Bölüm 4- Makine ve

Ekipmanları

Eco new farmers

Modül 3- Bitkiler ve Teknik Güzergahlar

www.econewfarmers.eu

Modül 3 – Bitkiler ve teknik olarak izlenmesi gereken yollar

Bölüm 4 – Makine kalibrasyonu

1. Giriş Tarım makinelerinin bir fonksiyonuda tohum gübre ve biyo-pestisitlerin dağılımını sağlamaktır. Bu

nedenle üniform dağılımı garantilemek için kalibrasyon gereklidir.

Bu bölümde nasıl kalibrasyon yapılacağını öğreneceksiniz…

• Yer çekimli gübre dağıtıcıları

• Rotari (Santrifuj) dağıtıcılar

• Püskürtücüler

• El püskürtücüleri

• Sırt püskürtücüleri

• Traktöre monteli püskürtücüler

… ve sprey karışımlarını nasıl hazırlayacağınızı öğreneceksiniz.

2. Makine kalibrasyonu Tarım makinelerini kalibrasyonda kullanılan tüm metotlar üç temele dayanır:

I. Operatör tarafından seçilen önceden belirlenmiş bir hızda akış hızının belirlemesi

II. Birim alanda makine tarafından dağılmış granüller veya tohum sayısı, kütle yığınının

toplanması

III. Sabit veya hareketli materyallerin toplanmasında iki metot kullanılabilir.

2.1. Yer çekimi esaslı gübre dağıtıcılarının kalibrasyonu Ekipman toprak gübrelerinin dağıtımında kullanılır, ve materyaller altta bulunan ayarlanabilir bir

alt hazneden (sabit genişlikli çalışan). Materyalin akış hızı açıklığın ayarlanması ile yapılır.

Şekil 1. Yer çekim esaslı gübre dağıtıcısı

2.1.1. Mobil metot

a) Önceden işaretlenmiş iki nokta arasındaki mesafeyi ölçün;

b) Gübre dağıtıcısını daha önceden tartılmış gübre ile doldur (tohum, kireç, …). gübre

haznesinin kapalı olduğunu doğrula;

c) Gübreyi işaretlenmiş alan boyunca uygula. Başlangıç noktasından geçerken dağıtıcının

haznesini aç, dağıtıcının haznesini bitiş noktasını geçerken kapat;

d) Dağıtıcının genişliğini ölç;

e) Dağıtıcı haznesinde kalan gübre miktarını tart;

f) Hesaplama 1. Uygulanan gübreyi tart: Kalan gübre miktarını orjinal gübre miktarından

çıkararak dağıtıcıdan atılan gübre miktarını hesapla;

g) Hesaplama 2. Kalibrasyon deneme alanı: Uygulama şeridi genişliğini kalibrasyon uzunluğu

denemesinde kullanılan mesafe ile çarp (her bir “100, 1000 or 10000” metre kare alanda

kg gübre).

Uygulanan miktarı hesaplamak için aşağıdaki formülü kullana:

Oran=Uygulanan veya toplanan gübre miktarı (Hesaplama 1)

Kaliprayson alanı (Hesaplama 2) x Alan

Örnek 1. Her bir 100 metre kare Alana uygulanan gübre miktarının hesaplanması. Haznede bulunan gübre ağırlığı 7 Kg Hesaplama 1

(7-5)=2 Kg Haznede kalan gübre ağırlığı 5 Kg Kalibrasyon alanının uzunluğu 7 m Hesaplama 2

(7 x 10)= 70 m2 Kalibrasyon alanının genişliği 10 m

Oran= 2 Kg uygulandı 70 m2 x 100 m2=2.86 Kilogram gübre her 100 kareye uygulandı

Örnek 2. 1000 metrekare başına uygulanan gübre oranının kalibrasyonu. Haznede bulunan gübre ağırlığı 7 Kg Hesaplama 1

(7-5)=2 Kg Haznede kalan gübre ağırlığı 5 Kg Kalibrasyon alanının uzunluğu 7 m Hesaplama 2

