egzersİzler, koruyucu, tedavİ edİcİ ve muayene …...hemĢire çağrı sistemi, ilaç arabası...

YÖNETĠM

VE

ORGANĠZASYON

HEMġĠRELĠKTE

BÜTÇELEME

HEDEFLER

Bu dersin sonunda,

Bütçeleme kavramını tartıĢabilecek,

Bütçe planlamanın adımlarını

tanımlayabilecek

Bir kontrol etme süreci olarak bütçeyi

tartıĢabilecek,

HemĢirelerin bütçe üzerindeki

etkilerini tartıĢabileceksiniz.

ĠÇĠNDEKĠLER

1. GiriĢ

2. Bütçenin Tanımı

3. Bütçenin Amaçları

4. Bütçe ÇeĢitleri

5. Bütçenin Temel Özellikleri

6. Hastane Yöneticisi ve Bütçe Komisyonu

7. HemĢirelik Hizmetleri Bölümünün Bütçe

Planlaması

HemĢirelik Bütçesi Komisyonunun

Sorumlulukları

8. HemĢirelik Hizmetleri Bölümü Bütçesinin

Hazırlanması

Gereksinimleri belirleme

Plan yapma

Planın analizi ve kontrolü

Planın uygunluğunun saptanması

9. HemĢirenin bütçe ile ilgili sorumlulukları

HAFTA

9

HEMġĠRELĠK HĠZMETLERĠNIN PLANLANMASI

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezi

2

HEMġĠRELĠKTE BÜTÇELEME

GĠRĠġ

Kısıtlı kaynaklarla çok pahalı olan sağlık hizmetini sunmak, hemĢirelerin, bir

kaynak planlaması olan bütçe konusunda bilinçlendirilme ve bilgilenmelerini gerektirir.

Çünkü sağlıkla ilgili geliĢmeler çok hızlı olmaktadır. Kurumların uygun donanımını

sağlamak, bunları kullanacak personeli yetiĢtirmek, araç gereci her zaman kullanıma

hazır tutmak oldukça pahalıdır. GeliĢmelere kısıtlı bir bütçe ile ayak uydurmak, ancak

çok dikkatli yapılan bütçe ile sağlanabilir.

Sağlık kurumlarında bütçenin ünite veya servis düzeyinde hazırlanması,

merkeziyetçilikten uzak ve daha verimli kararların alınmasını sağlar. Günümüzde

uygulamalarda gördüğümüz birçok aksaklık, kaynak israfı ve eksiklik bütçenin hazırlanması ile

ortaya çıkan sonuçlardır.

BÜTÇENĠN TANIMI

Bütçe terimi çanta, cüzdan anlamına gelen ‘bougette’den gelir. Eskiden

Ġngiltere’de bu ad resmi evrakın taĢındığı bir cüzdan ya da kutu için kullanılırdı. Bütçe

terimi ilk defa Ġngiltere’de 1760 da, Fransa’da 1800 de kullanılmıĢtır. Yurdumuzda bütçe

kelimesi tanzimattan sonra dilimizde yer almıĢtır. Ancak, 1864 ten beri kullanılmaya

baĢlamıĢtır.

Hizmet edeceği amaç, nitelikleri, iĢlevleri ve ilkeleri dikkate alınarak, birbirinden

pek çok farklı bütçe tanımı yapılmıĢtır. Bütçe, topluca ödeme yöntemi ile sunulacak olan

kamu hizmetlerinin ve bunların maliyetlerinin karĢılanması yollarının bir listesidir.

Bütçe, devletin belli bir dönemde yapacağı masrafları ve toplayacağı gelirleri gösteren ve

yasama organından çıkan belgedir. Bir baĢka tanıma göre bütçe, gelir ve gider takibinin

bir denklik düzeni içinde yapıldığı belgeye verilen addır.

Bütçe, paranın nasıl kullanılacağının ve önceliklerin neler olacağının

belirlenmesidir.



