eksperyment w naukach społecznych
DESCRIPTION
Materiały na zajęcia "Metodologia nauk społecznych", Instytut Socjologii, Uniwersytet w BiałymstokuTRANSCRIPT
![Page 1: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/1.jpg)
Eksperyment w naukach społecznych
Metodologia nauk społecznych28 kwietnia 2014
![Page 2: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/3.jpg)
Eksperyment - podejmowanie prób
ex- + -periri – próbować
Zaawansowana forma metody „prób i błędów”
Eksperyment zakłada przyczynowo-skutkowy charakteru rzeczywistości
![Page 4: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/4.jpg)
Eksperyment jako…
sposób nabywania umiejętności
sposób nabywania wiedzy potocznej
![Page 5: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/5.jpg)
W jaki sposób moglibyśmy sprawdzić, czy wilgotność powietrza ma wpływ na pulchność ciasta?
![Page 6: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/6.jpg)
Pulchność ciasta a wilgotność powietrza
• Czy ciasto przygotowane w większej wilgotności powietrza będzie bardziej pulchne?• Wszystkie warunki przeprowadzanego
eksperymentu muszą być takie same• Musimy zoperacjonalizować pojęcie
„pulchności”• Eksperyment musi być powtarzalny
![Page 7: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/7.jpg)
W 1747 roku chirurg pokładowy na statku Salisbury James Lind przeprowadził eksperyment, dzięki któremu udało mu się wynaleźć lek na szkorbut
Lind wybrał 12 członków załogi cierpiących na tę chorobę i podzielił ich na sześć par, podając każdej parze inne uzupełnienie do ich codziennej diety przez dwa tygodnie.
![Page 8: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/8.jpg)
Kwarta jabłecznika na dzień
Dwadzieścia pięć kropli vitirolu trzy razy dziennie na pusty żołądek
Pół kwarty morskiej wody na dzień
Mieszanka czosnku, musztardy i chrzanu z dodatkiem gałki muszkatołowej
Dwie łyżeczki octu trzy razy dziennie
Dwie pomarańcze i jedna cytryna każdego dnia
![Page 9: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/9.jpg)
Jakie zjawiska poddają się eksperymentowi?
• łatwe do operacjonalizacji,
• takie, które chcemy wyjaśnić,
(wskazać związek przyczynowo-skutkowy), a nie opisać
• ograniczone do niewielkiego wycinka rzeczywistości.
![Page 10: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/10.jpg)
Eksperyment klasyczny - schemat
Pomiar zmiennej zależnej
Pomiar zmiennej zależnej
Pomiar zmiennej zależnej
Pomiar zmiennej zależnej
pretest
posttest
Grupa eksperymentalna Grupa kontrolna
Porównanie międzygrupowe
Porównanie międzygrupowe
Oddziaływanie bodźcem
eksperymentalnym (zmienna niezależna)
czas
![Page 11: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/11.jpg)
Zmienne
• Eksperyment - zbadanie wpływu zmiennej niezależnej na zmienną zależną• Zmienna niezależna przyjmuje postać bodźca
eksperymentalnego i ma charakter dychotomiczny
Wejściówki Przygotowanie do zajęć
?
Zmienna niezależna Zmienna zależna
![Page 12: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/12.jpg)
Pomiary zmiennej zależnej (testy)
pretest
posttest
Pomiar zmiennej zależnej przed poddaniem jej działaniu bodźca
Pomiar zmiennej zależnej po poddaniu jej działaniu bodźca
![Page 13: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/13.jpg)
Podział na grupy
Grupa eksperymentalna
Grupa kontrolna
Grupa, na którą oddziałujemy bodźcem
eksperymentalnym
Grupa, na którą nie oddziałujemy bodźcem
eksperymentalnym
![Page 14: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/14.jpg)
Dlaczego dzielimy na grupy?