(7 x 10)= 70 m2 Kalibrasyon alanının genişliği 10 m

Oran= 2 Kg gübre uygulandı

70 m2 x 1000m2=28.57 Kilogram her bir 1000 metre kareye

Örnek 3. 10000 metrekare başına uygulanan gübre oranının kalibrasyonu. Haznede bulunan gübre ağırlığı 7 Kg Hesaplama 1

(7-5)=2 Kg Haznede kalan gübre ağırlığı 5 Kg Kalibrasyon alanının uzunluğu 7 m Hesaplama 2

(7 x 10)= 70 m2 Kalibrasyon alanının genişliği 10

Oran= 2 Kg gübre uygulandı

70 m2 x 10000m2=285.71 Kilogram her bir 10000 metre kareye

2.1.2. Sabit metot

a) Dağıtıcıyı belli bir miktarda gübre ile doldur; b) Sürücü tekerleğini yükselt; c) Dağıtıcı haznesini aç ve dağıtıcının tekerini belirlenen sayıda çevir;

d) Gübreyi topla ve tart;

Aşağıdaki formülü kullanarak uygulama oranını belirle:

𝑂𝑂𝑂𝑂 =𝑊(𝑡𝑡𝑡𝑡𝑂𝑂𝑂𝑂 𝑚𝑂𝑡𝑚𝑂𝑚𝑂𝑡𝑚𝑂 𝑂ğ𝚤𝑂𝑡𝚤ğ𝚤)

𝐴 (𝐴𝑡𝑂𝑂)

Oran (Kg/ha)=𝑊(𝐾𝐾)

6.283𝐸 − 4 × 𝑂(ç𝑂𝑡) × 𝑤(𝐾𝑚𝑂𝑚ş𝑡𝑚𝑙) × 𝑂(𝑑ö𝑂𝑚𝑚 𝑠𝑂𝑚𝚤𝑠𝚤)

Örnek 4. Uygulanan gübre miktarını belirlemek için kalibrasyon: Sabit metot. Toplanan gübre miktarı 72.57 Kg

Devir sayısı 15 Teker yarıçapı 0.53 m Dağıtıcı genişliği 9.14 m

Oran (Kg/ha)=7.3(𝐾𝐾)

6.283𝐸 − 4 × 0.53𝑚 × 9.14(𝑚) × 15= 158.9

Örnek 5. Uygulanan gübre miktarını belirlemek için kalibrasyon: Sabit metot. Toplanan gübre miktarı 72.57 Kg Tekerlek devri 15 Teker yarıçapı 0.53 m Dağıtıcı genişliği 9.14 m

Oran (Kg/1000 𝑚2)=7.3(𝐾𝐾)

62.831𝐸 − 4 × 0.53𝑚 × 9.14(𝑚) × 15= 15.9

Örnek 6. Uygulanan gübre miktarını belirlemek için kalibrasyon: Sabit metot. Toplanan gübre miktarı 72.57 Kg Tekerlek devri 15 Teker yarıçapı 0.53 m Dağıtıcı genişliği 9.14 m

Oran (Kg/1000𝑚2)=7.3(𝐾𝐾)

628.3185𝐸 − 4 × 0.53𝑚 × 9.14(𝑚) × 15= 1.6

3. Bir rotary (santrifüj) dağıtıcının kalibrasyonu Değişebilir çalışma genişliğinde iki tip ekipman vardır: traktöre monteli döner diskli ve salınımlı

püskürtücü. Bunlardan ilki üzerine düşen daneleri saçan bir veya daha çok yivli/fırdöndülü döner

diskten ibarettir. Salınım püskürtücü dağıtıcı bir salınımlı püskürtücüye sahip olup gübreleri dağıtır.

Gübre oluğa hazneden bir çalkalayıcı yardımıyla akar.