3

BÜTÇENĠN AMAÇLARI

Bütçe bir yönetim aracıdır, bir planlama ve kontrol etme faaliyetlerinde önemli bir

yeri vardır. Bütçenin üç temel amacı vardır.

Ekonomik amaç: Mali iĢlerin en rasyonel biçimde yönetilmesidir.

Bütçe iyi hazırlandığında Ģu yararları sağlar:

Personelin maliyeti hakkında bilgi sağlar.

Mali denetim aracıdır. Bir bütçeye göre hareket edildiği zaman, yönetici, çalıĢma gideri için elde

ne kadar para bulunduğunu bilir.

Etkili ve ekonomik çalıĢmayı sağlar. Elde ne kadar para bulunduğunu ve bunun nasıl

kullanıldığını bilmek gereksiz harcamaları önler.

Etkililik belirlenir. Hastane, bütçeye göre faaliyet gösteriyor ve hastalara iyi hizmet sunuyorsa,

hastanenin etkili bir biçimde çalıĢtığı söylenebilir.

Hastanenin, periyodik olarak kendini değerlendirmesini sağlar. Periyodik olarak kendi kendini

değerlendirme hastane yöneticisinin nereye gittiğini ve oraya nasıl ulaĢılabileceğini bilmesini

sağlar.

Faaliyet giderlerinin incelenmesini ve benzer bölümler arasında karĢılaĢtırma yapma olanağı

sağlar. (Örneğin, aynı türde/nitelikte iki serviste kullanılan ihtiyaç maddelerinin miktarları

arasındaki fark ziyandan mı yoksa kötü yönetimden mi ileri gelmektedir, bunu belirleme imkânı

sağlar.)

Kalkınma amacı: Kurumu geliĢtirmek amaçlanır. Bütçenin kalkınma amacı, ilerlemenin

denetlenmesidir. Ġlerleme varsa, daha fazla ilerlemenin yolları aranarak hastanenin

kalkınması sağlanacaktır. Ġyi düzenlenmiĢ bir bütçe ile hareket eden bir hastanede

yönetici, hastanenin kalkınması için yatırımlarda bulunabilir. Örneğin, bölümlerdeki

yatak sayısı artırılır ya da gerekli araç ve gereç alınır.

Konjoktürel Amaç: Uzak gelecek için tahminler yapıp mali kararların verilmesidir. Bu

amaç yönetime Ģunları sağlar:

Belirli bir süre için tahmini gelir saptanır. Bütçeyle sorumlu kiĢi, hastanenin gelecek mali yıl

içinde toplanacak gelirinin miktarını hesaplar, geçen yılın geliri ile gelecek yılın tahmini gelirini

hesaplar.

Planlamaya yardımcı olur. Bir bütçe üzerinde hareket ederek yönetici, gelirin ve beklenen çalıĢma

giderlerinin ne olacağını yaklaĢık olarak bilebilir. Bu nedenle en gerekli gereçlerin satın

alınması için planlar yapar. Bütçe yeni gereçler için gelecekte yapılacak satın almalara dair

planlamayı kolaylaĢtırır.



4

BÜTÇE ÇEġĠTLERĠ

Kasa Bütçesi, Nakit Bütçe

KısıtlanmıĢ bir dönem içinde gerçekleĢeceği tasarlanan gelir ve giderler, ayrıntılı

olarak bu bütçede yer alır. Hastalardan ve diğer gelir getirici bölümlerden toplanan nakit

parayı, muhtemel gelir ve harcamaların listesini kapsar. Bir kurum baĢka çeĢit bütçeler

hazırlamıyorsa bile, kasa ve gelir giderlerini planlamak zorundadır. Bu bütçe genellikle

3-4 aylık dönemler için planlanır ve her ayın sonunda gözden geçirilir.

