atomu ma ładunek elektryczny dodatni 4. Jądro każdego atomu nie posiada ładunku elektrycznego A. twierdzenie 1 i 3 B. twierdzenie 1 i 2 C. twierdzenie 2 i 4 D. twierdzenie 3 i 4

61

Atom i cząsteczka

Nr. zadania

Zadanie sprawdza K P A B

1 Rozumienie masy atomu, jako jednej z właściwości odróżniających atom od siebie

B K C D

2 Znajomość cząstek elementarnych wchodzących w skład jądra atomowego

A K B C

3 Znajomość symboli pierwiastków A K C B 4 Umiejętność odczytania ze wzoru sumarycznego liczb atomów

wchodzących w skład cząsteczki C K B D

5 Umiejętność zapisania wzoru sumarycznego związku na podstawie informacji o liczbie atomów wchodzących w skład cząsteczki

C K C C

6 Umiejętność rozpoznania wzoru strukturalnego cząsteczki, jeżeli znany jest wzór sumaryczny i właściwości pierwiastków

C K B C

7 Umiejętność określenia składu pierwiastkowego związku chemicznego o podanym wzorze sumarycznym

C P D C

8 Umiejętność odczytania składu ilościowego i jakościowego cząsteczki związku chemicznego ze wzoru sumarycznego

C P B D

9 Umiejętność obliczania liczby atomów wchodzących w skład więcej niż jednej cząsteczki związku chemicznego

C P C D

10 Umiejętność odczytania równania reakcji chemicznej C P A C

11 Umiejętność bilansowania zapisu reakcji chemicznych w postaci równania

C P B C

12 Umiejętność obliczania wartościowości pierwiastka w związku z wodorem

C P C A

13 Rozumienie zależności pomiędzy liczbą protonów i elektronów w atomie B P C B 14 Rozumienie znaczenia liczby atomowej pierwiastka B R D C 15 Rozumienie zależności pomiędzy liczbą cząstek elementarnych i

ładunkiem elektrycznym atomu C R B B

16 Umiejętność zapisywania wzorów cząsteczek pierwiastków gazowych i ich ilości

C R D B

17 Umiejętność obliczania wartościowości jednego ze składników cząsteczki dwuskładnikowej

C R A C

18 Umiejętność zapisywania wzoru sumarycznego cząsteczki przy podanej wartościowości pierwiastków

C R B A

19 Umiejętność dobierania współczynników w równaniu reakcji C R B D 20 Umiejętność poprawnego posługiwania się terminami "atom" i

"cząsteczka" C D B A

21 Umiejętność podania wzorów chemicznych przewidywanych produktów reakcji

D D B C

22 Znajomość rozkładu ładunków elektrycznych w atomie B D C B

K - 6(4), P - 6(4), R - 5(3), D- 3(2)

62

Propozycja testu osiągnięć ucznia klasa VI - język polski

Tekst:

Każdy, kto siada przed ekranem monitora, zapewne spodziewa się, że będzie musiał wykorzystać w swojej pracy różne programy (choć może nie jest jeszcze pewien, co to właściwie oznacza). Niewątpliwie słyszałeś cokolwiek o odtwarzaniu i zapisywaniu informacji, czy to w pamięci komputera, czy na tak zwanych dyskach lub dyskietkach (choć i to brzmi tajemniczo). Aby uiścić te zasłyszane plotki, jakie - wbrew upartym twierdzeniom typu "Ja nic nie wiem!" - docierają z pewnością do uszu laików, można bez wątpliwości i jednoznacznie stwierdzić, że bez "programu" komputer jest po prostu bezużyteczny. Dla porównania wystarczy wyobrazić sobie pralkę automatyczną, która bez pokrętła do wybierania programu jej pracy (a raczej tego co się za nim kryje, czyli właśnie owego programu), pozostałaby jedynie zwykłą "Franią" z poziomo umieszczonym bębnem.