Şekil 2. Traktör monteli döner disk gübre dağıtıcısı

1- Besleme hunisi; 2- Karıştırıcı; 3- Dağıtıcı kontrolü; 4- Pervane kanadı; 5- Topaç (dağıtıcı diski); 6- Açılı iletim vitesi; 7-

Carda saftı; 8- Hidrolik kaldırıcı

Şekil 3. Salınımlı dağıtıcı

1- Besleme hunisi; 2- Salınım püskürtücüsü

Santrifüjlü dağıtıcının kalibrasyonu iki işlem gerektirir:

• Demetleme genişliğinin ölçümü;

• Uygulama oranının belirlenmesi

3.1. Demetleme genişliğinin ölçümü Denetleme genişliğini ve dağıtım desenini ölçmek için bir seri kap traktöre dik olarak yerleştirilir

(Şekil 4)

Şekil 4. Dağılım deseni testi.

L1,L2,L3,L4,L5, R1, R2, R3, R4, R5 – gübre toplamak için kaplar; 0- merkezdeki kap; 2-Üçgen dağılım deseni; 3- Düz

üsten yayma deseni; 4- Oval yayılım deseni

Etkili dağıtım genişliğini bulmak için aşağıdaki prosedürü kullanın:

a) Toplama kabını traktörün ortasına koyun (toplama kabı 0) diğer kapları aynı mesafede

merkezin her iki tarafına yerleştirin;

b) Ekipmanı üç nokta askıya monte edin. yerden yaklaşık 70 cm olduğunda döner diskin

kesinlikle yatay olduğundan emin olun;

c) Dozaj ayarını kontrol edin (Dağıtım kontrol kolu, Şekil 2)

d) Hazne içine bir miktarı malzeme koyun;

e) Doğru PTO hızını seçin (e.g. 540 RPM);

f) Her defasında aynı yöde toplamaı kaplarının üzerinden bir kaç kez geçin,;

g) Traktöre dik toprak yüzeyine yerleştirilen toplama kaplarında biriken gübreleri toplayarak

tartın;

h) Koordinatlardaki ve apsislerdeki kaplara serpme merkezinden mesafelerine göre gübre

ağırlıklarını grafik üzerinde gösterin (Şekil 5 ve 6);

i) Etkili dağıtım genişliği dağıtıcı merkezinin her iki tarafındaki mesafenin toplamıdır, bu da

uygulama oranı maksimum uygulama oranının % 50 kadar olduğunu gösterir (merkezi

kap).

Şekil 5. Üçgen yayılma modeli için etkili tarama alanı genişliği

Şekil 6. Üst üste örtüşmeye örnek

3.2. Uygulama oranının belirlenmesi Kalibrasyonun ikinci kısmı aşağıda verilen formüle göre kalibrasyonun kg/ha cinsinden

belirlenmesidir:

)/()(min)/(600

110000

10001min60

)/()(min)/()/(

2

hrkmVmWkgQ

ham

mkm

hrhrkmVmWkgQhakgD

××=×××

×=

D= Uygulama oranı (Kg / ha) Q= akış hızı (kg / dak.) W= Serpme genişliği (m) V= Traktör hızı (km /saat)

Akış hızını belirlemek için (Q=bir dakikada biriken toplam ağırlık) aşağıdaki işlemleri yapmak

gereklidir (Şekil 7’ye bak):

a) Traktör dururken ve şaft PTO su 540 RPM olduğunda haznenin içine belirli bir miktar

malzeme koyun;

b) Boydan boya gübreleri toplamak için dağıtıcı mekanizmayı yerleştirin;

c) Seçilen konumda hazne kapağını açın;

d) Bir dakika sonra toplanan gübreleri tartın;

e) Uygulama oranını kontrol etmek için yukarıdaki formülü uygulayın.

Şekil 7. Akış hızı kontrolü

hakgD /20412

6.16001 =×

×=

hakgD /150412

0.126002 =×

×=

Örnek 7 – Döner diskli gübre dağıtıcısı için uygulama oranı.