Sermaye Yatırım Bütçesi, Kapital Bütçe

Sermaye yatırımı, genellikle uzun vadeli bir iĢlem olup yöneticinin alacağı en güç

kararlardan biridir. Yapılacak yatırım miktarının ne kadar zamanda karĢılanabileceğini iyi

hesaplanmalıdır.

Sermaye ve yatırım bütçesi,

a) GeliĢim yolunda yapılan yatırımlar

b) Eldeki gerecin yenilenmesi için yapılan yatırımlar

c) Hastanede yapılacak inĢaat ve onarımlar olmak üzere üç grupta toplanmaktadır.

GeliĢim yolundaki yatırımlar eldeki gerecin niteliğinin düzeltilmesi, ya da

mükemmelleĢtirilmesi; eldeki bir gerecin yeni amaçlar için kullanabilmesi ve yeni bir

gerecin alınmasını içerirken; hastanede yapılacak inĢaat ve onarımlar ise, personelin ve

hastaların sağlık ve güvenliği için gereken yatırımları içermektedir.

Sermaye bütçesinin kısa dönemli planlaması, yıllık bütçe döngüsü içinde örneğin

hemĢire çağrı sistemi, ilaç arabası gibi malzeme satın almak için; uzun dönem

planlaması ise örneğin hastanenin bir bölümünün yenilenmesi gibi büyük kazançlar elde

etmek için yapılır.

Faaliyet Bütçesi

Belli bir dönemde hastanenin tüm çalıĢma durumunu gösteren bütçedir.

Faaliyetlerin yapılan planlara uyup uymadığını, denetlemeyi ve harcamaların plana göre

ayarlanmasını sağlar.

Giderler, ameliyathane anestezi laboratuar, röntgen, yakacak, su, elektrik, mutfak,

eczane, çamaĢırhane, vergiler, sigorta, yatan ya da ayaktan tedavi edilen hasta

giderlerinden oluĢmaktadır.



5

Gelirler ise, yatan hastalar ve ayaktan tedavi edilen hastalardan, ameliyathane, anestezi,

laboratuar, röntgen, doğumhane ve polikliniklerden elde edilir.

Faaliyet bütçesini denetlemek için günlük, haftalık, aylık ve 6 aylık faaliyet

raporları düzenlenir ve ilgililere dağıtılır. Belli bir dönem içinde gerçekleĢen miktarlarla

beraber, aynı dönem için yapılan bütçe tahminleri, ikisi arasındaki farklar ve aynı dönem

için, bir önceki yılın tahakkukları kaydedilerek hastanenin faaliyeti hakkında tam bir bilgi

verilmelidir.

Temel Bütçe, Ana Bütçe

Hazırlanan çeĢitli bütçeler birleĢtirilerek temel bütçe düzenlenir. Bu bütçe,

gelecek bütçe dönemi için teklif edilen ve planlanan bütün iĢlemlerin bir toplamı ve

özetidir.

Personel Bütçesi

Bütçenin en büyük harcamaları sağlık bakımının en çok çalıĢanı olduğundan iĢ

gücü veya personel giderleridir. Tedbirli bir yönetici, uzun ve kısa dönemli personel

planlaması ihtiyacında ünitenin hasta sayısı ile ilgili dalgalanmalarda geçmiĢ verileri

kullanır.

BÜTÇENĠN TEMEL ÖZELLĠKLERĠ

KISITLAMA

Bütçe zaman bakı-

mından kısıtlanmıĢ-

tır. Bir yıllık

dönemi kapsar. Bu

12 aylık döneme

mali yıl denir.

TAHMĠN

Gelecekteki gelir ve

giderleri etkileyebile-

cek öğelerin önceden

hesaplanmasıdır.

Bütçe önce

hesaplandığı için

kesinlik ifade etmez.

Ġki türlü bütçe tahmini

vardır;

Statik bütçe

(sabit bütçe)

Fleksibl bütçe

(esnek bütçe)

DENGE

Bütçe, gelir ve

giderleri,

dengelenmiĢ bir

cetveldir.