Program każdej imprezy zawsze powstaje najpierw w głowie pomysłodawców, następnie przenoszony jest na papier, a końcowym etapem jest odczytanie i umieszczenie w pamięci organizatorów. Uczestnicy się bawią. Podobnie jest z każdym programem komputerowym. Programiści go tworzą, zapisują na dysku (dyskietce) a użytkownik bierze dysk i ładuje program do pamięci komputera. Maszyna robi to, co do niej należy, zaś użytkownik korzysta z efektów pracy programisty (lub raczej ich grupy). Istotna różnica polega na tym, że zamiast papieru (lub spotkania organizacyjnego) pośrednikiem pomiędzy pomysłodawcą, a wykonawcą jest magnetyczny krążek ( ... ).

Jeszcze kilka lat temu początkujący użytkownik mógł znaleźć się sam na sam z komputerem, ale bez żadnego dysku. Obecnie komputery stały się znacznie bardziej przyjazne i zwykle wewnątrz obudowy znajduje się tzw. dysk twardy. Problem wyposażenia komputera w programy przestał więc właściwie istnieć i można sobie spokojnie wyobrazić, że znajdujemy się przed pralką a całkiem " niedługo dowiemy się, co znaczy "BIO", a co "wirowanie".

Podobieństwo jest wbrew pozorom bardzo duże i można spodziewać się, że za kilka lat do pralek będzie można dokupować różne programy, choćby po to, żeby gospodyni się nie nudziło, a pralka mogłaby wirować z różnymi prędkościami w rytmie reggae. Jeśli uśmiechasz się teraz z powątpiewaniem, to poszukaj najbliższego sklepu z maszynami do szycia firmy PFAFF, a znajdziesz tam warte kilka tysięcy cacko, które "samo szyje", haftuje i robi wszelkie cuda dzięki temu, że jest programowalne podobnie jak komputer. opracowano na podstawie "Zbioru testów - kompetencje z j.polskiego " A.Adamiec,

A.Drewna, Harmonia, 1999

63

1) Laik jest to: a/ człowiek nie znający się na danej rzeczy b/ człowiek, który plotkuje c/ człowiek, niewierzący d/ człowiek, który zna się na wszystkim

2) Nawet, gdy kupimy komputer i podłączymy go do prądu, nie będzie on działał, jeśli nie będzie miał: a/ modemu b/ drukarki c/ programu d/ CD

3) Komputer bez programu porównywany jest do: a/ imprezy towarzyskiej

b/ pralki "Frani" c/ pralki wirującej w rytmie reggae d/ sokowirówki

4) Jaka jest różnica między pralką "Franią" a pralką automatyczną? a/ tylko taka, że "Frania" ma poziomo ustawiony bęben

b/ tylko taka, że "Frania" sama nie podgrzewa wody c/ z pralki automatycznej wyjmujemy suche ubrania d/ pralka automatyczna posiada oprogramowanie

5) Użytkownik komputera to: a/ pomysłodawca imprezy

b/ organizator imprezy c/ uczestnik imprezy d/ obserwator imprezy

6) "Magnetyczny krążek", o którym mowa w tekście, to: a/ dysk

b/ płyta c/ taśma d/ błona

7) Gdzie znajduje się zwykle dysk twardy? a/ wewnątrz modemu

b/ wewnątrz obudowy komputera c/ w czytniku CD d/ w obudowie monitora

8) Gdy kupujemy dziś komputer: a/ może się okazać, że nie ma w nim twardego dysku b/ zawsze trzeba sprzedawcy przypomnieć o twardym dysku

64

c/ zawiera on już dysk twardy d/ zawiera on zwykle kilka dysków i musimy wybrać ten, z którego będziemy korzystać

9) Dzięki czemu maszyny przyszłości będą robiły wszystko, czego od nich zażądamy? a/ elektronice b/ podłączeniu do telewizora c/ sterowaniu pilotem d/ oprogramowaniu 10) Z ilu akapitów składa się tekst?