Dağıtıcı hızı için kol pozisyonu 1 2 3

Dağıtım genişliği (m) 12 12 12

Traktör hızı (km/saat) 4 4 4

Akış hızı (kg/dak.) 1.6 12.0 44.0

D (kg/ha) 20 150 550

hakgD /5504120.446003 =×

×=

hrkmW /2.0400126,16001 =

××=

hrkmW /5.140012

126002 =×

×=

hrkmW /5.540012

446003 =×

×=

Traktör hızını tespit etmek için, bir mesafeyi geçmek için harcanan zamanı (Saniye olarak) kayıt et.

Hızı tespit etmek için aşağıdaki formülü kullan (in Km/hr).

Traktör hızını belirlemek için

Şekil 8. Traktör hızını belirleme

Örnek 8 - Her bir hektara her hangi bir gübre uygulanmasında tractor hızının ayarlanması (örneğin 400 kg/ha)

Dağıtım genişliği (m) 1 2 3

Traktör hızı (km/saat) 12 12 12

Akış hızı (kg/dak.) 1,6 12,0 44,0

D (kg/ha) 400 400 400

Traktör hızı (km/saat) 0,2 (çok yavaş) 1,5 5,5

4. Püskürtücülerin (Sprayer) kaliprasyonu Kalibrasyon biyo-pestisitin birim alana uygulanan miktarını belirlemek için yapılan bir işlemdir.

Hektar başına litre cinsinden düşen miktarın belirlenmesi esasına dayanır.

Çok sayıda püskürtücü (sprayers) tipi vardır. Aşağıda bunlardan bazıları verilmiştir:

• El püskürtücüsü

• Sırt püskürtücüsü

• Hidrolik basınçlı püskürtücü

• Hava üflemeli püskürtücü

4.1. El püskürtücüsünün kalibrasyonu El püskürtücüsünü kalibre etmek için (Şekil 9) aşağıda verilen dört adım takip edilmelidir.

a) Püskürtücüyü doldurmak için gerekli su miktarını ölçün;

b) Tank boşalıncaya kadar suyu püskürtün;

c) Püskürtme yapılan alanı ölçüm (m2 cinsinden);

d) İstenilen oranda yada miktarda doz uygulaması yapmak için biyo-pestisit etiketinde

bulunan bilgileri kullanın.

Şekil 9. El püskürtücüsünün kalibrasyonu

Örnek 9. El püskürtücüsünün kalibrasyonu.

Püskürtülen alan (m2 cinsinden) 20

Püskürtücüyü doldurmak için gerekli su miktarı (litre cinsinden)

1

Hacim (litre/hektar) /hectare)(litres 500m 20

l 1m 100002

2

=×

4.2. Sırt püskürtücüsünün kalibrasyonu Sırt püskürtücüsünü kalibre etmek için aşağıdaki metotların takip edilmelidir:

Metot 1 (Şekil 10)

a) Bir yerin alanını ölçün (m2 cinsinden);

b) Püskürtücünün tankını su le doldurun;

c) İşaretlenmiş Alana suyu püskürtün;

d) Püskürtücüyü doldurmak için gerekli su miktarını tespit edin.

Şekil 10. Sırt püskürtücüsünün kalibrasyonu: Metot 1.

Örnek 10. Sırt püskürtücülerinin kalibrasyonu. Metot 1 Püskürtülen alan = 1.0 m x 20,0 m= 20.0 m2

Püskürtücüyü doldurmak için gerekli alan

“x” litre/20 m2

Hacim

(l/100 m2) (l/1000 m2) (l/ha)

0.1 0.5 5.0 50.0 0.2 1.0 10.0 100.0 0.3 1.5 15.0 150.0 0.4 2.0 20.0 200.0 0.5 2.5 25.0 250.0 0.6 3.0 30.0 300.0 0.7 3.5 35.0 350.0 0.8 4.0 40.0 400.0 0.9 4.5 45.0 450.0 1.0 5.0 50.0 500.0 1.1 5.5 55.0 550.0 1.2 6.0 60.0 600.0 1.3 6.5 65.0 650.0 1.4 7.0 70.0 700.0 1.5 7.5 75.0 750.0 1.6 8.0 80.0 800.0 1.7 8.5 85.0 850.0 1.8 9.0 90.0 900.0 1.9 9.5 95.0 950.0