Gelir ve gider

dengesinin doğru

Ģekilde

yapılmasına

dikkat

edilmelidir.

ONAYLAMA

Bütçenin gelir ve

gider bölümlerinin

uygulanmasından

önce sorumlu kiĢiler

tarafından

onaylanması gerekir.



6

HASTANE YÖNETĠCĠSĠ VE BÜTÇE KOMĠSYONU

BaĢhekim, bakanlıkça ayrılan bütçelerin uygulanmasından sorumludur.

BaĢhekime, bütçenin planlanması, uygulanması ve denetlenmesi için yardımcı olacak bir

bütçe komisyonu kurma hakkı verilmiĢtir. BaĢhekim bütçe komisyonunun baĢkanıdır;

komisyonun düzenli çalıĢabilmesi için, baĢhemĢire dâhil tüm bölüm Ģefleri kararlar

alınırken hazır bulunmalıdır.

HASTANE BÜTÇESĠNĠN HAZIRLANMASI ĠÇĠN GEREKEN

ÖZELLĠKLER

Hastanenin gelirini etkileyen faktörler hesaplanmalı (tıp ve hemĢirelik hizmetleri,

araĢtırma-geliĢtirme programları, eğitim programları, bölge ve ülkenin sağlık durumu,

araç-gereç fiyatları gibi)

Bütçeyi hazırlayanlara kolaylıklar sağlanmalı (amaç ve hedefler belirlenmeli, alınan kararlar

bölüm Ģeflerine iletilmeli)

Ġyi bir hesap iĢleri servisi sağlanmalı (gelir ve giderlerin hesabının tutulması, istatistiklerin

tutulması, talimatların açıklanması, olağanüstü harcamaların açıklanması)

Ġyi bir hasta kabul talimatı hazırlanmalı ve düzenli kayıtlar tutulmalıdır.

HEMġĠRELĠK HĠZMETLERĠ BÖLÜMÜNÜN BÜTÇE PLANLAMASI

HemĢirelik bölümünün ihtiyaçlarını belirleyen çeĢitli özellikler vardır. Bunlar;

Hastalıkların çeĢidi, hastanede kalma süreleri ve hastalıkların önem derecesi.

Hastanenin büyüklüğü ve yatak durumu

Personel sayısı ve niteliği

Belli bir bölümde verilecek bakımın cinsi ve miktarı

HemĢirelerin verdikleri bakım

HemĢirelerin kurumda hangi oranda bulunduğu, kendilerinden ne derece

yararlanılabileceği

Yönetici hemĢirelerin sayı ve nitelikleri

Hasta bakımında kullanılan yöntemler

Bakımın çeĢidi ve kaydetme yöntemleri

HemĢirelik bakım standartları

Hastanenin yapı ve düzen planı



7

MerkezileĢtirilmiĢ iĢin kapsamı, sterilizasyonun merkezden sağlanıp sağlanmadığı,

ameliyat sonrası bakım ve reanimasyon hizmetlerinin bulunup bulunmadığı

Diyet, çamaĢırhane, temizlik gibi, hemĢirelik bölümünün görevleri olmayan iĢlerin

hemĢireler tarafından yüklenip yüklenilmediği

Hastane yönetiminin basit ya da karmaĢık raporlar isteyip istemediği

Tıp personelinin çalıĢma biçimi, sayısı ve faaliyetleri.

Tedavilerin çeĢitleri

Hastanenin bir tıp okuluyla iĢbirliği yapıp yapmadığı

Hastaneye bağlı bir hemĢirelik okulunun bulunup bulunmadığı

Yukarıdaki özelliklerden de anlaĢılabileceği gibi, her hastanenin hemĢirelik

hizmetleri bölümünün bütçesi kendisine özgü olacaktır.