a/ 1 b/ 2 c/ 3 d/ 4

11) Określ rodzaj zdania: "Programiści go tworzą. zapisują na dysku" a/ zdanie złożone podrzędnie b/ zdanie złożone współrzędnie, łączne c/ zdanie złożone współrzędnie, wynikowe d/ zdanie pojedyncze rozwinięte 12) Wyraz "programy" w pierwszym zdaniu ma formę: a/ mianownika b/ celownika c/ biernika d/ narzędnika 13) W którym zestawie wyrazów znajdują się same zaimki? a/ każdy, lub, czyli, dla b/ jakie, nic, można, kilka c/ aby, jak, dzięki, raczej d/ tak, kto, sobie, jej 14) W zdaniu : "Komputer bez oprogramowania jest bezużyteczny", podkreślono a/ dopełnienie b/ przydawkę c/ okolicznik d/ orzeczenie 15) Wyraz "narracja" oznacza: a/ sposób opowiadania w utworze b/ przebieg akcji na scenie c/ przedstawienie uczuć d/ refleksje na jakiś temat

65

16) "Komputer" czy "kompiuter"? Który ze słowników rozstrzygnie tę wątpliwość? a/ języka polskiego b/ terminów literackich c/ wyrazów bliskoznacznych d/ słownik ortograficzny 17) Wybierz jeden z podanych tematów: a/ Jesteś wynalazcą. Opowiedz w kilku zdaniach, jakiego wynalazku byś dokonał i czemu by on służył b/ Napisz list do mieszkańców innej planety o życiu na Ziemi

(od 8 do 10 zdań tekstu)

66

7. Fizyka klasa siódma Wersja A

1. Pojazd rusza z miejsca ruchem jednostajnie przyśpieszonym

z przyśpieszeniem 2 m/s2 . Jaką prędkość uzyska po 8 s ruchu? (Skorzystaj ze wzoru v = a * t)

A. 4m/s B. 10m/s C. 16m/s D. 20m/s 2. Przyśpieszeniem nazywamy: A. prędkość z jaką ciało porusza się w kolejnych sekundach, B. prędkość ciała spadającego swobodnie, C. przyrost drogi przebytej przez ciało w określonym czasie, D. zmianę prędkości w jednostce czasu, 3. Wartości prędkości ciał wynoszą: V1 = 500m/s V2 = 600km/h V3 = 600m/min V4 = 25m/s

Największa jest prędkość: A. V1 B. V2 C. V3 D. V4 4. Z danych liczbowych zamieszczonych w tabeli wynika, że opisany ruch

jest ruchem: A. jednostajnie przyspieszonym, B. niejednostajnie przyspieszonym, C. jednostajnie przyspieszonym, D. jednostajnym,

t (s) 0 1 2 3 4 5

v (m/s) 0 2 4 6 8 9

Fizyka kl 7

67

5. Ciała1,2,3, poruszały się ruchem jednostajnie przyspieszonym. v (m/s) 1 2 3 t(s) Z wykresu wynika, że: A. ciało 1 poruszało się z największym przyspieszeniem, B. ciało 2 poruszało się z największym przyspieszeniem, C. ciało 3 poruszało się z największym przyspieszeniem, D. wszystkie ciała poruszały się z jednakowym przyspieszeniem, 6. Który odcinek wykresu przedstawia ruch jednostajny a(m/s2) 3 2 1 t (s) A. 1 B. 2 C. 3 D. 2 i 3

68

7. Ciało porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Na ciało działają dwie siły F1 i F2 o przeciwnych zwrotach. Jeżeli siła F1 ma wartość 60 N, to wartość siły F2 wynosi:

A. 0 N B. 20 N C. 60 N D. 180 N 8. Ilustrację sił występujących w drugiej zasadzie dynamiki przedstawia

rysunek: A. F1 = 2 N F2 = 2N B. F1 = 2N F2 = 2N C. F21 = 2N F12 = 2N D. F21 = 2N F12 = 2N 9. Na trzy ciała o podanych poniżej masach działają jednakowe siły. F= 6N F= 6N F = 6N Największe przyspieszenie uzyska ciało o masie: A. 1kg, B. 2kg. C. 3kg, D. Przyspieszenia wszystkich ciał będą jednakowe. 10. Jeżeli znajdziesz się na księżycu to masa twojego ciała będzie: A. mniejsza niż na Ziemi, B. większa niż na Ziemi, C. taka sama jak na Ziemi, D. nie można określić przed wylądowaniem na Księżycu,