•Zastosowanie grupy kontrolnej pozwala na wyeliminowanie wpływu samego eksperymentu na badanie (efekt Hawthorne)•Eksperyment podwójnie ślepy (double-blind experiment)
![Page 15: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/15.jpg)
Efekt Hawthorne
![Page 16: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/16.jpg)
Preeksperymentalne schematy badawcze (Campbell i Stanley)
• Studium przypadku z jednym pomiarem (obserwowany ćwiczący mężczyzna jest szczupły)
• Schemat z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie
(otyły mężczyzna, która ćwiczył i jest szczupły)
• Statyczne porównanie międzygrupowe(obserwowany ćwiczący szczupły mężczyzna oraz otyły
mężczyzna, który nie ćwiczy)
![Page 17: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/17.jpg)
Co może zakłócić trafność eksperymentu?Historia
Dojrzewanie
Pomiar
Narzędzia
Regresja statystyczna
Obciążenia doboru
Wymieranie grup
Przyczynowy porządek czasowy
Rozpowszechnianie lub naśladowanie
Rekompensata
Rywalizacja o rekompensatę
Zniechęcenie
![Page 18: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/18.jpg)
Ludzie zmieniają się w trakcie trwania eksperymentu
79% in vitro75% antykoncepcję53% eutanazję53% kapłaństwo kobiet47% związki partnerskie dla homoseksualistów.
![Page 19: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/19.jpg)
Ludzie dojrzewają w
trakcie badania
![Page 20: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/20.jpg)
Fakt pomiaru może wpływać na badanego
(np. efekt placebo)
![Page 21: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/21.jpg)
Zastosowanie innych narzędzi
pomiaru w preteście i
postteście, również może wpłynąć na
wyniki eksperymentu
![Page 22: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/22.jpg)
Dobór do eksperymentu osób o skrajnych
wartościach zmiennej zależnej może
zniekształcić wyniki badania
![Page 23: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/23.jpg)
Jeżeli grupy eksperymentalne nie
będą do siebie podobne, eksperyment może dać mylne wyniki
![Page 24: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/24.jpg)
Błędny lub stronniczy dobór uczestników eksperymentu może zniekształcić wynik
badania
![Page 25: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/25.jpg)
Brak dostępności, śmierć, wypadanie z populacji badawczej uczestników
eksperymentu mogą również być źródłem
zniekształceń
![Page 26: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/26.jpg)
Wiedza o stereotypach
dotyczących Romów
Uprzedzenia wobec Romów
Nie zawsze wiadomo na pewno, co jest przyczyną (zmienna niezależna),
a co skutkiem (zmienna zależna)
?
![Page 27: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/27.jpg)
Członkowie grup eksperymentalnej i
kontrolnej mogą kontaktować się ze sobą
![Page 28: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/28.jpg)
Rekompensata, rywalizacja o rekompensatę, zniechęcenie
![Page 29: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/29.jpg)
Schemat eksperymentalny Solomona
Pretest PosttestGrupa 1
Grupa 2
Grupa 3
Grupa 4
bodziec
Pretest Posttest
Posttest
Posttest
bodziec
czas
![Page 30: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/30.jpg)
• Eksperyment naturalny jest niezależnym od badacza zjawiskiem przypominającym warunki metody eksperymentalnej.• W przypadku eksperymentów naturalnych napotykamy na
trudności związane z trafnością wniosków opartych na takich eksperymentach
![Page 31: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/31.jpg)
Wpływ azjatyckiego tsunami na ruch
turystyczny
![Page 32: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/32.jpg)
Awaria wieży telewizyjnej Ostankino
w 2000 roku
![Page 33: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/33.jpg)
Awaria w dostawie prądu na wschodnim
wybrzeżu USA w 2003 roku.
![Page 34: Eksperyment w naukach społecznych](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052505/55637534d8b42a3b708b4de9/html5/thumbnails/34.jpg)
Dyskusja• Jakie wydarzenia ostatnich tygodni na świecie mogą być
uznane przez nas za eksperymenty naturalne?• Zaprojektujcie w grupach 3-4 osobowych eksperyment
społeczny, przeprowadzony według schematu eksperymentu klasycznego (lub schematu Solomona). Zdecydujcie o:• Przedmiocie eksperymentu• Przebiegu badania• Doborze grup eksperymentalnych• Ewentualnych problemach z trafnością (i sposobach
zapobieżenia im)