HEMġĠRELĠK HĠZMETLERĠ BÖLÜMÜ BÜTÇESĠNĠN HAZIRLANMASI

Bütçe paranın nasıl kullanılacağının ve önceliklerinin neler olacağının belirlenmesidir.

Ülkemizde servis sorumlu hemşiresi bütçe yapılmasında etkin yer almamakta ise de bütçeyi

büyük ölçüde etkilemektedir. Hemşireler hastane bütçesinin %40-60'ını kullandıklarından

hemşirelerin hastanelerin bütçesi ile ilgili planlama ve kontrol işlemlerinde etkin ve etkili olarak

katılmaları sağlanmalıdır.

HemĢirenin hedefi en düĢük maliyetle en kaliteli bakımın verilmesi olmalıdır. Bu nedenle de

hemĢire bütçe etkinlikleri kapsamında serviste verilen bakım kalitesini ve bakım için harcanan tüketim

malzemesini değerlendirmek zorundadır.

HemĢirelik hizmetleri bölümünün yöneticisi hastane baĢhemĢiresidir.

BaĢhemĢirenin ve emrindeki kiĢilerin yönetim, bütçe yapımı ve uygulanması hakkında

temel bilgilere sahip olması gerekmektedir. HemĢirelikle ilgili bütün ihtiyaç maddelerinin

ve hemĢirelik süresinin boĢ yere harcamasını önlemek baĢhemĢirenin baĢlıca

sorumluluğudur. BaĢhemĢire kendisinin baĢkanlık edeceği bir hemĢirelik bütçe

komisyonu kurmalıdır. Bu komisyon içerisinde her servisin baĢhemĢireleri ve

personelden temsilciler alınmalıdır.

HemĢirelik bütçesi komisyonunun sorumlulukları Ģunlardır:

Ġyi bir hemĢirelik bakımı için gereken personel sayısını, kadroyu saptamak

HemĢirelik bölümü personeli için bir maaĢ cetveli önermek

Gerekli malzeme hakkında bir liste hazırlamak.



8

BÜTÇE HAZIRLAMA

Bütçe hazırlamada izlenecek adımlar; gereksinimleri belirleme; plan yapma;

planın analizi ve kontrolü ve planın uygunluğunun saptanmasıdır.

GEREKSĠNĠM ANALĠZĠ

Bütçe hazırlamanın en önemli basamağıdır. Çünkü kısıtlı kaynaklarla en iyi

hizmeti sunabilmek gerçekten önemli bir amaçtır. Gerekli bilgilerin tümü elde olmalıdır.

Piyasa araĢtırması yapılmıĢ olmalıdır. Özenle tutulan tüm kayıtlar, raporlar, istatistiki

veriler gözden geçirilmelidir.

Bu aĢamada hemĢireler kendilerine Ģu soruları sormalıdır:

Planlanan hedeflere ulaĢmak için insan, araç-gereç, malzeme, zaman açısından ne

gereklidir?

Planlanan hedeflere ulaĢmak için bu kaynaklardan hangi nitelikte ve ne kadar

gereklidir?

Bu kaynaklar hangi maliyetle sağlanır?

Bu kaynaklarla hangi kalitede bakım verilebilir?

Bu ünitenin hedeflerine ulaĢabilmesi için mutlaka elde olması gereken kaynaklar

nelerdir?

Bu kaynakları elde etmede engel ya da kısıtlılıklar var mıdır?

Bütçe Hazırlanırken HemĢireye Gerekli Bilgiler Nelerdir?

GeçmiĢ deneyimler, raporlar, kayıtlar

Planlanan geliĢme ve değiĢiklikler

Kurumdan hizmet alan bireylerle ilgili değiĢiklikler

Yasalarla gelen yaptırımlar

Eğitimle ilgili değiĢiklikler

Genel politika değiĢiklikleri



9

Bu soruların yanıtlarının araĢtırılması yönetici hemĢirenin, gereksinim analizi,

maliyet analizi, kalite belirleme, önceliklere karar verme kanun, tüzük ve yönetmelikler,

politikalar, tutumlar veya eğitim gibi konularda kısıtlılıklar olup olmadığını irdelemesini

sağlar. Böylece bütçede öncelikler belirlenmiĢ olur.