1 2 1 2

3 kg

1 kg

2 kg

69

11. Planeta przyciąga ciało nadając mu stałe przyspieszenie o wartości 2m/s2 Ciężar ciała o masie 10 kg wynosi na tej planecie: A. 10 N B. 2 N B. 20 N D. 5 N 12. Który z wykresów przedstawia prawdziwą zależność ciężaru ciała od jego

masy? ( w warunkach ziemskich )

13. Które z wymienionych w tabeli ciał posiadają energię kinetyczną?

Nr Ciało

1 siedzący na gałęzi ptak 2 lecący w powietrzu szybowiec 3 płynąca po jeziorze łódź 4 stojący na stole wazon 5 tańcząca dziewczyna

A. Pierwsze, drugie, trzecie. B. Pierwsze, czwarte, piąte. C. Drugie, trzecie, czwarte. D. Drugie, trzecie, piąte. 14. Jednostką miary wartości energii jest: A. niuton, B. dżul, C. wat, D. kilogram. 15. Podnosząc ciało o masie 12 kg na wysokość 2 m. Wykonamy pracę:

70

A. 240 J B. 12 J C. 2 J D. 24 J 16. Na podstawie wzoru na energię potencjalną grawitacji E = m g h określ wymiar jednostki energii.

A. msmkgE ⋅⋅= 2][

B. msmNE ⋅⋅= 2][

C. msmNE ⋅⋅=][

D. ssmkgE ⋅⋅= 2][

17. Podczas rozciągania sprężyny wykonano pracę 30 J. Aby odpowiedzieć jaka jest

energia potencjalna sprężyny:

A. należy jeszcze podać wartość siły sprężystości, B. należy jeszcze podać wartość wydłużenia sprężyny, C. nie trzeba nic więcej wiedzieć, D. należy podać zarówno siłę jak i wydłużenie.

18. Ciało X o niższej temperaturze umieszczono w pobliżu ciała Y o temperaturze Wyższej. Na skutek cieplnego przepływu energii temperatura ciała X : A. nie zmieni się, B. obniży się, C. wzrośnie, D. najpierw wzrośnie, a potem obniży się.

19. Nad ciałem wykonano pracę przesuwając je przy obecności tarcia. Energia wewnętrzna ciała: A. nie zmieniła się, B. zmalała, C. wzrosła, D. brak danych, by o niej coś powiedzieć.

71

20. Ciepło właściwe wody równe jest 4200 J/kg o C. Wynika z tego, że: A. chcąc odparować 1 kg wody, należy wodzie dostarczyć 4200 J

energii, B. chcąc zmienić w lód 1 kg wody, należy wodzie odebrać 4200 J

energii, C. chcąc stopić 1 kg lodu, należy lodowi dostarczyć 4200 J energii, D. chcąc ogrzać 1 kg wody o 1oC należy wodzie dostarczyć 4200J

energii.

21. Poniższy wykres przedstawia zmianę temperatury 1 kg lodu o temperaturze

początkowej – 10 C w zależności od dostarczanej lodowi energii.

W jakim stanie skupienia znajduje się substancja w punktach b, c, d, e wykresu ?

b c d e

A w stałym w stałym w ciekłym w ciekłym B w stałym w ciekłym w ciekłym w gazowym C w stałym w stałym albo ciekłym w ciekłym w gazowym D w stałym w stałym i ciekłym w ciekłym w ciekłym i w gazowym

22. Aby doświadczalnie wyznaczyć ciepło topienia lodu należy użyć następujących

przyrządów: A. wagi z odważnikami, termometru, stopera, palnika, B. wagi z odważnikami, termometru, kalorymetru, palnika, C. menzurki, termometru, stopera, palnika, D. menzurki, termometru, palnika, kalorymetru.

72

Karta odpowiedzi

7. Fizyka klasa siódma. Wersja A

Imię i nazwisko Klasa K... P... R... D... SWT... Ocena _________________________________________________________________________

1. A B C D 2. A B C D 3. A B C D 4. A B C D 5. A B C D 6. A B C D 7. A B C D 8. A B C D 9. A B C D 10. A B C D 11. A B C D 12. A B C D 13. A B C D 14. A B C D 15. A B C D 16. A B C D 17. A B C D 18. A B C D 19. A B C D 20. A B C D 21. A B C D 22. A B C D

73

Nr zad.

