ျမန မျ ျန တရတနႏင န ငသ႔ စန မားခငားထတန ႈ ရ နတမနသ႔ေမ

၂၀၁၆ ခႏစန တနလ ၇ ရကန

ဘမ၀ တန၀မနားက န စ စနားစစနေ ားေရားးေရးအဖြ႕(Environmental Investigation Agency)က ျမနမႏ နင တရတနမယနစ နတစနေလမကနရင းဓငကစစနေ ားေရားရငတနမားကင ေစမ နင ကျနငခးငရမ လရမနခးင ျနငေျခမကနလးတရ နား ႏစနႏင န ကမား တရမား၀ န စနမား ခငားထတနတ နရ နားႈ ငင မမ ေလမငက ရမားေ ကမ နားေတရသ႔ရျနသည။

၂၀၁၅ စကနတ နဘမလတရ န း ားးင နေးက စမစနတက ရႈ နေထရားႈးျနျ ဖင းစ ရ နခ စမ တစနေ မ နထတန ေ၀ခးငျနသည။ ထငးစ ရ နခ စမတရ န ျမနမႏင န ကခ နျ ျနကမနားလနားမ ားတ နင တရတနႏင န ယမမန နယန ငသ႔ စနလ ားခငားထတနတ န ငသ႔ႈ မမာဏ ရတနတရကနျ နငမားလမခ ရမ ၂၀၁၄ ခႏစနတရ န ကဗ တမ ၉၀၀၀၀၀ (းေရငကမနေ ဒလမတနင ဖား မနားတစနေထမ နင၏ ထကန၀ကနမ ား ား) းထငေရမကနရငလမခးငေ ကမ နား တနတနားတ နထမားျနသည။

ယ နား းစ ရ နခ စမတရ န းမမာဏမရငေမ စ ား ရမားေရားမားး နစမားႏ နင ျမနမတ နေတမန၊ တင နားရ နားမားႏင န ေရားးေရးအဖြ႕းစျနားမား ကမား ားေ နားကမ စနးလ ားလငနကနတ န ငသ႔ႈႏ နင ကမနားေ ကမ နား တ နင တ န ငအဖြ႕ႈကင တမားျစနျနင ျမနမင စနေတမတ ေ မားကင ခင ားေေမကနေမေ ကမ နား ေေမနထတနတ နျ ထမားျနသည။ ထငသ႔ျ န ၂၀၁၅ ခႏစန ဇမနမ၀ ရ လတရ န ကခ နျ ျနမယန စနထတနစခမနားတရ န းေနားခ ခးငရေမ တရမနႏင န မား းလ န မား ၁၅၅ တ ားးေ ကမ နားလျနားေေမနျ ထမားျနသည။ တရတနႏင န မားမားကင းစတ ား င နားတရ န တစန ကနတစနကရမနားျ စန မာဏနခတနခးငျခ နားေ ကမ နင တရတနႏ နင ျမနမႏစနႏငန န ကမား တမနေရားတ နားမႈ ျေစနခးင ား၊ ၼတင၏ လရတန ငနားခနားမခရ နငျေ နင စနခတနတရတနးလ န မားမားကင လရတနေ ားခးငျနသည။

းစ ရ နခ စမ ထတနျ ားေမမကန း ားးင နေးင၏ ကရ နား နားေလငလမခကနးရ မယနစ နတစနေလမကန စနစ ား နားႈ င ငမမ က နားရမားေ ကမ နားေတရသ႔ရျနသည။ လရမနခးငျနင တစနႏစနကႈ မယနစ နတစနေလမကန းေငားတမန စနလ ားမားကင ယနေ မ နထမားျနင ကမားယတနတမနားရျနမားကင တနတနားတ နခးင ျနသည။ ယခႏစနတရ နႈ းေငားတမနစနးမျနားကင င နကယနေမမကနတရ န ယနျခ နား၊ ခရ ားသညငယတန မားတရ နခငားယနေမ ကျနကငသ ေတရသ႔ရေတ ျနသည။