2.0 10.0 100.0 1000.0 Metot 2 (Şekil 11)

• Bir dakika içinde püskürtücüden çıkan miktarı ölçün;

• belirli bir mesafeyi (m) yürümek için geçen zamanı bulun;

• Uygulama genişliğini ölçün;

Uygulama oranını hesaplamak için (litre/m2) aşağıdaki formülü kullanın:

Uygulma oranı (litre/𝑚2) =Çıktı (litre/dak. )

Uyg. alanı (m) x Hız ( mdak . )

Örnek 11. Sırt püskürtücülerinin kalibrasyonu: Metod 2.

Uygulamaalanı1T (m) 1

Yürüme (m/dak.) 6

Akış hızı (litre/dak) 0.6

Hacim (litre/m2)

0.6(𝑡𝑚𝑡𝑂𝑚𝑠/𝑑𝑂𝑙) 1 (𝑚) 𝑥 60 (𝑚/𝑑𝑂𝑙)

= 0.01 �litrem2 �

or x 10000 = 100 litre/ha

Şekil 11. Sırt püskürtücüsünün kalibrasyonu: Metod 2.

4.3. Traktör monteli püskürtücü kalibrasyonu Gücünü traktörün kuyruk milinden (PTO) alan traktöre monteli püskürtücü başlıca tarla

bitkilerinde kullanılır. Şekil 12 tipik bir bom püskürtücüyü göstermektedir. Tank içindeki karışım

bom dağıtıcıya gönderilir ki buda kalibre edilmiş memeleri (nozullar) gösterir

Şekil 11. Tipik bir bom püskürtücüsünün parçaları.

1-Tank dolum ağzı, sepet filtre; 2- Püskürtücü tankı 3- Karıştırıcı: 4- Filtre, 5- Pompa, Basınç Ayarlayıcısı; 7- Kontrol vanası, 8- Basınç ölçer, 9- Püskürtücü bomu; 10- Meme, 11- Dönüş hattı.

Bazı püskürtücülerde basınç ayarlama vanaları vardır (Şekil 12 ve 12) bunlar memelerden

püskürtülen sıvının akışını ayarlamada kullanılır. Bu belirli bir basınca ayarlanabilen bir valf içerir.

Şekil 12. Basınç tahliye valfi

Bu model daha çok bağ ve bahçelerde kullanılır ve daha önce belirtilen püskürtücülerle aynı

parçalara sahiptir. Buna ilaveten hava akışlı ile damlaları bitki yüzeyine düşürecek şekilde

püskürtülen hacmi azaltabilen yüksek hızlı bir fan sahiptir (şekil 13).

Şekil 13. Hava üflemeli püskürtücüler

Uygulama oranı (l/ha) yada uygulanan hacim oranı (l/ha) tarla bitkilerinde kullanılan

püskürtücünün dört değişken tarafından kontrol edilir:

i. Püskürtücünün hızı (km/h);

ii. Memelerin akış hızı (l/dak.).

iii. Bağ/bahçe püskürtücüsünün püskürtücü atış genişliği (m) yada sıra arası (m);

iv. Basınç (bar).