Czynność i umiejętności sprawdzane przez zadanie Poz.

Kat. "A"

1 Umiejętność bezpośredniego podstawiania wartości wielkości fizycznych do wzoru

K B C

2 Zapamiętanie pojęcia przyśpieszenia K A D 3 Umiejętność zamiany jednostki prędkości na jednostki

pochodne P C A

4 Umiejętność określania rodzaju ruchu na podstawie danych zapisanych w tabeli

P C A

5 Umiejętność określania przyśpieszenia na podstawie wykresu zależności prędkości od czasu

R C A

6 Umiejętność określania rodzaju ruchu na podstawie wykresu

D D A

7 Rozumienie pierwszej zasady dynamiki K B C 8 Rozumienie drugiej zasady dynamiki K B B 9 Rozumienie drugiej zasady dynamiki P B A 10 Rozumienie pojęcia masy P B C 11 Umiejętność obliczania ciężaru R C C 12 Umiejętność interpretacji wykresu D C B 13 Rozumienie pojęcia energii kinetycznej K B D 14 Zapamiętanie jednostki energii K A B 15 Umiejętność obliczania pracy w polu grawitacyjnym P C A 16 Umiejętność określania wymiaru wielkości fizycznej na

podstawie wzoru definicyjnego R C A

17 Rozumienie pojęcia energii D B C 18 Zapamiętanie kierunku przekazywania energii na skutek

cieplnego przepływu energii K A C

19 Rozumienie związku między pracą a zmianą energii wewnętrznej

P B C

20 Rozumienie pojęcia ciepła właściwego P B D 21 Umiejętność określenia stanu skupienia substancji na

podstawie wykresu R C D

22 Umiejętność planowania doświadczenia D C B

K - 7(5), P - 7(5), R - 4(3), D - 4(2)

74

Oko i aparat fotograficzny - podobieństwa i różnice

Zapewne wiesz, że ważną częścią oka, tak jak i nieskomplikowanego aparatu fotograficznego, jest soczewką skupiająca. W aparacie fotograficznym jest to soczewka szklana, a oku jest ona zbudowana z elastycznej substancji przezroczystej. W oku obraz rzeczywisty oglądanego przedmioty powstaje w tylnej jego części na tzw. siatkówce (stanowi ona skupisko nerwów wzrokowych), a w aparacie obraz rzeczywisty fotografowanego przedmioty powstaje na filmie. Oglądane i fotografowane przedmioty znajdują się dość daleko od oka i aparatu (tzn. w odległości x większej niż dwie ogniskowe soczewki), nic więc dziwnego, że ich obrazy są pomniejszone. Są one oczywiście odwrócone, bo takie są zawsze obrazy rzeczywiste utworzone przez soczewki skupiające. Oglądane przedmioty są niekiedy słabo oświetlone; podobnie zdarza nam się fotografować w brzydki dzień, kiedy słońce kryje się za chmurami. Aby obrazy powstające na siatkówce, czy na filmie były wystarczająco jasne, zwiększa się średnica otworu, przez który światło wpada do oka lub aparatu fotograficznego, bowiem im większe jest pole powierzchni tego otworu, tym wpada więcej światła. W oku otwór ten nosi nazwę źrenicy, a w aparacie fotograficznym jest to tzw. przesłona. Oglądając różnie oświetlone przedmioty nie wiesz wcale o tym, że źrenice twoich oczu zwiększają się lub zmniejszają, dzieje się to bez twojej świadomości. W aparatach fotograficznych starego typu sam musisz dobrać za każdym razem wielkość przesłony w zależności od tego, jak intensywnie oświetlony jest fotografowany przedmiot. W nowoczesnych aparatach średnica przesłony zmienia się automatycznie. Obrazy powstające na siatkówce oka i na filmie aparatu fotograficznego muszą być nie tylko odpowiednio jasne, ale i odpowiednio ostre (wyraźne). Wynika z tego, że zarówno w oku, jak i w aparacie fotograficznym jest możliwa jeszcze druga regulacja - regulacja ostrości powstających obrazów. Ta regulacja odbywa się inaczej w oku niż w aparacie. Soczewka oka jest "miękka", zatem jej kształt może się zmieniać. Wiesz, że soczewka bardziej " pękata" ma krótszą ogniskowa a więc większą zdolność skupiającą, zaś soczewka " chuda" ma dłuższą ogniskowa, czyli mniejszą zdolność skupiającą. W oku takie zmiany zdolności skupiającej soczewki są powodowane przez mięśnie, które ją utrzymuj, a czynność ta nosi nazwę akomodacji oka. Odbywa się to również bez twojej świadomości. Obraz w oku jest ostry, jeśli powstaje dokładnie na siatkówce, tzn. zawsze w tej samej odległości od soczewki y= 2,5cm, niezależnie od tego jaka jest odległość x oglądanego przedmiotu od oka. Ody przedmiot jest daleko, soczewka powinna mieć małą zdolność skupiającą, jest więc taka, jak na rysunku 2b; gdy przedmiot jest