BDYA ဟ ငထမားေမ းဓငက စ ား ရမားေရားမားး နစက ၎တဖ႔ ထငမနားခ နထမားရ တရမား၀ န း နဘမ --ဘမနလ နား(N bapa-Banling) လနားတရ န စနကမန ရယန ႈ ရ နတမနသ႔ရမားလမ ား ားျေစန ျနသည။ ယဖငား မငားသညင စနကမားျေတန မနားႈးမား ားျေစနသညင။ ထငလနားင၏ ေျမကနေကနတြဖငရရေသ တရမား၀ နလနားေ ကမ နား ကမန င နတ --ဟငေကရ (Kambaiti-Houqiao) မယနစ နရငတနတရ န ညငား းလမားတးေျခးေမျ ဖစငေမျနသည။

ေနား ားခ ရေမ တရတနႏင န မားးမားစ ျန ထင Houqiao ေ ျေစန ား တငသ႔ ယမနႏစန ဇလင နလတရ န လရတနလမက တငသ႔ဌမေမျ မနေရမကနခငမနတရ န တရတနးမမာဏမ င နမားက ၎တဖ႔အ ား ထငႏစနတရ န ျမနမႏင န ငသ႔ ျ မနရမားရမန ေျ မခးင ျနသည။ တငသ႔းမားစ ျန ၎တငသ႔င၏ ေမနေတမနယတနမား ငနား ား ခ ရျနငးျ န းျခမားေမ စၥျနားမားငနနား ားခ ရကမ းရ ႈားေ ဒခးင ကျနသည။ ထငသ႔ေ ကမ နင တငသ႔ မယနစ န ျေတနေကမနကမ းႏရမယနကင ထ နရ န င နေတမငျနဟတနေ သည။ ေ ခ မားင၏ ေျ မ ကမားခကနးရ ကခ နျ ျနင၏ စနေတမမား ထတနယလမေမ စနလ ားမားကင းဓငကငေလမနထမားရမ ေမရမျေစနေမ ယမမနျ ျနေျမကန င နားင၏ မယနစ နျင အဖြ႕ Pianma တရ န းစနထ နေရမကနလမေမ စနလ ားမား ေတရအဖြ႕ရျနမ လေတမန ကမလမသျ ဖင စနစကနးခင အဖြ႕ရပင ဖဖငား ဖကငရေ ကမ နား ငရျနသည။