Servisteki herkesin, bütçe oluĢturulmasında hemĢireye yardım etmesi beklenir.

Servislerde kullanılan araç-gerecin veya malzemenin bir yere kaydedilerek günlük

sarfiyatının belirlenmesi, yıllık gereksinin belirlenmesinde önemli bir yoldur. Ayrıca

hemĢire kullandığı malzemenin niteliğine iliĢkin olarak uygun birimlere bir geribildirim-

de bulunursa, alınması planlanacak malzemenin niteliği de iyileĢtirilmiĢ olacaktır.

Gereksinimlerden yola çıkılarak öncelikler belirlenir, istenen kaynakların maliyeti

kontrol edilir ve gruplanır.

Gereksinimlerin belirlenmesinde hasta ya da sağlıklı bireyler ve çalıĢanlar için,

kolay uygulanabilir, kolay bulunabilir ve en az risk taĢıyan, hatta Türk Standartları

Enstitüsü Yetki Belgesi'ni taĢıyan ürünlerin piyasa araĢtırması yapılması esastır. Aksi

halde pahalı, garantisi olmayan veya geri teknoloji ürünlerinin alınması söz konusu

olabilir.

Direkt bakım veren kiĢi olarak hemĢire alınması önerilen malzeme ve araç gereci

bizzat izlemeli/incelemeli, karar vermeye katılmalıdır.

PLAN YAPMA

Öncelikler ve gereksinimler belirlendikten sonra, bütçeye iĢlerlik kazandıracak 3

aylık planlar yapılır. Bu planlama hastanenin genel bütçe takvimi ve planlamasına paralel

olmalıdır. Bu 3 aylık planlarda hedefler belirlenir. Örneğin, bir poliklinik hemĢiresi,

Ocak-Mart aylarında üst solunum yolları enfeksiyonları için günde ortalama 31 boğaz

kültürü alındığını biliyorsa, bu dönem için yapacağı bütçe planında günlük en az 30 tüpü

kullanıma hazır bulundurmak ve bu maliyeti karĢılamak için bütçesinden pay ayırmak

zorundadır. HemĢire ihtiyacın olağanüstü arttığı durumlarda, bu tüplerin kimden/nereden

karĢılanacağını da bilmek durumundadır.

HemĢirenin dikkat etmesi gereken ilke Ģudur, eğer serviste kullanılan araç-gereç

veya baĢka bir materyalin önceden uygun sayıda ve nitelikte alınması planlanmadıysa



10

onları depodan istemek mümkün olmayabilir. Zamanında harekete geçmek, sonradan or-

taya çıkabilecek eksiklikler ve malzeme azlığını minimuma indirir.

PLANIN ANALĠZ VE KONTROLÜ

Gereksinimlere göre bütçe hazırlanıp alım yapılmasına karĢın, bilinen ya da

bilinmeyen nedenlerle kullanımdan sapmalar olabilir. Sapmaları zamanında ortaya

çıkarabilmek için her bölümün en uzun üç ayda bir harcamalarını kontrol etmesi

gereklidir. Bu kontrol sonucu ortaya çıkan sonuç, planlanan hedef ile gerçekleĢen düzey

ve ikisi arasındaki farkı ortaya koyacaktır. Bu sonuçların dikkatle incelenmesi ve

farklılığın nedenlerinin araĢtırılması önemlidir, farkın minimumda olması planlananların

uygunluğunu gösterir.