75

blisko, zdolność skupiająca soczewki musi się zwiększyć, aby obraz powstał na siatkówce (rys.2a). W aparacie fotograficznym soczewka szklana nie może "chudnąć", ani stawać się bardziej "pękata". Jak to się więc dzieje, że fotografując przedmioty leżące w różnych odległościach, otrzymujemy zawsze obrazy ostre, tzn. że powstają one zawsze tam, gdzie znajduje się film? Jest tak dlatego, że w aparacie można zmieniać odległość soczewki od filmu. Tak więc dla innej odległości x dopasowuje się inną odległość y, a ogniskowa f jest stała. UWAGA: Pewnie słyszałeś o tym, że obecnie konstruuje się już aparaty fotograficzne o zmiennej ogniskowej. W takich aparatach zamiast jednej soczewki znajduje się układ kilku soczewek, których wzajemne odległości można zmieniać - wówczas ogniskowa układu ulega zmianie.

Test prawda - fałsz (11 pytańl 1 Aby obraz powstający w oku był ostry, musi on powstawać na siatkówce. 2 Obraz powstający na filmie aparaty fotograficznego jest rzeczywisty i nieodwrócony. 3 Źrenica oka odpowiada przesłonie aparatu fotograficznego. 4 Regulacja jasności obrazu w oku odbywa się na tej samej zasadzie, co w aparacie

fotograficznym. 5 Zdolność skupiająca soczewki oka może ulegać zmianie. 6 Średnica gałki ocznej dorosłego człowieka (tzn. odległość od soczewki do siatkówki może

ulegać zmianie. 7 Regulacja ostrości obrazu w aparacie fotograficznym odbywa się identycznie, jak w oku.

8 Akomodacja oka polega na zmianie ogniskowej jego soczewki. 9 W nowoczesnych aparatach fotograficznych regulacje jasności i ostrości obrazu odbywa się

automatycznie. 10 Oko człowieka, który nie zna słowa "akomodacja" nie może akomodować.

76

11 Na pierwszym rysunku widzimy z boku oko człowieka, który patrzy na bliski przedmiot, a

na drugim oko człowieka, który patrzy na przedmiot odległy.

Odp. + Odp. - odpowiedzi: -odp.+ 1, 3, 4, 5, 8, 9, 11. -odp. - 2, 6, 7, 10. Test wyboru 1. W oku obraz oglądanego przedmiotu powstaje a. w soczewce oka i jest zawsze rzeczywisty i pomniejszony, b. na siatkówce i jest zawsze rzeczywisty i pomniejszony, c. w źrenicy oka i jest zawsze rzeczywisty i pomniejszony, d. na siatkówce i jest zawsze rzeczywisty i prosty. 2. Gdy oglądany przedmiot jest jasno oświetlony, to a. źrenice oczu powiększają się pod wpływem padającego światła, b. źrenice oczu zmniejszają się na skutek pracy mięśni utrzymujących soczewki, c. źrenice oczu zmniejszają się, aby do oczu nie wpadały zbyt silne wiązki światła, d. mięśnie utrzymujące soczewkę muszą dokonać odpowiedniej akomodacji. 3. W aparacie fotograficznym regulacja jasności obrazu powstającego na filmie