သဖစငခဖားထဖတငမႈ ေကရားေကြား သြ ားေဖစသညငအေအက ဖငား အမ ားမ ားရရပါသညငင။ အ ားအဖဖငေအ အဖစ ရဖငခဖစ တြဖင ေ ငျပ ထ ားေသ တရဖတငကဖဖငဖသ ား ၁၅၅ဥ ား မငား ားချခဖငားကဖစၥ ထဖဖစတင၀ဖငဖစ ားမႈကဖ ျမရဖငမ ားေဖစသညငအခ ကင သညင ညငား သဖစငခဖားထဖတငေနသညငျပသ န ကဖ ကဖဖငဖေရားအရ ဖစတင၀ဖငဖစ ားမႈ ႀက ားႀက ား မ ားမ ားျ ဖစငေဖစခ သညင။ ထဖ႔ျပဖင ြနငခ သညငကရဖစငအနညငားဖယငအတြဖငား နယငဖစပငတဖစငေက အ ြနငမ ားျပ ားေသ သဖစငပမ မာဏမ ား ဖစ ားဖငားမႈသညင သဖစငေဖစ ားကြကငအတြဖငား သဖစငမ ားပဖ ရ ေဖစစပ ားး၊ သဖစငေဖစ ားထဖားက သြ ားခ သညင။ အထားသျ ဖင အ ဖားတနင ရဖဖစငား၀ဖ င(rosewood) တမ နငားကရဖင ပေတ ကငအမ ားအဖစ ားသဖစငမ ား အ ရ ပယင ထဖတင ဖပငမႈ ျ ဖစငေဖစခ သညင။ ြနငခ သညငကရဖစင ဇ ဖဖင တြဖငား ရဖဖစငား၀ဖငကရဖင ကြ နငားသဖစင ဖားမ ားကဖ သဖေ ရ ဖငထ ားရ ယနနင ျပညငနယင ေရ ကရဖင ေန ဖငေတ ဖငစမ ငသဖ႔ သြ ားေရ ကငေ ရ တြဖင ၂၀၁၄ ခဖကရဖစငတြဖငား ခဖတငယ ထ ားေသ အမရတငတ ပငျ ဖင အ ြနငမ ားျပ ားေသ ကြ နငားသဖစငကရဖင ရဖဖစငား၀ဖငသဖစငပဖႀက ားမ ား ေတြငခ ရသညင။ သဖစငထဖတငမႈ ေကရားေကြားေဖစသညင အျခ ားအေအက ဖငားတဖစငရပငမရ တရဖတငကဖဖငဖင၏ ဖစ ားပြ ားေရားေကရားေကြားေနမႈကရဖင ကဖ၀ဖင တြဖငက ဖငားပခ ေသ ျမနငမ ျပညင ေရြားေက ကငပြ မ ားကရဖင သကင ဖဖငေနသညင။

အ ားအဖဖငေအင၏ သဖစငေတ ဖဖငရဖစဖဖစမငားေရားတ ၀နငခ တငဖဟ တ က ‘တရဖတငကဖဖငဖတြဖငားသဖ႔ သဖစငခဖားထဖတငသယငယမႈပမ မာဏ ေ ရ က သြ ားတ ဟ ျမနငမ ျပညငက အ ဖားတနငသဖစငေတ မ ားအတြကင ဖအပငေနတ အသကငရႈခြဖငျပနငေပား ဖကငသ ဖပါပ ‘ ဟဖဖသညင။

‘ကရဖစငကဖဖငဖ ကငက အ မာဏ ပဖဖငေတြဟ တရဖတငျပညငက ႀက ားမ ား ြနငားတ သဖစငထဖတင ဖပငဖနငားအတြကင ဖအပငေနတ ကဖနငအကမငားသဖစငေတြကဖျ ညငညငားေပား ဖ႔ ျမနငမ ျပညငကသဖစငေတြကဖ တရ ားမ၀ဖင မငားေတြကတဖင ခဖားထဖတငသယငယေနတ ကဖစၥကဖ မ ကငကရ ခ ဖပင ခ တ အက ပါစပ ။ အခဖ ဖပငရမရ က ကရဖစငကဖဖငဖပားေပါဖငားစပ ား နယငဖစပငသဖစငကဖနငသြယငမႈကဖ ထ ၀ရရပငတနင႔သြ ားေအ ဖင ဖပငရမရ ပါ။ ထဖသဖ႔ ဖပငေ ဖင ဖ႔ အေရားႀက ားတ ေျခ ရမငားကေတ တရဖတငကဖဖငဖအေနန င သ႔ အမငန ားျခဖငားျမနငမ ကဖဖငဖရ င သဖစငအ ဖား ဖကငတဖငပဖ႔မႈ တ ား ားတ ဥပေကဖ အသအမရတငျပ ဖ႔ျ ဖစငပါတယင။‘