Bu değişkenler aşağıdaki denklemlerle birleştirilebilir:

Hacim uygulama oranı (l/ha) = Akış oranı (l/dak. )

Hız (km/h) x Püskürtücü atış genişliği(m)× 600

Akış oranı (l/min) = Hacim uygulama oranı � l

ha� x Hız �kmh � x Püskürtücü genişliği (m)

600

Örneğin, püskürtücü 0.5 m aralıklı 10 memeli, ve her bir memenin akış oranı= 0.529 l/dak)

Hız (km/h) = Akış oranı (l/dak) )

Hacim uygulama oranı (l/ha) x Püskürtücü genişliği (m)× 600

(km/h) hıızktör Mevcut tra (l/ha) hacmi sııv Gerekli

(l/ha) sııvMevcut (km/h) hıız traktör Yeni ×=

(bar) basıasBilinen 2

(l/ha) hacmi sııvmevcut (l/ha) hacmi sııv Gerekli

(bar) basıas Gerekli ×=

3,6(s)Zaman (m) Mesafe

(km/h) hıız Sürüş ×=

Bir traktör püskürtücüsüne ait kalibrasyon örneği:

a) Traktör hızını ölçme

540 RPM PTO hızını vermek için uygun vitesi seçin, tarlada bir mesafeyi işaretleyin ve bu alanı

ilaçlamak için gerekli zamanı ölçün.

b) Meme akış hızını belirleme

Bir dakika içinde bir memeden akan suyu topla. Aynı zamanda motor hızı RPM hız ölçümünde

kullanılır.

Hacim uygulama oranı (l/ha) = 0.529 (l/min) × 10 meme

5 (km/h) x 10 meme × 0.5 (m)× 600 = 127

Örnek 12. Traktör püskürtücüsü kalibrasyonu

Hacim uygulama oranı (l/ha) 187

Meme sayısı 24 Memem aralığı (m) 0.5

Püskürtücü hızı (km/h) 10.5

Bom genişliği (Meme sayısı x meme aralığı (m)) 24 x 0.5 = 12 m

Her bir memenin akış hızının hesaplanması (l/dak.) 1.6 (Red for 1.6 l/min)

km/saat 5,03,6(s) 72(m) 100

(km/h) hıız Sürüş =×=

AKIŞ HIZI ÇİZELGESİ (l/dak.)

Her bir memenin akış oranı (l/dak. ) = 187 (l/ha) x 10,5(km/h) x 12 (m)

600 × 24= 1,6

5. Püskürtücü karışımının hazırlanması Kimyasal uygulamasının en önemli kısımlarından biri uygun hazırlık ve biyo-pestisitlerin su le

karışımının yapılmasıdır.

Biyo-pestisit etiketinde dozun nasıl olduğu üç şekilde gösterilmektedir:

i. Etiket göstergesi: Kullan xxx kg or l/ha (e.g. use 3 l/ha ürün)

ii. Etiket göstergesi: Kullan xxx kg or l /100 l suda belli bir sprey, e.g. 1000 l su /ha (e.g. kullan

0.3 kg/100 L su)

iii. Etiket göstergesi: Kullan xxx kg or l/1000 m2 hektar başına yaprak alanı

“Ağaç Sırası Hacmini (TRV)” kullanmak için Aşağıdaki iki adımı takip edin. sprey hacmi ve biyo-

pestisit dozunu ayarlamak için kavram.

Adım 1 – Ağaç Sırası Hacmini ölçme, TRV.

/ha)21000(m (m) arası Sira

(m) genisligi agac (m) yüksekligiörtü /ha)(m hacmi(örtü TVR 3 ×=×

1777.7 (m) 1.8

(m) 0.4 (m) 0.8 /ha)(m haçmi(örtü TVR /ha)21000(m

3 =×=×

Step 2 – Her bir 1000 m3 örtüde sprey haçmini belirle ve ürün dozunu l/ha cinsinden belirle.

e.g. 60 l per 1000 m3 örtü

• e.g. Bio-pestisit etiket göstergesi: 0.003 kg/l su

su) /l(kg göstergesietiket estisit örtü (l/1000m 1000

l/ha)or (Kgdozu Ürün Biop xxx'' )Hacim

3 ××=TVR

32.01000

su) /l(kg göstergesietiket estisit 003.0 örtü) 3(l/1000m 601777.7 l/ha)or (Kgdozu Ürün =××

=Biop