dokonuje się przez a. zmianę średnicy przesłony, a więc dzieje się to podobnie, jak w oku, b. zmianę średnicy przesłony, a więc dzieje się to zupełnie inaczej niż w oku, c. wysuwanie lub wsuwanie soczewki (zmienianie jej odległości od filmu), d. zmianę ogniskowej soczewki obiektywu. 4. W aparacie fotograficznym regulacja ostrości obrazu dokonuje się przez a. zmianę średnicy przesłony, a więc dzieje się to podobnie, jak w oku, b. zmianę średnicy przesłony, a więc dzieje się to zupełnie inaczej niż w oku, c. wysuwanie lub wsuwanie soczewki (zmienianie jej odległości od filmu), d. zmianę ogniskowej soczewki obiektywu. 5. Akomodacja oka polega na

a. zmianie średnicy źrenicy w celu dostosowania oka do intensywności oświetlenia przedmiotu,

b. zmianie czułości nerwów wzrokowych, których największe skupisko znajduje się na siatkówce,

c. zbliżaniu lub oddalaniu soczewki oka siatkówki w celu otrzymania zawsze ostrego obrazu, niezależnie od tego, jak odległy jest oglądany przedmiot,

d. .zmianie zdolności skupiającej soczewki oka w celu otrzymania zawsze obrazu, niezależnie od tego, jak odległy jest oglądany przedmiot. Poprawne odpowiedzi: 1 -b, 2 - c, 3 - a, 4 - c, 5 - d.

77

Test uzupełnień Ważną rolę w tworzeniu obrazów przedmiotów oglądanych przez oko spełnia soczewka oka. Obrazy te powstają na ................................... . Są one zawsze rzeczywiste, ......................................... i ...................................... . W oku następuje regulacja .................................. i ................................... obrazu. Regulacja jasności obrazu odbywa się przez zmianę ......................................... .............................................. , bowiem ilość światła wpadającego do oka zależy od .............................................................., .......................................................... . Gdy oglądamy przedmioty dobrze oświetlone, to źrenica oka .............................., a gdy oglądamy przedmioty słabo oświetlone, to .............................................................. . W aparacie fotograficznym na ............... powstają także obrazy ........................... , .................................... i ................................... . Jasność obrazu powstającego na ..................... reguluje się, zmieniając ........................................................... , a więc odbywa się to .................................... w oku. Oglądany obraz jest wtedy ostry, gdy powstaje dokładnie na ................................ . Aby tak było, to: 1. gdy przedmiot jest położony daleko od oka, ........................................................ musi ulec ................................................. , czyli soczewka staje się bardziej .......................................... . 2. gdy przedmiot jest położony blisko oka, .............................................................

musi się ........................................., czyli soczewka oka staje się bardziej ............................................ Ta czynność oka odbywa się dzięki pracy ................. utrzymujących soczewkę i nosi nazwę ................................. oka.

W aparacie fotograficznym obraz jest ostry, gdy powstaje dokładnie na ............... . Jednak ogniskowa soczewki aparatu ....................... ulegać zmianie. Aby obrazy były zawsze ostre, niezależnie od ............................ przedmiotu od ..................., musi się zmieniać ......................................................... . Tak więc w oku przy zmianie odległości przedmiotu (x) zmienia się ......................................................... , a ........................................................... pozostaje stała, a w aparacie fotograficznym przy zmianie odległości fotografowanego przedmiotu (x) zmienia się ................................................. , a ................................ pozostaje stała .

78

Test uzupełnień-odpowiedzi: -siatkówce oka; pomniejszone i odwrócone; jasności i ostrości; średnicy (powierzchni) źrenicy; pola powierzchni otworu, którym światło wpada; zmniejsza się; źrenica oka ulega zwiększeniu; filmie; rzeczywiste, pomniejszone i odwrócone; filmie; średnicę(pole powierzchni) przesłony; podobnie jak; siatkówce; ogniskowa soczewki (lub: zdolność skupiająca); zwiększeniu (lub: zmniejszeniu) płaska ("chuda"); ogniskowa soczewki (lub: zdolność skupiająca); zmniejszyć (zwiększyć); wypukła ("pękata") mięśni; akomodacji; filmie; nie moje ; odległości; aparatu; odległości soczewki od filmu; ogniskowa (zdolność skupiająca); odległość obrazu od soczewki (y); odległość soczewki od filmu (y); ogniskowa. WYPOWIEDŻ PISEMNA TEMAT: W jaki sposób w oku i w aparacie fotograficznym następuje regulacja jasności i ostrości obrazów powstających na siatkówce i na filmie?