ြနငခ သညင က တြဖင သဖစငဖစ ားဖငားမႈ ေ ရ က ခ ားေသ င ညငား တဖစငခနမရ သ ျ ဖစငသညင။ ၂၀၀၅ တြဖင တဖစငကရဖစငအတြဖငား တရ ားမ၀ဖငသဖစငကဖနငသြယငမႈ ကဖဗမ တ တဖစငသနငားေရ ကငရရသြ ားသညငေန ကင ယနနငအဖစဖားရက သဖစငကဖနငသြယငမႈကဖ ရပငတနင႔ ဖကငစပ ားး၊ တရ ား၀ဖငသဖစငမ ားကဖသ တဖငသြဖငားခြဖငျပ မညငဟဖ ကတေပားသညင ဥပေထဖတငျပနငခ သညင။ ၂၀၀၈ ခဖကရဖစငတြဖင သဖစငကဖနငသြယငမႈ က ဖငားသြ ားသညငမရ တဖစငကရဖစငတြဖင ကဖဗမ တ ၂၇၀၀၀၀ မရ သ တဖငသြဖငားသညင အေျခအေနသဖ႔ ေရ ကငရရသြ ားသညင။ သဖ႔ေသ င ၎မရ တ ရရညငမခပ ၂၀၁၄ ခဖကရဖစငအေရ ကငတြဖင အျမရဖငဖားဖစအထေရ ကငရရသြ ားခ ျပနငသညင။

၂၀၁၅ အတြဖငား တရဖတငကရဖင ျမနငမ ကဖဖငဖအက ား န ား ညငမႈဖစ ခ နင ေရားထဖားရနင ကရဖစငကဖဖငဖ သဖစငေတ ာ န အရ ရရမ ား ႀက တဖငေြားေကြားပြ မ ား အႀကမငႀကမငျပ ဖပငခ သညင။ သဖငေသ င ထဖအဖစညငားအေ၀ားမ ားတြဖင မတည ေသ အျမဖငမ ားထြကငေပခ ခ သညင။ ျမနငမ ကဖဖငဖ ကငမရ တရ ားမ၀ဖငသဖစငကဖနငသြယငမႈ ရပငတနင႔ေရား ပားေပါဖငားေ ဖငရြကငရနငေျပ ဖေသ င ညငား တရဖတငကဖဖငဖ ကငကမႈ တရ ား၀ဖငသဖစငကဖနငသြယငမႈကဖ ျမရဖငတဖငရနငအတြကငသ ရပငတညငေြားေကြားခ သညင။ တရဖတင ကငက တဖငျပအအကျပ ခ ကငတဖစငခဖမရ ျမနငမ ကျမနငမ ကဖဖငဖတြဖငား သဖစငကဖနငသြယငမႈကရဖင သဖစငထဖတငဖစခနငားမ ားတညငေထ ဖငသြ ားရနငျ ဖစငသညင။ ထဖကမငား ရမငားခ ကငကဖ ျမနငမ ျပညငက ကငမခခ ပါ။

နယငဖစပငတဖစငေ ရ ကင သဖစငကဖနငသြယငမႈကဖ ရပငတနင႔သြ ားေဖစရနင တရ ား၀ဖငႀက ားပမငား ဖပငေ ဖငျခဖငားး၊ တ ားျမဖစငအေရားယ ဖပငေ ဖငျခဖငား မရရပါက တရဖတငကဖဖငဖတြဖငား သဖစငရရ ားပါားမႈေအက ဖင သဖစငေဖစ ားကႈနငား ျပနင ညင ျမရဖငျမရဖငတကင ခ နငကရဖင ကငရရက နငေနေသားေသ သဖစငမ ားကဖနငသြ ား ရ ဖင သဖစငကဖနငသြယငမႈ တဖစင နင ျမရဖငတကင မညငသ ျ ဖစငသညင။ Pianma နယငမရ တရဖတင ဖစ ားပြ ားေရားသမ ား အဖစဖားရက သဖစငတဖငသြဖငားမႈတ ားျမဖစငခ ကငကဖ မတင အတြဖငား ရဖပငသမငားေပားမညငဟဖ ေမရ င ဖငေအက ဖငား မ ယ သဖ႔ ေျပ အက ားခ သညင။