PLANIN UYGUNLUĞUNUN SAPTANMASI

Planın uygunluğunun saptanması yılsonunda bütçenin genel bir

değerlendirilmesinin yapılmasıdır. Eldeki verilere göre yeni döneme iliĢkin bütçe

planlamasına yeniden baĢlanır.

HEMġĠRENĠN BÜTÇE ĠLE ĠLGĠLĠ SORUMLULUKLARI

Kayıt tutmaya önem vermelidir.

Kayıtlar, yapılanlar, istatistiki veriler dikkatle gözden geçirilerek gereksinimlerin

belirlenmesinde kullanılır.

Yeni planlanan uygulamalar, değiĢiklikler varsa, bunlar dikkate alınarak araç-gereç-

malzeme/kaynak gereksinimi bulunur.

Bakım standartlarındaki değiĢmeler dikkate alınır.

Politikalardaki değiĢimler gözden geçirilir.

Belirlenen nitelik ve nicelikteki araç-gereç-malzeme/kaynak belli bir süre içinde

hemĢirelik müdürlüğüne/baĢhemĢireliğe bildirilir.

Eleman isteği varsa gerekçeli olarak ve nitelik/nicelik yönünden tanımlanarak

hemĢirelik müdürlüğüne bildirilir.

ÇalıĢan hemĢirelerin hizmet-içi eğitimi için gerekli maliyetin karĢılanmasına yönelik

gerekçe, eğitim takvimi ile birlikte hemĢirelik müdürlüğüne bildirilir.

Serviste gerekli dergi-kitap, yazılı materyal için kaynak isteğinde bulunulur.



11

Serviste hemĢirelikle ilgili bir araĢtırma planlanıyorsa, araĢtırma projeleri ile ilgili bir

birim varsa o birimden, yoksa doğrudan kendi bütçesinden pay ayrılır.

Serviste halen kullanılan demirbaĢ eĢyada bir eksiklik, bozukluk varsa bunların

değiĢimi ve onarımı için bütçeden istekte bulunulur.

HemĢire bu istekleri yaparken parasal yükün ne olabileceğini araĢtırmıĢ ve nitelikleri

de belirlemiĢ olmalıdır.

Ġstekler, araç-gereç-malzeme/kaynak olmadığında olacak kayıpların çok açık seçik bir

Ģekilde tanımlanmasını içermelidir. Gerekçeler ne kadar somut ortaya konulursa

kaynağı elde etme Ģansı da o kadar artar.

HemĢirenin Bütçe Ġle Ġlgili Diğer Sorumlulukları

Yönetici hemĢire, bütçe ile ilgili olarak elemanlarına, kullanılan araç-gerecin

bilinçli kullanımını benimsetmeli ve tasarrufu sağlamalıdır. Ayrıca serviste, bulunamayan

bir malzeme yerine baĢka amaç için alınmıĢ malzemenin kesinlikle kullanılmaması

gerekir. Çünkü amaç dıĢı kullanım, gerçek gereksinim durumunda eksikliğe yol açacak-

tır. Bu nedenle "hemĢire yaratıcıdır" düĢüncesinden arınılmalıdır.

Gereksinimlerin ve önceliklerin iyi saptandığı ve bütçenin iyi planlandığı

ünitelerde araç-gereç-ilaç alıĢ veriĢi kesinlikle olmamalıdır. Serviste herhangi bir

zamanda olabilecek maksimum gereksinime cevap verecek miktarda araç-gereç-

malzeme-ilaç bulundurulur. Bu miktar yatak sayısına, kliniğin özelliğine, malzemenin

dayanma süresine ve fiyatına, kullanım sıklığına bağlı olarak hemĢire tarafından saptanır

ve baĢhemĢireliğe bildirilir. Depolarda gereğinden fazla malzeme-araç-gereç

bulundurmak, baĢka bir serviste o malzemenin hiç bulunmaması sonucunu yaratır. Ayrıca

depolanan maddelerin son kullanım tarihleri varsa, zamanla tarihlerinin geçmesi ile imha