POSŁOWIE Stosowanie zaprezentowanych w poradniku metod oceny jakości edukacji prowadzi

do najważniejszego w całym procesie edukacyjnym wydarzenia: egzaminu zewnętrznego.

Projekt reformy przewiduje zakończenie każdego etapu edukacji sprawdzeniem rezultatów

pracy ucznia i nauczyciela. Szkołę podstawową kończyć będzie sprawdzian umiejętności

ucznia, którego wynik będzie mieć wartość wyłącznie diagnostyczną. Egzamin po

gimnazjum będzie jednocześnie kwalifikacją do wybranej przez ucznia szkoły średniej.

Egzaminy zewnętrzne opierają się na standardach wykształcenia, które ustala

Centralna Komisja Egzaminacyjna według podstaw programowych. Warto wspomnieć, że w

chwili obecnej (czerwiec 1999), na dwa i pół miesiąca przed startem reformy standardy

pozostają nie opracowane. Taki stan rzeczy powoduje, że - korzystając jedynie z podstaw

programowych trudno ustalić, jakiej wiedzy i umiejętności wymagać od uczniów, jakie są

cele nauczania w reformowanej oświacie.

Należy w tym miejscu uświadomić sobie niebezpieczeństwa, które kryją się w

niewłaściwym rozumieniu słowa najważniejszy. Możemy bowiem uznać, że egzamin jest nie

środkiem wartościującym i sankcjonującym osiągnięcia ucznia, lecz celem procesu

edukacyjnego - wówczas istnieje zagrożenie, że cały proces zostanie mu podporządkowany.

Nauczyciele uczący "pod egzamin", zamiast ludzi o dużym zasobie rozmaitych umiejętności,

wykształcą uczniów potrafiących świetnie rozwiązywać testy. Trzeba pamiętać więc podczas

tworzenia konspektów lekcji, by nie zmieniły się one w trening przed egzaminem - lekcje

powinny zawierać również treści problemowe, na które trudno znaleźć jednoznaczną

79

odpowiedź. W przeciwnym wypadku pojawią się liczne zagrożenia - uczeń nie nabędzie

umiejętności rozwiązywania zadań wieloetapowych, nie rozwinie inwencji twórczej, pojawi

się tendencja do schematyzmu i ograniczenia aktywności jedynie do określonego przedmiotu.

Z drugiej strony - przesadne zawężanie postępów ucznia jedynie do rozwoju umiejętności

może spowodować zawężenie procesu dydaktycznego do opanowania określonych procedur.

Innym niebezpieczeństwem jest uznanie testu za jedyne narzędzie pomiaru edukacyjnego.

Oprócz swych niewątpliwych zalet, z których najważniejsza to najbardziej strukturalne i

rozległe poznanie stanu umiejętności i wiedzy ucznia, ma także wadę - nie zastąpi wszystkich

form sprawdzających. Na co dzień więc, przy planowaniu kolejnych zajęć nauczyciele nie

powinni zapominać o tradycyjnych metodach kontroli osiągnięć uczniów.

Na zakończenie wypada życzyć wszystkim nauczycielom, by wraz z nowoczesnymi

środkami, metodami i narzędziami pomiaru jakości edukacji reforma oświaty przyniosła

równie nowoczesną sprawność organizacyjną.

80

LITERATURA PRZEDMIOTOWA Arends R., Liczymy się nauczać, Warszawa 1994

Dolata R., Murawska Z., Putkiewicz E., Kwidzyński test osiągnięć szkolnych

(maszynopis)

Niemierko B., Pomiar .sprawdzający w dydaktyce, Warszawa 1990

Serwa Z., Konstrukcja testów dydaktycznych, Warszawa 1994

Sołtys D., Szmigiel M., Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie

diagnozy edukacyjnej, Kraków 1999

egzaminy zewnĘtrzne a sposÓb prowadzenia … · fizyka: pierwsze spotkanie ... język polski:...

Documents