edilmesi gerekliliği ortaya çıkar. Bu durum en fazla ilaç, solüsyonlar ve dispozıbl

malzeme için söz konusu olmaktadır. Hastanede 24 saat hizmet veren genel malzeme

depoları olduğunda servislerde fazla malzeme bulundurmak gerekmez. Merkezi de-

polardan istenecek araç-gereç için uygun istek formları kullanılır, istenen malzemenin

nitelik-nicelik yönünden kontrol edilerek teslim alınması ve yanlıĢlık ve eksikliklerin

öncelikle ilgili birime bildirilmesi gerekir. Ancak bu araç-gereci serviste kullanabilmek

için bir önceki bütçe döneminde bunların sağlanmasından sorumlu birim tarafından



12

alınması ya da alımının planlanmıĢ olması gerekir. Aksi halde olmayan bir malzeme

istenmiĢ olacaktır. Serviste kullanılan araç-gereç-malzemenin kullanım ömrünü uzatmak

ekonomi sağlar. Bunun için, yönetici hemĢirenin malzemenin kullanımı konusunda

mutlaka hizmet içi eğitim vermesi, kullanma kılavuzlarını hazırlaması ve bunların

periyodik kontrollerini yaptırması Ģarttır.

ÖZET

Yönetimin önemli bir aracı olan bütçeleme, iyi bir hastane yönetimi için de

vazgeçilmezdir. Bu nedenle bütçenin amacı, temel nitelikleri ve bütçe hazırlama

aĢamaları tüm hizmet yöneticileri tarafından iyi bilinmelidir. Son 20 yılda, bütçe

planlamasında hemĢirelik kaynaklarının öneminin farkına varan sağlık bakım

organizasyonları arttı ve ünite yöneticilerinden finans konularında düzenlemeler

yapmaları beklenmeye baĢladı. Günümüzde hemĢirelik bütçe giderleri total harcamaların

%70’ini oluĢturduğundan hemĢirelerin bütçe planlamasına katılmaları önemlidir. HemĢire

yönetici mali konularda bilgili olmalı, kaynakların uygun kullanımını sağlamalıdır.



13

DEĞERLENDĠRME SORULARI 1. Bütçe tanımı ile ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi uygun değildir?

a) Bütçe bir yönetim aracıdır.

b) Bütçe gelir ve gider takibinin yapıldığı bir belgedir.

c) Bütçe geçmiĢ dönemler için tahminde bulunmaktır.

d) Bütçe paranın nasıl kullanılacağının belirlenmesidir.

e) Bütçe mali iĢlerin en rasyonel biçimde yönetilmesidir.

2. AĢağıdakilerden hangisi bütçenin yararlarından biri değildir?

a) Hastanenin periyodik olarak kendini değerlendirmesini sağlar

b) Etkililiğin saptanmasına yardımcı olur.

c) Faaliyet giderlerinin incelenmesini ve kıyaslanmasını sağlar.

d) Etkili ve ekonomik çalıĢmayı sağlar

e) Araç-gereç ve malzeme israfını sağlar.

CEVAPLAR

1. C

2. E

KAYNAKLAR

1. Abaan, S. (1996) HemĢirenin Bütçe Hazırlama ve Kaynak Kullanımındaki

Sorumlulukları , Uyer G (Ed) HemĢirelik Hizmetleri Yönetimi El Kitabı, 101-107.

2. Velioğlu, P. (1982) HemĢirelikte Yönetim (2. Baskı). Meteksan Yayınları, Ankara.

89-105.

3. Marquis B., Huston C.: Leadership Roles and Management Functions in Nursing,

Lippincott Williams& Wilkins, Third Edition, Philedelphia, 2000.

egzersİzler, koruyucu, tedavİ edİcİ ve muayene …...hemĢire çağrı sistemi, ilaç arabası...

Documents